Professional Documents
Culture Documents
Dula
Dula
Introduksyon
Ang dula ay isang paglalarawan ng buhay. Ayon nga kay Aristotle, isang pilosopong
Griyego, ito ay imitasyon o panggagagad ng buhay. Kaya nga inaangkin ng dula ang lahat ng
katangiang umiiral sa buhay gaya ng mga tao at mga suliranin.
Mahalagang sangkap sa buhay ng tao ang pagtataglay ng suliranin o problema sapagkat
ito ang nagbibigay ng kulay sa buhay. Ang suliranin ay maaaring likas o umiiral at maaari ring
likha lamang.
Ang anyo ng dula ay ayon sa gumagalaw na tauhan at sa kanilang dayalogo o sinasabi.
Katuturan ng Dula
Ang dula ay isa sa maraming paraan ng pagkukwento. Ito’y may tawag na hango sa
salitang Griyego—Drama– nangangahulugang gawin o ikilos (Rubel).
Ito ay isang uri ng panitikang nahahati sa ilang yugto na maraming tagpo. Ang
pinakamahalagang layunin ng panitikang ito ay itanghal sa tanghalan. Mauunawaan at
matututuhan ng isang manunuri o kritiko ng panitikan ang ukol sa isang dula sa pamamagitan ng
panonood.
Isang larawan ng buhay na sinasangkap ng wika, damdamin at sining. Ito’y sinusulat hindi upang sulatin at
basahin lamang. Hinahabi ito upang itanghal at makaaliw.
- Consolacion Sauco
Sinasabi ring ang dula ay isang uri ng sining na may layuning magbigay ng
makabuluhang mensahe sa manonood (kung itinatanghal) o mambabasa (kung nakalimbag o
isinaaklat) sa pamamagitan ng kilos ng katawan, dayalogo at iba pang aspekto na kaugnay ng
sining na ito.
Ito ay isang uri ng akdang may malaking bisa sa diwa at ugali ng isang bayan. Parang buhay na inilalarawan dito
sa atin ang buti at sama ng isang bayan; ang mabuti ay upang pulutin at masama ay upang iwasan at di gawin.
-
Schiller at Madame De Staele
Ang iba’t ibang manunulat ay may sarili rin o hiniram na pagbibigay katuturan sa dula.
Bilang isang panitikan sinasabi ni Arthur Casanova na ang dula ay isa sa mga anyo ng panitikang
naglalarawan ng mga damdamin at pananaw ng mga tao sa partikular na bahagi ng kasaysayan
ng bayan. Ito ay sang uri ng akdang inilalarawan ng mga artista sa ibabaw ng tanghalan o
entablado ang kaisipan at damdamin ng may-akda (Veneranda Lachica).
Sinasabi naman ni Ruth E. Mabanglo na ito ay isang paglalarawan ng buhay, isang
pangagagad sa buhay na binubuo ng mga tauhan. Ito ay isang uri ng akdang may malaking bisa
sa diwa at ugali ng isang bayan.
MGA PAMAMARAAN NG PAGSUSURI NG DULA (TANGLAW NG WIKA AT
PANITIKAN III)
1. Bilang materyal – sinusuri ang aspeto ng istorya, mahalaga ang iskrip. Sinusulat
ang iskrip ng dula upang malaman ang mga sumusnod: banghay ng kwento, mga
tauhan, kakaibang ideya o kaisipang napapaloob ditto, at tagpuan o kapaligiran
2. Bilang teatro – mga bagay labas sa dula ang sinusuri nito tulad ng mga
sumusunod: direksyon, pagganap ng mga tauhan, pag-iilaw sa tanghalan,
paglalapat ng mga tunog at aspektong teknikal
MGA ELEMENTO NG DULA
1. Iskrip o nakasulat na dula. Ito ang pinakakaluluwa ng isang dula. Ang lahat ng
bagay na isasaalang-alang sa dula at nararapat na naaayon sa isang iskrip. Walang
dula kapag walang iskrip.
2. Gumaganap o Aktor. Ang mga aktor o gumaganap ang nagsasabuhay sa mga
tauhan sa iskrip. Sila ang nagbibigkas ng dayalogo, nagpapakita ng iba’t ibang
damdamin at pinapanood na tauhan sa dula.
3. Tanghalan. Anumang pook na pinagpasyahang pagtanghalan ng isang dula ay
tinatawag na tanghalan. Tanghalan din ang tawag sa kalsadang pinagtanghalan ng
isang dula o ang silid na pinagtanghalan ng mga mag-aaral sa kanilang klase.
4. Tagadirehe o Direktor. Ang direktor ang nagpapakahulugan sa isang iskrip. Siya
ang nag-iinterpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ng tagpuan, ng damit ng mga
tauhan hanggang sa paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan ay
dumidepende sa interpretasyon ng direktor sa iskrip.
5. Manonood. Hindi maituturing na dula ang isang binansagang pagtanghal kung hind
ito napanood ng ibang tao. Hindi ito maituturing na dula sapagkat ang layunin ng dula’y
maitanghal at kapag sinasabing maitanghal dapat mayroong makasaksi o manood.
MGA SANGKAP NG DULA
Aside (bulong) – mga salitang binibigkas ng tauhan subalit hindi naririnig ng iba
pang tauhang gumaganap sa tanghalan.
Monologo (monolog/ue) – isang mahabang at tuluy-tuloy na pahayag na nagsasaad
ng iniisip at damdamin ng tauhan.
Soliloquy (soliloke) – isang mahaba at tuluy-tuloy na pahayag habang ang tauhan ay
nag-iisa sa tanghalan.