Diskurso sa Filipino

Modyul 2
(Mga Batayang Kaisipan sa Diskurso at Kultura)

Mga Inaasahang Bunga ng Pagkatuto:

Antas Pangkurso

1. Nagtataglay ng malawak na kaalaman hinggil sa diskursong Pilipino sa pamamagitan ng mga

masuring pagbabasa ng mga aralin at kaugnay na babasahin at gawain.
2. Nailalarawan ang mahalagang papel ng diskurso sa kultura ng isang lipunan sa tulong ng mga
inihandang gawain at pagtataya.
3. Naipaliliwanag ang kahulugan ng kultura, implikasyon, pagkakaiba-iba, at ang kahalagahan nito
0 sa lipunang Pilipino sa pamamagitan ng kritikal na pagmamasid, pakikinig, at pakikisangkot sa
mga isyung panlipunan

Antas Pampaksa

1. Naipaliliwanag at at nabibigyang- kahulugan ang diskurso at ang mga batayang kaisipang

kaugnay nito.
2. Natutukoy ang ugnayan ng wika, kultura, at diskurso.
3. Napahahalagahan ang pagiging natatangi ng wika sa pamamagitan ng mahusay na paggamit nito.
4. Nakabubuo ng sariling identidad batay sa umiiral na kodang kultural.

Tayo ay nasa ikalawang linggo na. Ang Modyul 2 ay kinapapalooban ng mga paksa hinggil
sa kahulugan, kaligiran, at mga batayang kaisipan ng diskurso at kultura . Tatalakayin din ang mga
Kodigong Berbal sa komunikasyon sa lipunang Pilipino. Inaasahan na ang Unang Bahagi ng
talakayan ay tatagal mula Setyembre 21-25.

Kabilang rin sa mga dapat mong pagtuunan ng pansin ay ang mga gawaing nakapaloob sa
bawat aralin ng bawat bahagi o yunit. Paalala lamang sa iyo, maging masuri, maingat at kritikal sa
pagbibigay tugon o pagsusumite ng mga gawain. Huwag limitahan ang kakayang mag-isip at
gumawa. Tiyak na maraming gawain ang iyong makakaulayaw. Maging matiyaga.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 1

Mga Gawain sa Pagkatuto:

a. Panalangin/Pagninilay sa Ebanghelyo
b. Pagtalakay sa mga paksa
c. Pagtatala ng mga kaisipan kaugnay ng mga aralin

Mga Inaasahang Awtput:

a. Pagtatala ng mga kaisipan kaugnay ng aralin

b. Pagtatala ng mga Kodigong Berbal
c. Pagsulat ng talata
d. Mga maikli at mahabang pagtataya

Nawa ay mas lalo ka pang sipagin sa pag-aaral. Hangad ko ang

iyong tagumpay sa mga susunod pang pahina.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 2

Linggo 2

Pagninilay:

“You have received talents and graces from God.”

(MTR 13.1 [Med 205.1])

Ito ay mula sa meditation ng ating founder na si St. John Baptist Dela Salle. Bilang Lasalyanong
mag-aaral, ano ang naisip mo? Naramdaman mo? At paano ka nais pakilusin ng pahayag na ito?
Isulat ang iyong repleksyon sa ibaba.

Personal na Repleksyon:

______________________________________________
________________________________________________
______________________________________________
_________________________________________________
_______________________________________________________
________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_________________________________________________________.

Ang mga talento ay biyaya ng Dakilang Lumikha. Bawat isa ay nagtataglay ng biyaya at talento na
nararapat para sa kanya. Pagyamanin at ibahagi.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 3

**** Pagtalakay sa Paksa 1a

Ang Diskurso at ang Kultura

Ang Depinisyon:
Dalawang mahalagang paksa ang tatalakayin sa bahaging ito, ang kaligiran ng diskurso at
ang mahahalagang konsepto hinggil sa kultura.

Ang diskurso ay isang uri at anyo ng paglalahad sa anyong pasalita at pasulat. Sa pag-aaral
nito ay sinussuri kung ano ang gamit ng sinasalita o sinusulat na wika sa panlipunang konteksto.

Ayon sa depinisyon ni Byram (2008) ng kultura, ito ay mga pinagsama-samang paniniwala,

pagpapahalaga, at pag-uugali ng isang lipunan – mula sa pinakamaliit na yunit – ang pamilya tungo
sa makrong pangkat ang bansa. Sa palasak ngang pagpapakahulugan, ito ay salamin ng buhay ng tao
sa isang lipunan. Samantalang ang diskurso naman ay isang paraan ng pagbuo ng kaalaman kasabay
ng mga gawi at pagkilos sa isang lipunan, mga anyo ng pagkiling at kapangyarihang kaugnay ng
mga natamong kaalaman ayon naman ito kay Michel Foucault. Siya ang isa sa patnugot ng mga
talakay sa mga usaping panlipunan. Isa siyang Pilisopong Pranses na nag-aaral hinggil sa ugnayan at
gawi ng mga tao at lipunan.

Sa mga ibinigay na depinisyon sa itaas, makikita natin na malaki ang ugnayan ng diskurso at
lipunan. Upang mabigyan ng malalim na suri ang kultura o mga gawi ng tao, kinakailangan alam mo
din kung paano sila mag-isip, bumuo ng mga pagpapasya at kaalaaman kasabay ng kanilang mga
kilos at gawi.

