ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ: Βʹ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: ΑΦΗΓΗΣΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: ΦΙΛΙΑ

Αγγελική Χρίστου, Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων

Επιμέλεια
Δρ Πόλα Χατζηνεοφύτου, ΕΜΕ
Δρ Eιρήνη Ροδοσθένους, ΕΜΕ

Κείμενα
Υπάρχουν αληθινοί φίλοι στο facebook και στο twitter;
Μαρκέλλα Σαράιχα
Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.aixmi.gr/index.php/facebook-twitterss/
Ημερομηνία ανάρτησης: 13/03/ 2012
Ημερομηνία ανάληψης αρχείου: 13/03/2017
Ο ορισμός του αληθινού φίλου
Νικόλας Μπάρδης (διασκευή)
Ηλεκτρονική Διεύθυνση:http://www.neolaia.gr/2017/03/13/epidoma-twra-poioi-tha-paroun-
300-eurw/
Ημερομηνία ανάρτησης: 13/03/2017
Ημερομηνία ανάληψης αρχείου: 13/03/2017

Προτεινόμενος χρόνος: 7 διδακτικές περίοδοι

Μέσα – υλικά
Μονοτροπικά/Πολυτροπικά Κείμενα
Φύλλο εργασίας
Βίντεο – διάρκεια 4’[https://www.youtube.com/watch?v=TBiRwYZq9B0]

1
Μέθοδος διδασκαλίας
Επικοινωνιακή - κειμενοκεντρική, Διαλεκτική, Μαιευτική, Συνεργατική

Στρατηγικές διαφοροποίησης
Χρήση ποικίλων οπτικοακουστικών μέσων
Διαφοροποιημένη κατ’ οίκον εργασία

Βηματολόγιο:
 Προβολή βίντεο (ακρόαση και σημειώσεις κατά την προβολή)
 Δημιουργία κατάλληλου κλίματος δεκτικότητας- Προϊδεασμός
 Συζήτηση για τη φιλία με αφορμή το βίντεο
 Ανάγνωση Κειμένων 1 και 2 – Συζήτηση περιεχομένου-εικόνων
 Ολομέλεια - Συζήτηση
 Επεξεργασία όλων των κειμένων-Συνεξέταση
 Ανάθεση και επεξήγηση κατ’ οίκον εργασίας

Σημείωση:
Διευκρινίζεται ότι το συγκεκριμένο δειγματικό υποστηρικτικό υλικό έχει διαμορφωθεί, έτσι
ώστε να συνάδει με τους Δείκτες Επιτυχίας- Δείκτες Επάρκειας (ΔΕ-ΔΕ) και περιλαμβάνει
ενδεικτικά τυπολόγιο ερωτήσεων και δραστηριοτήτων. Επαφίεται στον/στην κάθε
διδάσκοντα/ουσα να επιλέξει το κατάλληλο υλικό, ανάλογα και με το επίπεδο μαθησιακής
ετοιμότητας του τμήματός του/της. Όλοι οι σχετικοί ΔΕ-ΔΕ αναφέρονται στην πρόταση
διδασκαλίας.

Προϊδεασμός-Προβολή βίντεο [https://www.youtube.com/watch?v=TBiRwYZq9B0]

Με απώτερο σκοπό την ενεργοποίηση της προϋπάρχουσας γνώσης, αλλά και την πρόκληση
του ενδιαφέροντος των μαθητών/τριών, ο/η διδάσκων/ουσα προβάλλει στους μαθητές ένα
σύντομο βιντεάκι-τραγούδι σχετικό με τη Φιλία. Tους προτρέπει να σημειώνουν ό,τι τους
προκαλεί εντύπωση. Στη συνέχεια υποβάλλει τις εξής ερωτήσεις (ενδεικτικές) στους/στις
μαθητές/τριες, με απώτερο σκοπό την παραγωγή προφορικού λόγου μέσω της ιδεοθύελλας
και την τοποθέτησή τους στην ευρύτερη θεματολογία που ανήκει.
 Σας άρεσε το τραγούδι που ακούσατε;
 Ποιο θέμα υμνεί;
 Ποια συναισθήματα νιώσατε ακούγοντάς το;
 Πώς συμπεριφέρεται ένας αληθινός φίλος σύμφωνα με τους στίχους του τραγουδιού;
 Εσείς έχετε έναν/μία φίλο/η, ο/η οποίος/α δηλώνει πως θα βρίσκεται κοντά σας για
πάντα;
2
Νεοελληνική Γλώσσα: Β’ Γυμνασίου
Ενότητα: Φιλία

ΜΕΡΟΣ Α’ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Κείμενο 1

Υπάρχουν αληθινοί φίλοι στο facebook και στο twitter;

