‫‪230‬‬

‫مجموعه سؤاالت كنكور ارشد دولتي‪+‬آزاد‬

‫مجموعه روانشناسي سال ‪97‬‬
‫سال با ساد‪ ،‬ساده بیاموزید‪.....‬‬

‫کدامیک از صفات شخصیتی کودکان زمینه وراثتی قویتری دارد؟‬ ‫‪-1‬‬

‫‪ )4‬کمرویی‬ ‫‪ )3‬شادکامی‬ ‫‪ )2‬سخترویی‬ ‫‪ )1‬خودکارآمدی‬
‫تفکیک نوزادان به تیپهای خوشخلق‪ ،‬بدخلق و دیرجوش عمدتاً نفی کدام مفهوم است؟‬ ‫‪-2‬‬
‫‪ )4‬نقشپذیری‬ ‫‪ )3‬لوح سفید‬ ‫‪ )2‬دامنه واکنش‬ ‫‪ )1‬دوره حیاتی‬
‫مقیاس برازلتون برای ارزیابی کدام مورد به کار میرود؟‬ ‫‪-3‬‬
‫‪ )4‬ادراک حسی‬ ‫‪ )3‬هوش هیجانی‬ ‫‪ )2‬رفتار نوزاد‬ ‫‪ )1‬دلبستگی کودک‬
‫کردارشناسی عمدتاً تحت تأثیر اندیشههای چه کسی شکل گرفته است؟‬ ‫‪-4‬‬
‫‪ )4‬ژان ژاک روسو‬ ‫‪ )3‬جان الک‬ ‫‪ )2‬توماس هابز‬ ‫‪ )1‬چارلز داروین‬
‫کدام نظریه سیر تحول را فرایندی پیوسته میداند؟‬ ‫‪-5‬‬
‫‪ )4‬یادگیری اجتماعی بندورا‬ ‫‪ )3‬روانتحلیلگری فروید‬ ‫‪ )2‬روانی اجتماعی اریکسون‬ ‫‪ )1‬تحول شناختی پیاژه‬
‫در نظریه اریکسون دستیابی به کدام مفهوم در مرحله «ابتکار در برابر احساس گناه» منجر به حل بحران میشود؟‬ ‫‪-6‬‬
‫‪ )4‬وفاداری‬ ‫‪ )3‬هدفمندی‬ ‫‪ )2‬شایستگی‬ ‫‪ )1‬امیدواری‬
‫‪ -7‬رنه اشپیتز برای تبیین اثر محرومیت والدین بر روی کودک در سالهای نخست زندگی از کدام مفهوم استفاده کرده است؟‬
‫‪ )4‬افسردگی واکنشی‬ ‫‪ )3‬اضطراب بنیادی‬ ‫‪ )2‬اضطراب جدایی‬ ‫‪ )1‬افسردگی اتکایی‬
‫‪ -8‬فرایندی از رشد که از طریق آن دو گرایش مختلف به سازماندهی میرسند‪ ،‬چه نام دارد؟‬
‫‪ )4‬همآمیزی تقابلی‬ ‫‪ )3‬موجبیت دوگانه‬ ‫‪ )2‬خودگردانی‬ ‫‪ )1‬تقارن کنشی‬
‫‪ -9‬ویگوتسکی با طرح کدام مفهوم‪ ،‬شاخص بهتری را برای شناخت ظرفیتهای بالقوه واقعی کودک فراهم کرده است؟‬
‫‪ )4‬گفتار اجتماعی‬ ‫‪ )3‬حوزه تقریبی رشد‬ ‫‪ )2‬خودگردانی‬ ‫‪ )1‬نقشپذیری‬
‫‪ -10‬نظریه زبان چامسکی عمدتاً در تقابل با کدام دیدگاه قرار میگیرد؟‬
‫‪ )4‬روانتحلیلگری‬ ‫‪ )3‬عصبشناختی‬ ‫‪ )2‬محیطگرایی‬ ‫‪ )1‬فطرینگری‬
‫‪ -11‬رفتار بر اساس «مبادله منصفانه» ویژگی کدام مرحله از رشد اخالقی گلبرگ است؟‬
‫‪ )4‬روابط میان فردی‬ ‫‪ )3‬نظم اجتماعی‬ ‫‪ )2‬اطاعت و تنبیه‬ ‫‪ )1‬فردگرایی‬
‫‪ -12‬به اعتقاد ویگوتسکی‪ ،‬رشدگرایان تأثیر کدام مورد را بر تحول انسان نادیده گرفتهاند؟‬
‫‪ )4‬انگیزش‬ ‫‪ )3‬طبیعت‬ ‫‪ )2‬فرهنگ‬ ‫‪ )1‬شناخت‬
‫‪ -13‬کدام مفهوم بازتابی از این اعتقاد میباشد که کودک مینیتاتوری از بزرگسال است؟‬
‫‪ )4‬همانندسازی‬ ‫‪ )3‬همآمیزی‬ ‫‪ )2‬پیشساختگرایی‬ ‫‪ )1‬بازپیدایی‬
‫‪ -14‬در ارتباط با نقش جنسیتی‪ ،‬درآمیختگی صفات و نقشهای مذکر و مؤنث‪ ،‬اشاره به کدام مفهوم دارد؟‬
‫‪ )4‬فیلوژنی‬ ‫‪ )3‬آندروژنی‬ ‫‪ )2‬اورتوژنی‬ ‫‪ )1‬استروژنی‬
‫‪ -15‬فرهنگی و تجربه در شکلگیری کدامیک از انواع هوش نقش مهمتری دارند؟‬
‫‪ )4‬فضایی‬ ‫‪ )3‬عملی‬ ‫‪ )2‬سیال‬ ‫‪ )1‬متبلور‬
‫‪ -16‬در کدام اختالل فراگیر رشد‪ ،‬توانایی زبانی سالم باقی میماند؟‬
‫‪ )4‬آسپرگر‬ ‫‪ )3‬اوتیسم‬ ‫‪ )2‬آفازی‬ ‫‪ )1‬رت‬
 ‫‪231‬‬

‫‪ -17‬نوعی از خودمیانبینی که ناشی از «ظهور بعد ممکن» در ذهن است‪ ،‬در کدام دوره تحول مشاهده میشود؟‬
