Година XIX 2011.

НОЕМВРИ – ДЕКЕМВРИ
STUDENI – PROSINAC БРОЈ
ЦЕНА 5 кн

ISSN 1333-7769 74

РОЖДЕСТВО ХРИСТОВО

СРЕЌНА НОВА 2012 ГОДИНА

И БЛАГОСЛОВЕН БОЖИК
 GLASILO ZAJEDNICE
MAKEDONACA U
REPUBLICI HRVATSKOJ

СПИСАНИЕ НА
ЗАЕДНИЦАТА НА Збор на уредничката
МАКЕДОНЦИТЕ ВО
РЕПУБЛИКА ХРВАТСКА Riječ urednice

Главна и одговорна уредничка:

МАРИНА АПОСТОЛОВСКА-ВУЈАКЛИЈА
Заменик на главната и одговорна уредничка:
ЕЛИЗАБЕТА ПЕТРОВСКА

З
Уредништво:
Компјутерска обработка: Владо Чакмак ад нас е уште една година. Слободно можам
Лектура: Марија Георгиева-Петриќ да речам дека беше добра, ама посакувам
Секретар и коректор: Елизабета Петровска новата 2012 да биде уште подобра.
Редакциски одбор: Зад нас е јубилејната дваесетгодишнина на Заед-
Огнен Бојаџиски ницата на Македонците во Република Хрватска,
Јагода Тренеска Цветичанин која на достоинствен начин беше одбележана во
Борјана Прошев-Оливер Осиек. Многу манифестации на македонските кул-
Редакција: турни друштва се одржаа на овие простори, кои
Елизабета Петровска - Загреб побудија интерес не само кај Македонците, туку
Јулијана Младеновска Тешија - Осиек и кај нивните роднини и пријатели Хрвати. Беше
Ива Чрњар - Риека тука и издавањето на неколку нови книги од чле-
Мирјана Мајиќ - Задар нови на Заедницата. А добивме и ново училиште
Милена Георгиевска - Сплит со дополнителна настава на македонски јазик во
Ovo se glasilo tiska sredstvima iz Državnog proračuna RH posred- Вуковар. На парламентарните избори не добивме
stvom Savjeta za nacionalne manjine pri Vladi RH. македонски пратеник во Хрватскиот сабор, но гла-
Nakladnik: Zajednica Makedonaca u Republici Hrvatskoj,
савме “ЗА” приклучувањето во Европската унија,
Zagreb, Masarykova 16/1 со надеж дека и понатаму како малцинство ќе ги
Matični broj: 3805760 имаме привилегиите на хрватската држава. И така
OIB: 07739533563 натаму.
Žiro račun: PBZ 2340009-1100038804 На сите читатели на “Македонски глас” и чле-
Теl./Fах: (01) 48 72 655 нови на Заедницата на Македонците во Република
web: www.zmurh.hr Хрватска, Редакцијата им посакува уште една ус-
e-mail: zajednica.makedonaca1@zg.t-com.hr пешна година со желба во оваа да направиме уште
За издавачот: Ангел Митревски
поквалитетни претставувања, манифестации, нови
Печат: М-Принт д.о.о. Загреб книги и да се почитуваме меѓусебно.
Марина Апостоловска – Вујаклија
На насловната страница:
Јаслите во Витлеем
ИЗВИНУВАЊЕ
Temeljem odredaba čl. 58. st. 3. Zakona o javnom informira- Во “Македонски глас” број 73, несакано се пот-
nju RH (N.N. br. 22/1992) novine su prijavljene i registrirane краде една грешка. Имено, по повод хуманитар-
pod br. 421 u Ministarstvu kulture i prosvjete, Sektor informi- ниот концерт на Македонско-хрватското здру-
ranja, dana 14.7.1993 жение за промовирање на културните вредности
Prema mišljenju Ministarstva kulture i prosvjete Republike и врски “Спектрум”, под наслов “Деца за децата и
Hrvatske broj 532-03-1-7-94-01 od 10. svibnja 1994. ova tisko- насмевка на нивните лица”, одржан на 24 септем-
vina je oslobođena plaćanja poreza na promet. ври 2011 година во Загреб, беа напишани погреш-
ЗАБЕЛЕШКА: Коментарите објавени на страниците ни податоци за организаторите. Точно е дека кон-
на ова списание со потписи на авторите се мислења на цертот го организираше здружението “Спектрум”
истите и не секогаш го одразуваат мислењето на Уред- со помош на Град Загреб и неколку спонзори.
ништвото. Уредништвото е одговорно само за тексто- За погрешката им се извинуваме на нашите чи-
вите без потпис. Материјалите испратени на нашата татели и на претседателката на “Спектрум”, г-ѓа
адреса стануваат сопственост на списанието, освен ако Славица Коретиќ.
за тоа претходно е постигната поинаква согласност. Од Редакцијата на “Македонски глас”

Импресум 3
Интервју
НЕМА ДА СЕ КАНДИДИРАМ ЗА ПРЕТСЕДАТЕЛ, ГО ПРЕПУШТАМ МЕСТОТО НА
ПОМЛАДИТЕ КОИ ИМААТ НОВИ ИДЕИ
Моето заминување од функцијата
претседател на ЗМРХ не значи
тргнување од политичкиот и култур-
ниот живот на Македонците во РХ
А
нгел Митревски, претседател
на Заедницата на Македонци-
те во РХ, член на Владиниот со-
вет за национални малцинства на РХ
и претседател на МКД “Македонија”
од Сплит, во април заминува од челна-
та позиција на ЗМРХ. Поразговаравме
за она што е постигнато во измина-
тите шест години, за предизвиците
пред кои стојат Македонците, за из-
губените шанси и придобивките, но и
за новите можности.
Веќе два мандата сте на чело на Заедницата
на Македонците во РХ. Во овој период многу
ангажман и активности од Ваша страна. Задо-
волен ли сте од она што е постигнато за ЗМРХ?
Можам да речам дека доста сум задоволен од
постигнатото во овие шест години. Секогаш може
да се рече дека можело да се направи повеќе. Во
2006 година го наследив половина од мандатот
на мојата претходничка и тогаш беше евидентно
едно разидување на македонските друштва, па
беше потребно за почеток да се направи нивна
консолидација. Така, во првите две години беше
потребно да се сочува единството на ЗМРХ. Наи-
довме на ситуација каде некои друштва имаа орга-
низациски проблеми, други пак, имаа финансиски
проблеми, некаде се забележуваше незадоволство,
па се појавуваа и идеи за формирање на паралелни
друштва. Се обидовме да го избегнеме тој тренд.
Да ги издвоиме позначајните проекти и ак-
тивности остварени во изминатиов период.
Успеавме да ги искористиме сите права кои ни
ги даде РХ (со Уставниот закон за правата на мал-
цинствата и со Законот за образование на јазикот
на националните малцинства) и да отвориме шест
училишта на македонски јазик. Во Загреб веќе
4 Интервју
Ангел Митревски
беше отворено кога јас дојдов во Заедницата, а
потоа ги отворивме во Пула, Риека, Сплит, Осиек и
еве најновото во Вуковар, каде има преку 100 деца
кои го изучуваат македонскиот јазик по модел Ц.
Овие деца се вклопени во образовниот систем на
РХ, учениците добиваат оценка како странски јазик
и со влегувањето на Хрватска во ЕУ автоматски ма-
кедонскиот јазик, независно од тоа како ќе биде
прифатена Македонија како ФИРОМ или како РМ,
македонскиот јазик веќе на мала врата е влезен во
ЕУ. Ако Хрватска го признава македонскиот јазик во
образовниот систем, тој влегува како таков и во ЕУ.
Она што за нас е особено значајно е што успеавме
да реализираме еден проект, кој верувам дека е
единствен од нашата дијаспора, а тоа е Летното учи-
лиште на Шолта, каде секоја година околу сто деца
се запознаваат и го изучуваат јазикот на нивните
предци. Таму доаѓаат не само помладите членови
на Македонците во РХ, туку и припадници Маке-
донци од државите кои се во опкружувањето на РМ,
од Бугарија, Албанија, Србија, БиХ..., а веќе петта
година го работиме во соработка со македонската
Влада. Неостварена желба ни е и Македончињата
од Грција да ги донесеме на Шолта. Се надеваме
дека за скоро време и тоа ќе се случи. Имаме и
Училиште за возрасни во Сплит, каде се пријавија
Хрвати од Далмација, потоа Словенци да го изучу-
ваат македонскиот јазик. Ако тие го прифаќаат да
го изучуваат нашиот јазик, ние навистина можеме
да чувствуваме дека одлично сме прифатени во
Хрватска.
Треба да се нагласат и проектите со радио еми-
сиите на македонски јазик. “Македонски минути”
во Сплит (секој вторник од 9,30 до 10,00 ч.) и “Ма-
кедонска ура” во Задар, еднаш неделно ги инфор-
мираат сите членови на македонските друштва, но
и останатите слушатели за с
што се случува во РХ
врзано за Македонците, но регистрираат и значајни
информации од Македонија. Се прават напори за
започнување на радио емисии на македонски јазик
во Осиек, Риека и Загреб.
Исто така, вредно е да се споменат бројните
предавања, концерти, изложби, тетараски прет-
стави, а капитално е да се издвои издавањето на
репринтот на “Бели Мугри” од Кочо Рацин во 2009
година. Ставивме и нова биста на К. Рацин во Само-
бор. Овој проект доста одекна и во Македонија и
во Хрватска, бидејќи незнаејќи направивме нешто
што не беше направено последните 70 години.
Доста е развиена и издавачката дејност во
ЗМРХ. Какви изданија издавате?
ЗМРХ има свое списание, тоа е “Македонски
глас”, кој почна да излегува пред 19 години. Прво из-
легуваше секои три месеци, а потоа секои два месе-
ци како што сега се објавува. Зголемен е и бројот на
станиците и веќе прерасна во модерено и сериозно
списание каде се објавуваат интересни интервјуа,
информации за активностите на друштвата и ве-
сти врзани за нашата татковина РМ. По електрон-
ски пат се доставува на македонските друштва од
Албанија, Србија, БиХ, а го испраќаме и во РМ. Исто
така, издаваме и книги и тоа по три-четири секоја
година, дела на наши припадници на македонското
национално малцинство во Хрватска.
Голем поборник сте за остварување на за-
конските права на македонското национално
малцинство во како што ја нарекуваат “нив-
ната втора татковина – РХ”. Колку Хрватска
во овој сегмент од нејзиното функционирање
како држава ги исполнува своите обврски кон
националните малцинства?
РХ сите позитивни законски норми што ги има
поставено како правен основ ги има поставено на
доста високо ниво за правата на малцинствата.
Во колкав процент се искорисуваат зависи од се-
кое малцинство посебно. Ние Македонците во РХ
навистина сме перцепирани како граѓани кои се
да речеме од прв ред, а не во некаква дискрими-
нирана положба, позитивно сме примени од сите
сограѓани, не само од власта, туку и од обичните
луѓе. Има позитивна перцепција за Македонците,
како луѓе чесни во својата работа, дружељубиви,
добронамерни и весели луѓе. Можеби понекогаш
се појавувале поединечни случаи, но тие не се пра-
вило. РХ ги извршува сите свои оврски кон своите
малцинства, вклучувајќи ги и Македонците. Со ог-
лед на ситуацијата со светската криза средствата
што се одвојуваат за македонското национално
малцинство не се мали, околу 100 илјади евра кон
ЗМРХ, но РХ одвојува средства и за советите на ре-
гионално и локално ниво, како и средтсва за работа
на МПЦ во РХ. Така да таа бројка е поголема, со што
можеме да бидеме задоволни, бидејки ни се овоз-
можува да го задржиме македонскиот национален
идентитет и култура во Хрватска, да успееме да се
прилагодиме во овој систем, но да не се асимили-
раме, туку да го задржиме она македонското што
го носиме во себе.
Вие сте и член на Владиниот совет за нацио-
нални малцинства на РХ. Колку како Македо-
нец таму можете да ги влечете конците кон
подобрување на положбата на Македонците?
Советот е пред сè како некоја Влада на нацио-
налните малцинства: сите средства што ги дава за
националните малцинства се расподелуваат според