Ώρα 4. Όχι το απόγευμα. Τα ξημερώματα. Ακόμη μία νύχτα αγκαλιά με τον υπολογιστή. Πώς
πέρασαν πάλι οι ώρες τόσο γρήγορα; Το facebook και το twitter, είναι εδώ και πολύ καιρό οι
καλύτεροί μου φίλοι. Οποιαδήποτε ώρα είναι εκεί για μένα. Ακόμη και τις ώρες που οι φίλοι
μου κοιμούνται, στη γειτονιά δεν ακούγεται τίποτα, το τηλέφωνο δεν χτυπάει, γιατί η ώρα
είναι προχωρημένη και οι περισσότεροι κοιμούνται, ένα «κλικ» χρειάζεται και μου κρατούν
συντροφιά. Για την ακρίβεια, οι άνθρωποι που είναι μέσα σε αυτά. Άνθρωποι κάθε ηλικίας.
Άνδρες και γυναίκες. Ανεξαρτήτως επαγγέλματος. Όλοι είναι εκεί.
Σε μία εποχή που η μοναξιά έχει φορέσει το δικό της προσωπείο και κάνει την εμφάνισή της
συχνά πυκνά κάθε στιγμή της ημέρας αλλά και της νύχτας, η επικοινωνία μέσω ίντερντετ
χτυπάει κόκκινο. Μπορεί η φιλία να είναι δύσκολο πράγμα και ο καθένας από εμάς να έχει 4-
5 πραγματικούς φίλους, με τους οποίους μοιράζεται τα πάντα. Η «φιλία», όμως, των
λεγόμενων socialmedia, απαρτίζεται από πολλούς φίλους, που μπορούν να ξεπεράσουν, κατά
μέσο όρο, τους 2.000! Σε προβληματίζει κάτι; Δεν είσαι καλά στα επαγγελματικά σου; Ο
σύντροφός σου σε παράτησε; Αντιμετωπίζεις κάποιο οικογενειακό πρόβλημα; Τι κάνεις; Πιο
παλιά έπαιρνες τηλέφωνο τους γονείς ή τους κολλητούς σου για να τους εξιστορήσεις το
συμβάν. Τώρα τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Μπαίνεις στο youtube, ψάχνεις ένα
τραγούδι, του οποίου οι στίχοι σε εκφράζουν την συγκεκριμένη στιγμή, και το ανεβάζεις στο
facebook και στο twitter. Γράφεις και κάτι που θα έλεγες αυθόρμητα στους φίλους σου αν
ήταν δίπλα σου την ώρα εκείνη, πατάς enter και δημοσιεύτηκε στο προφίλ σου!
Και δεν το έχεις μοιραστεί με 4-5 φίλους αλλά με 2.000, 3.000 ακόμη και με 5.000! Τότε είναι
που οι «διαδικτυακοί φίλοι» θα σου δώσουν τις δικές τους συμβουλές. Τις περισσότερες
φορές σου στέλνουν μηνύματα, τα λεγόμενα inbox στο facebook και τα DM στο twitter.
Μοιράζονται τις δικές τους εμπειρίες μαζί σου. Και σε κάνουν να νιώθεις ότι δεν είσαι, τελικά,
ο μοναδικός που έμεινες χωρίς δουλειά και χωρίς σχέση. Θα σε συμβουλέψουν. Γιατί πάντα
ένα τρίτο μάτι βλέπει διαφορετικά την κατάσταση. Και ειδικά όταν δεν είναι και στενός σου
φίλος ή συγγενής -που εκεί τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά, αφού λόγω της αγάπης
που σου έχουν, η συμβουλή τους μπορεί να μην είναι και 100% η πιο κατάλληλη και σωστή.
Συνήθως οι άνθρωποι του στενού μας κύκλου δεν είναι αντικειμενικοί. Σου δίνουν τις
περισσότερες φορές δίκιο. Σου χαϊδεύουν τα αυτιά. Γιατί ξέρουν ότι έχεις περάσει πολλά και
δεν θέλουν να σε στενοχωρήσουν. Σε αντίθεση με τους «διαδικτυακούς φίλους». Εκείνοι σε
γνωρίζουν μόνο μέσα από αυτά που γράφεις. Προσπαθούν να σε μάθουν μέσα από τα
τραγούδια που ανεβάζεις. Εάν είσαι ευαίσθητος, αν είσαι σκληρός, αν έχεις χιούμορ, αν είσαι
πεισματάρης. Όλα φαίνονται. Γιατί κακά τα ψέματα, όσο και αν θες να κρυφτείς οι πράξεις
σου σε προδίδουν! Νόμος.
3
Σιγά σιγά η επικοινωνία σας γίνεται πιο συχνή. Σου λένε τα νέα τους, τους λες τα δικά σου. Σε
νοιάζονται και τους νοιάζεσαι και εσύ. Μοιράζεστε τις ανησυχίες σας. Ενώ υπάρχουν και
φορές που μπορεί και να μαλώσετε γιατί διαφωνείτε έντονα σε κάποιο θέμα! Έχετε αναπτύξει
μία σχέση φιλίας που μέρα με τη μέρα χτίζεται βήμα βήμα. Το τρελό στην υπόθεση είναι ότι
παρόλο που δεν γνωρίζεστε από κοντά, νιώθετε σαν να γνωριζόσασταν χρόνια. Μέσα, λοιπόν,
από το ίντερνετ έχετε φτιάξει τον δικό σας κόσμο με τους φίλους που επιλέξατε εσείς. Και όχι
μόνο. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που άνθρωποι έκαναν ακόμη και σχέση, παντρεύτηκαν
αλλά και χώρισαν. Εκεί, βέβαια, διαπιστώνεις μετά λύπης ότι χάθηκε η επικοινωνία τετ-α-τετ
που υπήρχε κάποτε. Οι άνδρες σταμάτησαν να φλερτάρουν τις γυναίκες. Δεν υπάρχει παιχνίδι.
Χθες βράδυ έτυχε να βγω και να πάω σε ένα κλαμπ με πολύ κόσμο. Νέοι και νέες χόρευαν και
έπιναν. Κοίταζαν τον διπλανό τους και η επόμενη κίνησή τους ήταν να κοιτάζουν με
ανυπομονησία την οθόνη του κινητού τους. Όχι επειδή περίμεναν κάποιο μήνυμα από το φίλο
τους, αλλά για να γράψουν κάτι στους «διαδικτυακούς φίλους»! Το πιο αστείο, μάλιστα, είναι
ότι κάποιοι από αυτούς βρίσκονταν στο ίδιο μέρος με εκείνους που επικοινωνούσαν. Εγώ τους
παρατηρούσα. Ήθελα να δω αντιδράσεις. Όλοι,όμως, χαμογελούσαν όταν τα μάτια τους
κολλούσαν στο κινητό τους και όχι στον διπλανό τους. «Τι κρίμα», είπα μέσα μου. Χάθηκαν το
φλερτ, η επικοινωνία μεταξύ φίλων, οι γνωριμίες που κάναμε κάποτε στα νυχτερινά μαγαζιά.
Όση ώρα τους έβλεπα να είναι πάνω από τα κινητά τους τόσο εκνευριζόμουν.
Μετά από λίγη ώρα γύρισα σπίτι. Το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να ανοίξω τον
υπολογιστή μου. Να μπω στο facebook και στο twitter. «Δεν μπορείτε να συνδεθείτε.
Παρακαλώ επικοινωνήστε με την εταιρία». Αυτό ήταν το μήνυμα που έλαβα στην οθόνη του
υπολογιστή μου. Ήταν η ώρα 4. Με έπιασε πανικός. «Μου λείπουν οι φίλοι μου», είπα από
μέσα μου. Και εκεί κατάλαβα ότι και εγώ ήμουν ένας από εκείνους στο κλαμπ, που το κινητό
τους ήταν η προέκταση του χεριού τους. Ήμουν εκείνη που κατέκρινα την συμπεριφορά τους.
Ήμουν εκείνη που αν είχε στο κινητό της, το fb και το twitter, θα χασκογελούσε πάνω στην
οθόνη, αδιαφορώντας για τους γύρω της. Ήμουν και εγώ «θύμα» της διαδικτυακής αυτής
επικοινωνίας…
Μαρκέλλα Σαράιχα
Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.aixmi.gr/index.php/facebook-twitterss/
Ημερομηνία ανάρτησης: 13/032012
Ημερομηνία ανάληψης αρχείου: 13/03/2017