‫‪ )4‬عملیات عینی‬ ‫‪ )3‬عملیات صوری‬ ‫‪ )2‬حسی ـ حرکتی‬ ‫‪ )1‬پیشعملیاتی‬
‫‪ -18‬تثبیت رفتار کودک در یک نظام مبتنی بر تصحیح هدف )‪ (goal-corrected system‬در کدامیک از مراحل دلبستگی نمود‬
‫پیدا میکند؟‬
‫‪ )4‬نزدیکجویی فعال‬ ‫‪ )3‬رفتار مشارکتی‬ ‫‪ )2‬تمرکز بر آشنایان‬ ‫‪ )1‬پاسخدهی نامتمایز‬
‫‪ -19‬دیالکتیک بین عاطفه و شناخت‪ ،‬ویژگی مهم رشد در کدام نظریه است؟‬
‫‪ )4‬لئون تیف‬ ‫‪ )3‬فروید‬ ‫‪ )2‬والن‬ ‫‪ )1‬پیاژه‬
‫‪ -20‬افرادی که در کودکی از سبک دلبستگی ناایمن دوسوگرا برخوردارند‪ ،‬مستعد ابتال به کدامیک از اختالالت شخصیت هستند؟‬
‫‪ )4‬اسکیزوئید‬ ‫‪ )3‬خودشیفته‬ ‫‪ )2‬پارانویید‬ ‫‪ )1‬مرزی‬

‫پاسخ سواالت درس روانشناسي رشد‪ /‬ارشد ‪97‬‬

‫‪ -1‬گزینه «‪»4‬‬
‫به عقیده کاگان‪ ،‬بچه های کمرو یا معاشرتی‪ ،‬نوعی فیزیولوژی را به ارث می برند که آنها با به سمت سبک خلق و خوی خاصی سوق میدهد‪ .‬به عقیده‬
‫کاگان‪ ،‬ژنها فقط اندکی در کمرویی و معاشرتی بودن مشارکت دارند‪ ،‬تجربه‪ ،‬تاثیر قدرتمندی دارد‪ .‬به عقیده وی‪ ،‬تفاوتهای فردی سرشتی در‬
‫انگیختگی بادامه‪ ،‬ساختار مغزی که واکنشهای اجتنابی را کنترل میکند‪ ،‬دخالت دارد‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،88‬نشر ساد‬
‫‪ -2‬گزینه «‪»3‬‬
‫سرشت (خلق و خو)‪ :‬عبارت است از تفاوتهای فردی پایدار در واکنش هیجانی و خودگردانی هیجانی که از همان ابتدای زندگی آشکار میشود‪.‬‬
‫منظور از خلق‪ ،‬مجموعه تمایالت و ویژگیهای ذاتی است که اساس رفتار شخص را تشکیل میدهد‪.‬‬
‫ساختار خلق و خوی کودکان از نظر توماس‪:‬‬
‫‪-1‬کودک راحت(‪ :)%40‬در نوباوگی به ســرعت با برنامههای روزمره (خوابیدن‪ ،‬تغذیه) خود میگیرد‪ ،‬در مجموع ســرحال اســت و به راحتی با‬
‫تجربیات تازه سازگار میشود‪.‬‬
‫‪-2‬کودک دشوووار(‪ :)%10‬برنامههای روزمره نامنظم دارد‪ ،‬تجربیات تازه را به کندی قبول میکند‪ ،‬و به صــورت منفی و شــدید واکنش نشــان‬
‫میدهد‪ .‬این تیپ کودکان در اوایل و اواسط کودکی مشکالت زیادی مخصوصاً مشکالت سازگاری نشان میدهند‪ ،‬به همین دلیل‪ ،‬الگوی دشوار‬
‫بیشترین توجه را به خود جلب کرده است‪.‬‬
‫‪-3‬کودک کند جوش (‪ :)%15‬نافعال اســـت‪ ،‬واکنشهای مالیم و کند به محرکهای محیطی نشـــان میدهد‪ ،‬خلق منفی دارد و به کندی با‬
‫تجربیات تازه سازگار می شود‪ .‬کودکان کند جوش در مقای سه با کودکان د شوار‪ ،‬در سالهای اولیه م شکالت کمتری دارند‪ .‬این تیپ کودکان در‬
‫اواسط کودکی مشکالت زیادی نشان میدهند‪.‬‬
‫نکته‪ :‬این تقسیم بندی از لحاظ ارثی ست‪ ،‬پس در تضاد با اصطالح محیطی لوح سفید الک است‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،87‬نشر ساد‬
‫‪-3‬گزینه «‪»2‬‬
‫پرمصرفترین وسیله ارزیابی رفتار ارزیابی نوزادان‪ ،‬مقیاس ارزیابی رفتاری نوزاد‪ ،‬بری برازلتون است‪ .‬این مقیاس‪ ،‬بازتابها‪ ،‬تغییر حاالت و پاسخدهی‬
‫به محرکهای فیزیکی و اجتماعی را ارزیابی میکند و به آگاهی در رفتار و تفاوت فرهنگی رفتار نوزادان کمک میکند‪ .‬هدف اصلی‪ ،‬آگاه شدن از توانایی‬