проектите независно од хрватската Влада. Ние сами
меѓу себе 19-мина ги расподелуваме средствата
според проектите што ги поднесува секое малцин-
ство. Нормално, како Македонец, можам да ука-
жам на нашите друштва на кој начин да направат
поквалитетни проекти, на кој начин ќе ги поднесат
извештаите за веќе одобрени средства и како да се
искористат другите пари, кои не се распределуваат
по клуч, туку по бројот на проектите и по квалитет-
ното извршување. На тој начин, и по звршувањето
на мојот мандат како претседател на ЗМРХ ќе мо-
жам како член на Советот да им помогнам на мо-
ите наследници поквалитетно да ги изработуваат
проектите.
Каква е соработката со хрватските институ-
ции?
Вклучувајќи ги сите министерства, од образо-
вание и спорт, надворешни работи, култура, досега
не сме имале никакви проблеми. Сме конкурирале
и за други проекти кои не се финансираат од сред-
ствата на Советот, на пр. Училиштето на Шолта, а и
др. проекти, и соработката со хрватските институ-
ции е навистина на доста високо ниво.
Дали лично чувствувате дека Македонија
доволно ги препознава и цени евидентните
резултати што ги постигнува македонската
дијаспора во негувањето на културните, по-
литичките, јазичните и други врски?
За жал, ми се чини дека Македонија сепак не
го препознава она што се работи овде. За она што
го работиме со помош на средствата од Владата на
РХ, до пред 3 години додека најстариот македонски
дневен весник “Нова Македонија” не доби постојан
дописник од Хрватска, ни македонската јавност не
беше доволно информирана. Во последниве годи-
ни благодарејќи на дописникот Сашо Георгиевски,
македонската јавност е информирана за сето она
што го работат Македонците во Хрватска. Самата
Влада на РМ, преку својот отсек во МНР, порано
беше Координативно тело за иселеници, па Сектор
за дијаспора, а сега е во рамките на конзуларен дел,
што значи на сè понизок ниво, имам впечаток дека
дијаспората што се наоѓа во опкружувањето на РМ,
значи и Македонците во Хрватска, се спуштаат на сè
понизок ниво. Она што се работи овде не е доволно
валоризирано во Македонија. Не очекуваме да ни
креваат споменици и даваат некакви признанија,
но очекуваме да го признаат она што се работи
овде, дека е работено на вистински начин со еден
ентузијазам и желба да се задржи она македонско-
то. Со малку повеќе добра волја и со малку допол-
нителни средства ќе можат да се направат многу
работи кои ќе бидат битни во зачувувањето на ма-
кедонското национално малцинство во РХ.
Во последните 2-3 години откога е етаблира-
но дописништво на “Нова Македонија” блиску
соработувате и со дописникот и со раковод-
ството. Како ја оценувате таа димензија на
богата активност на организационите едини-
ци на ЗМРХ со “Нова Македонија”?
Intervju
Intervju
се прилагодат во таа насока. Моето заминување од
функцијата претседател на ЗМРХ не значи тргнување
од политичкиот и културниот живот на Македонци-
те во РХ. Останувам како член во Советот на Владата
на РХ за националните малцинства уште 4 години и
мислам дека би можел на мојот наследник да му
укажам на подобро подготвување прокети доколку
тоа од мене се побара.
Што би порачале на Вашиот наследник?
Ќе мора да направи добар избор на соработ-
ници, да постави нови видици и многу да работи.
Доколку некој очекува дека функцијата претседател
ќе му донесе само права, тогаш тој се лаже. Таа бара
многу обрски.
Милена Гоергиевска
Неуспех е на Македонците што немаат свој
претставник во хрватскиот Парламент
Уште еден предизвик за Вас беше канди-
Можам да речам дека доста сум задо- дирањето за пратеник во хрватскиот Парла-
волен со постигнатото за овие шест мент од листата на малцинствата на последни-
години те парламентарни избори во декември. Не ги
Доколку направиш милион работи, а од нив добивте потребните гласови, дали можеби тоа
999.999 не се забележат некаде, не се пренесат и за- малку Ве разочара или очекувавте таков исход
пишат, по одредено време ќе дојдеш во ситуација да со оглед на тоа како стојат работите со бројноста
се прашаш дали воопшто нешто имаш направено. на малцинствата во РХ и начинот на избирање
Во оној момент кога “Нова Македонија” се влучи во на нивни претставник?
една доста интензивна соработка со ЗМРХ, можеме Не сум изненаден од она што се случи.
да кажеме дека имаме еден период каде е архивира- Мислев дека за овие 4 години успеавме да нап-
но сè она што е направено во РХ. Презадоволни сме равиме доста за освестувањето на Македон-
од соработката со “Нова Македонија” и со поддршка- ците во РХ на национален план. Се трудевме да
та што ни ја дава, вклучувајќи ги и оние акции како го подигнеме чувството на Македонците дека
што се праќање на весници за друштвата. Без оглед се Македонци, дека се малцинство, но дека не
на интернетот, ние во Хрватска имаме македонска треба да бидат заплашени во РХ. За жал, се ра-
популација која е повозрасна и не користи интернет, зочарав овде во некои работи. Изгледа сами-
така да весниците што ни ги праќа “Нова Македонија” те наши Македонци не се свесни за тоа колку
во сите друштва кај членовите одекна позитивно, а и можат да бидат јаки, доколку се сплотени во
донациите што ги добивме (Речници на македонски една цел. Имав ситуација да наши Македонци
јазик) се исто така значајна работа. Традиционалната коментираат зошто да гласаме за Македонец
свечена академија на “Нова Македонија” која се одр- кога можеме за СДП, којa е јака партија. Јас
жува секоја година во мај во Сплит е настан кој веќе само би ги прашал нив, дали можеби СДП или
и Градот и Жупанијата го препознаваат, што е голем ХДЗ ќе направат повеќе за нив, или доколку
успех. Покровителството што “Нова Македонија” го имаат свој македонски претставник во хрват-
дава на разни трибини, конгреси, семинари, значат скиот Парламент? А за тоа дали Македонец
многу. На тој начин и на хрватската јавност и ставаме во догледно време ќе успее да влезе во Хрват-
до знаење дека сепак некој од Македонија се грижи скиот сабор, со досегашниот начин на бирање
за она што се работи во РХ. на пратеници – тешко, но теориски е можно.
Сегашниот пратеник од малцинствата влезе со
Ќе се кандидирате ли повторно за претседа-
1.600 гласови. Ние имаме околу 3.000 Маке-
тел на ЗМРХ?
донци со право на глас, значи само доколку 54
Веке најавив на седницата на Управниот од- отсто Македонци излезеа на изборите и гласаа
бор на ЗМРХ дека немам намера да го продолжам за мене, јас ќе влезев во Парламентот. Лично
својот мандат како претседател. Мислам дека за не го сфаќам како неуспех, но од друга страна
овие шест години доста дадов од себе и сега е вре- го сфаќам како неуспех на сите Македонци во
ме да оставиме на помладите луѓе со понови идеи РХ. Јас имав прилика да влезам во Парламен-
и нови сили да направат еден чекор повеќе од она тот на еден друг начин – партиски, но не сакав
што ние го направивме. Мислам дека поставивме на тој начин, затоа што се знае што значи пар-
еден ниво кој ќе овозможи на мојот наследник да тиска стега, а што независен пратеник. Тогаш
продолжи од еден чекор понапред. Во тоа време не си Македонец, туку си член на партијата.
Хрватска ќе биде во ЕУ, па ќе мора доста работи да
5
Ин мемориам
КИРО ГЛИГОРОВ (1917-2012)
Во 95-тата година почина првиот
претседател на независна Република
Македонија, Киро Глигоров. Беше
најомилениот државник на сите Ма-
кедонци, а ќе го паметиме по тоа што
беше заслужен што Р. Македонија не
беше опфатена од воениот виор на
бившите југословенски републи-
ки. Затоа многумина ќе го паметат
по неговиот говор во Обединетите
нации каде се залагаше за името на
Македонија, преживеаниот атентат
во 1995-тата година, воспоставени-
те дипломатски и трговски односи
со многу земји и по тоа што ста-
на најстариот претседател на една
држава според Гинисовата книга на
рекорди. И по неговата беспрекорна
меморија и убавиот збор за сите око-
лу него.
Државните служби на Република
Хрватска упатија телеграми со со-
чувство до семејството Глигоров, а
поранешниот хрватски претседател
Стјепан Месиќ изјави: „Ќе го паме-
там како еден од ретките политичари
и државници од овие простори кој
знаеше да ги препознае, застапува и
брани интересите на својата нација,
а да притоа не подлегне на екстрем-
ниот национализам. Благодарејќи на
неговата мудра политика Република
Македонија успеа да тргне по патот на
независноста и да ги избегне војните
што се случуваа во соседството.“
М. А. В.
Книга на жалоста
во Амбасадата на
Р. Македонија во Р.
Хрватска
По повод смртта на првиот претсе-
дател на Република Македонија во
Амбасадата на РМ во Загреб беше
отворена книга на жалоcт. Bo неа се
потпишаа: претседателот на Репуб-
лика Хрватска, Иво Јосиповиќ, пора-
нешниот претседател на РХ Стјепан
Месиќ, министерката за надвореш-
ни и европски работи на РХ, д-р
Весна Пусиќ, како и амбасадорите
и претставниците на амбасадите во
6 Ин мемориам
Р. Хрватска: амбасадорот на САД
во РХ Џејмс Фолеу, Албанија, Иран,
Белгија, Индија, Австралија, Полска,
Италија, Норвешка, Словенија, Ук-
раина, Србија, Португалија, Египет,
Романија, Азербејџан, Иран, Фин-
ска, Косово, министерот советник
во Амбасадата на Бразил, г-ѓа Мари-
са Барански, како и претседателот и
претставникот на Советот на МНМ
за Град Загреб, Томе Апостолоски и
Лазар Тошановски.
М. А. В.
Замина човекот со визија
за самостојна Македонија
– Комеморација за Киро
Глигоров во Сплит
Комеморација во Сплит
По повод смртта на првиот прет-
седател на самостојна РМ, комемо-
рација се одржа во просториите на
МКД „Македонија“ од Сплит. Пред
бројните почитувачи на ликот и де-
лото на Глигоров, Македонци и Хр-
вати, пред претставниците на Градот
Сплит и Сплитско-далматинската
In memoriam
жупанија, проштален говор одр-
жа почесниот претседател на МКД
“Македонија”, Владимир Апостол-
ски, кој беше и близок пријател на
поранешниот македонски претседа-
тел Киро Глигоров.
Потсетувајќи на улогата што
ја одигра првиот претседател на
самостојна Македонија, Апостолски
нагласи дека Глигоров целиот свој
живот го посвети на Македонија и
на македонскиот народ. “Со својата
скромност и умешност тој знаеше
како се организира држава и како
се води држава. Тој е најзаслужен
и за мирното раздружување на Ма-
кедонија од СФРЈ. Со неговото
дејствување во Република Маке-
донија е воспоставена и една меѓу-
национална рамнотежа во функ-
ционирањето на државата”, истакна
Апостолски.
Апостолски особено ја нагла-
си поддршката што претседателот
Глигоров ја даваше на македонската
дијаспора во Хрватска. Тој во не-
колку наврати бил во Загреб, Риека,
Пула, Сплит каде што остварил и
средба со претставниците на маке-
донското национално малцинство
во Хрватска, каде се интересирал за
активностите на Македонците во
нивната втора татковина – Републи-
ка Хрватска.
“Ќе го паметиме како посебен и
искрен претседател, човек со визија
и со планови да направи нешто пер-
спективно за државата”, рече Апос-
толски во својот емотивен говор.
М. Георгиевска
Книга на жалост во Риека
Актуелности
НОВО УЧИЛИШТЕ ПО
МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК ВО
ВУКОВАР
Вуковар: Во септември 2011 година, на
иницијатива на Саша Атанасовски од Вуковар,
инаку член на МКД “Браќа Миладиновци” и
неговиот Управен одбор, а со поддршка од
Друштвото, Заедницата на Македонците во
Република Хрватска, нашата Амбасада во
Загреб и Министерството за образование од
Република Македонија, се отвори првото учи-
лиште по македонски јазик во Вуковар.
На распишаниот конкурс за учителка се
пријави младата Весна Соколовска, маже-
на Паниќ. Весна е дипломирана учителка по
одделенска настава (македонски јазик) на
Педагошкиот факултет во Скопје, инаку маже-
на во Хрватска, во близина на Вуковар, каде
што живее со сопругот и синчето Александар.
Симпатичната Весна, иако ова не и е првото
вработување во Хрватска, се радува што ќе
ги учи децата македонски јазик. “Многу сум
среќна што ја работам токму оваа работа за
којашто сум учела, студирала, и тоа ме прави
најсреќна. Ги сакам децата, тие се мојот свет
и работата со нив ме исполнува најповеќе од
сè!”, додава таа. Иако недостатокот на соодвет- претставува особено богатство и има свое
ни учебници и дефинирана програма по која
би се спроведувала наставата по македонски
јазик за децата во Хрватска се потешкотија, за
Весна тоа не е и проблем. “Тука е колешката од
соседниот Осиек која многу ми помогна, и се-
како, Саша”, вели таа со благодарна насмевка.
Наставата се одвива секоја среда во ОУ
“Антун Бауер” благодарение на согласноста
на директорот Јоза Михаљев, а одделението
брои дури 13 деца! Иако на различна возраст,
децата одлично ја прифатија учителката и
наставата, и првите резултати се веќе тука: ја
знаат азбуката, учат нови зборови, поврзуваат
први реченици.
Училиштето започна со настава на 2 ноем-
ври, а свеченото отворање беше на 17 декем-
ври. На Весна и новите ученици им посакува-
ме добредојде во семејството училишта по Сплит: “Најшироко прифатена изјава за чове-
македонски јазик и – голем успех!
Ј. Т. за човекови права. Нејзината главна порака е
СМОТРА НА КУЛТУРНО
ТВОРЕШТВО НА МАЛЦИНСТВАТА ОН и таа го содржи пописот на основните
Сплит: Веќе традиционално, по втор пат се налните малцинства”, чиј потписник е РХ, која
одржа Смотрата на културното творештво на според критериумите на односот кон малцин-
Aktualnosti
малцинствата од овој хрватски град. Преку
оваа манифестација, која наиде на поддршка
од Градот Сплит и советите на македонското,
словенското, бошњачкото, српското, унгар-
ското и црногорското национално малцин-
ство, на 16 декември во Театарот за млади, беа
претставени секциите кои работат во рамките
на националните друштва.
МКД “Македонија” од Сплит пред пре-
полната сала со хорот, фолклорната група и
оркестарот презентираше дел од македонско-
то културно наследство. Беше изведен еден
дел од богатиот репертоар на фолклорната
група, а заедно со пејачката група на МКД
“Македонија” на своите настапи добија аплау-
зи од воодушевената публиката со оригинал-
ните изведби на македонски песни и ора. Тие
редат забележителни успеси како во Хрват-
ска, така и надвор од неа. Публиката овој пат
беше сведок и на впечатливите изведби на
оркестарот на МКД “Македонија”, а македон-
ската песна и музика во Сплит има бројни
обожаватели.
Смотрата како настан сè повеќе добива на
тежина, бидејќи претставувањето на дел од
творештвото што се негува овде во Хрватска
од страна на секое национално малцинство
посебно значење. Сплет од народни песни и
игри изведоа и останатите национални мал-
цинства на Сплит. Организаторите го одржаа
зборот кога лани најавија дека Смотрата на
културно творештво на националните мал-
цинства на Град Сплит, на задоволство и на
учесниците и на публиката, ќе прерасне во
традиционална.
Инаку, во ноември, МКД “Македонија” со
своите секции се претстави и на Смотрата во
Бјеловар, каде одлично беше примено од пуб-
ликата.
М. Г.
ОДБЕЛЕЖАН ДЕНОТ НА
ЧОВЕКОВИ ПРАВА
ковите права на светот е Општата декларација
природената вредност на секое човечко суш-
тество. Декларацијата во 1948 г. ја прифатија
права на секој човек на светот без разлика
на раса, боја на кожа, пол, јазик, вера, поли-
тичко и друго убедување, национална при-
падност...”, потсети на значењето на овој до-
кумент Ангел Митревски, член на Советот за
национални малцинства при владата на РХ,
на одбележувањето на Денот на човековите
права во Сплит на 10 декември. Во рестора-
нот “Болеро” каде присуствуваа околу 400
припадници на националните малцинства и
жители на градот Сплит и жупанијата, тој спо-
мена уште една конвенција, која е исто така е
значајна за националните малцинства, а тоа е
“Рамковната конвенција за заштита на нацио-
Aktualnosti
ствата веќе се најде во Европа. Заедничката
цел беше апострофирана од сите присутни на
настанот – соживот во демократска држава.
М. Г.
ПОТПИШУВАЊЕ НА СПОГОДБА
ЗА КООРДИНАЦИЈА НА
НАЦИОНАЛНИТЕ МАЛЦИНСТВА
Загреб: На конститутивната седница на Коор-
динацијата на националните малцинства за
Град Загреб, која е одржана на 12 декември
2011 година во салата на Староградското соб-
рание на Град Загреб присуствуваа претседа-
телите на сите избрани совети, како и избрани
претставници на националните малцинства
за Град Загреб, бројни званици и гости, прет-
ставници на Амбасадите на матичните држа-
ви, претставници на различни верски конфе-
сии, членови на советите на националните
малцинства и други.
Во работата на Координацијата учеству-
ваат претседателите на сите малцински совети
и претставници на националните малцинства
за Град Загреб. Главни причини за основање
на Координацијата се: поедноставување на
комуникацијата за заедничките прашања,
усогласување на информациите за сите совети
на националните малцинства за Град Загреб,
усогласување на општите услови за работа
на сите совети на националните малцинства
за Град Загреб, воспоставување на заеднички
услуги за давање поддршка на активностите,
како што е правник, професионален политич-
ки консултант, и слично.
По свеченото потпишување на Спогод-
бата која е ревитализација на Спогодбата од
2003 година, а врз основ на новиот Закон за
регистар на советите, координациите и прет-
ставниците на националните малцинства, ус-
воен е Статутот на Координацијата и избрани
се: претседател – Золтан Балаж-Пири, претсе-
дател на Советот на унгарското национално
малцинство; потпретседател (од советите)
– Раман Фазлиевски, потпретседател на Со-
ветот на ромското национално малцинство;
потпретседател (од претставниците) – Рашко
Иванов, претставник на бугарското национал-
но малцинство.
Пред присутните се обратија новоизбра-
ниот претседател на Координацијата, Золтан
7
Актуелности
Балаж-Пири, претседателот на Советот за ФЕСТИВАЛ НА ЛИТЕРАТУРАТА вриско гостување на Филозофскиот факултет
национални малцинства при Владата на РХ, “ДАНИ ПРИЈАТЕЉА КЊИГЕ” во Љубљана, РС. На Катедрата по македонски
Александар Толнауер и претседателот на Град- јазик и литература што ја води доцент Нами-
ската организација на СДП, Давор Бернардиќ. Риека: Меѓународниот фестивал на литера- та Субиото пред преполната сала во блок од
Во културниот дел од програмата настапи тура што и оваа година се одржа во Риека, 4 часа тој одржа две предавања. Првото за
хорот на руското национално малцинство. траеше од 4 до 5 ноември, а вториот ден се блескотното поглавје во македонската лите-
Е. П. одвиваше во просториите на МКД “Илинден”. ратура Македонскиот литературен кружок во
Во организација на Хрватското книжевно Софија кој постоеше и дејствуваше од 1938 до
3. СЕДНИЦА НА СОВЕТОТ НА МНМ друштво, Меѓународниот фестивал на лите- 1941 година и за родоначалникот на совреме-
ЗА ГРАД ЗАГРЕБ ратура беше организиран по четврти пат, а ната македонска литература Кочо Рацин.
учествуваа повеќе од стотина писатели од И. Ч.
Хрватска, Словенија, Србија, Босна и Херце-
говина, Македонија, Албанија и Холандија. ИСТРА ВО ГОСТИ
На фестивалот се доделуваат и награди за
најдобрите литературни дела во текот на
2010/2011 година. Меѓу другото, наградата
“Књижевно перо” за најдобар превод му беше
доделена на проф. Васил Тоциновски за пре-
певот на книгата од Христо Петрески “Читање
ненаписаног”. На фестивалот Хрватското кни-
жевно друштво го промовираше и новиот
број на своето списание “Књижевно перо”. По-
тоа, се презентираа книжевностите и актуел-
ните состојби во книжевното творештво на
Македонија, Албанија, Хрватска и Холандија.
Програмата заврши со тркалезната маса на
тема за меѓународната соработка меѓу држа-
Загреб: На 8 декември 2011 година Советот вите на некогашна Југославија и за нивното
на македонското национално малцинство за место во европски контекст.
Град Загреб ја одржа својата 3. седница, што ја И. Ч. Риека: МКД “Илинден” од Риека во соработ-
водеше претседателот на Советот, Томе Апос- ка со Друштвото на хрватските писатели на 9
толоски. Советниците го усвоија записникот декември 2011 година организираше посебна
од 2. седница, а потоа се расправаше за “Де-
ЧЕТВРТА АКАДЕМСКА ГОДИНА НА и неповторлива вечер на поетско-музичка
нот на Советот”. Се донесе одлука да се одржи ЛЕКТОРАТОТ ПО МАКЕДОНСКИ програма “Истра у гостима”, на која истарски-
на 16 декември во Меѓународниот центар за ЈАЗИК те чакавски поети кажуваа свои стихови, а
услуги во културата во Травно, а во него да беа презентирани и народните истарски ин-
земат учество сите македонски асоцијации Риека: Во тек е четвртата учебна година на струменти: мих, сопиле и роженице со кои
од Загреб. Беше прифатена и одлуката за Лекторатот по македонски јазик на Филозоф- настапи поетот Драго Драгузет, инаку профе-
пристапување на Советот на Координацијата скиот факултет на Универзитетот во Риека. Во сор кој ги учи младите за истарските народ-
на националните малцинства за Град Загреб. зимскиот семестар се предаваат три предме- ни инструменти. На оваа незаборавна вечер
Под точката разно се донесе одлука за из- ти: Македонски јазик 2 со 56 студенти, Маке- настапи и македонскиот свирач на гајди, Ки-
мена на Одлуката и критериумите за исплата донска литература 19. и 20. век со 42 студенти рило Трајковски. Со свои стихови настапија:
на наградите на членовите на Советот од и Македонска култура и цивилизација со 69 Малвина Милета, Вили Јелетиќ, Марина Че-
30.10.2006 со нова која ја подготви и предло- студенти. Тоа зборува дека македонистички- сен, Татјана Једришко Панчелат, Клара Полак
жи Претседателството на Советот. Во врска со те студии годинава се привлечни за 177 сту- Пољаревиќ, Вања Мицелази, Давор Гргуриќ,
работата на Претседателството, Комисијата за денти. Секој предмет неделно има по 4 часа. Нино Бијелац, Борис Казија, Сањин Чиковиќ,
програми и Финансиската комисија, поточно Според зборовите на проф. Васил Тоциновски Емилија Девиќ и Валерио Орлиќ. Неколку ма-
вршењето контрола на трошењето на финан- посебно радува податокот дека во рамките на кедонски народни песни изведоа пејачката и
сиските средства за реализација на програ- изучување на македонскиот јазик мошне ус- музичката секција на МКД “Илинден”. На ар-
мите од 2009 до 2011 година за печатење на пешно работи преведувачката лабораторија. моника свиреше Марјан Митев, а на гитара
готвачот “Македонска маса”, збирката песни По другите два предмета најголем број од Јуре Ружиќ. Освен истарскиот дијалект при-
“108 Македонски бисери за 108 Илиндени” студентите изработуваат семинарски работи. сутните имаа можност да слушнат и многу
и Хрватско-македонскиот речник, се конста- Треба секако да се истакне податокот што на други дијалекти: рапски, делнички, опатиски,
тира дека ја извршиле задачата и дека за тоа македонистички теми со одличен успех се винодолски, но и кајкавски. Мешавината од
се испратени писма до поранешниот претсе- предадени десетина завршни студентски тру- различни култури на оваа манифестација на-
дател А. Оџаклиески и до Матицата на Маке- дови, а се земени и пет дипломски работи. Во вистина претставуваше една богата и инте-
донците во Хрватска, во кои се бара нивно летниот семестар на предметот Македонски ресна вечер.
изјаснување за реализацијата на наведените јазик 1 ќе се запише четвртата генерација Ние разговаравме со Малвина Миле-
програми. Претседателството се задолжи да слушатели, а студентите од повисоките годи- та, поетеса од Лабин која за својата поезија
изврши ребаланс на Финансискиот план за ни можат да ги слушаат предавањата од има добиено многу светски и државни наг-
2011 година, а во Инвентурната комисија беа предметот Монографски пристап кон теми од ради и признанија. Пишува на дијалект и на
именувани Б. Мирчевски, Ц. Поповски и А. современата македонска литература. Подато- книжевен јазик, а создава и хаику поезија.
Грозданоски. Барањето на МКД “Охридски би- ците потврдуваат оти и натаму Лекторатот во Изразувајќи големо задоволство што поети-
сер” за заедничка организација на “Македонс- Риека е најголемиот македонистички центар те од Истра и оваа година доѓаат на гости во
ката вечер” со Советот, членовите едногласно во светот. Од активностите на неговиот рако- “Илинден”, рече: “Drago nam je da smo opet
го прифатија. водител, редовниот проф. Васил Тоциновски, došli i veselimo se svakom našem susretu. Danas
Е. П. секако треба да се нагласи неговото декем- smo predstavili svoj dijalekt i upoznali i vaš jezik,