4
Κείμενο 2

Ο ορισμός του αληθινού φίλου

Αγαπητά μου παιδιά,

Είμαι αλήθεια πολύ χαρούμενος που βρίσκομαι σήμερα εδώ μαζί σας. Έχετε φανταστεί ποτέ
τον εαυτό σας χωρίς φίλους; Πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να πορευτείτε μόνοι σας στις
δυσκολίες της καθημερινότητας, όντας ανεξάρτητοι από τους πάντες; Θα σας πω λοιπόν, πως
δεν υπάρχει έμβιο ον που να μπορεί να επιβιώσει για μία εβδομάδα πάνω σ’αυτή τη γη, χωρίς
την ύπαρξη φίλων…
Φίλος είναι αυτός που θα ακούσει τον καημό σας και θα σας βοηθήσει να τον ξεπεράσετε, που
θα χαρεί με τη χαρά σου, και θα αγωνιστεί για το δίκιο σας, όταν αυτό υπονομεύεται. Δεν θα
ζητήσει ποτέ αντάλλαγμα, γιατί απλά θα προσφέρει ανιδιοτελώς, υπηρετώντας επακριβώς την
φύση και την αξία της προσφοράς. Θα σας δώσει αυτό που χρειάζεστε όταν σας λείπει, αλλά
και θα σας ρωτήσει αν χρειάζεστε κάτι, ακόμη και αν είστεεπαρκείς στα πάντα. Ακόμη, θα
τηλεφωνήσει για καληνύχτα, και θα σας υπενθυμίσει την παρουσία του, σε περίπτωση που
βρεθείτε σε ανάγκη και χρειαστείτε βοήθεια.
Επιπλέον, ένας σωστός φίλος δεν ξεχνάει ποτέ! Και λέγοντας αυτό, δεν εννοώ τα γενέθλια και
τις γιορτές, που ναι μεν αποτελούν δείκτη ενδιαφέροντος ενός ατόμου απέναντι σε κάποιο
άλλο, αλλά δεν είναι και το σημαντικότερο. Ο φίλος δεν θα ξεχάσει ποτέ τις στιγμές που
περάσατε μαζί, και κάθε φορά που θα είστε παρέα θα αναπολείτε στιγμές του παρελθόντος
και θα κλαίτε άλλοτε από γέλια, και άλλοτε από συγκίνηση. Γιατί το χαμόγελο του ενός, θα
καθρεπτίζεται στο χαμόγελο του άλλου, και το δάκρυ του ενός θα ποτίζει την καρδιά του
άλλου. Αμοιβαία συναισθήματα, σε μία σχέση αλληλοπροσφοράς και ανταπόδοσης, όχι όμως
από υποχρέωση, αλλά από μία εσώτερη ανιδιοτελή ανάγκη παροχής, τόσο συναισθημάτων,
όσο και αγαθών, που στήνουν το πορτραίτο της ζωής μας.
Και όταν θα είστε αγχωμένοι με τα περιστατικά και τα γεγονότα που εκτυλίσσονται στη
καθημερινότητά σου, ο πραγματικός φίλος θα είναι εκεί για να σας ακούσει, να ανεχτεί τους
προβληματισμούς και τα νεύρα σας, ακόμη και αν δεν είναι δίπλα σας και η απόσταση είναι
αναπόφευκτη. Το ακουστικό θα το σηκώνει πάντα, και με προσμονή θα περιμένει να
ξεστομίσετε τις λέξεις, που είτε σας βασανίζουν, είτε σας εκστασιάζουν, ταράσσοντας ενίοτε
τον ψυχισμό σας. Και φυσικά, δεν θα σας ξεχάσει ποτέ, ούτε θα ισχυριστεί διάφορα για να σας
αποφύγει. Δεν θα παραπονεθεί , ούτε θα σας πει να σταματήσετε, γιατί πολύ απλά δεν θα το
κάνει από υποχρέωση. Η στάση του αυτή θα είναι απόρροια της καθαρότητας και της
ειλικρίνειας των προθέσεών του.
Γιατί ένας φίλος, βλέπει τον εαυτό του άλλοτε περισσότερο, και άλλοτε λιγότερο στα μάτια
του φίλου του. Τα «θέλω», οι πράξεις, οι περιέργειες, τα άγχη, οι ιδιοτροπίες και άλλα πολλά,
συμπίπτουν, κάνοντας και τους δύο να παραξενεύονται από την εκάστοτε ξεχωριστή
σύμπτωση. Και σε περίπτωση διαφωνίας, πάντα ο ένας, αν όχι και οι δύο, θα υποχωρήσει, για
να μη θυσιαστούν στην αναταραχή της στιγμής οι δεσμοί τους. Και ξέρετε γιατί υπάρχει αυτή η
υποχώρηση; Γιατί υπάρχει όχι μόνο απλό ενδιαφέρον, αλλά και αγάπη αληθινή. Μόνο όταν
αγαπάς κάνεις πίσω σε κάποιο θέμα, για να μη χάσεις όλα εκείνα που έχεις, καθώς μια
ενδεχόμενη απώλειά τους θα σε ερείπωνε, τόσο ψυχικά, όσο και σωματικά.
5
Αυτά και άλλα πάρα πολλά είναι ένας αληθινός φίλος. Το άτομο που θα σαςπαραχωρήσει τον
ώμο του για να κλάψετε, που θα σας σηκώσει να χορέψετε όταν δεν θα έχετε όρεξη, που θα
σας αφήνει να εκδηλώνετε το «είναι» σας, και θα δέχεται τον πραγματικό σας εαυτό, που θα
βρίσκει πάντα μία αφορμή για να ξεκινήσει την κουβέντα και που θα σας λέει κάθε μέρα
καλημέρα, που αν σας τελειώνει η δύναμη, θα σας δίνει από τη δική του, και αν σκοντάψετε
θα σας σηκώσει, αγνοώντας τον ενδεχόμενο κίνδυνο να πέσει και ο ίδιος. Αυτός είναι ο φίλος,
και όσους πιο πολλούς διαθέτει ένας άνθρωπος, τόσο πιο ευτυχισμένος είναι. Γιατί στην
αληθινή φιλία, η ιδιοτέλεια, η φιλοκέρδεια, η συμφεροντολογία, η κερδοσκοπία, η
σκοπιμότητα και η ωφελιμότητα είναι άγνωστες, και μόνο η αγάπη και η ανυστεροβουλία
υπάρχουν, εξαλείφοντας τη ζήλια, τον ανταγωνισμό, το μίσος και την αδιαφορία. Γιατί ο
φίλος θα είναι πάντα δίπλα σας, όντας η προέκταση του εαυτού σας, κάνοντας κατ’ αυτό τον
τρόπο δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα στο «εγώ» και το «εσύ», και προτάσσοντας το «εμείς»
σθεναρά και απροκάλυπτα…
Παιδιά μου, κλείνω με μια φράση που προσωπικά μου αρέσει πολύ. Σύμφωνα με τον Walter
Winchell, έναν Αμερικανό δημοσιογράφο, «Πραγματικός φίλος είναι αυτός που έρχεται κοντά
σου όταν όλος ο υπόλοιπος κόσμος απομακρύνεται». Αυτό μην το ξεχάσετε ποτέ.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. Καλή συνέχεια σε ό,τι κάνετε.
Νικόλας Μπάρδης (Διασκευή)
Ηλεκτρονική Διεύθυνση:http://www.neolaia.gr/2017/03/13/epidoma-twra-poioi-tha-paroun-
300-eurw/
Ημερομηνία ανάληψης αρχείου: 13/03/2017
Ημερομηνία ανάρτησης: 13/03/2017

Α.1. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ

1. Ποιο είναι το επικοινωνιακό πλαίσιο των δύο κειμένων;

6
Για την απάντησή μπορείτε να αξιοποιήσετε τα στοιχεία που συνοδεύουν τα κείμενά σας.
(Προφορικά)
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.5. Εντοπίζουν το επικοινωνιακό και κοινωνιοπολιτισμικό πλαίσιο και
επισημαίνουν πληροφορίες που έχουν σχέση με την ιστορικότητα του κειμένου.

