COMPUTER LAB MANAGEMENT MANUAL

(कम्प्यूटर ल्याब व्यवस्थापन म्यानअ

ु ल)
Table of Contents सामग्रीको तालिका
Using your computer lab (तँपाईको कम्प्यूटर प्रयोगशालाको प्रयोग)

E-Paath (ई-पाथ)................................................................................................9

Kullabs (कु ल ल्याब्स)....................................................................................177

Kiwix (किविक्स)............................................................................................222

Deerwalk Learning Center (डियरवाल्क लर्निंग सेन्टर).....................................26

GFC Global LearnFree (जीएफसी ग्लोबल लर्नफ्री)………………………..….…………..32

PhET Interactive Simulations(फे ट अन्तर्क्रि यात्मक मुलेशन)……………….………….43

Programming प्रोग्रामिंग)….............................…………………………………………….53

QBASIC (क्युबेसिक)……….……………….………………….……………………………………….59
Scratch (स्क्र्याच)……………………………….……………….……………………………………….65
Using your computer lab
कम्प्यूटर प्रयोगशालाको प्रयोग

Congratulations now you have a computer lab!

बधाई छ अब तँपाईसँग एउटा उत्कृ ष्ट कम्प्यूटर प्रयोगशाला छ!

Today we will explore some of the first things to do to manage your lab effectively.
सर्बप्रथम हामी तँपाईको प्रयोगशालालाई प्रभावकारी रूपमा व्यवस्थापन गर्न के हि महत्वपुर्ण चीजको
अन्वेषण गर्नेछौं।
Why do we need to teach our students how to use computer well?
किन हामीले आफ्नो विद्यार्थीहरूलाई कम्प्युटर प्रयोग गर्ने तरिका सिकाउनु पर्छ?

First thing to know is that

थाहा पाउनुपर्ने पहिलो कु रा

• TECHNOLOGY WON’T TEACH

FOR YOU
टेक्नोलोजीले तँपाईलाई सिकाउँदैन
• YOU ARE THE MANAGER OF THE
LESSON AND THE ACTIVITIES
तँपाई आँफै पाठ र गतिविधिहरूको
प्रबन्धक हुनुहुन्छ
• PLAN CAREFULLY
सावधानीपूर्वक योजना बनाउनुहोस्
• INTRODUCE NEW CONCEPTS
SLOWLY
बिस्तारै नयाँ अवधारणाहरूको
परिचय दिनुहोस
• BE PREPARED THAT THE
STUDENTS MAY KNOW MORE
THAN YOU
शायद विद्यार्थीहरूमा तँपाईसँग
भन्दा बढी क्षमता हुन सक्छन्
भनेर बुझ्नुहोस र त्यहि अनुसार
तयार रहनुहोस

1|Page
Think about what this means for teaching in the lab!
यस प्रयोगशालामा सिकाउनुको अर्थ के हो सोच्नुहोस्!

Routines दिनचर्या
• Technology is amazing, but incredibly distracting
टेक्नोलोजी अचम्मको छ, तर अविश्वसनीय रूपमा विचलित गर्ने पनि
• We need routines to manage the class as we use the technology
हामीले टेक्नोलोजी प्रयोग गर्दा कक्षाको प्रबन्ध गर्न हामीलाई दिनचर्याको आवश्यकता पर्नेछ
• Decide before hand who is going to sit where
कक्षा संचालन गर्न अगाडी कु न बिद्यार्थी कहाँ बसाउने निर्णय गर्निहोस
• Who will work well together?
को राम्रोसँग मिलेर काम गर्नेछन् भनेर ध्यान दिनुहोस?
• Remember you are in control of the class
• ख्याल गर्नुहोस् कि तँपाईको नियन्त्रणमा कक्षा छ
• You can write down a seating plan
तँपाई को कहाँ बस्ने योजना लेख्नस्

2|Page
Creating Time Table समय तालिका सिर्जना गर्ने
Can you make a time table for the computer lab and put it on the door, so that other teachers can
also use the computer lab?
के तँपाई कम्प्युटर ल्याबको लागि समय तालिका बनाउन सक्नुहुन्छ र ढोकामा राख्नुहुन्छ, ताकि अन्य
शिक्षकहरूले पनि कम्प्युटर ल्याबको प्रयोग गर्न सकु न्?

Computer Lab Time Table

By looking at the time table like above, other teachers can also use the computer lab for their
subjects when computer lab is not in use as there is many other subject teachers can teach
students through computer besides computer subject.
माथिको जस्तो समय तालिकालाई हेरेर, अन्य शिक्षकहरूले पनि आ-आफ्नो विषयहरूमा कम्प्युटर ल्याब
प्रयोग गर्न सक्दछन् जुन बेला कम्प्युटर प्रयोगशाला प्रयोग भएको हुँदैन किनभने त्यहाँ शिक्षकहरूले
विद्यार्थीहरूलाई कम्प्युटर विषय सिकाउन बाहेक अन्य धेरै विषयहरु पनि कम्प्युटर मार्फ त सिकाउन
सक्छन्।

3|Page
Rules नियमहरु
• Establish sensible rules
समझदारी पुर्बक नियमहरू स्थापना गर्नुहोस्
• Perhaps put them up in the computer Lab
सायद तिनीहरूलाई कम्प्युटर ल्याबमा राख्नुहोस्

What might be some helpful rules in the computer Lab?

कम्प्युटर ल्याबमा के ह नियम उपयोगी हुन सक्छ?
• Respect the teacher
शिक्षकको सम्मान गर्नुहोस्
– Only use the computers when the teacher gives you permission
शिक्षकले अनुमति दिएपछि मात्र तँपाई कम्प्युटरको प्रयोग गर्नुहोस
• Respect the equipment
कम्प्युटर उपकरणको सम्मान गर्नुहोस्
– Do not eat or drink in the computer Lab
कम्प्युटर प्रयोगशालामा खाने पिउने नगर्नुहोला
• Respect each other
एक अर्काको सम्मान गर्नुहोस्
– Only access your own work
आफ्नै कार्य मात्र गर्नुहोस्

4|Page
Routines दिनचर्या
• Set good routines so that students know what to expect, and when they are able to use
the computers.
राम्रो दिनचर्या मिलाउने गर्नुहोस् ता कि विद्यार्थीहरूले के सिकाइन्छ भनेर र कहिले तिनीहरूले
कम्प्युटरहरूको प्रयोग गर्न सक्छन् भनेर बुझु सकु न्।
• When the teacher is speaking, students should not use the computer
जब शिक्षक बोलिरहेको हुन्छ, विद्यार्थीहरूले कम्प्युटर प्रयोग गर्नु हुँदैनन्
• Remember – using the computer is a privilege, not a right
याद राख्नुहोस् - कम्प्युटर प्रयोग गर्नु एउटा सुविधा हो, अधिकार होईन
• If students misbehave they lose the opportunity to use the computer for a time
यदि विद्यार्थीहरू दुर्व्यवहार गर्छन् भने तिनीहरू एक समयको लागि कम्प्युटर प्रयोग गर्ने अवसर
गुमाउँनेछन्

Planning योजना
• Plan what your students will do in the lesson.
तँपाईको विद्यार्थीहरूले पाठमा के गर्ने योजना गर्नुहोस्।
• Have a plan for when students finish.
कहिले विद्यार्थीले पाठ समाप्त गर्छ एउटा योजना राख्नुहोस्।
• What is the backup activity?
पुर्तिकर गतिबिधि के छ?
• Even if it is simply typing practise?
के वल यो टाइप गर्ने अभ्यास मात्र किन नहोस्?
• Rapid Typing is a few typing tutor you can use
रैपिड टाइपिंग एउटा टाइपिंग ट्यूटर हो जुन तँपाई टाइपिंग सिकाउन प्रयोग गर्न सक्नुहुनेछ।

5|Page
Teach using computer resources कम्प्युटर श्रोतहरू प्रयोग गरेर सिकाउनुहोस्
• Start small and work your way up.
सानो काम गरी बिस्तारै सुरुवात गर्नुहोस्।
• Firstly consider the curriculum and the topic that you are planning to teach.
सर्वप्रथम तँपाईले पढाउने योजना बनाइरहेको पाठ्यक्रम र शीर्षकमा ध्यान दिनुहोस्।
• Then look for a resource that will help you teach this topic.
त्यसपछि एउटा संसाधन खोज्नुहोस् जुन तँपाईलाईलाई यो पाठ्यक्रम सिकाउन मद्दत गर्दछ।
• Use offline content resources (no internet required)
अफलाइन सामग्री स्रोतहरू प्रयोग गर्नुहोस् जस्मा इन्टरनेटको आवशयक पर्दैन

Your computer is preloaded with every content and manual you required for
teaching
तँपाईको कम्प्युटरमा शिक्षणको लागि आवश्यक सम्पूर्ण सामग्री र त्यसको प्रयोग गर्ने गाइड पहिलेनै
यस कम्प्युटर भित्र समावेस गरिएको छ

Searching for resources offline example

उदाहरणका लागि अफलाईन स्रोतहरू खोजी गर्ने

• Subject: Science
विषय: विज्ञान
• Topic: Balancing Forces – Rotation
शीर्षक: सन्तुलन बल - घुमाउने
• Found in the PhET software
फे ट सफ्टवेयरमा फे ला पर्‍यो
• TIP – Explore the program and see what else is available
• टिप- अन्वेषण गर्नुहोस् र हेर्नुहोस् अरु के कार्यक्रम उपलब्ध छ
• You can also find the above related topic in other software like E-Paath, Kiwix, Deerwalk
Learning, Kullabs
• तँपाईले माथिको सम्बन्धित विषयलाई अन्य सफ्टवेयर जस्तै ई-पाथ, किविक्स, डियरवाल्क लर्निंग,
कु ल ल्याब्समा पनि पाउन सक्नुहुन्छ।
• Learn to use the software and content and be comfortable to use it
सफ्टवेयर र सामग्रीको प्रयोग गर्न सिक्नुहोस् र सहजता पुर्वक चलाउनहोस्

6|Page
Training Computer कम्प्युटरको प्रशिक्षण

Combining theory and practise सिद्धान्त र व्यावहारिक संयोजन

We learn new things every day. Sometimes we think they are irrelevant, but in the future we
find it to be very useful.
हामी हरेक दिन नयाँ कु रा सिक्छौं। कहिलेकाँही हामीलाई लाग्छ कि ती अप्रासंगिक छन्, तर भविष्यमा
हामी यसलाई अत्यन्त उपयोगी भएको पाउँछौं।

Think about how we can teach

हामीले कसरी सिकाउन सक्छौं भनेर सोच्ने

THEORY IS IMPORTANT BUT PRACTICAL IS MORE VALUABLE

सिद्धान्त महत्वपूर्ण छ तर व्यावहारिक बहुमूल्य छ

WE NEED TO TRY AND COMBINE THEM TOGETHER.

हामीलाई आवश्यकता छ दुइटैलाई मिलाउने कोशिश गर्नु

It will helpful if you can study the material that you intend to use it in the future.
भविष्यमा प्रयोग गर्ने तरिका पढ्यो भने हामीलाई उपयोगी छ।
Aims उद्देश्य
• To consider different ways that we can use technology in education
हामी शिक्षामा प्रविधिलाई विभिन्न तरिका बाट उपयोग गर्न सक्छौं
• To learn some practical skills which will allow us to access relevant resources
हामी के हि व्यावहारिक सिप जसले हामीलाई सान्दर्भिक स्रोतको संचालन गर्न सक्छौं
• To make and share some teaching/learning activities that are relevant for your
subject
तँपाईको विषयको लागि सान्दर्भिक पाढाउने सामाग्री बानाउन र साझा गर्नका लागि

What is possible with your computer lab?

तँपाईको कम्प्युटर प्रयोगशालामा के सम्भव छ?
It depends on your willingness to learn using technology and adapting to it.
यो तँपाईको प्रबिधिबाट सिक्ने इच्छा र अनुकु लमा भर पर्छ
Exploration अन्वेषण गरौँ

Try exploring different educational resources installed and stored in your computer server.
कम्प्युटर भित्र स्थापित र भण्डार गरिएको बिभिन्न शैक्षिक स्रोतहरूको अन्वेषण गर्ने प्रयास गर्नुहोस्।

You can find something relevant for your subject.

तँपाई आफ्नो विषय सँग प्रासंगिक सामग्री पाउन सक्नुहुनेछ।

7|Page
ICT Teaching and ICT Integration आईसीटी पढाउने र आईसीटी एकीकरण

Information and Communication Technology (ICT) in education is the mode of education that

use information and communications technology to support, enhance, and optimise the delivery
of information. Worldwide research has shown that ICT can lead to an improved student learning
and better teaching methods
शिक्षामा सूचना र सञ्चार टेक्नोलोजी (आईसीटी) शिक्षाको तरिका हो जुन जानकारीको वितरण, समर्थन र
अनुकू लनको लागि सूचना र सञ्चार प्रविधि प्रयोग गर्दछ। विश्वव्यापी अनुसन्धानले देखाएको छ कि
(आईसीटी) विधिहरूको प्रयोग बिद्यार्थीलाई सिक्न र सिकाउन उत्तम छ।

• Consider technology being used to enhance the teaching process or is the purpose to teach
students how to use technology?
पढाउने प्रक्रियालाई अझ राम्रो बनाउनका लागि प्रविधिको प्रयोग गर्ने कि विद्यार्थीलाई प्रविधिको प्रयोग
कसरी गर्ने भनेर सिकाउने हामीले सोच्नु पर्छ?
• Is there technology for students to learn other subjects Or only enough for the students to
learn computer subject only?
के यहाँ सबै विद्यार्थीहरूले प्रविधि प्रयोग गरेर अरु बिषयहरु पढ्न पाइरहेका छन् अथवा कम्प्युटर
बिषय पढ्नको लागि मात्र पर्याप्त छ ?
• Predict – Students predict what the lesson is about
विद्यार्थीहरूलाई पाठको बारेमा अनुमान गर्न लगाउने

8|Page
 E-Paath is a collection of digital interactive learning activities that are
designed and developed at OLE Nepal and distributed freely. The E-Paath
activities are based on national curriculum of Nepal. They are subject-
specific and grade-specific. E-Paath is available in Nepali and English
languages for grades 1 – 8.

