ХОМЕР

ИЛИЈАДА
 1

/
\\
1
1\ \
ЗА ХОМЕРА И НЕГОВАТА ПОЕЗИЈА
1
- Ст~рите Грци знаеле дека и mред Хомера имало поети
и ШDеЗИЈа. Тоа можеле да го научат и од самиот Хомер. :Па
.1 1 и за еиската поезија Хомер не известува дека помали епски
пес1-,и во кои се воспевале славни П!О:Р;визи на знаменити
.':;- \ \ '1 личности 0д херdјската, ние денес би рекле о:ц ми:кенекат,а,
,; еиоха пееле и самите ахајски јунаци ио:Ц Тр0ја €на пример
1 / „ 11(
"1~/ \ Ахил во IX песна). Од Хом:ера знаеме дека во тоа ВF1еме
·1/ ,1
/
~
имало луѓе кои се занимавале специјално со пеење вакви
јуначки песни придружувајки се обично со еден инстру­

/}
Ј мент на жици (форминга, лира или китара). Овие луfе се
викале аеди (аојдој) т.е. пеа<ч:и, певци. Хомер дури ни спо­
менува и имиња на двајца 'Fакви аеди - Фе~ (в0 I, ХVИ
'i \) Ј
( 1 • и ХХП песна на Одисејата) и Демо,цо~ (в0 V]] и :ХПI). Инаку
најстарите легендарни П(i)ети о:д кои некои - се исто така
. ·'1
1
спомнати во Хомеровата Илијада и Одисеја, според С:Fарата
·<·, грчка традиција, биле об~но Ф:Ц северните Фбла~и на Грци­
ја или Тракиј а, како Орфеј и 'I'ам:ирид, а некои од нив од
/:~/ }, Мала Азија (Олен од Ликиј а, а Олимп О:Ц Фwигиј·а).
1 У·чениот Аристотел, учителот на Александар Велики,
' ' во ..:војата Поетика не известува дека имало песl:IИ и многу
поети пред Хомера, но дека тој не може да каже одн. не
знае ни една.

Се веруваше порано, дека епската поезија: ее Ј!Хi)дила во

севернИ'Fе краишта :на Гp;w.;iij а, кај тесалеките Грци, и дека
оттука била пренесена в0 Јонија, т.е. в0 Мада Азцја и на
островите, кај Ш"FО доживеала Пблн рае:цут наnо1>едо со еl{е­
номс:киот и кулrrурниет развито11t на малоазиските rраде-ви,
веројатно и иод в:ли~ание на културно порано разбудепите
пре:цноазиски и северн0афрички народи.
Епските пеG:ни на старИ'11е Грци, како и d{Зј ;др>у.r:Ј1же
се групирале околу некои поважни еобm.~ја. СеЈ,0)

1'
 познаменит настан од претходните в~К'ови, к~ко што е :f!о­
ходот на Аргонавтите , Тебанската ВОЈНа, ТроЈанската В?)на
и др ., станувал центар на една низа измислени собитиЈа и
сите тие образувале еден циклус (грчкиот збор киклое
з начи круг); по тоа и се вика~т често циклички или киклич­
ки поетите и песните од ОВОЈ период.
За · Хомера, најславниот од грчките поети, се мислеше
дека по потекло бил од Јанија. Седум градови спареле околу
че ста кој :Ке биде признат за негово родно место. Еден од
неколкуте епиграми што зборуваат за тоа, глаеи:
Сед ум се градој што спорат за родниот корен на Хомер:
Змир на , град Род, Колофон, Саламина, Хиј, Арг и Атина.
Но во друг.ите епиграми помеѓу градовите се спомену­
ваат уште Кима, Иос, Пил и Итака, што чинат вкушцо не
седум а единаесет градови. Змирна и Хиос имале најмногу
изгледи да бидат земени како родно место на славниот поет.
Едно време се верувало дека Хомер живеел во Х или
IX век пред н . е . Познатиот грчки писател од V век Херо:в;от,
„ таткото на историјата", кажува дека Хомер живеел 400
години пред него . Некои понови филолози мислат дека е
Хомер од многу подоцнешно време: од VП или дури и од
почетокот на VI век пред н.е. Вака мисли и југословенскиот
филолог Милан Будимир . Но и порано, а и денес, има наУ,Ч- ·
ници кои мислат дека Хомер може да биде и од ХЈ! или дуwи
и од крајот на ХП век пред н.е . Но, под?тоците за неговиот
живот и изворите, од каде што се црпат тие, се
сигурни. Неговиот живо·r, како и животот на неговите !ју­
наци од Илијадата и Одисејата, е полн со чудесни приказни.
Неговата биографија е мит и легенда. Она што се г Леда како
најверојатно од неговата биографија можат да бидат пода­
тоците за неговите долги патувања без кои не би :\\[0желе
да се разберат неговите големи и исцрпни познанија на ста -'
рата географија не само на Грција, ами безмалу на целиот
Медитеран.
Славата на Хомера се двете негови бесмртни дела:
Ил,ијадата и Одисејата. Под негово име беа предадени и по­
веkе химни на боговите, малата пародија на Илијадата .__
Батрахомиомахија, комичната поема за бојот на жабИ"Ге и
глувците, и неколку други, но . и овие секако не се од Хо­
мера и некои од нив настанале многу nодоцна.
. Старите, меѓу кои и спомнатиот философ :Аристотел,
му. Ја припишуваа на Хомера и сатиричната поема Маргит ,
КОЈ а според Аристотела била образец на комедијата, исто
онака како што е Илијадата образец за трагедијата Од Мар­
гит се запазени са:мо неколку етихови кои не д~ва.ат ни­
каква претстава за оваа поема.
Сш>ред една верзија спартанскиот законодавец ЈiЕикурr
ги донесол песните на Хомера од Јанија во ГрцЈ1\јз., ка· што
во почетокот ги пееле рапсоди на разни празници и на~пре­
вари и дека ти~ прво биле одделни помали песни со поеебни
теми, како : БОЈ кај корабите, Ковење еружјето на Ахила
и др. Атинскиот тиранин Пејсиетрат дал да се с0берат овие
песни и да се востанови првобитното единство кое оттогаш
}!:е се менувало. :Поделбата на 24 песни (рапсоАИи) ја напра""
вил за обата епа славниот александриски граматичар и кри­
тичар од HI век пред н.е. Аристарх.
Илија~ата, најсовршената ешопеј·а на сите времmра и
на.роди, обработува еден единствен настан - Тројанската
ВОЈН~ одн. борбите околу градот Илиј. Beynmocт низ целата
Ил_иЈ ада се провлекува како црвена нишка гневот на Ахила
и неговите последици од самиот ИОЧе!'()К па до неFовиот крај,
кога го предава мртвото тело на Хектора на стариот Пријам.
Поетот ги воспева собитијата иrro се случиле во 51 ден, од
караницата меѓу Ахил и Аrамемн9н до закопот на ХеЕора.
Кусата содржина на Илијадата е оваа:
Чумата ги коси редовите на Ахајците пед Троја.; rаrга­
чот Калхант на соборот ја открива причината за ова: боr.от
Аполон им ја пратил оваа несрека за да го задоволи сво~от
свеnrгеник Хрис, чија керка ја пле:цил врховниот заиовед-
мошне не­ ник на Ахајците Аrамемнон и не саќа да му ја .врати на
Хрис ниту за откуп. Ахил бара на соборот да се повинува
Агамемнон, да го почитува Аполона и негевиот све.шТеник
и да му ја врати Хрисеида. Агамемнон иа :крај0т 0Авај се
согласува со тоа, но за да му отплати на АЈСИЛ!а иоради 'Н~„
говото нг.стојување околу ова, испраЈК:а лу;f,е ~а ~а 011;зем
убавата )i(рисеида од ~ила и да м ·а ценеса'IГ .кему. Гор­
диот син на морската божица ~emиv;i;a, наЗ,силниот аоса3сњ~
· јунак под Троја, А.хИл се навреду.ва смрrн0«0;ради то.а ~ ~
опфаl{а страшен rиев и о~аза амеМf(ен:а ~0ва е.в-1:-l""'еЈ"· ~·~..,,.,,.,,,. _ о_.
тинскиот мотив на И~~'Dа, ар>~0 а ејзииа['а 110:мив
зиција).
Поради мевеж
ски борци. Дод~ е rов
мидошџ~...и ве mairop0iп
под ѕидовИ'!!е иа..:еш~
~ки боrови зeмaaiФliweu~
 жицата Тетида прави се за Агамемнон да _ја увиди св0јата
грешка што го навредил Ахила и з~ да му Ја врати на ове~а
честа и славата. Тој ~:и пушта Ах аЈците да гинат и им по­
мага привремено на Тројанците да ги потиснат нив уште
повеке. Ахајците гледаат дека само Ахил може да FИ еп~теи.
тие доаѓаат кај него за да го молат да се врати во боЈот,
но тој не се откажува од гневот .

Ахајците веке се поразени _ и Хектор дојде ДО КОЈР<а:­

бите за да им ги запали и да Ја доврши нивната иолна
пропаст. Патрокло„ верни от другар и мил побратим на Ахи:
ла го моли овега со солзи во оч ите , . ако не сака самиот тоа
да' излезе пред Тројанците, барем да му r;rозволи нему да
го земе неговото оружје и со него в раце да ги спотера нив.
Ахил му го дав а оружјето и го советува да се чува од Хек­
тора; но Патрокло, осил ен поради првиот успех, не ги шо­
слуша советите на својот побратим и: многу се оддалечи Q.Ц
ахајскиот табор. Силниот тројански предводник Хектор го
пречекува овега и в о двобој от из легува победник : го убива
Патрокла и му го свлекува 'него в ото· т.е. Ахило•вото оружје.
На веста за ова Ахил истрчува :иред бе.цемот б~з ору:жје и
Тројанците се повлекуваат. :И:сnлашени од погледот и гла··
сот на Ахила. Ах ајците поrгоа му го носат голиоФ ]i]атро·­
клов труп; силната болка и жал псiради из rубедио'Ii' другар
разбудува сега кај Ахи.л жед :за отmл.ата . Омраза'Fа се. пре­
фрла од Агамемнона на Хектора, убиецот на милиот пq­
братим Патр окло.
Со новото пре кр асно и ч удесно оружје, што м:у го
изработил на молба од Тетида и по налог од Зевса о ~им'n­
скиот мајстор-ковач богот Хефај,ст , Ахил из.·легува :на бGј­
ното поле и сее смр~ насеЕ:аДе меi'у трој·анските борци. То~
го пресретнува нај п осле и Хектора, го збркнува и по страш­
ното виење го стигнува. Во беЗмил:0снq. борба го у'бива, му
го свлекува оружје то и цел;ата опрема, r<:> BJi12YBa по-Рем зад
својата количка и го влечка низ боnноq;оо поле bколу rрад0т,
што пр едизвикува потресни · си;еНiЈ.1: в<) Трој а кај цего:Вите
најмили, кај ж ена му, мајка му, и к;ај стариот татко.

Нај сетне Пр"И\,ј ам, придружен од боr~от Хермес, доа:Fа

доцна наке во шаторот на Ахила да 110 м0ли за екап<:>'IiО тело
на сина ~и Хектар . · Тој го дотеетува Ахила на неFОВИ:(!Уr
татко Пелеј. Се разбудува кај Ахила љубовта кон · рвој())'.Г
татко , смекнув а не говото iтврдо ср;Це и м:у ro и:ред.ава 'l,'руп,от
на стариот· Пријам.

6
 ги изнесе сите борби од почетокот на Тројанската војна па
до ~ропаста на Трој~ и не му се еамо 0вие цел ..Тој ја з~­
почнува Илијадата во последната година на , возната КО]а
трае десет години и ја завршува не со ц~опа'€та на ~лион
и Троја , а ми со смртта и закопот на нерини0т на]силен
бран:Ител , поправо со смирувањето гневот на глав-:ниот ју­
нак Ахил , со којшто ја беше и почнал големата: поема неј­
зиниот бесмртен автор.
Илијадата, кога ке се сиореди со сличниТсе еnев0ви ац
другите стари народи се одликува ~о својата умерена голе­
мина. Нејзиното единство, иако го :прекинуваат не1кои спо­
редни соби.тија, јасно се гледа., , како ш110 е изл0жено во по­
четокот на епот кога Ахил, нав:ре;цен и разгневен од Ага­
мемн:она, се повлекува од војната 'Ј,1 ги остава Аха:јците на
милост и немилост на Хе:кто~а, а на кра]0т го у;бива 0веFа
и се враКа да ги охрабри своите соборци и соплеменици.
Раскажувањето во- Илиј,адата е просто и јас1ш, поне­
когаш силно и величествено, п0лн0 со драма~зам. Некст
собитија се така прироДно и' верно п:ре:цадени, Ш'I1О · чов.ек
има впечаток дека дејството се 0диFрува пред негови'Ре
сопствени очи . Така се предадени пGвеЊе .сцени и сиоредни
епизоди, меѓу кои неколку од нај'I'иничните се Д ио.медовотg
одликување (V пе_она), Раз:д.елбата ua Хектар и Аидр0м,аха
(VI песна) , Двобојот .м.еiу А.тил и Хе,ктар (ХХИ песна) и др.
Сликањето нс,1. р·азните характери во Хомеровите епови·
е извр шено со големо познавање на човекот и на животот
и тоа не - останува зад вeillтo Crif:>OBeдeн<Dтo е:динетвФ на деј­
ството. Доет0т ИIVJaIIie пред qебе едно множество личности
обединети со .една желба: да се прослшзат и да FI9бejlilia,'[;'.; иа:
ceriaк колкава вештИ{!а ·поњ~ка то~ во. сликањето н:Ивни·т,е
раЗЛУ.(ЧНИ СВОј, ства., ВО изнесувањето НИВНИТе добри :И ЛОЦ(И
страни, во индивидуализирање110 на: сеКЈGј еден nоодд Ј.]\ЦG4
како што е и во Жцвото.т, К!ај што не :можат )ll;a се најдат
два сосема исти характери.

- Ахил е млад и ·бу~:н, најубав о:д си11е јуна:ци, о.дваЖiеН,

Ј- ЖеС'ТОК И НеП~ЈШУСТЈIИВ, HQ ВеЛИКiОДушен; TGa е Hajмapr~alR
f ниот лик во Илиј.адата, , образец на храброст и непом:ир~
вост . -· Хектар е одважен и чесен бор.ец, ,]i!i0бap син и
нежен соFЈ;р уг. - А:rаме~он е горд и надмен ра:ков0.ц
храрар но често непостојан и ' нерешиr:rе.лец. - О1и
_итар, речит и стрплив. - Иеетор е б.лаrор<:>д~н и е~ 1

~арец, умен · советник и одличен говорник. - Ај ·ан ~~

манов_ е издржлив БО б0ј·от и елавољубив. - ,Циоме:д е

8
 само од поезијата на Хомера, ни ги илустрира и поr~'врдув:а:
дека под.догата на Илијадата и Одисејата .е многу nовеiК:е ·
историска одошто се мислело, порано.
Денес се повеl{е и повеkе се уверуваме во исправ}:lе­
ста на теоријата дека Илијадата и Одисејатg. се плод и· д~ла
на еден многу вешт и висок уметник-поет, ·што ili10 познавал:
сосема добро литературното творештво, т.е. иар'одната епска
поезија до неговото време, и што умеел совршено да ј.а ис­
ползува богатата традиција од митовите и ст.ихОО'ве>рството
на ахајските и јонските Грци од ми~е.нската епоха. Епс~а
поезија и хексаметар имало бездруrQ и иред Х0ме.ра, нq
Илијадата и Одисејата беа такви уметнички дel7ilia по фqрма
и по содржина, што старите Г_F>ци ќbга . еднаш FИ чу:ле, не
сакале повеке да се одделат од~ нив и направиле од овие
песни кнИга за секого и за целиот живот, ка:К!о што била:
Библијата кај старите Евреи: или Бедите и :Маха:б~ара:та
кај Индијците. ·
Со Илијадата и Одисејата грчк0То дете започнувало
да учи чит_ање и пишување; со · нив по~оцна се удатувало
во научната рабQ!а, и со Хоме,~;>а,. ео· изу,чувањет11> на неr0-
виот старински ј·азик и со заП0з:Ftавањето на оној дfн:~,вен
свет, на првобитната rрчка ·:rео:rраф:И:ја, етнографија, ие~о­
рија и литература ·се родЈi1ла филоле>['ијата„ и п.окраil и со
помошта на оваа цела низ.а науm.rи дм~сци:џлини.

Хомер е, иако легенДарно, но , ее1како прв0 свеТЈliФ и:(ме

не само на грчката туку и воопшто на европската лите­
ратура и култура. ' А:ко · неговите Nоеми биле толку МНФ'ГУ
читани и преведувани кај разните евронск:И народи; џри..­
чина за тоа била ·не само ви·ооЕ:ата уме~ичка. вреДНQ€'1i' на
Илија.дата и Одисејата, ами и фак'i.F1Ф1' ~ека тоа се ирв~~е,
најстарите вистински литератуf)ни еГЈЈоменици на европска1-
'!З-~илизација. / · ·
_ За МакедQнците Хом~р има поt0л~мQ значење откол;­
ку за другите евро1Пски нарФди, се> ие~~у~ок :ца Гр~те, :за­
( тоа што првите ист0риски сrn0мени За машата зе,N.1фз1, за:
нај'с1:арата наша · г~ографија; ги црп€!!VIе од меr:о.
1

*
Кога! пред дваесе:I'ина rФдини 6еа

10
 сложните можат да дојдат само спондејО'l' и трохејот, а од
трисложните само дактилот. Во стара1Fа грчка поезија стап­
ката, одн . такт от, се опред~луваше с о· :кв антитетот на сло­ ст.апка многу ретко можела ,а б .
говите, што можеа да бидат долги или кратки (п:о природа еден помал број хексаметри 'iит иде епонде] . ТI~ сепак има
одн. положба), додека во метриката на нашата и на дру­ стапка, иако процент:от на в' 0
има,ат Cliloндe] во петтата
гите современи поезии таа се о пр ед елу ва со акцентот на 3•0/0. За разлика од обичниота~~т; стихови не прејдува над
слоговите (акцентирани и неакцентирани) . хот со спондеј во ц:еттата ст~ка :лскиот, хекс~етар, ети­
Односот на долгите кон кратките слогови бил: еден вата схема е во сите можни б е вика спонце]ски. Неrо-
ком инации
долг за два кратки или, изразено музички, долгиот слог
вредел четвртинка, а краткиот о сминка , та к а што тактот
ј_~Ј_~ј_ ~ /;::;:::; / -1 ~
- - -
во хексаметарот е двочетвртински.
Како што рековме, ваквите стихови како поспецифични се
Дактил о т е таква трисложна стапка во која први­ трудевме да ги предадеме верно т.е . како еионд~јски и во
от слог е долг, а другите два кратки. Во хекс аметарw дол­ ~акедонскиот пре~ев. Во текстот нив ги означивме на mpa._
гиот сл о г на о ваа стапка се изговар а с ек о гаш поинтензивно ЈОТ со ѕвездичка ( ). Такви се на пример стих;овите:
- со пос илен глас - од ошто другите.
А 11
С п о нд е ј о т е двосложна стапк а , с о ставена од дв а А 14
долги сл о га, во хексаметарот пак со први от слог изговаран . А 250
Б 182
поинтензивно.
Б 190
Покрај о вие две с·гапки (дактилот и спондејот) во хек­ Б 192
саметар от може да се сретне и тр о хе ј о т , и тоа, обично,
на крајот од хексаметарот, како последн.а стапка.
Т р о х е ј о т е двосложна стапка со првиот елог долг,
а други от краток . Нашите современи дактили се составен Ј1
од првиот сло·г акцентиран и другите дв а неакцентирани, а

спондејот и трохејот од првиот слог акцент.иран, а другиот

не акценти ран .

Во хексаметарот п о следн ата - шест а'tа

- с ·г а п к а е секогаш двоел о ж н а т . е. с по н ље ·
одн. трохеј, а прет последна т а - п ет тат а -
н а ј ч е с т о три с ложна - д а к т и л . Ч етирите први ст
IШ можеле да бидат или дактили или сп ондеи во слобо
комбинација. Ако ги обеле:ж: име долгите слогови со -
кратките со '-- , ·гогаш схемата на дактилот е Ј. ~ ~ '
шт о акр;ентот на дол.жината ја бележи силината на rл
тнр. ии:тус) , на сnондеј от Ј_ _ и на 1·р0хејо·г ј_ _ , а схем
на дактилскиот хексамета р во сите негови комбинации

-/ =::: -/ ::::-:::; --/ ::::-::: -/ .::--::: -/ {..._......._.,,,

- ) / :::;
--
Стихот на епската поезија, херојскиот
обично се наречува дактиЈIСI\И затоа што во него
ната ~ на ј честат~ стапн:а е да~tтилот. Но имало и хе:к
ри каЈ што повеkето стапки беа спондеи, само што

12
 3) Цезурата зад првиот слог во четврта~~ стапка, т.е.
зад полуст
седмат а · апка (грчки: l1epht.hem1me1es,
" латинеки: Еве ги на крајот и ·
semiseptenaria), т.е. „с ед ум полу стап на , ео схемата што се сnом~ваат в на3важ~1 ите. меета од Илија.дата кај
ардар, Пазоииза и Пајоиците.
ј_ ~ ј_ ~ ј_ -:::::::; ,ј_ 11 -::::::- ј_ ,_,, ,_,, ј_ '---' в 848-850

А па_к Пирајхме ги водел Nајонците е кривине лако·

на пр.

А ·
7: с ин от Атрејев, ЈУiшчки о т цар , 11 и бо'жескиот Ахил. скраЈ~ од град Ами,ц6н~ 0д широкострујии:от Акси· Ј,
А 84 : Одrоварајки му прозборил пак 11 брзоно11ио1Г Ахил. - АкеиЈ што наwа:та зем3а со краените води ја ква~~.
4) Цезурата зад првиот краток слог. во дактилоrг o)I, к 428-9
четвртата стапка одн. зад четвртиот трохе~ (грчки: 'Kata te.
tarton t1·ochaion), со схемата крај море Карците пак и Iilајонците с кривине лакој
оние Лелези уш:те, Кавконци и дивни Пелазrи. '
i_ ~ i_-=-:::, 1 ~ L ,_,, 1·1-1- --- 1---::: М НП-!М
на пр.
А Сариед6н FИ предводеше иак еојуз11ШЏ1те славни
А 14: венци на далекум€тец Ап6:Лон 11 држејkи в ра,це. . уште ro зеде и Fлав1ка и ју1_1ака Астеропа;}а, '
А 129: еднаш да г' урнеме градот на Т])оја 1! с0 твР,:ците ѕидоЈ. што му се <чинеле нему наЈодзажни дека се тие
помеѓу друrите борци, а тој ги надминувал сите.
Покрај цезурите, т..е. по.чивки-rе што rи сечеја етаи-
ките, старите знаеја за п:dЧивкl! .и ~еѓу етаиките. ~.вие . се п 284-293
викале диерези. Диереза (оди. d1ап·еѕ1ѕ) значи „делба_, Иако
теориски имало диерези зад секоја стапка, cenwк назобична
и најважна е диерезата rnт<:> се на~!~ за~ ч.ет.врт~т°:. стапка.
Таа се вика буколска Диерез-а ('d1alres1s boиk0l1ke), как;о
што се rледа и од схе,мата

1_ ~ 1_ ~ ј_ ~1_ ~/'/1_--Ј_~
на пр.

А 128: ке ти ОТП-{Iатиме тројно и четворно, 11 Зевс ако даде

А 282: сине Атрејев, остави го бее0т свој, 11 еве те молам.

Буколската диереза и посл~дниq~е две цезури (т.е. „з.а

четвртиот трохеј" '11 „с~думполустаrmата") обично не се •
вуваат сами во х~ксамет.арот, Не) иреж НЈИВ, ре~иси ре,цов
им претходи една цезура во втора11а . или во третата стап
како што е на пр. во стиховите

А 2: грозниот гнев, 11 што им задал

14
 радо си изле гол в бој , со Данај ци1'е 'l'oj · да се бие,
туку не можеше сам, зашт
) ?? штитоЈ. г
' б
о гради~е ~ие
околу Патрокла паднат сто е] k:и с и: с пр ужени к0пја.

ф 139-213
Тогаш пак синот Пелејев со свое то предолFо коије
рипнал на Астеропаја сакај ки да г' убие сега
синокот на Пел ег6н ; нег о широкострујниот Аксиј
со Периб6ја го родил, с Акесаменовата прва .
керка , што длабоковирниот Аксиј ја обљубил еднаш.
Ахил на овега рипнал, а тој пак од спротив.а в река
з астанал с две копј а в раце, а в срцето смелост му ставил
Ксант, што бил н асрден тој за убиени многу момци;*
нив ги отепув ал Ахил низ рекан ~ без милост сите.
Кога си дошле пак близу од спро'Гива еден на други,
тога му проз борил прв брзоногиО'Г божествен Ахил:
„ Кој и од каде си ти, што си смеел да м' излезеш против?
деца од несрекни зар ј ' обидуваат мојата сила" .
Светлион син Пелег6нов му одврати потоа нему :
„ Јуначе , сине Пелејев, за ошто за рода ме прашаш?
Јас од Пај онија с ум , од далечната. грудеста земја,
јунаци Пајонци водам со коhија долги; ев' сега
единаесетта зора ми е , како дојдов в Илиј . *
Мене зар родот ми е од Широ~ос-грујнио'iГ Акеиј,
(Аксиј што нашата земја со · красните в0ди ја кваси) ;
тој Пелег6на го ро;Цил , . пе> копјето славен, што мене,
велат, ме родил , но сега да с' · удриме, Ахиле светли.
Така со закана рече , та µодигна див:Ниот АхиЛ:
копје од пелиски јасен ; но јуНа:кот А0тероиајо
r' исфрлил одеднаш двете , што вешт би.л во обете
с едното копје го згодил, но не му го продуnил овој
штитот, з ашт ' златото , дарот на бога, ro задржа .него;
а пак со друго:то г ' удрил под ла~тот о;ц десната рака
и му го драснал, та црна крв џ~рена, ' а к;опј~то nр,е.ку
летна, се закачи в земја сакајkи да изеде сна:rа.
Ахил пак втор јасеновото к0~је, шт0 пра~о .лет.а*
н ' Астеропај му го пуштил, ·да г' ·_убие не:rо ·сакајки;
Но f!e го погодил неrо, а удрил во висока брега: .
дополу в брег се закачило зар јасеI;Iовото :к1опје·.
Синот Лел:еј ев меч 0 G:тар ед бе~рото извлrекувај~{и
бесен на онега рипнал ; т0ј не мо~е.л коијето н' Ахи 1

да со дебела:на рака од стрма ro изва,ци брегса.

