SABIHIN NG CHEMOTHERAPY? • Ang chemotherapy, na tinatawag ring chemo, ay mga gamot na ginagamit upang malunasan ang kanser. Sinisira ng mga gamot na ito ang mga selula ng kanser, pinipigilan ang mga ito na lumaki at kumalat, pinapaliit ang sukat ng tumor o pinapagaan ang mga sintomas ng kanser. ANO ANG INYONG PAKIRAMDAM O NARARAMDAMAN HABANG NAGPAPA-CHEMO? • Maaaring magkakaiba ang maramdam at maging epekto sa katawan ng bawat pasyenteng sumasailalim sa chemotherapy. Nakadepende ang inyong maaaring maramdaman sa mga sumusunod na salik: • Kalusugan bago mag-chemo • Uri at stage ng sakit • Uri at dose ng gamot na ginagamit pang-chemo • Individual tolerance sa mga gamot NARARANASAN NIYO BA ANG MGA SUMUSUNOD HABANG KAYO AY NAGPAPA-CHEMO? 1. PAGKAHILO AT PAGSUSUKA 2. PAGKAKAROON NG SINGAW AT PAGDURUGO NG GILAGID 3. PAGLALAGAS NG BUHOK O HAIR LOSS 4. PAGKAHAPO O FATIGUE 5. PAGBABA NG RESISTENSIYA O MADALING PAGKAKASAKIT ANU-ANO ANG MAAARI KONG GAWIN UPANG MABAWASAN O MAKONTROL ANG MGA SIDE-EFFECTS NA DULOT NG CHEMOTHERAPY? PAGKAHILO AT PAGSUSUKA
• Pag-inom ng mga gamot na anti-emetic gaya ng
metoclopramide at ondansetron • Pag nguya ng ice chips • Pagkain ng bland crackers o comfort foods na medaling nguyain • Kumain ng paunti-unti o small, frequent feeding • Dahan – dahang bumangon sa kama o gumalaw para maiwasang mahilo PAGKAKAROON NG SINGAW AT PAGDURUGO NG GILAGID • Maaaring magmumog gamit ng mga mouthwash tulad ng Nystatin at Bactidol • Ugaliin ding mag-sipilyo pagkatapos kumain gamit ang soft-bristled toothbush • Iwasang gumamit ng dental floss o toothpick • Iwasan ding kumain ng mga maaanghang, sobrang init at sobrang matitigas na pagkain • Uminom ng at least 1.5 litro na tubig kada araw PAGLALAGAS NG BUHOK O HAIR LOSS
• Maaaring gumamit ng bandana, scarf, bonnet o
wig upang maprotektahan ang anit o scalp • Ugaliing gumamit ng mild shampoo o sabon ang anit o scalp kapag naliligo • Maaaring tumubo na uli ang buhok 2 – 3 buwan matapos mag-chemo PAGKAHAPO O FATIGUE • Matulog ng at least 8 oras sa isang gabi. Maaari ring umidlip ng 1 – 2 oras sa umaga at hapon. • Limitahan o siguruhing may pahinga sa bawat pang araw-araw na gawain. • Magpatulong kung kinakailangan lalo na sa mga mabibigat na gawain. • Gumamit ng iba’t ibang pamamaraan ng pagrerelaks o relaxation techniques PAGBABA NG RESISTENSIYA O MADALING PAGKAKASAKIT • Ugaliing regular na maghugas ng kamay • Magsuot ng face mask • Iwasang manatili sa mga mataong lugar tulad ng mall at palengke • Iwasang lumapit ssa ga may ubo, sipon at lagnat • Mag-ingat sa pag-gamit ng mga nail cutter at paggamit ng kutsilyo • Iwasan munang kumain ng mga hilaw o undercooked na pagkain