ई-पाथ एउटा डिजिटल अन्तरक्रियात्मक शिक्षा गतिविधिहरूको संग्रह हो जुन ओएलई नेपालमा
डिजाइन र विकास गरीन्छ र स्वतन्त्र रूपमा वितरण गरिन्छ। ई-पाथका गतिविधिहरू नेपालको
राष्ट्रिय पाठ्यक्रममा आधारित छन्। तिनीहरू विषय-विशेष र ग्रेड-विशिष्ट हुन्। ई-पाथ कक्षा १ देखि
८ सम्मको लागी नेपाली र अंग्रेजी भाषामा उपलब्ध छ।

Key Features of E-Paath (ई-पाथका मुख्य बिशेषताहरू)

 Designed to give engaging and meaningful learning experience to the students.
विद्यार्थीहरूलाई आकर्षक र अर्थपूर्ण शिक्षा अनुभव दिनको लागि डिजाइन गरिएको।
 Closely aligned with the national curriculum to help teachers and students meet the
learning objectives.
राष्ट्रिय पाठ्यक्रमसँग नजिकबाट सहकार्य गरी शिक्षक र विद्यार्थीहरूलाई सिकाउने उद्देश्यहरू
पूरा गर्न र मद्दत पुर्‍याउन बनाईएको।
 Modular activities, each module corresponding to a subject and grade.
मोड्युलर गतिविधिहरू, प्रत्येक मोड्युल एक विषय र ग्रेड अनुरूप।
 Covers core subjects in the national curriculum – Nepali, English, science and math from
grade 1 to 8 in Nepali and English language.
राष्ट्रिय पाठ्यक्रमका मूल विषयहरू कभर गर्दछ - नेपाली, अंग्रेजी, विज्ञान र गणित बिषयको कक्षा
१ देखि ८ सम्म नेपाली र अंग्रेजी भाषामा उपलब्ध।
 Multimedia based, composed of contextualized images, audio, animations and games.
मल्टिमेडिया आधारित, प्रासंगिक छवि, अडियो, एनिमेशन र खेलहरू मिलाएर बनाएको छ।

9|Page
  Each activity module has a ‘lesson’ section that help students understand the concept
being covered and an ‘exercise’ section to test how well students have understood the
concept. There are also small exercise activities within the lessons that help students
review and reinforce the concepts that they have just learnt.
प्रत्येक गतिविधिमा हरेक मोड्युलको एक 'पाठ' सेक्सन छ जसले विद्यार्थीहरूको अवधारणालाई
कभर गरिएको छ र विद्यार्थीहरूले यस्को अवधारणालाई कत्तिको राम्ररी बुझेका छन् भनेर
जाँच्न एक "अभ्यास" खण्ड पनि राखिएको छ। त्यहाँ पाठहरूका भित्र साना जाँचका
गतिविधिहरू पनि छन् जसले विद्यार्थीहरूलाई समीक्षा गर्न र उनीहरूले भर्खरै सिके का
अवधारणाहरूलाई समीक्षा गरी सुदृढ पार्न मद्दत गर्दछ।
 Each activity also has accompanying ‘Teacher’s Note’ that explains how teachers can
integrate the E-Paath activities in classroom teaching.
प्रत्येक गतिविधि सँगसँगै “शिक्षकको नोट” पनि हुन्छ जसले शिक्षकहरूले कक्षा-पढाइमा ई-पाथ
गतिविधिहरू कसरी एकीकृ त गर्न सक्दछ भनेर वर्णन गर्दछ।

E-Paath Content (ई-पाथ सामग्री)

The following table shows the breakdown of learning modules by grades and subjects. The science
activities have been prepared both in Nepali and English languages so that learners in both Nepal
and other parts of the world can benefit from them.
निम्न तालिकाले कक्षाका बिषयहरूद्वारा सिकाई मोड्युलहरूको बिवरण देखाउँदछ। विज्ञानक
क्रियाकलापहरू दुवै नेपाली र अंग्रेजी भाषामा तयार पारिएका छन् जसले गर्दा नेपाल बाहेक अन्य
देशमा बसोबास गर्नेले समेत यसबाट लाभ उठाउन सक्दछन्।

10 | P a g e
Using E-Paath (ई-पाथको प्रयोग)
To start using the E-Paath first you need to open the “E-Paath” program on your desktop.
ई-पाठ प्रयोग सुरु गर्न तँपाईले आफ्नो डेस्कटपमा राखिएको "ई-पाठ" कार्यक्रम खोल्नु पर्छ।

Once the program starts you will see like the screen where you will find the option like below:
एक पटक कार्यक्रम सुरु भएपछि तँपाईले तल देखाईएको स्क्रिन जस्तै देख्नुहुनेछ जहाँ तँपाईले निम्न
विकल्पहरु पाउनुहुनेछ:
1. Select the language (भाषा छनोट गर्नुहोस)
2. Select the class (कक्षा छनोट गर्नुहोस)
3. Select the subject (बिषय छनोट गर्नुहोस)

4. Or we can directly search the topic on the search bar and click the topic on it.
(अथवा हामी सिधै खोजी पट्टीमा गएर बिषय लेखि छनोट गर्न सक्छौं)

11 | P a g e
5. Now depending upon our selected language we can start our lesson by clicking on
“Let’s start”.

५. अब हामीले छनोट गरेको भाषा अनुरुप “सुरु गरौँ” मा क्लिक गरी पाठ सुरु गर्न सक्छौं।

Note: Headset for students are recommended for this program.

नोट: यस कार्यक्रमको लागि विद्यार्थीहरूको लागि हेडसेट सिफारिस गरिएको छ।

12 | P a g e
6. To learn more about the selected lesson we can click on “Activity Guide”.

६. हामीले छनोट गरेको पाठको बारे बिस्तृतमा पढ्न “क्रियकलाप निर्देशिका” मा क्लिक गरी पढ्न
सक्छौं।

13 | P a g e
7. Now on “Learning Outcome” after clicking on “Let’s Start” we can the screen like above.
Step by step click on number “1” then on Page “1 – 7” onwards and so on.

७. अब “सिकाई उपलब्धि”मा “सुरु गरौँ”मा क्लिक गरी सके पछि अब माथि देखाएको स्क्रिन आउनेछ,
अब अंक “१”मा क्लिक गर्ने अनि पाना “१ देखि ७” सम्म क्रमानुसार क्लिक गर्दै अगाढी बढ्ने।

14 | P a g e
8. Now we can let the students do exercises by simply clicking on “Exercise”.

८. अब पाठ पढाई सके पछि बिद्यार्थीले सिके को कु रा जाँच्न “अभ्यास” मा जानुहोस।

15 | P a g e
Issues on E-Paath Software (ई-पाथ सफ्टवेयरमा हुन सक्ने समस्याहरु)

Sometimes we can face the problem like photo shown above:

कहिलेकाँही हामी माथि तस्बिरमा देखाए अनुसारको समस्या देख्न सक्दछौं:

Troubleshooting the problem (समस्याको निवारण)

 Go to C: drive of the computer and locate the “Epaath” folder
कम्प्युटरको C: ड्राइभमा जानुहोस र "Epaath" फोल्डर खोल्नुहोस्
 Locate the folder name “application” and open it
अब "application" फोल्डर खोल्नुहोस्
 Now locate the file names “FirefoxPortable” and open it
अब “FirefoxPortable” फाईल खोल्नुहोस्

There make sure check the following changes (त्यहाँ निश्चित परिवर्तनहरू जाँच गर्नुहोस्):
 Change “AllowMultipleInstances=false” to “AllowMultipleInstances=true”
यहाँ “AllowMultipleInstances=false” लाई “AllowMultipleInstances=true” मा परिवर्तन गर्नुहोस।
 Change “RunLocally=false” to “RunLocally=true”
यहाँ “RunLocally=false” लाई “RunLocally=true”

16 | P a g e
Kullabs (कु ल ल्याब्स)

Kul Labs believe that Knowledge and Experience are the two major factors that creates a
knowledgeable person. Kul Techno Lab and Research Center is comprised of a bunch of young
minds from diverse backgrounds that follow the same dream of creating a fusion between
education and technology. Their aim is to create a digital platform for both the teachers and
students that can motivate creativity and be a free source of knowledge. This platform will
provide every individual the freedom to choose how, what and where one wants to learn. They
are working towards enhancing the education system by nurturing one's creativity to employ their
knowledge in the practical world. Through this platform, every individual can become an active
learner at their own pace and without any pressure of competition or time confinement. Every
individual has the right to education and want to see the same being practiced. They believe in
building an education system that breaks boundaries of money, geography or any other disability.

Kul Labs vision:

 Provide Free, variety and best contents for e-learning.

 Create a platform where every component of education merges.
 Provide multiple resources for teachers and students to teach and learn.
 Provide freedom to the users to learn whatever they want, wherever they are and
however they want.
 Share and forward ideas to enhance the learning experience.

This offline version of Kullabs for class 8 - 10 was provided freely to EduTech Nepal by the Founder
and Executive Director of Kul TechnoLab and Research Center Mr. Adhip Poudyal

कु ल ल्याब्स कक्षा ८ देखि १० सम्मको सम्पूर्ण बिषयहरु समेटिएको अंग्रेजी माध्यमबाट सजिलो
तरिकाबाट शिक्षक तथा बिद्यार्थीहरुलाई पढ्न र पढाउन बनाइएको कार्यक्रम हो। यो कार्यक्रमको
प्रयोग गरी बिद्यार्थी तथा शिक्षकहरु आफु लाई चाहेको बिषयको पाठ पढेर त्यसको अभ्यास र जाँच गर्न
सक्नु हुन्छ।

Getting Started with Kullabs (कु ल ल्याब्सको प्रयोग)

Go to the desired class (इच्छित कक्षामा जानुहोस्)

17 | P a g e
Please provide one time password for the authentication is “kullabswithedutech”
प्रमाणीकरणको लागि एक पटकको लागि पासवर्ड हाल्नु होला “kullabswithedutech”
Once we open the Kullabs then “Home Screen” will appear.
हामीले “कु ल ल्याब्स” खोल्ने बितिक्कै "होम स्क्रिन" देखा पर्नेछ।

On the figure above (माथि तस्बिरमा देखाए बमोजिम देखनेछौँ):

 Home
 Reload
 Back
 Forward
 Search
 Favorites

Search

When you click on the search button, a panel opens up in the left side of the screen. On this panel, enter the
keyword you want to search and it will list you all the related pages.

18 | P a g e
जब तँपाई खोजी बटन क्लिक गर्नुहुन्छ, प्यानल स्क्रिनको बाँया पट्टि खुल्दछ। यस प्यानलमा कु ञ्जी
शब्द प्रविष्ट गर्नुहोस् जस्को तँपाई खोजी गर्न चाहानुहुन्छ र यसले तँपाईलाई सबै सम्बन्धित पृष्ठहरू
सूचीबद्ध गर्दछ।

19 | P a g e
Favorites

This favorite botton allows you to add/edit/manage your pages. Click on the “Favorite” botton and
then click on “Add Favorite” button to add current page to the favorite list.
यस “Favorite” (मनपर्ने) बटनले तँपाईलाई तँपाईको पृष्ठहरू थप्न / सम्पादन गर्न / व्यवस्थित गर्न
अनुमति दिन्छ।
तँपाईलाई मनपर्ने “Favorite” पेजमा क्लिक गर्नुहोस अनि “Add Favorite” मा क्लिक गरी त्यस पेजलाई
आफ्नो मन पर्ने पेजमा सुरक्षित गर्नुहोस।

Main Navigation (मुख्य नेभिगेसन)

This navigation is the prmary way to access every section of the software. When you click on it, it
shows sub menu with related lessons for the units and the related quizzes and videos.
यो मुख्य नेभिगेसन सफ्टवेयरको प्रत्येक सेक्सनको पहुँचको प्राथमिक तरीका हो। जब तपाइँ यसमा
क्लिक गर्नुहुन्छ, यसले इकाईहरूका लागि सम्बन्धित पाठ र सम्बन्धित अभ्यास र भिडियोहरूको साथै
सब मेनू देखाउँछ।

Choose the subject of your choice and you select the lessons for more notes, exercies and quizes
for it.
तँपाईको ईच्छा अनुसारको बिषय छनोट गर्नुहोस र पाठको छनोट गरी थप पत्र, अभ्यास र जाँचको
छनोट गर्नुहोस।
20 | P a g e
Lesson Page (पाठ पृष्ठ)
When you click on any lesson, a page such as shown below will shown up. This page gives you
access to the related notes, its exercies and its practice sessions.
जब तपाइँ कु नै पाठमा क्लिक गर्नुहुन्छ, तल देखाइएको जस्तो पृष्ठ देखाइनेछ। यस पृष्ठले तपाइँलाई
पहुँच दिन्छ सम्बन्धित नोटहरू, यसको व्यायाम र यसको अभ्यास सत्रहरू।
 Link to all exercises on this lesson. यस पाठ सँग सम्बन्धित सबै अभ्यास।
 Link to practice sessions on this lesson. पाठ सँग सम्बन्धित जाँचहरु।
 Link to notes on this lesson. पाठ सँग सम्बन्धित पत्रहरु।

Single Note Page (एक पन्नाको पत्र)

When you click on the note’s title from the lessons page, you see a page such as one below. This
page gives you details on this topic and access to the exercises, pactice session and things to
remember.
जब तँपाई पाठ पृष्ठबाट नोटको शिर्षकमा क्लिक गर्नुहुन्छ, तपाई तल एउटा पृष्ठ जस्तो देख्नुहुनेछ।
यस पृष्ठले तँपाईलाई यस विषयको विवरण दिन्छ र ब्यायामहरू, अभ्यास सत्र र सम्झन पर्ने
चीजहरूको पहुँच दिन्छ।

21 | P a g e
Click on Practice Session link to take a Multiple Choice Test on this note.
यस नोटमा बहु विकल्प परीक्षण लिन अभ्यास सत्र लिंकमा क्लिक गर्नुहोस्।
 Click on “Exercises” link to view solved exercises from this note.
यस नोटबाट समाधान अभ्यासहरू हेर्नको लागि "व्यायाम" लिंकमा क्लिक गर्नुहोस्।
 Click on “Things to rember” link to view all the important points about this note.
यस नोटको बारेमा सबै महत्त्वपूर्ण पोइन्टहरू हेर्नको लागि "याद राख्ने कु राहरु" मा क्लिक गर्नुहोस्।
 Related notes section shows you other notes that are related to this topic.
सम्बन्धित नोट्स सेक्सनले तपाईंलाई यस नोटसँग सम्बन्धित अन्य नोटहरू देखाउँदछ।

Practice Session Page (अभ्यास सत्र पृष्ठ)

When you click on note’s practice session or that of lessons, you see a page such as below. On this
page, click on answer that you think is the best answer. When you chose an answer, the software
will show you weather or not the answer you selected is correct.
जब तपाईं नोटको अभ्यास सत्र वा पाठहरूमा क्लिक गर्नुहुन्छ, तँपाई तल जस्तो पृष्ठ देख्नुहुनेछ। यस
पृष्ठमा, जवाफमा क्लिक गर्नुहोस् जुन तपाईंलाई लाग्छ कि उत्तम उत्तर हो। जब तपाईं उत्तर छनौट
गर्नुहुन्छ, सफ्टवेयरले तँपाईलाई तँपाईले चयन गरेको उत्तर सही हो कि होईन भनेर देखाउनेछ।

If you press A then it will show the result that it is “Incorrect” and show the “Correct” answer.
यदि तँपाईले A थिच्नु भयो भने यसले नतिजा देखाउँदछ कि यो "गलत" हो र "सही" उत्तर देखाउँदछ।

22 | P a g e
Kiwix (किविक्स)

The short story

Kiwix is an offline reader for online content like Wikipedia: Free online encyclopedia, created and
edited by volunteers around the world and hosted by the Wikimedia Foundation, Project
Gutenberg: Free library of over 60,000 free eBooks, or TED Talks: Influential videos from expert
speakers on education, business, science, tech and creativity. It makes knowledge available to
people with no or limited internet access. The software as well as the content is free to use for
anyone.