Δείκτης Επάρκειας:Α.Ι.5.2. Επικοινωνιακό πλαίσιο.

2. Το κοινό θέμα που πραγματεύονται τα πιο πάνω κείμενα είναι η φιλία.Ποιαπτυχή

αναπτύσσεται στο κείμενο 1 και ποια στο κείμενο 2; (Προφορικά)
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.2. Επισημαίνουν το γενικό θέμα του κειμένου, διασυνδέοντας κειμενικά
και εξωκειμενικά στοιχεία.
Δείκτης Επάρκειας: Α.Ι.2.1. Τοποθέτηση της συγκεκριμένης πτυχής του θέματος του κειμένου
στην ευρύτερη θεματολογία που ανήκει.
3. Να εντοπίσετε τα αρνητικά φαινόμενα της σύγχρονης κοινωνίας, τα οποία πλήττουν τη
φιλία και προβάλλουν οι συντάκτες των πιο πάνω κειμένων. Να ταυπογραμμίσετεμε
πορτοκαλί χρώμακαι στη συνέχεια να τα γράψετε.
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.6. Εντοπίζουν τις πληροφορίες, τις αξιολογούν και προσλαμβάνουν το
κεντρικό νόημα, εφαρμόζοντας και στρατηγικές κατανόησης κειμένου.
Δείκτης Επάρκειας: Α.Ι.6.1. Στρατηγικές κατανόησης για διάκριση βασικών - δευτερευουσών
πληροφοριών: υπογραμμίσεις.
4. Ποιοι άλλοι λόγοι κατά τη γνώμη σας απειλούν τους φιλικούς δεσμούς στις μέρες μας; Να
τους καταγράψετε στον πιο κάτω εννοιολογικό χάρτη. (Μέθοδος καταγραφής σημειώσεων,
στην οποία δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στις ιδέες και τη μεταξύ τους σύνδεση).
π.χ.

Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.6. Εντοπίζουν τις πληροφορίες, τις αξιολογούν και προσλαμβάνουν το
κεντρικό νόημα, εφαρμόζοντας και στρατηγικές κατανόησης κειμένου.
Δείκτης Επάρκειας: Α.Ι.6.1. Στρατηγικές κατανόησης για διάκριση βασικών - δευτερευουσών
πληροφοριών:Εννοιολογικοί χάρτες και νοητικές εικόνες.
5.Διαβάζοντας προσεκτικά τα πιο πάνω κείμενα και λαμβάνοντας υπόψη επίσης την
προσωπική σας εμπειρία, να εντοπίσετε και να σημειώσετετις βασικές προϋποθέσεις μιας
υγιούς φιλίας.
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.9. Τοποθετούνται κριτικά σε σχέση με νοήματα (θέσεις και αντιθέσεις),
που προβάλλονται ή υπονοούνται στο κείμενο.
Δείκτης Επάρκειας: Α.Ι.9.2. Θέσεις – αντιθέσεις κειμένου - ακροατή/ αναγνώστη – προσωπική
ερμηνεία ακροατή/ αναγνώστη.

7
6. α. Ποιες είναι οι συνέπειες της «α-φιλίας» έτσι όπως προκύπτουν από τα πιο πάνω κείμενα;
Να τις απαριθμήσετε δημιουργώντας μια λίστα με τις συνέπειες της.
β. Πιστεύετε πως τα δύο κείμενα ανταποκρίνονται στη σύγχρονη πραγματικότητα; Να
δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.6. Εντοπίζουν τις πληροφορίες, τις αξιολογούν και προσλαμβάνουν το
κεντρικό νόημα, εφαρμόζοντας και στρατηγικές κατανόησης κειμένου.Α.ΙΙΙ. Αξιολογούν τo
προφορικό/γραπτό κείμενο και την αποτελεσματικότητα της ενσωματωμένης σ’ αυτό
Αφήγησης/ Περιγραφής/Επιχειρηματολογίας/Οδηγιών, με συγκεκριμένα, προσωπικά ή
δοσμένα κριτήρια.
Δείκτης Επάρκειας: Α.Ι.6.2. Σημεία εστίασης στη διάκριση βασικών - δευτερευουσών
πληροφοριών.A.ΙΙΙ.1. Κριτήρια αξιολόγησης: η συνάφεια Αφήγησης/Περιγραφής/
Επιχειρηματολογίας/ Οδηγιών - κειμενικού είδους - σκοπού/πρόθεσης του ομιλητή/συντάκτη,
επάρκεια περιεχομένου.
7. Πόσο πολύτιμη είναι η φιλίαγια σας, τους νέους της ηλικίας σας, κατά την κρίση σας;Τι
ιδιαίτερο προσφέρει η επικοινωνία με τους φίλους; Να αναπτύξετε την άποψή σας σε
ογδόντα (80) λέξεις περίπου.
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.9. Τοποθετούνται κριτικά σε σχέση με νοήματα (θέσεις και αντιθέσεις),
που προβάλλονται ή υπονοούνται στο κείμενο.
Δείκτης επάρκειας: Α.Ι.9.2. Θέσεις – αντιθέσεις κειμένου - ακροατή/ αναγνώστη – προσωπική
ερμηνεία ακροατή/ αναγνώστη.
8. Να αναφέρετε σύντομα ποιοι είναι οι κυριότεροι κίνδυνοι που συνεπάγονται από τηχρήση
του διαδικτύου, πέρα από τη μοναξιά, τις τυποποιημένες σχέσεις και την αποξένωση, οι
οποίοι βέβαια προκύπτουν από τα πιο πάνω κείμενα.
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.9. Τοποθετούνται κριτικά σε σχέση με νοήματα (θέσεις και αντιθέσεις),
που προβάλλονται ή υπονοούνται στο κείμενο.
Δείκτης επάρκειας: Α.Ι.9.2. Θέσεις – αντιθέσεις κειμένου - ακροατή/ αναγνώστη – προσωπική
ερμηνεία ακροατή/ αναγνώστη.
9. Θα μπορούσατενα φανταστείτε τηζωή χωρίς τους διαδικτυακούς σας φίλους;Να
δικαιολογήσετε την άποψή σας σε δύο παραγράφους.
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.9. Τοποθετούνται κριτικά σε σχέση με νοήματα (θέσεις και αντιθέσεις),
που προβάλλονται ή υπονοούνται στο κείμενο.
Δείκτης επάρκειας: Α.Ι.9.2. Θέσεις – αντιθέσεις κειμένου - ακροατή/ αναγνώστη – προσωπική
ερμηνεία ακροατή/ αναγνώστη.
10. Να σχολιάσετε τους τίτλους των δύο κειμένων. Κατά τη γνώμη σας φανερώνουν την
κυριολεκτική πρόθεση των συγγραφέων ή είναι μεταφορικοί και συμβολικοί; Να
δικαιολογήσετε την άποψή σας.
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.2. Επισημαίνουν το γενικό θέμα του κειμένου, διασυνδέοντας κειμενικά
και εξωκειμενικά στοιχεία.