 ИЛИЈАДА

J!IPBA ПЕСНА
(Рапсодија Алфа)
П о .м. о р. Г n е в.

Менелај ја пр0r0нува Ел:ена. на Ва'1'и:кан)

. едн· а ваза niт0 се нao,f q. во музеаот
(Сцена о·д

„
 дадат бого]· те што седат на вишниот Олимn
нека ви , ' ·'
градот на Пр и]· ам да падне и здраво да стигнете дома
. ·1: ' „Си1;1е АЧ>ејев ]'ас мис 1:
ак милото чедо да пуштите откуп зема:Јки, 60 ' љам, Ае ек.итаме повторно сега
20 мене п 'k' . 3 'евсов " .* за да се вратиме дома ак' , . .
далекум е' тец Ап6 ·лон
· чест·еЈ и го, синот
. . ~01: и ~ојна и чума г~ мри~мА:ј~:ео~:~:е само,
Тогаш Ахајците гласно одобриле другите сите: rr_ 1)- \ -· • у; у ail жрец ИЈ1и rа-Ралец некој да нрашаме НJile
да го почитаат жрецот и скапиот откуи го примат, Ј __ љл~ kи соновник па-:к (та и сонот е заре од Зевс.а)
но Агамемнон Атрејев не одобрил в с~ оет'.о срце, ~о~ е ни каже, што 11олку се раср Ф '6 А !
туку го испадил лошо и проду~а·~"'.дуn~таri'qвш: ;Цума:
65 дали 'FOd за: хекатб:м:ба при:говара ::;:: за о~~ет полон:
25 или Јi])ак можеби кадеж од сецели овни и коз~1)
"д
а не сум те нашол веке кај ·вЈ:1тиве корабiИ , старче, сака да добие од нас, та 'Foraш да истера чума "
нито да сега се бавиш ни подоrџrа цак да ми д@·]деш,
. Така FIЈ!)оrов0рил ово3· и седнал од сред нив па:к
·
син0т на т ест0.ра
, ·
Калхант l{!:lfJ. арниот жрец П'РТАТУ.
станал
зашто ни жезолот богов ни венците не те спасtуваат; 70 .' .,, ' ,.., · 6
,
,.._..огледец,
неа не ја пуштам јас пред да старост си Д:Qј<;ј'ека ';аЗа, е.е ПОЗНавалки: Ш'l'О е, ШТО ке биде И Н~ТТТУ>Д ШТО 6
ш . ..--r- ил~
и то ги довел ахаЈските кораби внатре во Илиј
30 скраја од родната земј~, во Аргос, во нашата ку~~' со г_аталештвото вешто, шт@ Фојб NfY го nреда.п Апблон;
везден на разбој ткаејkи и в постеља мене чека]kи.
овоЈ проFоворил тогаш и дoffipo :мислејќи им ре:кол:
Туку не дразни ме , оди! да О'станеш Ж'И'В, ако сакаш"
„,Ахиле, сак~ GД Зевса, да г' откр~јам, ти .ме ВикаnI;"'
Вака му рекол, а старецот ис:r:ла,Џ~ен зб0рот · 1!10 п0чу;л. 75
1
гне:в~:Р н, Аnо.и~на ~ora, на де.лек~метнаго цара.
Пошол молчејки крај брегот на ).vш_рето бЈР.Ш> :и бучн0; ~}ве ke r .0ткrн111Јам Ја:с, . а ти иода:] ми вера и к.петва
35 потоа старецот скраја си отишол да му ае . моли дека си, r0тов е@ ра1це и збор да ми по:моrиеш меае.
многу на царот Ап6лон, иа синот ар; лична Јiетоја: Зa!lllтo ke разrневам ма:жа, ш.то :мЈИсљам Еад еи~
„ Почуј ме ај, ср~бренолаки боже, што Хрш\:·а ја штитиш . Apre~,
и божествената Кила и царуваш . в QСтрqвот 'fенед. де-ка е на] силен цар и llO слушаа1F сите i!.'ХЗ..ј~.

Зминтијче, ак' сум ти кренал ijac неко·:гаш пр@евета 80 Оти е посилен цароrг Ш'DО попр0~т то нае:Ј:>~ чове.Јt;
• · 1 храма зашто во истиот деж ак' и може да се р;а;ердба,
сепак ос'I!анува m.евОО' во градите н ~'
40 или пак бут ови М?-С~ сум т'. и.спек0•л не;~џ)ј па'D r,геб~,
додека не врати rв0ј. 'Fуку кажи ми, д
јунечки иди од кози, исполни ја жел'ба;ва маја: .
А б}!)ЗG>:f!ОlГиот Ахил мw прозfбеЈР.ИЈI Ф~
Да ми Данајците платат .за_ солзиве е'. Т130ите стре.ли!'е.;
85 „Речи го сосе~а еме.m и:р0~0' т,в ·
Жими Аполона бага, nnf> Зевеу
пророштва ти за Дац~а· е
дури сум жив ~ на
да ми тИ nринеее т
· 9Q никој о.д, еит
штQ cpe)ili А
Т.оrа се oel\{~

50 „Ниту тој за
ту,ку за ж:.

55

20
(
 95 не отпуштајl(и му керка. ни о~куn1 сакајќи д~ прими.
Затоа болест ни дал Даљ~оме~ц ~ и уи!lТе kle даде.
130
Тешката поморна чума ТОЈ не k~ Ја пропади ирво
ако не ја врати царот на татко и милат.а мома
без откуп и хекат6мба во света не- испра:ти Хр~с~:
100 нема да бидеме мирни се дури не сми.:лиме бо['а.
Така пр оговорил овој и седн~:71' од сред нив пак станал
силниот цар Агамем:нон АтреЈев, великиот в,одач,
ј адосан, силен пак гнев ЈУ!.У го полнеш~ срцето ~рно
сосем а очите нему. му биле К() зажарен огон.
105 Прво ~о погледнал Калхант со , презир, а потем му рекол:
„ Пророче зол, не си ми рекол ти ништо уба~_о уште.
С е ти е мило во твоето срце да гаташ грдо;··
убаво досега ти не си ми рекол ни:то ми С'Fорил;
пророкувајки и сега ти меѓу Даназциве думаш,
110 како да Далекуметец 2 ) ним затоа · болест ~м. иратил,
зашто за момата јас Хрисе:Ида откупнина сзазна
божем сум нејкел да прим~м, зар f!~a ,јас милув~м,мног7
в дом да ј.а држам, и n0вeke љубам и од Клитааместра. )
што ми е законска жена, зашт' од неа иолоша не е
115 нито по снага ни става, · и нито по памет ни дела.
Туку и така јао пак .Ке , јадам штом е поарне тоа;
милувам народот мој да се спасе од ошто да страда;
но да ми зготвите наеднаш дар, да не 0станам само
ј,ас сред Аргејците · без дар, не. прилега заре оо ма.џу.
120 Зашто го гледате сите кај другаде дарот ми оди."
Тога му одвр~тил пак брзоногиот боже~~вен Ахил:
„ Преславен син.е Атрејев, најлако;мен помеѓу ·сит.е,
како ли дар кети дадат Ахајциве СМеЈ]И и сиљни?
Кога заедничко ние сокровиште немаме ниrде, .
125 зашто сме делиле се што см~ зеле од разните rрадоЈ 1
тоа не пр~~ега пак да ro вра]tаат љуѓеr,ро назад.
Оваа ти · е~га богу отпушrги ј,а, ние иак тебе
l{e ти отr1лат11ме тројно и четв0рно, Зевс а~ко р;Јiа,де
еднаш даг' урнеме градот на Троја со ѕидiиwта тврди.
0

. 1) „Даљнометец" или „Далекуметец" илм и „Даљекубранец"

бо гчт Аполон, син0т на Зевс и: Лет6ја (грч. Le~6, Diaт. iJLat:o:na).
2) Види ја претходнатq забелешка и оеј1аснениет,0 HC;l крајо
книгата .~о „ОбјаснеНЈ.:!јата И тол1кува:њата".
З) Името, на А11амемноновата жена неrо0гаш ' се '~!ИТ-але „
'Fемне_ст])а", но денес е утврдено дека тоа 0ил0 поrf)ешно и де1tа
тентичната rwчк-;\форма треба да глаеи „КлитаЗмеетра" - ~без н за

22
 „Бегај си ти, ако срце rre вл~че; јас нема да M0.Jb3.M
заради мене да останеш ти, зш;пто имам: и други
175 што к:е ме почестат мене, а назмногу му.дриот ;3евсо
2]()
Туку, ај сопри го бојот им
ами ео ,зборо•ви карај го ~чот не вади FO кадвор,
Ти си ми меѓу кралејте нај омразен мене 0д с~е, Заш'R' ke ти кажам 1· тиб' 1\ека сврши ео тоа
заmт' ти е сеr{огаш мила караница, к.авга: и ВОЈНа:.
три т.олку некора ти ке
ас 1•е е и то
оби а
к , ·
е с изврши така:
Ако си сосема јак, :тоа бог ти ro поделил rтебе. mора~и оваа вреда i) д е~ дарови: светли
Оди со твоите бродој и милите другари д;о,м:а:, 215 А е::.wрзоногио,т
. ' но свладаЈ се сега и слуша i "
Ахил ~- б Ј.
" в иетина, богињо r.rwmeбa
180 повељај ти Мирмид6нцем, 1 ) не се грижам за тебе п праз орил ОДFоварајКи·
.
НИШ'l10 1 заштG е поа ' • Ј!' да вашиот збор Fo хrазам, *
ако си љут, туку мојава зак~на слушај З~ сег,а:, , К . рно тања, иак:о сум насрден многу
Штом ми ја одзема мене Аполон бо1г ФоЈб Хриееида, р OiJµzтo е ио~рен богу и боr :него R,адо ro с.пхша "
еч:е и 'Решката рака (i)~ 5аЛча:к:от е еб . ...._
ке му ја испратам неа на кораб0т м~ј и ео мои 220 в ножница наз·ад F0 тvрна големи,,! реи •]а тргна;
момци, q. јас БрисеИ:да, прекрасната ke ти ја земам, f5 А , "' . v ... меч и го печу
з орот 11ени~, а она си отиде горе на O.лmm
185 твојот дар, сам доаѓајkи ти в чад0р, за добро да знаеш в д•~ороrр н~ .а~Јгидоноеецот Зевс до кај другите богој.
колку сум од тебе појак, и друг за да страхува сек0ј Синот F:l!;ле1ев па~ ;повтор се врекна со зборови грди
да се сriоредув.а ј авио и со мене равен се ељага:." на Агамемнон Атре]ев и никако срдба д~ С.14Ири:
Вака тој рекол, а тоа го доболе синот Пелеј ·ев, 225 „Бурило вине~о ео кУ:·ешКи очи а ерце од еле:ж;
срцето на две му било !В рунтавит·е гра,zџ1 . не 1:му:* што ни за возна СФ во1еката зае~о да се ружаш,*
190 да ли оД своето бедро да ' г' исуче мечот св0ј остар, нито во заседа пак со ах'!lјеките првенци д' одиш
нив 2 ) да ги крене на бунт и да г~убие синот Атреј.ев, не смееш ти, заре тоа :го еме'tаш за рампо со смртта.
или да г' а.стави rневот и бесното срце го сопре. Заш~о е п~ЈЈеено многу. ПQ веје:кава ахајска шириа
23(!) даро~ д~, грабаш од оноз што ke ти ее спротиви тебе.
Додека вака се дума.џ во умот и ср:цето с~ое,
мечот вадејки го голем од нржњица, д01ј'де ArFeнa НародоЈ>адеЈ!Јi си цар, заш110 ТИi :над никаквеци царваш;
195 од неб9, ''Заре ја прати белолакта богиња Х!ера: · Сега; з-а последен. mат еи ме ,навр~дил, ти Атрејде.*
Но ke ти кажам 1а:е те€>е и 'k' изречам r<gn1eмa К.Пеll'Ва:
двајцата рамно љубејки ги нив и гри:жеј:R:и се за нив. ,
Ај жими жезолот ОВ{)ј што ник:о:Fа q;xo 'е в:.ем:а ·
Одзади тај.а го фати за русата коса Ахил;* 235 лисје и гранки да пушти штом еди , ~eceDI.e в
што му се откри сал нему, а други не ја виде никој.
гора,
Почуден Ахил се з·аврте нс;:~.зад и веднаш ја: п0зна
л.езоil~
200 таја Атена Палада, зашт' очите страшно И свеrrнаа.
Обрнувајки с·е тоrа И прозборил кри'лат1џ1 зборој:
„Ќерко на ајгидоf!6ее:цот Зевс, зошто иак си доrmла?!!'
• Дали да неправда видиш од цар А~ам:емноц ~~рејев?
Но ке ти ка:Жам 1 јас теб~ и ' мисљам, ке е' ИС'FIОЉНИ тоа:
205 Oвqi ·со свој ат.а дрскост ке за:rу6И бргу и живоrr."
Нему му одврати пак ~јајно0.ката дивна Атена:
· „ОДнебо дојдов да бесот г.о с'G.шреш 11и свој и да :мен
пос~ушаш, заиiто ме .~рати белол~к'Fа б?~иња Xet,la1
дваЈцата рамно љубеЈkИ ве вс;tс и грижеЈ~И ее з · вас
' \
• -1
· , 1) Старин.с-ката ф0рм.а рМирмидонцем" ~сиор. с.о~ем, 0~ ·со
бра:кем во изразот ,, девет ера:Кем cecТit>a" @Ц Н'а•шата народна ш
е уџо.треб'ена . нам. денешната множ:инGка ф0.рм·а „на Мир~рr.цо
2) т.е. Ахајците - ахајската воје:mа ·по~д 'fpoja. ·

24
 250 (овој си з акопал веке две колења смртни љуѓе,*
коишт о пред него дошле на светов и заедно расле

во божествениот Пил, а над третото царувал сега).

290 Ако ro сториле прв ко . ,
Овој им прозборил тога и добро мислејки им рекол: затоа зар ке го ~ттт:r ПЈоборец боговите вечни
т ··ЈЦ!.1.тат и навреди . •.
„0 леле, голема жало ст ја стигна ахајската земја! уку му одзеде реч и ТGЈ да збори?" *
„Нека ме страшлив одговори дивниот Ахил·
255 Што ке се весели Пријам и тие Пријамови синој, ец сега и ника · ·
ако ти попуштам уш . nец наречат мене
ке се радуваат мошне и другите Трај анци сите, 295 те Јас тебе в ' , '
само да чуј ат за ошто се борите овдека вие,
вака заповедај ти и нарачува. о се ~о Јје реч:еш;
зашто ни не мисљам ·ас Ј дЈ?угем , не мене,
што на Данајците сега сте на чело в совет и в борба. Но ке ти речам и друЈ да повеkе тебе те елушам.
Почујте пак, от' и двава сте помлади од мене вие. го, ти стави го в ерцето свое:
260 Заре сум некога јас и со поарпи ~јунаци од вас
:живеел веке и не ме презирале никога тие.
Досега јунаци такви не сум видел нито Ј~е видам,
каков што беш . ПејрИтој и Дријант, народниот водач,
како Ексадиј, Кајнеј и рамниот богу ПолИфем,
265 ИЈЏ1 Тесеј пак Ајгејев на бозите б е смртни сличен.
Најјаки оние бил е од мажите смртни на векот,
најјаки биле и водел борба со суштества силни,
е оние лио'ГИ 1 ) горски и нив ги истепале страшно.
Со ними заедно ·јас ум се дружел, од Пил кога дојдов,
270 скраја од дал :rна зе ј а з ар самите тие ме викнаа;
јас сум се биел пак како сум 1ожел, но никој од овје
љуf'е , што cera на земјава се, не би се фатил со нив.
Ти ми лаз а з бор и моите совети слушаа.
Туку п rујте ме ега и вие, зар повеке вреди:
275 нит 'Ј'И вему мома да зем.аш, иако си силен,
но c'l'' ви му го д лот к о прво ахајските синој
шrr· му г дал ; ии ти . ак со царот не карај се ја но,
син · П л' ј ' ист ;r ст со те бе {ИЈ<оr н мал
ц р :ж ~л и ц н к rошто "), е му под рил слав .
280 Лко си n јун· 1 т 1 т 1111- м јк те рор.и,
овој n::1к rtо-има мо ·r ' и; п .в љ . повек љуrе;
'ин Л:r
ја с 1(- ја л
з 1нtrro а е r11 Л а ј ци т
285 Одrо вrч ttjl{и nак 1' ra м
„Сето е вис'fЈ>Ш<l ва · 11 пра_еи:н • ст рч , си р коп.
Туку и ш1к ој 'Ш<а над р гит cfl1т да бид Повеке кема со
сака да п в љ маж н сите да царва над cwre, со тебе или со
да пр пора ч na ов ј на сите да не ел ша никој. туку од друm
КИ111'1'О без мој
ј) Со н:зразот „.1111 т11 нт1 " nсроон" rp tката Хо 1ерова Ако пах
„ Ј}] '\ е ") е алудцр а 11 1. н т а р 11 'Г (u. во „Објасвсnија Вчас ie
за~}.
 Вака борејk.и се тие со зборој се д:иФна.mе двата
305 и кај ахајските кopafur тоrа распуштиле собор. 345 Вака им рекол а Па ·
Синот Пелејев е.и појде кон своите 1шра:би рамАи Лична1'а зар Брисеи;цт~~~rЈI~аfiдочул си ми~от друrар.
· ,.., орот надвор Ја извел
в чадор е,о Патрокло мил и со другите другари верни . и им Ја дал. Тие назад н' ахаз·ск.-..... е ·
„н кора 6и дошле·
Синот Атрејев пак в море. ГО· истурка 6рзио~ ко;раб, момата.
·
нер~о
.
тоrа си отишла С"" и.,.,.,
v .,,.„„,,,, а
А хил
'
дваесет веслачи внатре то~ зеде, п:: и хека'!1ом~а солзи ронеЈ и од своЈ· те се оддели .
З50 . ЈЈ скра]а и седнал
310 света~ а богот, а потем и личната kе:рка:
.... . на . Хриеа~ сам покраЈ. ~ивото море и г.ледал во мо~рата вода·
в кораб ја качи, а водач · им бил 0 дисеЈ ОЦОЈ умен. исп~~ужуваЈkи пак раце тој мајце си многу се мол~л:
Кога се качиле тие, по водните иатиrпта иошл:е,
„М:азк:о ле, кога ме роди кратковечен јас да тн бидам
требало бар да ми nодеЈiи чест Олимпиецот '
·i а Агамемнон им викна на војска'i.Га !Н\ек:а . се чистат.
ви:шнио·'I' громовник Зевс, што не ме ч.еетwt cera ни
мене,

Тие се чистеа потем и гнасGЈт ro фрлаа в море;

315 читави пак хекатомби на бdгorr Аиот:о:н му даваа,
1 '
жртва · од ј унци и кози кр~ј „ б'регот на шумно'Г<D море;
до небо мирисот одел врте.Јkи с~ околу ;адот.
Вака се труделе тие за војската, а Агамемнон
.„ свршил со спорот што беше ~о з.аrет.I?н:шил Ах~ла,.. црво.
320 Туку Талтибију потем му tr-розборил и Еврибату,
гласници двајца што нему му биле и пребрзи слуги:
„Појдете Ахилу в ~чадор и личната баш ЕрисеИда
да му ја ~емете вие и ~и ја дов~дете вам0; · , , Не криј BGJ ср~цето свое, но ка:ж'и да знаеме двата."
ак' не . ви ја дад:е пак, ke му п0~,дам со повеkе љ.уrе
325 да му ја земам јас сам, k.e му биде ~ ,потеш~ко т0а."
Вака велеtјkи им строго и нараqуваоkи ги прати.л:.
Нерадо отишле тие до брег0т на шу:rvтно'11о море
и до чадо!Ј!>ите дошле и ,до мирмидонските б,'род0ј.
Пред чадор Ахил г:GЈ наш:л:е кај седи крај ~рни@'R к0р
• 1
330 Ахил пак кога :rи видел :ие им се израдувал HJ!lmтo.
Туку се Д(])шикал Т:~ј и им п:розбоЈриш .:r::ласно :~,mм.и:*
стоеле ни збору,вајkи ни пак прашуваЈkи ro нешwо.
Туку се дошикал, то~ и . им прозбо~ил гласнФ ни:ми:*)
355 . малце,
заШ'Fо ме :~.авредил мене го.лемиот цар Агамемнон,
синот ,Атрезев, што ~елот ми г'одзел и дома го држи.
Така и рекол гr.лачеЈ:Ки, а гоепожа мајка ro чула.
што во длабините морски еи била кај стариО'I' татко. t)
Бргу изронила таја од еивото море ко облак
360 и до иред сина си седна urr0' ронеше rорешти солзи;
'!:а си г0 по 1rали неFо с@ рака и цро~ума дума:
„Што плачеш, чедо, и зошто ти r' обзе~а срцето тага'?
Нејзе со липање 'Fешко И одвратил брзиот Ахил:
„Зошто да зборувам: јас, коrа ее ти е познато тебе'?
:Влеговме в еветана Теба, во Еетионова rрадаЈ
та ј,а оnленив'М;е ние и се еи донесов-ме ваМ:о;
тогаrц Ахајцwге се си поделиле ДР6р:о
лична'Fа Хриеова керка ја дале на син
· Хрисо, евештени:к;0т nак на АподФна д
дојд-е до брзине брq,дој н' А:ха~~е и
за да с0 неброен откуп ја откине с
ве~ о~ далеl{уметеЈЈi Аибл
Fope :иад зла1Тниот жеЗел и

Гласниr.ти зт.траво, на Зев.с и на век0в вeeT1JfFeOIJ;1

" ~ ' .м ·-t ,
335 Пријдете, не сте. ми. вие ви:нов~и, но АгамеМНСi>.
што и ве испратил вае да м' ја земете лична11а: м0
Патрокло, чедо на Зевс, и~в~ди им ја ти Бри,ае~~·
Дај им ја нека ја водат! - А сведо~и биде:;r'е вие *
горе пред бозите вечни, пред смртmmе љуге долу
340 и пред свиреџио'F цар ваш, ШrТО е,цнаш, ' ак' настан

да од неприлична пропаст ги бtЕ}анам 1~ае: д~YFИi'lle m

СИ.ЏFНј) Ке беснее _оној !80 CBQeTO П~КОСНО СЈ?)!Ц.@,
зашт@ тој не знае ниш'Fо да мис.лм за напре~ и
како в кбрабите нему Ахајците да ,му се с;пасаФ/