8 Актуелности

dijalekte i glazbu. Ova suradnja traje već niz
godina, počela je s pjesništvom, a proširili smo
ju i na glazbu. Bilo je divno čuti kako pisana riječ
zvuči spojena s istarskim instrumentima. Spoj
makedonskog i istarskog uistinu je prekrasan, a
ljude koje susrećemo u “Ilindenu” već su naši stari
prijatelji. Upravo zato, u planu je organiziranje
jednog povratnog susreta u Labinu i Puli, gdje
ćemo mi vas moći ugostiti, a Istrijanima pokazati
vašu kulturu i običaje.”
Валерио Орлиќ рече: “Večeras smo mogli
vidjeti zaista raznoliko kulturno bogatstvo Istre
i Makedonije. Mogli smo čuti različite istarske
dijalekte, ali i dijalekte drugih mjesta Hrvatskog
primorja. Također smo mogli čuti i istarske na-
rodne instrumente, no i makedonske gajde.
Ja bih to nazvao blagom iz škrinjice bogatog
kulturnog nasljeđa koje moramo čuvati, a mi
ga čuvamo kroz naš časopis “Književno pero” u
rubrici dijalektalno pjesništvo.”
И. Ч.
КОНЦЕРТ НА КАМЕРНО ДУО ОД
РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Риека: Двајца македонски истакнати уметни-
ци, Страшко Темков, флејта и Марија Вршко-
ва, клавир, одржаа концерт во Риека на 29
ноември 2011 година. Во големата сала на
Заедницата на италијанското национално мал-
цинство овие уметници изведоа прекрасни
класични композиции. Настанот го проследија
многу заинтересирани гости од Риека. Темков
и Вршкова изведоа дела од П. Хиндемит и Ф.
Поуленц “Соната за флејта и клавир”, Т. Зограф-
ски “Инвентио за соло флејта”, Алегро малин-
конико, Кантилена, Престо гиочоко, Т. Проко-
пиев, Дојранка, мала суита за флејта и клавир.
Сташо Темков е еден од најдобрите умет-
ници во својата генерација, а неговата дејност
е афирмација на традицијата на уметничката
музика со промовирање на интерпретација
на дувачки инструменти карактеристични
за Македонија. Основно музичко училиште
завршил во родниот град Кавадарци, а потоа
учел во Музичко-балетскиот школски центар
“Илија Николовски – Луј”, дипломирал на Фа-
култетот за музичка уметност во Скопје, а пост-
дипломски студии на Музичката академија
“Панчо Владигеров” во Софија. Уште како
студент Темков го одржал својот прв настап
со Македонската филхармонија, а од 1991
Aktualnosti
година неговата флејта е препознатлив звук.
Како прв флејтист редовно изведувал познати
творби на светската оркестрална литература.
Настапувал и со Француско-американскиот
камерен оркестар, со Коморниот оркестар на
Македонската филхармонија и други, на многу
познати фестивали во Македонија и во стран-
ство: Охридско лето, Скопско лето, Денови
на македонската музика, НИМУС во Србија...
Темков е и еден од ретките македонски умет-
ници кој настапил во Карнеги хол, една од
најпрестижните светски концертни сали. Не-
говиот репертоар содржи дела од барок до
современа музика. Професор е на Факултетот
за музичка уметност во Скопје. Објавил и ал-
бум по повод 25 години уметничка работа.
Марија Вршкова е родена во Битола каде
завршила основно и средно образование, а на
Факултетот за музичка уметност во Скопје во
1997 година дипломирала со највисока оценка
“ЦУМ ЛАУДА” во класата на професорот Тодор
Светиев, а во 2001 и магистрира. Добитник
е на многу награди како на државен така и
на интернационален план: 3. награда на ин-
тернационалното натпреварување на млади
пијанисти во Рим, неколку први републички
и две трети сојузни награди во некогашна
Југославија и специјална награда за најдобар
музички соработник од интернационалното
жири на натпреварот Охридски бисер. Посе-
бен влог Вршкова има во “нова музика” со која
заедно со ансамблот “Алеа” имала повеќе од 20
настапи ширум светот. Како солист и камерен
музичар настапувала во многу земји: Турција,
Хрватска, Холандија, Германија, Полска, Ве-
лика Британија, Украина, Италија, Русија,
Албанија, Бугарија... со многу познати умет-
ници: Стефан Миленковиќ, Моника Лесковар,
Ино Мирковиќ и други. Вршкова е присутна
и на многу манифестации во РМ: Хераклејски
вечери, Скопско лето и други. Има снимено
албуми со познатите уметници: Блерим Груби,
Страшо Темков, со дуото Олег и Ана Кондра-
тенко, Љупчо Чедомирски. Во 2011 година го
објавува својот прв самостоен албум.
Гостувањето беше остварено со финанси-
ска поддршка од Министерството за култура
на РМ, Советот за националните малцинства
при Владата на РХ, Приморско-горанската
жупанија и Град Риека.
И. Ч.
ЗАДАР ВИА ВУКОВАР
Aktualnosti
По повод “Денот на Заедницата на Македон-
ците во РХ” на 19 ноември 2011 година отпа-
туваме во Осиек. Во Задар времето беше уба-
во и топло, а во Осиек стигнавме во магла и
студ. Но, тоа не н
обесхрабри: благодарејќи
на нашата членка Јелка Кицевски (сопруга
од еден наш починат член) отидовме во Ер-
нестиново каде што ни беше обезбедено бес-
платно ноќевање, со помош на незиниот внук
Ленко Пезељ, кој како водител на Галеријата
за ликовна колонија ни овозможи пријатен и
удобен престој во градот на Драва. Во поплад-
невните часови го разгледавме Осиек со сите
негови убавини, а вечерта бевме присутни
и активни учесници во Домот на Хрватската
војска каде што се одржа прославата за 20-
годишнината на Заедницата на Македонците
во РХ.
Утредента, во договор со нашиот водич го
посетивме Вуковар и Овчара, како и болница-
та во Вуковар од каде што сите излеговме таж-
ни. По разгледувањето на Вуковар се упативме
на Овчара, при што сретнавме голема колона
на луѓе кои одеа пешки с
до меморијалните
гробишта. Во Меморијалниот центар владее-
ше молк и тишина. Во полутемна просторија
се осветлуваа слики со имиња и податоци на
загинатите. На дното под стакло беа предмети
најдени кај убиените. Да речам, убаво што го
видовме сето тоа – а тажно и никогаш да не
се заборави, впрочем така се потпишав и во
книгата. Долго по враќањето молчевме доде-
ка не почна некој да зборува за сите настани
во овие два дена.
Се надевам дека ќе го паметиме Денот на
Заедницата како еден убав и важен настан, а
исто така и посетата на Вуковар и Овчара како
дел од историјата на овие простори.
М. М.
ИНТЕНЗИВИРАЊЕ НА
СОРАБОТКАТА ЗАГРЕБ – СКОПЈЕ
Загреб: Главните градови на Р. Хрватска и
Р. Македонија ја интензивираат соработка-
та. Во таа насока во декември свечено беше
потпишана Повелба за пријателство и со-
работка на Скопје и Загреб, што сведочи
за уште едно продлабочување на врските
помеѓу пријателските држави. Во палатата
Дверце документот го потпишаа градоначал-
ниците на Загреб, Милан Бандиќ, и на Скопје,
Коце Трајановски, а целта е да се зајакнат
9
Актуелности
веќе постојните врски, со посебен акцент на
проширувањето на стопанските и културни-
те врски, размена на искуства во еколошките
програми, меѓусебно запознавање на култу-
рата, историјата и традицијата, соработка на
универзитетите, на музеите, мултикултурна
соработка и јакнење на врските помеѓу нацио-
налните малцинства. Исто така, се предвидува
и заеднички настап во ЕУ проекти, но и сора-
ботка меѓу јавните претпријатија.
- Убеден сум дека искуството што го има
градот Загреб како град на земја којашто е
длабоко влезена во процесот на евро-интег-
рациите може да му пренесе позитивни ис-
куства на градот Скопје, рече градоначални-
кот Трајановски на свеченото потпишување
на Повелбата.
Неговиот загрепски колега, Бандиќ, посочи
дека е особено задоволен од потпишувањето
на документот, бидејќи повеќето договори од
овој вид се потпишуваат за да почне некоја
соработка, додека Загреб и Скопје зад себе
имаат долга соработка и веќе реализирани
проекти.
- Ова е уште еден придонес за исклучител-
ното пријателство помеѓу РМ и РХ и дека неко-
гаш односите на локално ниво се поважни од
оние државните и повелбите за пријателство
се во функција на размена на искуства, знаење
и дека токму тие на наједноставен начин, пре-
ку институционална соработка (градски упра-
ви, музеи, галерии, архиви, спортски клубо-
ви...) овозможуваат контакти меѓу граѓаните
на тие градови, вели хрватскиот амбасадор во
РМ, Златко Крамариќ.
За македонскиот амбасадор во Загреб,
Данчо Марковски, битно е да се има бизнис
варијанти за соработка што ќе можат да ги
движат напред и другите видови на соработ-
ка. Тој вели дека континуитетот продолжува
натаму со покренување на вакви Повелби за
соработка. Во таа насока Осиек и Струмица
веќе ставија потписи на ваков сличен доку-
мент, исто така Риека и Битола станаа градови
пријатели, Калиновац и Богаданци, Вировити-
ца и Велес.
- Во 2011 година локалната соработка
меѓу РМ и РХ бележи нагорен, но и конкретен
тренд. Кога станува збор за културна или некој
друг вид на соработка, се гледа да се форсира
и економската соработка. Тоа е тренд во ЕУ,
и ние го следиме и на тој начин успеавме да
постигнеме соработка и на државно и на ло-
кално ниво и тоа во сите сегменти. Тоа е всуш-
ност и политиката на амбасадата во Загреб, а
10
прашање на време е кога ќе ги поврземе Ши-
беник и Книн со некои македонски градови,
вели македонскиот амбасадор Данчо Мар-
ковски.
За време на дводневната посета на Хрват-
ска, делегацијата од Градот Скопје оствари и
неколку посети на јавни претпријатија и на
индустриски капацитети во Загреб.
М. Г.
МКД “БРАЌА МИЛАДИНОВЦИ” СО
БРОЈНИ АКТИВНОСТИ
Осиек: Не е никаков проблем да се биде и
најактивен ако се сака. Ако се има желба, доб-
ра соработка со друштвата и институциите на
градот и жупанијата, ако се негуваат врските и
ако се градат мостови на соработка, би рекла
нашата претседателка Јагода Тренеска-Цвети-
чанин. Есента за МКД “Браќа Миладиновци”
беше исполнета до крај: секциите настапуваа
на различни места во Жупанијата но и вон
државата.
Така, на 24 септември 2011, Друштвото му
беше гостин на Културно-уметничкото друш-
тво “Грмеч” од Босанска Крупа. На третата
“Регионална смотра на фолклорното твореш-
тво” во малото босанско гратче се претставија
десет културно-уметнички друштва од повеќе
земји од регионот, меѓу кои и МКД “Браќа
Миладиновци”. Пред преполнетата сала “Та-
нец” ја одиграа “Билјана платно белеше” во
кореографија на Мирта Гало, “Т’га за југ” изве-
де сплет македонски кола а “Везилки” пак се
претставија со етно штанд.
На 1 октомври, на Денот на градската
четврт Тврѓа, во стариот дел на градот познат
како “Тврѓа” настапија распеаните “Вардарки”
под диригентската рака на Слободан Цветича-
нин, следени од инструменталистите на “Т’га
за југ”, додека најмалите “Бисерчиња” учеству-
вааа во меѓународна музичка работилница во
Есекер центарот.
Истиот ден попладнето, секциите “Вар-
дарки” и “Т’га за југ” заедно со етно-секцијата
“Везилки” се претставија во Тења на “Смотрата
на национални малцинства” на која зедовме
учество на покана на СКУД “Св. Сава”.
Пет дена подоцна, на 5 октомври, етно
секцијата “Везилки” учествуваше во Осиек
на манифестацијата “Денови на лебот”, а на
8 октомври, “Вардарки” пееја во Подгорач
на манифестацијата “Ој есенски долги ноќи”
повторно со инструменталистите од секцијата
“Т’га за југ”. На крајот на месецот, поточно на 29
октомври, “Вардарки” и “Танец” се претставија
и во Даљ на “Четвртата гужваријада”, која
традиционално ја организира СКУД “Бранко
Радичевиќ” од истото место.
Ноември пак беше резервиран за мани-
фестациите “Деновите на браќата Милади-
новци” (втор дел) и “Деновите на македонска
култура” чии содржини секоја година Друш-
твото му ги подарува на Градот Осиек. Поче-
токот на Деновите го одбележаа струмичани
со гостувањето на Националната установа
центар за култура “Антон Панов” во Струми-
ца која ги отвори “Деновите на македонска
култура” во Осиек на 12 ноември ја изведе
претставата “Последниот ден на Мисирков” на
авторот Јордан Плевнеш, во режија на Дејан
Пројковски.
Следуваше учеството на друштвото на
јубилејниот дваесетти “Ден на Заедницата на
Македонците во Република Хрватска” – Кон-
церт на секциите на друштвата кој се одржа
на 19 ноември во салата на Домот на Хрват-
ската војска во Осиек. На оваа прослава се
претставија пет македонски друштва од Сплит,
Риека, Задар, Загреб и Осиек. Во предворјето
пак, друштвата од Загреб, Риека и домаќините
од Осиек се претставија со етно-изложбите
“Од традицијата на нашите стари”.
На 24 и 25 ноември во двораната на ОГИ во
Осиек се прикажаа играни филмови во режија
на Иван Митевски-Копола. За филмот “Златни
години” тој ја освои наградата за режија на ТВ
филм на фестивалот во Порторож.
Последниот настап на фолклорната
секција “Танец”, 13. по ред, го одбележа “Де-
нот на општината “Виљево”, на 27 ноември со
кореографијата “Тресеница”.
Декември ќе го одбележат два настани од
манифестацијата “Денови на македонска кул-
тура:
На 1 декември беше одржана промоција
на најновата книга на авторот, лектор и про-
фесор на Риечкиот филолошки факултет, Ва-
сил Тоциновски “Сушачко попладне” со про-
моторката Хелена Саблиќ-Томиќ на која беше
истакната важноста на “погледот на странецот
врз градот кој го познаваме и во кој живееме”
попратена со апел за обновување на Катедра-
та по македонски јазик на Филозофскиот фа-
култет во Осиек.
Промоцијата започна со изведбата на
“Тешкото” на Ѓорѓи Смокварски од страна
на младите членови на МКД “Браќа Мила-
диновци”, Кирил Наумов на виолина и Дејан
Чинчурак на обоа, а манифестацијата завр-
ши повторно со музика која кулминираше
на концертот на класична музика со гостите
Страшо Темков на флејта и Марија Вршкова на
пијано од Македонија. Македонските уметни-
ци ја восхитија бројната осиечка публика како
со својата виртуозност, така и со топлината и
страста во изведбата особено видлива во де-
лата на македонските автори Т. Зографски и Т.
Прокопиев.
Актуелности