8
Δείκτης Επάρκειας: Α.Ι.2.2. Κειμενικά στοιχεία, ανάλογα με το κειμενικό είδος, ενδεικτικά:
Τίτλος: κυριολεκτικός, μεταφορικός, συμβολικός.

Α.2. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΜΟΡΦΗΣ

1.α) Να δώσετε έναν πλαγιότιτλο στην τελευταία παράγραφο του κειμένου 1.
β) Στην ίδια παράγραφο, να εντοπίσετετη θεματική πρόταση και μια πρόταση -λεπτομέρεια.
Να συμπληρώσετε την παράγραφο με μια δική σας πρόταση- λεπτομέρεια.
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.6. Εντοπίζουν τις πληροφορίες, τις αξιολογούν και προσλαμβάνουν το
κεντρικό νόημα, εφαρμόζοντας και στρατηγικές κατανόησης κειμένου.
Δείκτης Επάρκειας: Α.Ι.6.2. Σημεία εστίασης στη διάκριση βασικών - δευτερευουσών
πληροφοριών, ενδεικτικά: Παράγραφοι κάθε ενότητας, θεματικά κέντρα παραγράφων, δομικά
στοιχεία παραγράφων, πλαγιότιτλοι.
2. Να αναγνωρίσετε το είδος της αφήγησης (ως προς τη φωνή που μιλά) στο κείμενο 1. Πώς
λειτουργεί κατά τη γνώμη σας αυτός ο τύπος αφήγησης στο συγκεκριμένο κείμενο;
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.3. Κατανοούν τα χαρακτηριστικά των κειμενικών τύπων: αφήγηση
Δείκτης Επάρκειας: Α.Ι.3.1. Βασικά χαρακτηριστικά των κειμενικών τύπων, ενδεικτικά:
Αφήγηση -Κειμενική λειτουργία: Η αφήγηση δεν επιτελεί πάντα τη λειτουργία του
«αφηγείσθαι», αλλά διαφορετικές λειτουργίες στα διάφορα κειμενικά είδη.
3.Το κείμενο 2 χρησιμοποιεί δεύτερο αλλά και τρίτο πρόσωπο ενικού. Γιατί κατά τη γνώμη
σας κάνει αυτή την επιλογή ο συντάκτης του κειμένου;
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.2. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τα εκφραστικά μέσα και άλλα
γλωσσικά στοιχεία στην ανάδειξη της Αφήγησης.
Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.2.1. Γλωσσικά στοιχεία του κειμενικού τύπου της Αφήγησης.
4. Να αναφέρετε τον τρόπο ανάπτυξης της 3ης παραγράφου του κειμένου 1 και να
αιτιολογήσετε την απάντησή σας με στοιχεία από την παράγραφο.
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.1. (Ανα)γνωρίζουν και κατανοούν τη δομή του κειμένου, ανάλογα με το
κειμενικό είδος.
Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.1.2. Τρόποι ανάπτυξης.
5. Με ποιους τρόπους και μέσα πειθούς προσπαθεί ο Ν. Μπάρδης να υποστηρίξει την άποψή
του στην τελευταία παράγραφο του κειμένου 1;
Δείκτης Επιτυχίας: Α.Ι.6. Εντοπίζουν τις πληροφορίες, τις αξιολογούν και προσλαμβάνουν το
κεντρικό νόημα, εφαρμόζοντας και στρατηγικές κατανόησης κειμένου.
Δείκτης Επάρκειας: Α.Ι.6.5. Υλικό αιτιολόγησης - υποστήριξης θέσης/άποψης. Τρόποι και μέσα
πειθούς (απλή αναγνώριση).

9
6. Στην πιο κάτω περίοδο λόγου «Σε μία εποχή που η μοναξιά έχει φορέσει το δικό της
προσωπείο και κάνει την εμφάνισή της συχνά πυκνά κάθε στιγμή της ημέρας αλλά και της
νύχτας, η επικοινωνία μέσω ίντερντετ χτυπάει κόκκινο».
Να εντοπίσετε τη μεταφορική λειτουργία της γλώσσας, αφού διαβάσετε μεγαλόφωνα το
απόσπασμα του κειμένου 1. Να εξηγήσετε στη συνέχεια, πώς η χρήση αυτή υπηρετεί τον
σκοπό του συντάκτη.
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.2. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τα εκφραστικά μέσα και άλλα
γλωσσικά στοιχεία .
Δείκτης Επάρκειας; Α.ΙΙ.2.1. Γλωσσικά στοιχεία των κειμενικών τύπων.
7. «Έχετε φανταστεί ποτέ τον εαυτό σας χωρίς φίλους; Πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να
πορευτείτε μόνοι σας στις δυσκολίες της καθημερινότητας, όντας ανεξάρτητοι από τους
πάντες;»
Να διαβάσετε μεγαλόφωνα την πιο πάνω περίοδο λόγου.Κατά την άποψή σας η χρήση του
ερωτηματικού, εξυπηρετεί τον σκοπό του πομπού στη συγκεκριμένη περίοδο λόγου του
κειμένου 2; Να εξηγήσετε.
Δείκτης Επιτυχίας: A.Ι.1. Ακροάζονται /Διαβάζουν σιωπηρά ή μεγαλόφωνα, με ευχέρεια και
εκφραστικότητα.
Δείκτης Επάρκειας: Α.Ι.1.6. Λειτουργία των σημείων στίξης.
8. Στο κείμενο 1 μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε τον τρόπο που οργανώνεται εξωτερικά η
αφήγηση, δηλαδή η παρουσίαση ενός γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων, πραγματικών ή
φανταστικών. Να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί για να αντιληφθείτε ξεκάθαρα τα
οργανωτικά πρότυπα του συγκεκριμένου κειμενικού τύπου.

Πρόλογος Κύριο θέμα Επίλογος

• Γεγονός: • Περιπέτεια- • Επιμύθιο
Δράση: (λύση):
• Χώρος: (γεγονός έναρξης
αφήγησης)
• Χρόνος:

• Ήρωες:

• Εξέλιξη
• Περιγραφή γεγονότων:
Κατάστασης:

• Κατάληξη
• Σκοπός Ιστορίας:
Αφήγησης:

10
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.1. (Ανα)γνωρίζουν και κατανοούν τη δομή του κειμένου, ανάλογα με το
κειμενικό είδος.
Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.1.3. Οργανωτικά πρότυπα κειμενικών τύπων - εξωτερικά δομικά
στοιχεία:: Αφήγηση.

