Professional Documents
Culture Documents
Chuong 9 - Guyton
Chuong 9 - Guyton
PH N I I I
Cơ Tim; Ho t Đ ng Bơm Máu C a
Tim và Ch c Năng C a Van Tim
109
Ph n III Tim Lê Tr ng Dũng - 20F - K112
Cao nguyên
+20
0
–20
–40
–60
–80
–100 S i Purkienje
Millivon
Cao nguyên
+20
0
–20
–40
–60
–80
–100 Cơ Tâm Th t
0 1 2 3 4
Giây
Như v y, cơ tim là m t h p bào c a nhi u t bào cơ
tim, trong đó các t bào tim liên k t r t ch t ch và
khi m t t bào tr b kích thích thì đi n th ho t đ ng
nhanh chóng lan đ n m i t bào cơ tim.
110
Lê Tr ng Dũng - 20F - K112 Chương 9 Cơ Tim; Ho t Đ ng Bơm Máu C a Tim và Ch c Năng C a Van Tim
Ch c năng khác bi t l n th hai gi a cơ tim và cơ Pha 0 (kh c c), m kênh natri nhanh. Khi t bào
vân giúp gi i thích cho c đi n th ho t đ ng kéo dài tim b kích thích và kh c c, đi n th màng tr nên
và hi n tư ng cao nguyên là: ngay sau khi b t đ u dương m nh. C ng đi n th kênh natri nhanh m và
đi n th ho t đ ng, tính th m c a màng cơ tim v i ion cho phép natri nhanh chóng vào t bào và kh c c t
kali gi m ch ng 5 l n, m t tác d ng không x y ra bào. Đi n th màng t bào đ t đ n kho ng +20 milivon
UNIT III
cơ vân. Vi c gi m tính th m v i kali có l là do dòng trư c khi kênh natri đóng l i.
canxi đi vào quá m c t các kênh canxi ch cho vào. Pha 1 (bư c đ u tái c c), đóng kênh natri nhanh.
Dù là nguyên nhân gì, vi c gi m m nh tính th m v i Kênh natri đóng l i, t bào b t đ u tái c c, và ion kali
kali làm gi m dòng ion kali tích đi n dương ra ngoài ra kh i t bào nh m kênh kali.
trong giai đo n cao nguyên c a đi n th ho t đ ng Pha 2 (cao nguyên), kênh canxi m và kênh kali
và theo đó ngăn c n s tái c c s m c a đi n th ho t nhanh đóng. M t s tái c c ng n ban đ u x y ra và
đ ng v m c ngh . Khi kênh canxi - natri ch m đóng đi n th ho t đ ng sau đó đ t đ n cao nguyên như k t
l i sau 0.2 - 0.3 s và dòng ion canxi, natri d ng đi vào, qu c a (1) tăng th m ion canxi và (2) gi m th m ion
tính th m màng v i ion kali cũng tăng nhanh; s m t kali. C ng đi n th kênh ion canxi m ch m trong
đi nhanh chóng c a kali t các s i cơ l p t c hoàn l i giai đo n 1 và 0, và canxi đi vào t bào. Kênh kali
đi n th màng v m c ngh , k t thúc đi n th ho t sau đó đóng l i, và s k t h p c a vi c gi m ion kali
đ ng. đi ra và tăng dòng canxi đi vào làm cho đi n th đ t
cao nguyên.
Tóm T t Các Giai Đo n C a Đi n Th Ho t Đ ng Pha 3 (tái c c nhanh), đóng kênh canxi và m
C a Cơ Tim. Hình 9-4 tóm t t các giai đo n c a đi n kênh kali ch m. Vi c đóng l i c a kênh canxi và tăng
th ho t đ ng trong cơ tim và dòng ion x y ra trong tính th m v i ion kali làm cho kali nhanh chóng ra
m i giai đo n. kh i t bào, k t thúc cao nguyên và hoàn l i đi n th
màng t bào v m c ngh .
Pha 4 (đi n th ngh màng) trung bình kho ng
-90 milivon
0
m/s, ho c kho ng b ng 1/250 t c đ s i th n kinh
-20
l n và kho ng 1/10 t c đ s i cơ vân. T c đ d n
truy n trong h th ng d n truy n đ c bi t tim - s i
-40 0 3 Purkinje - là r t nhanh, kho ng 4 m/s trong h u h t
các ph n c a h th ng, đi u này cho phép d n truy n
-60
t c đ v a ph i c a tín hi u kích thích t i các ph n
-80
khác nhau c a tim, s đư c gi i thích Chương 10.
4 4
111
Ph n III Tim Lê Tr ng Dũng - 20F - K112
Giai đo n trơ
N u không có canxi t ng T, s c co bóp c a cơ
Giai đo n tim s gi m đáng k do m ng n i cơ tương c a cơ tim
tương đ i trơ Ngo i tâm thu
S c m nh co bóp
Ngo i tâm thu mu n phát tri n kém hơn nhi u so v i cơ vân và không d
s m tr đu canxi đ cung c p cho toàn b s co cơ. Tuy
nhiên, các ng T c a cơ tim có chu vi g p 5 l n các ng
cơ vân, có nghĩa là th tích s g p 25 l n. Ngoài ra,
m t trong ng T có m t lư ng l n mucopolysaccharid
tích đi n âm và b t gi m t lư ng d tr ion canxi
d i dào, đ s n sàng khu ch tán vào trong các s i cơ
0 1 2 3
tim khi m t ng T xu t hi n đi n th ho t đ ng.