The long story

What’s the point of an offline reader? Everybody is online 24/7 anyway!
This is what you may think if you are earning a reasonable salary and live in a developed city. But
this is not reality for everyone: More than half of the Nepal population – one hundred fifty million
people – still does not have access to the Internet.
The main reasons for this are:
 Infrastructure: In many rural areas, internet access is often slow, unreliable, or not available at
all.
 Affordability: many people with low or no income simply cannot afford to pay for data.

The Kiwix project aims to make online content accessible for people without online access,
regardless of the reason. Founded more than 10 years ago by Emmanuel Engelhart and Renaud
Gaudin. Whole wikipedia site is compressed into content package. This is stored locally in our
server and can be read on almost any device.

Kiwix is a non-profit organisation and is based in Switzerland. This software is open-source and
available for free.

23 | P a g e
किविक्स भनेको के हो?

छोटो परिचय

किविक्स (विकिपीडिया): नि: शुल्क अनलाइन ज्ञानकोश, विश्वभरि स्वयंसेवकहरू द्वारा बनाईएको र
सम्पादित र विकिमेडिया फाउन्डेशनद्वारा संचालित, प्रोजेक्ट गुटेनबर्ग: ६०००० भन्दा बढी नि: शुल्क ई-
पुस्तकहरूको नि: शुल्क पुस्तकालय, वा टेड वार्ता: शिक्षा, व्यवसाय, विज्ञान, टेक र रचनात्मकता मा
विशेषज्ञ वक्ताहरूबाट प्रभावशाली भिडियोहरू जस्तो अनलाइन सामग्रीहरु) समाबेश गरिएको अफलाइन
पाठक हुन्। यस्ले सीमित इन्टरनेट पहुँच भएका वा बिना इन्टरनेट भएका मानिसहरूलाई ज्ञान
उपलब्ध गराउँदछ। यो सफ्टवेयरका सामग्री सबैको लागि प्रयोग गर्न स्वतन्त्र छ।

लामो परिचय

किविक्स अफलाईन पाठकको किन जरुरत छ? जबकी अहिले मानिसहरु चौबिसै घण्टा अनलाईन
हुन्छन्!

यो तपाईले सोच्न सक्नुहुन्छ यदि तँपाई उचित तलब कमाई गर्दै हुनुहुन्छ र विकसित ठाउँमा
बस्नुहुन्छ। तर यो सबैका लागि वास्तविकता होइन: नेपालको अझै पनि आधा भन्दा बढी जनसंख्या –
साढे एक करोड मानिससँग अझै इन्टरनेटको पहुँच छैन।

यसको मुख्य कारणहरू:

• पूर्वाधार: धेरै ग्रामीण क्षेत्रहरूमा, इन्टरनेटको पहुँच प्राय ढिलो हुन्छ वा उपलब्ध हुँदैन।

• किफायती: कम वा कु नै आय नभएका धेरै मानिसहरू डाटाको लागि भुक्तान गर्न सक्दैनन्।

किविक्स परियोजनाको उद्देश्य इन्टरनेट पहुँच नभएका मानिसहरूका लागि अनलाइन सामग्री उपलब्ध
गराउनु हो। यस्को स्थापना इमानुएल एन्गलहार्ट र रेनाड गौडिनद्वारा १० बर्ष भन्दा पहिले गरिएको
थियो। सम्पूर्ण विकीपीडिया साइट सामग्री प्याके जमा संकु चित गरिएको छ। यो हाम्रो सर्वरमा स्थानीय
रूपमा भण्डार गरिएको छ र लगभग कु नै पनि उपकरणमा पढ्न सकिन्छ।

किविक्स एक नाफा नकमाउने संस्था हो र स्विजरल्याण्डमा अवस्थित छ। यो सफ्टवेयर खुल्ला

स्रोतको लागि निशुल्क उपलब्ध छ।

24 | P a g e
Getting Started With Kiwix (किविक्स प्रयोग गर्ने तरिका)

For the first time, open the “Kiwix” program then go to “File” menu and from there click on
“Open file” and from there locate the “Kiwix” folder and then inside there locate “Data” folder
and select both the “zim” file and open it.
पहिलो पटक "किविक्स" प्रोग्राम चलाउँदा, सबभन्दा पहिले “किविक्स” खोल्नुहोस् र त्यसपछि "फाईल"
मेनूमा जानुहोस् र त्यहाँबाट "ओपन फाइल" क्लिक गर्नुहोस् र त्यहाँबाट "किविक्स" फोल्डर फे ला
पार्नुहोस् र त्यहाँ भित्र "डाटा" फोल्डर फे ला पार्नुहोस् र त्यहाँ भित्रको दुबै "zim" फाईल चयन गर्नुहोस्
र त्यसलाई खोल्नुहोस्।

Then the screen shown like below will appear (त्यसपछि तल देखाइएको जस्तो स्क्रीन देखा पर्नेछ)

Once you see the message “Welcome to Wikipedia” now you are ready to explore the content
inside.
एकचोटि तँपाईले "विकिपीडियामा स्वागत छ" सन्देश देख्नुभयो भने अब तँपाई यस भित्रका सामग्रीहरु
अन्वेषण गर्न तयार हुनुहुन्छ।

25 | P a g e
Now you just need to type the word you want to searh then select it from the list and press enter
and enjoy reading.
अब तँपाईले खोजी गर्न चाहानुभएको शब्द टाइप गर्नु आवश्यक छ त्यसपछि यसलाई सूचीबाट चयन
गर्नुहोस् र इन्टर थिच्नुहोस् र अब आरामले पढ्नुहोस्।

Now you can read all the information related “Nepal” like on the picture shown below
अब तँपाईले तल चित्रमा देखाए जस्तै “नेपाल” सम्बन्धित सबै जानकारी पढ्न सक्नुहुन्छ

26 | P a g e
Deerwalk Learning Center (डियरवाल्क लर्निंग सेन्टर)

Deerwalk Learning Center is an offline video tutorail for teaching and learning. It is packed with
teaching videos of every chapters of English, Nepali, Mathematics, Social, and Science that are
included in the syllabus prescribed by the Curriculum Development Center, Ministry of Education
of Government of Nepal.

The videos tutorial of DLC will give the access to the students to all the major subjects in advance
from class IV to X whereby students can watch the lectures before the teacher take the lecture of
it. So that in class hours they can discuss about the things they don’t understand it. Even they can
revise it after the class if they got any confusion about the lectures and even when teacher are
absent they can use it as a virtual teacher.

Deerwalk Learning Center is developed to meet the distinct needs of today’s education system,
so students can personalize their learning by creating their individual learning path.

DLC was founded with the aim of addressing the gap in the education system in Nepal. It is
focused on developing and delivering video lectures and tutorials for grade I to Grade XII.

The videos of Deerwalk Learning Center are designed to give students a great experience of
learning. The 1600 plus video lectures delivers a detailed explanation of the course materials
through engaging content, attractive images and graphics, and virtual teacher.

Deerwalk Learning Center’s learning videos provides students with a holistic learning experience.
The students can get access to the best teachers and seek understanding through their teaching.
The lessons are planned and crafted with deepest details and after experimenting with students in
the physical classroom. This holistic approach has seen student engagement of over 17 minutes
per session being spent by a student.

Deerwalk Learning Center, DLC, is a not-for-profit education organization established in 2016.

27 | P a g e
डियरवाल्क लर्निंग सेन्टर

डियरवाल्क लर्निंग सेन्टर शिक्षा सिकाउनको एउटा अफलाइन भिडियो ट्यूटोरियल हो। यो पाठ्यक्रम
विकास के न्द्र, नेपाल सरकारको शिक्षा मन्त्रालयद्वारा तोके को पाठ्यक्रममा समावेश गरिएको अँग्रेजी,
नेपाली, गणित, सामाजिक शिक्षा र विज्ञानका हरेक अध्यायहरूका शिक्षण भिडियोहरूले भरिएको छ।

डीएलसीको भिडियो ट्यूटोरियलले विद्यार्थीहरूलाई कक्षा ४ देखि १० सम्म अग्रिममै सबै प्रमुख
विषयहरूमा पहुँच प्रदान गर्दछ जसमा विद्यार्थीहरूले शिक्षकले पाठको ब्याख्या गर्नु अघि नै व्याख्यानहरू
हेर्न सक्दछन्। ताकि कक्षाको घण्टामा तिनीहरू नबुझेको चीजहरू छलफल गर्न सक्छन्। यहाँसम्म
कि उनीहरूले शिक्षक अनुपस्थित भए पनि उनीहरूले यसलाई भर्चुअल शिक्षकको रूपमा समेत प्रयोग
गर्न सक्दछन्।

 डियरवाल्क लर्निंग सेन्टर आजको शिक्षा प्रणालीको बिभिन्न आवश्यकताहरू पूरा गर्न विकसित गरिएको
छ, ताकि विद्यार्थीहरूले आफ्नो व्यक्तिगत शिक्षाको मार्ग सिर्जना गरेर उनीहरूको शिक्षालाई निजीकृ त
गर्न सक्दछन्।

डियरवाल्क लर्निंग सेन्टरले नेपालको शिक्षा प्रणालीमा भएको गल्तीलाई सम्बोधन गर्ने उद्देश्यले
स्थापना भएको हो। यो कक्षा १ को कक्षा १२ ग्रेडको लागि भिडियो लेक्चर र ट्यूटोरियलहरू
विकास गर्न र वितरणमा के न्द्रित छ।

डियरवाल्क लर्निंग सेन्टरको भिडियोहरू विद्यार्थीहरूलाई सिक्नेको ठू लो अनुभव दिनको लागि डिजाइन
गरिएको हो। यस्मा १६०० भन्दा बढी भिडियो ब्याख्या गरिएको आकर्षक सामग्री, आकर्षक छविहरू
र ग्राफिक्स, र भर्चुअल शिक्षक मार्फ त पाठ्यक्रम सामग्रीहरूको विस्तृत विवरण प्रदान गर्दछ।

डियरवाल्क लर्निंग सेन्टरको सिकाई भिडियोहरूले विद्यार्थीहरूलाई समग्र शिक्षा अनुभव प्रदान गर्दछ।
विद्यार्थीहरूले उत्कृ ष्ट शिक्षकहरूको पहुँच लिन सक्दछन् र उनीहरूको शिक्षणको माध्यमबाट बुझ्ने
प्रयास गर्छन्। पाठहरू योजनाबद्ध र गहिरा विवरणको साथ र शारीरिक कक्षाकोठामा विद्यार्थीहरूको
साथ प्रयोगको साथ गठित छन् र समग्र दृष्टिकोणले विद्यार्थीको सिकाई संलग्नता बढी देखिएको छ।

डियरवाल्क लर्निंग सेन्टर, एक गैर नाफा रहित शिक्षण संस्था हो जुन २०१६ मा स्थापना भएको हो।

Using Deerwalk Videos in the classroom कक्षामा  डियरवाल्क भिडियोको प्रयोग

It doesn’t replace teacher teaching a class, but supplements it

यस्ले शिक्षकलाई बिस्थापित गर्न सक्दैन, तर पूरकको काम गर्नेछ
• It can be used to introduce new concepts
नयाँ सोचको परिचय गराउन यसको प्रयोग गर्न सकिन्छ
• To review old lessons
पुरानो पाठ समीक्षा गर्न
• Extend something that happened in class
कक्षामा पढाईएको कु रा अझ बिस्तृतमा बुझ्न

28 | P a g e
Getting Started with Deerwalk Learning Center
(डियरवाल्क लर्निंग सेन्टर प्रयोग गर्ने तरिका)

 Open the Deerwalk Learning Center program

डियरवाल्क लर्निंग सेन्टर प्रोग्रामलाई खोल्नुहोस्

 Once you open the program you will see the screen appear like below, please select the
language of your choice and then select the class your want:
तँपाईले डियरवाल्क लर्निंग सेन्टर प्रोग्राम खोल्नु भएपछि तल देखाएको पर्दा जस्तो देख्नुहुनेछ, कृ पया
तँपाईको छनोटको भाषा चयन गर्नुहोस् र आफ्नो चयनको कक्षामा जानुहोस:

29 | P a g e
 Now after selecting class, go to the subject of your choice by clicking on it for example Math
अब कक्षाको छनोट गरिसके पछि कु न बिषयमा जाने हो छनोट गर्नुहोस उदाहरणको लागि गणित

 Now you will see all the table content of Math subject according to your curriculum.
अब तँपाई आफ्नो गणित विषयको पाठ्यक्रम अनुसार सबै तालिका सामग्री देख्नुहुनेछ।

30 | P a g e
 Now just click on the content you want to view

 अब आफु लाई हेर्न मन लागेको सामग्रीमा जानुहोस

 Also you can directly type the topic of your choice on search and click enter
साथै तँपाई सिधा खोजीमा आफ्नो मनपर्ने शिर्षक टाइप गरी क्लिक गरेर पनि सिधै जान सक्नुहुन्छ

31 | P a g e
GFC Global LearnFree जीएफसी ग्लोबल लर्न फ्री

For almost 20 years, the GCFLearnFree.org program has helped millions around the world to learn
the essential skills they need to live and work in the 21st century. From Microsoft Office and
email, to reading, math, and more—GCFLearnFree.org offers more than 200 topics, including
more than 7,000 lessons, more than 1,000 videos, and more than 50 interactives and games,
completely free online whereas in Nepal we still lack of better internet in rural areas and upon our
request we are provided with their free offline content.
If you're willing to learn, we're ready to teach.
View one tutorial. Complete an entire self-paced course. We believe there’s freedom in the ability
to learn what you want, when you want, regardless of circumstances. These tutorials offers the
subjects you need to continue your education—or get it started.

Learn anywhere, anytime.

More than 100 million people from around the world come to GCFLearnFree.org to learn the
essential skills they need to live and work in the 21st century. We encourage teachers and stuents
to learn more and make best use of these tutorials.

A program of Goodwill Community Foundation® and Goodwill Industries of Eastern North Carolina
Inc.® (GIENC®), all GCFLearnFree.org® educational content is designed and produced in the GCF
Global headquarters in Durham, N.C.