28
 но не одобрило срце на цар Агамемнон Атрејев,
туку го испадил лошо и продумал жестока д_ума.
380 Расрден старецот назад си пошол, а нему _Аполон
молба му почул, зар богот го милувал премногу него.
Лоша н' Аргејците стрела им метнал и гинеле _по'Fем
јунаци се еден ПО друг, а ~тре~те оделе бОЖЈИ
сегде низ ширната војс~а н Аха]ците. Г~тачот ~алхант
385 пророштва добро знаејkи ~и кажувал се од Аполон;
потоа веднаш ги повикав Ј'ас прво бога да смиљат.
Сетне пак синот Атрејев го обзела срдба, та веднаш
станал и прозборил заканлив збор што е исполнет веl{е.
А сјајнооките тогаш Ахајци со брзиот кораб
390 неа ја пратиле. в Хриса и принесле дарови ,богу;
сега од чадорот мој ми ја одзеле пак Брисеида,
што ми ја дале на дар ахајските синови мене.
Но ако можеш помогни му ти на своето дете;
оди' на Олимп и' моли го Зевса, ак ' еднаш си б арем
395 помогла или со збор или пак и со дело 'rи нему.
Зашто во нашата кука јас од тебе често сум слушал,
како се фалиш дек' еднаш сред бозите бесмртни сама
црнооблачникот Зевс си го· спасла од срамната пропаст,
ког' Олимпијците други да г' изврзат сакале него,
1 потем ~а морскио; брег и самите долу се симнаа, '
400 Х~ра и бог Посејдаон ) и со нив Атена Палада.
Туку си, божице, дошла и ти му одврзала врзли,
кога на вишниот Оли:мп го викна Сторакиот бргу,
што Бријареј 2) богојте го викаат, а пак Ајгајон
љуѓето смртни (зар овој е појак од татка си в сна:rа
405 овој до синот на Крона си застанал силен и славен;
пред него вечните бози од страв не го врзале Зевса.
Ова спомни му го сега, та седни и гушни му ноѕе, 8 )
некак' да пристан е тој да ги помага Тројците cera
да ги до самото море Ахај ците в кора би стиснат
410 и да ги бијат, за сите да си го радуваат цар0т,
и да го спознае греот големиот цар Аrамемнон
што сред Ахајците тој не го почести првиот јунак."
Нему пак солзи ронејки му одврати Тетида тога:
„Зошт' сум те родила куrра и гледала, чедо ле М!
415 Кам' крај корабlirге ти да си седел ненавреден вее
кога е кус твојот век и судбината кратка ти би.tt
1) „Посејдаоn" е старинска, микевска форма на боrот
рето Посејдон (лат. Nepttmus).
2) Види во „Објасненијата " на к:рајот од
8) Автентичниот израз кај Хомер глв си: „ Гушни tl:1
30
сега од ewre зар им .
ЗClilrFo за е 'МИ ти I!аЈтеж0к жи.в0т и R~IКyc,
Овој збор !д~~~~ ~ла с~ те родила тебе jfac ;а0ма.
420 горе на снежниот Оевс на г:р0м?вн:l!Шот ;Ца ~У ro кажа1м,
Ти . лими, да м ислуша ТОЈ ањо сака.
IСрЗ!Ј ко:р~биве овде брз@пловни се;Ц}1 си cera.
љут на АхаЈтТiТ..... · · '
К . Ч"не скраЈа: од ВОЈната др.жи се сосем
а1 непорочните зар Ајтиопј1ани до Океаљн!)т ·· ·
на гости вчера си отишол Зевс ео боговите дРУFИi" ·
425
дванаесеТ'ГИот ден ке се врати на Ocrmмn назцд ·* '
~ас дури тога ~е појдам до дворецот ffiр>онзан ~а Зевса
е го придобиЈам, миељам, за колења~ преrр~ајки."'
Така му рекла и пошла, а него r' оС"Fавила: онде
насрден ?3 срцето мошне за к:расноиојаената1) MDiмa,
430 што
му _Ј_а одзел~е нему CQ си.да без негова ве~а.
А Одиее1 хекатомбата света ја довел во Хриса.
Кога пристигнале тие в прис'Fаниште длабоко вна'L'ре
~латната бргу ги збрал~. и клале во :црниот КQраб, '
435 Јарболот пак, попуцrгаЈКИ' DIJY врски, го еnуштиле б:ргу
в кал~ф, 2) а коf абот в залив со -веслата тие no турна а;
ФРЛИЈа камења) тешки и задните врски ги врзаа·
спуmтиза и х.екатомба за далекуметец Ашf)лон·
излезе и Хрисеида од оној морепловен корао.'
440 Умниот пак Одисеј кон жртвеникот неа ја довел
в раце на милиот татко ја предал и нему му, peк~cri:
, „Хрисе, ме испрати мене 'јуначкиот цар .Аrамемнон
тебе да iерка ти вратам, на Фојб хекат6мба пак ев~та _
да за Даиај~ дадам, да боrа ro смириме нИ:е,
што на Арrе3ците cera им пуштил прежалосни ' јадој."
Вака ве.1!ејКи ја :предал, а оно-ј•) се радост ја иримил
ми.пата керка. А овие5) вчае хекаrrо:мбата света
боrу ја пр:ииес.ле редум ~рајј· олтарот~~ .Qбѕидан красцо,
после си измиле раце и зачменот жртвен ro зе~е.
1) Изразо'l' „к:раеиопојасиа" му од_оовара иа иашио~r народен 'Из:­
Р83 п тенка половина а.
2) Специјатrо издпабеио меСIОО .во к:О'раб0Јr за схrес,'!'lу.Вање иа
арбо.по'l'.
Ѕ) Во Хоиерово вр~ иам. ж о т в а (сиДf)о) се. y;no p~aile
ешк:и камења.
«) оној = Хрис(о} mD:0im иа у0авата XpJ-J;c!"eJqlja,;
5) овие = Ахај~.
11) = :жртвенЈIВi ;(ва боr Фо:iб Аполои}
 450 Хрис; пак се помолил гласно со рацете кренати горе:
„Почуј ме, о сребренолаки боже, што Хриса ја штитиru
и божествената Кила, а царув-аш ти и над 'Fе'нед;
ак' си ги порано еднаш ти послушал моите молби,
та си ме почестил мене а казнил аха] ски0т ~арод,
455 ај уште еднаш ти сега исполни ј.а мојlава ~елба:
спре~rи ја ТИ ОД Данајците веке претешка11а проиаст."
Така се помолил оној а Фојб бог Ап6лон го nочу,л.
!i Штом се -помолиле тие и фрлиле јачменот жртвен,
прво им 1 ) свртиле вратој, ѓи зак,лаце, одрале n0т.еи.,
460 г' исекле вчас и бутојте и покриле сосем со еа.ло
вудве диплеј_ки, а озгора месо изнаклале пресно.
Старецот тоа го .печел и прелива.ц црвен0 вино,
младиrе околу него си др:Ж:е:ле ;наб0дна2 ) в раце.
Кога бутојте ги испекле пак и го руча.де дробот,
465 - другото здробено добро го вовреm:е на :ражни сето,
вешто печејки го мошне г' извадиле сето од огнот.
Кога престанале тие со работа :rозба г0твејки,
'1 ручале, срцето нивно не им било . страдно за јастје.
Откога пак се' наситиле т11е со јастје и П:rfTje,
470 момците туриле , тога во врчките вино до врфот, .
наточув?јки им в чаши на сите и обредот по;чнал.
1
1
(
Овие целиО'т ден го смирув·але богот со песна,
красен пајан 3 ) ахајските момци пеејки му в.езден
\ на Даљнометниgт в слава, а овој со радост ги с~ушал

~ -,
475 А кога сонцето зајде и темница кога се спушти1
тога си легнале пак крај ко,рабните јажиња тие.
А ранобудница 3ора ружопр-стна 4 ) к0га се јави,
'
тога си тргнале назад к>он ширната а'хајска војска.
Далекуметец Аполон им испратил погоден ветер;
480 тие -исправиле ј арбо.Л и бели оптегна,це платиа,
ветрот пак средното платно го надул, а иорфирни 5 )
· бра

1) им =
на живот н Ј1 те (јунците iИ ке;зи'Fе; што му ги
несле како „хека:томба"' (Жртва од сто, 01дн. пове:Ке волови ил:и д · М
животни) на расрдениот ffioг Ф0јб Аnелон. ·
1
i ~) Со зборот „набодна" овде го преѕедовме Хiомерови-от и
pempobolon, т.е. еден ~ид ражен со пет шилки за иечење мес ~
3) п а ј а н 0 т кај ст'а1р:Ите fрци беше б0јна иеена, посвете .
бо'гот Аш>лон, в. во „Обј-асненијата".
4) „р~жопрстна" (= „ео розови о:дн. тра:идафилни rnipe
еден од на1честите епиwети на бож:ица'11а Зора.
5) = пурпурни (гримизни~, багренови ,~како бо1Жилак0т].
З И.л~а.ца

32
 Тај а и инаку мене сред базите бесмртни везден
остро ми префрља дека ги помагам Тројците в бојот.
Туку ти тргни се се~а, да нешт о не разбере Хера; 555 сега се ллаш
јас пак зq. ова и сам ke се грижам да г исп0лнам докрај. Тет .ам ~ак страшно во с
ИДа ер ебреНОНОFата ке рцево, да Не Те СКЛОНИ
Еве со главата јас ке ти мигнам, да веруваш веке . заре од зори~) ти дошла ирка на морскиот старец~
525 сред бесмртниците заре е најголем овој м~ј белеr: вистински збор еи И вети ~олења твои ти гушна ;
зашто не се врака назад, со главата кога ke мигнам, . л, Јас мисљам, што ти К:е 'ГО
нито ке остане лажно ни пак неисполнето ништ0 . " Ахила, мнозина пак кај ахајските бродоЈ· честиw
ке еот,реш."
Рече и веднаш И мигна Крон:И:он со црн~те веѓи,
а амвросијските 1 ) коси низ царската бесмртна глава
530 му се истуриле нему и вишниот Олимп се стресол.
Советувајки се вака се разишле; таја пак потем
рипна в длабокото море од оној олскавиот О:лимп;
Зевс пак кон дворецот свој. А боговите веднаш
потстанаа
сите пред отецот свој од столовите; не смеел никој,
535 тој кога врвел, да седи, но сите му стоеле простум.

Тога тој онде си седна на престолот; Хера пак разбра,

кога го видела Зевс, оти со него имала совет
Тетида сребреноногата керка на морскиот старец.
Веднаш г' ословила синот на Крана . со зборови злобни:
540 „Кој од боговите пак се советувал со тебе, лажу?
секогаш милуваш ти да си кроиш и решаваш нешто

од мене скраја и скришем, а досега ништо ти радо

не си се осмелил сам да ми кажеш што еднаш ке
смислиш."
-Отецот пак на богојте и љуѓето нејзе И рече:

545 „Не чекај., Херо, да моите мисли ги разбереш сите,

зашт' ке ти бидат баш тешки, иако си сопруга моја.
Која е · прилична пак да ја чуеш ти, неа ни еден
не Ке ја разбере попрв ОД љуѓето НИ ОД богој11е;
која ке посакам јас да ја смислам од бозите скришем;
550 затоа ти не ме прашувај везден за секое нешто."
Хера
Нему му одврати пак велјооката госпожа Хера: 560 Облаг0берец0rг Зевс пак И прозборил одговарајки:
„Најстрашен сине на Крана, што збор си изговорил сета!
Тебе и инаку јас ни те прашувам нито те питам,
„Вез~ен се еомневаш, клета, и не можам ништо да
туку ми кажуваш мирно ти самиот она што сакаш;
, скријам,
туку н~ :Ке м5>Жеш ншnто да сториш, од срцето само
поскраЈа тике ми бидеш и иолошо се К:е ти стане.
) Зборот буквално значи „бесмртен" одн. „божески". Доа:ѓа O,t{
1
Ако е т0а пак така, ке биде ми мило и мене.
-~---,,~-
попростиот. старргрчки збор ambrotos „бесмртен", како и именката
а м б Роси Ја или а м в роси ја ; в. во „ Објаснен:Й:јата".
1) = уште од рани зори.

34 35
 565 Туку ти седи си мирно и слуша\ј- ја мој.ата дума,
не ке ти помогнат заре боговите сите од ОсrЈимп,
ни110 за форминrа1) ·
поблизу ако ти дојдам и ~::ацете ~и.цни ги спуштам." красна, wто в раце ја држел
Вака и рекол, а Хера велЈоока е исплаши тога,
нито за пеени, што м зите Ацолон,
мирно си седнала тај а и милното срце го свила,
а небесниците бази воздихнале в дворецот Зевеов.
6(i)5 Откога веЊе светлина:а с· .с убав им пееле rла~ок.
570
Сред нив пак започнал Хефајст, преславниот мајстор,
овие по дома еекој си от~~~а з~а сонцето зајде,
каде што секом .о да си леnzат,
да збори беше му направ~: емднрашакотворе~от прес.лавен Хефајст
угодувајки на милата мајка, белолакта Хера: · ·
А rром0биецот олимпски со СВОЈата веw .
Зевс по•пто тина велЈа.
Ужасни веке ке бидат и несносни овие дела
1 :
610 · ' ~ л в nо.стеља сво ·
КаЈ што си епие:л и напред, штом слаткиот сон ке ~ ~а,
1

"
ако се двајцата вие за смртните карат~ вака
575 и сред боговите врева подигате; никаква с:ла;цост Тамо ее качил и заспал а Хера зла'""" 2 дој~ел.
чеснава гозба ке нема, зашт' овде побед;ува злото. ' ""'"то.ц;на) nекра].
Мајце ми пак ке И речам, и ако и самата знае,
Зевсу да милому отцу м' угодува, да н@ би повrrор ВТОРА ПЕСНА
отецот да ни се кара и гозбата да ни ј'а збрка.
580 Ако олимпскиот грмник пожелува, може да трешти ~Расподи~а Бета)
од седалиштата свои, зар најсилен тој е О;Ц сите.
Туку ти фати го него со зборови к:ротки и блаrи,
за да ни биде милосрден нам Олимпјанинот сетне."
Така И рекол и двојната чаша крев•а:јКи ја више3 )
585 в раце на мајка си мила ја предал и вака И f>екол:
„Стрпи се, мајко ле моја, и воз;п;ржи мака,р и екрбна,
да не со моиве очи те видам јас, премила, тебе
биена, зашто не ке. можам сам да ти помоr.нам orora,
и да ме боли, зар мачно е со него јас да се борам.
590 Зашт' веке еднаш ме фатил тој за нога мене и фрлиЈ
од божествениот праг, што сум дошол да т' о~бранам
. . . тее>

Целиот ден сум ти паѓал и, кога заш~ало сонце,

паднав на .островот Лемн, та сум бил омалодушен
сос
онде Синтијците мене ме диrнале ед земја веднаш.
595 Вака Й рекол, а х;ера белолакта с осмевка мила
чашата в рака ја зела што син је И беше ј1а поцал.
Овој пак на десно тога на другите бо1rови сите
нектар им точеше сладок 0;џ; врнката често црпеt
·Смех сред блажените бози неизгасл:ив т0гаш се JtR ·
600 кога го .виделе Хефајст низ ддореџот како пруе *
Џелиот ден тога така, се до.цека сонцете зајде,
јаделе, срцето нивно не им било страдно за ]'а. -
високо, горе.

36
 до Агамемнон Атреј ев тој дошол и. нег(!) ,r0 нашол
в чадор кај спи е, та Сонот амвросиЈски r опко.лил
20
. •, C0Cel\-I,
Врз глава потем му приЈде личеЈkи на н.~стор Нелеј.ев
што Агамемнон го ценел од старците н:аЈмногу него·
овему сличен божескиот Сон му ~рого~?рил 'Fога: '
„ Спиеш ли, сине i:a смелиот хероЈ АтреЈ коњокр6тец?
не чини целата ноk да спие заповедник умен,
25 кому што на глава војска и големи грижи му лежат.
Сега послушај ме бргу: јас гласник ти идам 0д Зевса,
1':
којшто одозгора мошне се грижи и тебе те жали.
Мене ми нарачал тој да ги ружаш Ахајците арно,
целата војска, зар сега тројанскиот град ке :ro земеш
30 широкопатниот град, зашт ' олимписките б есмртни бози'
веке се согласни сите, што нив ги придобила Хера
секого од нив молејки, на Тројците зло пак им писал
•\
Зевс, туку запомни добро во умот и никако немој
д' изумиш ти, кога слаткиот сон ке те напушти тебе."
35 Така му рекол и пошол; а него го ОСТВ:ВИЛ онде,
да си размислува тој за она што нема да стане.
Овој си мислел пак тога, ке г' осво]11 градот на Пријам;
лудиот, не знаел зар какви работи Зевсо му готвел.
Зашто им кроел и болки и јадови уште да даде
40 и на Данајците тој и на Тројците в љутите битки.
Од сон се разбудил овој, а речта го свладала божја.
С' исправи добро и седна, си облече кошуља мека,
прекрасна, чиста, а врз неа облече голема гуна;
а на убавите ноѕе си подврза сандали красни,
45 преку раменици мечот го .префрли опкован :!3 сребпе.
Та си го зеде татковиот жезол, непропадлив вечно,
и до корабите појде ·н' Ахајците пандзирон0сЦ11'.
Тога божицата Зора до Олимп високиот дошла,
за да им донесе светлост на Зевс и на другите бази;
50 овој им нарача веднаш на јасните гласници тоrа,
нека ги викаат в собор Ахајците е убави коси.
Овие личеле 1 ) гласно, а тие се збирале брrу.
Тој прво совет си свикал OJlli великодушните старци
близу до брзиот кораб на Нестор, господарот rmлcR
55 Оној ги повика нив и паметен совет им даде:
„Слушајте, другари, Сонот ми божески на спање д
низ амвросијскава нок nрилегаЛ.Ки на дивниет. Не
најмногу в лика и става и в сн:агата со.ее~а ел
1) = објавувале; огласувале:
38
Врз rлава мене ми дошо
60 „ Спиеш ли, еине на см JI и дума ~и ЧР~думал Т<ифко:
не чини целата нок да елиот херо] Атрез коњокротец?
ко спие заповедник умен
Се~:и:r.~~лна г~ава војска. и големи .i'рижи му :Лежат.
којшто од~~~~:~~:Је: ~=егрг:и: тебти идам од Зевса,
65 Мене ми . е те жали.
~арачал ТОЈ да ги ружаm Ахај:ците
целата возска, зар сега троЈ· анскиn... град i:. арно,
v.: . Ае ro земеш
ш~рокопатниот град, зашт' олимпските бесмртни бози
ве:Ке се согласни си?-'~· што нив ги придобила Хе а
секого о~ нив молезки, на Тројците зло пак им рписал
70 Зе~с, туку запомни добро во умот." Тој вака ве.лејКи
позде и летна, а мене ме остави слаткиот сонок.
Но .ча ги ружаме ние ахајските синови сега.
Ја~ ке се обидам прво со зборови, како е право,
ике им нарач~м ним в мноrуседнитеl) бродој да бегаат,
75 вие пак нив ке ги држите секој од секоја страна."
Така проговорил е>вој и седнал, од сред нив пак станал
Нес:ор, што столнина царска во Пил песо:кливиот имал·
ова~ им пр0збор~л тога и дооро мислејК:и им рекол: '
„Вожди и ирвенди вие н' Арrејците, друrари МWЈИ!
80 Друг од Ахајците не.кој ак' сонот го кажеше овој
лага ке .Речевме ние и ке си побегневме пос:крај; '
туку назпрвиот маж сред Ахајците сонот ro ВЈ!дел.
Но да ги ружаме ние ахајските синови сега."
Вака им рекол и тргн~л од советот прв да си оди,
85 а жезлоносците крале] си станаа и го послушаа
веднаш народниот водач. А војската сета се стрча.
Како што роеви чеети од пчели што вов излеrуваат
од издлабената карпа и везден се нови извираат
и на пролетните цветја грездовидно тие си летаат,
90 едните летнале вамо а другите онамо позпrо;
така ~о куuишта густи од бро.nој и чадори свои
тие пред нискиот брег си запо'ЧНале в ред дц излатаат
на собор еите по чети, а Молва~) -се пронесе сред нив,
г:ласникот Зевео'В, терајки да о'дат*И да се собираат.
Соборот вриел од љ fe и'-'јачела з~ата под нив,
кога седнувале; . вре'Ва се 'Крена и rлa'tmttџi девет
ги задржувале везден вик:ај:КИ им, врева да сопра'11,
за да ги чујат кралејте, пито:м~е Зе'Всови, сите.
г...-.._ _t_)_::·-со мноrу седишта (кnуnи), Na itoиmтo 'Седа"IЈ: вecлa~Jliife.
2) Персонификација на r111aebт Jt речта. В. ~ 6јасне11Ија~а".
 Народот седнал одвај и во мес'Dата стиснат:и еиле,
100 кога с~ смирил и шумот, а силниот цар Аrамемнон
стана со жезолот в раце што беше г' ИЗ]Dабетил
IU~o ме одсиваат силно
· · Хефај ст. __ градот да Илиј и а.е ме ·оставаат мене, .
Хефајст му беше го дал на господарот Зе.ва, синот Певет из· мт~. го заземам )ае населениот добре
,.,., ••..,...1.nале лета на 3 , ·
· К.ронов дРВ<Уl10 корабно па~ и .а~вса ве~киот веќе;
Зевс пак на гласникот Хермес, на брзиот Аргубиец 1}' На1Иите мили иак женЈ и л њата r изела l"НИлеж,
господар Хермес го д~Ј_I пак на I'!елои:а коњоббlЦец;.') дома еи седат и чекаат на н.:дМИе дечиња негде
105 Пелоп го дал на АтреЈ, на хероЈскиот народен водач· заради кое с, а делово на.пrе
а пак Атреј пред да умре на Тие.ст богатиот с ОВ!ЈЦИ ' Т . сме вамо и дошле, несвршено ст~
·, ј·' 1 уку аа, како што јае l{e ви кажам да . ·
Тиест пак на Агамемнон му F' оставил, тој да ro нос~ • слушаме си'l1е:
и да над целиот Арг и над острови царува многу.­ Да си поб~гнеме ние со нашите кораби о.ма.
На него овој се опре и реч на. Аргејците рече:
зашто не ке иа.zџrе Троја со ширните у~ 'уште"
110 „Данајци; јунаци мили, прислужници верни на Арес! Ва:ка им рекол, та умот и срцето ним им r ·
1' онде на собор&Т цел, што не го ел о креиап .
Зевс, синот Кранов, ме сплетка во тешка слепотија
'1
С0борот тоFа се диrнап, ко rоле~о:~от совет.
мене, среде в Икарското Море, што онде в~~о:ки
силниот ужасен бог, што ми обети е~аш и мигна
дека ке г' освојам Илиј лепоѕиден 2 ) и ке се вратам;
измама измислил лоша и ми препорачува сега,

115 бесславен в Арг да си одам, што силна сум загубил

воfiска.
Така си нашол за сходно .семошниот Зевс туку речи,
што веке разурнал многу и досега бедеми градски,
ике разурнува уште, најголема зар му е мошта ..
. Оти е срамота кога потомството еднаш ке чуе, .
120 · дека попу:стина таква и толкава ахајека војска
· без успех водела -војна и без успех биела битки
и против помалку мажи, а крај0т не ее гледа уШте.
Ако Аха:јците ние и Тројците сакавме само
верна да врземе вера и да се преброиме сите:
125 Троdците, колку што г' има во ' градот, да: ве:lЏ{о се
; f · збеи
а пак Ахајдиве да се по десет наредиме ние
1
1 и да по. ед.ен избереме 'I'ројец да вино ни точи,
многу десетини наши ке осжанат без виноrr6чец.
Толку би рекол от' има и nовеке ахај е~ синој
130 _ отколку Тројци во градот ЏIТО живеат; мно·гу па•
од многубројците градоi] џомагачи се ~оnј0метци 3

1) Убиец на змијата .Арг или оној што

2) = со убави ·ѕидишта; уРа.в0 , оrраде~.
З) = фрл·ачи на к0пја (џили~и~„

4:0
 170 ' простум, а овој не се фатил тога за црниот кораf5,
туку негово-:;о срце и д~:и;rа ги стегаше та11а;
близу стоејkи Атена .сЈаЈн~ока нему му рекла:
„Чедо на Зевс, ОдисеЈу МОЈ. преумен, Лаер-110в сине,
вака ли по дома вие во своЈта татковина мила
175 ке си побегнете сега в бродО1јте со ~ноrуте весла?
215
Пријаму пак и на .Тројците . џонаш k остави:е · велја,
Елена лична АргеЈка за коЈашто многу АхаЈци
овде изгинале в Троја, од својта татковина: скраја?
1 1 Но сега оди сред војската а:х;ајска, не бој се ништо!
220
180 Кротко со зборови благи задржувај секого од нив,
не давај кораби вити наоколу в · море да влечат."
Вака му рекла , а овој го препозна гласот неј.зин;*
фати да трча фрлајки ја гуната; неа ја крена
гласникот брз Еврибат Итачанинот, придружник негов. 225
185 Така му истрча в пресрет на цар Агамемнон Атрејев
и му го зеде татковиот жезол, непропадлив вечен,
та низ корабите појде н' Ахајците пандзиронос~и.
Кого да пресретел тој, или крал или војвода некој,
ке му се приближел нему и фател со зборови благи: 230
190 „ Кутар, не ти личи тебе ко страrirливе~ ти да трептиш,*
туку и самиот седи и другите спираЈ ги с~е. .
Јасно зар _ не знаеш уште, што синот АтреЈев решил;*,
сега Ахајците тој · ги искушува за да ги ка:зни. .
Заре не сме чуле сите, во соџетот IIIТO рекол ОНОЈ. 235
195 Да не се - нас.рди нешто ~ удри н' ахајските синој.
Зашто е преголем гневот на царот, наследникот Зевсов;
честа од Зевс е, а Зевс пак премудрио: него rrp љ~б~."
Кого пак поrrрост ке пресретел маж и ke виде~ Ка]
240
вика,

него со жезолот тој ке го терал и карал со зборqј:

200 „ Будала, седи си мирно и_ слушај што беседат дру:зи,
поарни од тебе што се, зар неборец сам си и страшл
што ни во војната ти ни во советот не значиш ништ
оти Ахајците сите и · не ке пове~аме тука.
Зашто е големо зло многувластјето, но нека биде
205 господар еден и цар, кому синот на К:рона, му предал
жезол и закони свети, да Царува т0ј меfу ними."
Наредувајки им вака . ја средув·ал војската оној;
повтор од своите бродој и чад0iри стрчале в со60р
1) т.е. со оружје, садови и друРи предмети од 6р0нза, заnл.евЕ!'rи
с огромен шум, како браној од морето бурне · и wy од непријателите.
210 кога в грамадните брегој ке згрмат, а морето бучи. 2) коdшто зборува лудоети, ула-вштини.

Другите седеле веке во своите места молчејки; '

з
42
 250 инаку против кралејте ти не би ни зборувал вездеll
и не би ги ругал грдо, а чекал ~а дома се вратиш.
ЗаuIТо не знаеме yIIrГe ни како ke заврши ова:
дали А.."'Сајците добро ил' лошо ке дојдеме дома.
Затоа сега ти седиш и нашиот прв полков6дец
255 цар Агам:b\[Нон Атрејев го ругаш, што многу му даваа
.
нему да.наЈскиве мажи, а ти го навредуваш тешко?
т

Но ке ти речам јас нешто и тоа ке с' исполни вe~aiu·

Ако те затечам повтор да палавиш тука ко cera ·
да на рамењата веке ми не била главата мене '
260 и да ме не вика татко на Телемах повеке никој,
ако не те фатам јас и не ти свлечам промена мила
твојата руба и риза, што ти го покриваат срамот '
та ке те оставам тука крај брзите бродој да плаче~
из биен од собор надвор со удари грди тешко.",*
265 Така му рекол, а потем со жезолот в рамо и по тил
г' удрил, а оној се свиткал и поронал горешки солзи·
мозолка пак од на.седната крв му рипна на тилот, '
кај што го удрил со златниот жезол, та сплашен седна·*
.
смаЈ а.н од болки се обѕре, си г' избриса солзите сетне.
'
270 Тие при сета си тага се смееле со него слатко.
Вака ке проЗборел некој кон блискиот погледувајки:
„Безбројни добрини ~ам Одисеј ни изнаправил веке,
совети умни дава.јки и - мажи за војна ружајки; ·
сега н' Аргејциве пак им го сторил најубаво ова,
275 што не му допуштил тој на клеветниКов дрзок .да збори.
Повторно зар · не К:е И текне веке на лудата rлава
да :rи кралевите руга со грди и · зазорни зборqј\."