‫هر بچه برای شروع کردن پرستاری و تنظیم کردن رفتار او برای اجتناب از غرق شدن در تحریک است‪ .‬همچنین والدین را از تواناییهای فرزندانشان‬
‫آگاه میگرداند‪ .‬از نظر برازلتون‪ ،‬بنیادی ترین مکانیزم دفاعی نوزاد‪ ،‬حالت آگاهی است‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،73‬نشر ساد‬
‫‪-4‬گزینه «‪»1‬‬
‫داروین‪ ،‬پیشگام بررسی علمی کودک محسوب می شود‪ .‬طبق مشاهدات داروین‪ ،‬در هر گونه‪ ،‬دو جاندار پیدا نمیشوند که دقیقاً مثل هم باشند‪ .‬او از‬
‫این مشاهدات‪ ،‬نظریه تکامل معروف خود را ساخت‪ .‬نظریه تکامل بر دو اصل مرتبط تاکید میکند‪ :‬انتخاب طبیعی و بقای اصلح‪ .‬داروین معتقد بود که‬
‫برخی موجودات به این دلیل در محیطهای خاص زنده می مانند که با محیط اطراف خود سازگار شده اند‪ .‬تأکید داروین بر ارزش سازگارانه خصوصیات‬
 ‫‪232‬‬

‫بدنی و رفتار به نظریه های مهم رشد راه یافت‪ .‬داروین معتقد بود که دوران کودکی شبیه به تکرار مراحل تکامل بشری است(پدیده باز زیستی)‪ .‬در‬
‫واقع‪ ،‬به عقیده داروین‪ ،‬رشد پیش از تولد در خیلی از موجودات شبیه به هم است‪ .‬نظریه تکامل داروین‪ ،‬مساله وراثت زیستی را مطرح ساخت‪.‬‬
‫همچنین با داروین‪ ،‬روانشناسی تطبیقی(مقایسه انسان و حیوان) یا کردار شناسی یا رفتار شناسی طبیعی آغاز شد‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،11‬نشر ساد‬
‫‪-5‬گزینه «‪»4‬‬
‫روانشناسانی که بر پیوستگی رشد تأکید دارند به تأثیر محیط و عوامل بیرونی در فرایند رشد اهمیت بیشتری میدهند‪:‬‬
‫‪ -1‬نظریه محیط گرایی یا تجربه گرایی یا مکانیستی‪ :‬الک‪.‬‬
‫‪ -2‬مکتب رفتارگرایی‪ :‬واتسون(بنیان گذار رفتار گرایی)‪ ،‬پاولف(پدر مکتب شرطی پاسخگر یا کالسیک)‪ ،‬ثرندایک(پدر شرطی وسیله ای)‪،‬‬
‫اسکینر(پدر شرطی کنشگر یا عامل یا فعال)‪ ،‬بندورا(پدر نظریه های یادگیری اجتماعی‪ -‬مشاهده ای یا شناختی اجتماعی)‪.‬‬
‫‪ -3‬نوپیاژه ای ها یا نظریه پردازش اطالعات(خبرپردازی)‪ :‬بم‪ ،‬فیشر‪ ،‬زیگلر‪ ،‬کیس‪.‬‬
‫‪ -4‬مکتب بافتاری(بوم شناختی یا سیستمی یا منظومه ای یا اکولوژی)‪ :‬فّن بِرنِر‪.‬‬
‫روانشناسانی که بر ناپیوستگی رشد تأکید دارند به تأثیر رسش و عوامل درونی در فرایند رشد اهمیت بیشتری میدهند‪:‬‬
‫‪ -1‬نظریه طبیعت گرایی رومانتیک یا ارگانیسمی‪ :‬روسو‪ -2 ،‬نظریه نمویافتگی‪ :‬گزل و والون‪-3 ،‬نظریه نوجوانی‪ :‬استانلی هال‪ -4 ،‬نظریه عمل‬
‫‪-8‬‬ ‫گرایی(پراگماتیسم)‪ :‬دیوئی‪ -5 ،‬خانه کودکان‪ :‬مونته سوری‪ -6 ،‬مکتب شناختی‪ :‬پیاژه‪ -7 ،‬مکتب روان تحلیل گری(روانکاوی)‪ :‬فروید‪،‬‬
‫نظریه روانی اجتماعی‪ :‬اریکسون‪ -9 ،‬نظریه رشد اخالقی‪ :‬کلبرگ و گیلیگان‪ -10 ،‬دیدگاه فطری( زیستی‪ -‬نهاد گرایی)‪ :‬چامسکی‪.‬‬
‫روانشناسانی که بر پیوستگی و ناپیوستگی رشد تأکید دارند به تأثیر محیط و رسش در فرایند رشد اهمیت بیشتری میدهند‪.‬‬
‫‪ -1‬نظریه فرهنگی اجتماعی یا تاریخی اجتماعی‪ :‬ویگوتسکی‪.‬‬
‫‪ -3‬دیدگاه عمر‪ :‬تِتنِس و کاروس‪.‬‬ ‫‪ -2‬نظریه کردارشناسی(تکاملی‪ ،‬رفتارشناسی طبیعی‪ ،‬تطبیقی‪ ،‬اتولوژی)‪ :‬داروین‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ 4‬و ‪ ،5‬نشر ساد‬