9. Κάποια στοιχεία, τα οποία παραπέμπουν στα γλωσσικά-εσωτερικά στοιχεία της αφήγησης,

είναι αυτά που παρατίθενται πιο κάτω. Να ψάξετε στο κείμενο 1 και να βάλετε √σε όσα
στοιχεία εντοπίζετε στο κείμενο που έχετε μπροστά σας.

• Συχνή χρήση ρημάτων κυρίως σε

παρελθοντικούς χρόνους (αόριστο και
παρατατικό), αλλά και σε ιστορικό
ενεστώτα
• Χρονικές προτάσεις και
λέξεις/φράσεις που δηλώνουν τη
χρονική συνάφεια των γεγονότων
• Αιτιολογικές προτάσεις και
λέξεις/φράσεις που δηλώνουν τη σχέση
αιτίου αποτελέσματος
• Διάλογος: τα διαλογικά μέρη σε ευθύ
λόγο και σε α΄ ρηματικό πρόσωπο
• Πλάγιος λόγος: η πιστή απόδοση
σκέψεων, διαθέσεων ή συναισθημάτων
σε γ΄ ρηματικό πρόσωπο και σε
παρελθοντικό χρόνο
• Εσωτερικός μονόλογος: η απόδοση
των σκέψεων ή συναισθημάτων σε α΄
ρηματικό πρόσωπο και σε παροντικό
χρόνο
• Ενεργητική σύνταξη, παρατακτική
σύνδεση προτάσεων, α΄ ενικό ή
πληθυντικό πρόσωπο (πρόσωπα που
λειτουργούν για την απόκρυψη, την
αποσιώπηση και τη μείωση βαθμού
συμμετοχής του υποκειμένου).
• Χρήση παρελθοντικών χρόνων
(ρομαντική διάθεση φυγής στο
παρελθόν) και μελλοντικών χρόνων
(ελπίδα, απειλή, αβεβαιότητα)
• Χρήση ιδιωτισμών, εκφράσεις
προφορικού λόγου (οικείο ύφος)
• Παθητική σύνταξη, υποταγμένος και
μακροπερίοδος λόγος, ειδική ορολογία
11
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.2. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τα εκφραστικά μέσα και άλλα
γλωσσικά στοιχεία της Αφήγησης.
Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.2.1. Γλωσσικά στοιχεία του κειμενικού τύπου της Αφήγησης.

Α.3. ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

1.Να εντοπίσετε τα ρήματα στην πιο κάτω περίοδο: «Γιατί κακά τα ψέματα, όσο και αν θες να
κρυφτείς οι πράξεις σου σε προδίδουν! Νόμος. Σιγά σιγά η επικοινωνία σας γίνεται πιο συχνή.
Σου λένε τα νέα τους, τους λες τα δικά σου. Σε νοιάζονται και τους νοιάζεσαι και εσύ…» και στη
συνέχεια,να σημειώσετε τη συζυγία και τη φωνή στην οποία ανήκουν. Γιατί, πιστεύετε,ο
συντάκτης επιλέγει τη συγκεκριμένη φωνή κάθε φορά;
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.4. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τον τρόπο με τον οποίο
συγκεκριμένα μορφοσυντακτικά φαινόμενα οικοδομούν νοήματα και διαμορφώνουν το ύφος
της Αφήγησης.
Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.4.1. Μορφοσυντακτικά φαινόμενα που υποστηρίζουν τον κειμενικό
τύπο της Αφήγησης: Ρήματα.
2. Να βρείτεδύο κύριες προτάσεις και δύο δευτερεύουσες από τα πιο πάνω κείμενα και να τις
γράψετε. Πώς μπορείτενα διακρίνετε την κύρια από τη δευτερεύουσα πρόταση;
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.4. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τον τρόπο με τον οποίο
συγκεκριμένα μορφοσυντακτικά φαινόμενα οικοδομούν νοήματα και διαμορφώνουν το ύφος
της Αφήγησης.
Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.4.1. Μορφοσυντακτικά φαινόμενα που υποστηρίζουν τον κειμενικό
τύπο της Αφήγησης.
3.Να αναγνωρίσετετην έγκλιση και τη λειτουργία της κάθε φοράστα πιο κάτω
υπογραμμισμένα ρήματα.
-Φίλος είναι αυτός που θα ακούσει τον καημό σου και θα σε βοηθήσει να τον ξεπεράσεις.

12
-Μετά από λίγη ώρα γύρισα σπίτι.

ΡΗΜΑΤΑ ΕΓΚΛΙΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.4. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τον τρόπο με τον οποίο
συγκεκριμένα μορφοσυντακτικά φαινόμενα οικοδομούν νοήματα και διαμορφώνουν το ύφος
της Αφήγησης.
Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.4.1. Μορφοσυντακτικά φαινόμενα που υποστηρίζουν τους κειμενικούς
τύπους.
4. Να μετατρέψετε την πιο κάτω πρόταση του κειμένου 2 σε παθητική σύνταξη, σημειώνοντας
παράλληλα τη μορφή του ποιητικού αιτίου.
-Η αγάπη και η ανυστεροβουλία εξαλείφουν τη ζήλια, τον ανταγωνισμό, το μίσος και την
αδιαφορία.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.4. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τον τρόπο με τον οποίο
συγκεκριμένα μορφοσυντακτικά φαινόμενα οικοδομούν νοήματα και διαμορφώνουν το ύφος
της Αφήγησης.
Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.4.1. Μορφοσυντακτικά φαινόμενα που υποστηρίζουν τους κειμενικούς
τύπους: Ενεργητική και Παθητική σύνταξη - Ποιητικό αίτιο. Λειτουργία: Συγκεκριμένο είδος
σύνταξης (ενεργητικής/ παθητικής), ανάλογα με τη μορφή της αφήγησης.
5. Στο κείμενο 1, στην τελευταία παράγραφο, εντοπίζουμε ένα παράδειγμα ευθύ λόγου. «Δεν
μπορείτε να συνδεθείτε. Παρακαλώ επικοινωνήστε με την εταιρία». Πώς αντιλαμβάνεστε τον
όρο ευθύς λόγος και γιατί κάνει αυτή την επιλογή ο συγγραφέας; Μήπως θα μπορούσατε να
μετατρέψετε αυτή την πρόταση σε πλάγιο λόγο; Πώς διαφοροποιείται τώρα το νέο μήνυμα;
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.4. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τον τρόπο με τον οποίο
συγκεκριμένα μορφοσυντακτικά φαινόμενα οικοδομούν νοήματα και διαμορφώνουν το ύφος
της Αφήγησης.
Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.4.1. Μορφοσυντακτικά φαινόμενα που υποστηρίζουν τους κειμενικούς
τύπους: 3. Ευθύς και Πλάγιος λόγος. Λειτουργία: Ευθύς λόγος για τη διήγηση των γεγονότων
και πλάγιος για τη μετάδοση λεγομένων των ηρώων.
6. Να συμπληρώσετε το νόημα της πιο κάτω πρότασης με μια δική σας πρόταση ώστε οι
προτάσεις να συνδέονται παρατακτικά και υποτακτικά.
α. Ένας φίλος θα σε ακούσει ---------------------------------------- (παρατακτική σύνδεση)
β. Ένας φίλος θα σε ακούσει ------------------------------------ (υποτακτική σύνδεση)

13
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.4. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τον τρόπο με τον οποίο
συγκεκριμένα μορφοσυντακτικά φαινόμενα οικοδομούν νοήματα και διαμορφώνουν το ύφος
της Αφήγησης.

Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.4.1. Μορφοσυντακτικά φαινόμενα που υποστηρίζουν τον κειμενικό

τύπο της Αφήγησης.

7. Το κείμενο 2 ανήκει στο κειμενικό είδος της ομιλίας. Σε ποια μορφή λόγου (γραπτού ή
προφορικού) εντάσσεται το συγκεκριμένο είδος κατά τη γνώμη σας; Να δικαιολογήσετε την
άποψή σας.Οι πιο κάτω εικόνες μπορεί να σας βοηθήσουν για την απάντησή σας.

Δείκτης Επιτυχίας: A.Ι.4. (Ανα)γνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά προφορικών/γραπτών

κειμενικών ειδών και κατανοούν τη λειτουργία τους στην επικοινωνία.
Δείκτης Επιτυχίας: A.I.4.1. Βασικά χαρακτηριστικά συγκεκριμένων κειμενικών ειδών,
ενδεικτικά: ομιλία
8. Να υποδυθείτε τον ρόλο της δημοσιογράφου και να διαγράψετε τα στοιχεία
προφορικότητας από το μαγνητοσκοπημένο σας υλικό, στην πιο κάτω περίοδο λόγου.
Επιπλέον, μπορείτε ως έμπειρος/η δημοσιογράφος να κάνετε όποιες αλλαγές θεωρείτε
απαραίτητες, για να αποκτήσει το κείμενό σας ένα πιο επίσημο, φροντισμένο ύφος.
«χμ…Τα παιδιά ωφελείται…εεε συγγνώμη, ωφελούνται πολύ από φιλικές σχέσεις. Η φιλία…
εεεε…οι φιλίες τα βοηθούν να συνειδητοποιήσουν κοινωνικές έννοιες, να συνυπάρχουν
αρμονικά και να αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους. Επίσης, οι φιλίες ενισχύουν και
σταθεροποιούν τους κανόνες, τις στάσεις και τις αξίες κάθε ομάδας συνομηλίκων, και
λειτουργούν και ως…χμχμ.. υπόβαθρο για τον συναγωνισμό. Ένας φίλος μπορεί να βοηθήσει
το παιδί να αντιμετωπίσει τις αρνητικές συνέπεια της αντιπάθειας, της απομόνωσης… από
τους συνομηλίκους. Εεε…χμ.., τα παιδιά με «ικανοποιητικές» φιλίες έχουν καλύτερη στάση
απέναντι στο σχολείο ας πούμε και επιτυγχάνουν και περισσότερα...»
Δείκτης Επιτυχίας: Α.ΙΙ.2. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τα εκφραστικά μέσα και άλλα
γλωσσικά στοιχεία.
Δείκτης Επάρκειας: Α.ΙΙ.2.3. Γλωσσικά χαρακτηριστικά του Προφορικού Λόγου.

Α.4. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ

ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

14
 Α.ΙΙ.3. Κατανοούν τους κυριότερους
µηχανισµούς λεξιλογικής δηµιουργίας
µέσω της Σύνθεσης και
αντιλαμβάνονται τη σημασία των
λέξεων μέσα από τη σημασιολογική
τους σχέση.
Α.ΙΙ.3.1. Τρόποι Σύνθεσης: α. Με
αχώριστα μόρια (προθηματοποίηση) β.
Με την ένωση δύο ή περισσότερων
λέξεων - Διάκριση της Λέξης από το
Μόριο (Οι Προθέσεις είναι λέξεις -
χρησιμοποιούνται αυτόνομα στη
Σύνταξη - και όχι μόρια).
Α.ΙΙ.3.2. Προθέσεις της Νέας και της
Αρχαίας Ελληνικής
Α.ΙΙ.3.4. Γραμματική ταυτότητα των
λέξεων που ενώνονται (επίθετα,
ουσιαστικά, προθέσεις, επιρρήματα,
αριθμητικά) και γραμματική ταυτότητα
της σύνθετης λέξης.
Α.ΙΙ.3.6. Η σημασία των σύνθετων
λέξεων (παρατακτικά, προσδιοριστικά,
κτητικά, αντικειμενικά)
Α.ΙΙ.3.11. Οργάνωση λέξεων σε
ετυμολογικές οικογένειες με βάση ένα
κοινό θέμα ή μία κοινή ρίζα. Λέξεις με
την ίδια παραγωγική κατάληξη ή με το
ίδιο α΄ και β΄ συνθετικό (ετυμολογική
συγγένεια)

1.Να δημιουργήσετε νέες λέξεις (ουσιαστικά και επίθετα) από τα ρήματα (κείμενο 2, 5η
παράγραφος): παραχωρώ, υπάρχουν

ΡΗΜΑΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

2. Να γράψετε τη σημασία (παρατακτικά, προσδιοριστικά, κτητικά, αντικειμενικά)των πιο

κάτω σύνθετων λέξεων του κειμένου2:

ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΗΜΑΣΙΑ

φιλοκέρδεια

δημοσιογράφος

3. Να γράψετε δύο λέξεις οι οποίες ανήκουν στην ίδια οικογένειαμε το β’ συνθετικό των πιο
κάτω λέξεωντου κειμένου 2.

έμβιο καλημέρα

Α. Α.

15
 Β. Β.

4.Να αναλύσετε στα συνθετικά τους μέρη τα πιο κάτω σύνθετα και στη συνέχεια να τα βάλετε
σε ολοκληρωμένες προτάσεις: επαρκής, εξαλείφοντας, υποχρέωση.
5. Να αναγνωρίσετε γραμματικά την ταυτότητα του α’ συνθετικού:

ΕΠΙΘΕΤΑ, ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ, ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ,

ΡΗΜΑΤΑ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ, ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ, ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
αλληλοπροσφορά
τηλεφωνώ
καληνύχτα

ΜΕΡΟΣ Β’ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

1. Το σχολείο σας διοργανώνει Ημερίδα με θέμα τη Φιλία. Ως πρόεδρος της μαθητικής
κοινότητας αναλαμβάνετε τη σύνταξη ενός κειμένου(ομιλίας) που θα εκφωνηθεί στην
Ημερίδα. Σε αυτό να αναφέρετε τα χαρακτηριστικά της αληθινής φιλίας και τον ρόλο
των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη δημιουργία φιλικών σχέσεων.