Th i gian (giây)
S c co bóp c a cơ tim ph thu c r t l n vào n ng
đ ion canxi trong d ch ngo i bào. Trong th c t ,
m t qu tim đ t trong m t dung d ch không có canxi
s nhanh chóng ng ng đ p. Lý do là l m c a ng T
m tr c ti p qua màng t bào cơ tim đ vào kho ng
gian bào, cho phép d ch ngo i bào k cơ tim th m
qua ng T. Do đó, lư ng ion canxi trong h th ng ng
C P KÍCH THÍCH - CO CƠ. CH C NĂNG C A ION
T (ion canxi s n sàng cho cơ tim co bóp) ph thu c
CANXI VÀ CÁC NG NGANG
ph n l n vào n ng đ ion canxi d ch ngo i bào.
Thu t ng “c p kích thích - co cơ” mu n nói đ n cơ Ngư c l i, s c co c a cơ vân h u như không ch u
ch mà nh đó đi n th ho t đ ng làm cho các tơ cơ nh c a s thay đ i m t cách v a ph i n ng đ canxi
trong cơ co l i. Cơ ch này đã đư c th o lu n v i cơ trong d ch ngo i bào b i s c co cơ vân đư c t o ra
vân Chương 7. M t l n n a, có s khác bi t trong g n như toàn b nh ion canxi gi i phóng t m ng
cơ ch này cơ tim nh hư ng quan tr ng đ n đ c n i cơ tương bên trong s i cơ vân.
trưng co bóp c a cơ tim. K t thúc giai đo n cao nguyên c a đi n th ho t
Gi ng như cơ vân, khi m t đi n th ho t đ ng đi đ ng tim, dòng canxi đi vào trong s i cơ đ t ng t
qua màng cơ tim, đi n th ho t đ ng lan r ng bên
ng ng l i, và ion canxi trong cơ tương nhanh chóng
trong các s i cơ tim theo su t màng c a các ng ngang
đư c bơm ra kh i s i cơ vào m ng n i cơ tương và
(T). Đi n th ho t đ ng ng T lan truy n đ n màng
c a các ng d c cơ tương làm gi i phóng ion canxi kho ng d ch ngo i bào ng T. S v n chuy n canxi
vào cơ tương t các m ng n i cơ tương. Trong vài tr l i m ng n i cơ tương là nh s h tr c a m t bơm
1/1000 s khác, các ion canxi này khu ch tán vào các canxi - adenosin photphat (ATPase) (Hình 9-6). Ion
tơ cơ và xúc tác các ph n ng hóa h c xúc tác cho s canxi cũng đư c đ y ra kh i t bào nh v n chuy n
trư t c a các tơ actin và myosin d c theo tơ cơ, làm ngư c chi u natri - canxi. Natri đi vào t bào trong
cho cơ co. v n chuy n ngư c này sau đó s đư c đ y ra ngoài
Như v y, cơ ch này c a c p kích thích - co cơ t bào b i bơm natri - kali ATPase. K t qu là s co
gi ng như cơ vân, nhưng có m t tác d ng khá khác bóp ng ng l i cho đ n khi có m t đi n th ho t đ ng
bi t. Hơn n a đ ion canxi đư c gi i phóng vào cơ
m i xu t hi n.
tương t các túi c a m ng n i cơ tương, ion canxi
cũng t khu ch tán vào cơ tương t ng T trong th i
Th i Gian Co Bóp. Cơ tim b t đ u co m t vài mili
gian xu t hi n đi n th ho t đ ng, khi mà kênh canxi
giây sau khi đi n th ho t đ ng b t đ u và ti p t c co
ph thu c đi n th m ra trong màng c a ng T (Hình
9-6). Canxi đi vào t bào sau đó ho t hóa kênh gi i đ n m t vài mili giây sau khi đi n th ho t đ ng k t
phóng canxi, còn đư c g i là kênh receptor ryanodin, thúc. Do đó, th i gian c a s co bóp cơ tim ph n l n
trong màng c a m ng n i cơ tương, làm gi i phóng là th i gian c a đi n th ho t đ ng, bao g m c cao
canxi vào cơ tương. Ion canxi trong cơ tương sau đó nguyên kho ng 0.2 s c a cơ tâm nhĩ và 0.3 s c a cơ
tác đ ng qua l i v i troponin đ b t đ u hình thành tâm th t.
c u n i và co l i nh cơ ch cơ b n gi ng như đư c
mô t đ i v i cơ vân Chương 6.