‫‪-6‬گزینه «‪»3‬‬
‫مراحل رشد روانی ـ اجتماعی به نظر اریکسون‬
‫حالت‬
‫روابط مهم‬ ‫آسیب اساسی‬ ‫نیرومندی بنیادی‬ ‫بحران روانی ـ اجتماعی‬ ‫مرحله‬
‫روانی ـ جنسی‬
‫اعتماد در برابر بیاعتمادی‬
‫مادر‬ ‫کنارهگیری‬ ‫امید‬ ‫دهانی‬ ‫نوباوگی‬
‫‪ 0-1‬سالگی‬
‫وسواس‬ ‫استقالل(خودمختاری) در برابر شرم و تردید‬
‫والدین‬ ‫اراده‬ ‫مقعدی‬ ‫اوایل کودکی‬
‫وجدان سخت گیر‬ ‫‪ 1-3‬سالگی‬
‫ابتکار عمل در برابر گناه‬ ‫دوره بازی یا پیش‬
‫خانواده‬ ‫بازداری‬ ‫هدف‬ ‫آلتی یا احلیلی‬
‫‪ 3-7‬سالگی‬ ‫دبستان‬
‫سازندگی(سختکوشی) در برابر حقارت‬ ‫دوره مدرسه یا‬
‫مدرسه و معلم‬ ‫رکود‬ ‫شایستگی یا لیاقت‬ ‫نهفتگی‬
‫‪ 7-11‬سالگی‬ ‫دبستان‬
‫هویت در برابر بیهویتی‬
‫گروههای همسال‬ ‫انکار نقش‬ ‫وفاداری یا تعهد‬ ‫بلوغ‬ ‫نوجوانی‬
‫‪ 11-20‬سالگی‬
‫صمیمیت در برابر انزوا‬ ‫جوانی(بزرگسالی‬
‫همسر‬ ‫تک بودن‬ ‫عشق‬ ‫گرایش تناسلی‬
‫‪ 20-40‬سالگی‬ ‫اول)‬
‫طرد‬
‫تقسیم کار و‬ ‫زایندگی(تولید) در برابر رکود(پوچی)‬ ‫میانسالی(بزرگسالی‬
‫فقدان عالقه به‬ ‫مراقبت‬ ‫گرایش تولیدمثل‬
‫مشارکت‬ ‫‪ 40-60‬سالگی‬ ‫دوم)‬
‫کار‬
‫انسجام در برابر ناامیدی‬
‫پیری(بزرگسالی‬
‫تمامیت بشر‬ ‫خواری‬ ‫خرد‬ ‫بعد ‪ 60‬سالگی‬ ‫لذتجویی کلی‬
‫پایانی)‬

‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،299‬نشر ساد‬
 ‫‪233‬‬

‫‪-7‬گزینه «‪»1‬‬
‫اشپیتز به همراه بالبی جزء نخستین کسانی بود که اثرات بالقوه زیان آور محرومیت موسسهای و جداییها را بیان کرد‪ .‬وی برای بررسی نظرش از‬
‫مفهوم « بیمارستان زدگی» استفاده کره است‪ .‬اشپیتز‪ ،‬به مطالعه سندرم های محرومیت اجتماعی و مسامحه ی مادر پرداخت‪ .‬به عقیده اشپیتز‪،‬‬
‫محرومیت عاطفی جزئی‪ ،‬موجب افسردگی اتکایی و محرومیت عاطفی کامل موجب دق و رنجوری میگردد‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ 315‬و ‪ ،317‬نشر ساد‬
‫‪-8‬گزینه «‪»4‬‬
‫اصول تحول از دیدگاه گزل‪:‬‬
‫‪ -1‬اصول سوگیری رشد(نمو)‪ :‬گزل معتقد است که جهت رشد دستگاه عصبی‪ -‬حرکتی از یک سو از سر به پا است(سری‪ -‬دمی) و از سوی‬
‫دیگر از مرکز به پیرامون است یعنی از نزدیک به دور‪ .‬بین این دو وابستگی وجود دارد‪.‬‬
‫‪ -2‬اصل در هم تنیدگی متقابل(هم آمیزی تقابلی)‪ :‬هم آمیزی تقابلی به فرایندی از رشد اطالق می شود که از طریق آن دو گرایش مختلف‬
‫به تدریج به نوعی سازماندهی موثر می رسند‪« .‬گزل معتقد است تا الگوی حرکتی مستقر نشود و بین اجزاء این الگو هماهنگی ایجاد نشود‪ ،‬رفتار‬
‫حرکتی پدیدار نمیشود»‪ ،‬مثالً ترکیب درون گرایی و برون گرایی‪.‬‬
‫‪ -3‬اصل ناقرینگی کنشی(عدم تقارن)‪ « :‬انسان در ابتدای زندگی‪ ،‬دو سو توان است و واکنش بدن او کلی است» و به سوی جهت خاص‬
‫متمرکز نیست ولی کم کم با رشد کودک او تمایل به جانبی عمل کردن (تمایل به راست یا چپ) دیده میشود‪ .‬گزل معتقد است دو سوگرایی‬
‫(تمایل به عمل قرنیه) نشان غیر عادی بودن فرد است‪ .‬گزل بازتاب کشیدگی گردن با این اصل تبیین کرد‪.‬‬