GFC ग्लोबल Learnfree सिक्नुहोस्

लगभग २० बर्षदेखि नै GCFLearnFree.org कार्यक्रमले विश्वभरिका लाखौंलाई २१ औं शताब्दीमा

उनीहरूलाई बाँच्न र काम गर्न आवश्यक पर्ने सीपहरू सिक्न मद्दत गरेको छ। माईक्रोसफ्ट अफिस र
ईमेल चलाउन, अंग्रेजी पढ्न, गणित र अरु धेरै शिपमुलक कु राहरु सिक्न। GCFLearnFree.org ले
२०० भन्दा बढी विषयहरू प्रदान गर्दछ, ७००० भन्दा बढी पाठहरू, १,००० भन्दा बढी भिडियोहरू, र
५० भन्दा बढी अन्तरक्रिया र खेलहरू, पूर्ण नि: शुल्क अनलाइन सिकाइन्छ तर नेपालमा हामी अझै
पनि ग्रामीण क्षेत्रमा राम्रो इन्टरनेटको अभाव भएकोले हाम्रो अनुरोधमा हामीलाई उनीहरुको वेबसाइट
भएका सामग्री अफलाइन प्रदान गरिएको छ।

यदि तँपाई सिक्न इच्छु क हुनुहुन्छ भने, हामी सिकाउन तयार छौं
एउटा ट्यूटोरियल भिडीयो हेर्नुहोस्। आफ्नो स्वयं-गतिमा सम्पूर्ण पाठ्यक्रम पूरा गर्नुहोस्। हामी
विश्वास गर्दछौं कि त्यहाँ तँपाई आफ्नो परिस्थिति अनुरुप स्वतन्त्र रुपमा पाठ सिक्न हुन्छ। यी पाठ्य
सामग्रीहरूले तँपाईको शिक्षा जारी वा सुरु राख्नको लागि आवश्यक विषयहरू प्रदान गर्दछ।

कु नै पनि समय, जे सुकै जान्नुहोस्

32 | P a g e
२१ औं शताब्दीमा संसारभरका १० करोडभन्दा बढी व्यक्तिहरू बाँच्न र काम गर्न आवश्यक सीपहरू
सिक्न GCFLearnFree.org मा आउँछन्। हामी शिक्षकहरू र बिद्यार्थीहरूलाई बढि जान्नको लागि र यी
सामग्रीको उत्तम प्रयोग गर्न प्रोत्साहित गर्दछौं।

गुडविल कम्युनिटी फाउन्डेशन र पूर्वी उत्तर क्यारोलिना इंक को सद्भावना उद्योग को एक कार्यक्रम
(GIENC®), सबै GCFLearnFree.org® शैक्षिक सामग्री को डिजाइन र निर्माण गरीएको छ GCF ग्लोबल
मुख्यालय डरहम, NC मा।

How to use GCF LearnFree tutorials जीसीएफ लर्नफ्री ट्यूटोरियल प्रयोग गर्ने तरिका
 Textbook method: These would be teacher-led classes that include original curriculum but it
can be also used as a textbook for both the teacher and students.
पाठ्यपुस्तक विधि: यो शिक्षकको नेतृत्वमा हुने कक्षा हुनेछन् जसमा मूल पाठ्यक्रम समावेश हुन्छ तर
यो शिक्षक र विद्यार्थी दुबैको लागि पाठ्यपुस्तकको रूपमा पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ।
 Self-paced tutorial method: Students follow a particular course of study at their own pace,
either at home or in a computer lab. At class meetings, the teacher checks assignments and offers
help to students who need it.
आत्म-गति ट्यूटोरियल विधि: विद्यार्थीहरू आफ्नै गतीमा अध्ययनको विशेष पाठ्यक्रम अनुसरण गर्छन्,
चाहे घर वा कम्प्यूटर प्रयोगशालामा। कक्षामा शिक्षकले कार्यको जाँच गर्नेछ र आवश्यक
विद्यार्थीहरूलाई सहयोग प्रदान गर्दछ।
 Independent study with assignments: These would be independent study classes where
students read the tutorials and complete original assignments on their own. During teacher-led
lab time, students ask questions and get help starting new topics. This method is a good one to
use when you know many or most of your students do not have a computer or Internet access
outside the classroom.
कार्यभारक साथ स्वतन्त्र अध्ययन: यी स्वतन्त्र कक्षाहरुहरू हुनेछ जहाँ विद्यार्थीहरूले यो ट्यूटोरियलहरू
पढ्नेछन् र आफ्नै मौलिक कार्यहरू पूरा गर्नेछन्। शिक्षकको नेतृत्वमा प्रयोगशाला समयमा
विद्यार्थीहरूले प्रश्नहरू सोध्छन् र नयाँ शीर्षकहरू सुरू गर्न मद्दत पाउँछन्। यो विधि प्रयोग गर्नको
लागि राम्रो हो किन भने तँपाईलाई थाहा छ धेरै जसो तँपाईको विद्यार्थीहरूसँग कक्षाकोठा बाहिर
कम्प्युटर वा इन्टरनेटको पहुँच छैन।

Getting Started with GCF LearnFree tutorials जीसीएफ लर्नफ्री ट्यूटोरियल सुरु गर्ने

GCF LearnFree

33 | P a g e
 When you open the GCF LearnFree folder, you will see other lessons inside it like shown below.
जब तपाईं GCF लर्नफ्री फोल्डर खोल्नुहुन्छ, तँपाई यस भित्र तल
देखाइएको जस्तो पाठहरू देख्नुहुनेछ।

Lessons descriptions पाठ विवरण

Below are the descriptions for few lessons mentioned in the
learning plans.
तल के हि पाठहरूको सिक्ने योजना वर्णन गरिएका छन्।
 Computer Basics : Computer Basics is an introductory tutorial for learners who have
little to no experience using computers. Students will learn the
basics of how computers and their operating systems work. They’ll
also learn how to set up and take care of their own computers.
कम्प्युटरको आधारभूत ज्ञान: कम्प्युटर आधारभूत ज्ञान एउता
कम्प्यूटरको परिचयात्मक ट्यूटोरियल हो जसले कम्प्युटर चलाउने
सिकाउँछ। यस्मा विद्यार्थीहरूले कसरी कम्प्युटर र उनीहरूको अपरेटिंग प्रणालीहरू काम गर्दछन् भन्ने
आधारभुत कु राहरू सिक्नेछन्। तिनीहरूले कसरी सेटअप गर्ने र आफ्नै कम्प्युटरहरूको हेरचाह गर्ने
तरीका पनि सिक्नेछन्।

 Email Basics: This tutorial is intended for learners who have never used email. Students will
learn how email works and how to use it safely.
ईमेलको आधारभूत ज्ञान: यो ट्यूटोरियलमा विद्यार्थीहरूले कसरी ईमेलले काम गर्दछन् र सुरक्षित रूपमा
कसरि प्रयोग गर्ने सिक्दछन्।

 Internet Basics: This introductory tutorial guides learners through the basics of using the
Internet, as well as online tools and technologies. Students will become familiar with the various
ways people use the Internet and learn how to connect, search, and browse on their own.
इन्टरनेटको आधारभूत ज्ञान: यो परिचयात्मक ट्यूटोरियलले बिद्यार्थीहरूलाई इन्टरनेट प्रयोग गर्ने
आधारभूत ज्ञानहरुको साथ साथै अनलाइन उपकरणहरू र प्रविधिहरू मार्फ त मार्गदर्शन गर्दछ।
विद्यार्थीले ईन्टरनेटको प्रयोग गर्ने विभिन्न तरिकाहरूसँग परिचित हुनेछन् र कसरी जडान गर्ने, खोज्ने र
आँफै ब्राउज गर्ने सिक्नेछन्।

 Micosoft Office: This tutorial is a comprehensive guide to Word, Excel, PowerPoint and Access
program in the Microsoft Office suite. Students will learn how to create professional-looking
documents, presentation, spreadsheet and database. Upon completion of the tutorial, students
will be proficient in most common features, as well as some advanced features.
माइक्रोसफ्ट अफिस: यो ट्यूटोरियलमा वर्ड, एक्सेल, पावरपोइन्ट र एक्सेस प्रोग्रामको लागि माइक्रोसफ्ट
अफिसको बृहत्तर गाईड हो। विद्यार्थीहरूले कसरी पेशेवर-देखिने कागजातहरू, प्रस्तुतीकरण, स्प्रेडशीट र
डाटाबेस सिर्जना गर्ने सिक्नेछन्। ट्यूटोरियल पूरा पछि, विद्यार्थी के हि सामान्य प्रयोगको साथै के ही
उन्नत प्रयोगमा दक्ष हुनेछन्।

34 | P a g e
GCF LearnFree tutorials are almost alike learning it in online websites
GCFL लर्नफ्री ट्यूटोरियल्स लगभग वेबसाइटहरुमा अनलाइन सिक्ने जस्तै हुन्

As you go to any of the lessons there on the bottom you will see the tutorial of it, just open it
कु नै पनि पाठमा जाँदा तँपाईले तल देखाएको जस्तै ट्यूटोरियल देख्नुहुनेछ, यसलाई खोल्नुहोस्

For example if you want to learn about computer basics, first open the computer basics lesson
folder and on bottm of the folder click on the tutorials to learn more about it
उदाहरण को लागी यदि तँपाई कम्प्युटरको आधारभूत ज्ञान बारे पढ्न चाहनुहुन्छ भने, पहिले कम्प्युटर
बेसिक्स पाठको फोल्डर खोल्नुहोस् र फोल्डरको अन्तिममा ट्यूटोरियलमा क्लिक गर्नुहोस् र यस बारे
बिस्तृतमा पढ्नुहोस।

35 | P a g e
Now after clicking on tutorial, you will see the page like below
ट्यूटोरियलमा क्लिक गरेपछि तपाई तलको जस्तो पृष्ठ देख्नुहुनेछ

Just click on the topic you want to learn more

तँपाईले अधिक जान्न चाहानु भएको शीर्षकमा क्लिक गर्नुहोस्

36 | P a g e
You can also check the vidoes for more information
तँपाई अधिक जानकारी को लागी भिडियो पनि हेर्न सक्नुहुन्छ

Quiz are available online only जाँच अनलाईनमा मात्र उपलब्ध छ

37 | P a g e
A note on quizzes जाँच सम्बन्धि नोट:
Teachers often use quizzes in the classroom, but quizzes aren’t available online. You can visit
www.learnfree.org to check available quiz or you can create quizzes for topics which are not
available, here are a few tips.
शिक्षकहरू प्राय: कक्षामा जाँच लिने गर्छन् तर पाठ्य सामग्रीहरूको लागि जाँच अफलाईन उपलब्ध
छैन।तँपाई www.learnfree.org साईतमा गएर जाँच हेर्न सक्नुहुन्छ वा आँफै बनाउन सक्नुहुन्छ। यदि
तँपाईलाई कु नै उपलब्ध नभएका शीर्षकहरुका लागि जाँचहरु सिर्जना गर्न चाहानुहुन्छ भने यहाँ के हि
सुझावहरु छन्।
 Try to make sure your questions test knowledge or skills, not how closely a learner reads the
question. In other words, make sure your questions are clear and easy to understand. Try to avoid
trick questions.
निश्चित गर्नुहोस् कि तपाईंको प्रश्नहरूले ज्ञान वा सीपहरू परीक्षण गर्दछ, एउता बिद्यार्थीले कति
ध्यानपूर्वक प्रश्न पढ्छन्। अर्को शब्दहरुमा, निश्चित गर्नुहोस् कि तँपाईका प्रश्नहरू स्पष्ट र बुझ्न
सजिलो छ। झुक्याउने प्रश्नहरूबाट जोगिन प्रयास गर्नुहोस्।
 When writing multiple-choice assessments, the answers are just as important as the
questions. Make sure you don’t have choices that are meant to be wrong answers that might
actually be right in some situations. This can be confusing to learners.
बहु-विकल्पयुक्त मुल्यांकन गर्दा, उत्तरहरू प्रश्नहरू जत्तिकै महत्त्वपूर्ण हुन्छ। निश्चित गर्नुहोस् कि
तँपाईसँग यस्तो छनौटहरू छैन जुन गलत उत्तरहरू हो जुन वास्तवमा के हि परिस्थितिहरूमा सही हुन
सक्छ। यो सिक्नेहरूका लागि भ्रमित हुन सक्छ।

Teaching tips शिक्षण सुझावहरू

Below are some tips on teaching content to your students, including things to keep in mind when
communicating with your students, creating assignments and examples, and adding
recommendations for assessments and quizzes.
तँपाईको विद्यार्थीलाई निम्न सामाग्रीहरू सिकाउने के ही सुझावहरू तल दिइएका छन्। तँपाई
विद्यार्थीहरूसँग कु राकानी गर्दा दिमागमा राख्नुपर्ने चीजहरू, कार्यहरूको सिर्जना गर्ने र प्रश्नहरूको लागि
सिफारिसहरू थप्ने र निर्धारण गर्ने।

General tips सामान्य सल्लाहहरू:

 Experiment with different class formats based on the lesson content. Your class format may
vary depending on the size of your class and the needs of your students, but you may also want to
vary it based on the lesson content. On one hand, it might be useful to have students discuss the
Internet Safety tutorial as a group, but if you're reviewing Everyday Life skills, you may want
learners to work on the activities individually.
पाठ सामग्रीमा आधारित विभिन्न वर्ग ढाँचाको साथ प्रयोग गर्ने। तँपाईको कक्षाको ढाँचा तपाईंको
वर्गको आकार र तपाईंको विद्यार्थीको आवश्यकताको आधारमा भिन्न हुन सक्दछ तर तँपाईको पाठ
सामग्रीको आधारमा यसलाई परिवर्तन गर्न पनि सक्नुहुन्छ। एक तर्फ , विद्यार्थीहरूको एक समूहलाई
इन्टरनेट सुरक्षा ट्यूटोरियल छलफल गर्न उपयोगी हुन सक्छ, तर यदि तपाईं दैनिक जीवन कौशलको
38 | P a g e
समीक्षा गरिरहनु भएको छ भने, तँपाईले बिद्यार्थीहरूलाई व्यक्तिगत रूपमा क्रियाकलापहरूको काम
गराउन सक्नुहुन्छ।
 Focus on a few skills at a time. This will make the material easier for students to grasp. And if
they’re struggling with something, it will be easier for you to figure out what is confusing them.
एक पटकमा के ही कौशलमा मात्र ध्यान दिनुहोस्। यसले सामग्री बुझ्न विद्यार्थीलाई सजिलो बनाउनेछ
र यदि उनीहरू के हि संघर्ष गर्दैछन् भने, तँपाईलाई तिनीहरू के मा अलमल भइ रहेको छ भनेर पत्ता
लगाउन सजिलो हुनेछ ।
 Try to use documents, scenarios, and situations that are applicable to real-world tasks. 
Students will be more engaged if they can see how a new skill will be useful to them in their
everyday lives. They’ll also be more likely to remember what they learn this way.
कागजातहरू, परिदृश्यहरू, र परिस्थितिहरू प्रयोग गर्न प्रयास गर्नुहोस् जुन वास्तविक-कार्यहरूमा लागू
हुन्छ। विद्यार्थीहरू बढी संलग्न हुनेछन् यदि तिनीहरूले नयाँ सीप उनीहरूको दैनिक जीवनमा
उनीहरूलाई कसरी उपयोगी हुनेछ भनेर बुझ्नेछन्।यस तरिकाले के सिक्छन् भनेर उनीहरुले सम्झन
सक्ने सम्भावना बढी हुन्छ।
 Draw on students’ prior knowledge. Even though your students may have trouble with some
skills, they’re probably proficient in others. If you can connect new class material to what your
students already know and can do, they will be able to process it more easily.
विद्यार्थीको पहिलेको ज्ञान बुझ्नुहोस्। जे होस् तँपाईका विद्यार्थीहरूलाई के ही सीपको साथ समस्या हुन
सक्छ तर तिनीहरू अरूमा निपुण हुन सक्छन्। यदि तँपाई नयाँ कक्षा सामग्री सिकाउन चाहनुहुन्छ
जुन तँपाईको विद्यार्थीहरूलाई पहिले नै थाहा छ र गर्न सक्छन्, तिनीहरू यसलाई अधिक सजीलो
प्रक्रियामा गर्न सक्षम हुनेछन्।

