NGUYỄN MINH HIẾU

Thực trạng dân số và lao động nông thôn vùng Đồng bằng Sông Hồng

1. Một số khái niệm liên quan

Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO)1,
(a) việc làm là những hoạt động của những người, không phân biệt giới tính hay tuổi tác,
sản xuất hàng hoá hay cung cấp dịch vụ cho người khác sử dụng hoặc bản thân sử dụng;
(a) người thất nghiệp là, trong một khoảng thời gian khảo sát, người trong độ tuổi lao
động mà không có việc làm, đang sẵn sàng làm việc, và đang tìm kiếm việc làm;
(b) người thiếu việc làm là, trong một khoảng thời gian khảo sát, người đang có việc làm
nhưng muốn làm thêm giờ vì tổng thời gian làm của người đó thấp hơn một tiêu chuẩn thời gian
làm việc xác định, và người sẵn sàng làm thêm giờ.

2. Thực trạng dân số và lao động nông thôn vùng Đồng bằng Sông Hồng
Đồng bằng sông Hồng nằm ở phía Bắc nước ta, bao gồm 11 tỉnh, thành là Hà Nội, Vĩnh Phúc,
Bắc Ninh, Quảng Ninh, Hải Dương, Hải Phòng, Hưng Yên, Thái Bình, Hà Nam, Nam Định,
Ninh Bình với tổng diện tích khoảng 23.300 km2. Đây là vùng có mật độ dân số cao nhất cả
nước, khoảng 961 người/km2.
Theo số liệu trên Trang Thông tin điện tử Tổng cục Thống kê được trình bày trong Bảng …2,3,4,5,
về tổng dân số sinh sống tại vùng Đồng bằng sông Hồng, từ năm 2010 đến năm 2018 có xu
hướng chung tăng. Duy chỉ có giai đoạn từ năm 2013 sang năm 2014 là lượng dân cư giảm. Tuy
nhiên, cùng với sự gia tăng dân số qua mỗi năm, tỷ lệ người lao động thiếu việc làm nhìn chung
đi theo chiều hướng ngược lại. Đây là một con số tốt chứng minh kết quả tích cực thu được từ
Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới6,7. Sau 8 năm từ năm 2010, tỷ lệ thiếu
việc làm của người lao động vùng nông thôn Đồng bằng sông Hồng giảm đến 3,36% (từ 4,23%
xuống 0.87%) trong khi tỷ lệ thất nghiệp chỉ giảm một khoảng gần 0.75%. Như vậy, số người lao
động thiếu việc làm vào năm 2018 chỉ còn gần 107.4 nghìn người và con số người lao động thất
nghiệp chỉ còn khoảng 177,8 nghìn người. Qua chương trình nông thôn mới, nhờ áp dụng công
nghệ tiên tiến vào sản xuất nông nghiệp, chuyển đổi hình thức chăn nuôi, trồng trọt, huy động,
thu hút đầu tư…6, số lượng việc làm được tạo ra nhiều đáng kể, đáp ứng được một phần lớn công
việc cho lực lượng dồi dào tại đây.
Một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu việc làm và thất nghiệp tại vùng nông thôn Đồng
bằng sông Hồng có thể kể đến như nông nghiệp vẫn là ngành chủ đạo, các ngành phi nông
nghiệp như công nghiệp, dịch vụ chưa được chú trọng phát triển, mật độ dân số cao, các cơ sở
sản xuất, doanh nghiệp nhỏ lẻ… Tại khu vực nông thông nói chung, một số hạn chế chính của
người lao động là chất lượng lao động thấp nên cơ hội việc làm cũng không cao, không có đất và
kinh nghiệm để sản xuất, kinh doanh, thiếu thông tin về thị trường lao động cũng như khó khan
trong việc tìm kiếm nguồn vốn8.

Bảng …. Tình hình dân số và lực lượng lao động tại vùng Đồng bằng sông Hồng từ năm 2010 đến năm
2018.
 Năm 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

(1) Dân số trung bình

13.801,5 13.924,5 13.935,9 14.140,2 13.969,6 14.114,1 14.257,5 14.399,4 14.517,3
(nghìn người)2

(2) Lực lượng lao

động từ 15 tuổi trở
11.453,4 11.536,3 11.726,3 11.984,0 12.032,6 12.268,4 12.217,0 12.273,3 12.345,1
lên tại nông thôn
(nghìn người)3

(3) Tỷ lệ thiếu việc

làm của lực lượng
4,23 - - - 3,18 1,97 1,27 1,51 0,87
lao động tại nông
thôn (%)4

(4) Số lượng người

thiếu việc làm tại
nông thôn (nghìn
484,5 - - - 382,6 241,7 154,0 185,3 107,4
người)

(4)=(2)x(3)

(5) Tỷ lệ thất nghiệp

của người lao
2,18 - - - 1,87 2,20 1,73 1,64 1,44
động tại nông
thôn (%)5

(6) Số lượng người

lao động thất
nghiệp tại nông
thôn (nghìn 249,7 - - - 225,0 269,9 211,4 201,3 177,8
người)

(6)=(2)x(5)

[1] Glossary of statistical terms, https://ilostat.ilo.org/resources/concepts-and-definitions/glossary/

[2] Trang thông tin điện tử Tổng cục Thống kê (30/07/2020), https://www.gso.gov.vn/px-web-2/?
pxid=V0203&theme=D%C3%A2n%20s%E1%BB%91%20v%C3%A0%20lao%20%C4%91%E1%BB
%99ng
[3] Trang thông tin điện tử Tổng cục Thống kê (30/07/2020), https://www.gso.gov.vn/px-web-2/?
pxid=V0234&theme=D%C3%A2n%20s%E1%BB%91%20v%C3%A0%20lao%20%C4%91%E1%BB
%99ng
[4] Trang thông tin điện tử Tổng cục Thống kê (30/07/2020), https://www.gso.gov.vn/px-web-2/?
pxid=V0250&theme=D%C3%A2n%20s%E1%BB%91%20v%C3%A0%20lao%20%C4%91%E1%BB
%99ng
[5] Trang thông tin điện tử Tổng cục Thống kê (30/07/2020), https://www.gso.gov.vn/px-web-2/?
pxid=V0251&theme=D%C3%A2n%20s%E1%BB%91%20v%C3%A0%20lao%20%C4%91%E1%BB
%99ng
[6] Minh Phương (21/08/2019), ‘Đồng bằng sông Hồng về đích với chương trình nông thôn mới’, Báo
điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, https://dangcongsan.vn/tien-toi-dai-hoi-dang-bo-cac-cap-va-dai-hoi-
xiii-cua-dang/phong-trao-thi-dua-chao-mung-dai-hoi-dang-bo-cac-cap-tien-toi-dai-hoi-xiii-cua-
dang/dong-bang-song-hong-ve-dich-voi-chuong-trinh-nong-thon-moi-532310.html
[7] Mai Phương (10/09/2019), ‘Vùng đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung bộ là vùng đứng đầu của cả
nước trong thực hiện các mục tiêu xây dựng nông thôn mới’, Cổng Thông tin điện tử Bộ Kế hoạch và
Đầu tư, http://www.mpi.gov.vn/Pages/tinbai.aspx?idTin=44109&idcm=188
[8] GS, TS Đặng Cảnh Khanh, Phạm Bằng (02/07/2012), ‘Một số vấn đề về lao động và việc làm của
thanh niên hiện nay’, Cổng thông tin điện tử Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội,
http://molisa.gov.vn/Pages/tintuc/chitiet.aspx?tintucID=20960