Годината традиционално заврши со Св.
Никола кој оваа година го одбележивме заед-
но со децата од новото македонско училиш-
те во Вуковар, на заедничката прослава на
отворањето на училиштето на 17 декември.
Одличен завршеток на годината, зарем не?
Ј. Т.
ПРОМОЦИЈА НА НОВИОТ
“ФАНТОМ НА СЛОБОДАТА”
Загреб: На 9 декември 2011 година во биб-
лиотеката “Богдан Огризовиќ” се одржа
претставување на новиот двоброј на кни-
жевното списание “Фантом на слободата”,
издаден во соработка со GoetheKroatien ин-
ститутот, еден од носителите на проектот
Wagnis der Erinnerung на сите Goethe инсти-
тути во југоисточна Европа. Почесен гост на
промоцијата беше македонската писателка
Јасна Котеска која го напиша најдраматичниот
прилог во списанието, “Комунистичка ме-
морија”. Таа ја реконструираше историјата
на долгогодишниот книжевен и политички
бојкот и прогон на нејзиниот татко, познатиот
поет Јован Котески (1932-2001).
Јасна Котеска е една од најинтересните
личности во македонскиот книжевен и кул-
турен живот. Родена е во Скопје 1970 година,
каде живее и денес. Докторирала книжевност
на Универзитетот во Скопје, а како приватен
доцент предава книжевност и Gender Studies
на скопскиот Филолошки факултет. Уредник е
на списанијата “Блесок”, “Идентитети” и “Лите-
ратурен збор” и редовно пишува за книжевни
списанија и весници. Објавила многу книги,
меѓу кои се и “Комунистичка интима”, “Сани-
тарна енигма”, “Македонско женско писмо” и
“Постмодернистички литературни студии”.
Покрај Јасна Котеска, на претставувањето
беа и писателката Балша Брковиќ од Црна
Гора, Далибор Шимпрага од Хрватска, Сандра
Витаљиќ, фотограф и Ненад Поповиќ, преве-
дувач, а промоцијата ја водеше новинарката
Влатка Коларевиќ. Во овој двоброј на списа-
нието “Фантом на слободата” застапени се тек-
стови на автори од Хрватска, Албанија, БиХ,
Бугарија, Кипар, Црна Гора, Грција, Романија,
Србија и Турска. Од македонските автори, зас-
тапен е и поетот Никола Маџиров со песни и
есејот “Спомени на вечна несигурност”.
Е. П.
Aktualnosti
СПОМЕНИК ЗА ДЕВЕТ ДЕЦЕНИИ
ОД РАЃАЊЕТО НА БЛАЖЕ
КОНЕСКИ
Скопје: На 19 декември 2011 година Маке-
донската академија на науките и уметностите
одржа свечен собир по повод 90-годишнина-
та од раѓањето на нејзиниот прв претседател,
Блаже Конески, а на платото пред зградата на
МАНУ беше откриен и споменик. Автор на де-
лото е академик Томе Серафимовски, а скул-
птурата со висина од 2,3 метри, изработена е
од бел прилепски мермер, со што е истакната
поврзаноста на Конески со неговиот роден
крај. На постаментот е запишано “Јазикот е
нашата татковина”.
Академик Јордан Поп-Јорданов пред све-
ченото откривање на споменикот на Блаже Ко-
нески, истакна дека тој е една од најзначајните
личности во научната и културната сфера во
Македонија во 20. век и потсети на пораката
на Петре М. Андреевски – “Дај боже, барем на
секои сто години да ни се раѓа Блаже Конески”.
- Статуата е поставена да стои простум, со кни-
га и перо в рака, симболизирајќи ги, чинам, и
македонскиот непокор и пораката за култу-
рен натпревар, рече Поп-Јорданов.
На одбележувањето на 90-годишнината
од раѓањето на Блаже Конески присуствуваа
министерката за култура Елизабета Канчес-
ка-Милевска, градоначалникот на Општина
Центар Владимир Тодоровиќ, академици,
професори, литературни дејци и многу други
почитувачи на ликот и делото на Конески.
Блаже Конески е роден на 19 декември
1921 во Небрегово, Прилепско, а почина на 7
декември 1993 во Скопје. Тој е втемелувач на
современиот македонски литературен јазик,
книжевен, културен и јавен творец, академик,
поет, прозаист, есеист, литературен истори-
чар, филолог и лингвист, преведувач и уни-
верзитетски професор. Негови дела по кои ќе
го паметиме се Граматиката на македонскиот
литературен јазик, Македонскиот правопис
со правописен речник и Речникот на македон-
скиот јазик.
Е. П.
Aktualnosti
МКД “ИЛИНДЕН” ВО
ПЕНЗИОНЕРСКИОТ ДОМ
“КАНТРИДА”
Риека: За јубилејот на своите 20 години
постоење МКД “Илинден” во Риека организи-
раше многу и различни настапи. Така беше во
текот на целата 2011 година. Некои изведби
се особено драгоцени поради хуманитарниот
карактер. Еден таков настап се случи во Пен-
зионерскиот дом Кантрида во Риека каде што
на 27 ноември настапија пејачката и фолклор-
ната група на МКД “Илинден”. Ова е вторпат
МКД “Илинден” да го посети Пензионерскиот
дом, а неговите корисници секогаш ги дочеку-
ваат со големо задоволство. Во полната сала
на риечките пензионери, пејачката група ги
пееше убавите стари македонски песни, како
што се “Елено, ќерко Елено”, “На срце ми лежи
мила мамо”, “Јовано, Јованке”, “С каменички”,
“Во влашкото маало”, “Бело лице” и секако
омилената “Македонско девојче”. Фолклор-
ната група одигра неколку македонски ора:
Пајдушкото, Циганчица, Малешевското и
Елено моме. Посебно доживување беше кога
игроорците и пејачите одеа до неподвижните
пензионери кои не беа во можност да го сле-
дат настапот во големата сала во приземјето.
Оваа посета има голема важност за риеч-
ките пензионери, бидејќи МКД “Илинден” им
го разубави неделното попладне и направи да
не се чувствуваат сами. За тоа зборувавме со
Џани Пинезиќ, социјален работник во Пензио-
нерскиот дом, кој говореше за значењето на
оваа посета: “Po licima naših korisnika mogli ste
i sami vidjeti koliko su bili zadovoljni nastupom
MKD-a “Ilinden”, odnosno pjesmama i plesovima
koje su izvodili. To su pjesme koje su naši
umirovljenici nekada pjevali u svojoj mladosti,
pa one u njima bude mnoga sjećanja. To je topla,
ugodna i osjećajna makedonska izvorna glazba,
koja u nama budi tople emocije. Među vama
je mnogo mladih, što nam je također posebno
drago. Uvijek ste dobrodošli ovdje. MKD-u
“Ilinden” želim puno uspjeha i hvala vam što ste
nastupali za naše korisnike.”
Ние благодариме за убавите желби и се
надеваме дека оваа посета во иднина ќе стане
традиционална!
И. Ч.
11
Културни манифестации
ДЕН НА СОВЕТОТ НА МНМ ЗА ГРАД ЗАГРЕБ
Манифестацијата ја збогатија културните друштва на македонските асоцијации
С
оветот на македонското национално малцин-
ство за Град Загреб својот Ден го прослави
со културна манифестација во салата на Меѓу-
народниот центар за услуги во културата во Травно,
Загреб. Прославата се одржа на 16 декември 2011 годи-
на, а беше конципирана со настапи на сите македонски
асоцијации од Загреб.
По интонирањето на хрватската и македонската
химна, манифестацијата ја отвори претседателот на
Советот, Томе Апостолоски, поздравувајќи ги при-
сутните гости и званици, меѓу кои беа амбасадорот
на РМ во РХ, Н.Е. Данчо Марковски, претставникот
на Канцеларијата на градоначалникот на Град Заг-
реб, Жељко Заниновиќ, претставникот на Градската
канцеларија за образование, култура и спорт на Град
Загреб, Драгутин Палашек, претседателот на Заедни-
цата на Македонците во РХ, Ангел Митревски, свеш-
теникот на Македонската Православна Црква во РХ,
протојереј Кирко Велински, претседатели на совети на
националните малцинства, претставници на национал-
ните малцинства за Град Загреб и други.
Програмата ја водеше Марија Георгиева-Петриќ, а
започна со настапот на учениците од дополнителната
настава по македонски јазик и култура при ОУ “Нико-
ла Тесла” под водство на професорката Деспина Бел-
човска Велинска. Со рециталот “Ден во Македонија”,
настапија Луцијана Богдановски, Леонард Стојков,
Томислав Планиниќ, Дориан и Дамјан Ламбевски. Ос-
12
Kulturne manifestacije
танатите ученици рецитираа песни со пригодна тема-
тика: Вања Стојкоски со “Маки амбасадори”, Антонио
Цветковски со “Буква по буква”, Ивона Зовкиќ со “Без
јазик си никој и ништо”, Карло Беличев и Роко Дениќ
со “Татковина”, Домагој Зовкиќ со “Македонија” и Лу-
тиен Крстевски, Петра и Санда Стојкоски со песната
“За добрината”.
Рецитација на песни од Блаже Конески и Ацо Шопов
изведоа членовите на Македонско-хрватското здруже-
ние за промовирање на културните вредности и врски
“Спектрум”, Ника Пресл и Иван Чирко, во придружба
на флејтистката Ѓулијана Алимоски со инструменталот
“Си заљубив едно моме”. Настапот на фолклорната група
“Сонце” при МКД “Охридски бисер” во кореографија
на водителот Воислав Трајковски, со сплет македонски
песни и ора од источна Македонија, кај публиката пре-
дизвикаа воодушевување и бурен аплауз.
Програмата продолжи со рециталот на “Т’га за југ”
од Константин Миладинов и “Ленка” од Кочо Рацин
во изведба на Елизабета Петровска, а во придружба на
флејтистката Ѓулијана Алимоски со инструменталот
“Со маки сум се родил”, додека со “Болен ми лежи Миле
Поп Јорданов” заедно со Сафиудин Алимоски на кавал,
ја придружуваа Анастазија Цако Арежина, која реци-
тираше коктел песни од Лазо Каровски, Анте Попоски
и Михаил Ренџов.
Под водство на Бруно Урлиќ, вокалната група
“Езерки” и музичкиот состав “7/8” при Хрватско-
македонското друштво на пријателство ја разнежија
публиката со песните “Јовано, Јованке”, “Сербез Дон-
ка”, “Калајџиско оро” и “Јане Сандански”. На крајот
настапија членовите на МКД “Крсте Мисирков”, там-
бурашката секција под водство на Велимир Качуров, и
дувачкиот оркестар под водство на Стево и Иван Качу-
ров со сплет македонски инструментални песни.
По завршената програма, претседателот на Сове-
тот, Томе Апостолоски, со зборовите дека овој заед-
нички настап ќе остане запишан како нов почеток на
програмско обединување на македонските асоцијации
од Загреб, ги покани сите присутни да го продолжат за-
едничкото дружење на подготвената свечена закуска.
Елизабета Петровска
Загреб
Културни манифестации Kulturne manifestacije

Рацинов ден во Самобор

ЧЕСТВУВАЊЕ ВО СПОМЕН НА БЕЛИТЕ МУГРИ
„Името и делото на Кочо Рацин стојат во далечините на времето, како духовен светил-
ник достоен за општонародна, општо-национална почит и поклон... Последниот збор за
него сè уште не е изречен, тоа ќе биде и долг на поколенијата што доаѓаат по нас и дури
тие ќе ја имаат можноста, односно ќе бидат во состојба, да го согледаат и сестрано да го
оценат делото на поетот, со сите негови влијанија во разностраните текови на нашата
современа литература...“ – Ацо Шопов (извадок од „Беседата за Кочо Рацин“)

Кочо Рацин крај Самоборскиот музеј. По

свечениот чин, домаќините заедно со зва-
ниците и гостите ја продолжија програма-
та во салата на музејот. Водителката Тинка

В
еќе традиционално, Заедницата на Барбутов - Крстева ги поздрави присутните
Македонците во Република Хрватска меѓу кои беа: Реџеп Салиу, министер совет-
и МКД “Охридски бисер” од Загреб ник при Амбасадата на Р.М. во Р.Х., Хрвоје
под покровителство на Советот за нацио- Франкиќ, заменик на градоначалникот на
нални малцинства при Владата на Р.Х. и Град Самобор, Никола Гроздановски, пот-
Самоборскиот музеј, секоја година ја од- претседател на Заедницата на Македонците
бележуваат годишнината од печатењето во РХ, Лазар Тошанов од претседателство-
на Рациновата збирка поезија на македон- то на Советот на македонското национал-
ски јазик “Бели мугри” во печатницата на но малцинство за Град Загреб, Мирослав
Драгутин Шпулер во Самобор. Овој пат, Милоњиќ, директор на Самоборскиот музеј,
прославувајќи 72 години од тој значаен ис- Благој Штерјов, претседател на МКД “Ох-
ториски настан, Рациновиот ден се одржа на ридски бисер” и други.
26 ноември, кога Македонците од Хрватска Штерјов ги пренесе честитките упате-
и граѓаните на Самобор ја започнаа прог- ни од претседателот на Република Хрват-
рамата со полагање венци пред бистата на ска, Иво Јосиповиќ, и им посака на гостите