- Така множеството рекло, а тој Одисеј градоб:Иец

ста.на со жезолот в раце, а крај нив сјајноока Атена,
280 слична на гласница тога, му викна на полкот:!!) да молчи,
за да ,и крајните можат Ахајци со црвите исто -
да ја сослушаат речта и советот да го обдумаат.
Овој им - прозбори тога и добро мислејliи им рече:
„Цару, ти сине Атрејев; Ахајциве сакаат cera
285 најсрамен маж, да те направат тебе сред смртните сите;
ни ветувањето тие ке г' исполнат што ти го дале
кога си гределе 2 ) вамо од Арг, што · е богат со коњи,
штом ке го заземеш Илиј · лепоѕиден, дома да трmат.

Посејден
1) = на народот, т.е. на војската.
2)_ = иделе, доаѓале.

45
44
 Тие пак сега к о лудечки деца иљ вдовици жени
290 плачат и викаат едни на други да дома се вра 11 ат.
Туку е човеку тешко да јадосан дома се врати;
зашто и еден да остане месец од своето либе
далеку некоd, :Ке пека на својот многуседен кораб,
туку го држат виулици зимс~и и бурното море.
295 Деветта година нам ни е веkе започната сега,
како се бавиме тука. Јас не им се затоа љутам,
кога си копнеат тие кај витите кораби сега;
туку е срамота сепак да чекаш и празен. да појдеш.
Но уште малу стрпете се , другари, чекаЈте 0вде,
за да се види даљ право ни прорекол Калхант иљ
300
. криво.
Заре го знаеме добро во умот СВОЈ ова, и вие
сведоци сите сте што не ве грабнале смртните Мрии
вчера и завчера, кога н' Авл:Ида ахај ските броцој
се присобирале, зло им носејки на Пријам и Тро~а;
305 покрај кладенецот пак до светиот жртвеник ние
успешни · зар хекат6мби им дававме се на боr0јте
долу под красниот јавор, кај бистра си течела вода.
Тога големиот белег се јавил: змеј 1 ) црвен на грбот,
грозен, што самиот Зевс го пуштил на . видело невго.
310 С' измолкнал тој од под жртвеник здола и на јавор
сnолзнал.
Тука пак врапчиња биле, подлетарци слабички, мали,
горе на крајната ветка под лисјата збрани в купче,*
осум, а мајката пак , што г' испилила, деветТrа· била.
Тога ги изел тој' нив, а тие пак милно цивкаа;*
315 мајката облетувајки ги тажела чедата мили;
тој пак се извил и плачната мајка d:a за крило фа
и кога врапците мали ги изел и самата мајка,
ова ни г' објавил бог и го направил белег за показ:
тоа зар синот на итриот Кран :ro престорил в к црнио: СВОЈ доб)Јопокривен кораб то-ј· нека го земе,
320 ние пак стоевме онде зачудени с' она што стана.
Сред хекат6мбите вакви испратиле базите стр
предзнаци, Калхант пак в.еднаш ироFоворил
пророк ·
„Што сте замолкнале вака, ~jt Ахајци е убави ко
Доцна премудриот Зевс ни го показал велјото ч
325 и ке се исполни доцна, а славата :Ке му е вечна.
Како што овој rи изел врапчињата :мали и неа,
осум, а мајката пак, што г' :Испилила, деветта б
1) = змија.
46
така Ке ВОј'ВаМе овде И
а во десетт0rг0 г а от . ние онолку 0aw, л~а, .
'Fака ни лрорек~л ~ној 0 улици ~ирни ке nадце:"
Туку естанете сите еј ':х~еЈ·~~ с б~сполнува еет.о.
ОВ:Це се додека Г ' . 0 ЈаЛОНОСЦИ,
Така им реко'7! ха~Ф1: го земеме Приј амов голем."
а од корабите ~тр~ш~~~:е опд~!.Вкасаехр~звикалбе еилне,
кога ' б азскион укот
м Удо риле реЧ"Fа божескому Одисеју.* '
Ним им иро])оворил тога геренски0т1) витезин Несто . :
„0 леле, вие'Fина вие збор~вате ко да сте де а р
~дечки, кои не с~. грижат ништо за воени д~ла
аде заклетвите к одат и тие договори наши? .
В огон сове'Fите зар и одлуките умни да падн~т
нашите свечен!1 Думи и завети - вербата наш~?
Напразно зар ке ее караме ние со зборој а сред~о
~икак~о з~р да се најде, со се што сме о~амна овде?
ине треЈев, со намера iwpcтa ко порано уште .
води ги пак Аргејците напред во силни битки!·*
пушти ги тi:;r нека ови~ неколку изrинат тук~,
што О:Ц АхаЈЦИ'Fе скраЈа си кројат - не К:е сторат
порано д' 0 А ништо -
. .z;i:aт во рг пред од ајгид@ноеецот Зевсо
арно разбереме, дали е лага: што ветил иљ не е
Зашто семо~иот с~ок на Кроиа би рекол јас ~ека
мигнал в ТОЈ ден коr Аргејците влагале в брзите бродој
уЖасна смрт им носејКи и помор на Тројците тука
кон десно кога ни светнал и показал белези сре~
Затоа порано нико3 да не брза дома да појде ·
додека не легне прво со жена од некој трој~ц,*
за да им платиме ние за Елена тешката тага.
Ако пак ко_пнее нек~ и сака да дома се врати, ·
за д~ ]а пр~сретие смртта и сугдf5ата најпрв од сте.
Но у6едув~] rи, цару, и другите добро думајb,
зашто не ке биде зборов за фрљање што К:е ro кажам:
Оддели мажи no племе и родови, сине Атрејев, _
така ~то род д:а си иомага рв;цу а племецу племе.
Кога ~е направиш така и аЕо те почујат тие, ·
то~а ке разбереш ти кој вожд ~ к0~ војник е .дебар,
КО] е. пак лош, le се борат зар оддеilIН.о они~ К:е знаеш
дали не ro земаш 'град0т., зашт' боr не ти д0еудил ynne,
или пак војската тво~а е лоша и невешта в бо'()ба.«
1~ :Види во „.Оејасненијата" по~ I' е·,р ен с. к и.
 .,

Проговарајки пак тога му о?вратил цар А~амемнон:

370 ~;Старче, ти пак ги победув~ш в собор а:хајјј~скиве синој.
Отецот Зевс да би само, Атена и уште .~по1Лон
меѓу Ахајците десет со~етници вакви ми. дале,
тога би г' освоил бргу Јас градот на ПриЈ ама цара
та би го зеле со нашиве раце и с~ушиле него.

375 Туку ми дал синот Кронов Зевс аЈгидоносецот маки,

што во расправии мене и в бесплор;ни борби ме бут~а
Оти се боревме, Ахил и јас, за убавата мома
со непријателски зборој, а јас сум с~ наљутил прво;
но, ако еднаш се сложиме ние, не ke можат еетне
380 никога Тројците злото да г' од~ожа,1: ниту малку.*
Туку поручајте сега, а потем ke ПОЈдеме в борба;
добро да секој е.и· наостри копј.е, штит добр0' да стави.,
добро на коњите брзи да секоЈ им подаде зопца,
добро на колата секој да припази готов за борба,
385 за да се .целиот ден надборуваме , в грозната војна.
Отпочинување после не 1~
ке има ниту мал~, *
додека не дојде нокта, јуначкиот бес да го смири.
Ремникот тога од пrrитот, што трупот . го брани, некој*
В градите потен 1 ) Ке r' има, ОД копјето рака ke Kariнe
390 некому коњот :Ке спотне влечејки ј:а красна'Fа ~qла.
Кого пак јас ке го сетам да далеку с~~а од бој.ат
покрај · корабите вити да остане, бездруго иосле
1~
побргу гладните пси И птици ке г ' изедат него. се
Така им рекол. Ко бран пак, f.._ргејците бучеле еил ·'
395 кога на стрмиот брег ке го нанесе Но~) д0аѓајки
на издадената карпа, nrro никоГа не ја оставаат
браној што . ветрови разни ги креваат вамо и та.мо.
Станаа тие и .вчас низ корабите сегде се спрснаа,
огон запалија пак :цо чадорите и си пор~аа.
400 После им жртвувал сеК!ој на свq9от 0д .ве:чните бо и
и им се молел од бојниот умор и смрт да . го спаса'Р.
Тога · јуначкиот цар Агамемнон му принел на ЖЈУ!:.В
деб~л· петгодишен бик на семошниот Зеве, синоll' К;о
старците први а потем Ахајјц~те сите ги викнаЈЈ,
405 најпрво Нестор, а:. џчас и господара Ицомене~а,
потоа пак и Ајантите двајца и синот Тидејев,
а Одисеја пак . шести, што .в умот . бил равен на Зе·
Од себе сам пак му дошол Менелаа, nрочутиет б
заре си знаел во паметта тој, колку брат му сет

1) = спотнат; облеан, наквасен во пот.

2) Нот е јужниот ветер; в .. во „О@ЛасненИјата". ·
4 Илија.ца
48
 скапа држејl{и ајгf!rда, 1 ) што не знае емрт НИ'Г(!) старос
и што на стотина китки од сувоно· злато И висат '1'
сите уплетени лепа , стоговедна2 ) секоја од нив. ' зашто сте божици ви
450 Со неа таја сколтејки се впушти в ахајската .војска ние си cлyl!llaмe F(aR ~ сте сеrде и знаете сеwт
за да ГИ_ бодри да ОД~Т V! секому снага да О~ДИ
1

кои пре~водници биле ~о 'Вс3!ух и не знаеме ниd:;о

в срцето, д' издржи војна без починок и да се бори. Оти не ke можам јас да r' О],Води даЈ-~ајски nрви -
ВQј ната послатка веднаш им станала отшто 3 ) да одат ни ако јазици десет н именувам целиот на .
со издлабените бродој во својта татковина мила. нито неуморен глае и толку ак' усти:, сум им род,
455 Како живожарен огон. што. 1:11ирната шума 'ја гори ако олимпските М ~ НИто бронзани дробови в ал,
горе на горските врфоЈ, а СЈаЈ0Т од дал~ку све:rи, не би ми спомнале Ум:~епремилите Зевсов11 кер~ади,
така и, кога стапувале тие, од си.дната бронза Корабоводциrгеt) Ј·ас колкумина дОШЈЈе под тк~-·
и корабите сал ,~ 1
-LJm].
еј ај што засенува очи низ етерот до небо сеFал, А-е rи кажам
.. . Секое племе, предвФдено ·
Овие пак како крилести птици во роеви многу, место Хомер се задржува 0
д своите водачи, вnеrува бо"
460 жерави или пак гуски ил' -лабеди с вратови долги, при оr:rисот на воената 8 Ј. На ова
сипа ЈЈа Ахајците
в Асиј ска ливада руда и крај Каистровите струи
овде леткајки и онде со криЛ(ј-ата весело ~реикаат
, '
цркотат кога ke седнат и одзвива целото поле,
така во - ~упишта густи од бродој и чадори свои
465 во Скамандарско~о поле с' _излев_але, земјата под нив
страшно тропотела тогаш од ноѕете ~оњски и нивни.

Тие застана~е в поле Скамандарско полно со :цветја

безбројни, колку што лисја и цвекиња виреат в :прелет.
Како што' ,роеви многу од чести и безбројни му.ви,
47 0 што во овчарската манДра влегуваат .ве,Зден векот,*4)
. кога се по.irнат со млеко _ садојте во пролеrно врем~,
· толку н·а бqјното поле Ахајци со убави коси ,
стоеле протЈ,f_~ Трој9-Нците спремни за нив да ги ~дробат.
Ко _што ,козарите лесно рас.турени стадата коз~и
475 г11 распознаваат, крга на пасење k:e се измешаа~,
така војводите нив г' .излаgувале вамо и тамо
за . да кин:Исаат в бој, -а со Џив и цар Агамемнон,
кој на громовниоrг Зевс му прилега в очи и rлава,
во половИната н' Арес,- а .· в -градите на Цосејдаон.
480 Како ЏIТО,. -в стад~то - 6Ј1кот._ги. надминал сосема си~е;
зашто е најголем тој меѓу кравите , собрани ~реце,
таков и Зевс оној ден го наџравил с~0т .&1~рејев
меѓу јунаците цар и пред ~ејската прв о:д сите.*)
- .
Сега кажете ми, Музи, ш110 држите ол~еки дџаgци
--~--

; 11

= отколку, одошто.

„векот" = полно, многу.

4*
50
 ТРЕТА ПЕСНА

(Рапсодија fама) :ПЕТТ1\. ПЕСНА

(Рапсодија Епсиnои)
. А -кса'Ндар и Ме11;1.ељ.ај,. Д:о~овор.
дв о боз на ft e
из в идување Диомедово одликување.

на б оd от Александар .(= Парис) ro noz: 'Foraп Пiалада Атена му ,даде и срце и СМ""""'ост
во првио~ судиР. е во борба ; туку шт.ом r0 виде Мене ,
на r"'iиомеда
т ,.
иде]~в, за помеѓу сите Арrејци
. . .. .
нај храбриот мегу А~:Ј~т уплаши и побег~а. norreм .малку, исв:а
како риnна од кола ' се бие со МенелаЈа за да се кладе :крај да се одликува ТО] и да rолема слава си стекне.
од хектора, се ~;зрати '::ма овој услов и сака да се потврди доr Нему од шл.е~оrr и штmот му rорел неуморен оrон
војната. МенелаЈ го;~ј ама. во~јските. ro ~д,до:ж;уџаат еружјето; 5 сличе:н на сtiа1ната есенска ѕвезда, што на~миоrу тај' а
со присутноста на Р :Елена пак на Приоама. и на старцит,е троја в сво]ата светлина св&rи искапена во Океанот·
страни готват жртви . покажув а водачите аха]СКИ (rрчки) на бо]н т.акев од Fлавата ffiaш и ~амењата оrан му r()p~
ски од кулата им ги и слегува заедно со Антенора. Доrов
· . среде ro став~ла за1р, ка] Ш'l'О на~,мно:rу мажи се 'l!Исхаа.
поле. п РИЈ
· ам е по викан
бичај и под услев: к01
,~ ~
к0rо Ае поuеди, ~
Бил сред Тро]а~те иак некој )iJfaf)eт, беепрекорен боr:ат
склучен по стариот о Ј' зиното богатетво а ако заrубат Трој .
10 свештеник Хефа]стов с~авен, што син9ви двајца си
.
Ја задрж и Елена Аха
и не · 'о ткога си отиде При ·
· ците тешка глоба.
да им плат~т наМ Ј ај и Парис и изле:Роа на меrдан, из имал"
зедоа оружЈет 0, е ~=:е победен, туку окриш~ r0 тр:Рна А оноlј Феr~ј, и Идај, wд:·о знаеја секаква борба;
борба. Парис k го доведе во неговата ложн~а. После изделува]Ки се дв~ll'а навалија против неrо;*
од борбата и ~ра~ кој а отпрвин го одбива и ro уиреК!!у.8 од коња тие, а оно~ навал.увал оц дољу пешки.
веде _ваму и лен му ј а подарува својата милост. Мен А к0rа овие веке ее добрале еДНИЈ дiQ друrи,
страшливоста, но пота~ п отивник којшто ја ужива з
15 први Феrеј си ro фрлил шредолr0010 :копје, а врфот
поnустина го бара свАоЈОТме~нон ја б'ара пред сите договорен
богиња Афродита„ а га неrов над левото рамо од синот 'FИдејев 'f4Y IIpQjдe,
за по б едата. но не го поrоди неrо. А по~ем и овој со !fучот
навалил; <>;драка -roj не ro испу:прrил на т>азно неrо,

ЧЕТВРТА ПЕСUА
туку сред цицките в rpa~ ro уд.рил и од коња ~ал.
ToFa ја тратил Идај прекрасната кола и скокнал,
но не се осмелил сам убиенио~ · брат да оо спаее;
(Рапсодија Делта)
зашто ни самиот тој не кеј' 0д€iеmел Црната Мрија;
туку ro извлекол Хефај~, ro шо~ил ео ltq>aк и ro
Расипување -н.а до~оворот. А~а.ме.мпои; спасил,

за да не му биде веК:е разжалФС'!'ен старецот11 ) еосем.

Како според договорот, со победата на Мене:з~а Синот на ср'Чен Тидеј м;у rи потерал коњите 11ez.ry
Елена да ~е врати на Ахајците„ и да престане омр на
со поразот на Париса, на соборот на еоговите Хера, и на друrа·рите дал да rи водат на кораби вити.
нејзината иизма проти~ Тројанците нема да ее ~си~ Срчните Тројци пак коFа rи вшиле аинојте на Дарет,
од Зевса да И го препушти нејзе уништувањето н б овеrа како си беrа а оној крај к..елата мртов,
самата непријателка на· Тро}анците, по Херин Ha\JIOr ф сосем ве пG-тресЈI.е еите, та тоrа сЗајно&ка A!l'eaa
тена на земја. Таа го· наговара Ликиецот Пап.цар да и~о:в за рака бесниеrr Арес re фаm и вака му ре'Че:
на Менелаја и да го расипе договорот и така да посее
„Аресу човеком6рче, у0иецу и :г.радобИ,ец!
за војна. Менелај беше ранет, но не смртно. Hero ro ~:ат,
Махаон. Во тоа време Трој андите наору~ани <:е вр е Не ке ли ПУl:ЈЛИМе зар да се борат Ахајци и Тројци,
додека Дгамемнон ги надrледува четите .на Ахаац~ и, : кому од ов:ие ооецот Зевс :Ке им подели слава?
оние на Идоменеј, на обата Ајанта и на Неетор, rи Ф~И .
ната ГО'l'ОВНОС'!', а другите, како оние на Менепај, О~иее~ Хефајстов Дарет, та"Ј.:хоте на Феrеј и
ги куди порадк нивната нерешителност. Потоа се зафа
:к:ојinто Арес и Аполон rи храбрат '['р0јанци'Те, а др~ит:
пред сите Атена,, Ахајците. Сега заш!>чнува заемно х.лањ ·

52
 е ние и гневот г' избегнеме ЗеаQ
Та да се ~~~~м бојот го тргнала: 0есниот Арес;
35 вака велеЈk д. него крај вишниот бреF. на Ск.а~
, оставила .
потем г . ите биле над ТроЈЦИ'I1е,. ~:~о] зар во.ца
Тога Дана]Ц А јуначкиот цар АF-амемнон ro ку
убил по маж~алЈ1~ѕонскиотl) војвода, ]адриот О.ци.9·
од 1~ола п~в · го закачил в тил, штом ее за-в
40 копЈето ТОЈ му среде низ градите тоа :му npoj
, рамењата ' .
мег)1 . а се сруши, оруж]ето на: неr0 ~ве
(Јакна ':~] :З.'; го отепал Фа:ј9т, Ф';Ц Меонецот2) Б
ИдоменеЈ рутчестата Тарна е.и 6еше дошо
синот што од г .
' . пјоборецот славен, со долго'FG к0n3
45 ~доме:;Ј~:~есното рамо пред тој да ее ~а ко ,
г удр · се срушил та темни~а грозна F
од кола оноЈ '
.
Слугите
И
до
менеЈ· ев'И тога ,ро плене~е него.
.
Потем Менелај Атрејев .со о~трото ·коn]е го ср~
ОНОЈ
е· ' ндриЈ· од Строф:ијЈа синот, опитниот л
кама ' . .. . ' .
50 то го Артемида сама научила не1!1о да лови
~каква дивина вешто, штб го~·сК>ата :шума ги»~
н оне му помогла сепак
. етре.цометна
. Ар'D'еми:д
.
ни даљнометните стрели со, што се. одл~кув~Шf
зашто Менелај Атреј.е:ѕ, преславние>т ТОЈ ~0И]0
55
г' дрил со копјето в ти.џ, кога ffier~л пред ов~г.аЈ
(м:ѓу рамењата среде, а 'F.Oa низ' градите· .nро]д
тој3) пак · се 0·бруш~· ничкум, оружЈето :на нe:rg
А Мери6н тога r' ' 0тепа Ферекл·а, синот н~ .те ·.
60 Хармонов,· којшто си· знаел да прав~. рак0~.в,@р~
. премногу з:ар го ' мИл~~-ал;а нез;"О· А'Fена Иа:.лада:,
што му ' ги соградил ТОЈ.~ ~ar Парис корабите
првото зло што · на 'Fро~Ццте еите и еа:мому н
на зло му биле, не da зна~л тој, зар су,дбин;ата б
65 А Мери6н пак Го гонел и ко~а го етиFна~ ~ У1
в десниот бут, та од спротива врфо~ о,ц кои]~
долу низ мачниот меур под самите к·<:»ск:и м1 ''
Јакна · и· падна на коЈ1ења ничкум, а смр1'~а re

Мегет го убил пак Пе;n;ај, н' Антен0;ра еинот

70 вонбрачен, но Теан6ја , ro Еледала .грmк:ли:~;'· ,
' 1
исто ко своите деца, на мажа еи уFод~в·аЈКИ

'
"
{1 ~ 1) =. од Ха.Лиѕонците (народ на lloн'F во ' вИтинИја},
доцнешните Халиби.
'11 2) = од Меонија т.е. · МајонИја, дел о:ц Ј!Еидија. ·
'
3) т.е. Скамандриј, синот на Строфиј1 (еден Тројанец).

54
 . а риза му потече крв како чешма.
а ни~ панѕирнат к Диомед rласовитиоrr борец:
Тога се помоли па
. .
' . . ,
на Ајгидонбсецот, Атритона.
'*
115 „Почу] ~е, чедо ојна емили ми се сега, Атено!
в непри]~телск:ап~могн~ла мене и татка ми радо
Ако си м еди~ . · бијам мажот,
Да~ ми ~ек;:;:;~1~~:аиг~езфо:: :и~лејки си. д~ка"
~~:т~а долго ја гледам сончевата светлина с]ајјна.
120
Вака се помоли тој, а Палада Атена ro почу.
Снагата лесна му стана и ноѕете, рацете .нему, . ШИЈа на вољ и на крава што паеат во честата
пот.ем му застана близу и крилати зборо] му рече.
Ај Диомеде ти сега со Тројците бори . се смело!
125 з"аш'то во гpa~wre т1 ои ти ставив јас бестрашнахра б Ј?ОСТ,
каква што татко ти имал Тидеј што со штитот сво) . мавтал;
мракот од пред очи јас ти го тргнав што напред ~и беше,
за да распознаваш добро и бога и човека сега,
затоа, ако ти дојде да т' обиде бог сега вамо , ..
130 ти да не стапуваш в бој со другите ~есмртни ?огоЈ'
но ако l{ерката тебе на Зевс Афродита ти доЈде, " Туку помоли се Зевеу и исфрли стрела на мажов,
со тебе мегдан да дели, ти рани Ја с острата бронза.
Вака му рече и појде Атена сјајноока веднаш ; .,
синот Тидеј ев пак наз?-д се вра:ил во првите редо~ .
135 уште од напред пекајkи со ТроЈ!.Ј;ИТе ТОЈ _да се бори,
сега пак три толку горел од желба за боЈ , како арслан,
когошто овчарот в трло кај рудите јаганци надвор
кога !{е скокне го ранил, но сепак не го убил не~о;
само му разбудил сила, а после не му брани веkе,
140' туку си влегува в мандра и г' остава стадото с,амо.
овците стиснати пак една до друга заклани пагаат,.
лавот пак разбеснет вон од длабокото трло си р~па'
и Диомед силен вака сред Тројците разбеснет за]де.
Г' уби Астиноја тој и Хип~ј.рона, прв полководец, .
145 едниот в ·Гради над цицката r' удри со бронзното коп]е,
другиот пак со големиот меч покрај пле~ката в кључот,
таму го рамото одбил од вратот и плеките нeNfY·
Туку ги оставил нив а по Абант тој и по Полиид,
' . wол
чедата на Евридамант, на стариот соновник, по . . а' .
0 воЈН ·
150 што не им г' објаснил сонот коr' оделе тие в
свлекол.
силниот маж Диомед му rи отепал дват.а и фајноn,
Потоа пошол по Ксант и по Тоон, сино]те на
56
обата млади ко роса, а татко им строwен од староет
друг што не си роци.л син, за над својот да r' остави ~от
155 Tora rи отепал овој и векот на двата им r' одзел .
мил, а на нивниот татко му о.С'l!авил таm и ш-ешка
скрб, зашто нив не ги дочекал живи од бој да се вратат·
нивната р~~бина пак си Ро делила целиот имот.
П0т.оа 0ноЈ,) ги убил еинојте на Дарданов Пр:и]ам ·
'
16.0 дв~ца, Ехемон и ~ромиј, што беа во истата кола.
Ка~о ШТ0 арооан ке рипне сред rоведа и ке му скине
ropa
•тцtа и еино~г Тидејев ги кутна од колата ло'Шо '
со сила двајцата нив, та го пленел оружјето сетне;
165 а на другарите дал: да ги тераат коњите в кораб.
Него Дј1неј а FO видел кај разбива одреди машки·
тога си влегоЈI во бoj0ir и каде IШ'О копја се крша~
овој барајКи го Пандар, што личел на бог, да
K0ra го иронајде синот Ликаонов славен и еилен,
ro најде.
170 застана пред него ов~ · и дума му продума не~:
„Пандаре, кај ти е · лакот и твоите крилести стре:ли --
славата тв@ја? :Во IИТО не б:И ее мерел овде ни еден
маж, ни ве .Ликија за:р нема од тебе поарен С'q)елец.
175 којшто се расилил овде и зла ве~е мн0rу ни стори.л
и на мноrумина Тро~ци, на јунаци, живо!!' им: скусил;
само да бог не е некој на Tpojцwre насрден овде,
поради жртвите љут, оти тежок е rневот од бога."
Нему му одвратил потем иресветлиоr.r син на Ликаон:
„Ајнеја, советодавче 0д 'fројците панѕирон6сци,
180
оној ми прилега сосем на силниот с:инок Тидејев,
што ми е познат по штитот и шлемот свој виrлест
и ребрест, 2}
и по неговите коњи, а дали е бог, g1асно не знам.
Ако пак мажов, :што зборам, е еиЈП1иот с:инок ТИдејев,
185 без бога вака не беснее тој, но му пом~а нему ·
од бесмртниците некој со телото скриен во облак,
што ми ја з~вртил в страна од овеrа острата стрела.
ЗШЈЈn:о му испуштив стрела и в десното рамо РО раикв,
та низ панѕирната длапка од спротива изпеrла таја,
= Диемед.
1)
2) Со виrлест" (снабден со „виrли" т.е. процепи за rледаИiе) .и
„ребрест" r~' преведовме не сосем јасните :комеровски изрази aulo~
и · tryphaleia, што ro означуваат специјапниот вид на ДИо:иедовио.т
wпем.
 190 што сум си помислил јас дека в Аид сум r' испратип
неrо
но не сум ro убил сепак; зар боr ми се насрдил некој.'
Кола пак немам јас тука ни коњи да на нив се качам;
но единаесет коли во дворот Ликаонов лежат,
убави, нови, невпрегнати уште, а нив FИ покриваат
195 платна од сегде; крај секоја од нив по два коња стојат
в јарем, што белиот ~јачмен и јадрото жито го зобаат.
Стариот борец Ликаон навистина премногу мене
в стрО\јно градениот дом ми нарачувал кога идев:*
ми препорачувал тој да си земам јас коњи и кола
200 и да во силните битки на Тројците вожд им бидам;•
но не го послушав јас, што би било покорисно многу,
зашто ги коњите жалев, ког' опседнат градот ке биде,
да не ми останат гладни, што свикнале многу да јадат.
Така ги оставив нив, та си дојдов во Илиј пеши, •
205 верба држејќи во лакот, што не ке ми помогнел сепах.
(Зашто сум стрељал на двајца предводници досега веiе,
та сум го зrодил и синот Тидејев и синот Атрејев,
пролеав вистина крв, но ги раздразнив повеке уште.)
Витиот лак сум го сметнал од клинот за несрека само,
210 оној ден кога пред Тројците стоев во свидниот И.пиј
на чело, укажувајlrn му милост на дивниот Хекто
Ако се вратам пак назад и видам со свои очи•
мила татковина мој а и жена и домот свој витев.
главата нека да вчас ми ја пресече мене кој е
215 ако не г' искршам лаков и фрљам во сјај
зашто попустина јас сум го зел неrо сом~
Тројскиот водач Ајнеја пак назад му одвр
„ Сепак не зборувај вака, от' инаку нека ~
пред да излеземе напред со нашите коњи