Creating assignments and example documents:

कार्यभार र उदाहरणका कागजातहरू सिर्जना गर्ने:
 Create simple assignments to test basic knowledge. For instance, at the beginning of a course
you may want to find out whether students can name the basic parts of a computer. If you’re
worried that an assignment will seem too simple, you can explain that you’re using it for
evaluation purposes.
आधारभूत ज्ञानको परीक्षणको लागि साधारण कार्यहरू सिर्जना गर्नुहोस्। उदाहरण को लागी, एउटा
पाठ्यक्रमको शुरुआतमा तँपाईले यो पत्ता लगाउन सक्नुहुन्छ कि विद्यार्थीहरुले कम्प्युटरको आधारभूत
भागहरुको नाम लेख्न सक्छन् कि सक्दैनन्? यदि तँपाईलाई यो कार्यभार एकदम सरल देखिन्छ भनेर
चिन्तित हुनुहुन्छ भने तँपाई व्याख्या गर्न सक्नुहुन्छ कि तँपाईले यो बिद्यार्थीको मुल्यांकनको उद्देश्यले
मात्र प्रयोग गर्दै हुनुहुन्छ।
 Make sure assignments are possible to complete within the time you’ve set aside for
them. Try doing an assignment yourself and testing it on someone else, if possible, before giving it
to your students. Remember that it will probably take your students longer than it will take you to
finish the assignment.
निश्चित गर्नुहोस् कि कार्यहरू तँपाईले दिएको समयमा पूरा गर्न सम्भव छन्। तँपाई आफैं कार्यभार
गरेर कोसिस गर्नुहोस् र अरु कसैमा परिक्षण गर्नुहोस्, सम्भव भएमा, यो तँपाईको विद्यार्थीलाई दिनुभन्दा

39 | P a g e
पहिले गर्नुहोस किन भने तँपाईको विद्यार्थीहरूलाई यो कार्य समाप्त गर्न तँपाईलाई लाग्ने भन्दा बढी
समय लाग्नेछ।
 Evaluate assignments based on the skills students are working on. Not all students come to
class with the same background or experience, so try not to evaluate assignments based on
knowledge from outside of class. For example, don’t evaluate assignments based on design if
that’s not what you’re learning about (although you may want to offer help to students who seem
to need it).
विद्यार्थीहरूले काम गरिरहेका कलाको आधारमा कार्यहरूको मुल्यांकन गर्नुहोस्। सबै विद्यार्थीहरू एकै
पृष्ठभूमि वा अनुभवको साथ कक्षामा आउँदैनन, त्यसैले कक्षा बाहिरको ज्ञानमा आधारित कार्यहरू
मुल्यांकन गर्ने प्रयास नगर्नुहोस्। उदाहरणको लागी, तँपाईले पाठ्यक्रम बाहिरको डिजाइनको आधारमा
कार्यहरूको मुल्यांकन गर्नु हुँदैन (यद्यपि विद्यार्थीहरूलाई आवश्यक छ भने सहयोग गर्नुहोस)।
 Break down instructions for assignments into easy-to-follow steps. Bulleted or numbered
lists will help students identify the information they need in order to complete an assignment. To
keep assignments as realistic as possible, have students perform the steps in the same order they
would take in real life.
कार्यभारको निर्देशनहरूलाई सजिलो-अनुसरण गर्नका लागि चरणहरूमा तोड्नुहोस्। बुलेटेड वा
क्रमांकित सूचिहरूले विद्यार्थीहरूलाई एउटा कार्य पूरा गर्न आवश्यक पर्ने जानकारी चिन्न मद्दत गर्दछ।
सम्भव भएसम्म यथार्थपरक राख्नुस, विद्यार्थीहरूले उनीहरूले वास्तविक जीवनमा लिने कदमको क्रममा
राख्नुपर्दछ।
 To make assignments more advanced, create questions and tasks that involve critical
thinking. For example, you can challenge students to apply what they’ve learned to a new
situation.
कार्यभारलाई अझ उन्नत बनाउन, प्रश्न र कार्यभारहरू सिर्जना गर्नुहोस् जसले आलोचनात्मक सोच
समावेश हुनेछ। उदाहरण को लागी तँपाई विद्यार्थीहरुलाई नयाँ परिस्थितिमा सिके का कु राहरु लागू गर्न
चुनौती दिन सक्नुहुन्छ।

Assessment मूल्यांकन:
The purpose of an assessment is to have students demonstrate that they have acquired the skills
you’re trying to teach them. Not all assignments are assessments; some may be for the purpose of
having students practice a skill or having them experience something new. Here are some good
steps to follow when you’re creating an assignment you want to use for assessment.
मुल्यांकनको उद्देश्य भनेको तँपाईले बिद्यार्थीलाई सिकाउन खोज्नु भएको सीपहरू हासिल गरेको छ कि
छैन भनेर पहिचान गर्नु हो। सबै कार्यहरूको मुल्यांकन हुँदैन; के हि अभ्यास विद्यार्थीको सीप वा
तिनीहरूको नयाँ अनुभवको लागि हुन सक्छ। यहाँ के हि राम्रा चरणहरू छन् जुन तँपाई कार्य सिर्जना
मूल्यांकनको लागि प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ।

40 | P a g e
1. Decide what skill you’re assessing. For example, if your students are working on navigating
the Chrome interface, you might decide to assess them on that skill.
निर्धारण गर्नुहोस् कि तँपाई कु न कौशलता आकलन गर्दै हुनुहुन्छ। उदाहरण को लागी, यदि तँपाईको
विद्यार्थीहरु क्रोम ईन्टरफे स नेभिगेट गर्ने काम गर्दैछ भने तँपाईले उनीहरुलाई सीपको आधारमा
आकलन गर्ने निर्णय गर्न सक्नुहुन्छ।
2. Design a task. In this example, you might ask students to go to a list of websites and bookmark
them.
कार्यको डिजाइन गर्नुहोस्।यसको उदाहरण, तँपाई विद्यार्थीहरूलाई वेबसाइटहरूको सूचीमा जान र
उनीहरूलाई बुकमार्क गर्नको लागि अनुरोध गर्न सक्नुहुन्छ।

3. Decide what good performance on this task would look like. What do you want students to
be able to do when they’re using Chrome? Are some of these things more important than others?
You can decide what a good performance on the task must include based on the skills you believe
are most important.
यस कार्यमा कस्तो प्रदर्शन राम्रो देखिनेछ निर्णय गर्नुहोस्। विद्यार्थीले क्रोम प्रयोग गर्दा उनीहरूले के
गर्न चाहन्छ? के यी चीजहरू अरु भन्दा महत्वपूर्ण छन्? तँपाईले निर्णय गर्न सक्नुहुन्छ कि यो कार्यमा
राम्रो प्रदर्शन गर्न के समावेश गर्न आवश्यक छ तँपाईको कौशलताको आधारमा तँपाईले विश्वास गर्नु
महत्वपूर्ण हुन्छ।
4. Decide how you’ll apply the criteria for good performance. In formal assessments, this will
probably involve deciding how the criteria will translate into a student’s grade. In informal
situations, applying the criteria usually means deciding what different levels of performance will
tell you about what students should do next. For example, you might feel that someone who
could navigate to a site but who didn’t remember how to bookmark it should review the lesson on
bookmarks in Chrome.
निर्णय गर्नुहोस् कि तँपाई कसरी राम्रो प्रदर्शनको लागि मापदण्ड लागू गर्नुहुन्छ। औपचारिक
मूल्यांकनमा, यो मापदण्डले कसरी विद्यार्थीको ग्रेडमा अनुवाद गर्ने निर्णय गर्न समावेश गर्दछ।
अनौपचारिक अवस्थाहरूमा, मापदण्डहरू लागू गर्नुको अर्थ सामान्यतया निर्णय गर्नु भनेको विभिन्न
स्तरहरूको प्रदर्शनले तँपाईलाई विद्यार्थीहरूले के गर्नुपर्दछ भन्ने बारेमा बताउँदछ। उदाहरण को लागी,

41 | P a g e
तँपाईलाई लाग्न सक्छ कि जो कोही एउटा साइट मा नेविगेट गर्न सक्छ तर जो बुकमार्क गर्न जान्दैन
क्रोमको बुकमार्क हरुको पाठमा समीक्षा गर्नुपर्छ।

Teaching technology tutorials प्रबिधि ट्यूटोरियलहरू सिकाउने:

Technology curriculum is suitable for learners with a wide range of skills and experience, from
those who have never touched a computer before to those who know the basics and want to
learn more. How you teach our technology tutorials will largely depend on the resources you
have.
प्रबिधि सम्बन्धि पाठ्यक्रम सबैको लागी उपयुक्त छ, जसले पहिले कहिल्यै कम्प्युटरलाई सिकेको
छै न वा जसले आधारभूत ज्ञान जान्दछ र अझ बढी सिक्न चाहन्छ। तँपाई कसरी प्रबिधि सम्बन्धि
ट्यूटोरियल्स सिकाउनुहुन्छ ठूलो हदसम्म तँपाईसँग रहे को संसाधनहरूमा निर्भर गर्दछ।

All of these tutorials work best when learners can practice with computers as they learn.
यी सबै ट्यूटोरियल बिद्यार्थीहरुले कम्प्युटरहरूसँग अभ्यास गर्दा अझ बढी सिक्न सक्छन्।

Using learning plans सिक्ने योजनाहरू:

To get started, choose the learning plan that best suits your students’ needs. Once you’ve found a
plan, you can customize it to make it more relevant to and appropriate for your learners. This
could include:
सुरू गर्नका लागि, सिक्ने योजना छनौट गर्नुहोस् जुन तपाईंको विद्यार्थीहरूको आवश्यकता अनुरुप
उपयुक्त छ। एकचोटि तपाईंले योजना फे ला पार्नुभयो भने, तँपाई यसलाई समावेश गरी बिद्यार्थीलाई
चाहिने जस्तो सान्दर्भिक बनाउन सक्नुहुनेछ:
 Adding your own content. Use it in combination with your own assignments and assessments.
आफ्नै सामग्री प्रयोग गर्नुहोस।यसलाई तँपाईक आफ्नै कार्यहरू र मुल्यांकनका साथ संयोजन गर्नुहोस्।
 Removing redundant or unnecessary content. Not every activity will be useful for every
learner. Review the activities, and assess your students’ knowledge and needs. You can then omit
any content that is irrelevant or unnecessary for your learners.
अनावश्यक वा अनावश्यक सामग्री हटाउने। प्रत्येक गतिविधि प्रत्येक बिद्यार्थी लागि उपयोगी हुँदैन।
गतिविधिहरूको समीक्षा गर्नुहोस्, र तँपाईको विद्यार्थीको ज्ञान र आवश्यकताहरूको आकलन
गर्नुहोस्। तँपाई त्यसपछि कु नैपनि सामग्री हटाउन सक्नुहुन्छ जुन तँपाईको बिद्यार्थीको लागि
अप्रासंगिक वा अनावश्यक छ।

42 | P a g e
Engaging students and supporting learning
बिद्यार्थी संलग्न गरी शिक्षामा सहयोग गर्ने

Founded in 2002 by Carl Wieman (Nobel Prize in Physics)

@))@ df sfn{ jfO{dfg -ef}ltsLdf gf]a]n k'/:sf/ ljh]tf_ åf/f :yfkgf ul/Psf].

(Originally Physics Education Technology project)

PhET Overview (फे ट अवलोकन)

 PhET Interactive Simulations (अन्तर्क्रि यात्मक सिमुलेशनहरू)
 140+ simulations & 1600+ sim-based lessons
 Physics, Chemistry, Math, Earth Science, Biology
भौतिक विज्ञान, रसायन विज्ञान, गणित, पृथ्वी विज्ञान, जीवविज्ञान
 Research-based and user-tested
अनुसन्धान-आधारित र प्रयोगकर्तामा परीक्षण गरिएको
 K-12 and College (प्राथमिक कक्षा देखि कलेज सम्मको लागि)
 Open education resources (free) Java, Flash, and HTML
खलु ा शिक्षा संसाधन
 Run online or offline (इन्टरनेटबाट र बिना चलाउन सक्ने)

43 | P a g e
Simulation means imitation of a situation or process
सिमुलेशन भन्नाले स्थिति वा प्रक्रियाको नक्कल गर्नु हो

Goals (लक्ष्य)
Become familiar with PhET simulation (फे ट सिमुलेशनको बारे बुझ्नुहोस्) :
 When, how and why might you use a PhET sim
कहिले, कसरी र कता फे ट सिमको प्रयोग गर्ने
 Explore different ways to use simulations in teaching
शिक्षणमा सिमुलेसनहरू प्रयोग गर्न विभिन्न तरिकाहरू पत्ता लगाउनुहोस्
 Use research findings around simulations to guide that use in class
सिमुलेशन वरपर शोध अनुसन्धानहरू प्रयोग गर्नुहोस् जुन कक्षामा प्रयोग गरिन्छ

Teachers worldwide explains “How PhET impacts their students learning”

विश्वव्यापी रूपमा शिक्षकहरू व्याख्या गर्छन् "कसरी फे ट ले आफ्ना विद्यार्थीहरूको सिकाईमा प्रभाव
पार्छ"

PhET’s Goals for Students (बिद्यार्थीको लागि फे टका लक्ष्यहरु):

PhET’s simulations and suggestions for simulation use are designed to support the following
objectives. फे ट सिम्युलेशन प्रयोगको लागि सिमुलेशन र सुझावहरू निम्न उद्देश्यहरूलाई समर्थन गर्न
योजना गरिएको हो।

44 | P a g e
 Students will बिद्यार्थीहरु…

 Engage in scientific exploration with multiple, positive learning outcomes

बहु, सकारात्मक शिक्षण परिणामहरूको साथ वैज्ञानिक अन्वेषणमा संलग्नता

 Formulate and ask questions

प्रश्नहरू तयार गर्नुहोस् र सोध्नुहोस्

 Make predictions
भविष्यवाणी गर्नुहोस्

 Test emerging ideas and design experiments

उभरनको विचारहरूको परीक्षण र योजनाको प्रयोगहरु गर्ने

 Use evidence to support ideas

विचारहरूको समर्थन गर्न प्रमाण प्रयोग गर्नुहोस्

 Monitor and reflect on their own understanding (e.g. through self-checking with simulation
feedback, discussing with a partner, or teacher-led checks for understanding).
मुल्यांकन गर्नुहोस् र उनीहरूको आफ्नै बुझाइमा प्रतिबिम्बित गर्नुहोस् (उदाहरण सिमुलेसन
प्रतिक्रियाको साथ आत्म-जाँच मार्फ त, साथीहरुसँग छलफल गर्दै, वा शिक्षकको नेतृत्वमा जाँचहरू
बुझ्दछन्)।

 Achieve conceptual learning

वैचारिक शिक्षा प्राप्त गर्नुहोस्

 Identify cause-effect relationships

कारण प्रभाव सम्बन्धहरू पहिचान गर्नुहोस्

 Make meaning of visual and mental models, and use them to make sense of scientific
phenomena
दृश्य र मानसिक नमुनाको अर्थ बनाउनुहोस् र वैज्ञानिक घटनाको बोध गर्न यसको प्रयोग गर्नुहोस्