Самобор 13
Културни манифестации
срдечно добредојде на манифестацијата,
која секоја година сè повеќе ги зближува
и продлабочува пријателските односи меѓу
Македонците и Хрватите благодарејќи на
делото на македонскиот поет и револуцио-
нер Кочо Рацин.
Чествувањето продолжи со рецитали-
те на Рациновите песни “Денови”, “Ленка” и
“Огномет” во интерпретација на Елизабета
Петровска и Тинка Барбутов Крстева. Нас-
тапи и Ѓулијана Алимоски со сплет маке-
донски народни песни на флејта, а пејачката
група “Моми бисрени” под водство на Дора
Јакобовиќ ги изведе песните “На срце ми
лежи мила мамо” и “Назад, назад Калино
моме”. За животот и делото на Рацин, збору-
ваше проф. Огнен Бојаџиски нагласувајќи
ја неговата големина во борбата за маке-
донскиот идентитет, јазик и култура.
Самобор
Kulturne manifestacije
Поезијата на Рацин е безвременска.
Таа е грандиозна, полна со емоции и излеви
на длабоки чувства, и пишувана со душа,
ја допира душата на секој човек што ќе ја
прочита. Кочо Рацин е гордост и легенда на
македонската литература, а “Бели мугри”
претставува едно од најзначајните поетски
дела, дело со високи уметнички вредности,
кое е достојно да го почитуваме и честву-
ваме, а со тоа и сочуваме низ вековите што
доаѓаат.
Елизабета Петровска
“Во македонската песна е скриена тага-
та на мајка, потемнета од жалост, прес-
виткана над огништето каде што огнот
нечујно гасне, скриен е безнадежниот
глас на ветерот што полека замира во
оџакот, скриени се непоимливите момен-
ти на љубовта, растрепенените радости,
тихиот шепот на расцутените нарциси в
поле и екотот на белите столетни буко-
ви стебла. Која анализа, макар била таа
и од најопитен мајстор, би можела да ги
најде проткаени во песната? Само увото
и срцето на оние што ги преживеале ќе
можат да ја дочараат таа потајна, скрие-
на убавина...” – Кочо Рацин
14
Културни манифестации
ДЕНОВИ НА МАКЕДОНСКАТА КУЛТУРА
Е
сента 2011 година, МКД “Охрид-
ски бисер” од Загреб ги израдува
вљубениците на театарската култура
со уште една содржина одржана во рам-
ките на традиционалната културна ма-
нифестација “Денови на македонската кул-
тура”. Манифестацијата ја поддржаа Сове-
тот за национални малцинства при Владата
на РХ и Поглаварството на Самобор, а се одр-
жа на 13 ноември во Самобор. На сцената во
преполната сала на Народното училиште се
претстави Народниот театар “Антун Панов”
од Струмица, Р. Македонија, со претстава-
та “Последниот ден на Мисирков”, работе-
на според текстот на Јордан Плевнеш, а во
режија на Дејан Пројковски.
Оваа култна претстава е ода за идентите-
тот на Македонците и зборува за Македонија
и за човекот што јасно и гласно зборувал за
“македонцките работи”, за големината на не-
говиот интелект, но за и големината на него-
вата лична трагедија. Таа е интимна реалност
на Мисирков, кој бил длабоко убеден дека
убавината би можела да го спаси светот. Од
таа причина, тој живеел како херој со илјада
лица и со исто толку судбини, сметајќи дека
би можел да ја подобри човечката состојба.
Самобор
Kulturne manifestacije
Групата ја предводеше раководителот на
Театарот, Драган Маџиров, а во интересната
приказна за премрежјата низ кои минувал
Мисирков играа: Крсте Јовановски (Крсте
Петков Мисирков), Рујиш Беговска (неговата
жена Екатерина Михајловна), Ванчо Васи-
лев (нивниот син Сергеј Мисирков), Ангели-
на Тренчева, Кољо Черкезов, Васил Михаил,
Ванчо Крстевски, Коста Ангов, Бранко Бе-
нинов, Томе Ментинов, Стојан Велков – Трн и
Кире Ѓоргиев. Сценографијата ја потпишува
Владо Ѓоревски – Рафик, костимографијата
Благој Мицевски, а автор на музиката е Го-
ран Трајковски.
По одличната изведба на претставата,
актерите од Струмичкиот театар со аплаузи
и овации беа поздравени од видно задовол-
ните посетители, а претседателот на МКД
“Охридски бисер”, Благој Штерјов, им чес-
титаше врачувајќи им букети цвеќе. Потоа,
дружењето продолжи во фоајето на подгот-
вениот коктел.
Елизабета Петровска
15
Културни манифестации
Дваесет години на Заедницата на Македонците во Република Хрватска
ОСИЕК – ДОМАЌИН НА ЈУБИЛЕЈОТ
1
9 ноември 2011 година, Осиек, Дом
на Хрватската војска. Полно како
во кошница. Македонски, хрватски,
струмички, скопски, тетовски, осиечки,
риечки, сплитски, пургерски... прекрасен
вриеж од акценти и смеа. Македонски
носии од сите краишта на Македонија,
испреплетени со песни и ора.
Така изгледаше вечерта кога свечено
се прославуваше 20-тата годишнина од
основањето на Заедницата на Македон-
ците во Република Хрватска. За првпат од-
бележан во градот на Драва. Домаќините
од МКД “Браќа Миладиновци” беа растр-
чани, уморни, но среќни: програмата во
предворјето на Домот започна со етно-из-
ложбата “Од традицијата на нашите стари”
на етно-секциите на македонските друш-
тва од Загреб “Разбој”, риечки “Илинден” и
осиечките “Везилки”, час и половина пред
почетокот на концертот. Штандовите беа
исполнети со везени и рачно изработени
ткаенини и накит, но и стари предмети
– спомени на родниот дом, родителите и
Македонија. Претставничките од секциите
на заинтересираните гости расположено
им ги објаснуваа техниките на изработка
на везовите и накитот, но и изложените екс-
16
понати. Етно секцијата на сплиќани беше
претставена низ рачно изработените но-
сии кои ги носеа изведувачите на сцената.
Концертот по повод прославата го
водеше Тинка Барбутов Крстева, која во
својата најава се осврна на 20-годишниот
јубилеј на Заедницата, нејзината цел и
идеја – водителка, но и на телата на Заед-
ницата истакнувајќи ја нејзината важност
за зачувување на македонскиот иденти-
тет на Македонците и нивното потомство
во Република Хрватска. Таа ги поздрави
присутните гости: Иван Џо Петрески,
претседател на Матицата на иселени-
ците од Македонија, Томе Апостолоски,
претседател на Советот на македонско-
то национално малцинство за Град Заг-
реб, Благоја Јовановски, претставник на
МНМ за Осиечко-барањската жупанија,
Леа Странски, претставничка на МНМ за
Град Осиек, Бранко Атанасовски, прет-
ставник на МНМ за Вуковарско-сремската
жупанија и Стјепан Сокол, директор на ОУ
“Вијенац” од Осиек. Водителката ги про-
чита и честитките за успешна реализација
на манифестацијата упатени од претседа-
телот на РХ, Иво Јосиповиќ, Александар
Толнауер, претседател на Советот за на-
Kulturne manifestacije
ционални малцинства при Владата на РХ,
Н.Е. Данчо Марковски, амбасадор на РМ
во РХ и протојереј Кирко Велински, свеш-
теник на МПЦ во РХ.
Земајќи збор, претседателот на ЗМРХ
Ангел Митревски, во своето обраќање
ја истакна лојалноста на Македонците
кон нивната втора татковина, Република
Хрватска, па истакна дека “нашата жел-
ба и постојана заложба за промоција на
македонскиот јазик, култура и идентитет,
на што работиме веќе 20 години, а ќе про-
должиме да работиме и во иднина”. Во
тоа име, тој им подари благодарници на
основачите на ЗМРХ Никола Грозданов-
ски, Томе Апостолоски, Благој Штерјов,
Огнен Бојаџиски, Иван Андонов, Лилјана
Стефаноска и Лена Ѓапиќ.
Концертот започна со децата кои учес-
твуваат во наставата по македонски јазик
(програма Ц) во УО “Вијенац” во Осиек.
Тие ја изведоа кратката драма “Приказна
за историјата на Македонија” на авторка-
та Јулијана Младеновска-Тешија. Собрани
околу школската клупа, Лаура, Бригита,
Нивес, Теодора, Михал, Анамариа, Елена,
Маријана и Јосипа раскажуваа што е за
нив Македонија, кои се Алаксандар, Цар
Осиек
Самоил и Гоце Делчев, кога бил Илинден и кога
е роденденот на Македонија. Измамија аплауз
и смеа, посебно малиот Кристијан Конев кога
покажа колку личи на Гоце Делчев “ако би
имал мустаќи”. Веднаш потоа се претставија
домаќините МКД “Браќа Миладиновци” со
најмладите “Бисерчиња” кои, под искусната
палка на Ксенија Менковска ја испеаја “Мојот
свет се вика музика”.
Во истиот распеан дух им се приклучија
“Вардарки” кои под диригентството на Сло-
бодан Цветичанин и следени од оркестарот
“Т’га за југ” ги изведоа “Мој Осиек” “Ој Варда-
ре”, “Не се фаќај Доне Донке” и “Рум, дум, дум”.
Потоа инструменталниот состав “Т’га за југ”
го изведе “Пиперково оро”, а фолклористките
од секцијата “Танец Осиек” познатата “Билјана
платно белеше”. Кореографијата на Мирјана
Гало ги разигра срцата на присутните: кога
платната забелеа и се преплетоа во македон-
ско сонце публиката ги награди членките на
секцијата со бурен аплауз!
Следеа претставувањата на секции-
те на останатите друштва од Заедницата и
тоа најнапред МКД “Илинден” од Риека кои
настапија со три секции: инструменталната која
изведе дел од “Тресеница”, а пејачката со пес-
Osijek
ните “Елено ќерко”, “С каменички фрлат мамо”
и “На срце ми лежи”и фолклорната (детска и
голема група) со “Малешевското оро”. Секции-
те се водени од Марјан Митев кој беше воедно
и кореограф. Публиката топло ги награди трите
настапи на риечани со долг аплауз.
МКД “Билјана” од Задар се претставија
само со својата литерарна секција поточно
со песните на авторката Мирјана Маиќ кои ги
изведоа Надица Жампера и Мартина Гарбин, а
авторката самата ја изведе точката “Бегалка”.
Со излегувањето на сцена на МКД “Охрид-
ски бисер”од Загреб, вечерта ја доживеа својата
кулминација. Тие започнаа со пејачката секција
“Моми бисерни” кои испеаја три песни: “Назад,
назад Калино моме”, “Ој ти пиле, славеј пиле” и
“На срце ми лежи мила мамо” со диригентката
Дора Јакобовиќ. По нив следуваше младата
Ѓулијана Алимоски која нежно и емотивно на
својата флејта изведе прекрасен колаж маке-
донски песни. Сè заврши со викот, скокови и
темперамента игра која пламтеше со страст
на младите момци и девојки од фолклорната
секцијата “Сонце”: тие ја затресоа сцената на
Домот на хрватската војска со својата извед-
ба на “Пастирските игри” во кореографија на
Воислав Трајковски, но и срцата на сите при-
сутни. Нивниот танц, но уште повеќе, нивните
насмеани лица полни жар, ја воодушевија пуб-
ликата. А таа, на младите надежи им подари
огромен и долг аплауз, најголем во текот на
целата вечер!
Последни, како крај кој го краси делото, беа
МКД “Македонија” од Сплит. Тие се претставија
со четири настапи: со настапот на пејачката
секција “Македонија”, со солистката Ксенија
Периш, и со инструменталната и фолклорната
секција. Водени од темпераментната Олга Бар-
бир, пејачите на “Македонија” ни ги донесоа из-
ведбите на “Тргна ми Ленка”, “Бело лице љубам
јас”, “Зурли трештат на сред село” и “Ах, каде е
мојто либе”, додека пак топлиот и прекрасен
алт на солистката Ксенија Периш ни ја долови
“Бисер Балкански”. Инструменталната секција
го изведе “Калајџиско оро”, а за крај настапија
фолклористите на секцијата “Македонија” кои
ги оттанцуваа “Тропнало оро”, “Баба Ѓурѓа” и
“Црногорка” во кореографија на Блага Атана-
сова-Масачеси.
Јубилејната вечер заврши со традицио-
налната изведба “Македонско девојче” и оро
на присутните домаќини и гости.
Нека ни е за многу години Заедницата!
Јулијана Тешија
17
Нови книги

Елизабета Петровска
ЗАБЛЕСНА „СЈАЈОТ НА СКРШЕНИОТ КРИСТАЛ“
Во секое лошо секогаш има и нешто добро. Тоа е токму тој сјај на скршениот кристал,
сјај што симболизира желба за живот и кој е најубав и најјако свети тогаш кога е

Бојаџиски, песните ги рецитираше поз-

натата драмска актерка Костадинка Вел-
ковска во инструментална придружба на
флејтистката Ѓулијана Алимоски, а прог-

В
о ноември 2011 година излезе од печат рамата ја водеше проф. Тинка Барбутов
уште една нова книга поезија во изда- Крстева.
ние на Заедницата на Македонците во Во името на Зборот на новинарите на
Република Хрватска, а под покровителство националните малцинства при ХНД, прет-
на Советот за национални малцинства при седателката Марина Апостоловска на Пет-
Владата на РХ. Втората двојазична сти- ровска и посака успешна промоција, уште
хозбирка “Sjaj slomljenog kristala” (Сјајот многу нови стихови, но и текстови во спи-
на скршениот кристал) на поетесата Ели- санието “Македонски глас”.
забета Петровска беше повод за нејзиното - Новиот ракопис на Елизабета Пет-
претставување пред многубројната хрват- ровска го потврдува она што го познава-
ска и македонска јавност во Загреб, што се ме од нејзината прва, дебитантска книга,
одржа на 15 декември во големата сала на наградена со наградата “Стојан Христов”
Хрватското новинарско друштво со поддр- на Струшките вечери на поезијата во 2010
шка од Заедницата, МКД “Охридски бисер” година. Меѓутоа, таа сега доаѓа со нови сти-
од Загреб и Зборот на новинарите на наци- хови, рамноправно испеани и на хрватски
оналните малцинства при ХНД. и на мајчиниот македонски јазик, кои низ
За книгата зборуваа рецензентите нејзините препознатливи теми и мотиви
проф. д-р Васил Тоциновски и проф. Огнен имаат завидни исчекорувања и естетски ре-