220 да се обидеме ние со оружје против м

Туку на колава мој а ај качи се, за
силните Тросови коњи, II1ТO знаат п
бргу и вамо и тамо да гонат и на~
·rие и нас
l{e не спасат во градот,
225 повторно на Диомеда Тидејев да
'!Гуку ај ,камшикот сега и уздите
,3ас пак ке застанам горе на коn&Ј
или ти овега држ' го, а коњите
Не~ .му одврати потем преса
230 „AJF еЈа, уздите сам ти и
ПС):арно колата вита ја влечѕ
 270 Шест му се од нив во домот ожд:ребиле нему з·а п:риnЈiод;
в јасли четирите сам си ги хранел и за себе држел,
двете н' Ајнеја пак тој му ги дал, на оиитниоrr roнa"il.
да не се eeтei7Ia в:час Аф „„.
мајка му, што ео Fоведа ~0~та, Зевсова!!'а . iiepxa,
околу милиот син си rиробвАнхие ro РОДЈtла него;
Ак' би rи добиле нив, би стекнале rолема слава."
Вака си збореле тие меѓу ·себе разговарајки, ила 5 елите 1'fИШки
'
275 Оние вчас дошле близу терајки ги брзите коњи.
· Тога му прозборил прв riресве'11.џиот е:Ин .на .Лика0н:
„Сине на славниот јунак Тидеј, ратоб6рче ти срчен~
брзиот устрел од љутата стрела не те убил тебе,
туку со џилитов сег~ ке с' обида:м ја<;: 'Ча те згодам."
280 Рече и долгото копЈе го сврте и иефрли напред;
тој Диомеда во штитот го погоди, врфот пак бронзан
низ него сосем се пробил и. доШол до данѕироrг близу.
11
По него извикал г;џасно ~ре.светлиQТ ,син на ЛИк&он:
„Сега те пронизав сосем низ слабина, не мисљам дека
285 ДОЛГО Ке издржиш· ти; •Сег. а FОЛеМа слава МИ даде.''
Силниот пак Диомед му проrоворил одважно нему:
' „I:Ie си ме погодил добро, си згрешил; но мисљам јас
·" дека

'' не ке престанете двата, пред , едниот од вас да падне,

и да ro насиТи Арес; со крв, µ.~ти~оносецот силен."
290 Вака му рекол и фрлил, Атена пак м' упати копје
в нос покрај окото cal\ :о, т.а прошло низ бели~е За:би.
Грозниот туч .му to пр~секол,јазикот. (/1,О корен ~ему,
врфот .пак негов му из.легол над13ор прд брцдата долу,,.
Од кола оној се сруши, оружјето над него ѕвекна
295 блескаво сето сколтејки, та брзите коњи се и:репнаа;
вчас пак неговата душа и сила'!!а му а.е , прекинаа.
Долу пак рипна Ајнеја со Штито.т и долrQТО копје,
уплашен, да не го грабнат Ахајците :мрr:rвото тело.
Онм се вртел ко лав што е уверен в својата снаrа,
300 копјето напред го држел и штитот од секаде раве
готов да секого сотре што сам ке му излезел и
страшно викај.КИ, а синот Тидејев со раката
грамаден камен,, штq ма~и не би могле ,zџза д
Какви Се љугево Cefa, а . ОНОј И сам r' Иf,р8Л
305 со него г' удрил Ајнеја по 6.едроТо, к~е
внатре во кол~от се врти, а: којЏiIТО ro в
коската тој му ја скршил И обете жили
каменот груб му ја сољ~пил 'кожата. Ј
па~а на крлена в. прав и со снажната
310 земЈат~; црна: пак нок му ги покрИла
Така ке заrинел тука јуначкиот краљ

60
 меч. не . му закач. и в тради, та -душат.а да м;у ј.а з~ме . .
Сакала надвор од бојот да г'. извлече :милио't' еин ~воз ; Потем од битката лево ro затекла бесниоrr ·Арес·
синот пак на Капанеј не rи изумил умните збор9], се~ат, а брзите коњи и копјето скриено в облак·
320 што му ги нарачал прв Диомед, глас9вmиоrг f50рец, таЈса на колења падна; молејК:и
ro милиот ера'Р'ец'
туку ги задржал овоЈ неговите ~опитни коњи . многу ги барала китните коњи со златеви узди: ·
скраја од бојната врева, а з~ :ко:Јiа закачил уз;ш;а.:
„Пом0Гни, мили мој брате, и дај ми rи коњите твои
на красногривите коњи АјнеЈеви :о·га им .риnн~л, .за да се качам на Олимп, кај седат бесмртните боз~.
г' извел од Тројците тој кон Ахаtјците обЈалон0сци, Раната си~о ме ~ече, што мене маж сr.q>теи ме рани,
325 та му ги дал на Де:Ипил, на другароr мил, што F'_0д си'Fе синот ТидеЈев, КОЈ eera и с отецот Зевс би се борел. "
врсници повеке љубел и со не:r9, со~-ем се слагал,
Рекла, а коњите Арес m дал со златените узди.
да кон корабит.е нив· .си г;и .води, а ·Ј,~на кот тога
Таја: се качила: в кола е~адајК:и во своето срце
в својата кола се качи и сј.ај 1ните узди ги фати,
крај неа Ирида влеrла и уздите в раце rн зела; '
веднаш по синот ТИ;ц~ј-ев ги терал копитните коњи
коњите потем m ши0на, а овие нерадо летиаа.
330 смело . А овој се фрлп на Кипри.ца 1 ) с острата бронза,
В час тие стиFнале потем на стрмиот божески Олимп;
знаел зар дека е страшлив-а таја и не е од тие
Ирида1 ) брза но вет-ер, 'Fи сопрела ~дњите онде
богињи што во јуначката војна· и битка повељаат,
од :ко.ла · отпретн~ајRи и бесмртна храна им дала;
ни Ени6ј а, што Градови руши:, а нито А~тен~. дивната пак АфродИта при својата: мајка Диова
Кога ја стигнџл сле;цејки низ силното множество неа, lfa скут Й П~На, а 'FВЈја ја иреrрна керката СВdј'З,
335 синот на оној Тидеd ,, на пресрчниот, тога .се rrодал си ја пота.ли неа со рака и прФдума дума:
напред со острото копје и tro рака зF0ра Ја ранил;
копјето пак И ја пресекло одеднаш кревка~а кожа
низ · амвросиј скиот ирев·ез, од самите Ха:рити ткаен,
горе над дланот. А крв нејзе бесмртна б&Јж~а И '1'екла
340 пречиста, каква што тече од вечни'Ре блажени боз
тие зар не јадат леб, нито пиј'ат пак дрвено ВИН(!)I;
зато·а бескрнни се и се викаат бесмртни тие.
Таја изви:кала силно, · г' испуrцтила од раце е
него пак в раце го дримил и заштит.иЛЈ - Фојбо
345 в синикав облак, ;n;a брз некој Данај~ц, вemrn
11 ~о
меч не му закачи в граДи, ~а ду, шата да ' му
По неа извикал Jfraк Диоме;ц Гласов'ИТИ!QТ СИ!
„ Отстапи, Зевсова керкd, .0д војна и ;крв
Или рак не ти е доста што же:Ните луди 'FPJ.
350 Ако ли тике ее_ врткаш В0 в0јнат,а,. ~ог.а ia
дека ке замрзнеш ти и од Др:уг ако "ЈЈуе 1
Така И рекол,, т.а от.Ишла сма:ј а:на с~ра •1
Ирида, брза ко ветер, ја . !i1-a!ВeVIa неа од
СТОПена сета ОД болки J1i М0д,ра · BG Кf>а;

62
 Хера настрадала пак кога силниот син н' АмфхnрИои
в десната града ја з·rодил со онаа трирезна 1 ) cmpe1'Ia;
тога и неа ја фатила в час неизлеклива болка.
395 Патил од брзата стрела и самиот огромен Аид,
кога тој истиот маж, синот н' ајгидоно<;:ецот Зевсо,
г' удрил и причинил бстки пред прагот на ~ото
царетво.2)
Тога тој дојде до домот од Зевса на вишниот Олимп,
зашто во срце,то болки од С'Iре.Лат.а нег~ го свиле,
400 што му го прониза снажнот0 р~м0, го р;обо.џе ~уша.
Г' излечил неr.о Пајеон3 ) ставајки му бе.з6олни биљки;
лесно г' излекувал овој, за,р 'не ,бил: тој еоздаден
1' . , , е:мртен.
Безбожен грешник е тој шт0 не ~азира злочин чинејки,
кога со лакот ги ранил богојте, шт,р а~имп го држа~.
405 Ти го испратила ·за:р ој.ај.ноо:к;а'I:а ,богиња А~ена·.
Луди0т, синок Тидејев не се сетил сам дека не 'е
сосем долговечен: то9, да се бори qo , бесмрr:гни богој,
и дека немало тој да се врати од схрашната во-јна,
ни на· колењата пак да NIY в:Икаат деца,'Rа: „тате".
410 Затоа и Д:Иомед, f1 ' ако е пресилен ~ега, ~
нека се дума, да посилен од тебе некој не р' у:дри,
да не би ДјГЈ.fалеја, Паметната керка на А.Др.аст,
долго тажеЈК:и од сон да ги разбуди · своите СЛуrи,
мажот барајки · ГО венчан, нај1арниот' ахајски О!УН'ак,
415 јаката одважна же:на на ~ој Диомед коњокрбтец 11

Рече и оД рака крвца И ~збриса е Qбе~е раце;

с' исцеiЛи раката не·јз·е и ·болкит~ тешки и 91ХИ8!а
,, А кога . пак ј,а дqгледале неа А~ена, и Хера:,
1
1 1
с остри заначливи зборој го дразнеле Зеве, в
' 11~
1
"1
420 сред нив пак по1:1нал-а. прв~ сј1ај,ноои:а боmњ
1
1
„Оче мој З~~се:, даљ ,l{e м~ се · Rа:Љутиm,

1•
1,ј

11
425

64
 1
r Или ги чеI{аТе пак да се бијат кај самите П0р1'и?
Подлегнал мажот Ајнеја, што равно со ДИВНИОIГ Хекто )
· 1
1
. син на nрее:рчниот 0ној Анхис ·*
честен бил, славниот )

туку' од вревата а) да г' извадиме добриот друг.ар."

1
470 Вака велејlси го бодрел кај секого смелото срце.
А Сарпедбн тога мошне го прекорил дивниот Хектор:
„Хекторе, каде ти отиде ду~от, I:ИТО напрец еи :r' имал?
Зарем без војската ти и без четиrг@ IIом:оmни мислиш
i сам да го задржиш градот со твои-:rе зе'Fој и браl{:а?
475 Од нив јас не мо:ж:ам сега ни еден да видам и по.знам,
1
1 туку се плашат трчајки ко' кучиња околу арс.Лан;
ние се бориме пак , што сме тука сојузници ваши.
Сојузник заре и јас сум и мошне од далеку доЗден;
1
зашто е Ликија скраја крај вирната река Ксанто.*
1 480 Онде сум оставил , ј.ас мила жена и лудечко цете,
посатка мНогу, шт0 сега ја ползува некој ШТQ немал;
туку Ликијците ееЧак · ги бодрам и самиот стојам
готов за борба со мажов; и ако јас овдека немам
што да м:И однесат мене Ахајците ни да ми земат.
485 Ти пак сИ застанал овд-е и нито на дру:Рата војска
викаш· да издржат борба и жените да си ги бранат,
· да не би, фатени како во Ја,мка од велј 1ата мрежа,

ј
станал·е пљачка и плен на наrпи~е дуrџмани љути;
овие градот зар ваш добро населен вчас ке го земат.
490 Затоа ти треба дење ~ ноке на;. ова да мислиш, ·
f в~жди да молиш од твој·те с0јузници далеку елавни,„
i да <;е едн_остојнb држат, даг' отстраниш тешкиот пораз .
Ваков му про~борил збор Сарпедон, _ а Хекто:р се .
· ш1_1>еКН~Ј .
Веднаш од колат.а roj се оружјето на земја :pиmr
495 . две ,копја остри т.ресеј.ки низ ,,~ојс~ата . се'Р'де е
t по,цбудувајКИ ГИ В бој И' CИ-1i!e~m ]а С't'Рашна'R
-1 Тие се свртиле вчае кон АхаЈцит~ .е-пр~мни
здружни Арг,ејците иак ги ~дочека.л~ сме ''
Како Im'O плев~та ветрот ,ла , ~о.си uиз cz;,c
500 житото ко~а го веј,а~, а -·.llемет.ра ;Ryca ~
Л:лодот од плевата, дури вe'R{')@Bf1T: ~

тто
јата

11ото .
 54 0 Јакна тој кога се сруши ору .
'I, ога л· ·
ЈНеЈа ги убил
' , ЖЈето над
најарните .е него ѕвекна .
Онсга синот А'ГреЈ' ев
;R::ретон и оној Орс:Илох, синов~=~ски мажr;r: ' vor~, .
L„ · 1 Јаникот е ,· ·
како што стоел, го згодил е . лавен МенелаЈ'
нивниот татко си седел во Фера н а ДиоклеЈа ; 580 ,
потем А нтилох го ·FIОГОДИЈl М
о КО11Јето в· '
кључна.та коок .
богат во имот, што него а~фејс~~таасреелена добро, СИНО,Т н
' А , .
'ГИМНИЈ
идона вред
ког' ОВОЈ'
- '
а,
ниат ВОЗ'ач
· А ф · ка го роди ' ги вртел к '
. 545 ОНОЈ
. л еЈ, што широко тече низ пилскат 1) : . среде во лактот со камен го
3
опитните коњи·
ТОЈ си го родил 0 рсилох, што повељал мнозина
а земЈа ,
на земја уздите бели О:Ц фиљ rод~л; од рацете нему ,
,. б
а од 0 рси,~оха син д ~оклеЈ
. маж:и,
ил; пресрчниот јунак,
Скокна АнтИ:лох со мечот и ;иш му паднале в ираој )
удри по слепото око ·
од ДиоклеЈ а пак дваЈда се родиле синови б.лизни '
Кретон и оној ОрсИлох , што знаеле се1~аква: борба'.
550 Кога пораснале пак, со Аргејците заедно пошле
во коњогојниот Илиј на црните ·кораби двата,
за Агамем:нон Атре.ј_ев и за · Менелај барајl{и
отплата , туку и двата ги грабнала ондек:а смрrгта.
Тие ко арслани два, што на вишн:ите планински врфој
555 една г ' изгледала мајка во горските· длабоки долој;
говеда одграбну~ајl{и и дебели овци и двата
трла и ман-дри им пустат на љуѓето, дури и сами
в рацете нивни не' падн~·:г убиени с острата бронза;
свладани така 'И двата од рацете силни н' Ајнеја 1
560 паднале на земја- долу ко високи тенки ели. * \
Над нив се co:жa.r.LJtrл тога Менелај , љубимецот н' Арес;
пошол низ предните борци наор ужан -в !\IIрачната
- бронза,
Де:л од бojIIa сцена
копје трес еј к~-1; а нему .~У г ' о·снажил срцето ~р~с,, ..
в умот l\'IJiicлeJkИ му СВОЈ да џод рацете паДI:Iе . н А.ЈнеЈа. 5.8 5 -~вој пак тешко збихајќи од стројната китена кола
ничкум на 1'\.
565 Синот на срчниот Нестор Ант:И:лох: ,го догледал него; П - , ·
.t'амења в прав се сруши и на теме падна.
пошо-л низ предните борци плаш@ЈkИ се мошне :за редолго стоел тој вака, зар nоrодил в длабока песок
- ~ !ВОЖДОТ,
дури н;е .г' у;дриле коњите в прав и исфрлиле долу· '
за да не настрада нешто и не И~ г осуети трудот.
1
нив пак rи шибнал АнтИл0х и шоrнал в ахајскиот'
Оние рацете веl{е и ·о·етрите· коттЈ а rи имаа ~ . 590 Но . - · : . табор·. .
готови · битка да бијат, устремени едни на ,цруrи, низ редQЈТе ги: видел, се заг:нал и провикнал Хект0р,
:;дцо . со Hi&ro п0шле и тројските јуначки чети,
570 до полководе:Цот тога Ант~лох_ ~е пр:ИбЈiIИЖИ , со6ем, ц, 0
ги предводеле нив Ениоја2) м.оmна и Арес;
туку Ајнеја не ги чекал ~в, а:в: и- е-мел да ~ил оре laJреоа .говодржела
:
напред бесрамниот Ј5укот3) на бојот,
кога ги догледал двајц;.;~. каЈ бf:~еле ~ еден кр~Ј др::;е, 595 рацете па:к rрамад»ото к.опје го вртел;
Штом ги довлечкале тие в · axall скиФП' :габор тру, е и ~уку. сега пред Хехтор, а сета пак одзади одел.
, . ните 'lil:nyrapи r.в р>ац
двата ти фрлил~ кутри на: НИ13- · "-"":t' · . ~
- -- . , , . ак 'да се боfјат..
самите в првиdт р~д си ,с~ врат~_:rе _п , каќо А . е
1) -
5 75 со тенк - слонова ко11:ка (слоновица), зашто уздите iиле ygpa~amt
Тога го убил'е оној Пила:јмен, што 6_и.л "'.""'" . 2 и IIл<:>ч1~и од сл0нова коска.
· · брите ШТУЈ.'""""' иа 60 Ен и 0 ~ а е крвавата божица на војната (сш>}>. ro ерИ!Ј'етот
од Пафлагонците в0ждоr:г, од хра r3~т на ВОЈната Арес - Енијалиј.
) Йе]:!>с0нификација на бо3на:т,а врева.
на пилската држава, , так а · !t'
на,nечена
1) = •
, и дворецот н
.rрадот Пил, кај што се на0гал 69
600

605

610

615

620

625 •.

630

635
 630 да не го дог ле;цал веднаtu в~иk .
иот вр т
м инал низ :~рвите редоЈ наоруж<iЕ: .
в ИllIJielVI Хектар .
у~ 13 е з ор на Ма ·
ние навис·гина празен му ве 1.„, м б
и пред Дана~ците страв сеел, а Сарnедо~Јiеска:ва бронза 1'- , ·
дека ке г уништел Илиј Јrеnоѕиде к
·
Не.ц.аЈ,
радостен, кога го виде, му продума УМИ' еин.от Зевсов, ако г' · оставиме вака да 15еснее пун и еАсе врател,
„ н емоЈ. да м
' оставиш плен на ДанајIЏiте
Л1iа дylVIa.
n . · н о да се сетиме сега и ние на бесн
, .
стиот рес
. ·
6иткаl"
' РИ!Ј амов в ака и рече, а таЈа Атена сјајноокаата
почу ·
685 туку одбрани ме оега; а .се1•не пак можам да YlVIpa~инe, 720 Старата боFи~~ Хера, од Крона великиот· к
горе во ва~от гр~, Ш'll"OM не. сум можел јас да еи одам пришла ружаЈки ги китните коњи со зла ерка,
Хеба пак бргу ги клала на кола'Ра вит тните узди;
назад во МОЈата куkа Ј1 в своЈа татковина мила ·
. ' бронзни б ите колца
со рдици осум до крај на железната
да си Ја радувам милата жена и лудото дете."
Гобелки ) имале златни нестрошливи u-a ни
1
оска.
Вака му рекол, а вртишлем Хектор не одвратил ништо 725 ' ц
о брачи б рон:зани биле наместени да им се
в пак згора

690 туку горејКи од желба тој nрол\ета, за да rи збрка ' '

сре б рени г:лавини иак се вртеле в обете стр
чудиш·
'
веднаш Аргејците онде и земе од мнозина душа. е едлоfFо стегнато б ило со зла'Рни и сmебрениани.
2) 6 r рем:ни,
r Дивните другари пак Сарпед6на 071; бојот · го з€ле двете ~ак л:и'Fрила иле извиени околу неа.
i и nод прекрасниот даб н' ајги;;цоносец Зевсо го клале, Оиwте-) сребрено пак. од кај опленот.:t) од;ело напр ед,.