ΟΜΙΛΙΑ
• Προσφώνηση: εισαγωγικός χαιρετισμός (εθιμοτυπική κατάταξη)
• Πρόλογος/Εισαγωγή: παρουσίαση του θέματος
• Κύριο μέρος: αφήγηση - βεβαίωση - τεκμηρίωση - ανασκευή
• Επίλογος: περιεκτική ανακεφαλαίωση
• Επιφώνηση: καταληκτικός χαιρετισμός

Εσωτερικά δομικά στοιχεία:

Λογική, χρονολογική σειρά, αλληλουχία, συνοχή (η σύνδεση των νοημάτων μιας
παραγράφου και των παραγράφων μεταξύ τους με τη χρήση συνδετικών –διαρθρωτικών
λέξεων) και συνεκτικότητα (η λογική συνάφεια των μερών του κειμένου, η λογική
ακολουθία των σκέψεων).

Ενδεικτικά η συνοχή επιτυγχάνεται κυρίως με:

•Διαρθρωτικές λέξεις οι οποίες μπορεί να δηλώνουν αιτία, αντίθεση, προσθήκη, χρονική
σχέση, έμφαση, συμπέρασμα κ.ά.
•Αιτιολογικούς συνδέσμους (επειδή, αφού, εξαιτίας, καθώς κ.ά.), οι οποίοι φανερώνουν την
αιτιολογική σχέση των γεγονότων (Αφήγηση, Επιχειρηματολογία)
16
•Χρονικά επιρρήματα (αρχικά, ύστερα κ.ά.), τα οποία δείχνουν τη χρονική σειρά -
συνάφεια των γεγονότων (Αφήγηση)
•Εμπρόθετα σύνολα (π.χ. κατά τη διάρκεια, μετά από κ.ά.), και άλλες συνδετικές λέξεις που
δείχνουν όρο, προϋπόθεση, επεξήγηση κ.ά.
•Λέξεις/ φράσεις που δηλώνουν ψυχοδιανοητικές καταστάσεις του ομιλητή/συντάκτη (π.χ.
κατά τη γνώμη μου, πιστεύω) (Επιχειρηματολογία)

Δείκτης Επιτυχίας: Β.Ι.1. Εγγράφουν στον κατάλληλο για την επικοινωνιακή περίσταση
κειμενικό τύπο/ είδος προφορικού/ γραπτού λόγου.
Δείκτης Επάρκειας: Β.Ι.1.1. Κειμενικά είδη με συγκεκριμένες κειμενικές λειτουργίες που θα
μπορούσαν να υποστηρίξουν τη συγκεκριμένη επικοινωνιακή ανάγκη,ενδεικτικά: Άρθρο.
Β.Ι.1.2. Βασικά χαρακτηριστικά κειμενικών τύπων και κειμενικών ειδών.
2. Στο πλαίσιο της Ημερίδας αυτής να φιλοτεχνήσετε μια αφίσα με απώτερο σκοπό να
προσελκύσετε όσο το δυνατόν περισσότερους συμμετέχοντες.
Δείκτης Επιτυχίας: Β.Ι. Παράγουν προφορικό/γραπτό κείμενο Αφήγησης, τοποθετώντας το σε
επικοινωνιακό και κοινωνιοπολιτισμικό πλαίσιο.
Δείκτης Επάρκειας: Β.Ι.α. Ανάγκη για επικοινωνία και δράση εντός ευρύτερων μαθησιακών
εμπειριών (συμμετοχή σε ενδοσχολικά/εξωσχολικά δρώμενα)

3. Αφού παρατηρήσετε προσεκτικά το πιο πάνω σκίτσο, να το σχολιάσετε και στη συνέχεια να
αναπτύξετε τις σκέψεις σας σε κείμενο έκτασης 30-40 λέξεων, συσχετίζοντάς το και με τη
φιλία.
Δείκτης Επιτυχίας:Β.Ι.4. Χρησιμοποιούν το κατάλληλο θεματικό λεξιλόγιο ή και εξειδικευμένη
ορολογία.
Δείκτης Επάρκειας: Β.Ι.4.1. Θεματικό Λεξιλόγιο ή και εξειδικευμένη ορολογία.

4. Να φιλοτεχνήσετε το δικό σας σκίτσο, το οποίο θα συνοδεύει άρθρο με τίτλο:

«H φιλία στα χρόνια του facebook…» και θα δημοσιευθεί στη μαθητική εφημερίδα που
εκδίδει το σχολείο σας.

17
Δείκτης Επιτυχίας: Β.ΙΙ.2. Αξιοποιούν τα κατάλληλα γλωσσικά/μη γλωσσικά στοιχεία, ώστε να
δημιουργήσουν μια σαφή, παραστατική Αφήγηση, με ενσωματωμένη
Περιγραφή/Επιχειρηματολογία/Οδηγίες.
Δείκτης Επάρκειας: Β.ΙΙ.2.1. Εκφραστικά μέσα - Γλωσσικά/μη γλωσσικά στοιχεία –
Αφήγησης/Περιγραφής/Επιχειρηματολογίας/Οδηγιών.
5. Να αφηγηθείτε προφορικά ένα αστείο περιστατικό που ζήσατε με τον/την καλύτερό/ή σας
φίλο/η. Να προσπαθήσετε να ακολουθήσετε τα εξωτερικά/εσωτερικά δομικά στοιχεία του
κειμενικού τύπου της αφήγησης.
Δείκτης Επιτυχίας: Β.ΙΙ. Οργανώνουν τον προφορικό/γραπτό τους λόγο σε επίπεδο κειμένου,
παραγράφου, πρότασης, λέξης.
Δείκτης Επάρκειας: Β.ΙΙ.1.1. Οργανωτικά πρότυπα
Αφήγησης/Περιγραφής/Επιχειρηματολογίας/ Οδηγιών – Εξωτερικά και Εσωτερικά δομικά
στοιχεία.
6. Να γράψετε μία συνταγή για την ιδανική φιλία,η οποία θα περιλαμβάνει τα απαραίτητα
υλικά καθώς και την εκτέλεση. Αν θέλετε, μπορείτε να ανατρέξετε για βοήθεια, στο βιβλίο
«Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου, ΙΤΥΕ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» (ΝΕΓ).
Δείκτης Επιτυχίας:Β.Ι.1. Εγγράφουν στον κατάλληλο για την επικοινωνιακή περίσταση
κειμενικό τύπο/ είδος προφορικού/ γραπτού λόγου.
Δείκτης Επάρκειας: Β.Ι.1.1. Κειμενικά είδη με συγκεκριμένες κειμενικές λειτουργίες που θα
μπορούσαν να υποστηρίξουν τη συγκεκριμένη επικοινωνιακή ανάγκη.

18