112
Lê Tr ng Dũng - 20F - K112 Chương 9 Cơ Tim; Ho t Đ ng Bơm Máu C a Tim và Ch c Năng C a Van Tim
D ch
Ngo i bào Ca++
Ca++ Na+ K+
Màng cơ
UNIT III
ATP
Ca++ Na+
T bào ch t
M ng n i cơ M ng n i cơ
tương tương
Ca++
Ca++
d tr
ng T
Ca++
Bùng ATP
n
Ca++
Ca++
Tín hi u
Ca++
Cơ co Cơ khi ngh
Giãn đ ng
tích Máu v
nhanh Ngh ti n Nhĩ thu
Co đ ng T ng máu
tâm thu
tích
Đóng van
120 M van ĐM ch
ĐM ch
100
Th tích (ml) Áp su t (mmHg)
Áp su t đ ng m ch ch
80
60 M van
M van
40 A-V A-V
20 Áp su t tâm nhĩ
a c v
0 Áp su t tâm th t
130
Th tích tâm th t
90
R
50
P
Q
T Đi n tâm đ
T1 T2 T3 S
Tâm thanh đ
chu chuy n tim. V i t n s tim g p 3 l n bình thư ng, đ vào tâm th t trư c c khi tâm nhĩ co. Sau đó, tâm
tâm thu kho ng 0.65 trong toàn b chu chuy n tim. nhĩ co thông thư ng s bơm thêm 20% máu đ làm đ y
Đi u này có nghĩa là tim đ p v i t n s r t nhanh tâm th t. Như v y, tâm nhĩ có ch c năng như m t cái
không còn giãn đ lâu đ máu đư c bơm đ y vào bơm m i làm tăng hi u qu bơm máu c a tâm th t
bu ng tim trư c nh p co bóp ti p theo. thêm 20%. Tuy nhiên, tim có th ti p t c ho t đ ng
trong h u h t các đi u ki n mà không c n 20% hi u
Liên H Gi a Đi n Tâm Đ V i Chu Chuy n Tim
qu này b i bình thư ng nó có kh năng nơm máu lên
Đi n tâm đ Hình 9-7 th hi n các sóng P, Q, R, S đ n 300 - 400% so v i nhu c u khi ngh ngơi c a cơ
và T, nh ng sóng này s đư c bàn lu n Chương 11, th . Do v y, khi tâm nhĩ m t ch c năng, s khác bi t
12 và 13. Chúng là các đi n th phát sinh t tim và là không đáng k tr khi m t ngư i rèn luy n; sau đó
đư c ghi l i b i máy đi n tim trên b m t cơ th . d u hi u c p tính c a suy tim th nh tho ng xu t hi n,
Sóng p đư c t o ra b i s kh c c lan truy n qua đ c bi t là hơi th nhanh.
tâm nhĩ và theo sau là s co bóp c a tâm nhĩ, làm
xu t hi n m t s tăng nh đư ng cong áp su t tâm
nhĩ ngay sau sóng P. Thay Đ i Áp Su t Trong Tâm Nhĩ - Sóng a, c,
Kho ng 0.16 s sau khi b t đ u sóng P, ph c h p và v. Trên đư ng cong th hi n áp su t tâm nhĩ Hình
sóng QRS xu t hi n do s kh c c tâm th t, kh i đ ng 9-7, có ba sóng đư c g i là sóng áp su t tâm nhĩ a, c
và v.
co tâm th t và làm cho áp su t tâm th t b t đ u tăng
Sóng a đư c t o ra do tâm nhĩ co. Thông thư ng,
lên. Do v y, ph c h p QRS b t đ u ngay g n trư c Áp su t nhĩ ph i tăng t 4 - 6 mmHg khi nhĩ co, và áp
khi tâm th t b t đ u thu. su t nhĩ trái tăng kho ng 7 - 8 mmHg.
Cu i cùng, Sóng T c a tâm th t miêu t giai đo n Sóng c xu t hi n khi tâm th t b t đ u co, đó là k t
tái c c c a tâm th t khi các s i cơ tâm th t b t đ u qu không đáng k t dòng máu quay l i tâm nhĩ khi
giãn. Do v y, sóng T x y ra trư c khi tâm th t ng ng tâm th t b t đ u co, mà ch y u là do s ph ng lên v
co. phía tâm nhĩ c a van A-V do tăng áp su t trong tâm
th t.
Tâm Nhĩ Như M t Cái Bơm M i Cho Tâm Th t Sóng v xu t hi n khi s co tâm th t k t thúc; đó là
Bình thư ng dòng máu t các tĩnh m ch l n đi vào tâm k t qu c a dòng máu ch y ch m vào tâm nhĩ t tĩnh
nhĩ; kho ng 80% lư ng máu tr c ti p qua tâm nhĩ m ch khi van A-V đóng trong lúc tâm th t co. Sau đó,
114
Lê Tr ng Dũng - 20F - K112 Chương 9 Cơ Tim; Ho t Đ ng Bơm Máu C a Tim và Ch c Năng C a Van Tim
khi s co tâm th t k t thúc, van A-V m ra, cho phép Giai Đo n Giãn Đ ng Tích (Giãn Đ ng Trư ng).
máu tích lũy tâm nhĩ nhanh chóng đ vào tâm th t Khi k t thúc k tâm thu, s giãn tâm th t b t đ u đ t
và làm xu t hi n sóng v. ng t, làm cho áp su t trong tâm th t c bên ph i và
trái gi m nhanh chóng. Áp su t cao trong các đ ng
m ch l n mà ch đư c đ đ y máu t s co bóp tâm
UNIT III
CH C NĂNG GI NG NHƯ CÁI BƠM C A TÂM
th t tr c ti p đ y máu quay l i tâm th t, làm van
TH T
đ ng m ch ch và đ ng m ch ph i đóng l i đ t ng t.