ј а јасеновото копје о,џ; бутот му г' извадил надвор златниот прекрасен Јарем го врза за крајот, а ремни

695 силниот пак Пелаг6н, што другар мил му бил нему; убави златни му стави, а Хера ги впрегнала в iap "'
дуn:rата г' оетави тога, а очите :мрак му ги покри.
~ие брзон~ѓи. коњи копнејКи за кавга и борба. · eb.
Керката н азгидон@седот .зевс пак Атена ја простре
Туку тој повторно вдихна, та г' оживел зди'от Борејев 1 )
преку т~тковиот праг СВО!l)та тенка и шарена саја,
душа дувајКи му нему, што зло беше г' издихнал nrro си Ја сторила сама со рацете вешто везејКи;
духоr.
коЈ!Иу.ља потем еи вовре од облакобередот Зевсо
Тога не оставал Арес и бронзооклопниот Хектор оружје облекувај.kи од бронза за плачната војна .
700 ни да се в кораби црни Аргејците свртат Да бегаат, Преку рамењата пак си ја метна ајгидата китна
ни против нив да се фрлат во бој, туку се отртапуваа страшна, што околу неа насекаде етееше бегство
назаД, штом разбрлае тие, со Тројците дека бил Арес. е неа биле и кавга и еила и потера rроз:на, '
Кого ли прв, кого nоследен nак го отепале онде внатре и гоrавата била на грозната ала Горгона, 5 )
синот на Пријама Хектор Jif бронзооклопниот Арес? страшна и ужасна, белег на ајFидоносецот Зевсо.
Н:а глава шлем с11> две цевки и четири плочки си кладе,
705 Прв божествениот Тевтрант, а втор коњокр.1Тецот
златен, со в:резана елика на борIЏr од стотина градој .
Орест,
В колата иламена стапи со ноѕете, коије пак зеде
Трех и копјаникоТ добар Ајт6лиј и оној Ојн6мај, претешко големо ј,ако, со кое јуuачките редој
Ојнопов Хелен, а потем Оре:збиј со сјајниот појас,
којшто си седел во Хила и мислел на имотот. мошне
до Кефисидекото езеро близу, а крај нето други
110· Бојо1rци седеле уште во крај мошне плоден и богат.
А кота разбрала: r:naj а белолакта богиња Хера,
дека Арге/.јците мили И гинат во еиљн~та бит.к%
И проговорила вч·ае н' Атињанката 2) крилатни
„Олеле, чедо на Зеве ajrи}ilioнoeeц, Атритвн *
, 1) Б'ареј е север:t-Iиот ве!Гер {, 1 б~ра" од наwе110
.МОрје).
2) „Атињанка" е бог.ињата Атена,
Атина, кој и ro добил името по А~ена. 73

12
 бојни ги бие љутејки се керка'l'а с
Хера со камurикот вчас ги noтepa;Jilia ·no та'rка. 1 )
портите небесни пак, IllТO ги пазеа ~око~и)те бргу ;
750 сами, а ним им бил доверен Олимп и ~еи, . зарикаа
· ЛЈОто небо,
за да го отстранат тие и навлечат густиот облак ·
онамо тие ги терале нив низ збо,цнатите коњи.
Синот. на Крона го нашле кај седи од другите скраја
на наЈвисокиот врф на Олимп со мноrу с:ртој ;*
755 коњите онде ги запре белолакта б<tн·иња Хера
и прашувајки го вишниот Зевс, синот Кронов, му рече:
„Зарем не се љутиш, Зевсе, на Арес за дрските ,цела?
Колкава ахајска вој1 ска и ка~рз~а ли не сотрел лудо,
не как' е редно, та мене ме боли, а тие се ситат:
760 сребренолакиот оној Ап6л0н и Киирида лична,
кога . го пуштиле лудиов овој, што не знае закон.
Оче еј Зевсе, даљ ти :Ке се наљу-t-иш, јас ако сега
Ареса тешко го ранам и истерам надвор од бојот?"
Облакоберецот Зевс И одговорил тога и рекол:
765 „ Ајде пушти му ја сега Атена пленачката3 ) нему,
таја што најчесто него го терала в неволи лоши."
Вака И рече, та почу белолакта богиња Хера,
коњите потем ги шибна, а тие си летнале радо
помеѓу земјата долу и небото ѕвездено горе. ·
770 Колку што маж може простор да види со својте очи*
седнат на виглата 4 ) горе гледајки во модроrгр :море,
толку бо·жеските коњи пискајки со кренати глави
скакале. Но кога дошле до Троја и струјните ,реки,*
кај што Сим6ент се става со с'Fруите GД Скамандар,
775 коњите тука ги сопре белолакта богиња Хера,
од кола отпрегнувајки, и в дебела маг~а ги обви;
ним па1к Сим6ент им иу;штил амв~0еија полно да пасат.
Оние ирусале двете к<:> плашливи голап:ки ,циви, . ,
за да им помогнат бргу н' арrеј, ските мажи пека]k:И.
78@ А кога стигњале мак, кај што најмногу одлмчни мажи
слични на арслани силни, што јадат нева~н0 месо,
или на веирови диви што имаат пресилна сна::~
oкoJriy сиmниот тој Диомед коњокр6'1'ец се; в R "
застана т0га и викна белолакта оо·гиња~:
1) Како l{ерка на сесилниот и' татко Зев
2) Хорите се бо:2кици на времето 14 на
3) Епитетот „Плена::qка" го нес~аАте
пленув· ањ.ето на победевите не:ЕфИЈ
и: 4) Зборот „вигла" е овде упет
. ~:~ а паеrп
м:о1Ј<е да се има на]'уvав Z:'
785 в Јmка ко , ерчнио'iF Стен'.РОр Ј!Uто rлa:eort1 му бучел к0
,. . еронза ,
толку з·ар Јак имал глас, колку :педесет други мажи: *
„, Срамота, Аргејци, етрашливци грди, а навид)ј'М личм:и!
' Додека диви0т Ахил се вртел во вqg ната евде,
нико~а не дошле Тројци пред о~ие Дарf(ански порт.и 1
зашт од неговото претешко коп]е се плашеле тие·
. '
oeFa nак скраја 0д Fрад0т кај витите брадо~ ее бијат. "
Вака велејltи на секој му разбуди срце и снага. ·
Тога до синот Тидејев А.тена сјај:uоока стрчна;
туку FO за'Fече краљ0т кај е~зи'Fе . коњи и кела,
795 раната како ја лади, шт0 Пандар ео стрелата r' удрил .
Него го кинела пот под широкиот реме.Н од штитот
прекрасен колцест·; го кинела тала, а рака му капна ;
ременот оној го кревал и црната крв си ti·a бришел .
Тога богињата сегна кон коњскиот јарем и викна :
800 „Вистина изро1дил дете 'Fидеј кое малу му личи!
Малечок беше во pac'Porr ':Fидеј, туку 0дважен борец.
И кога јас не го оставав него да в.nага во војна,
ни да се иушта К!0 ве;n;а, Ш'FО сам ffieз Ахајците еднаш
дошол к0 гласник во 'Felffia е12ед тие Кад~мејевци нолно,
805 тога му нарачав јас да се 11оети ве дв@ре.ц0т мирно ;
теd иак, имајќи FO смел0 ко ионапред срцето свее,
ги предизвикувал си'D~ Кадмејани иобе~~ајl{и
~секоFо лесно; зар таква: иомошница јас су,м му била).
Крај тебе ceFa пак lj ас ти с110~ ам и теб.е те чувам
81Q и те повикувам радо со 'Fројците ти да ее биеш;
но или умор од те!!Шкиоw тру;.д 'FИ ЈЈ1О еовла~ап труц0т
или те држи пак страв не~ој беосрчен, та според ова
не си ти син на Тиде~, на борtDенио,rг синок ·Ојнејев."
СилниQrr иак ~и@ме:Ш; И <!Џ!~F0в0;рил: нејзе и рекол:
„БОГ.ИН>О, кер1~0 на Зеве ајFИДQНОСе~, јас сум: те :ИФЗнал;
за'Dоа: зffiop ке ти речам јас радо и нема да скрија1м.
Н!т0 ме са-рав некЈ~d ffie.ee:piЧ!eн држи ни некоЗа МЈ:\)За,
H(i) ти rи иомна:м ~tac уште но:раките Ш'FО ми гк да;де:
бранеше, ти да се t50рам со другите б~ажени бози,
но а~о керката мене од Зевс АфродИта ми до~де,
~0 мене меF;цан да дели, рја с е'СТра11а бронза ~:а ранам.
Затоа cera и сам се повлекувам а и на сите .
друFи Аргејци им наредив овде да ведно ее збираат;
зашто jrae знам дека Арес рацоводи сег.а ео бцјот."
Нему му @дврати mак сјајноокат,а боrиња Атена :
 ,,]Мил Диомеду Тидеј ев ru .
нито од Ареса ти ни оД то срце'l'о iVIae .
не бој се, додека јас су:РУГ~е бeclVr.pт - те сака,
Туку ај терај ги прво ко:и овде noIVJ.o::i~~oзи
830 одб:rизу удри, не плашI1 се ~е~ коnи-гuит~~~:,о~а.
ОВОЈ палавиот бог, превртливиот д свиорциот Арес,'
што ни под?бетил ед~аш со збор' и ~Х::тата беда,
. против Тро~ анците .то.~ да се бо~ри, а ва~е~а и IVIeнe,
. 865 по зажарениот ветер, што лошо дувајки се крева,
таков бр?нзовиот Арес му личе.л на синот Ти~ејев ,
на Дио~ед, кога одел с облаците в ширното небо.
Вчас ТОЈ на стрмниот Олим:п, боговското седиште,
. . стигна,

се. га со Тро]р.ите тоа пак се здружи , д ве брани, та покраЈ Зевс, синот Кронов, со срце јадосано седн:а;
835 в ака .. ,
велеЈkи го турнала Стенела од· ко
л, а од вас се одби
л.
" 87'0 показал ~~смртна .крв пак од раната кај му тече*
и лелекаЈkи се ТОЈ '!'1-У проговорил ~рилатни зборој:
·к
назад тргаЈ уи со рака, а оној пак искочил в
· ла долу
„Зарем не ее љутиш, Зевсе, гледајkи rи дрските дела?
В кола б
огињ~та краз
· д ,
иомеда се качи~а дивен
еднаш
· Ние боговите везден сме трпеле најгрозни маки
поради нашата ревнос'F чинејки на љуѓето милост.
спремна за боЈ, а дабовата оека од тежина скрца
875 Сите сме со тебе в боб·, зашто безумна керка си родил,
силно, зар носела богиња страшна, и одлич~н јуна
пакосна, ~ofi аш'Fо вез ден за безб0жни дел-а се грижи.
840 Тога Атена Пал_ада_ си подзеде камшик и узд~; к. Другите боРови си~е , до колку што има на Олимп,
вед~:аш на Ареса прво ги бодна копитните коњи. сме m потчинети секој и тебе 'Fe слушаме сите;
ОвоЈ го -у_бивал т~га огромниот оној Пер:Ифант, не И се противиш нејзе иак ти ни со збор ни со дело,
првиот а}'Fолски Ј ун~ак, пресветлио· т син н·а Охеоиј · 88(\) туку ја ПУШ'FаШ, зашт' Керља СИ бесрамна самиот
Арес убиецот него ro убивал; туку Атена ' . родил;

845 капата и' Аид ја навре, Да Арес не ј.а види силен.
Штом мажомор>@цот Арес ге дdгледал пак Диоме:Џiа
дивен, го пуштил да лежи огр@мни<Јт .о 'њде llерИфант,
кад~ што жив.о"FdТ прво му г' одз@мал отеп:увај:Ки,
та му о@ завртил Право на тdј Диомед коњокр6те:ц.
850 А кога овие пак се прЈttближиле еден до други,
прво наД јаремот Арес го испружил бронзио110 к:еnје
и преку уздит~ коњски чекајки да душа му земе;
тоа со рака· го фати сјајноока беrиња Атен·а,
г' одби под · колата долу да попусто rtад:не nреку.*
855 . Втор пак е.е устремил 'FOj Диом€~, Fлаеов~тиот боЈ?еШ:,
право со бронзното коије, што .г' опре Атена ~ал~да~
в слабина, кнј 1nто се внатре опашува' долниот позас,
анде го _згади и рани и красна му расече к;шж:а.
таја безбож:ниот шак Диомед ceFa, синот Тидејев,
против бесмртните бози го буцна да беенее лудо. /
Од близу прво ја ранил по :раката Киприда в дланка,
после и самиот .~ене ме нападна ]Dавен на бога ;
885 туку ме изнесле брзи'Fе ноѕе, от' инаку долго
судни Ке трпев ј а:с маки сред FрОЗНИТе трупови мртви,
ИЛИ пак ЖИВ И без СИЛа Ке бев ПОД ударите брОНЗim."
Облакоберезцот Зево пак го погледа мрачно и. рече :
„Ај не ми мрмори н!ilшто, превртливче, овдека седнат!
890 За:р си ми најмрз0к ти ед бого~те nrro Олими го држат;
зашт' ти се сек0га мили кара~а, војни и битки .
Срце нездржливо имаш и 'Fврдо ко мајка ти Хера;
неа ФДВ'ај можам ја:с да ја у15едам соеем со збоРоti .;
за~оа мисљ·ам и ти о;ц нејѕините еовеm cтpaдalII.
Но не ке издржам јао yuJITe долго да трпшri ти болки,

l
1 8. 60 .
Копјето г' извлеч~ на;а;вор, а ·~ре~ бронзовиО'Г1') i::;a,
колку што д@вет [ke ви~нат илЈаднс~~и мажи :во
или пак десет што кавгата аре~ ека Ја
· ·
. ' ј/Ци;
6
заподеваа.т..
а
з,ашто о:ц м0јо~ си ЈD0д, ми те :род•ила со мене мај.Е:а.
Ако 0д бозите друг некој вака те родеше дрзок.,
кај 'WЈ!)анов~е;~:) ти в.elte QД.Змна долу !К:е беше.
:Вака велејки FO викнал Пајеона да го лечи;*
,Трепет и страв пак FИ опфати сите АхаЈiЈ!Ј!И и о "на. не.~ Паје0н му е~авил на :раната безбо~ни биљки.
. си..rио =~аситиот Арес о Ј (Ов@ј г' излекувал него, зар не бил то~ создаден
толку зар зарикал · •н.-п ="' · . о:
С114.Р'Ее:Н. ),
Каков е темниот мрак, од облаЈџм"Уе к
1) €ин~ви 11 е на: б0F Ура1н, а 'F0a се КрGЈн и Титаните, rшбедени од
еве и фрле:ни в0 а д. ·

77

1 16
 Како што сокот од смоква го пресекол белото млеко
течно бидеј l{и, та бргу се пресекло дури се меша-,
вака и ово/ј· г' излекувал бргу виорниот Арес .
905 Потем г' и:скапила Хеба 1 ) и свидна му облекла. Ру?а;
тој пак си седнал кр ај Зевс, синот Кранов, светеЈkи
во .слава.
Тога си отишле назад кон домот од велјаго Зевса
богиња Хера од Арг и Атена од Алалкомена, )
2
штом мажоморецот Арес го спречиле од људоморства.:~)
ШЕСТА ПЕСНА
(Рапсодија Ѕета)
Раздељба на Хе1Кт0р и А?tдромаха
Кога бојните редови на Троја~-rците попушт~а и ови-е веке се
готвеа да бегаат, гатачот Хелен го посоветува Хектора да закате
општо молепствие на Атена во крепост·а . Овој бргу ги задржа бој
ните редови и отиде во градот . Во овој бој излегуваат на меrд
Диомед и Главко, водач на Ликијците, но пред да ја заП:Фчнат бо
бата,. се сетија на старото· пријателство на нивните татковци и,
кога си го изменија оружЈето, си ги подадоа рацете и приаател
се разделија. - Хекаба пак и другите тројански госпоѓи: по сов
на Хектора и на другите Трој анци го занесуваат пеилосот (фу
нот) на богиња Атена во нејзиниот хр ам и ту•ка И ветуваат Ж
за спас на татковината . Во тоа време Хектар го бара Париса, ~0
корува nора~и неговото излежув ање дома и го враl{а на бо]
поле. Потоа Ја бара жена си Андромаха ...
1) Божица прислужничка на Зевс што ги служи
нек тар.
2) Стар град во Бојотија.
3) = убиства , клања на луѓе; епо;р. маж о мор е ц
к о· мор ец .
Вака И прозб?·рил т0.гр. на Елена вртишлем Хект6 . ·
Час поте~ ИОЈ~е во р;омот, во којшто се живее до~е
ту~у не 3а наЈде ТФЈ Андромаха белолакта дома; '
та3а с0 детет0 зар и елугинката в убава ру,ба
5 горе на кулата била~ ш1~чела тажби редејки.
Хектор u~~' кога не Ј 1 а на3де дома честитата жена
зас:ануваЈkИ на nра:гот кон своите слуrинки рекол~
„ АЈде, о слутинки мои , кажете ми право мене*
кај пошла од дома зар ~ндромаха белол-акта 'сега?
10 Дали до свои'L'е ~олв~ и .Ј атрви в убави руби,
или до храмот н Ате~а е~ 011ишла, кај што и други
многу краснокоси Тро]ки Ја мољат богињата страшна? "
А икономк:ата в~една му вратила збор и му рекла:
„ Хект0ре, кога ми викаш, да право ти кажам тебе *
15 H!fTO до своите з~лви, и
.
Ј а11р:ви в убави ру,би,
'
нито до xwaмom н А те~_а СЈ;1 отишла, кај што и други
многу кра@нок0си Трl!tЈКИ Jra мољат €5оFињата страшна,
туку до ~улата велја на Илиј си шошла, m:roм чула
дека Тро3анците гинат о:п; силната ахајска војска.
20 Тај а пристигнала веке до гр-адекиет бедем брзајКи,
слична на луда, а синот доилк:ата пак И ro носи."
Вака икономката рекла, а Хектар се заrнал од домот
назад по истиот пат низ убавите улицл сr.rројии.
Кога низ ширниот праг минувајКи од Скоо·сшrtе порти
25 ст~гнал, низ коипrrо тој да излезе требало в поле,
многударовната жена го пресрете онде бузајkи
храбриот маж, Андромаха, Етионовата керц
- тој ЕетИон, што седел под mу1t11Ш1та ropa Плака,*
во Подплакиската Теба и над Ки.ли:tоfјци:rе царвал;
30 k:ерка од овега Хек-тор бронзошлемен имал за жена.
Таја го пресрете него, а назад слуrинхата била,
на гради лудото дете дрЖејКи го рулече yu:rre,
милиОт Хекторов син, што личел на убава ѕвезда,
кого:што Хектор го викал СкамаидрИј, а другите сите
Астианакт, по тоа што Хекшо~:> л:о бранел сам rрадот. )
1
Тогаш го по;r~е.ц11а синоw. и аас ~ се нае.мевна м.OfIKOM,
а Андромаха крај мажвт заС11аИiла ео.лзи роне3Ки,
за рака потем го зела и зt5ор му прозборила ~e}ly:
„Хекторе мил ке ми за:mнеш, кутар, со с·ВОЈаТа
' смелост;
40 оти ни синот го жалиш ни клетата мене, Ш'Fо скор
вдовица твоја l{e ста!Iам, зар бргу Ахајци'11е 'Fебе
0

]{е ми те убијат кога ke срипаат сите, а тога

поарно в земја l{e биде да зајдам, заш;' утеха друга
за мене нема , штом црната судбина ke ми те зе~е 70
45 туку с ал а ад , зашто немам јас татко ни госпожа мa'jl{at
оти божески:от Ахил ми г' отепал милиот татко 1
и ни го разурнал градот киликиски населен Добро
ви:сокодверната Теба, та г' отепал и ЕетИон, '
но не го соголил сепак . плашејки се в ~·вое'I.10 срце,
50 туку го запалил него со целата адора китн:а;
~шгила сетн~ му - кренал, а крај неа Fорските нимфи,
9
kерките н' аЈгидоносецот-) Зевс, испосади.ле б:рестје.
Јас во дворовите наши си имав седуммина бpalta,
туку в о еден ден сите си отишле д,о:лу во Аид,з)
55 нив брзоногиот Ахил, божескиот, г' истшла.л сите
крај кривоногите крави и врз бел0руиите овци.
Мајка ми пак, што царувала он'де под FO]p>a:"Ea Плака
.
откога заедно вамо со другата пљачка Ја довел,
.'
назад ја отпуштил Ахил земајки неизброен откуп,
60 туку Артемида ј ' уби стрело.метна в двор@цот татков4)
Хекторе, ти си ми сега и татко и госпожа ма.Dка,
ти с:И ми братец мој роден, ти моето момче си младо.
Туку смилувај се сега и остани овдека в кула,
да не то оставиш детево сирак, а вдовица мене.

65 Војска кај смоквана дива ти клај, Запrго најлесно онде

мо~~т да навлезат в град и најизложен тамо е ѕидо
- - - --'-'
1) Постојаниbт епитет го еп о ж а покрај некои боFињи
да го носи секоја постара мајка во патрИЈјархални<Уr етрој,
ната на господарот, на главата на семејството. Но, овој епи~~,.е
ж:еби: наследен од матријархалното општество,. кај што мајка
глава на семејството и во многу пого·.лема почит одошто татк
2 ) А ј ги да . бил спецt1јален штит од козј_а к0жа II!тo
врховниот бог на старите Грци Зевс и неговата борбена К:е:R
А ј г и д о н о с е ц е еден од најчест.иmе еиитети на: Зевеа.
3 ) А и д или Х аде с ' одн. А д ее викале п0!1Ј;Земн ·
на мртвите кај старите Грци, а џ0ранG тоа ffiи310 имеж0
господар негов Плутон . Аид на. „<;тд~огрчки значело .,Неви
в и д л ив.

.
4
) АР теми да, како и нејзиниот брат богоrr Аполо
Ја замислуваа наоружена со л·ак и стрела. Кај Хомера;
божества се ~ретставени како безмилосни демон.и на емр
ги убива аха:~ските борци под Тр'СЈја1 а с~стр·а му Артем
з~ма дуµ~~т~ на жените.. С т р е л о м е т н а е на:јчес"DИО'D
т т со КОЈ таа подоцна се јавува и како· титти"IНО б-0же€!11

/во
 Рече и испружи раце ко н син~ си светлиот Хе}.{тор;
рулекот назад пак в :Ј?ади каЈ младата доилка cтpo]lfa ':Ј

исплашен солна липаЈ kи пред татка си мил, штом Fo СЕДМА ПЕСНА

100
виде
оти го преплаши тучот и коњскио;г 0пЦIII на шлемот, ' (Рапсодија Ета)
коrа го догледа горе на врфот каЈ страшно му мафта · . дtЈобој и~. Хек~~Р и. Ај~пт ·
Тогаш се насмевна милиот татко и госnожа. мајка. · .. АхаЈците се бореа ,досега рамно~ За:'Коn иа .м.ртвит,е. . .
Вчасокот светлиот Хектар го с~етна.од главата шлемот eпorrepaa Хектер и Парие кега се в ИЛ!!О И' ус~ешно додека. не г.и
пе совет на Аrена и л·-олона' и рати:~а на бQЈното поле. Хектар
105 г' остави на земја до лу, а ОНОЈ се СЈаеше сиот, ' &:.
кине . ""ОЈОТ,
•
rQ извињува најхрабрио
f;U•
А
по IJaroвop на х
. елен, за да . го пре-
·•
Откога синот свој мил си го баци и поигра в раце, се ко.лебаат, а Менељај се јавува рат од ~зците на двобој,. Сиiе
тој .му се помоли потем ~а з:вс и на дру;гите бози: Kor.a Нестор почна да · ги куди се . до, но rамемнон ro за.цр.жува.
Зевсе и богови други, аЈ да\Ј1Те _ и син ми да етане
влеку!3аат жрепка, 2К;ребот пцДна ~~в~~ат де;ет:мина јунаци и Из­
се - ~иЈа'11 Хектор и Ајацт и жестоко сеЈб~та е:~амонов. Фатf.!ја да
~осема достоен еднаш кај Тројци:ге, ие-т како мене два;Јцата еднакви по снага и јунаштина i>ea. се до пред нокжа, и
110 вака во снагата јак и да владее , добро во Илиј. ' си изменија дарови .. На општата вечера' ~ на1одзади се одделија и
!{опаат телата на паднатите и да го утвр естој предлага да rи за­
Некој да рече: од татка си овој е поарен многу, на Т.рQј'анцит,е , ·Антено.р предлага да ск~З:Ч та орот„ На со~орот пак
кога ОД бој Ке Се враКа СО оружје КрВ·аБО В рака, Елена . со сето нејзино .богатство · П!арис a:r мир и да Ја вратат
1~ одговара дека Тој ниш
IIГГОМ Ке ГО убие врагот, а мајка му рас.те ОД радост."
. · ' · , ·
~,I\PYPO не вр~Аа освен богатството, а -. на ова уште и .;о
Вака велејки го предаде в раце на милата жена :Iридаде. Ов.оЈ одговор и предл<;>r Пријам ro ноои дРУFИ од своето ~е
ците и нареду~а прими~је, додека не rи закопаат и~~е~ на Ахаз­
115 своето чедо, а таја го прими в · мирисни"Ее rради паднатите Тро.Јанци. . Потоа си rи зак0пуваат и едните и елата на
с осмевка мила и солзи , а мажGт ·Се сети и СМИ>iЛИ, ~воите мртви, а ~ха1цит7 во .ис~о време ги обrра.цуваат кора=~~
потем ја погали неа со рака и про дума дума: - .~~ и . ендек..ИосеЈдон ro .r'11еда ова е0 лутина. По вечерата се спушти
нокта во КОЈашто Зевс им ПуU!!та страшни rрмежи без цреставок.
„Не жалости ми се мен~, ти куwра, - пре~умерно сега!
зашто не ке може никој да м' ис,прати пред време в .ОСМА ПЕСНА
120 ОТИ ОД судбина, МЈ.'{СЉаМ, rHe Ке М0Же д' избеЕа НИК
нито прост маж ни благороден човек, ll:ROM еднаш се

Туку ај оди си дома и гледај си работи твои,

разбој И фурка, заповедај ТИ Ha r GЛ~ГИНКWi'е r CBOI
нека на работа одат, зц војнат,а пак ке . се - ~
125 мажите сите, а најмногу ' ј.ас, ЦIТ0 сме родени в
Вака пресветлиот Хектар И рече И m'1емо:т го
украс ен с опашка коњска, а милата Ж!ена си
дома ~ртејки се често. и солзи ко река ронејк{f.
Час потем стигна во домот на ј унакоморецат
130 кај што се живее добро, и затече елуFинки
внатре, а оние сите з·апочнале т~'би да ре;Ц;а
Овие жив. rште Х~хтор -го т~~лв дома · му
не н8:деваЈkи се веке од војната .дека тоЈ наз·
пак ke се врати и спаси од силнитв а~ајс~

· 1)' Епитетот з· у н · . , . ·
б . - .
У иец на ахаЈските
· а к о м о р е ~ц го но€и Хе:к'I'о~ њаК!0
3·унац . , · .
другар и по 6ратим Патрокло .
и, помегу дРУ'ГИ'I'е и на назми •

82
 8 борба и rи охрабрува своите одново д .
задржуваат војската и rн враЈСаат нзr-Убе:омед, 0 дисеЈ и .Ајант ја
меда ro ранува ,Парис и тој брrу се повле нте попожаи, . 'Ј'УЈ'\У Ди?­
nак го "ранува Сок којш'l'О nafoa прободен :в~ ((он Rораби:rе. О.дисеЈа
и Аја~т му притекнуваат на помош на ранет:~вgrо K?n)e. Менепај
ваат да не .падне во трој,ански раце, зашто веќе r~И~еЈ и ro спаеу­
Од Парисовиже стрели паrаат ранети Махаои и Ев~аа~пкопен_о.
го виде Махаона во колата на Нестор ro испрака П · ил, коrа
распраша за ситуацијата. Не.стор ro иЗвестува за те~~окла да ~е
и го моли: или . Ахил да им
. помо~не на л.ц1·ии"'е
......~ •' ·6-и
,и.
т 01:Всам:.нот
по,11ождаа ·
излезе со оруж)ето на Ахил и да rи заплаши т~~DУ .......е Н 1:.
r-J-~•• •
ЉеТО 110 сретнува Е врипила ра·нет, ro однесува во шаторот и ro -ле-
а ВраАа-

кува.