‫‪ -4‬اصل تفرد (نمویافتگی منفرد کننده‪ -‬خودکارآمدی)‪« :‬گزل در این اصل عنوان میکند که انسان یک سری رشد نوعی دارد و یکسری‬
‫سازشهای اختصاصی»‪ .‬تفرد یکی از ویژگی های تحول بر اساس نمویافتگی است‪ .‬پس تاکید گزل در مورد نمو یافتگی در رشد بر منابع درونی فرد‬
‫است که گزل آن را یادگیری می نامد‪ .‬هم یادگیری (درون) و هم فرهنگ پذیری (محیط) هر دو تحت تاثیر نمو یافتگی قرار دارند‪ ،‬ولی یادگیری‬
‫جزء جدایی ناپذیر رشد است ولی فرهنگ پذیری میتواند بر حسب نوع جامعه متفاوت باشد یعنی رشد بکند یا نکند‪.‬‬
‫‪ -5‬اصل نوسانهای خود نظم جو‪ :‬گزل با عنوان کردن این اصل ن شان دادکه اعتقاد دارد که فرآیند تحول روانی‪ ،‬خطی نیست و مسیر ثابتی‬
‫را حل نمیکند‪ ،‬زیرا در طول تحول‪ ،‬بازگشتهایی هم وجود دارد که گزل به آن رشد و نمو حلزونی هم میگوید‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،327‬نشر ساد‬
‫‪-9‬گزینه «‪»3‬‬
‫به نظر ویگوتسکی‪ ،‬یادگیری در مفهوم منطقه تقریبی یا مجاور رشد صورت می گیرد‪ .‬در طول نوباوگی زبان در منطقه مجاور رشد عمدتاً غیر کالمی‬
‫است‪ .‬منظور ویگوتسکی از منطقه تقریبی رشد‪ ،‬تفاوت بین سطح کنونی یا سطح رشد واقعی کودک و سطح رشد بالقوه اوست‪ .‬منطقه تقریبی رشد‬
‫در نظریه ویگوتسکی اهمیت تعامل اجتماعی را در رشد و یادگیری نشان میدهد‪ .‬منطقه تقریبی رشد به دامنهای از تکالیفی گفته میشود که کودک‬
‫به تنهایی از عهده انجام آنها بر نمیآید اما به کمک بزرگساالن یا دوستان بالغ تر خود قادر است آنها را انجام دهد‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،439‬نشر ساد‬
‫‪-10‬گزینه «‪»2‬‬
‫نظریه یادگیری بر آن است که زبان نیز مانند رفتارهای دیگر از طریق تقلید‪ ،‬شرطی سازی‪ ،‬تداعی و تقویت آموخته میشود‪ .‬رفتارگرایان‪ ،‬رشد زبان‬
‫را کامالً ناشی از تاثیرات محیط میدانند‪ .‬این نظریه بیشتر به تبیین عملکرد زبان(تولید گفتار) می پردازد تا توانشهای زیربنایی مربوط به درک زبان‪.‬‬
‫نوام چامسکی زبان شناس مشهور‪ ،‬نظریه فطری نگر(زیست شناختی یا نهادگرایی) را مطرح کرد‪ .‬این نظریه میگوید مهارت زبان کودک در ساختار‬
‫مغز او حک شده است و بر عوامل تعیین کننده فطری و زیست شناختی زبان تاکید دارد‪ .‬این نظریه بیشتر بر توانش کودکان در درک و کاربرد زبان‬
‫تاکید دارد‪ .‬به اعتقاد چامسکی‪ ،‬در انسان‪ ،‬مکانیزم مغزی ذاتی ای وجود دارد به نام دستگاه فراگیری زبان‪ .‬انتقاد چامسکی بر اسکینر این است که‬
‫شرطی شدن عامل نمیتواند پیچیدگیهای رشد زبان را توجیه کند‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ 526‬و ‪ ،527‬نشر ساد‬
‫‪-11‬گزینه «‪»1‬‬
‫مرحله دوم رشد اخالقی کلبرگ‪ ،‬کسب پاداش و لذت گرایی نسبی(جهت گیری هدف وسیله ای) است‪ .‬این در اینجا‪ ،‬از دیدگاه فرد‪ ،‬قوانین نسبی اند‬
‫و ثابت نیستند چیزی خوب است که اساس خشنودی شخصی و لذت گرایی فردی را بدست دهد‪ ،‬یعنی چیزی حق است که بر اساس توافق دو طرف‬
‫باشد‪ ،‬یعنی مبادله بر اساس هدف ابزاری است‪ .‬در اینجا کودک هم نیازهای خود را برطرف میکند و هم از عالئق و نیازهای دیگران اطالع دارد‪ .‬نام‬
 ‫‪234‬‬