Tâm Th t Đư c Đ Đ y Máu Vào K Tâm Trương. Trong 0.03 - 0.06 s, cơ tâm th t ti p t c giãn, ngay
Trong khi tâm th t co, m t lư ng l n máu tích t c khi th tích tâm th t không thay đ i, làm xu t hi n
tâm nhĩ trái và ph i do đóng van A-V. Do v y, ngay giai đo n giãn đ ng tích hay đ ng trư ng. Trong giai
sau khi giai đo n tâm thu k t thúc và áp su t tâm th t đo n này, áp su t trong th t nhanh chóng gi m tr v
gi m xu ng v giá tr th p c a k tâm trương, s tăng m c th p c a thì tâm trương. Sau đó van A-V m ra
v a ph i và phát tri n áp su t trong tâm nhĩ khi tâm đ b t đ u chu chuy n m i c a bơm tâm th t.
th t co l p t c làm cho van A-V m ra và cho phép
dòng máu nhanh chóng vào tâm th t, bi u hi n b ng Th Tích Cu i Tâm Thu, Th Tích Cu i Tâm
s đi lên c a đư ng cong th tích tâm th t trái trong Trương, và Th Tích Tâm Thu. Trong k tâm
Hình 9-7. Giai đo n này đư c g i là giai đo n đ y
trương, bình thư ng s làm đ y tâm th t làm tăng th
th t nhanh.
tích m i tâm th t kho ng 110 - 120 ml. Th tích này
Giai đo n đ y nhanh 1/3 đ u thì tâm trương. Trong
đư c g i là th tích cu i tâm trương. Sau đó, tâm th t
khi 1/3 gi a thì tâm trương, ch m t lư ng nh dòng
máu bình thư ng đ vào tâm th t; đây là dòng máu t ng máu trong k tâm thu, th tích gi m đi kho ng
ti p t c t vi c làm r ng tĩnh m ch đ đ vào tâm nhĩ 70 ml, đây là th tích tâm thu. Th tích còn l i trong
và đi qua tâm nhĩ tr c ti p đ vào tâm th t. m i th t là kho ng 40 - 50 ml, đây đư c g i là th
Trong 1/3 cu i c a tâm trương, tâm nhĩ co và t o tích cu i tâm thu. Ph n th tích cu i tâm trương đư c
thêm m t s t ng máu vào tâm th t. Cơ ch này gi i t ng ra là phân su t t ng máu - thư ng b ng kho ng
thích cho 20% s làm đ y th t trong chu chuy n tim. 70/110 = 0.6 (hay 60%).
Khi tim co m nh, th tích cu i tâm thu có th
Dòng Máu Đi Ra T Tâm Th t Trong K Tâm gi m xu ng th p kho ng 10 - 20 ml. Ngư c l i, khi
Thu m t lư ng l n máu đ vào tâm th t trong k tâm
trương, th tích cu i tâm trương tâm th t có th r t
Giai Đo n Co Đ ng Tích (Hay Co Đ ng Trư ng).
Ngay sau khi tâm th t b t đ u co, áp su t trong th t l n kho ng 150 - 180 ml tim kh e m nh. V i c s
đ t ng t tăng lên, như Hình 9-7 làm van A-V đóng l i. tăng th tích cu i tâm trương và gi m th tích cu i
C n thêm 0.02 - 0.03 s đ tâm th t t o ra đ áp su t tâm thu, th tích co bóp có th tăng hơn g p đôi so
đ đ y đư c van bán nguy t (đ ng m ch ch và đ ng v i bình thư ng.
m ch ph i) m ra ch ng l i áp su t trong đ ng m ch
ch và đ ng m ch ph i. Như v y, trong giai đo n CÁC VAN TIM NGĂN C N S QUAY L I C A DÒNG
này, s co bóp đang di n ra tâm th t, nhưng không MÁU TRONG K TÂM THU
làm r ng th t. Giai đo n này đư c g i là giai đo n co Van nhĩ th t. Van A-V (van ba lá và van hai lá)
đ ng tích hay đ ng trư ng, có nghĩa là trương l c cơ ngăn c n dòng máu quay l i tâm nhĩ t tâm th t trong
tim tăng lên nhưng chi u dài s i cơ ng n l i r t ít ho c k tâm thu, và van bán nguy t (van đ ng m ch ch và
không thay đ i.