ДВАНАЕСЕТТА ПЕСНА

(Ра.Псодија Ми)
;

ДЕСЕТТА ПЕСНА
(Раriсодија Капа)

· Рас-каз за Доло-н

Аг амемнона не ro фака сон, та заедно со Менелаја од

ск ориваат Нестора и други rлаватари. Тие со нив заедно ВRШ
колка на страж ите кај ендекот . Тука итно се советуваат да
пр атат како извидници во тројански'от табор Диомеда и Од
исто Ереме и тј>ојанците ro имаат "Испрате;но Долон да m
ахајските планови, туку овие ro фа'!'~ја кај корабите.
страв им го откри ва целиот положај на Тројанци·те и и
кад~ се нај дува шаторот на тракијскиот крал ~ее. Дом
предав никот и потоа одат до леrалото на Реса. · Го зак
и него и неговите 12· друѓари И им ~и зедоа , про~уенн~r.е
ги о поменув а да не се задржуваат многу,;„ а . Ацелон
Тракијците и Тројанците. ·ИзвидницВ;та се врака назад

ЕДИНАЕСЕТТ~ ~ ЏЕСНА

(Рапсодија Ламбдсај '

Од.11.:и·кување 'На :А~аМЈе-..4t'Но:н

84
ците, а росејдон на Ах~ците. ~ектора•. ко~што · и.М:~Й:iе навалено
други Тројанци, го ?дбиваат дваЈцата . Ајанти и друrи, -ra почнаа со
се повлекуваат ТроЈанц~; туку на пшзик од ПоЈЈ!идаман'r 'Xer.r.тAa lliEC~AECETTA ЛЕСНА
уште еднаш ги собра ТроЈанците и па_~ ~авали. Од ~руrата С'1'р ~».
(Рапсодија Пи)
се устреми Ајант и се зафати силен боЈ, а -r~асов~те на вojcкJl'l'el}; а
двете страни јачеа надалеку. о~ Расказ за Патро'К.11.о

Па:тtЈокло, кога ја виде Фваа: нес к

ЧЕТИРИНАЕСЕТТА . ПЕСНА
· (Рапсодиfа Кси)
Из.л~амеи Зевс
Нестор излегува од шаторот кај што ro лекуваше Махаона
се најдува со Агамемнона, Од~сеј1} __иr .ДЈ1о}\11еда, кои :ир~ се што беа
ранети, излегоа да го видат боЈОТ. Кога видоа дека Тр0Ја111Џ1те мио~
напредуваат и дека ги. потиснуваат -~х.аqцп:те,. Агамемнон се очај
предложи пак како на)арно: целата ВОЈСКа да си отиде од Троја.
нег о не се согласија другите главатари што г~'· Fl'Р,идружуваа. - Бо
гиња Хера пак сака да го одврати· вниманиет0 на. · Зевса од 6.оиm
и да ги ослободи Ахајците од трај анскиQТ ириll'исок, та го иа11U~
Зевса во гората Ида; овој се подава на .љубов . и заспива спа
во тоа време Посејдон ги охрабрува Ахајците. Особено ее 0
Ајант Теламонов; овој го погоди Хектора со еден· гооем камен
тор паѓа онесвестен, а ТројанцИте · го изнесуваат 0д бојот. €ii
Ахајците им е полесно да ги истераат Трајанците од кор'а6ѕt
пушти- за да. им помогне на Ахајците; ~ г: зам-оли АХила да ro
своето ор~Је, а му ги l'ЈРидРУ<ИИ и Мир 0 IЈУШти и му ro даде
да се врати веднаш штом К:е ги истера т,.,.~мидо.нцихе со препорака
јанците, коFа го видоа Патрокла во опр~~Ј.анците од- корабите. 'f,ро­
мидоНЦите, многу се упла}:Ј!IИја миеле]·'~ емата иа Ахи.па и ео. Мrф-
.
. трокло удри Јуначки - ~и дека е самиет Ахил l'I
со св0јата чета и РИ • ; , а-
го уби Сарпедона, ликијскиот војсководец и Pactepa Тр<панцrfl'е; mj
дот обид~ајКИ се да се качи на ѕидишll'ата потем се заrаа кон :rра­
лон. Истиот овој б0r го наговори Хектоwа Д~ ro одб.и боr АПо­
Хектор ro послуша еоrот, а nа:трокло МУ ro поr: дочека Па~ома.
rарот Ке0рион Jil уц~:те некои јунаw1. Најо за 1:Ј8а и ytij~a дру-:
силата на Патрокло и Еуфо,рб rФ ранува, : х-:тор ~~о;~:дзеде
0

ПЕТЦАЕСЕТТА nECHA
(Рапсод:Ија Омикрон)

Одбивање од корабите

Зевс, кога се раз·буди, гледа дека се засилиле Ах~

тераат Тројанците пред себе с0 по~ошта . на П0сејдон. Се
ради ова на Хера,.остро ја прекорува и И заповеда да ги ВИВi
лон и Ирида. Хера доаѓа на Олимп и ги наоѓа боговите
~а~ ги испраl{а Аполон и :Йрида до Зев~а на Ида. Кога д
3\Ј ~евса, тој ги испрати на боиште с0 нал,оr: И:рида да
ПосеЈдо~а, веднаш . да се r~•ргне, од бојот ~ да · не им по
на АхаЈците, а на Аполона да му ја изл.екува на Х
И • да . ro
· испрати п·ак в б
.ОЈ
. .
Ка.:Ј
Т .
роЈаЕците Ирида и
rи извршуваат ПОР,аките на Зевса. Хекто.р предведеu
пак се пушт:и б · · • .,..~
· в Qg и истеп~а . многу Ахајци а· д.PYll'Иll'
исплашени нешто од него а нешто и. од ·егидаtа на АиФ
назС\д до к:орабите ,' Gera ·в к . .,. . ,._ .
корабите, туку Ај.а~ . · ~ .~„ ""Fq~ а~џ~те. се ~ру;даж.
и уб11ва 12 Тр0. ан . ит. , 11, ела:-10!fов , :сам : ЈЗ···одбива неnрИ:Ј;
Ј ц ШТ-0 се беа Пf)Иб-л.ижиле· се оrно

8'6
 огледаа Ахила ш'Го се беше nojai:iI1л кај ендек
од ненад~на го ~олемиот страв се повлеко а, ~ Ахааците 110 доаес 0'1'
без оружЈе и од а Патрокла пред Ахил а. Beke ~е беше стема °а
11
мртвото тело н советува на Тројанците, преку нокта да се nов.ле~0.
Полидамант ::: Хектар и луѓето не с акаат. Мирмидонците го оn.л:~
тие в град , а Хефајс·r на Оли:мп радо при~танува да го l{o
r

куваа.т Патрол
1
"~и:Л за да 1~1 се .оддолжи на ма_~ка му Т~ида ~е
оруЖЈеТО за х ' „а
нејзините добриње.

1
1
'.

Ковачницата на бог Хефајст :

(Хеф ајст со Киклопите го кове новоrrо оружје за AxilJ!Ji)

(стих 468-617)

В ака в ел еј kи ја остави онде и вчас до ме'ојте

пој де, ги сврти кон огнот и пушти да работат,
Дваесет ме ' ови веднаш в·о печките зеле да д
секаква пареа жешка и искри и чад испуш
5 еднаш, дувајки му бргу, a:tt"' брзал, а други па
како ke посакал Хеф<:;tјст и делото, за да: с·е
Овој тврд бакар во QГHQT и мекиот калај го к 1

·и скапоценото злато и сребро, а потоа стави

на наковалникот1) велјо наке>вало, ; в ед:ната
10 теп_rкиот ковачки чекан го · зеде, а машата
НаЈпрво зап~:на шrито-r тој голем и јак Да
вешто длабеЈkи го еегде: наоколу сјаен .iМ
l) Подл0Ј'ата на „нак0валото" т.g. на наков.ална.та.

8.8
 О биле облечени В аЈ1ИШ'11а златu,„
50
. ..
ата од злат ' nrro . ·~„~
дв еми двата с ору2кЈето како што биле '
лични и го5л зч и два;а а љуѓето поситни биле ' nоскраја ГЛаСНИЦЈ>1 јаСНИ ПОД ДрЈзо СИ Г0'1'Јзеле руче.к,
р есветли о у б · голем што заклале вол и го зготвиле; жени пак онде
п е пак кога дошле , каЈ тре ало, в заседа скриu.~ца,
' •

за работниците ручек од бело им мешале брашно.

Они ај што за сиот им добиток поило било
на река," кседнале
веднаш ..:>а
онде · облечени в блескава бронз~·
55
лк
.
подалеку од нив извидници седеле два:Јца
' 95
ма е~ твајки да видат витороги крави и о~цп.
~:е ~злегле бргу, а ?,О ними овчари дваЈца,
весело в свирол ~виреЈkИ, не сетиле з аседа скрИIU:ца,
60 Оние догледувајkи се стрчале потоа
зеле да тераат стада од крави и буљуци красни
од б елоруните овци и овчари да отепу~аат. .
Мом:ците кога ја чуле каЈ кравите велЈата врева,
како што седеле напред пр,ед соборпт, рипнале ведва~ц
65 на лесноногите коњи rонеЈ~И и в:ч~с ги пристиrна:а.
ЗастанувајКи започнале бО'Ј покраЈ речните бреr~ј
и со бронзовите копја удирале едни на. други.
Кавгата бојниот Букот и морната МриЈа се нашле 1)
едниот ~ив скоро ранет и другиот читав држеј!Ш,
Претставил г'олемо лозје преnоЈIНето сето со грозје,
прекрасно златно; а о.нде оvесени гроздови црни
стоел~ по-r,црени еите со СЈ!)ебрени стапови: сегде;
црн бил наок;о~у ендек, а оrрад11 околу него
ставил о~ кала], а до неFо патека била сал една,
6 ргу, 100
ш:то гроздdберците онде од лоз~ето иделе ~ад;
младите моми и момци мислејКи си младешки мисли
слаткиот плод како мед си ro носеле в плетени крошни;
. а во средината пак едно момче им свирело страсно
· в сво,јата форминга јасна пеејки со нежен rmicoк•
прекрасна Јiинова пеена, а тие го гмечеле rроз.дот
105 придружувајk:и со песна и писхот и сложно скокајКи.
Прет.ставил уште и стадо ед ~~ави uравороrи овој:
кравите биле од злато и ~~лаЈ направени сите,
к;ако од брлогот тие мукаЈКи на пасиште ПОШЈiе
покрај жубе,рлива река и оние трстики тенки.

70 третиот мртов вле:чејки за обете ноѕе низ бојот, 110 Четири кравари златни со IqЈавите оделе в~

на плеКи превез носејки од крвта на момците ЦР.Ве по нив пак · ~уч-иња де13ет брзоноги следеле вазад;
а меѓу првите крави два арслана силни и страшни .
Онде се збирале тие и биеле, ко да се живи,
ЗFрапчиле бик еден рикач, та зарикал заr.qшио ово1
и си гИ тргале едни од други цаднатите мртви.
влеч:ен. од лавот, што ~ero F0 з?ркале иси. Ј1 lfOllilЏI;•
На него претставил нива тој широка, мека и пло
Н5 два:та пак раскину.ва'јКи ~а вел:Ја а кожа~~'
75 триш што се ора со ред, и земјоделци во н~а м:н црева и црна му 110~тале крв, а ~арите оид
ѕевгари волој терајки и тамо И ·вам:о вртеј.ки;. иопуето брзите пси му rи пуI!Ј!ти:Пе iro
кога ке ст:Игнеле тие врвејки ја нивата до кр~а-Ј, . овие
пак од лав0Зте се ш еле,
НИМ Ке ИМ дојдел пак МОМОК СО_ КрОНДИрОТ В раце туку ' си лаеле е>лизу. ето
медено вино да пијат, а тие се · враќале назад Гlрететавил пасиш11е Ra
80 да ја изораат докрај длабоката нива сакајR:и,
та се црнеела назад на вистинска се ирил1еrЦ1.ј
макар што била од злато; тоЗ -- срабо'Fил чудеG
Претставил уште и имање царсно : надничар
жниеле с острите српој, -~то~1F' и:м:а.ле· в ·свеи
r·
85 едните откоси долу си паѓале -на земј~, ре
дру~ите в снопови пак ги „в·рзувале момчиња
троЈца со ред сноповрсци помагале. з·ад нив
r.
оделе КЛасој збирајки и на раце п~лно носеј '" .
( туку им давале ним, а rоспо.r(арот -ЖезоЈI {jR
застанал молкум молчејки и - rле~аЛ со радо.
ј
1
90
1) Мрија = е ·
мрт (в . во „Објаснени}ата"}„
90
 _ исткаени сите, од маслото1 ) Потсветнув.аЈ·к
краен 0 ·k' ,re мечо]·. ц.Ј.t·,
130 момите убави венци носеЈ и, а мо.мциб
зла;Н:и си носеле сите обесен:\i! в сре рени ремни; ДВАЕСЕТТА ПЕСНА
сега ке стрчнеле напред со ноѕете лесни и лесно
(Рапсодија Ипсилон)
сосем, ко нарачен вител, што веur~'-ИОТ грнчар Се· е·.
си го _обидува вчас и завртува R рацете лесно; · ;Ц 1lt~ Борба иа бо~овите

135 потем k:e стрчнеле назад во низови едни кон дРУГЈt· З€вс ИМ . ПОЗВ0:ЛуВа На бОl'ОВИТе
. Да ОДаТ на 60'"WTe
w• и да им: цо,-
околу китното оро се собрало множество народ магаат и.а бво~ските, како КОЈ сака, со ц~л да ја qсдаби силата на
6
1

Ахил коЈ и м.о.ЈЖел преку суд инат-а да за разур,ке Троја. · в

за да ги гледа а сред нив божескиот певец пее]·~'--
' . , ~ ·
го послушаа .Зевеа и сл·егоа од О111ммп и .во ниви„
· б · -
зашоrови'1е
0 ..,_
""' ......„... , 1Ј!О идат
в тамбура свирел; а дваЈда пеливан,и мегу цив среде на земЈа, _ не ото грми и зе.м~а1Га се треее . На е'Ј'раната од Axajцwre
се превртувале онде, шт~м песна ke запеел оној. застануваат бог0ви:rе п0-сеЈдон,. Хермес, Хефајст, Хера и Атеиа а
на страната на ТроЈанците. AI?ec, Аиолон, Артемида, Аф~одита, Лет~ја
140 Уште и силниот ток Океанов го претставил ХеФ,ај-ст и Ксант (Скамандар). - АЈнеЈа, наговорен од Апол01rа, изле_rува да се
надвор на самиот раб од прекрасниот штит на А:хи ', бори против Ахил, туку Ахил ~ргу ro _надо.Ј.Ј;ЈЈ.- и за малку Ке го уби­
~
б
Откога пак го изра отил штитот и rgлем и тежок еше, ако не г~ избавеше Посездон. Tora~ AXWI ~ сврти да убива
' . Тројанци . и м~~У другите о.ц негова I?ака падна ~лидор~ синот на
после му направил оклоп, шт.о светел ко зажаре~ oro Пријам. Сака]КИ да го одмазди -сво1от бра„, XeJВrOl) излеrува пред
потоа шлем му изработил тежок за главата ток 0 АхиЛ . Ахил и 0веrа бргу К:е го пОбедеше, да не~о"ЙЗбаВеше Аполон
145
-
убав, изнакитен вешто, и златна N!Y '
на:м:естил: в wка· покривајки го со густа магла. Тоrаш Ахил почна да 11И сече Тро.јаи­
ците без милост и да гл тера кои нивнио'I!- врад.
најсетне објала нему му сторил од мекиот калај. '
Откога куциот мајстор го свршил оружјето сето
пред Ахиловата мајка го крена и остави оној; "'"''~„
таја с-и слетала. пак како сок.ал низ снежниот ~
150 блескаво оружј ·е сјајно носејkи од мајсторот Х

ДЕВЕТНАЕСЕТТА ПЕСНА

(Рапсодија Та•в)

Отк,ажување . од z-невот

'
Yrirтe од раното утро Тетида му го донесува · новото
сина си, а тој ги собира Ахајците на собор и им изја~
се срди повеке на Агамемнона и дека сака веднаш да
На - ова собрание Агамемнон си ја признава грешката и м
на_ Ахил даровите што му ги беше ве!<;е ветил цреку ".ЈЈ'
сеЈ и Феникс кога г.и испрати кај него-. Ахил и не м
роните, тој саќа веднаш да влезе в 15ој; Одисеј QДВ8
дека тоа не . може да биде веднаш„ зашто војската
руча , а не да оди гладна во борба. Агамемнон ги П•
и кога момците ве:Ке ги донеqоа ; Ахил г:И п·рима и rи
ги однесат в шатор. Покрај даровите Ага:мемнон му ја Ѕ
и Брисеида
· Ко га таа дооде
· ·
и го виде Патрокла: мрт~
та~и. Другите ручаат, а Ахил неМ{е да јаде доде~а и
сво1от друга:Q; за да не ослаби Атена му· влЈва c·~ara.
на кола неговиот к К '
' оњ сант му претскажува с-о човеч
наскоро го чека смрт.

· 1 ) ТО'а е специја
натопувале алишт лн.о миризливо .масло со кое
ата КаЈ старите Хомерови Грци.

92
 • 1\ од градските ѕидишта го викаат Хекто
Татко му и маЈI~~ ~ку гордиот Хектар не може да го lianp~a Да е~
п овл·ече во град' Ј" Ахил но Хектор кога го виде се Yn 13 ~ 'l>o•
обл иж и · 1~-- му било
Во часот се д а Ахил "се ,загна
' по него . БидеЈ!Ull '
nисJla11Iit q~
фати да бег~, а загиие, А тена се престори на брата му Д atto ~Q
хектора овоЈ ден д престане да бега и нека се обиде со Ахилае~tФ05Q
и го ~:аговори не~а ија и фатија да се борат и тргаат на 6<?6111,
цата Јунаци с% ~рнајодзади не го надбори И Не ГО уби Xei~~O
поле, додека хиото на убиениот Хектар за свој'ата ко~а, так: тоРQ;
потоа го врза тел ше од земјата, и го влечеше вака до а~ а 1111\'о
гл~вата му У~~ра го сето ова Тројанциrе љут.о тажа~, а в~Cltit~
кораби. Глед_аЈ и , жена му на Хектар. dl.!11011~
т а тко му, маЈКа му и

' 1

Хектар се оруЖа за бој 1(во присуство на Пр:Ијам

Брзиот Ахил ГО:fј:еј,ки FO ХеК:тbра напаѓаЈI

Како ~то пее коЕа вие в0 rората е:.11ен-е;е
штом ke гог истера надвор 0д мекото нег
после низ долови него и дресеки rорски FG
5 она пак, за да се скрие пр~Д песот, се збрал
туку надушува овој трчајки по трагата в
___в_ак_а_и Хе-ктор не се скри.л пред брзиот син
се обе~ Ахил многу ~'есто во ИЛија~ата
ежува со неrов"Ото еQпствено име

94
 т ку ти почекај сега, почини се; ј ас пак ке liloj~
У
да го
наговорам ХектарАда подели ·
со тебе меr,ц af{
'1'1
се
40 В му рече А тен а, а хил Ја посЈiуша радо. ·
ака . . б ,,
на потпрен на теш кото к о пЈ е со ронзана tl4
за ста . · •11Jt 80
Т аЈа
. го о стави него и поЈде,. кон дивниот Хектор , ~а.
ема слична в о става и (] асни от г лае на деИфоб .
сос , 6 б . .
Застанув ајkи пак лизу му проз ори крила1'·:аи збо .
45
Брате навистина мошне те с?отерал брзиот A:>f~ Ј)о~:
"колу градот
' на П риЈ. ам гон е]'k и со б рвите нозе· JI ' 85
0 . ' 6
но да застанеме даЈ: да г о д и еме пречекувајRи."
'
Тога Й одврати~ неЈЗе големи от вртиДЈ.Јil)ем Хектар :
50 „ Најмил од бр аkата ти , Де~фобе , !iапрец ми беwе;
t, мене од дец_ата · сите што .г има Х~каба и Приј~;
сега и п ов еkе ми сљам во паметт а, Ј ас да те че~ам
90
зашто с е осм ели ти, шт о м ме даг леда , поради мене '
надвор од градот да дојде:П:, а другите внатре осmанаа,"
55 Н ему му прозбори пак СЈ а1нооката богињ а: Ате :
Брате навистина многу ме ~ мо л еа татко и :ма~1iѕ;
" ' ., ' 95
колена о бгрнуваЈkи, и милите другари ие-rо ,
онде да останам 'јас , зашт~ премногу · сИ"Fе се
туку од силниот жал ми с е топеше срцево вн
60 С ег а пак , дај да се бием е смело и никако НiИ
да не го жалиме туч от , да видиме , може ли д1 100
н ас да н е у бие сега и крвав·а адор а свлече
по крај корабите или ке падне од тво.ето коп;'
Вака му рече Атена и итро · го заведе напре
65 Еден до' друг се приближиј:а по'Dоа двајаа;а~
прв му проговорил н' Ахил големиот вр
115

150
120

155
125

дека ке ост.ацеш жив,

130
160

135

140 170

145

180
 „ В ис тина добро те знам, штом те видов, не т.ребаше
Тебе
да те наговарам јас , зашто железно срце си имал.
Помисли, да не те казнат боговите поради ова,
185 оној ден кога Аполон и Парис, иако си силен,
:Ке те отепаат тебе демнејки кај СкаЈски:rе по.р'FИ."
Колку што тоа го рекол, го покрила Хекл.~01ра С'1'4!Ртта;
душата веднаш од трупот му летна и дојде во Аид,
скрбна за својата судба, што кревката млад@ст ]а трати.

190 Дивниот Ахил пак нему при се што тој умрел: му

рекол:
„Умри ти сега, а јас ке ја пречекам смртната Судба,
кога ке посака Зевс и ,бесмртните богови други.
Рече и г' извлече тој од мртовецо'l' бронзнот.о :копје;
на страна · г' остави ова, та фати од плеКите Ахил
195 да му ја свлекува тогаш крвавата одора нему,
Другите синови пак на Ахајците околу н~го
трчаа за да го видат и ' да · и се начудат мошне
на Хекторовата снага · и лик што возбудува в~схит;
туку не можеше · тога ни· .еден од нив да се здржи
и да не го удри 'rPyh oт на ~ектора, макар и ' l\fP'POB.
1
200
Вака пак некој ке речел гледајКи во другиот ;б\ЛИЖеН:
„0 леле, вистина еrга е помек на пип9ње Хектор,
отшто корабите кога ги пале.Л со жешкиот оrон. '.'
Вака ке ре~е:л и за:етанувајКи ке удрел по трупот.
205 Отко·га него г<;> свлед:ол, боЖее:kиот брзон()r АхЈш
меѓу АхајцИ:те станал и прозборил кри.латни збоЈ)ој:
„Аргејски војводи мили . и вие nре..zuзодници први,
њога боговите дале Да. мажов ro евладаме овој.,­
многу 'што направил: зла, ~олку ~ој оД др~rит~ си
210 да се обидеме ајде ео <:>ружј·е о:кол.у rрадов,
за :Да разбереме ние, на кGј у·м се ТрG.]ците cera:
дали висо'киот rрад ке ro трат.а11, wroм За1rина ХекТО
И:ли ке останат онде, иако ro не:маат .lfe,ro.
Туку што збФрува умов мој €0 еебе се:па з·а ова?
215 Покрај ~орабит.е наши н~по>Fре. бен неи~кан :лежи
Патро·кло, когqrЦто нема да r' изумам цеЈ1Ј1от ЖЈФ.
дури кqлењата м:ои ее двuжат и :мене ме држат;
дури .и В· Ад, кај што ,заборав :мртвите долу rи че~
ке си го спомнувам· јае дури ондека :милиот друrа
 туку јас не жаљам толку за сите, иако ме бо·лц,
255 колку за едниов Хектар, за коrо ке м' однесе в Аид
тешката таrа. Еј камо да умрел на рацев_е мои!
ке се наситевме барем плачејКи и тажејки ro неrо
јас и неговата мајка несреКница која го ро~. се
Така плачејk.и тој рече, а љуѓето по џe.rq липаа.
260 Тога сред Тројците зела Хекаба да тажи и · реди:
зоо

265
305

270
310

275
315

280
320

285
325

290

1) = со убави пл:етенки („леса'; п:летенк~).

1.02
 1

спиел в креветчето свое, на дојнички1 ~ преграТКЈiI

. :мили,
в своЈата постеља мека, задоволен в. срце од сладост.
335 Сега без милиот татко што останал ~огу: l{e страд~
наш Астианакт, как' Тројците н~го по ир~кар го
викаат -
зашто ти caivr си им бранел . ~ пор~ и ЅЈilд~т.а . долги. -
Виулец црв l{e те јаде, штом псине с'е насriта:т. r.лqдни,
гол тебе, иако рубата твоја Т!-1' лежи во дOl\'IOT,..
340 тенка "!'1 м~л~, што неа ја создале р_;::~.цене -:Ж~IФ!}И;. ,
затоа Јас . ke Ја изгорам сета вр ,же1цкиdт .огон, , ) ·
штом не ке ти служи веkе.; зар . во неа не~а ~Џi ,ле~Џ!!!,
туку за твојата слава да ?и~е кај 'rР<!ј~,Џ;(_и. 'fрdј,ки." ·.
344 в.ака СИ. рече плачејКVf, ~ а . ~ените по н;еа JIJ.ff;Iaa.:
ДВАЕСЕТ И. Т-РЕТR- PIEG:НA ,.. _
.., ... f

(Раnсод:цја, Пси) ·
. · И ipu в0 чеет tt·a 'Л_ifТ.Po'К.n.d
1

(П..ОА . д'Иi!анет

104 ~05
 10

15

25

30

35

· i) т.е. вО' ч·адоРQт(= ша'Р:О.рот) на .А:хИл.

2) = заеебно, оддепн~; на етра·на.

10.6
 ,· 90.

95

105

110 '

120

1) = 0т,Fipe:r.нane,; ос\ЛобоiИЛе Q\Ц јарем:ОЈr.

155 „АК!-

1:9р

16.0

~([)(!)