18 Загреб

зултати во новото поетско пеење. Тука има-
ме два тематски круга, темата на љубовта
и оној втор круг кој ја подразбира мислата,
смислата, есенцијата, односно една продла-
бочена човечка нишка на егзистенцијата.
Петровска е поетеса што гледа напред и
чекори пред сопственото време. Таа сака да
ни каже дека светот може без секого, па и
без поетот, но тогаш тој ќе биде многу по-
сиромашен, сив, монотон, безличен... како
без душа, без оној златен клуч кој ги отвора
сите врати, истакна во својот говор проф.
д-р Васил Тоциновски.
Проф. Огнен Бојаџиски во своето из-
лагање рече: – Во сите ѕвездени моменти
само поезијата останува како најубав дел
на човечката интима. Токму во песните
на Петровска, кои се тематски проследе-
ни со живописни слики и поговорки, са-
кам да ја нагласам таа сила на интимата.
Нејзиниот прв обид, симболички кажано,
беше обид на славејот да излезе од кафе-
зот. Денес славејот излезе и пее слободно.
Но, од оваа прекрасна книга може да се по-
чувствува дека славејот носи лузна. Тоа е
лузна на животот. Меѓутоа, Елизабета има
сила и храброст да ни ја презентира, пре-
точи во едно пеење, зашто поезијата не се
пишува туку се пее. Овде се крие и една го-
лема душа која е чиста во себе и длабоко
обоена со носталгија, богатство проткаено
во поезијата на Петровска, давајќи и една
сосема нова димензија, бидејќи таа пее од
срце, од спиритот на два јазика. Разликата
во пеењето на Елизабета во нејзината трета
или четврта книга само ќе се продлабочу-
ва, зашто нормално е секој поет да созрева
во духовноста и да го победува времето и
просторот. Таа успеа да ја спои нишката на
носталгијата кон земјата на древното сон-
це со една нова култура, нова татковина, и
со тоа се вбројува меѓу оние творци што и
македонската и хрватската култура ја сла-
Zagreb
Nove knjige
ват и одбележуваат како мостови во своето
постоење и за својата иднина.
На крајот од промоцијата, Елизабета
Петровска се обрати до гостите со зборови-
те: – Свесна сум дека со денешниот ритам
на животот, луѓето имаат многу малку вре-
ме за поезија. Таа често им се чини имаги-
нарна, премногу неразбирлива, понекогаш
и недоречена... Но, факт е дека поезијата е
сепак дел од нашиот вистински, секојдневен
живот, без оглед колку тој бил суров и те-
жок. Затоа не треба да гледаме на животот
во неговата празнина, туку во неговата раз-
личност, хармонија и убавина. Поезијата е
таа што треба да го слави животот и да му
се радува, иако понекогаш звучи тмурно,
меланхолично, депресивно... Бидејќи таа
е само израз на емоционалната состојба
на поетот во одредено време и на одреде-
но место. Но, во секое лошо секогаш има и
нешто добро. Тоа е токму тој сјај на скрше-
ниот кристал, сјај што симболизира желба
за живот и кој е најубав и најјако свети то-
гаш кога е скршен – со својот блесок тој ни
дава надеж и верба во подобро утре.
Петровска се заблагодари за укажа-
ната доверба и изрецитира неколку свои
стихови, а потоа, гостите го продолжија
дружењето на пригодната закуска.
Марина Апостоловска – Вујаклија
19
Дедо Мраз меѓу Македонците во Хрватска
ПРОСЛАВА НА СВ. НИКОЛА
П разникот на Св. Никола, по јулијанскиот календар се
слави на 19 декември. Свети Никола е светец – заш-
титник на Католичката и Православната црква, епископ,
патрон на морнарите, рибарите, пекарите, затвореници-
те, патниците, бродовите, трговците, децата и студентите.
Денеска овој лик е познат како заштитник на своите деца
на кои им дели подароци. Во неговиот живот секогаш се
борел против неправдата и за љубов на соседите за Све-
тителот. Исцрпен од покајание и работа умрел на шести
декември 327 година и бил погребан во Mири, каде што и
денес се наоѓа саркофагот во кој некогаш било положено
неговото тело.
На празникот на Св. Никола во Риека беше организи-
рана света литургија што ја предводеше протојереј Кир-
ко Велински во име на МПЦО “Свети цар Константин
и царица Елена”. Литургијата беше служена во црквата
на “Свети Флоријан и Себастијан” што на Македонската
православна црковна општина и ја отстапува Риечката
надбискупија. Меѓу другото, отец Велински на сите вер-
ници им порача: “Драги браќа и сестри, ангелската песна
во слава на Бога во висините, а на земјата мир меѓу луѓето
и добра волја која ги објави рождеството Христово нека
најде одѕив и во вашите срца во претстојното 2012 лето
Господово. Христос се роди, честит Божиќ и благословена
Нова 2012 година!”
И. Чрњар
ПРЕДНОВОГОДИШНА РАДОСТ ЗА
ДЕЦАТА ОД СПЛИТ
20
К ој не се радува на подароци? А децата секако најмногу.
Пред Новата година, членовите на МКД “Македонија”
од Сплит и овој пат не го заборавија детското радување
со новогодишните пакетчиња. Па така собрани во прос-
ториите на Друштвото, родителите и децата со пригодно
дружење се радуваа на доаѓањето на Новата година.
Љубопитните детски раце веднаш се фатија за работа,
претурајќи по пакетчињата да видат што добиле на дар.
Имаше дечиња кои за прв пат годинава добија нового-
дишни пакетчиња во оваа пригода, но имаше и такви кои
веќе и лани си добија подароци. Дел од нив го посетуваат
училиштето по македонски јазик и култура во “Скалице”,
Сплит.
М. Георгиевска
ДЕДО МРАЗ И ВО ЗАДАР
Н а 17 декември 2011 во МКД “Билјана” дојде Дедо
Мраз. Петнаесетина деца го дочекаа и примија со ра-
дост и убави подароци. На децата од 2 до 14 години, како
и во изминативе години, им подаривме пакетчиња. Иако
немавме доволно средства за оваа нивна радост, не са-
кавме да останат без пригодните пакетчиња. Целта беше
не само децата да добијат подароци, туку и да се дружат
и меѓусебно да се запознаат. Атмосферата што се создаде
беше доказ дека манифестацијата успеа во целост – на го-
лема радост на нас возрасните.
На состанокот што се одржа една недела пред овој
настан претседателката М. Мајиќ предложи дека таа како
претставник на македонското национално малцинство во
Задарска жупанија ќе ги финансира даровите, што беше ед-
ногласно прифатено. Децата се нашата иднина па можеби
ќе успееме на овој начин да ги привлечеме во Друштвото.
Одеднаш, од другата соба излезе нашиот член Јован Ни-
коловски, преоблечен во Дедо Мраз, а сите се изненадија од
каде тој дојде кога немаме оџак. Потоа, Надица Жампера
им прочита две приказни од книгата на Наташа Ламбевска
“Гужва на гранка”, а тие ракоплескаа од сè срце. Дедо Мраз
им подари пакетчиња и со секого се сликаше. М. Мајиќ им
ја запеа песната “Коледе” и им објасни дека таа песна се пее
на Бадник во Македонија.
Атмосферата беше весела: децата дуваа педесетина ба-
лони со кои си играа. Закуската и за децата и за возрасните
ја подготвија членките на Друштвото. Нека им е среќна
Новата година и благословен Божик на сите овие мали,
мили деца, па им посакуваме многу среќа и здравје, исто
како и на сите членови на МКД “Билјана”.
М. Мајиќ
Дедо Мраз
Разговор
Goran Kalogjera – počasni doktor Sveučilišta „Sv. Kiril i Metodij“ u Skopju
19. STOLJEĆE KAO INSPIRACIJA ZA POVIJESNU KNJIGU
M.G.: Poštovani
profesore, u ime
“Makedonskog gla-
sa” dopustite mi da
Vam najprije česti-
tam na izuzetnom
priznanju – počasni
doktor skopskog
Sveučilišta “Sv. Ki-
ril i Metodij”. Pa evo
da Vas pitamo, kako
ste se osjećali u tom
svečanom trenutku
kada ste primili ovo
priznanje?
G. Kalogjera:
Hvala na čestitkama
i na pažnji. Teško je
sada s vremenske distance reći kako sam se tada osjećao:
bio je to spektar različitih osjećaja, ponosa, zadovoljstva,
blage nervoze, iščekivanja. U biti bila je to vrlo svečana ce-
remonija, s govorima predstavnika institucije koja me pre-
dložila za počasnog doktora, dekana Filozofskog fakulteta
Maksima Karanfilovskog, potom objašnjenje rektora Veli-
mira Stojkovskog zbog čega to priznanje dobivam i potom
moja zahvala Sveučilištu u Skopju, čiji sam postao počasni
član. Naravno da ste u tom svečanom trenutku uzbuđeni.
Pred vama sjede predstavnici akademske zajednice, člano-
vi Akademije, ljudi iz politike i crkve i potom brojne ko-
legice i kolege, novinari, kamermani, sve je u nekakvom
blještavilu, a vi ste u tom trenutku centar svega toga. Lijep
i ugodan osjećaj.
M.G.: Ovih je dana iz tiska izašla Vaša nova knjiga “Ma-
kedonsko 19. stoljeće”. Možete li reći što je ono što je
posebno i različito, ali i zajedničko na tom planu kod
Hrvata i Makedonaca?
G. Kalogjera: Knjiga “Makedonsko 19. stoljeće” na-
metnula mi se nekako sama od sebe. Sva moja istraživanja
i radovi mahom su proizlazili iz makedonskih književnih
radionica 19. stoljeća. Dobar književni povjesnik, bar se ja
toga kao Barčev sljedbenik pridržavam, da bi mogao dati
određena tumačenja o književniku i njegovom djelu, ne
mora samo poznavati njegov opus, nego i vrijeme u kojem
je stvarao. Pošto su svi makedonski književnici 19. stoljeća
na ovaj ili onaj način bili vezani uz političku klimu koja je
vladala u Makedoniji u to vrijeme, onda sam zaključio da
se konačno dobro upoznam i s političkim, etničkim, crkve-
nim, kulturnim, revolucionarnim događajima toga vreme-
na, da bih mogao zaokružiti kompletnu sliku o razdoblju
u kojem su djelovali neki od mojih književnih simpatija,
primjerice, Konstantin Miladinov, Grigor Prličev, Kon-
stantin Petković. Bio je to mukotrpan i naporan ali vrlo
edukativan posao, jer sam iščitavajući brojnu literaturu u
potpunosti shvatio “makedonsko krvavo stoljeće”, što mi
u mnogočemu pomoglo riješiti neke nedoumice ali i po-
staviti neke teorije koje su oprečne mojim makedonskim
kolegama. Posebno zadovoljstvo bilo je upoznati se s egzi-
Разговор
Razgovor
lantskom grupom pisaca, rodom Makedonaca, od kojih
su mnogi djelovali i stvarali u Bugarskoj. Ako već moramo
povući neke paralele u odnosu na Hrvate i Makedonce u
19. stoljeću, onda bih rekao da je Hrvatima bila mnogo la-
godnije živjeti pod Austrougarskom monarhijom, negoli
Makedoncima pod Turcima i grčkom arhiepiskopijom.
Sličnosti ima najviše u razvoju književnih vrsta. Smatram
da su Makedonci u izuzetno teškim prilikama uspjeli rea-
lizirati skoro sve književne vrste kao i Hrvati, dakle stvorili
su lirsku pjesmu, ep, poemu, putopis, aforizam, pripovije-
tku, biografiju, autobiografiju, novelu, što je u odnosu na
18. stoljeće bio golem iskorak naprijed. Da ne govorim o
brojnim političkim i polemičkim tekstovima, koji su tako-
đer u drugoj polovici 19. stoljeća odigrali značajnu ulogu u
buđenju nacionalne svijesti, kao i niz izvrsnih lingvističkih
studija, čiji su autori prije Misirkova apostrofirali central-
ne govore kao temelj budućeg književnog jezika.
M.G.: U Rijeci je pronađen podatak koji je zapravo
pravo znanstveno otkriće. Radi se o tome da je u dru-
goj polovici 19. stoljeća ovdje 20 godina boravio An-
dreja D. Petkovič, ruski generalni konzul. Možete li
nam reći nešto o tom otkriću? Pripremaju se i prigo-
dne svečanosti povodom toga.
G. Kalogjera: To je u svojoj knjizi Riječki konzuli obja-
vio profesor Irvin Lukežić, čime je u potpunosti nadopu-
nio istraživanja kako mojih tako i makedonskih kolega. Mi
smo naime smatrali da je Andreja Petkovič boravio u svoj-
stvu ruskog konzula u Rijeci ne više od tri do četiri godine,
međutim kolega Lukežić je dokazao da je to ipak razdoblje
od dvadesetak godina. Potaknuti tom spoznajom, velepo-
slanik Dančo Markovski, kolega Vasil Tocinovski i ja došli
smo na ideju da se obilježi zgrada u kojoj je Andreja Petko-
vič živio i djelovao kao političar. Locirali smo zgradu, tako
da smo trenutačno u pregovorima sa gradskim vlastima o
dobivanju dozvole.
M.G.: Vi ste počasni konzul Republike Makedonije.
Recite nam nešto o budućoj suradnji i perspektivama
te suradnje između Makedonije i Hrvatske.
G. Kalogjera: Time se dičim i u tom duhu prijateljstva
i suradnje i djelujem. O budućnosti suradnje naših zema-
lja ne mogu govoriti jer ja nisam političar niti diplomat.
No želim upozoriti na nešto drugo. Mislim da bi Vlada
Republike Makedonije, odnosno neki njezini resori, pri-
mjerice kulture, znanosti, morali posvećivati mnogo veću
pažnju pozitivnim i negativnim trendovima njegovanja,
odnosno zatiranja makedonističkih centara u Hrvatskoj.
Sa četiri makedonistička jaka i sveučilišna centra, Zagreb,
Osijek, Rijeka, Zadar, spali smo na dva, studij makedoni-
stike u Zagrebu i Lektorat makedonskog jezika u Rijeci.
To su slučajevi na koje bi u Makedoniji trebali gledati sa
zebnjom i postaviti pitanje zašto? Pitanje je dokle će djelo-
vati i Lektorat u Rijeci i onda ćemo spasti samo na Zagreb.
Ja osobno s optimizmom gledam na budućnost naših me-
đudržavnih odnosa, međutim ovakvi trendovi gašenja naj-
eksponiranijih izvorišta makedonske riječi, književnosti i
kulture nisu mi prihvatljivi.
Iva Črnjar
21
Културни манифестации
Почна културната соработка меѓу Осиек и Струмица
Д
еновите на македонс- да се остави културна трага во на-
ката култура 2011 во шата втора татковина и да се гра-
Осиек почнаа во сабота-
та на 12 ноември. Но не како што
беше планирано и најавено. Умет-
ничките дела “Од фундусот на 48.
меѓународна струмичка колонија” за
жал, си останаа дома, во Струмица.
Причини имаше многу, објективни
и субјективни, од оние кои можеа
навреме да се средат и до оние кои
не можеа да се предвидат. Било како
било, осиечани останаа скусени за
еден настан што на збратимувањето
меѓу градовите ќе му понудеше содр-
жина која Уметничката академија од
Осиек, но и бројните уметници од
регионот ќе можеа да ја искористат
како нов мост на соработка.
Во делот предвиден за изложба-
та затоа, се одржа кусо дружење на
раководителот на Отсекот за ли-
ковна и галериска дејност, Бранко
Пепиќ со присутната публика на
која и ги претставени активности-
те на колонијата во Струмица. Тој
во име на организаторот, Нацио-
налната установа центар за култура
“Антон Панов” во Струмица, му се
заблагодари на МКД “Браќа Мила-
диновци” од Осиек за поканата и ис-
такна дека оваа колонија е најстара
во Македонија. Нејзиниот карактер
е меѓународен, со гости од речиси
цела Европа и пошироко. Делата на
сликарите, графичарите, скулптори-
те и мозаичарите остануваат трајна
сопственост на Струмичката ликов-
на галерија, па на присутните им беа
поделени каталози од оваа колонија.
Пред почетокот на претставата,
на сцената од Хрватскиот народен
театар во Осиек претседателката на
МКД “Браќа Миладиновци” Јагода
Тренеска-Цветичанин ја истакна
17-годишната заложба на Друштво-
то за промовирање на македонскиот
јазик, уметност и идентитет, со цел
22
дат мостовите на пријателството
меѓу нашите две татковини. Во тој
контекст ги истакна двата големи
јубилеи кои ги одбележуваме со
оваа манифестација: 150 години од
печатењето на Зборникот на браќата
Миладиновци и 85 години од смртта
на големиот Крсте Петков Мисир-
ков, македонски филолог, кодифи-
катор на македонскиот литературен
јазик и правопис, славист, истори-
чар, етнограф, публицист, идеолог
за единство на македонскиот народ.
Во име на Градската управа на
Осиек, на присутните им се обра-
ти доградоначалничката Данијела
Ловоковиќ која ја нагласи важно-
ста на чекорот за збратимувањето
меѓу Струмица и Осиек. “В храмот
на културата во Осиек симболично
почнува културната соработка на
двата града, Струмица и Осиек. За
осиечани, театарот е голема љубов:
и во најтешките премрежиња на го-
дините на војната, оваа институција
остана чувар на традицијата и иден-
титетот, културата и љубовта кон
вистината. Ме весели што оваа теа-
тарска сцена вечерва им е домаќин
на струмичани. Добро ни дојдовте!”,
рече на крајот Ловоковиќ.
Раководителот на театарот, Дра-
ган Маџиров, им се заблагодари на
Министерството за култура на Р.
Македонија и МКД “Браќа Мила-
диновци” што го овозможија ова
гостување и истакна дека струмич-
киот театар постои 62 години, а
остварени се преку 300 премиери.
Со своите претстави струмичани
гостувале во Марсеј, Франција, во
Пјаченца, Италија, а во преговори
се наскоро да гостуваат и во Русија
и Полска. За претставата на авто-
рот Јордан Плевнеш, а во режија
на Дејан Пројковски, истакна дека
Kulturne manifestacije
“Последниот
ден на Мисир-
ков” е “симбо-
лички чин за
митот на веч-
ното враќање
на изгубениот
син – Крсте П.
Мисирков, кој
во претстава-
та, се враќа во
Македонија на
почетокот на третиот милениум.”
Претставата е набиена со голем
емотивен набој. Рудиментарната
сцена со танцувачки ковчези кои се
претвораат во скалила кон небото,
играта на светлото и темното, силна-
та музика на Горан Трајковски (Ми-
зар/Анастасија), која го комбинира
етно-ритамот со поезијата на Кон-
стантин Миладинов, добрата глума
но и пеење и танц на струмичани,
сето тоа е прекрасно. Морничавоста
и трагичноста на ситуацијата ја нагла-
суваат репетициите: се повторуваат
реплики, но и движења и песни. На-
порот на авторот во еден единствен
ден, денот на смртта на големиот
македонски деец да ги претстави
најважните точки од неговиот живот
и дело (животот во над 20 градови
во Европа, егзилот од Македонија,
познавањето на 26 јазици, меѓу кои и
санскритот, залагањето за македон-
скиот јазик и идентитет) е за секоја
пофалба. Патриотизмот се чувству-
ва но не е пренагласен. Сето тоа на
гледачите им дава можност да научат
многу, но и да искусат каков бил жи-
вотот на Крсте Петков Мисирков и
особено, неговата трагична и сиро-
машна смрт, без кого немаше да по-
стои нашиот јазик денес.
За Македонците кои се надвор
од татковината, оваа претстава е го-
лемо богатство зашто дава одличен
увид во нашата историја на народ
со протерана интелигенција, но со
силна волја да се најде себеси “во
големиот универзум чија граница е
границата е Македонија”.
Јулијана Тешија
Претставата “Последниот ден на
Мисирков” во организација на
МКД “Македонија” беше при-
кажана и во Градскиот театар за
млади во Сплит.
Осиек
Настани
НОВОГОДИШЕН ПРИЕМ ВО
МАКЕДОНСКАТА АМБАСАДА
З агреб: На 16 декември 2011 во Амбасадата на Ре-
публика Македонија во Република Хрватска Н.Е.
Данчо Марковски приреди Новогодишен при-
ем. Присуствуваа претставници на сите македонски
асоцијации во Хрватска, протојерејот Кирко Велински,
дипломатски претставници и членови на хрватските пар-
тии.
Во поздравната реч Н.Е. Марковски истакна: “Мо-
жеби не сте многубројни како национално малцин-
ство во Република Хрватска, ама сте на одреден начин
категорија која е многу активна. Вие како професори,
доктори, администратори... дел сте од хрватското опш-
тество што ги гради и чува пријателските патишта меѓу
Македонија и Хрватска. Многу ми е драго што на вак-
ви настани во Амбасадата меѓу Македонците можам да
видам и истакнати членови од хрватскиот општествен
живот, како што е нашата драга г-ѓа Весна Шкаре–Ож-
болт. Годинава што изминува ќе ја паметиме по тоа што
Република Македонија во своја корист го доби спорот
за името на Хашкиот трибунал. Тоа е патоказ дека сака-
ме да станеме членки на НАТО и Европската унија како
полноправна земја. Исто како Хрватска, и Македонија
цели дваесет години го трасира својот пат кон подобра-
та иднина. На крајот сакам да кажам дека македонската
дијаспора не само што е мост со светот (фраза која сите
ја парафразираат) туку тоа се луѓе кои го претставуваат
културното наследство, обичаите и македонскиот јазик.
Затоа особено сум горд што утре го отвораме шестото
училиште за дополнителна настава по македонски јазик
во Вуковар. Ви посакувам добро здравје, среќа и сè што
сакате да ви се исполни во следната 2012-та година.”
Протојерејот Кирко Велински од името на Ма-
кедонската православна црква рече: “Убаво е кога ќе
видам толку Македонци на едно место како што сум
среќен кога ќе ве видам во црквата Св. Рок каде ги од-
бележуваме најзначајните празници на македонската
православна црква. Ја користам приликава уште еднаш
да ве потсетам дека наскоро во Загреб ќе се изгради ма-
кедонски православен храм, па помошта од сите вас е
благословена од Бога.”
М. Апостoловска – Вујаклија
Настани
Događaji
ИЗЛОЖБА НА СЛИКАРОТ ИВО
КАЈЗЕР
Р иека: Во просториите на МКД “Илинден” на 14
декември беше отворена изложбата на уметни-
кот Иво Кајзер. Типичните летни и морски мо-
тиви на овие слики ги закитија просториите на МКД
во овие зимски денови. Кајзер е роден во 1947 година
во Вашка крај Слатина, а во Риека живее од 1965 годи-
на. Имал изложби во многу хрватски градови и зад себе
има големо и богато сликарско искуство.
“Ovoga sam puta predstavio primorski pejzaž u maniri
hiperrealizma. Publika ќe se iznenaditi jer moje slike inače
ne predstavljaju samo primorske pejzaže, uz njih slikam i
portrete, te žanr prizore. Takvu sam izložbu imao i prošle
godine u riječkoj Filodrammatici, no ove sam godine
odlučio napraviti mali eksperiment. Htio sam vidjeti
kako će publika reagirati kada na slikama nema likova,
nema ljudi, odnosno kakva je komunikacija publike s
takvim slikama u kojima ljudi nisu na slici, već ispred
nje. Tako je ova izložba koncipirana i sada očekujem
povratnu informaciju od publike. Slikam od djetinjstva,
a komentirati svijet riječju i oblikom počeo sam davno.
Kako čovjeku idu godine, tako on evoluira i mijenja se.
Tako su se i sadržaji moga slikarstva promijenili od samih
početaka do danas”, ни рече на отворањето на изложбата
Иво Кајзер.
Освен со сликарство Кајзер се занимава и со кни-
жевност. Пишува поезија и проза и е член на Друш-
твото на хрватските писатели. Има објавено две збирки
песни: “Случајни путник” и “Фестивал повратника” и
еден роман “Кроника у доба пародије”. На оваа излож-
ба сите присутни имаа можност да слушнат и стихови
на Кајзер кои ги интерпретираа членови на Друштвото
на хрватските писатели. Во следната година Кајзер пла-
нира своите нови слики да ги создава во апстракција.
И. Чрњар
23
Македонска Православна Црква во Хрватска
РОЖДЕСТВО то тоа име е над секое име (Фи-
ХРИСТОВО ВО ЗАГРЕБ лип 2,9) и да сведочиме со вера
Дева денес Надсуштествени-
от Го раѓа и земјата на Неприс-
тапниот пештера Му принесува,
ангелите со пастирите славос-
ловуваат, мудреците со ѕвездите
патуваат. Се роди заради нас Но-
вороденче Бог (Кондак на праз-
никот).
И оваа година Божик во Заг-
реб Македонците го прославија
на најсвечен начин. Црквата
беше претесна да ги прими сите
верници кои дојдоа од Загреб,
околината и соседните градови,
да му се поклонат на Богомладе-
нецот Христос.
Парохискиот свештеник про-
тојереј Кирко Велински литур-
гијата ја започна со посланието
испратено од неговото Блажен-
ство Архиепископот Охридски и
Македонски г. г. Стефан, заедно
со Светиот Архиерејски Синод
на Македонската Православна
Црква: “Пренесувајќи ги нашите
поздрави до сите верни чеда на
нашата Света Црква во Таткови-
ната и секаде по светот каде што
нè има, ве повикуваме да стоиме
во слободата со која Христос нè
ослободи, да стоиме во благо-
датта Христова исполнувајќи ги
Неговите заповеди, да стоиме во
името со кое сме повикани, заш-
24
и дела, онака како што сведочеа
светиот апостол Павле, свети
Климент и Наум и сите кои Го
прославија Христа Богомладе-
нецот во своите животи, кои се
обожија во Него, приведувајќи
го овој наш македонски простор,
време и народ кон вечниот живот
во царството Небесно.”
Потоа, децата и возрасните
пристапија и се причестија.
И оваа година Управниот од-
бор на МПЦО “Св. Злата Мег-
ленска” на најмладите им подари
скромни подароци.
Посебна радост беше до-
делувањето благодарници на
госпоѓа Татјана Краљ и господин
Никола Апостолов, кои вредно
од самиот почеток на Црковната
општина, верно и од срце му слу-
жат на Бога и Црквата.
На крајот парохискиот свеш-
теник, од името на Управниот
Одбор на МПЦО “Св. Злата
Мегленска”, детално објасни до
која фаза е со проектот околу
изградбата на наша црква во Заг-
реб, им се заблагодари на сите за
нивните донации и упати апел
сите да најдеме мудрост и сила да
продолжиме да даруваме за што
поскоро да си изградиме дом за
нас – дом на Бога.
Стојанка Тежак
РОЖДЕСТВО
ХРИСТОВО ВО ИСТРА
Христос Се Роди – Навис-
тина се Роди! На 7 јануари
многубројните верници пристиг-
наа од Пула и цела Истра и си чес-
титаа по пулските улици, одејќи
кон Фрањевачкиот самостан
(каде ги одржуваме нашите бо-
гослужби), и сега со молитва да го
пречекаме Богомладенецот Гос-
под Исус Христос. Литургијата и
богослужбата ја предводеше отец
Васил Пецуровски, кој допатува
од нашата татковина Република
Македонија.
На општа радост на сите, а по
божјата милост на Св. Литургија
дојде и отец Атанасие, монах од
Република Македонија кој е во
братството во манастирот во
Ново Село Струмица, а во мо-
ментот приватно престојува во
Хрватска. Литургијата беше прек-
расна. На отец Васил во пеењето
му помагаше отецот Атанасие со
својот ангелски глас.
На крајот, откако отец Васил
ја прочита пораката од поглава-
рот г. г. Стефан, заедно со Све-
тиот Архиерејски Синод на Ма-
кедонската Православна Црква,
најнапред дечињата, а потоа и
возрасните, ги причести и ја по-
дели нафората.
Потоа, сите верници се
упатија во просториите на Сове-
тот на македонското национално
малцинство за Град Пула, каде
УО на МПЦО “Св. Јоаким Осо-
говски” и верниците приредија
трпеза на љубовта за сите при-
сутни. Дружењето траеше до
доцните попладневни часови во
благопријатна и христијанска ат-
мосфера.
УО на МПЦО “Св. Јоаким
Осоговски” изрази искрена бла-
годарност до Неговото Високоп-
реосвештенство Митрополитот
Европски г. Пимен и парохиски-
от свештеник протојереј Кирко
Велински, кои се потрудија и ор-
ганизираа да ни дојде свештеник,
за да можеме и ние достојно да го
МПЦ во РХ