 Develop facility with commonly-used scientific representations and measurement tools (e.g.
visual models, vectors, graphs, formulas, ruler, …)
सामान्यतया प्रयोग गरिएको वैज्ञानिक प्रतिनिधित्व र मापन उपकरणहरू (जस्तै दृश्य मोडेल, भेक्टर,
ग्राफ, सूत्र, शासक, ...) को साथ सुविधा विकास गर्नुहोस्।

 Coordinate across scientific representations, science models, and real world situations
वैज्ञानिक प्रतिनिधित्वहरू, विज्ञान नमुनाहरू र वास्तविक संसारिक परिस्थितिहरूमा समन्वय गर्नुहोस्

 Make connections to everyday life (e.g. science to the real world)

दैनिक जीवनमा जडान गर्नुहोस् (उदाहरण वास्तविक दुनियामा विज्ञान)

 Take and sense ownership of their learning experience

शिक्षण अनुभवको स्वामित्व बुझ्नुहोस् र लिनुहोस्

 Direct their own learning through exploration

45 | P a g e
 आफ्नै अन्वेषणको माध्यमबाट शिक्षाको निर्देशन

 Persist through intellectual challenges

बौद्धिक चुनौतीहरूको माध्यमबाट जारी रहनुहोस्

 Feel a sense of accomplishment

उपलब्धिको भावना महसुस गर्नुहोस्

 See science as accessible, understandable, and enjoyable

विज्ञानलाई पहुँचयोग्य, बुझ्ने र रमाईलोको रूपमा हेर्नुहोस्

 Identify as a scientist (a person that uses scientific reasoning)

वैज्ञानिकको रूपमा पहिचान गर्नुहोस् (वैज्ञानिक तर्क प्रयोग गर्ने व्यक्ति)

 Develop further interest in science

विज्ञानमा थप चासोको विकास गर्नुहोस्

 Experience the joy of inquiry and discovery

अनुसन्धान र खोज को आनन्द अनुभव गर्नुहोस्

PhET’s Goals for Teachers (शिक्षकहरूको लागि फे टका लक्ष्यहरू):

PhET’s simulations, activity design guidelines, and strategies for facilitation aim to support
teachers’ achievement of the following objectives. फे ट सिमुलेशनहरू, गतिविधि योजनाको
दिशानिर्देशहरू र रणनीतिहरू सुविधाको लागि शिक्षकहरूको निम्न उद्देश्यहरूको उपलब्धिलाई समर्थन
गर्न।

Teachers will शिक्षकहरुले…

Create a student-centered classroom by hearing and valuing student ideas

विद्यार्थीको मूल्यवान् विचारहरू गरेको सुनेर विद्यार्थी-के न्द्रित कक्षाकोठा सिर्जना गर्नुहोस्
 Promoting student agency – students actively driving their learning
विद्यार्थी क्रियाकलापको प्रचार गर्ने - बिद्यार्थी शिकाईको सक्रिय रूपमा परिचालन

 Encouraging and guiding student inquiry

विद्यार्थी अनुसन्धानलाई प्रोत्साहन र मार्गनिर्देशन

 Being a co-participant in the inquiry process

जाँच प्रक्रियामा सह-सहभागी बन्नु

 Building on students’ prior knowledge

विद्यार्थीहरूको अघिल्लो ज्ञानमा निर्माण गर्दै

 Foster a supportive, goal-oriented learning environment by…

सहायकको भूमिका निर्वाह द्वारा , लक्ष्य उन्मुख शिक्षा वातावरण सृजना गर्ने...

46 | P a g e
 Valuing and addressing multiple goals - content, process, habits of mind, interest, etc.
बहु लक्ष्यहरूलाई सम्बोधन गर्दै - सामग्री, प्रक्रिया, मनको बानी, रुचि, आदिमा ध्यान दिने।

 Being prepared to address common student ideas / thinking and confusions

सामान्य विद्यार्थी विचारहरू / सोच र भ्रमहरूलाई सम्बोधन गर्न तयार हुनु

 Adapting activities to their environment and their students (e.g. for varying learning goals
and education levels)
विद्यार्थीहरूको वातावरण लागि गतिविधिहरू अनुकू लन गर्ने (उदाहरणका लागि भिन्न शिक्षाको लक्ष्य
अनुभूति दिने र शिक्षा स्तरहरको वृद्धि)

 Implementing ‘checks for understanding’ in order to assess student learning and drive
instruction
"बिद्यार्थीले कति बुझेको छ जाँच गर्ने" र उनीहरुले सिके को आंकलन गर्न को निर्देशन दिने

 Being responsive by flexibly adapting to emergent student ideas

उदयकर्ता विद्यार्थी विचारहरूलाई लचिलो रूपले अनुकू लन गरेर प्रतिक्रियाशील हुँने

 Bring their experience, professionalism, and knowledge of their students to designing

तिनीहरूको अनुभव, व्यावसायिकता, र उनीहरूको विद्यार्थीहरूको ज्ञान योजनामा ल्याउनुहोस्

 implementing, improving activities, implementation and sim design.

कार्यान्वयन, गतिविधिहरू सुधार, कार्यान्वयन र सिम नमुना तयार गर्ने।

Science Learning (विज्ञान शिक्षा)

Science learning often far from science practice विज्ञान शिक्षण प्राय: विज्ञान अभ्यासबाट टाढा
हुन्छन्

In lab: In Class:
Specific Content
Procedures Knowledge

The Challenge (चुनौती)

Learning science through science inquiry विज्ञान अनुसन्धान मार्फ त विज्ञान सिक्दै
Science Inquiry
Scientific Practices Advance (their)
Problem Solving understanding,
knowledge and ideas

47 | P a g e
Compare and contrast (दाज्नु र विषमता)

48 | P a g e
 Sim-based Learning

Strategies for designing sim-based activities

 Start with open play Avoid explicit instruction
खुला खेलसँगै सुरू गर्नुहोस् स्पष्ट निर्देशनबाट जोगिनुहोस्
 Leverage affordances of the sim
सिमको लाभ उठाउन
 Use open, investigative questions and challenge prompts
खुला, अन्वेषणात्मक प्रश्न र चुनौती शिघ्र प्रयोग गर्नुहोस्

49 | P a g e
Sim-based Learning (सिम-आधारित सिक्षा)
Creating Sim-based Learning Environments सिम-आधारित शिक्षण वातावरण सिर्जना गर्दै

Sim Design (सिम डिजाइन)

Implicit Scaffolding (निहित मचान)

 HIGHLY INTERACTIVE, IMMEDIATE DYNAMIC FEEDBACK, REAL WORLD CONNECTIONS

एकदम अन्तरक्रियात्मक, द्रुत गतिशील प्रतिक्रिया, वास्तविक संसारिक सम्बन्ध
 ACCURATE, DYNAMIC VISUAL
सही, गतिशील दृश्य
 MODELS & REPRESENTAIONS SHOWS THE INVISIBLE
नमुना र अदृश्य देखाउने प्रतिनिधिहरु समाबेश
 SUPPORT THROUGH DESIGN
डिजाइन मार्फ त समर्थन
 ALLOWS ACTIONS NOT POSSIBLE IN THE REAL WORLD
वास्तविक संसारमा असम्भव कार्यहरूलि अनुमति दिन्छ
 INTUITIVE INTERFACE
परिचयात्मक अंतराफलक

50 | P a g e
PhET Sim Color Vision Example (फे ट सिम रं ग दृष्टिको उदाहरण)

Single Bulb Screen (एउटा बल्बको पर्दा)

In this screen, students investigate color perception and color subtraction.

यस पर्दामा, विद्यार्थीहरूले रं गको बोध र घटाउ अनुसन्धान गर्छन्।

RGB Bulbs Screen (RGB बल्बको पर्दा)

Students can explore color addition with red, green, and blue light.
विद्यार्थीहरूले रातो, हरियो र नीलो बत्तीको साथ थप अन्वेषण गर्न सक्दछन्।

• Each pixel photon represents many photons in the model. At times, color may still be
perceived even when a pixel photon does not precisely hit the eye because the underlying
model assumes there is a beam of photons present.
प्रत्येक पिक्सेल फोटोनले मोडेलमा धेरै फोटानहरू प्रतिनिधित्व गर्दछ। कहिलेकाँही, रं ग अझै पनि बुझ्न
सक्दछ जब पिक्सेल फोटोनले ठ्याक्कै आँखामा हिर्काउँदैन किनभने अन्तर्निहित मोडेलले त्यहाँ
फोटोनहरूको बिम रहेको विश्वास गर्दछ।

51 | P a g e
• Some photons will appear purple due to the algorithm used to map colors to RGB. However,
purple is not attributable to a single pure wavelength, but rather a mixture. All purple photons
present in the simulation should be assumed to be violet.
RGB मा रं ग नक्शा गर्न प्रयोग गरिएको एल्गोरिथ्मको कारण के हि फोटोनहरू बैजनी देखिने छन्। जे
होस्, बैजनी एकल शुद्ध तरं गदैर्ध्य को लागी श्रेयस्कर होईन, बरु मिश्रण हो। सिमुलेसनमा उपस्थित
सबै बैजनी फोटोन वायोलेट मान्नु पर्छ।
• The light source in the Single Bulb screen is modeled like a tunable laser, and the filters are
modeled as optical bandpass filters. The goal of these filters is to get students to realize that a
filter is subtractive not additive.
एउटा बल्ब पर्दामा प्रकाश स्रोत ट्युनिएबल लेजरको नमुना गरिएको छ, र फिल्टरहरू अप्टिकल
ब्यान्डपास फिल्टरको रूपमा नमुना गरिएको छ। यी फिल्टरहरूको लक्ष्य भनेको विद्यार्थीहरू यो
महसुस गराउनको लागि कि फिल्टर उप घटाउने हैन।

Suggestions for Use (प्रयोगको लागि सुझावहरू)

Challenge Prompts (चुनौति संके त)
• Describe what happens to white light when it passes through a filter. Are filters additive or
subtractive?
सेतो बत्तीलाई के हुन्छ वर्णन गर्नुहोस् जब यो फिल्टर मार्फ त जान्छ। के फिल्टर थपक वा उप-
सक्रिय छन्?
• Explain what happens when the filter and bulb have similar colors. Is the light filtered out
completely, or does some of it get through?
फिल्टर र बल्बको समान रंग भएपछि के हुन्छ वर्णन गर्नुहोस्। के प्रकाश पूर्ण रूपमा फिल्टर
गरिएको छ, वा के हि मार्फ त जान्छ?
• How is white light created? Is white a color? Explain.
सेतो बत्ती कसरी सिर्जना हुन्छ? के सेतो रंग छ? बुझाउनुहोस्।
• What are the secondary colors of light? Explain how they are created.
प्रकाश को दोस्रो रं ग के हो? तिनीहरू कसरी सिर्जना हुन्छन् वर्णन गर्नुहोस्।
• Use the RGB sliders to produce orange, purple, brown, and gray. How much red, green, and
blue is needed to produce each of these colors?
RGB स्लाइडरहरू सुन्तला, बैजनी, खैरो र खैरो उत्पादनको लागि प्रयोग गर्नुहोस्। यी प्रत्येकको उत्पादन
गर्न कति रातो, हरियो र निलो चाहिन्छ?

52 | P a g e
Programming (प्रोग्रामिंग)
In today’s world, we have to understand that It has
become common place to refer young people as
“digital natives” due to their apparent fluency with
digital technologies. Indeed, many young people
are very comfortable sending text messages,
playing online games, and browsing the Web. But
does that really make them fluent with new
technologies? Though they interact with digital
media all the time, few are able to create their own
games, animations, or simulations. It’s as if they
can “read” but not “write.”
आजका युवाहरु डिजिटल टेक्नोलोजी प्रयोग गरी
हुर्के को कारण उनीहरुलाई "डिजिटल नेटिभ" भनेर
सम्बोधन गर्ने सामान्य भएको छ। वास्तवमा, धेरै
युवाहरु सन्देशहरू पठाउन, अनलाइन गेमहरू खेल्ने र
वेब ब्राउज गर्न जान्छन्। तर के यसले उनीहरूलाई
नयाँ प्रविधिहरूको साथ पोख्त बनाउँछ? जहाँसम्म
तिनीहरू डिजिटल मिडियासँग अन्तर्क्रि या गर्दछन्, थोरैले
आफ्नै खेलहरू, एनिमेशनहरू, वा नक्कलहरू सिर्जना गर्न सक्षम छन्। एक अर्थमा तिनीहरू "पढ्न" सक्छन् तर
"लेख्न" सक्दैनन्।

As we see it, digital fluency requires not just the ability to chat, browse, and interact but also
the ability to design, create, and invent with new media. To do so, you need to learn some type
of programming. The ability to program provides important benefits. For example, it greatly
expands the range of what you can create (and how you can express yourself) with the
computer. It also expands the range of what you can learn. In particular, programming supports
“computational thinking,” helping you learn important problem solving and design strategies
that carry over to non programming domains. And since programming involves the creation of
external representations of your problem-solving processes, programming provides you with
opportunities to reflect on your own thinking, even to think about thinking itself.
डिजिटल पोख्त भन्नाले के वल कु राकानी गर्ने, ब्राउज गर्ने र अन्तर्क्रि या गर्ने क्षमता मात्र होइन, नयाँ
संचार साधनका साथ डिजाइन गर्ने र सिर्जना गर्ने क्षमता सिक्न पनि आवश्यक छ। त्यसो गर्न तँपाईले
के ही प्रकारको प्रोग्रामिंग सिक्नु पर्छ। प्रोग्रमिंगको क्षमताले महत्त्वपूर्ण लाभहरू प्रदान गर्दछ। उदाहरण
को लागी, यसले तँपाईले के बनाउनु हुन्छ (कसरी तपाई आँफै अभिव्यक्त गर्न सक्नुहुन्छ) तँपाईको
कम्प्युटरको दायरा विस्तार गर्दछ।विशेष रूपमा, प्रोग्रामिंगले "कम्प्युटेशनल सोच" लाई समर्थन गर्दछ,
जसले तँपाईलाई महत्त्वपूर्ण समस्या समाधान र डिजाइन रणनीतिहरूलाई सिकाउँदछ र प्रोग्रामिंगले
तँपाईको समस्या समाधान गर्ने प्रक्रियाका बाह्य प्रतिनिधित्वहरूको सिर्जना समावेश गर्दछ, प्रोग्रामिंगले
तँपाईलाई तँपाईको आफ्नै सोचाइमा प्रतिबिम्बित गर्ने अवसरहरू प्रदान गर्दछ, आँफै सोच्नको लागि र
सोच्न पनि।

