islamuri samarTali

Camoyalibebisa da ganviTarebis Taviseburebani :

islamuri samarTali (SariaTi). Camoyalibda da ganviTarda arabTa saxalifos farglebSi da misi
evoluciis procesi dakavSirebuli arabuli saxelmwifoebriobis ganviTarebis procesTan .
omeadebisa da abasidebis dinastiebis mefobaSi (VIII-X ss.), Tavisi drois, erT-erT udides
imperiad iqca. islamurma samarTalma SeiTvisa wina periodis aRmosavluri samarTlebrivi
kulturis mravali elementi, kerZod: CveulebiTi samarTlis is normebi . aRniSnulma wyarom
garkveuli, Tumca mxolod garegnuli da naklebadmniSvnelovani gavlena moaxdina SariaTis
Camoyalibebis procesze . SariaTis Camoyalibeba da
ganviTareba muhameds da 4 xalifas ukavSirdeba . maTi wminda wignebi iyo : yurani da suna .
muslimuri samarTali religiasa da RvTismetyvelebasTan iyo dakavSirebuli da ZiriTadad
ადამიანის მოვალეობებსა და ვალდებულებებზე იყო საუბარი და არ განიხილებოდა მისი
უფლებებ . muslimi samarTalmcodneebis, wyalobiT, SariaTi, RvTaebrivi samarTalgagebidan
ufro racionalisturSi gadaizarda, xolo samarTlis normebis dadgenis logikur-sistematurma
meTodma Secvala.
islamuri samarTali xasiaTdeba garkveuli TaviseburebebiT:
 SedarebiTi mTlianoba.
 adgenda ara terotoriul, aramed konfesiur princips. muslimi, miuxedavad misi
adgilsamyofelisa, movale iyo daecva SariaTi
 is awesrigebda ara mxolod mkacrad gansazRvrul, sazogadoebrivi da saeklesio cxovrebis
sferoebs, aramed gamodioda im yovlismomcveli normatiuli sistemis saxiT, romelic
damkvidrda da usazRvrod gabatonda aziisa da afrikis qveynebSi
male es religia orad gaiyo – sunizmad da Siizmad . aRniSnul mimdinareobebs Soris mkveTri
winaaRmdegoba aisaxa im samarTlis normebSi, romlebic awesrigebdnen sazogadoebrivi
cxovrebis sxvadasxva sferos.

islamuri samarTlis wyaroebi :

 ყურანი , რომელიც იყო მუსლიმების წმინდა წიგნი
 სუნა - მასში თავად მუჰამედის აზრები იყო ჩაწერილი
 იჯმა - მუჰამედის მიმდევრების ნააზრევი
 ფეტვი - სადაც სასმართლებრივი ასპექტები იყო განხილული
 ყიასი - რომელიც საქმის ანალოგიით გადაწყვეტას ქადაგებდა .
 ადგილობრივი ჩვეულებები
 ფირმანი - ხელისუფლის ბრძანებები
 კანონები

qonebrivi da saojaxo urTierTobebi ;

sruluflebiani pirad muslimebi iTvlebodnen .sxva religiis warmomadgenlebs jizias akidrebdnen .
mona ar miiCneoda samarTlis subieqtad, Tumca sakuTari mepatronis TanxmobiT, SeeZlo
savaWro operaciebSi monawileoba da qonebis SeZena. muslimi-monebis gaazateba RvTiur
saqmed iTvleboda. Piris samarTlebrivi statusis erT-erTi niSani iyo qalisa da mamakacis
uTanasworo mdgomareoba. imis mixedviT, Tu rogor asrulebda muslimi sakuTar religiur
movaleobas, icavda islamis debulebebs, eniWeboda garkveuli uflebebi.
sanivTo samarTali :
1) nivTebi, romlebic an ar Sedioda, an ar SeiZleba Sesuliyo muslimis sakuTrebaSi, kerZod:
haeri, zRva, udabno,
2) muslimis sakuTrebaSi ver Sevidoda Rvino, Roris xorci, islamis debulebebis uarmyofeli
wignebi;
3) nivTebis moZrav da uZrav kategoriad dayofas,
4) nivTebs, romlebic xasiaTdebodnen individualuri niSnebiT da iyvnen ganumeorebelni.
5) saxelmwifos qoneba;
6) kerZo pirebis xelSi arsebuli miwebi;
7) mitovebuli miwebi
8) damuSavebisaTvis uvargisi miwebi.

mesakuTres absoluturi Tavisufleba eniWeboda, sakuTari qonebis gankargvis TvalsazrisiT.