16'5

2(1)§

]70 •

175

- 2~5

НН·>
 Хермес си отишол тога кон Олимп ':Високион скра]·а.
Зоl?а со шаф~анов пре1:3ез се разви над целата земјаt)
ОвЈе со пискоЈ и плакоЈ г.и терале коњите кон град,
230 маските мртовца пак пренесувале; нив не Pi НИКiој
разбрал сред ма\>Кине - друг ни од краснсшојасните }КенИ
преди 2 ) Касандра, на златн а Афродита штФ прилега .
' '
_ '
мошне.
Taija се к~чи на Пергам и догледа мили си '!1атко,
како на колења стои со гласникdт, градскиот викач.з)
235 Брата си *ога -го виде кај лежи на маскине в mдар,
писнала тогаш и силно низ цела си ви:trnала града:
„ТројцИ · и Тројки, излезете еј., да го видите Хектор!
ак'' сте с' израдвале еднаш, од бој. кога жив се вракал, *
зашто бил голема paДbc!Ji' за градов и целио'т народ,."
Z40 Штотуку 'рекла, а НИКО.~ не останал онде во Fрадон,
жена ни маж, зашто сите ги свила неутешна жалое~:
f;Ѕлизу до портите дошле, мртовецот к·аде' l!I!l'Г~ мине~.
Најпрво милата љуба: и Роспожа мајка над него
коси кинеј·Ки си скокнале в . кола со красни колца,*
245 за глава · него, го зе,ле, наоколу народо~г плачел.
И ве~е целиот ден ке го тажеле Хектора ·тие, ·
се дур не зајдело сонце пред портите СОЛЗИ' ронејЈiи,
да не му стариот Пријам на народот од кG>ла викнел:
;;Еј направете ми иа'l!, да со маскиве минам, т.а сетне
250 Ј.{е с 1 изнап.Лачете сите, штом него l{e г' однесам цома."
Ш тоту:ку рече, се тргнале тие и колата мина.
Кога го внесоа тие в0 елавниот дом, тога нег9
на изрезба~иоr:v трон го п:оложиП а, :иeвr.w'De покрај,
тажалкf!!: Жа,лни да Почнат, ги клале, а по11оа песна
255 ' претажн~ ределе ти~, а жените тажеле :п9 :нив.
· T0Fa' сред Нив , ~ндро1У1аха 6iел:ола:кта почна д'а реди:
в р1ацете гла~а др~к~'ки. од ХектQра јунакомор~ц:
„Млад си го загубил векот, еј мажу, а в;Цовица мене
, IYI', остав,а:ш В куl{и СО дете се уште BQ лудечка В0Зрает,
~6'0 Што ' сме го родиле ние несреlfilици; н~ мисљам дека
младост ке ДОСТИFН~ тој' .заре градов Re пропадне прво
~о темељ,, 'к:.Фi~'а ми за:гица ти, надгледувачоrr .неrов,8)
, 1) Убава епска с<Лиња за црвеникавото небо во з0ри'11е, пред да
yrpee со'нце'l'о.
· 2) = п:ред; п0бргу о:д. - Касандра била претст.авена ~ако да
.воен во себе пророчки дар добиен од бdг Аполон (можела да за пред„
.
„
види и пропаста на Троја).
3) = личач; лелал; гласник.
4) т. е. на l'радот :(Tpoila~; 'Неговиот зашти!l'Ник.
112
nrro ~ ro бранел и IЏТИТел и жени и луде:чки деца,
што }ie ги одведат нив в издлабените КОЈl>аби брrу,
265 а меrу ними и ),\{ене, :но ти, чедо, или ке цојдеш
со мене, каде што де.па нед0стојНЙ за!!) k:e вршиш,•
мачен ОД F<?СПОдар свиреп; ИЉ некој Ахајец Ќе фати
за рака и ке те фрли 08 :куланаi в претаЖна ~опаст,
насрАеН зар дека Хектор му от.еnал некQrаш брата,
270 или пак татка иљ сина, LЦТО паднале мноrу Ахајци
од Хекторовите раце и каснале земј,а с-Ф заби,
оти :Милосрден таrrко ти не бил во љ~ана борба.
Затоа народот плаче низ градов.. А жал · ти и таFа
на родителите сега им донесе безмерна ~аwна.
,
275 Хекторе, најмногу мене еи м' оставил маки и болки,
· зашт' не си ми подал раце на иостеља в мир ~ајКи,
ниту си прrоборил паметен збФр, за да :по него веч~m
ми те сиоме~ам тебе плачејКи и дење и воК:е.
11
Вака си рече тажејКи, а жените mo неа лииаа.
280 Сред нив пак тога Хекаба започнала тажаЈта долrа:
„Хекто:ре, најмили сине на моево орце од сите,
додека жив си ми бил, од бо.г(!)вин:е љу-15ен ми 0еше,
за тебе бриrнеа1) тие и в еамаrра судбина емрwна:.
Зашт' брзоноrиот Ахил gд ,цpyz'!fie еинов,11 мо,И
285 коrошто фатил го цродал одо:џме шумното море,
в Сам и ;на Имб110 » Лемно, mте вез~ен е завит:к~ . в _
чадо). 1)
Т~е пак, отКоrа дуЈ:Uа ео острата бронз~ ти_ зеде,
р.'ОЛrО тој') 0колу rрббот т.е _влече~ на милиот др~ар
Патрокло, што си му r' уб:r&л, но еепак не r0
диrиал
- 0Д ,гроб~
290 Cera пак свеж како роса и пресен 'РИ мене ми .лежиш
в дом приле~аtјКи н~З!- маЖ, шrо еребренолаm01Е не~
Фојбо Аполои ro убил од €5лизу ео свои-Ре сТ{)ељи.
Вака плачејЙ:и му реќла и жал0ст ,незадRжна к~на.
Ио нив пак Елена: трета заре'дила а:ажа:ЈI<ка тога:
295 „Хекторе, девеI>е наЗI'~'Ил на срцево _мое о~ сите;
сопру;r навиетида мQ!ј бото~~ е Лле:кеандар,
в Троја што мене ме.-довел, еј камо да заrЖЈев нМЈР.ед, -
8 Иаијада
 . ОБ.ЈАСНЕНl;tЈА И ТОЈIКУ'В:АЊА

С:Ите онИе стихGви зад кои ее наоfа 3

оригиналот ~е беа чиет,и да\к:тилси:и Х1ексам нак на ѕвезд~а (*) 80
имаа сш!>~деЈ во иеттата етапка, и така rи . ~_и но спондеЈсЈQt, т.е.
скиот превод. Како се тие многу поретки 0~ а~адовме и во македон­
а и понеобични, см~тавме за ПО'Dребно да г~ 3ТИЈ.tскпте :х:ексамет.ри,
ориrинал:ца фQрма и на нив да им Сi>брнеме нар адржиме во нивна'Ра
. ѕ:едонсж:Јrот читател. очне внимание на иа-
јунак зад
од раката
t ocnm е превод за грчкиот
збор „ ксеинос ". „ Гости" се B'Pr-
, кале .двај ца · луѓе кои ЖЈi1вее ­
л е да л еку еден од друг и се
по сетувале .и пријателски се
пр е'!'!екув але. Во :најстар о вре­
ме дуѓето упiте немале rостил­
ници, и ·коrа патувале и иде­
ле во непознати места, некој
или од порацо ИЈП:t: нов при­
ј ател К.е ro примел патникот
на rости, ке ro бранел ~д ло­
nш -дуfе и К.е го испрател до­
ма со дарови. Ов ој од свој а
~на се чувствувал обврзан
да ro врати применото госто­
љ~е и вака се склуqувале
траЈШI DрЈ,tјателства меѓу JIY-
re ОД разви области Ј!! Земј и,
Оваа 1ш:ституц:иј а дол:го вр е­
ме се одрЖУЈ3.ала кај стар11rте.
Таа беш:е позната 111 ка] ста­
рите ел.овени и в о некои на­
пш краишта не е ни до дене с
во Троја, 1;UTO станало причи­
на за 'FроЈ:анска111а војна. ·Ко­
га паднала 'l)>oja, таа се ·вра
тила ео Менела~а ве Лакедај:
мен (Спарта~ .
Епејци биле житеi!liИ на север-
. на Елида на Пелопонес. .
Ереб е име на иедземно"Fо Аидо­
ве царство кај што в:ладеел
вечен мраш и кај ште си оде­
ле душите на умрените.
. Еривии биле лоши женски од­
мазднички божества во под­
земниот свет ·кај што r.и :ма­
чел.е r.решн.ите .ЦУП:IИ, есобено
r оние што зrреши•ле и преле­
але крв во сепствениот род.
тие беа претстав~ани хако
многу страшни б'ожеетва и
нивното име нерадо го изоо­
варале, ':\'УКУ: ги викале Евме­
ниди т.е. „,чобродуmни" за: да
не rи налутат.

наполно исчезната . етер бил најm~стиот и најсвет­

лиот небесен простор што се
ГрМЈЈИК ИЛ.Ј1 Громовиик ( „Виш­
нао:ѓал над .облацит,е и воз­
ниот .Грмник: " или „ВИИIНИР!l'
~от.
Гремов~ ")' се на;ј честите е­
питет-и на З.евса ~акd1 qог ·на
молњата и , грмртев ~а,~а.
Дајдал или Де.Д~.11 · биле 'hм.-е на
nиei'tye;н ' ~т~~:И , , УМ~~~ и
.11Радит,ел :tia ~Е!ИТ. : ~а~о· · н~110Г
во1,, дело cel ,спомн~ва
!11 · љае:и;рин-
1! „ 1
тот, , 6rромна ..зг'ра·~~ p(i) без-·
бр0ј соб:И ·и , ооСlЏЏi~ци П;1'ЕО. му
ја1 изг.ра:цил , на крал ~ицоа за
да ге. за.т,вори ч:уд9ВЈ\1Ш'liЕ:!~О
Мино!l!авро, За1Fворе:а на• Крит,
'l!Oj успеаЛ! ;ЦЗЈ наира•ВИ КЕ!ИЛ-
1 ја за себе Ј'1 за е.ина си И:ка.ра
и со· помошта на овие да из­
беrа од Крит. Во митот за Дај­
да'Ла и Шара е изнесена ;пр­
;в_ат.а иАеа и •желба на човекот
да, 110 _ овладее ' и в· оз.Ц.уЏЈН:и9т
прос:rо,р,

дмек:rиетец или да:љвометец и

.Ца.,лекубрЅвец 'се еИ~ите!l'~ на
15pr АИо~о·:ц, ка:~Р 64r . на д~- · ;1: носи

;вот. И eecfma м.у :А:р~еии~а · се · - ]'рМНИИ,

nа'ЧНИКi,
вЈ:fК;а'ла ;,ст-релом~на" .' '

1.18
}{авконци · е и~е на два народа, Л~~~ · е име на две области во
од,. кои едните се в.о Битини­ г Мала Азија, едната е во ју­ човек има св . .
нач·ин на ,,.~,~О]а :М:рија т.е.
ја, .во rМа;Џа Аз~а, а другите rqзападна Мала Азија од кo­ м "' ""•F>ање.
_ на ~Пел.оџонес. ];i'WTO беа војсководцу~те Глав­ Уза или Муса е бож
;ко и .Сарпедон, а дР.\У"Рата ис­
песната и nоези· ица на
·Ка~стар· , или Каистриј е река јадат.а не е оттr;.. Јата. Во Иnи-
-. во ,. Мала Азија, што се влев'а то,:чно од · тројанска:та држава от б . ~·Јi'еделен ВЙВНИ
· · · в.о · морето близу до rрадот ' : о.џ коdаШ'l'о беше војсК!оводе­ р.о], а во О:цИ'се.ја ее ве -
дека има девет М ли
· }!';фес. цот Пандар. Обете беа о:ц и во и · у,зи. Х0мер
Кајне;Ј рил крал на .Цапи,тите, ст~аната на 'i.F]i>eja, а m:р0т:ив . ли~адата и во Одисе
Јата во сам.ие:т пеЧеток . -
, , ,'ГрЦите. , .
:· митскио>r . на~о:д. од Тесалиј,а .
Калипс~ била убавата ним$.а Лин - ~ таЖ!овна и.есна за убаво­ ~.ива Музата да мw n: ~:~
раскажува.
· _ на острово;г Оrиrија, 1$:ерка· на то момче што yмpe:JIQI пред

А'тланта. Таа ro држела Оди­ џреме, како ш:rо била . слико­

Н~:еЧНИЦи или Мојр,и биле бо-
~ што му r,o пределе на
се~·а и сакала 'да ro земе за вито претставена приро~ата
чевекот животш.шт конец и
" свој маж, но по нал0r на о-· Што б:ЈQГУ: ЈrМИра rio бујната како и колку ке му испреде­
· лимпс:ките . боrови мор,а.ла :да · иролет и лето.
ле ТИе така И TOilIXy ке Ж:И­
ro ис;:прати дома . , ме~да; или мајвада била же­ веел. Кај Хомера не се спом­
·Калхант или ·калхас.• бил raтi:i·ч ' /На занесе~а од бо~а и во за­ нуваат шmн;ите ~ нит-у .
- прор0к н·а rрчка:'11а „вој:на , нес0!1' доведена до иал:ава о·цн. се ОFIЈ!едел~а пивниет Gpej.
под Троја. · , бесн,а: ·еос'IЈ.~јба. Подоцна в0 .0- Iiia:цowa се знае за три нз­
1
Карди беа ~арqд ~о , јуrоза~ад;­ ва·а , смисла се уџе!!'рееу.ва·ше реч~: КЛотх6, Лахееис и
на Мала Ази}<:l„ сојуз.~Ди· на · ј/, зборот ба:х;ан:rка, т.е. 3анеее­ .A:r]JQFI0C.
'РројашЏ1'11е. , на , о:ц- боr Бах или дионис. нект,ар еило слатко И" бесиртно
Касандра била, најуб'авата. к~р- Менелај бил брq.т на Аrамемнон шитие на богевите.
ка на Приј.а:м. ~ :· · и маж на убавата Елена, е­ Цестор еил син на Нелеј од
Кентаври f?1:1ле, iМите~и· Hii\P.0д 'вq ден од наЗсљавните rр,<rки .ј~- ·:ииlЛ. Теј би\11 умен старец, што
1 Тесалија. Хоме.р rИ в.ика 'ѕве- · лав' или ·арслан · многу често се надњ , со своите паметни совети :мно­

qпомн~а каd Х0мера 'и ·Кај Мевојтиј се вик:ал тат:к:0' ~ на гу им вrористел на Грците nад
ро~и или „.ЦИО'\ГИ", ' а ' ПQ~ОЈд:- '
цекои друrи ·стари ~са:тели Патрокло. 'l)eja;неr.о:вите зборови би­
на тие беа · .nретста~~НЈ:1 _1ка~:Кiо ,r' ле „песлатки од . мед". И де­
·ко.њи с0 ире:днира- де·.ц на . 'Ј.'е.; и, п0' секоД а 'вер0ја!l'но·е!l' не- Мерион бил критски ~у;џа:к:, по­
' ќогаш·„ Имало лавеви и ве .· МОIШIИК на критскиет крал нес се вели за невдј ЈШОrУ
ЛОТО' ЧQВеНКИ, · 'ЈЈ.е; Се 'раце„ стар и умен маж дека е Н«­
. rра•ди J:r Гл~ва·· од , ч0век. · .: , Мала' ~зИ1·а и на: .'6алканот, , Идоменеј.
Кефалеција. е .r.0лем <)с~р,ов r.~·0! , , !IJP 'rr0д0Цна биле униџiт.ени, Месеида е име ~а еден извор тер.

:Лакедајмон IИ~J'll Лц.кедемов ~п:о­ ве Лаконика или в0 Тее<Јљи­ НиМфи ех-ле М:11ади и убави бо­
Јонското ·~оре з~иадно .~ о~ ~ на li@ИР0дата. каке ва­
:дрцна на.речена' Л:акеiниј·а), ' е ~а.
Итака . Таа била соста01;1ен Дел ..ЈИИте „сем.овlШИ", me седе31е
06.пает. ве ' ј&Јkнио.Ф FЈ!.епопонес
.ОД дF)ЖаВаТа на• ф:дисе~•а. ,
со г.Лавен г]i>ад Cha}'!Xl'a„ е~0:11- по р~иипrа, ;ЈЈаl'ОВИ; в~ море­
Кикопци се :ВиКiа.Ло е:д·но пле~е т0, во Пеш'llер~ иов,ра] :шзво-
нината на · Менемаја.
од крајбр.еж:јет0 . на · јужна и и
Траќија.
ID!oбa;
кила била f!eкa:i,ma rратче, во
Троада. ·
K~'l1ajмeC'l!Dt' иљи Клкrемест.ра
б.и.Ла ~ест,ра на Елена и ~е'на
.на . А:rам~мнqн. 'Заведена ~д,
б.ратучеДот на .Аrамем.нона ~Ј­
rис11,· !'о 0теиа.ла ·ево~,от :м:аж,
'!!У,КУ: нејзиниот СИН! Орес~ ne-
, р;оцна И ооm:ла;;ил за ,cм.:P,'rra
на "lla'fKЗ си и Ј~З у;бил.
Квос и.Ли Кнос·ос е голем и :по­
знат Fрад на Крит, @IГОЛ~ина
на митек11dт крал Мин?Ј• и
еден 0 д Центрите на МИВ(:)ЈСКа,..
та .о,цн. криll'С:&З:!!'а кул.тура.
Нот или Ното е име ·на боr .и Пелеrои ·(П~лаrон) б,ил син на
персониф:ИкацИја на јужниот речниот ро'Г д:к~иј (т .е. Вар­
ветер џ~то ноеи дожд. дар) и татко на славниот nа­
Оолакоберец е еhитет на Зевс. јонскИ ју;на~ Аетеро:па~.
Оrиrија б.Ил митски измислен Ц~леј бил .~ин ~а Ајак или Еак,
остров на којшто живеела брат на Те:11амона, •маж на
н:Имфата Калипса. морската божица Тетида и
ОДис'еј,, бил син на Лаерта, крал татко· на . Ахила.
на' Итака и Кефаленија, еден Пелеијадов ~ њли ·ПелеиДов и.ли
од нај;р;обрите и секако нају,м­ Пе~ејев· сЈ111 О:ЦН. Пељеgд се ви-
ниот Грчки ј .унак под Троја. ка Ахил, '
Со неговата итрина успеале , Пелнј е .иданина во Тесали~а.
· 'Грците да · ја заземат Троја. Пелоп бил, син н~ Тантала. И,с­
Тој им го направил прочуе­ теран од Фриrија . дошол на
ниот Тројански коњ и го· на­ Пелошшез и заrоспо·дарил во
полни.ri со луfе, а и тој в'легол ' Елида. · ., ·
внатре. Грците го остави'ле Пеонци· или ЏајовIЏI се е11ар на·­
божем како жртва на бого'­ род што живеел во Flе11>Ни1а
вите и божем се повлекле и одн. Пајонија, облае'I.1 во д0-
си отишле · дома. Трој анц:Ите лината на Ва:рдар ео најс'Fа­
го внесле коњот в град и нок..Ј риот град ,Амидан .
та Одисеј со Грците што биле• .перrам се вика·ш~ троd·анската
во коњот · ги · И;3ненадил Тро- . крецост кај што беше ~ цар-
ј анците, им го запалил гра­ скиот дворец. .
дот и по тој начин во де'сет:rа­ Персефова или Персефоиеја
та година од опсадата паДна'­ .била . „страЏrната" богиња на
ла славната Tpqja. За т,р(\)ј_ањ­ подземниот свет, жена на
скиот коњ и пропаст·а на ?'Гро- :Аид, а керка на Зевс и Де-
ј а на кусо се . збор;ува '1:!0 4~rF~; t .м~т.ра.

песна· на , Gдисе]ата. - По Пнл или ПИлос 'е град во · Ме­

пропаста на Троја тој скi;.Ј'.(!а1л сенија во југозападе:ЕЈ !Тело­
уште 10 години Й. ifo '20,:-;ra':'a по.нес, стол:нина на стариот
година се вратил дом~ ка~ што · Нестqр.
. ГО' чекала верна:та , ЖеНЗ Це­ Пирајхме _· бил иајонски јунак
нелоиа, млади0т ч1еин , 1~е'Јiе:Мах ' ~ предво~ник што - загинал ед
и престаре'ниот :~а\'.Г~о 1.лае:~;>т; · , раката на Патl\)ок:Ла. -
Океан · бЈllЛа онаа вода~ шт.о те- Цлак или Плака е рид во Ми­
. чела рколу земј·ата it во кој"а-" сија, во :Мала А.зија, ио.ц кој­
што заоѓале сонцето, месе~-, што лежел rра~от Теба -
, ната и ѕвездите; Од р~еанет . „подплакиска Теба".
иЗБИрале си'11е вqди во, м()р:н- · Плејади се викаш~ п0,ен~т0r.rо
њата и на земјата. соѕвездие о:ц !l ѕвезди, нашата
Олимп е висока ПЈЈанина ме~у „квачка со rtилиња'I.1а" .. По­
·Македонија · и Тееалија. iРР;­ .z.хо:цна Гр~те раскажУiЈlаат де
~те веруваа дека на негови­ ка Плеја.z.хит.е биле сее'!!I!)И
те вие'ови: живеат ·боге~ со· ХИјади;де и о:д жаi'Iоет ее
Зевса на ~е.џо . .Зат,оа !Ја;Ц­ биле' и биле преmо:ре~
земните · боrо~и 1се - викаат ѕв~езди.

Олимиски, а Зев'с О.Лимииец iiолифем-- е .име . на

или Олимпјашm. ·.
Ореет бИл син ЈЈа Аrа~емноџа
Ji1 :Клит,ајмес'Ј,'ра што ,·з~а убил
мајка .еи за .да ја 0дмаз~Ч"и син

смртта на та111ка еи.

122
 ' . 7
делкан, а може да биде оп­ на Ајгај или Еге~, што ја: _ :х:арити биле божици на милос­
00
лободил Атина и Атик:а ro зад-Ржав.l® t . .
кова н со сребро или злато, 0 та и дражеста. Хомер :не им го - оnравдуВа. ео ~'Рато, , \'nи. се
nrro го носеле кралеви , свеш­ крвавиот, · срамен данов.: · 1L!т~ оnреде:Тiува бројот, а подоцна ХеФа.Зст бил. к.\nп~т).
теници, судии, гласници и др . го· испраkале на Крит (n0 се­ биле три. , ~еве
,_, и
х "'.,...,..1r сив. ua
ера, l.(Jor на о~
слу1кбени лица во знак на дум момци и седум · девојки :х:екаба била ~ерка на Димант, rолем ма)етор во кова.:О.~
власт или ч.ин. Поради тоа за критското чудовиште lVLи­ жена на При),ам и мајка на вештина и каwо т,а,ков ro 'И.G­
што го носеле кралевите, о­ :нотавро). В. Аријадна и ла- · Хектор и уш:;uе ·на 18 синови. сел еп1:1тетот „"Ра.ко"ТВо:ре:,,
вие и се викаат „жезлонос­ 6.иринт. · :хекатомба беше црво\5итно жрт• славен". ....,
ци". Теспротија е област ва од сто говеда, а иодоцна Хијади сџор~д еден мит биnе
Сребреnолак или Сребреnола­ жртва_ од голем бро1ј гове:ца ДОИЛFf:И на малиот боr Дионис;
чен е епитет на бог Аполон. или овци. според друг ми~-тие -биле ќер­
Стиr или Стикс и Стиmка вода хек:тор бЈ1л с11н на Иријам и ки на Атлањт и n~ејона . ~ ·-
се вика големата река во под­ :Хекаба:, маж на Андрома~а и . ееетри на Илејади'rе, ш.то no
земниот свет ; во неа се кол­ татко на G:камандриј wли А.с­ смЈi)тта биле . иремеет.еВЙ ва
неле боговите . Тоа била ·нив­ тианакт. То~ ~би.Ј!__ на:јс.илниоr~" небо-: · :["оа биле ѕв~д~е од
ната „голема клетва" . тројански :у-унак. Неговата rшав;:\та на еоѕв-ез~ето Вuк.
Сторакиот бмл џинот Бријареј смрт ја оила...куваат сите Тро- Тие ее појавП'аат во месец
или Ајгајон, замислен со сто мај заедно оо COl:IЦea)O и ста­
ја~и.
раце. рит.е I'р:ци верува:а дека 'l!Ие
Стрелометиа е · чест епитет на
Хелиј ' е персо~фика~ија и боr
l1И ноеа.т мajCQt!l!e до-.цави.
на с~шцето.
богиња Артемида, сестрата на КВпер;еја е е'Ј1Ѕ11 ЙЗВФР ве '1-е­
· · Аполон, како богиња на ло­ Хера бrи:ла: ке~ка на Крон и с_~11, а :r,au а 'В~а и
Реа, а сестра и ·жена на Зеве.
вот .
Таа била о:ц страната на Гр­
~~ - 'Q -~
Схерија е име на митскИо:r ост- · ФВ!i'а~ ее ~ • -
ците и rJ'! мразела Тр~]аици­
ров на којшто живееле Фа­
јаците иљи Феачаните Стари- , те i:rоради Пар:иса, Шll'Q не и ~
~~-~
· 8~~
,те мислеа дека тоа ' е ,островот го додеЛил златноmо ~~балк0 . . . .,llJFF: ~
Керќира оди „ Крф. . нејзе туку на Афроди.'l!а. Н.а,'g.­ "
талент бил во· Хомерово време честиот еиИтет И е ,;800пИс"
мало количесц10 на .злато, а · што значи „:к;рав011m.са" 1tИ'11iИ
FР----
подоцна талентот вреДел мио- ' „велјоока". В. еја~ѕ а.
гу повеке. ' 1
' ' '

Taprap се . викал'а д.т.Iабbката, ,,

најмрачна бездна . во ПОАзем­ Фе'ачавИ одн. Фе­
ниот свет кај IЏll'O бlif·лe зат­ елажените
ворени ТитаНИте. остров
Теба е име на · неколку градо­ Оди~еј
ви. Најпознат,ата е ' вО', ·Војо:..
· тија и ·егИПетскат.а ,' а 1 псiмi:tл-
.
ку позната
' ' . ' '
тро]анската, .под
'
l\>Идот Плак(а). · 1 1 •

Тевкар или r!rевкро би.џ сИЙ на

· Т~ла:мон и· брат на• ·~0r:олеми­
от Ајант, 1Позна~ · јунаЕ'.
Теламоп ~ил син на ,Ailaк, брат
•"на ИеЛеј1 · и т.атко на Поголе- ,
миqт ,· Ајант и ТевкРо, '• fi би:Л ,
крал на са·ламина. 1н f· ' .' ' '"
'Телемах ·бил CVЏIOT на Од'исеј
и Пенелопа. . ' ~
Тем:Ида била · божица · џа .peдorr
и закрнот.

Тесеј• 'бrи.д иозн~тЈirот: ·а~к:~ ј';-" '

нак од х,еројската eпo:ira, син

124