van đ ng m ch ph i) ngăn c n s dòng máu quay l i
Giai Đo n T ng Máu. Khi áp su t tâm th t trái vư t tâm th t t đ ng m ch ch và đ ng m ch ph i trong
quá 80 mmHg (và áp su t th t ph i vư t quá 8 mmHg), k tâm trương. Các van này, th hi n Hình 9-8 là
áp su t tâm th t đ y van bán nguy t m ra. L p t c. c a tâm nhĩ trái, đóng m m t cách th đ ng. Chúng
máu b t đ u ra kh i tâm th t. kho ng 60% máu trong đóng l i khi m t gradien áp su t ngư c chi u đ y
tâm th t cu i k tâm trương đư c t ng đi trong k dòng máu quay l i, và chúng m ra khi m t gradien
tâm thu, kho ng 70% trong s đó đi ra trong 1/3 đ u đ y máu v phía trư c. Theo gi i ph u h c, van A-V
c a k này, và 30% còn l i đư c đ y đi trong 2/3 ti p m ng h u như không c n ph i có dòng ch y ngư c đ
theo. Như v y, 1/3 đ u đư c g i là thì t ng máu nhanh, đóng l i, trong khi van bán nguy t dày hơn c n dòng
và 2/3 sau đư c g i là thì t ng máu ch m. ch y ngư c t c đ khá nhanh trong m t vài mili giây.
115
Ph n III Tim Lê Tr ng Dũng - 20F - K112
116
Lê Tr ng Dũng - 20F - K112 Chương 9 Cơ Tim; Ho t Đ ng Bơm Máu C a Tim và Ch c Năng C a Van Tim
300
có áp su t th p vào đ ng m ch có áp su t cao đư c Áp su t tâm thu
g i là công th tích - áp su t hay công ngoài. Th hai,
UNIT III
máu. 150 Thì t ng máu
Công ngoài c a th t ph i bình thư ng b ng kho ng
Co đ ng
1/6 th t trái do s chênh l ch g p 6 l n trong áp su t 100
III
tích
tâm thu c a hai tâm th t. Lư ng công c n thi t c a m i EW
tâm th t đ t o ra đ ng năng c a dòng máu t l v i 50 IV
II Áp su t
kh i lư ng máu đư c bơm đi nhân v i bình phương PE I tâm trương
t c đ t ng máu. 0
Th ng thư ng, công c a th t trái m t đi đ t o ra 0 50 100 150 200 250
đ ng năng dòng máu ch chi m kho ng 1% trong t ng Thì làm đ y th t Th tích th t trái (ml)
công co bóp c a tâm th t, do đó không nh hư ng đ n
Hình 9-9. Liên h gi a th tích th t trái và áp su t trong
k t qu c a toàn b công co bóp. Tuy nhiên, trong th t trái thì tâm trương và thì tâm thu. Đư ng màu đ là
m t s đi u ki n b t thư ng, như h p đ ng m ch ch , “đ th th tích - áp su t), th hi n s thay đ i c a th tích
dòng máu v i m t t c đ l n đi qua van b h p, có th n i tâm th t và áp su t trong chu chuy n tim bình thư ng.
c n đ n hơn 50% t ng công co bóp đ t o ra đ ng EW, công bên ngoài; PE, th năng.
năng dòng máu.
Đ c bi t lưu ý trong hình, áp su t t i đa c a thì tâm
thu v i th t trái bình thư ng là t 250-300 mmHg,
nhưng giá tr này r ng hơn đ i v i m i m c đ và
PHÂN TÍCH Đ TH BƠM MÁU C A TÂM TH T s c m nh kích thích tim b i th n kinh tim. V i th t
ph i bình thư ng, áp su t tâm thu là t 60-80 mmHg.
Hình 9-9 th hi n m t đ th đư c s d ng đ c bi t
trong vi c gi i thích cơ ch bơm máu c a th t trái.
“Đ Th Th Tích - Áp Su t” Trong Chu
Thành ph n quan tr ng nh t c a đ th là hai đư ng
Chuy n Tim; Công Su t Tim. Đư ng màu đ trong
cong “áp su t tâm trương” và “áp su t tâm thu”. Các
Hình 9-9 hình thành m t cái vòng đư c g i là đ th
đư ng cong này là đư ng cong v th tích - áp su t.
th tích - áp su t c a chu chuy n tim bình thư ng
Đư ng cong áp su t tâm trương đư c xác đ nh b i
th t trái. M t s chi ti t c a đ th này đư c th hi n
s làm đ y tim v i m t th tích máu tăng d n và sau
Hình 9-10 . Đ th này đư c chia thành 4 pha.
đó đánh giá áp su t tâm trương tr c ti p trư c khi x y
Pha I: Giai đo n làm đ y th t. Pha I trong đ th
ra s co cơ tâm th t, đây là áp su t cu i tâm trương
th tích - áp su t b t đ u t i m t th tích tâm th t
c a tâm th t.
kho ng 50 ml và áp su t tâm trương t 2-3 mmHg.