gavrcelda pirobiTi miwaTmflobelobis formebi.aristikratia saxelmwifosTvis gaweuli samsaxuris
xarjze iRebda garkveul qonebas.
საოჯახოს რაც შეეხება დაუქორწინებლობა გასაკიცხი იყო , ქორწინებისთვის აუცილებელი
იყო მხარეთა შორის თანხმობის მიღწევა , თუმცა რახან იმ პერიოდში ქალს უფლებები
ფაქტობრივად არ გააჩნდა მშობლები იღებდნენ გადაწყვეტილებას. ქალი უნდა ყოფოლიყო
არანაკლებ 9 წლის , სხვა რელიგიის წარმომადგენელთან ბვერ დაქორწინდებოდნენ
მუსლიმები. კაცისთვის რამდენიმე ცოლის ყოლა დასაშვები იყო , მაგრამ მათი
მატერიალური უზრუნველყოფა უნდა მოეხდინა. მათი სხეულებრივი დასჯის უფლებაც
ქონდა . განქორწინება დასაშვები იყო . თუმცა ამის შემდეგ ქალი 3 თვე ქმრის სახლში
რჩებოდა იმის დასადგენად იყო ის ორსულად თუ არა , თუ ორსულად აღმოჩნდებოდა
ბავსვი ქმართალ რჩებოდა.

gaurkveveli iyo islamuri memkvidreobiTi samarTali .is icnobda or wess: kanoniT

memkvidreobas da anderZiT memkvidreobas.
anderZiT memkvidreobis namdvilobisaTvis dadgenili iyo ramdenime piroba:
1) dauSvebeli iyo anderZis datoveba kanonieri memkvidreebis sasargeblod; 2)
anderZi baTili iyo, Tu is mamkvidreblis qonebis erT mesameds aRemateboda; 3)
anderZis Sedgenda moiTxovda, sul mcire, ori mowmis daswrebas.
როცა გარდაიცვლებოდა ადამიანი ჯერ მის ვალებს ფარავდნენ , და დაკრძალვის ხრჯებს
ისტუმრებდნენ .დანარჩენო ქონება კი კანონიერ მემკვიდრეზე გადადიოდა . , ჯერ რიგში
იყვნენ შვილები შემდეგ ძმები და ბოლოს ბიძები . ქალის წილი კაცისაზე ორჯერ ნაკლები
იყო .მემკვიდრეობაზე უფლებას კარგავდნენ ისინი ვინც რელიგიას უარყოფდნენ ,
განქორწინების შემთხვევაშიც და თუ ამ ადამიანის თუნდაც გაუფრთხილებლობის
საფუძველზე მცირედი წვლილი მაინც მიუძღვოდა მემკვიდრებლის სიკვდილთან .

Sisxlis samarTali : ის შედარებით დაბალ დონეზე იყო განვითარებული , დანაშაულის ცნება

არ იყო ბოლომდე ჩამოყალიბებული . იყო დანაშაულის რამდენიმე ჯგუფი : პირველი
ალაჰის შეურაწმყოფელს ქმედებებს ეხებოდა მაგალიტად : ისლამის უარყოფა , აჯანყება
ხელისუფალის წინააღმდეგ , ალკოჰოლური სასმლის მიღება , მრუშობა. მეორე
ჯგუფი ეხებოდა ადამიანის სიცოცხლის წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულს . რომელიც
დაზარალებულს შურისძიების უფლებას აძლევდა . დამყარებული იყო ასევე ტალიონის
პრინციპის, თუმცა სისხლის აღება მალე კომპოზიციის პრინციპსაც ითავდებდა.

სასჯელები ძირითადად საჯაროდ ხორციელდებოდა , ამ კანონში სიკვდილით დასჯა ,

ასოთმოღება და სხეულებრივი სასჯელები მრავლად იყო გავრცელებული.

islamuri sasamarTlo procesi :

saqmis aRZvra xdeboda dainteresebuli pirebis mier . ar arsebobda gansxvaveba samoqalaqo da
sisxlis samarTlis saqmeebs Soris. sasamarTloSi saqmis ganxilva xdeboda sajarod, Cveulebriv,
meCeTSi . mxareebs TviTon unda ewarmoebinaT saqme, advokatebis daxmarebis gareSe.
procesi zepiri formiT tardeboda. mtkicebulebad iTvleboda mxareTa aRiareba, mowmeTa
Cveneba da fici. mosamarTle didi TavisuflebiT sargeblobda da mas, sakuTari Sexedulebisamebr,
gamohqonda gadawyvetileba . sasamarTlos gadawyvetileba ar iyo saboloo da uapelacio da,
saqmis irgvliv, axali faqtebisa da garemoebebis aRmoCenis SemTxvevaSi, mosamarTles SeeZlo
sakuTari gadawyvetilebis gadasinjva . braldebulis aRiarebiTi Cveneba, Tu is srulwlovani da
Seracxadi piris mier iqna micemuli, yovelgvari zewolisa da iZulebis gareSe, sakmariss
mtkicebulebad miiCneoda da sasamarTlos SeeZlo gadawyvetilebis gamotana mis safuZvelze.