‫دیگر این مرحله سودجویی متقابل یا رفتار طبق نیازهای فرد است(مبادله و فردگرایی)‪ .‬در این مرحله‪ ،‬فرد مقابله به مثل را به صورت لطف برابر درک‬
‫می کنند‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،452‬نشر ساد‬
‫‪-12‬گزینه «‪»2‬‬
‫ویگوتسکی یک مارکسیست بود و جنبههای فرهنگی‪ ،‬تاریخی و اجتماعی را در رشد شناختی بسیار با اهمیت میداند‪ .‬به باور او کنش متقابل میان‬
‫یادگیرنده و محیط اجتماعی اش‪ ،‬تعیین کننده اصلی رشد شناختی اوست‪ .‬عقاید ویگوتسکی روش های مهمی را برای توسعه و تعادل بخشیدن به‬
‫نظریه سنتی رشد در بر داشت‪ .‬کودکان به ابزارهای ذهنی که بوسیله فرهنگ بوجود می آید مانند زبان‪ ،‬کمک های حافظه‪ ،‬سیستم شمارشی و‬
‫مفاهیم علنی نیاز دارند‪ .‬ویگوتسکی مشکلی که کمک بیرونی برای استقالل کودک بوجود آورده است را کمتر مورد توجه قرار داده است‪ .‬کمک های‬
‫بیرونی می تواند باعث وابستگی و رفتار اتکایی شود‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ 438‬و ‪ ،442‬نشر ساد‬
‫‪-13‬گزینه «‪»2‬‬
‫در قرون وسطی (قرن ششم تا شانزدهم)‪ ،‬کودکی به صورت دوره ای مجزا از بزرگسالی در نظر گرفته میشد‪ .‬بعد از اینکه کودکان از نوباوگی سر بر‬
‫میآوردند‪ ،‬آنها را به صورت بزرگساالن مینیاتوری که از پیش شکل گرفته اند‪ ،‬میانگاشتند‪ ،‬یعنی کودکان را مدل های کوچکی از بزرگساالن می‬
‫دانستند‪ .‬دیدگاهی که به فرم یافتگی پیشین(پیش ساختگی) معروف است و فیلیپ آریه آن را مطرح کرده است‪ .‬طبق نظر آریه‪ ،‬در هنگام لقاح یک‬
‫انسان کوچک و شکل گرفته یا یک آدمک در اسپرم یا تخمک وجود دارد که در زمینه رویان شناسی نمود زیادی دارد‪ .‬الک و روسو از این دیدگاه‬
‫دوری گزیدند‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،7‬نشر ساد‬
‫‪-14‬گزینه «‪»3‬‬
‫استروژن مربوط به مونث‪ ،‬اورتوژنی یعنی حرکت از افتراق یا گسستگی به سمت یکپارچگی‪ ،‬فیلوژنی یعنی پدیدآیی نوعی و آندروژنی یعنی ترکیب‬
‫صفات و نقش های مذکر و مونث است‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬فصل ‪ ،6‬نشر ساد‬
‫‪-15‬گزینه «‪»1‬‬
‫ریموند کتل و جان هورن از دو نوع هوش مختلف یعنی هوش سیال و متبلور سخن گفته اند‪ :‬به اعتقاد این دو روانشناس‪ ،‬هوش سیال که‬
‫زمینه ارثی و درونی دارد‪ ،‬قابلیت فرد را در استفاده از تواناییهای ذهنی در موقعیتهای جدید نشان میدهد‪ .‬این نوع هوش به شدت به مهارتهای‬
‫پردازش اطالعات متکی است‪ .‬از آنجا که هوش سیال بیشتر زمینه زیستی‪ -‬عصبی دارد‪ ،‬تا سنین جوانی‪ ،‬یعنی حدود ‪ 20‬سالگی افزایش نشان داده‬
‫و از آن پس‪ ،‬افتی تدریجی دارد‪ .‬در مقابل‪ ،‬هوش متبلور‪ ،‬زمینه محیطی و بیرونی دارد که فرد با کمک آن اطالعات آموخته شده را در حل مسایل به‬
‫کار می گیرد‪ .‬هوش متبلور‪ ،‬برخالف هوش سیال‪ ،‬ممکن است تا سنین پیری افزایش تدریجی نشان دهد‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،221‬نشر ساد‬
‫‪-16‬گزینه «‪»4‬‬
‫در اختالل رِت‪ ،‬که فقط در جنس مؤنث روی میدهد‪ ،‬کودک تا ‪ 5‬ماهگی به طور طبیعی رشد میکند‪ ،‬اما بین ‪ 5‬ماهگی تا ‪ 4‬سالگی‪ ،‬تغییراتی حاکی‬