прославиме Рождеството Хрис-
тово – Божик.
Орце Стојкоски
РОЖДЕСТВО
ХРИСТОВО ВО СПЛИТ
По милоста Божја и на оп-
шта радост на верниците на на-
шата Македонска православна
црковна општина “Св. Наум
Охридски” од Сплит, и ова лето
Господово на празникот на Рож-
деството Христово – Божик бо-
гослужеше нашиот парохиски
свештеник протојереј Кирко Ве-
лински. Црквата беше полна. Ма-
кедонците дојдоа од сите краеви
на Сплит и околината, да се по-
молат на Богомладенецот Господ
Исус Христос.
Парохискиот свештеник ја
пренесе пораката од поглаварот
на Македонската православна
црква г. г. Стефан заедно со Све-
тиот Архиерејски Синод на Ма-
кедонската Православна Црква,
каде се вели: “Светата Црква
препорачува да се сака ближ-
ниот, да се почитува секој човек,
да не се мисли и прави зло на дру-
гиот, па дури и да се почитуваат
и непријателите.... Гаранцијата
за ваквиот морален систем е во
верата во Единиот Господ, во
љубовта што тој ни ја покажува,
а чиј врв се докажа токму на де-
нешниов ден – кога Бог толку
го возљуби светот, што Го даде
Својот Единороден Син, та
секој што верува во Него да не
загине, туку да има живот ве-
чен. (Јован 3,16).”
На крајот отец Кирко од име-
то на Управниот Одбор им забла-
годари на сите кој уплатиле за
MPC u RH
Makedonska Pravoslavna Crkva u Hrvatskoj
изградбата на нашата црква во
Загреб и ги повика да пронајдат
сила и мудрост и во овие исклу-
чително тешки времиња да про-
должат да донираат за што пос-
коро да си ја изградиме црквата,
која вечно ќе сведочи за нас на
овие простори. Исто така им за-
благодари на сите кои зедоа учес-
тво и финансиски помогнаа во
купување на свештенички одеж-
ди, свети сасуди, богослужбени
книги и црковни предмети за
потребите на МПЦО “Св. Наум
Охридски” во Сплит.
Прославата со богата трпеза
на љубовта продолжи во прекрас-
ните простории на Црковната оп-
штина во Сплит во благопријатна
христијанска атмосфера.
Љубинка Тасиќ
ПРОСЛАВА НА БОЖИК
ВО РИЕКА
Големиот празник Божик
во организација на МПЦО во
Риека “Св. Цар Константин и
Царица Елена” во црквата “Св.
Флоријан и Себастијан”, достојно
го прославија сите Македонци
на овие простори. Притоа беше
одржана света литургија, што ја
предводеше о. Васил Пецуров-
ски од парохијата Виница од Ре-
публика Македонија. За својата
петта посета на Риека, Пецуров-
ски рече: “Овде меѓу вас сѐ ми е
познато и убаво, па се чувствувам
како дома и дури и службата ми е
полесна.”
- Божик за Македонците и за
секој христијанин е раѓањето
на Господ Исус Христос – тоа
е најголемиот празник, како и
Велигден. Божик е почеток на
христијанскиот свет, помирување
на човекот и Бога. Што е тоа
помирување? Кога Бог ги создаде
првите луѓе Адам и Ева и ги стави
во рајот, им заповеди: “Јадете од
секое дрво, само немојте да јадете
од дрвото на спознанието на доб-
рото и злото, бидејќи тоа дрво
не е за вас.” Жената погреши, па
се скри од Бога наместо да бара
покајание. Со тоа прогонување
на првиот човек од рајот, Бог го
истера човекот од својата близи-
на, а сега Божик е помирување на
човекот со Бога. Помирување на
начин да Бог самиот се овоплоди,
помина при Пресвета Богороди-
ца, зеде човечко тело и се роди во
светот само да го измири човеч-
киот род со Бога, да отвори една
нова страница за помирување, да
ги отвори рајските порти. Ние
сме сега на некој начин измире-
ни со Бога кој ни подари рака
на сите, а понатаму ние сами од-
лучуваме дали ќе го почитуваме,
рече о. Пецуровски.
Отец Пецуровски на литур-
гијата упати честитка на сите Ма-
кедонци: “Нека ни е честит пра-
вославниот Божик. Да ни даде
Господ на сите да ги отвориме
срцата и да си простиме, да не се
делиме кои сме со него и да би-
деме сите заедно, да ни дари мир
на нашите семејства и на нашите
соседи. Ако има мир во соседст-
вото ќе има и кај нас. Нека мирот
Божји влезе во нашите домови и
во нашите срца.”
Ива Чрњар
25
Култура
ВТОР ДЕЛ НА
МОНОГРАФИЈАТА МКД
“ИЛИНДЕН”
Н
кември
а 23
де-
2011 во
п р о с то -
риите
на МКД
“Илин-
ден” во
Риека
беше од-
ржана
свечена
седница,
по повод
20-те го-
дини на Друштвото. Притоа, беа доделе-
ни благодарници на оние кои значител-
но придонесоа за успешната работа во
Истарско-горанската жупанија и за чле-
новите на Друштвото, но и за личности
и институции од Риека, бидејќи без нив
МКД “Илинден” немаше да биде толку
успешен.
На манифестацијата беше претставе-
но и второто издание на монографијата
на МКД “Илинден”, на авторот Владо
Настески. Книгата ја претстави проф.
Горан Калоѓера при што рече: “Naš
prijatelj i autor Vlado Nasteski pravi je
istinski kroničar ove zajednice, čovjek koji
godinama sustavno, pažljivo i nenametljivo
traži informaciju ne želeći da se zagubi neki
događaj od važnosti za praćenje djelovanja
MKD “Ilinden”. Stoga bih gospodinu
Nasteskom uputio čestitke na njegovom
trudu, koji daje zamjetljive rezultate, ali isto
tako na njegovom zalaganju koje proizlazi
iz osjećaja da radi u korist svoga naroda i
svoje zajednice na prostorima Republike
Hrvatske.”
- Kad gledate i čitate ovu monografiju,
ostajete zadivljeni i impresionirani bo-
gatstvom sadržaja i događanja koju su se
događali pod okriljem Ilindena. Ilinden
se uspio profilirati kao respektabilna,
društvena, kulturna manjinska zajednica
koja nije samo neko društvo gdje se uz
ples i pjesme čuvaju običaji primarne
domovine, već mnogo više. Ilinden u ovom
gradu postaje mjesto brojnih događanja,
koja po svom umjetničkom, estetskom i
profesionalnom karakteru dosežu visoku
profesionalnu razinu. Sve o čemu govorim,
govorim na temelju tekstova i slika Vlade
Nasteskog, jer su one slika i prilika Ilindena,
odnosno njegova osobna iskaznica. Čovjek
ne može a da ne osjeti ponos što je bio
26
sudionik ovih događaja, koji su proteklim
godinama davali svoj kulturni doprinos
multietničkoj Rijeci. Makedonci u ovoj
zajednici prepoznali su tu multietničnost i
nisu ostali zatvoreni za sebe, već su stvorili
kreativan i prijateljski odnos sa drugim
manjinama, na čemu im valja čestitati.
Knjige ostaju kao pisani spomenik i onda
kad nas ne bude, ova knjiga će ostati i biti
trajni spomenik Ilindena i njegove uloge u
našem gradu, županiji ali i cijeloj Hrvatskoj.
Knjiga je također vrijedan doprinos suživotu
Makedonaca i Hrvata, svojevrsna spona
koja spaja u onom najboljem humanom
segmentu multietničkog društva kakvim
jesmo i kakvom moramo težiti”, рече про-
фесор Калоѓера.
Поради овој труд на Владо Настески
од сѐ срце му честитаме и веруваме дека
оваа Монографија за историјата на Ма-
кедонците во Риека засекогаш ќе остане
траен документ.
И. Ч.
“МОНИСТРА” ВО ЗАГРЕБ
З агреб: По одлично посетениот кон-
церт на 18 ноември 2011 година во
Петриња, и успешно претставената и
посетена музичка работилница на инс-
трументална и вокална традиционална
македонска музика во Етнографскиот
музеј во Загреб на 19 и 20 ноември,
предводена од Александар Јовевски и
Габриела Јанушевска, познатиот маке-
донски етно-состав “Монистра” продол-
жи со кусата турнеја низ Хрватска. На 21
ноември “Монистра” настапи со целове-
черен концерт пред загрепската публика
во познатиот клупски простор “Твор-
ница културе (Мал погон)” во состав:
Александар Јовевски (кавал, тамбура,
гајда) кого го познаваме и како член на
хрватскиот етно-состав “Афион”, Филип
Николовски и Јован Стрезоски (тамбу-
ри), Марјан Андоновски и Дамјан Зи-
фовски (перкусии) и прекрасниот вокал
Габриела Јанушевска, која студира на-
родно пеење во Штип. Публиката беше
воодушевена од песните кои во својот
аранжман воопшто не го нарушуваат
балансот меѓу современиот и изворниот
звук на македонската етно музика и зас-
Kultura
лужено ги враќаше на бис и наградуваше
со долготрајни аплаузи.
Својот истоимен деби-албум “Мо-
нистра” го објави во 2008 година, а во
меѓувреме настапуваа на фестивали во
Израел, Египет, Бугарија, Франција,
Словенија, Италија... Во Хрватска
доаѓаат по трет пат, а настапот во Заг-
реб на некој начин е претпромоција на
материјалот кој ќе се најде на нивниот
нов албум, што се очекува да излезе нас-
коро.
Е. П.
“АФРИКА” НА ТОМИСЛАВ
МАРИЈАН БИЛОСНИЌ
З адар: Задарското издавачко “Здру-
жение 3000 години Задар” со под-
дршка на Министерството за култура на
РХ, кон крајот на 2011 година ја издаде
најновата стихозбирка насловена “Афри-
ка” на реномираниот хрватски писател и
уметник, и голем пријател на Македон-
ците, Томислав Маријан Билосниќ. Оваа
стихозбирка е всушност продолжение
на неговата рефлексивно-филозофска
лирика, а Африка е само тематско-мо-
тивска рамка на збирката која се намет-
нува како централен дел на авторовите
егзистенцијални мисли, со кои тој ис-
кажува една нова димензија на истра-
жувачки дух, дух на авантурист, мирот-
ворец, а најмногу, уметник со широки
размери. Билосниќ е во вечна потрага
по своето битие, а “Африка” е симбол
на духовност, чувствителност, сомнежи
и надевања, слично како и во неговата
претходна книга поезија “Тигар”. Новата
стихозбирка брои преку 180 страници, а
поделена е во девет симболички циклу-
си: “Црнецот со плави очи”, “Зошто во
Африка нема тигар”, “Калебас”, “Во Аф-
рика сме родени”, “Црното го покрива
стомакот на светот”, “Црна жена”, “Ри-
ката на елените”, “Патот за Тимбукту” и
Прилози. Графички и ликовно, книгата ја
подготви самиот автор, кој е меѓу друго-
то, и истакнат сликар.
Е. П.
Култура
Настани Događaji

Со Македонија и македонскиот јазик влегува во ЕУ

Ова беше само една од пораките на тркалезната маса „Македонскиот јазик – уште една различност
во обединувањето на Европа“, која се одржа во Загреб на 10 јануари 2012 година, а беше организиранa
од Амбасадата на Република Македонија во Загреб со медиумска поддршка на „Нова Македонија“

ва и својот јазик да ги нарекуваат македонски. “Треба

ли тогаш да му се оневозможи на светот да ги користи
сите зборови што потекнуваат од далечните корени на
древната грчка цивилизација: космос, полис, логика,
тиранија, и меѓу другите и демократија. Да го замениме
демократија со неологизмот што сме го исковале “де-
мократура”? - истакна проф. Матвејевиќ.
Најпознатите македонисти во Хрватска, универ-
зитетските професори Горан Калоѓера и Борислав
Павловски се задржаа на историските аспекти на
прашањето за македонскиот јазик. Тие побараа маке-
донските власти да бидат поажурни и да имаат поголем
слух кога станува збор за промоција на Македонија,
на Македонците и на македонскиот јазик во Хрватска.
Проф. Павловски особено ја нагласи опасноста од
предлогот за ставање во сукцесивно мирување на ка-

М
акедонскиот јазик ќе ја збогати различнос- тедрите за македонски јазик и книжевност на филолош-
та во европското семејство: учесниците на киот факултет “Блаже Конески” во Скопје, што може да
Тркалезната маса има несогледливи последици во науката и во културата,
Македонскиот амбасадор во Република Хрват- укажувајќи при тоа дека на таков начин би се прово-
ска, Н.Е. Данчо Марковски, поранешниот хрватски цирало и згаснување на катедрите и на лекторатите по
претседател Стјепан Месиќ и професорите Предраг македонски јазик во светот.
Матвејевиќ, Борислав Павловски и Горан Калоѓера Милена Георгиевска
на тркалезната маса проговорија за Македонија, Ма-
кедонците и македонскиот јазик од политички, соци- Признание за академик Горан Калоѓера
олошки, историски и јазичен аспект. Во време кога
РМ се соочува со негирање на името, идентитетот и
јазикот, од Хрватска уште еднаш беа упатени пораки
дека Македонија постои, како што постојат Македон-
ците и македонскиот јазик.
- Едно е јасно – името Македонија ќе остане во име-
то на државата, народот ќе остане македонски и јазикот
– македонски. Тој јазик ќе ја збогати различноста во
Европа. За разлика од Америка, Европа не го брише
јазикот или народите, не создава еден јазик за сите.
Напротив, ги приближува државите и народите и ги
отстранува бариерите меѓу нив – посочи С. Месиќ и
додаде дека прашањето на афирмирање на македонски-
от јазик е многу важно за националниот идентитет. Тој
смета дека со влегувањето на Македонија во ЕУ влегува
и македонскиот јазик.
Амбасадорот Марковски ги нагласи тешкоразбир-
ливите поединечни дипломатски ставови што ја спре- Резултат на извонредна соработка во негувањето
чуваат и опструираат натамошната интеграција на на културните и духовните врски меѓу РМ и РХ
Македонија во НАТО и во ЕУ. Истакнувајќи дека ниту Пред почетокот на одржувањето на тркалезна-
една држава во светот нема проблем со нашето име, до- та маса во Загреб, во просториите на Новинарс-
даде: “Напротив, поголемиот дел членки на обединети- киот дом, почесниот македонски конзул во Риека
те народи воспоставија дипломатски односи под името академик Горан Калоѓера прими специјално приз-
РМ, на тој начин промовирајќи ги нашата стабилност и нание од најстариот македонски дневен весник
стабилноста на регионот. Таков пример е и Хрватска, „Нова Македонија“, кое му го врачи Сашо Геор-
која во последните измени на Уставот посебно ги наб- гиевски, негов дописник од Хрватска. Признани-
рои сите национални малцинства, меѓу кои се и Маке- ето му се доделува за извонредната соработка со
донците.” „Нова Македонија“ во ширењето и негувањето
Проф. д-р Предраг Матвејевиќ истакна дека е сра- на културните и духовните врски меѓу Хрватска и
мота да не им се дозволи на Македонците својата држа- Македонија.