53 | P a g e
When personal computers were first introduced in the late 1970s and 1980s, there was initial
enthusiasm for teaching all children how to program. Thousands of schools taught millions of
students to write simple programs in Basic. Though some children and teachers were energized
and transformed by these new possibilities, most schools soon shifted to other uses of
computers. Since that time, computers have become pervasive in children’s lives, but few learn
to program. Today, most people view computer programming as a narrow, technical activity,
appropriate for only a small segment of the population.
जब निजी कम्प्युटरहरू पहिलो पटक १९७० र १९८० को दशकमा शुरू भएको थियो, त्यो बेला सबै
बच्चाहरूलाई कसरी प्रोग्राम सिकाउने उत्साह थियो। हजारौं बिद्यालयहरूले लाखौं विद्यार्थीहरूलाई
बेसिकमा सरल प्रोग्रामहरू लेख्न सिकाउँथे। यद्यपि के ही बच्चाहरू र शिक्षकहरू ती नयाँ
सम्भावनाहरूद्वारा उत्साहित र परिवर्तन भएका थिए तर धेरै जसो बिद्यालयहरू चाँडै कम्प्युटरको अन्य
प्रयोगहरूमा सर्न थाले। त्यस समयदेखि कम्प्युटर बालबालिकाको जीवनमा व्यापक बनेको छ, तर
थोरैले प्रोग्राम गर्न सिक्छन्। आज अधिकांश व्यक्तिहरू कम्प्युटर प्रोग्रामिंगलाई संकु चित, टेक्निकल
गतिविधिको रूपमा हेर्छन् र थोरै मानिसले यस्लाई उपयुक्त मान्छ।

What happened to the initial enthusiasm for introducing programming to children? Why did
Basic and other initiatives not live up to their early promise? There were several factors:
बच्चाहरूलाई प्रोग्रामिंग शुरू गर्ने प्रारम्भिक उत्साहलाई के भयो? बेसिक र अन्य पहलहरू किन
उनीहरूको प्रारम्भिक प्रयासहरू पूरा भएन? त्यहाँ धेरै कारकहरू थिए:

► Early programming languages were too difficult to use, and many children simply couldn’t
master the syntax of programming
प्रारम्भिक प्रोग्रामिंग भाषाहरू प्रयोग गर्न धेरै गाह्रो थियो, र धेरै बच्चाहरूले सजिलै प्रोग्रामिंगको
सिन्ट्याक्स प्रयोग गर्न सक्दैनन्;
► Programming was often introduced with activities (such as generating lists of prime
numbers and making simple line drawings) that were not connected to young people’s interests
प्रोग्रामिंग प्रायः गतिविधिहरू (जस्तै प्राइम नम्बरहरूको सूचि सिर्जना गर्ने र साधारण रेखाचित्रहरू
बनाउने) को साथ शुरू गरिएको थियो जुन युवाको रुचिमा जडान गरिएको थिएन।
► Programming was often introduced in contexts where no one could provide guidance
when things went wrong or encourage deeper explorations when things went right.
प्रोग्रामिंग प्रायः त्यस्ता प्रसंगहरूमा प्रस्तुत गरिएको थियो जहाँ कु नै पनि कु रा गलत भएको बेला
मार्गदर्शन दिन वा गाह्रो अन्वेषणलाई प्रोत्साहित गर्ने कु रामा जब परिस्थिति ठीक भएको थियो।

54 | P a g e
Before we learn about teaching programming
हामीले प्रोग्रामिंग बारेमा सिकाउनु अघि
 How do your students react, when you say “it is time to learn about programming?”
तँपाईको विद्यार्थीहरूले कस्तो प्रतिक्रिया देखाउनेछन्, जब तँपाई आफ्नो बिद्यार्थीलाई "प्रोग्रामिंगको
बारेमा सिक्ने समय भयो भन्नुहुन्छ?"
 Do they understand the concepts? Can they apply them?
के उनीहरूले यस्को अवधारणा बुझ्दछन्? के तीनीहरुले यस्लाई लागू गर्न सक्छ?

Before students try to make a program they need to learn “COMPUTATIONAL THINKING”
विद्यार्थीहरूले कम्प्युटरको प्रोग्राम बनाउनु अघि "कम्प्यूटेशनल सोच" सिक्नुपर्छ
“Computational thinking” is not about thinking like a computer (computers don't think). In fact,
computational thinking does not even need a computer for it to take place. Instead, it is a way to
understand a problem and then to logically work out a good solution.
“कम्प्युटेसनल” सोच भनेको कम्प्युटरको जस्तो सोच्नको लागि होइन (कम्प्युटरले सोच्दैन)। वास्तवमा
कम्प्युटेसनल सोच हुनको लागि कम्प्युटरको आवश्यकता पनि पर्दैन।यो समस्यालाई बुझ्ने तरिका हो
र त्यसपछि तार्कि क रूपमा राम्रो समाधानको लागि कार्य गर्नु हो।

Programming is to tell a computer what to do and how to do it. Computational thinking enables

you to work out exactly what to tell the computer to do.
प्रोग्रामिंग भनेको कम्प्युटरलाई के गर्ने र कसरी गर्ने भनेर बताउनु हो। कम्प्युटेसनल सोचले तँपाईले
कम्प्युटरलाई ठीक काम गर्न सक्षम गर्दछ।

55 | P a g e
For example, making a cup of tea उदाहरणको लागि एक कप चिया बनाउने:
It needs certain procedures to follow यसलाई अनुसरण गर्न निश्चित प्रक्रियाहरूको आवश्यक छ:

As we need to follow the every small procedure to make

a cup of tea. In programing also we need to look at every
factor and need to break a complex problem or system
into parts that are easier to conceive, understand and
maintain program.
जस्तो कि हामीले प्रत्येक कपको चिया बनाउन प्रत्येक सानो
प्रक्रिया अनुसरण गर्नु पर्छ। प्रोग्राममा पनि हामीले प्रत्येक
कारकलाई हेर्नुपर्दछ र जटिल समस्या वा प्रणाली तोड्नु पर्छ
जुन कार्यक्रमलाई कल्पना गर्न, बुझ्न र यसलाई कायम राख्न सजिलो हुन्छ।

2. To Make a Cup of Tea

Fetch utensils and ingredients
1. Get Kettle
2. Get Tea
3. Get Milk
4. Get Sugar Lumps
Boil water in Kettle
1. Empty Kettle
2. Fill Kettle with water
3. Switch Kettle on
4. Wait until Kettle Boils
Make Tea in Pot
1. Put Tea in Pot
2. Put boiling water in pot
3. Wait 2 minutes
Add Tea, Milk and Sugar to Cup
1. Put Milk in Cup
2. Pour Tea in Cup
3. Put 1 Sugar Lump in Cup
4. Give cup of tea to Guest
5. Stir Tea in Cup
6. Give cup of tea to Guest
 Computer system needs instructions to perform different tasks. These instructions are
called command. A collection or set of commands composes a program.
कम्प्युटर प्रणालीलाई विभिन्न कार्यहरू गर्न निर्देशन चाहिन्छ।यी निर्देशनहरूलाई आदेश
भनिन्छ। संग्रह वा आदेशहरूको सेटले प्रोग्राम रचना गर्दछ।
 Computer program are written using programming languages in order to solves specific
problem.
कम्प्युटर प्रोग्राम, प्रोग्रामिंग भाषाहरूको प्रयोग गरेर विशिष्ट समस्या समाधान गर्न लेखिएको हुन्छ।

56 | P a g e
 Some of the popular examples of programming languages are:
QBASIC, Scratch, C, C++, Python, Java, PHP, MySql, .NET etc.

 Programmer is a person who develops the program using programming language

प्रोग्रामर एउटा व्यक्ति हो जसले प्रोग्रामिंग भाषा प्रयोग गरे र प्रोग्रामको विकास गर्दछ
 Programmers use programming tools to develop a program. Algorithm and Flowchart are
most popular programming tools and technique to write a program
प्रोग्रामरहरू प्रोग्राम विकास गर्न प्रोग्रामिंग टुल्सको प्रयोग गर्छन्। एल्गोरिथ्म र फ्लोचार्ट सबैभन्दा
लोकप्रिय प्रोग्रामिंग उपकरणहरू र प्रोग्राम लेख्नको लागि प्रविधि हुन्

QBASIC (or Quick Beginner's All-Purpose Symbolic Instruction Code) is a very simple programming

language for Absolute Beginners. It is the most popular high level programming language.
Developed by Microsoft Company, USA.

Programming is basically telling your computer what to do. In that sense, you are programming
your computer every time you use it!
प्रोग्रामिंगले तँपाईले कम्प्युटरलाई के गर्ने भनेको हुन्छ। यस अर्थमा, तँपाईले आफ्नो कम्प्युटरलाई
प्रयोग गर्दा प्रत्येक पटक प्रोग्रामिंग गर्दै हुनुहुन्छ!
But when most people talk about computer programming, they are referring to writing code in
a computer language. One of the language is called QBasic.
तर जब अधिकांश व्यक्तिहरू कम्प्युटर प्रोग्रामिंगको बारेमा कु रा गर्छन्, तिनीहरू कम्प्युटर भाषामा कोड
लेख्ने सन्दर्भमा हुन्।यस्तै एउटा भाषालाई QBasic भनिन्छ।
Computers can only do math. Everything we do on our computers is ultimately converted to
binary code which is completely made up of 1's and 0's. (like : 101001101)
कम्प्युटरहरू मात्र गणित गर्न सक्छन्। हामीले हाम्रो कम्प्युटरमा गर्ने सबै कु रा अन्तत: बाइनरी
कोडमा रूपान्तरण हुन्छ जुन पूर्ण रूपमा १ र ० ले बनेको हुन्छ। (जस्तै: १०००००११०१)

57 | P a g e
Some of the advantages of QBasic are: Qbasic को के हि फाईदाहरु
 Suitable for mathematical and business applications.
गणित र व्यवसायिक अनुप्रयोगहरूको लागि उपयुक्त।
 Best for beginners to understand the programming language.
यो शुरुआतीहरूको लागि प्रोग्रामिंग भाषा बुझ्नको लागि उत्तम छ।
 It checks for errors in syntax automatically.
यसले स्वचालित रूपमा सिन्ट्याक्समा त्रुटिहरूको जाँच गर्दछ।
 It is simple and easy to debug.
यो सरल र डिबग गर्न सजिलो छ।
And some of the disadvantages of QBasic are: के हि बेफाईदाहरु
 QBasic is not a well-structured programming language.
QBasic एउटा राम्रो संरचित प्रोग्रामिंग भाषा हैन।
 It is mostly used in education or training.
यो प्राय: शिक्षा वा प्रशिक्षणमा मात्र प्रयोग हुन्छ।
 QBasic does not contain a compiler, and cannot generate executable programs.
QBasic ले कम्पाइलर समावेश गर्दैन, र कार्यान्वयन योग्य प्रोग्रामहरू उत्पन्न गर्न सक्दैन।
 It is not a professional language.
यो व्यावसायिक भाषा होईन।

58 | P a g e
Getting started with QBASIC
We have installed two QBASIC program. You can use either of them.
हामीले दुई QBASIC प्रोग्राम स्थापना गरेका छौं। तँपाई यी दुई मध्य कु नै पनि प्रोग्राम प्रयोग गर्न
सक्नुहुन्छ।

One is QB64 and another is DOS Box. Open one of it and start programming.
एउटा QB64 हो र अर्को DOS Box हो। तँपाई यस मध्य एउटा खोल्नुहोस् र प्रोग्रामिंग सुरु गर्नुहोस्।

59 | P a g e
60 | P a g e
61 | P a g e
 In Nepal, QBASIC is still widely being taught for programming which most of the student found
it very difficult to understand. Where in most of the countries, Scratch program is widely used
to teach basic programming. The Scratch program is based on a collection of graphical
“programming blocks” children snap together to create programs. As with Lego bricks,
connectors on the blocks suggest how they should be put together. Children can start by simply
playing with the bricks, snapping them together in different sequences and combinations to see
what happens. There is none of the obscure syntax or punctuation of traditional programming
languages. The experience is playful.
नेपालमा अझै पनि QBASIC लाई व्यापक रूपमा प्रोग्रामिंग सिकाउन पढाईन्छ जुन धेरै विद्यार्थीलाई
बुझ्न गाह्रो भएको थियो।अधिकांश मुलुकमा स्क्र्याचलाई व्यापक रुपमा साधारण प्रोग्रामिंग सिकाउन
प्रयोग गरीन्छ।स्क्र्याच प्रोग्राम एउटा ग्राफिकल "प्रोग्रामिंग ब्लकहरू" थुप्रो जुन बच्चाहरूको सिर्जना
कार्यक्रमको लागि सँगै जोड्ने संग्रहमा आधारित छ। लेगो ब्लकमा जस्तै जडानकर्ताहरूले सुझाव
दिन्छन् कसरी उनीहरूलाई तोकिएको हुनुपर्छ। के टाके टीहरूले के वल जोड गरेर शुरू गर्न सक्दछन्,
तिनीहरूलाई के हुन्छ हेर्नुहोस्।हेर्न बिभिन्न दृश्य र संयोजनहरूमा सँगै थप्दै जाने। पारम्परिक
कार्यक्रम भाषा भाषाहरूको कु नै अस्पष्ट सिन्ट्याक्स वा विराम चिह्नहरू छैनन्।यो एउटा खेल जस्तो
अनुभूति हुन्छ।

Scratch blocks are shaped to fit together only in ways that make syntactic sense. Control
structures (like forever and repeat) are C-shaped to suggest that blocks should be placed inside
them. Blocks that output values are shaped according to the types of values they return: ovals
for numbers and hexagons for Booleans. Conditional blocks (like if and repeat-until) have
hexagon-shaped voids, indicating a Boolean is required.
स्क्र्याच ब्लकहरू के वल वाक्य रचना बनाउने तरिकाहरूमा फिट गर्नको लागि आकार दिन्छन्।
नियन्त्रण संरचनाहरू (जस्तै सदाका लागि र दोहोरिएका) सी-आकारका हुन् जसले सुझाव दिन्छ कि
उनीहरू भित्र ब्लक राख्नु पर्छ। अवरोधहरू जुन निर्गत मानहरू तिनीहरू फर्काइएका मानहरूको प्रकार
अनुसार आकार हुन्छन्: संख्याका लागि अण्डकार र बुलियनका लागि हेक्सागनहरू। कन्डिसनअल
ब्लक (जस्तै र यदि दोहोर्याई गर्ने) हेक्सागन-आकार शुन्य हुन्छ जसले एउटा बुलियन प्रयोगको संके त
गर्छ।

62 | P a g e
The name “Scratch” itself highlights the idea of tinkering, as it comes from the scratching
technique used by hip-hop disc jockeys, who tinker with music by spinning vinyl records back
and forth with their hands, mixing music clips together in creative ways. In Scratch
programming, the activity is similar, mixing graphics, animations, photos, music, and sound.
"स्क्र्याच" नाम आँफै मा मर्मत र संभारको विचार लाई प्रकाश दिन्छ, यो हिप-हप डिस्क जोकीले प्रयोग
गर्ने स्क्र्याचिंग टेक्नीकबाट आएको हो, जसले संगीतको साथ रेकर्डलाई हातले पछाडि घुमाउँदै, संगीत
क्लिपहरू सँगै रचनात्मक रूपमा मिलाएर बजाउने। स्क्र्याच प्रोग्रामिंगमा, गतिविधि समान छ, मिश्रण
ग्राफिक्स, एनिमेशन, फोटो, संगीत, र ध्वनी जोडी प्रोग्राम बनाउने।