‫از اختاللهای عصب شناختی و شناختی روی میدهند‪ .‬آفازی شامل اختاللهایی هستند که با آشفتگی در بیان یا فهمیدن زبان مشخص میشوند‪.‬‬
‫متخصصان بالینی در ‪ DSM-IV‬قبل از ‪ 3‬سالگی‪ ،‬تشخیص اختالل اوتیسم را مقرر می کردند‪ -1 :‬اختالل در تعامل اجتماعی؛ ‪ -2‬اختالل در‬
‫ارتباط(زبان)؛ و ‪ -3‬خصوصیات عجیب و غریب رفتار‪ ،‬تمایالت‪ ،‬و فعالیت‪-‬ها(اصرار بر یکنواختی)‪ -4 ،‬اختالل در رشد عقالنی‪ .‬اختالل آسپرگر‪ ،‬نوع‬
‫به اصطالح پرکارکرد اوتیسم است‪ .‬در این اختالل‪ ،‬رشد شناختی و زبان سالم مانده‪ ،‬اما تعامل اجتماعی به شدت مختل میشود‪ .‬به عالوه‪ ،‬الگوهای‬
‫رفتار‪ ،‬تمایالت‪ ،‬و فعالیتهای مقید‪ ،‬تکراری‪ ،‬و کلیشهای به وجود می آید‪ .‬فقدان تأخیر زبانی یکی از شرایط الزم برای تشخیص اختالل آسپرگر است‪.‬‬
‫اما اختالل زبانی یکی از ویژگیهای اصلی اوتیسم است‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی مرضی(آسیب شناسی روانی)‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬فصل ‪ ،14‬نشر ساد‬
‫‪-17‬گزینه «‪»3‬‬
‫مهمترین ویژگی مرحله عملیات صوری‪ ،‬شکل گیری تفکر منطقی بدون حضور شیء‪ ،‬منظم‪ ،‬علمی و مسأله یابی است‪ .‬از دیگر ویژگیهای این مرحله‪،‬‬
‫تفکر ترکیبی و کسب منطق قضایا است‪ .‬در اینجا‪ ،‬انسان فرضهای خود را در ذهن خود دنبال میکند‪ ،‬بطور ذهنی در مورد مساله میاندیشد و‬
 ‫‪235‬‬

‫درمورد پیامد مسئله هم بطور ذهنی می اندیشد تا اصول کلی تری را استخراج کند‪ ،‬حتی در مورد نتایج احتمالهای غیر ممکن را هم مورد امعان نظر‬
‫قرار میدهد‪ .‬بزرگترین خصیصه فکری نوجوانان‪ ،‬ظهور بعد ممکن است‪ .‬عملیاتی که در سطح صوری جداگانه و با ناهمترازی تحقق یافته اند‪ ،‬در یک‬
‫منظومه توحید می یابند و این چیزی است که شبکه نامیده میشود‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،366‬نشر ساد‬
‫‪-18‬گزینه «‪»4‬‬
‫مرحله سوم شکل گیری دلبستگی بالبی‪ ،‬وابستگی مشخص و واضح(تقرب جویی فعال)(‪ 6-8‬ماهگی تا ‪ 2-3‬سالگی) است‪ .‬اکنون دلبستگی به مراقبت‬
‫کننده آشنا مشهود است و مادر یک تکیه گاه ایمن‪ .‬پس بچهها اضطراب جدایی نشان میدهند‪ ،‬یعنی وقتی بزرگسالی که به او متکی هستند آنها را‬
‫ترک میکند‪ ،‬ناراحت میشوند‪ .‬منحصر شدن دلبستگی کودک به یک والد در ‪ 7‬یا ‪ 8‬ماهگی نمایان می شود که کودک ترس از غریبه را نشان می‬
‫دهد‪ .‬در اینجا رفتار کودک در یک نظام مبتنی بر تصحیح هدف تثبیت می شود‪ ،‬یعنی محل مادر را در نظر داشته و به محض ترک مادر حرکت خود‬
‫را جهت رسیدن به وی تصحیح و تنظیم می کنند‪ .‬یک متغیر مهم در پایان ‪ 1‬سالگی‪ ،‬الگوی کارکرد درونی کودک از نماد دلبستگی است‪ ،‬یعنی‬
‫طرح کلی کودک از پاسخدهی و قابل دسترس بودن مراقب جهت حمایت از وی بر اساس تعامل با وی‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،496‬نشر ساد‬
‫‪-19‬گزینه «‪»2‬‬
‫دیدگاه والن در رشد به نظام دیالتیکی معروف است‪ .‬برای والن‪ ،‬مرحله‪ ،‬یک لحظه یا وهله از گستره روانی و به معنای قراردادی آن نیست‪ ،‬بلکه مرحله‬