Загреб 27
За македонскиот јазик
ДИЈАЛЕКТОЛОГИЈА
(трет дел)
ЈУГОИСТОЧНО МАКЕДОНСКО НАРЕЧЈЕ
Втора поголема дијалектна група претставуваат говорите
во Источна Македонија. Југоисточното наречје ги зафаќа
деловите од македонската јазична територија источно и
јужно од југоисточната граница на западното наречје. Во
него влегуваат говорите јужно од линијата Скопје – Свети
Николе – Злетово, со тоа што на овчеполскиот дел грани-
цата со северното наречје е нешто повлечена кон југ. Во
ова наречје се вклучени и говорите во Солунско-Воденс-
киот регион во Егејска Македонија и македонските гово-
ри во Пиринска Македонија.
Заеднички особености на југоисточното наречје. Во
однос на западното македонско наречје, југоисточното
наречје е помалку изедначено. Голем дел од неговите јазич-
нодијалектни особености, било да се тие зачувани стари
или иновирани црти, не претставуваат поцврста целина.
Меѓу заедничките црти се изделуваат:
- слободен акцентен систем: баба, жена - жени, царица
- царицата;
- доследно чување на гласот х: бех - бехме; кожух;
- множинската наставка -ове кај именките: клучове, во-
лове, столове;
- во сите овие говори старата група цв- има вредност
цав/цаф: цафти, цаф;
- замената на јат со а зад ц: цал, цалина, цана;
- остатоци од мешањето на носните самогласки: език, еч-
мен или изик, ичимен, заек, етрва;
- појавата на вметнато в во почетокот на зборот: ваглен,
важе или ваглен, важе;
- пред членската наставка редуцираните самогласки и
наполно се губат: работа, нифта, детто;
- интервокалното в се чува: човек, глава, половина - пу-
ловинта.
Од морфолошко-синтаксичките особености попре-
познатливи за ова наречје во однос на западното, а заед-
нички за сите југоисточни говори, се изделуваат:
- изедначувањето на номинативната со дативната и со аку-
зативната форма: Стојан - на Стојан - види го Стојан;
- отсуството на членските морфеми на -ов и -он;
- употребата на личната заменка за 3 л.: он, она, оно,
они и отсуството на тој;
- посесивните заменски придавки нејн, нејна, нејно, нејни;
- искажувањето на дативниот однос со на: на нас ни
рече, на кого му рече;
- отсуството на -т во формата за 3 л. едн. сег. време: он
носе/носи, вике/вика, пее;
- формата са место се од помошниот глагол сум: они са
донеле;
- сложените глаголски конструкции со има, особено
оние во кои влегува глаголот сум и ќе, се ретки;
- необични се исто така и формите е дојден, беше дојден
итн.;
(Според Македонски јазик, Просветно дело АД, Скопје, 2001)
28
O makedonskom jeziku
- предлогот в/во овдека гласи у: у нас, у Скопје;
- удвојување на предлогот со во сос/сус: сус рака, сос
нас / сус вас;
- местото на кратките заменски форми е зад глаголот:
речо му, расипа се работта;
- се чува употребата на формата од помошниот глагол
сум во 3 л. едн. и мн. на минато неопределено време: ќе
е донел итн.
Според повеќе дијалектно-диференцијални особе-
ности југоисточното наречје се дели на неколку помали
дијалектни групи. Една целина претставува штипско-
струмичката група говори. Најблиску до нив стојат тик-
вешко-мариовските говори.
Поголема дијалектна група во рамките на југоисточното
наречје претставуваат јужните дијалекти, кои го зафаќаат
просторот на правецот Кајлар – Воден – Пазар – Солун
– Серез – Драма – Гоце Делчев (Неврокоп) – на север сè до
планините Беласица и Кожуф, пробивајќи се по долина-
та на реката Вардар сè до Демир Капија. Според местото
на акцентот во оваа поголема група говори се изделуваат
две подгрупи: солунско-воденска или долновардарски
говори и серско-драмско-лагадинска и неврокопска
група говори. Забележителна особеност на јужните ма-
кедонски говори е силната редукција на неакцентираните
самогласки: голем > гулем; месец > месиц.
Посебна дијалектна индивидуалност во југоисточното
наречје претставува нестрамско-костенариската, кос-
турската и корчанската група говори. Овие говори со
своите акцентски особености стојат блиску до тиквеш-
ко-мариовските говори, заедно со леринскиот говор.
Овие говори се карактеризираат со особен број архаични
јазични особености:
- остатоци од назализмот: гранди, замби : гради, заби;
- консонантски групи шч и жџ или само ж: свешча, чуж-
до / чужо;
- широк изговор на е добиено од јат: човјако;
- остатоци од старата промена (деклинација) на членот:
човекотого, човекотому;
- губење на предлогот во;
- употреба на на за изразување на директниот и индирек-
тниот предмет: Го виде на човеко, Му рече на човеко;
- наставка -тје (место -ње): станатје итн.
Со свои архаични црти особено се изделува корчан-
скиот говор, поточно говорот на селата Бобошчица и
Дреновени во Јужна Албанија. За старословенското он
овде има или а (рака) или а придружено со носна соглас-
ка ам/ан (замби, гранди); вокалното р дало ар (парсти);
вокалното л дало ал (салѕа, вална) и уште многу други
архаични дијалектни особености со кои овие говори се
одделуваат од другите југоисточни македонски говори и
од западномакедонските говори.
Марија Георгиева-Петриќ
судски преведувач за македонски јазик
За македонскиот јазик
Ин мемориам In memoriam

ČEDOMIR CVETKOVSKI
Te riječi nikad nisu zvučale teže… Razumjeti što?
Da Bog ili neka druga sila sebi uzima dobre ljude,
a na svijetu ostavlja one loše? Nekako se time
gubi vjera u život, zar ne? No bez obzira na to,
svatko od nas mora smoći snage da nastavi dalje
u životu bez ovog dragog i cijenjenog čovjeka...
Polako, dan za danom... njegovat ćemo lijepe
uspomene jer to jedino i možemo... Netko je
jednom rekao da je najlakše zaboraviti. Sjećati se
unatoč boli je pravi izazov... i zato će nam trebati
ta unutarnja snaga i potpora koju jedni drugima
možemo pružiti. Život koji nam je dala priroda
kratak je, ali sjećanje na valjano proživljen život
vječno je.
Koliko je bio valjan život čika Čede (koji
je umro u svojoj 79. godini)? Dopustite mi da
izostavim činjenice o njegovom životu kojе
možete pročitati u nekoj biografiji i da se
fokusiram na njegov utjecaj na druge ljude...
točnije na mene, pa onda i na sve bližnje.
Sjećam se kada sam prvi put upoznala čika
Čedu. Prvo što mi je palo na pamet jest da je on
takav tip osobe koju bi poželjela za svog djeda,
miran, staložen a opet pun života. Ulijevao je
stabilnost i sigurnost, dao bi pokoji savjet i
pohvalio tamo gdje treba... nikad nametljivo...
nikad nasrtljivo... uvijek u pravoj mjeri. Saznavši
da je svirao tubu... stvari su sjele na mjesto u mojoj
glavi... kao što je ton tube mekan i obao i kao što
tuba nije baš popularna za solo koncerte, tako i
čika Čedo nije dolazio do izražaja sam, nego uz
svoje dvije cure... A doći do izražaja uz dvije žene
u kući nije nimalo lako, vjerujte mi... no eto, on je
uspio, uvijek tu kada ga trebaš, nasmijan. I kada
kažem nasmijan, onda mislim iskreno nasmijan.
Lažni osmijeh možete prepoznati po tome što ako
se zagledate u nečije lice, vidite da se oči ne smiju.
Ali ne i kod čika Čede. Kao i njegov instrument koji
proizvodi najdublje tonove, tako je i čika Čedo
živio... najdublje što je mogao. Ispunjavajući naša
srca najdublje što je mogao... Ispunjavajući naše
živote najdublje što je mogao... i mada neki ljudi
nisu stvoreni da budu solisti u simfoniji života,
ne možete zamisliti orkestar bez njih, jer ga oni
upotpunjuju. To mi nekako na kraju daje odgovor
na pitanje otpočetka: shvatiti zašto je otišao? Moj
odgovor je... na nebu je premalo dubokih tonova
i premalo tuba među anđelima... Dopustite mi
da izrazim svoju sućut obitelji riječima Miroslava
Krležе...
Tužno je danas nebo, tužno ko raspuklo zvono.
Po ulici teku, kao po kanalu: kiša, ljudi, kočije i tmina.
Melodija smrti kaplje u tišini otrovnih tišina
na naše tijelo umorno i bolno.
I to je Ono:
Pjesma smrti blista, ko prizma u sedam boja,
I pogled kroz prizmu puca nekud daleko van,
Gdje nema razbitih zvona, gdje se ne pišu pjesme,
gdje je svjetlo, ko san,
daleko nekud van!
Branka Janjić

ЦЕНОВНИК ЗА ОБЈАВЕНИ РЕКЛАМИ ВО

“МАКЕДОНСКИ ГЛАС”
Страниците на нашето списание “Македонски глас”
отворени се и за Вашите реклами. Доколку сакате Вие и
Вашата фирма да се рекламирате на нашите страници,
доволно е само да се јавите на телефонот на Заедницата
на Македонците во Р. Хрватска или испратите понуда
на нејзината адреса, а ние од Уредништвото веднаш ќе
ги исполниме Вашите желби. Ценовникот за користење-
то на рекламниот простор е:
ФОРМАТ ЦРНО-БЕЛО КОЛОР
1/1 А4 600 куни 900 куни
1/2 А4 450 куни 600 куни
1/3 А4 300 куни 450 куни
1/4 А4 225 куни 300 куни
1/8 А4 150 куни 225 куни
Во очекување на нашите взаемни контакти,
Ваш “Македонски глас”
ПРЕТПЛАТА НА “МАКЕДОНСКИ ГЛАС“
Драги наши читатели,
Доколку Вие, кои редовно го читате нашето списание, сакате да станете негов претплатник и тоа редовно да
пристига на Вашата адреса, Ви нудиме можност да го сторите тоа. Доволно е со писмо да се обратите на адресата
на Заедницата на Македонците во Р. Хрватска, Масарикова 16/1, 10000 Загреб, во кое ќе ја приложите потврдата
за Вашата платена претплата (жиро сметката на Заедницата е: 2340009-1100038804, матичниот број: 3805760,
и личниот идентификациски број (OIB): 07739533563) и читко да го напишете Вашето име и адресата на која
сакате да Ви пристига секој нов број на Македонски глас.
Претплатата на Македонски глас за Хрватска, со платена поштарина (за 6 броја), изнесува 60 куни годишно,
додека пак за странство, 120 куни годишно или 17 евра.
Со надеж дека наскоро ќе ни се јавите,
искрени поздрави од
Уредништвото

29
Портрети
Бранко Манев
СВЕТСКИ ЈУНИОРСКИ ПРВАК ВО КУГЛАЊЕ
Н
а светското поединечно првенство во
куглање одржано во Риека во 2010
година скопјанецот Бранко Манев
стана светски првак. Роден е во Скопје во
1990 година. Студент е на Факултетот за
физичка култура во Скопје.
Неговото семејство потекнува од Штип.
Татко му Тодор бил познат куглаш и член
на “Работнички”, “Вардар” и други клубо-
ви и е “крив” што уште како дете почнал
да кугла. Беше член на куглашкиот клуб
“МАК ПЕТРОЛ” во Скопје и на македон-
ската куглашка репрезентација. Во Риека
го забележале членовите и стручното ра-
ководство од куглашкиот клуб “КОНИ-
КОМ” од Осиек и се договориле да дојде во
Осиек и да игра за КОНИКОМ. “Во Осиек
се вљубив и сакам да останам и да потпи-
шам повеќегодишен договор. Управата,
стручното раководство и играчите се воо-
душевени со мене, а посебно младите од-
лично ме прифатија”, вели Манев.
30
Portreti
Освен што на факултет задолжително
треба да се запознаат и ги практикуваат
сите спортови, неговиот хоби е велосипе-
дизмот, па редовно вози велосипед преку
реката Драва во Барања.
Неодамна се одржа прв светски куп
(НБЦ) во куглање во Скопје за третопла-
сираните клубови. Клубот на Манев “КО-
НИКОМ” од Осиек го освои првото место.
Посебно е воодушевен од навивањето на
публиката. Играле како да се во Осиек.
Се радува што во Осиек има Маке-
донци и што може да се дружи и да стекне
пријатели, посебно меѓу младите.
На крајот му подарив неколку послед-
ни броеви на “Македонски глас”, брошури
и книги да се запознае со работата на Ма-
кедонците во Хрватска.
По нашата средба си замина за Скопје,
а во јануари се враќа во Осиек кога продол-
жува првенството во Хрватска за куглање.
Благоја Јовановски
Портрети
 ШТО ЗНАЧИ КРВТА ЗА
ПАЦИЕНТИТЕ ВО “ФИЛИП ВТОРИ”
Статистиките покажуваат дека
на секој трет човек во некој
период од животот ќе му биде
потребна крв. Затоа, добровол-
но дарувајте крв! НЕКОЈ, ТАМУ
НЕКАДЕ, ќе ви биде бескрајно
благодарен!
„Филип Втори“, е крвта да го чека
пациентот подготвена на полиците
во фрижидерите, а не пациентот да
ја чека крвта за да влезе во опера-
тивната сала. Тоа не може да се по-
стигне без луѓето со големо срце,
крводарителите, со чии здруженија
и клубови имаме одлична соработ-

В ка, како и со Црвениот крст на Репу-

о светот секои двди некому блика Македонија.
некаде му треба крв. И покрај

интензивните истражувања, со-
времената медицина досега не
најде адекватна замена за крвта,
односно „вештачка крв“. Во ис-
З
а какви било подетални инфор-
мации за одделот за трансфузиоло-
гија, најдобро е да го посетите дијаг-

„Крвта не е вода...“ - често се очекуваат поголеми

употребувана народна поговорка,
но ретко кој е свесен за нејзино-
то вистинско значење. За жал, за
таа апсолутна вистина стануваме
свесни во моменти кога самите
сме пациенти или, пак, сме дел од
семејството на пациент кому итно
му треба крв. Крвта и крвните ком-
поненти се дел од секојдневната
терапија на пациентите во „Филип
Втори“. Генералната политика на
болницата е да ги решава најсло-
жените медицински проблем на
пациентите, па оттаму и потреби-
те од крв и крвни компоненти се
многу големи (годишно пациентите
примаат приближно 3000 единици
еритроцитни концентрати). Според
светските медицински препораки,
пред да се отпочне со операција
на срце или крвни садови, за секој
пациент мора да бидат подготвени
минимум четири единици на крв
кои пациентот може веднаш да ги
прими доколку се јави потреба во
текот или по завршувањето на опе-
рацијата. Посебно драматични се
состојбите на руптурирани (прсна-
ти) проширувања или аневризми
на најголемиот крвен сад, аортата.
Во тие случаи, поради нагло искр-
варување, пациентите доаѓаат во
многу тешка клиничка состојба, т.н
хеморагичен шок и може да
примат 15, 20 или повеќе еди-
ници крв.
крвозагуби, користи-
ме специјални апарати
кои се наречени cell
saver кои ја собираат
загубената крв на па-
циентот, ја прерабо-
туваат и таа повторно
му се враќа на самиот
пациент после опера-
цијата. Овие апарати
се особено значајни за
пациентите кои од ре-
лигиозни причини не
сакаат да примаат крв
или крвни компоненти.
Со цел да се намалат
ризиците асоцирани
со трансфузијата на
крв, во „Филип Втори“
постои програма за
автологно донирање
на крв. Целта на ова
програма е пациентот,
ако дозволува неговата
здравствена состојба, да донира крв чекување на тој момент кој секако ностичкиот центар или да закажете
самиот за себе во неколку наврати ќе биде револуционерно откритие, преглед на телефонот: 02/3091-484
пред операцијата, а потоа, во текот останува единствено хуманоста на
на операцијата или непосредно по-
сле неа, да ја прими истата крв.
крводарителот кој несебично дару-
ва дел од себе - сопствената крв на З а дополнителни информации
непознат човек. Правилна политика може да ја посетите веб страницата
на секоја здравствена институција, www.cardiosurgery.com.mk
Не случајно народот вели: “Фрли си а тоа е главна определба и на од-
пред себе за да си најдеш зад себе...“. делението за трансфузиологија во

К рвта е продукт од хумано

потекло со ограничени ресур-
си. Од друга страна, трансфу-
зијата на крвни компоненти
која, всушност, претставува
трансплантација на туѓо ткиво,
е асоцирана со низа несакани
ефекти кои можат сериозно
да го нарушат здравјето на
пациентот. Во „Филип Втори“
работиме според протоколот
за рационална употреба на
крв и крвни компоненти кој
е во согласност со светските
стандарди и медицина бази-
рана на докази. Според овој
протокол, крв односно соод-
ветна крвна компонента, се
ординира само таму каде што
навистина треба и само толку
единици колку што нависти-
на се потребни за да се подо-
бри здравјето на пациентот.
Со цел да се рационализира
употребата на крв во текот на
големите операции каде што