Đư ng cong áp su t tâm thu đư c xác đ ng nh
Lư ng máu còn l i trong th t sau nh p tim trư c là 50
ghi l i áp su t tâm thu đ t đư c khi tâm th t co t i
mmHg, đư c g i là th tích cu i tâm thu. Dòng máu
m i th tích đư c làm đ y.
tĩnh m ch vào tâm th t t tâm nhĩ, th tích tâm th t
Đ n khi th tích mà tâm th t không co đ t đ nh
bình thư ng tăng thêm 70 ml đ t kho ng 120 ml, g i
kho ng 150 ml, áp su t “tâm trương” m i không
là th tích cu i tâm trương. Như v y, đ th th tích -
tăng cao. Do v y, đ t t i đư c th tích này, máu có
áp su t trong pha I kéo dài trong Hình 9-9 ký hi u là
th ch y d dàng qua tâm th t t tâm nhĩ. Đ nh 150
“I”, và t đi m A đ n đi m B trong Hình 9-10, v i
ml, áp su t tâm trương tăng nhanh, m t ph n b i mô
th tích tăng đ n 120 ml và áp su t tâm trương tăng
xơ trong tim căng ra ko nhi u và m t ph n b i màng
đ n kho ng 5-7 mmHg.
ngoài tim b t đ u căng g n t i gi i h n.
Pha II: Giai đo n co đ ng tích. Trong khi co đ ng
Trong khi tâm th t co, áp su t tâm thu tăng ngay
tích, th tích tâm th t không đ i b i t t c các van
c khi th tích tâm th t còn th p và đ t t i đa kho ng
đ u đóng. Tuy nhiên, áp su t trong th t tăng lên đ n
150 - 170 ml. Sau đó, th tích v n tăng thêm, áp su t
khi b ng v i áp su t trong đ ng m ch ch , kho ng
tâm thu gi m dư i m t s đi u ki n, chưng minh b i
80 mmHg, miêu t đi m C (Hình 9-10).
s đi xu ng c a đư ng cong áp su t tâm thu trong
Pha III: Giai đo n t ng máu. Trong giai đo n
Hình 9-9, b i t i th tích l n này, các s i actin và
này, áp su t tâm thu tăng th m chí cao hơn do tâm
myosin c a s i cơ tim b kéo l ch ra xa làm cho s c
th t v n ti p t c co. Lúc này, th tích tâm th t gi m
m nh c a s i co tim tr nên y u hơn so v i m c t i
vì van đ ng m ch ch đã m và dòng máu b đ y ra
ưu.
kh i tâm th t vào đ ng m ch ch .
117
Ph n III Tim Lê Tr ng Dũng - 20F - K112
Giai đo n t ng máu
120
Đóng van
ĐM ch
100 D
EW
M van đ ng
80 m ch ch
Áp Su t th t trái (mmHg)
C
Giãn đ ng
tích
60
Th tích tâm thu Co đ ng tích
40
Th tích cu i Th tích cu i
20 tâm thu tâm trương
Thì làm B
M van đ y máu Đóng van Hình 9-10. Đ th th tích - áp su t chúng
hai lá A hai lá minh s thay đ i v th tích và áp su t trong
0 m t chu chuy n (đư ng màu đ ). Vùng tô
0 50 70 90 110 130 màu th hi n công bên ngoài (EW) t o ra b i
Th tích th t trái (ml) tâm th t trái trong chu chuy n tim.
Trong Hình 9-9 đư ng cong ký hi u “III” là “giai đo n Khi tim co bóp, preload thư ng đư c nghĩ t i áp
t ng máu”, cho th y s thay đ i v th tích và áp su t su t cu i tâm trương khi tâm th t b t đ u đư c làm
tâm thu trong giai đo n t ng máu. đ y.
Pha IV: Giai đo n giãn đ ng tích. Cu i giai đo n Afterload c a tâm th t là áp su t trong đ ng m ch
t ng máu (đi m D; Hình 9-10), van đ ng m ch đóng nh n đư c t tâm th t. Trong Hình 9-9, tương ng
l i và áp su t tâm thu quay v m c áp su t tâm v i áp su t tâm thu là đư ng cong pha III c a đ th
trương. Đư ng ký hi u “IV” (Hình 9-9) cho th y s th tích - áp su t. (Đôi khi afterload ít đư c nghĩ đ n
gi m áp su t n i th t mà không thay đ i nhi u v th là s c c n trong tu n hoàn so v i áp su t.)
tích. Do v y, tâm th t quay v đi m xu t phát c a nó, T m quan tr ng c a khái ni m preload và afterload
là kho ng 50 ml máu trong th t trái và áp su t nhĩ là là trong nhi u tr ng thái b t thư ng v ch c năng
t 2-3 mmHg. c a tim ho c h tu n hoàn, áp su t trong làm đ y th t
Vùng đư c bao quanh b i đ th hàm s th tích - áp (preload), áp su t đ ng m ch ch ng l i s c co c a
su t (vùng tô đ m, kí hi u “EW”) th hi n công ngoài tim (afterload), ho c c hai thay đ i t bình thư ng
c a tâm th t trong chu chuy n tim. Trong các nghiên đ n nhi u m c đ nghiêm tr ng.