‫دارای مفهومی دیالکتیکی است‪ ،‬به این معنا که فرایندی تعارضی و گشایشی است‪ .‬وی اولین کسی است که کوشش زیادی را در تالیف اثری که در‬
‫برگیرنده چرخه زندگی(حتی قبل از تولد) باشد را انجام داد‪ .‬والن شدیداً علیه روش درون بینی(مشاهده داخلی) قد علم کرد و به توصیف شرایط‬
‫بررسی عینی هوشیاری پرداخت‪ .‬نظام والن را باید یک نظام روانشناختی همزمان دانست‪ .‬این نظام از بسیاری جهات موازی نظام گزل است‪ .‬والن و‬
‫گزل‪ ،‬علت تحول روانی را نشو و نمای عصبی در رسش زیستی‪ ،‬می دانند ولی والن به محیط به عنوان یک عامل برتر بوجود آورنده تغییرات در تحول‬
‫از گزل دیدگاهی متفاوت ارائه میدهد‪.‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،338‬نشر ساد‬
‫‪-20‬گزینه «‪»1‬‬
‫آزمون موقعیت ناآشنا(موقعیت غریب)‪ :‬انواع دلبستگی آینزورث‪:‬‬
‫‪ -1‬ایمن(سالم)‪ :‬این کودکان هنگام ترک مادر بازی اکتشافی آنها کاهش می یابد و گاهی آشفته می شوند( ممکن است گریه کنند یا نکنند)‪.‬‬
‫وقتی که والد بر میگردد‪ ،‬آنها به طور فعال به دنبال کاوش و تماس با او هستند و گریه آنها فوراً کاهش می یابد‪.% 65 -‬‬
‫‪ ‬دلبستگی ایمن محصول حساسیت و پاسخ مادرانه به عالیم و نیازهای کودک است‪.‬‬
‫‪ -2‬نا ایمن‪ -‬اجتنابی(دوری جو‪-‬مستقل)‪ :‬این نوباوگان وقتی که والد او آنها را ترک میکند‪ ،‬معموالً ناراحت نمیشوند و به فرد غریبه خیلی‬
‫شبیه والد خود واکنش نشان میدهند‪ .‬آنها هنگام بازگشت مجدد‪ ،‬از والد خود استقبال نمیکنند یا به کندی این کار را انجام میدهند و به جای‬
‫آن سراغ اسباب بازی ها می روند‪ .‬مادران این کودکان اغلب بی توجه و طرد کننده هستند‪ ،‬یعنی کودک نتوانسته به وی تکیه کند و هیچ نوع‬
‫احساسی به وی ندارد‪ .‬لذا کامأل بی تفاوت و مستقل هستند‪.% 20 .‬‬
‫‪-3‬دلبستگی نا ایمن‪ -‬دوسوگرا(مقاوم)‪ :‬این نوباوگان وقتی که والد آنها را ترک میکند‪ ،‬بسیار آشفته شده و پس از برگشتن او لحظاتی به‬
‫مادر نزدیک شده و لحظاتی بعد عصبانی میشوند‪ ،‬و رفتار خصمانه‪ ،‬گاهی کتک زدن و هل دادن نشان میدهند‪ .‬این کودکان‪ ،‬هنگام بازگشت‬
‫مادر‪ ،‬در برابر او به مقاومت می پردازند‪ .‬مادران این کودکان اغلب رفتارهای متناقض داشتند شبیه شخصیت مرزی‪ 10 .‬تا ‪% 15‬‬
‫‪ -4‬دلبستگی آشفته‪ -‬سردرگم‪ :‬این حالت‪ ،‬بیشترین ناامنی را نشان میدهد‪ .‬این بچهها هنگام پیوستن مجدد والد‪ ،‬رفتارهای سردرگم و‬
‫متضاد نشان میدهند‪ .‬امکان دارد در حالیکه والد آنها را بغل کرده است روی برگردانند یا با هیجان سطحی به او نزدیک شوند‪ 5 -‬تا ‪. % 10‬‬
‫منبع‪ :‬روانشناسی رشد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬سام خانیان‪ ،‬قربان شیرودی‪ ،‬صفحه ‪ ،494‬نشر ساد‬
‫نکته جالب‪ :‬سواالت ‪ 85 ،83 ،79 ،78 ،76 ،75‬و ‪ 87‬تکرار سواالت سالهای قبل بود(ارشد و دکتری)‪.‬‬

‫جهت تهیه کتاب سواالت ارشد ‪ 91‬تا ‪ 98‬با پاسخنامه واقعا تشریحی(نشر ساد‪ /‬سام خانیان و همکاران)‪:‬‬
‫‪@MoshaverPsy1‬‬ ‫تلگرام‪:‬‬
‫‪09028556075‬‬ ‫واتساپ‪:‬‬
‫نکته‪ :‬برای دکتری روانشناسی و همینطور برای ارشد و دکتری مشاوره نیز همچین کتابی از نشر ساد چاپ شده است‪.‬‬