Scratch is designed to be highly interactive. Just click on a stack of blocks and it starts to execute
its code immediately. You can even make changes to a stack as it is running, so it is easy to
experiment with new ideas incrementally and iteratively. Want to create parallel threads?
Simply create multiple stacks of blocks. Our goal is to make parallel execution as intuitive as
sequential execution.
स्क्र्याच अत्यधिक अन्तर्क्रि यात्मक हुनको लागि डिजाइन गरिएको हो। के वल ब्लकहरूको थुप्रोहरुमा
क्लिक गर्नुहोस् र यसले यसको कोड अत्यन्त कार्यान्वयन गर्न सुरू गर्दछ। तपाईले थुप्रोमा परिवर्तन
पनि गर्न सक्नुहुन्छ जुन चलिरहेको छ, त्यसैमा नयाँ विचारहरूको बृद्धि र पुनरावृत्तिगत रूपमा प्रयोग
गर्न सजिलो छ। समानान्तर थ्रेडहरू सिर्जना गर्न चाहनुहुन्छ? के वल ब्लकहरूको बहु थुप्रो सिर्जना
गर्नुहोस्। हाम्रो लक्ष्य समानान्तर कार्यान्वयन अनुक्रमिक कार्यान्वयनको सहज रूपमा बनाउनु हो।

More meaningful बढी अर्थपूर्ण

We know that people learn best and enjoy most, when working on personally meaningful
projects. So in Scratch people can do many different types of projects (stories, games,
animations, simulations), so people with widely varying interests are all able to work on
projects they care about.
मानिसहरुले तब राम्रोसँग सिक्छन् र अधिक रमाईलो गर्छन् जब व्यक्तिगत अर्थपूर्ण परियोजनाहरूमा
काम गर्दछन्। स्क्र्याचमा धेरै प्रकारका परियोजनाहरू (कथाहरू, खेलहरू, एनिमेशनहरू, सिमुलेशनहरू)
गर्न मिल्छ, त्यसैले व्यापक रूपले फरक रुचि भएका व्यक्तिहरूलेपनि आफ्नो मन गर्ने परियोजनाहरूमा
काम गर्न सक्छन्।

For some Scratchers, especially those who want to pursue a career in programming or computer
science, it is important to move on to other languages. But for many other Scratchers, who see
programming as a medium for expression, not a path toward a career, Scratch is sufficient for
their needs. With Scratch, they can continue to experiment with new forms of self-expression,

63 | P a g e
producing a diverse range of projects while deepening their understanding of a core set of
computational ideas. A little bit of programming goes a long way.
हामी हाम्रो प्राथमिक फोकस राख्न योजना बनाउँछौं के ही स्क्र्याच प्रयोगकर्ताको लागि, विशेष गरी जो
प्रोग्रामिंग वा कम्प्युटर विज्ञानमा क्यारियर बनाउन चाहान्छन्, अन्य प्रोग्रमिंग भाषाहरूमा जान्न महत्वपूर्ण
छ। तर धेरै अन्य स्क्र्याच प्रयोगकर्ताको लागि, जसले अभिव्यक्तिको माध्यमको रूपमा प्रोग्रामिंग हेर्छन्,
क्यारियर तर्फ को होइन, स्क्र्याच उनीहरूको आवश्यकताको लागि पर्याप्त छ। स्क्र्याचको साथ,
तिनीहरूले आत्म-अभिव्यक्तिको नयाँ रूपहरूको साथ प्रयोग गर्न जारी राख्न सक्दछन्, विभिन्न प्रकारका
परियोजनाहरू उत्पादन गर्छन् जबकि उनीहरूको कम्प्युटरिय विचारहरूको भित्रि ज्ञानलाई गहिरो
पार्दछन्। थोरै प्रोग्रामिंगले लामो यात्रा गर्छ।

64 | P a g e
Scratch (स्क्र्याच)

Scratch is a project of the MIT Media Lab.

Scratch MIT Media Lab समूहको परियोजना हो।

The MIT Scratch Team and collaborators are researching how people use and learn with Scratch.
एमआईटी स्क्र्याच टीम र सहयोगीहरूले अनुसन्धान गरिरहेका छन् कि कसरी मानिसहरूले स्क्र्याचको
साथ प्रयोग गर्छन् र सिक्छन्।

The ability to code computer programs is an important part of literacy in today’s society. When
people learn to code in Scratch, they learn important strategies for solving problems, designing
projects, and communicating ideas.
कम्प्युटर प्रोग्राम कोड गर्न सक्ने क्षमता आजको समाजमा साक्षरताको एक महत्त्वपूर्ण अंश हो। जब
व्यक्तिहरूले स्क्र्याचमा कोड गर्न सिक्छन्, तिनीहरूले समस्याहरू समाधान गर्ने, परियोजना डिजाइन गर्ने,
र विचारहरू सञ्चार गर्ने महत्वपूर्ण रणनीतिहरू सिक्छन्।

Students can use Scratch to code their own interactive stories, animations, and games. In the
process, they learn to think creatively, reason systematically, and work collaboratively  —
essential skills for everyone in today’s society. Educators are integrating Scratch across many
different subject areas and age groups.
विद्यार्थीहरूले आफ्ना अन्तर्क्रि यात्मक कथाहरू, एनिमेशनहरू, र खेलहरू कोड गर्न स्क्र्याच प्रयोग गर्न
सक्दछन्। प्रक्रियामा, तिनीहरूले रचनात्मक सोच्न, व्यवस्थित रूपमा तर्क गर्न, र सहयोगी रूपमा कार्य
गर्न सिक्छन् - आजको समाजमा सबैको लागि आवश्यक सीपहरू हुन्। शिक्षकहरूले बिभिन्न बिषय क्षेत्र
र उमेर समूहहरूमा स्क्र्याच एकीकृ त गर्दैछन्।

65 | P a g e
Getting started with SCRATCH (SCRATCH सुरु गर्ने तरिका)

SCRATCH is a programming language that lets you create your own interactive stories,
animations, games, music, and art.
SCRATCH एक प्रोग्रामिंग भाषा हो जसले तँपाईलाई तँपाईको आफ्नै अन्तर्क्रि यात्मक कथाहरू,
एनिमेशनहरू, खेलहरू, संगीत, र कला सिर्जना गर्न दिन्छ।

This guide shows you how to make a project in SCRATCH.

यो मार्गदर्शकले तँपाईलाई SCRATCH मा कसरी योजना बनाउने देखाउँदछ।

To start a new project, open SCRATCH go to File menu and click New.

नयाँ प्रोजेक्ट सुरू गर्नका लागि SCRATCH खोल्नुहोस अनि File मा जानुहोस् र New मा क्लिक गर्नुहोस्।

66 | P a g e
Start Moving (सार्न सुरु गर्नुहोस्)

Drag a MOVE block into the Scripts area. स्क्रिप्ट क्षेत्रमा MOVE ब्लक तान्नुहोस्।

Click on the block to make the cat move.

बिरालालाई सार्नको लागि ब्लकमा क्लिक गर्नुहोस्।
Add a sound (एउटा आवाज जोड्नुहोस्)

67 | P a g e
 Drag out a PLAY DRUM and snap it onto the MOVE block.
एउटा PLAY DRUM बाहिर तान्नुहोस् र यसलाई MOVE ब्लकमा लगेर जोड्नुहोस्।

Click and listen. क्लिक गर्नुहोस् र सुन्नुहोस्।

If you can’t hear it, check that the sound on your computer is on.
यदि तँपाई यसलाई सुन्न सक्नुहुन्न भने, तँपाईको कम्प्युटरमा ध्वनि चालु छ कि छैन जाँच गर्नुहोस्।

You can choose different drums from the pull-down menu.

तँपाई पुल-डाउन मेनूबाट विभिन्न ड्रमहरू छनौट गर्न सक्नुहुनेछ।

68 | P a g e
Start Dance (नृत्य सुरू गर्नुहोस्)

Add another MOVE block.

Click inside the block and type in a minus sign.
अर्को MOVE ब्लक थप्नुहोस्। ब्लक भित्र क्लिक गर्नुहोस् र
माइनस साइन टाईप गर्नुहोस्।

Click on any of the blocks to run the stack.

स्ट्याक चलाउनको लागि कु नै पनि ब्लकमा क्लिक गर्नुहोस्।

Add another PLAY DRUM block, then choose a drum

from the menu. Click to run.
अर्को PLAY DRUM ब्लक थप्नुहोस्, त्यसपछि मेनुबाट ड्रम
छनौट गर्नुहोस्।चलाउन क्लिक गर्नुहोस्।

Again and again (पटक पटक दोहोर्याउन)

Drag out a REPEAT block and drop it on top of the stack.

एउटा REPEAT ब्लक बाहिर तान्नुहोस् र थुप्रो माथि छाड्नुहोस्।
You want the mouth of the REPEAT to wrap around the other blocks.
तँपाई REPEAT को मुख अन्य ब्लक वरिपरि लपेट्न सक्नुहुन्छ।
To drag a stack, pick it up from the top block.
थुप्रो तान्नको लागि, यसलाई माथिको ब्लकबाट राख्नुहोस्।
You can change how many times it repeats.
तँपाई यसलाई कति चोटि दोहोर्याउन चाहनुहुन्छ परिवर्तन गर्न
सक्नुहुन्छ।

69 | P a g e
Click to run. चलाउन क्लिक गर्नुहोस्।
You can click on any block to run a stack
तँपाई कु नै पनि ब्लक क्लिक गरी थुप्रो चलाउन सक्नुहुन्छ

Say Something (के हि भन्न लगाउनुहोस्)

Click the LOOKS category and drag out a SAY block.

LOOKS कोटी क्लिक गर्नुहोस् र एउटा SAY ब्लक बाहिर तान्नुहोस्।

Click inside the SAY block and type to change the words. Click to try it.
SAY बाकस भित्र क्लिक गर्नुहोस् र शब्दहरू परिवर्तन गर्न टाइप गर्नुहोस्। यसलाई प्रयास गर्न
क्लिक गर्नुहोस्।

Then snap the SAY block on the top.

माथिको SAY बाकसमा क्लिक गर्नुहोस।

70 | P a g e
Green Flag (हरियो झण्डा)

Drag out a block and snap it on top.

ब्लकलाई बाहिर तान्नुहोस् र सबै भन्दा माथि राख्नुहोस्।

जब तँपाई हरीयो झण्डा क्लिक गर्नुहुन्छ, तपाईको लिपि शुरु हुनेछ।

रोक्नको लागि रातो बटन क्लिक गर्नुहोस्।

Change Color (रं ग परिवर्तन)
Now try something different... (अब के हि भिन्नै गर्नुहोस्)

71 | P a g e
Drag out a CHANGE EFFECT block. एउटा CHANGE EFFECT ब्लक बाहिर तान्नुहोस्।

Click to see what it does.

यसले के गर्छ हेर्न क्लिक गर्नुहोस्।

Select on a space
Space लाई छनोट गर्नुहोस्

Now press the space bar on your keyboard.

अब तँपाईको कु ञ्जीपाटीमा स्पेस बार थिच्नुहोस्।

72 | P a g e
 You can also choose a different key from the pull-down
menu.
तँपाई पुल-डाउन मेनूबाट फरक कु ञ्जी पनि छनौट गर्न सक्नुहुनेछ।

Add a Backdrop पृष्ठभूमि थप्नुहोस्

You can add a backdrop to the stage. तँपाई चरणमा पृष्ठभूमि थप्न सक्नुहुन्छ।

Click on sign to choose a new backfrop.

नयाँ पृष्ठभूमि छनौट गर्न चिन्हमा क्लिक गर्नुहोस्।

Choose a backdrop from the library (such as “Spotlight-Stage”).

पुस्तकालयबाट पृष्ठभूमि छनौट गर्नुहोस् (जस्तै "स्पटलाइट-स्टेज")।

73 | P a g e
 The new backdrop now appears on the Stage.
नयाँ पृष्ठभूमि अब स्टेजमा देखा पर्दछ।

Add a sprite (स्प्राइट जोड्नुहोस्)

Sprite is a computer graphic that may be moved on-screen and otherwise manipulated as a
single entity or in simple each object seen in Scratch is called a sprite.
स्प्राइट एउटा कम्प्यूटर ग्राफिक हो जुन स्क्रिनमा सारिन सकिन्छ र अन्यथा एकल इकाईको
रूपमा हेरफे र गर्न सकिन्छ वा संछिप्तमा स्क्र्याचमा देखिने प्रत्येक वस्तुलाई स्प्राइट भनिन्छ।

74 | P a g e
To add this sprite, click then click People and select “Cassy Dance.”

You can drag the characters to

where you want them.
तँपाइले तिनीहरूलाई चाहानु भएको
ठाउँमा यस्लाई तान्न सक्नुहुनेछ।

Now you can tell the sprite what to do. Try the following, or explore on your own.
अब तँपाई स्प्राइटले के गर्ने भन्न सक्नुहुन्छ। निम्न प्रयास गर्नुहोस्, वा तँपाईको आफ्नै
खोजी गर्नुहोस्।

75 | P a g e
 ADD SOUND (ध्वनि थप्नुहोस्)

Click the SOUNDS tab. SOUNDS ट्याब क्लिक गर्नुहोस्।

You can Choose a sound तँपाई एउटा ध्वनि रोज्न सक्नुहुन्छ
Record your own sound Or Upload a sound file (MP3, AIF, or WAV format).
तँपाईको आफ्नै ध्वनि रेकर्ड गर्नुहोस् वा एउटा ध्वनी फाईल अपलोड गर्नुहोस्

Then, click the Code tab, and drag in a PLAY SOUND block.
त्यसपछि, कोड ट्याब क्लिक गर्नुहोस्, र एउटा प्ले साउन्ड ब्लकमा तान्नुहोस्।Choose your sound
from the pull-down menu and click on it to play it.
पुल-डाउन मेनूबाट तँपाईको आवाज छनौट गर्नुहोस् र क्लिक गरी बजाउनुहोस्।
CHANGE COSTUMES (वस्तु परिवर्तन गर्नुहोस्)

76 | P a g e
 Each sprite can have more than
one costume.
To change the current costume,
click the COSTUMES tab.
Then CHANGE COSTUMES
click on a different costume for
the sprite.
प्रत्येक स्प्राइटको एक भन्दा
बढि पोशाक हुन सक्छ।
हालको पोशाक परिवर्तन गर्नका
लागि क्लिक गर्नुहोस्
COSTUMES ट्याब।
त्यसपछि COSTUMES परिवर्तन
गर्नुहोस् स्प्राइटको लागि बिभिन्न
पोशाकमा क्लिक गर्नुहोस्।

Animate (सजीव)
You can animate a
sprite by switching
between costumes.
Click the Code tab.
Create Code that
switches between
costumes.
तँपाई पोशाक बीच
स्विच गरेर एउटा
स्प्राइट सजीव गर्न
सक्नुहुन्छ।
कोड ट्याब क्लिक
गर्नुहोस्।
कोड सिर्जना गर्नुहोस्
जुन वेशभूषा बीच स्विच
हुन्छ।

77 | P a g e
 Tips (सुझावहरू)

78 | P a g e
Example of the similar Program creating in QBASIC and Scratch
उदाहरण QBASIC र Scratch मा समान प्रोग्राम सिर्जना गर्दै

79 | P a g e