c u th c nghi m c a chu chuy n tim, đ th này đư c
dùng đ tính toán công c a tim. Hóa Năng C n Thi t Cho Tim Co Bóp: S S
Khi tim bơm m t lư ng l n máu, vùng đ th c a D ng Oxy C a Tim.
công tr nên r ng hơn. Nó m r ng ra xa v bên ph i Cơ tim, cũng như cơ vân, s d ng năng lư ng hóa
do tâm th t đư c làm đ y máu trong thì tâm trương, h c đ cung c p công cho s co bóp. Kho ng 70-90%
nó làm tăng hơn do tâm th t co v i áp su t l n hơn, năng lư ng này bình thư ng đư c nh n t cơ ch oxy
hóa acid béo, v i kho ng 10-30% là t các ch t dinh
vag nó thư ng m r ng hơn v bên trái do tâm th t co
dư ng khác, đ c bi t là t lactat và glucose. Do v y,
v i m t th tích nh hơn - đ c bi t n u tâm th t b t l oxy mà tim s d ng đư c đo lư ng t t nh t nh
kích thích đ làm tăng ho t đ ng b i h th n kinh giao hóa năng đư c gi i phóng trong khi tim th c hi n
c m. công. Các ph n ng hóa h c khác nhau gi i phóng
Khái ni m Preload và Afterload. Trong vi c đánh năng lư ng s đư c th o lu n Chương 68 và 69.
giá tính ch t co cơ, đi u này là quan tr ng đ xác đ nh Các nghiên c u th c nghi m cho th y oxy đư c s
m c đ căng cơ khi cơ b t đ u co, đó là preload, và d ng b i tim và năng lư ng hóa h c dùng trong s co
đ xác đ nh t i tr ng mà cơ ph i dùng s c co đ ch ng bóp c a tim liên quan tr c ti p đ n t ng vùng tô đ m
l i là afterload. trong Hình 9-9. Vùng này chia các ph n g m công
ngoài (EW) như đã gi i thích trên và m t ph n n a
118
Lê Tr ng Dũng - 20F - K112 Chương 9 Cơ Tim; Ho t Đ ng Bơm Máu C a Tim và Ch c Năng C a Van Tim
UNIT III
căng xu t hi n trong cơ tim trong khi co đư c nhân v i Đi u Gì Gi i Thích Cho Cơ Ch Frank-Starling?
gi i h n th i gian co kéo dài, đư c g i là ch s s c Khi thêm vào m t lư ng máu đ vào tâm th t, cơ tim
căng - th i gian. Do s c căng l n khi áp su t tâm thu b kéo giãn dài ra. S kéo giãn l n lư t làm cho cơ
l n, tương ng v i nhi u oxy đư c s d ng. Tương t , co l i v i s c co tăng lên do các s i actin và myosin
nhi u nagnw lư ng hóa h c đư c dùng ngay c khi áp
đư c đưa đ n r t g n đ n v trí t i ưu cho s hình
su t tâm thu bình thư ng khi tâm th t giãn b t thư ng
b i s c căng cơ tim trong khi co là t l v i áp su t
thành s c m nh. Do v y, tâm th t t đ ng bơm thêm
nhân v i đư ng kính tâm th t. T m quan tr ng đ c m t lư ng máu vào đ ng m ch b i s c bơm tăng lên.
bi t trong suy tim khi tâm th t giãn và ngh ch lý là Kh năng giãn dài c a cơ, đ t t i m t s c m nh t i
lư ng hóa năng c n thi t cho m t lư ng công co bó là ưu đ co l i v i công c a cơ tăng lên là đ c đi m c a
l n hơn so v i bình thư ng ngay c khi tim đang suy. m i cơ vân, như đã gi i thích Chương 6, và không
Hi u Su t Co Bóp C a Tim. Trong khi co tim co, ph i là đ c đi m c a riêng cơ tim.
h u h t hóa năng đư c dùng bi n thành nhi t, và m t Ngoài ra tác đ ng quan tr ng c a cơ tim b k o
ph n nh đư c chuy n thành công co bóp. T l công giãn, v n là y u tó tăng l c bơm c a tim khi th tích
co bóp v i t ng hóa năng s d ng đư c g i là hi u tăng lên S kéo giãn c a vách nhĩ ph i tr c ti p làm
su t co bóp c a tim, hay đ n gi m hơn là hi u su t
tăng t n s tim thêm 10-20%, đi u này cũng giúp tăng
c a tim. Hi u su t t i đa c a tim bình thư ng là t
20-25%. V i ngư i suy tim, hi u su t này có th gi m
lư ng máu đư c bơm đi m i phút, dù nó đóng góp
th p đ n 5-10%. r t ít so b i cơ ch Frank-Starling.
ĐƯ NG CONG HO T Đ NG C A TÂM TH T
M t cách t t nh t đ bi u di n ch c năng bơm máu
c a tâm th t là s d ng đư ng cong ho t đ ng c a
tâm th t. Hình 9-11 cth hi n m t lo i đư ng cong
ĐI U HÒA S BƠM MÁU C A TIM ho t d ng c a tâm th t g i là đư ng cong công co bóp.
M t ngư i thái ngh , tim ch bơm kho ng 4-6 lít Lưu ý r ng áp su t tâm nhĩ m i bên tim tăng lên, công
máu m i phút. Khi g ng s c, tim có th ph i bơm su t bơm m i bên tăng tr khi đ t đ n gi i h n c a
máu g p 4 - 7 l n bình thư ng. Đi u này là do th kh năng bơm máu c a tim.
tích bơm máu c a tim đư c đi u hòa b i (1) s đi u Hình 9-12 th hi n m t lo i đư ng cong khác g i
hòa bên trong tim đ đáp ng s thay đ i th tích là đư ng cong th tích bơm máu c a tâm th t.
curadongf máu vào tim và (2) đi u hòa t n s và s c
co c a tim nh h th ng th n kinh t đ ng.
4
20
Cung lư ng tim (L/ phút) 3
UNIT III
Kích thích giao 2
15 c m trung bình 1
0
–4 0 +4 +8 nh Hư ng C a Ion Canxi. S quá m c c a ion
Áp su t nhĩ ph i (mmHg) canxi nh hư ng g n như hoàn toàn đ i l p v i ion
kali, làm cho tim có xu hư ng co c ng. nh hư ng này
là do nh hư ng tr c ti p c a ion canxi t vi t kh i
đ ng quá trình co cơ tim, như đã nói trong Chương
này.
kinh t ch là k t qu t s thay đ i t n s tim và t
Ngư c l i, s thi u h t ion canxi làm cho tim y u
s thay đ i trong s c co cơ tim.
đi, tương t như nh hư ng c a nòng đ cao kali.
May thay, m c ion canxi trong máu bình thư ng đư c
NH HƯ NG C A ION KALI VÀ CANXI TRONG đi u hòa trong ph m vi h p. Do v y, nh hư ng lên
HO T Đ NG C A TIM tim t s b t thư ng c a n ng đ canxi là hi m khi
xu t hi n trên lâm sàng.
IKhi bàn lu n v đi n th màng Chương 5, chúng ta
đã ch ra r ng ion kali có m t nh hư ng đáng k trên
NH HƯ NG C A NHI T Đ LÊN HO T Đ NG C A
đi n th màng, và trong Chương 6 đã ch ra r ng ion TIM
canxi đòng m t vai trò đ c bi t quan tr ng vi c kích
INhi t đ cơ th tăng lên, x y ra khi có s t, làm nh p
ho t quá trình co cơ. Do v y, nó đư c mong ch r ng
tim tăng cao, đôi khi có th g p đôi bình thư ng. Khi
n ng đ c a m i ion này trong d ch ngo i bào cũng
nhi t đ gi m m nh thì nh p tim cũng gi m, có l do
có nh hư ng quan tr ng trong s bơm máu c a tim. s gi m ch m vài nh p trên phút khi m t ngư i g n
qua đ i do gi m thân nhi t cơ th kho ng 60-70 oF.
nh Hư ng C a Ion Kali. S qua m c c a kali trong Đây có l là k t qu t th c t tim tăng tính th m c a
d ch ngo i bào làm cho tim tr nên giãn ra và y u hơn màng cơ tim v i cacs ion đi u hòa nh p tim, k t qu
và t n s tim cũng ch m hơn. Lư ng l n kali cũng có t quá trình t kích thích c a tim.
th ngăn c n s d n truy n xung t nhĩ đ n th t qua S co bóp m nh m c a tim thư ng làm tăng nhi t
bó A-V. S tăng cao c a n ng đ kali ch c n 8-12 đ b i s tăng nh c a nhi t đ , đi u này x y ra trong
mEq/L - g p 2-3 l n giá tr bình thư ng - có th làm khi cơ th ho t đ ng, nhưng s gia tăng nhi t đ
tim y u đi r t nhi u, đ p b t thư ng, và t vong. không kéo dàilàm ki t qu h th ng chuy n hóa c a
nh hư ng này m t ph n là t th c t v i m t n ng tim và cu i cùng gây suy y u. Do v y, chúc năng t i
ưu c a tim ph thu c nhi u vào s đi u hòa nhi t đ
đ cao kali trong d ch ngo i bào s làm gi m đi n th
cơ th nh cơ ch đi u hòa nhi t đ thích h p s gi i
ngh c a màng s i cơ tim, như đã gi i thích Chương
thích Chương 74.
5. Khi có n ng đ cao kali trong d ch ngo i bào s
m t ph n kh c c màng t bào, làm đi n th màng b t
TĂNG ÁP SU T Đ NG M CH (Đ T Đ N GI I H N)
âm. Khi đi n th màng gi m, cư ng đ đi n th ho t KHÔNG LÀM GI M CUNG LƯ NG TIM
đ ng cũng gi m, làm cho s co bóp cơ tim y u d n.
Chú ý trong Hình 9-15, s tăng áp su t trong đ ng
m ch ch không làm gi m cung lư ng tim tr khi
121
Ph n III Tim Lê Tr ng Dũng - 20F - K112
122