Sa Diskursong Pilipino, malaki ang papel ng wika. Binigyang kahulugan ni Henry Gleason
ang wika kasabay ng mga katangian nito. Ayon sa kanya, ang wika ay (1) masistemang balangkas
ng mga (2) sinasalitang tunog na (3) pinipili at isinaayos. Ito ay (4) arbitraryo at (5) nakaugat sa
kultura ng bansa.

Narito ang maikling paliwanag:

1. Masistemang balangkas. Lahat ng wika sa daigdig ay mayroong alpabeto. Ang wikang Filipino
ay binubuo ng 28 titik o letra o simbolo. Ang dalawampung (20) titik ay hango sa abakadang
Tagalog samantalang ang walong (8) titik ay mga hiram na letra. Ang mga simbolong ito ang
ginagamit natin upang makabuo ng salita, parirala, sugnay, pangungusap o isang buong talata.

2. Sinasalitang tunog. Tumutukoy ito sa “palatunugan” o ponolohiya ng bawat wika. Iba ang tunog
sa letra. Ang letra ay simbolo ng tunog. Ang makabuluhang tunog ay tinatawag na ponema.
Mayroong impit na tunog sa wikang Filipino at minsan ito ay kinakatawan ng gitling (-) katulad
halimbawa sa salitang “mag-alis.”Mahalaga ang gitling sa salitang ito sapagkat kapag inalis mo ang
gitling, naiiba ang kahulugan ng salita, nagiging “magalis”. Magkaiba na tuloy sila ng kahulugan.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 4

 a. Ponemang Segmental. Ang salitang “shovel” o PALA at “bullet” o BALA ay halos may
magkatulad na ponema subalit magkaiba pa rin ng kahulugan. Isa Pang halimbawa, ang
mga salitang BALA at ALAB, halos magkapareho ang kanilang mga ponema subalit
magkaiba ang kanilang mga kahulugan kaya nga, kapag inilipat ng posisyon ang isang
ponema, nababago ang kahulugan ng mga salita. Subalit mayroon din tayong tinatawag
na ponemang malayang nagpapalitan. Sa salitang lalake at lalaki masasabi pang
malayang nagpapalitan ang mga ponema subalit hindi nagkakaroon ng pagbabago sa
kahulugan gayun din sa mga salitang nuon at noon, wala pa kasing masyadong tuntunin
kaya pareho ang tinatanggap na wasto o tama ang mga ito. Hindi naman ganito ang kaso
ng salitang ewan at iwan. Nagkakaroon lamang ng malayang pagpapalitan kung ang mga
ponema ay wala sa pantig na may diin na salita.

b. Ponemang Suprasegmental. Ang ponemang suprasegmental ay kinapapalooban ng tono,

haba at diin, at antala. Medyo komplikado kung ihahambing sa ponemang segmental.

tono. ito ay tumutukoy sa taas-baba na iniuukol natin sa pagbigkas. Ang pagbabago

sa tono ay nagbibigay rin ng bagong kahulugan. Halimbawa, magkaiba ang
tono ng talaga! At talaga? Ang una ay nagpapakita ng pagkabigla samantalang
ang ikalawa ay nagpapakita ng pagdududa. Sige nga, subukan mo ngang
bigkasin.

diin. sa pamamagitan ng diin ay nabibigkas natin ng angkop ang mga salita. Sa

Wikang Filipino kasi hindi maiiwasan na may magkakatulad na ispeling subalit
magkakaiba ng kahulugan batay na rin sa paraan ng pagbigkas o sa diin.
Halimbawa: /kasa.ma/ ibig sabihin sa Ingles ay companion. Basahin mo nga!
Ang pangalawa ay /kasama/ na ang ibig sabihin naman ay tenant sa wikang
Ingles. Magkatulad ng baybay o ispeling subalit magkaiba ng diin kaya iba rin
ang ibinibigay na kahulugan.

May naisip ka bang ibang halimbawa? Alam kong nag-iisip ka ngayon.

antala. Kapag sinabing naantala, ibig sabihin ay nahinto o natigil. Ganun din ang
kahulugan ng antala. Isang saglit na na pagtigil sa pagsasalita upang higit na
maging malinaw ang mensaheng nais ipahatid sa kausap

3. Pinipili at isinasaayos. Tumutukoy naman ito sa estruktura ng pangungusap. May sintaks ang
bawat wika. Sa pagbuo ng pangungusap, pinipili ang mas angkop na salita. Isinasaayos mo rin ito
upang maintindihan. Hal. Ang printed module ay ginagamit ko bilang panghalili sa face to face
class. Nakaayos ang mga salita. May sinusundang gramatika. Hindi naghahalo-halo ang mga salita
at nag-iiba ng mga posisyon. May lohikal na posisyon ang mga salita sa pangungusap.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 5

4. Arbbitraryo. Nagtataglay ng iba’t ibang uri o anyo ng wika batay sa lokasyon at pinagmulang
lugar nito. Halimbawa, ang salitang “aso” sa atin ay may katulad na kaanyuan sa iba subalit iba ang
katawagan sa atin, iba rin ang katawagan sa ibang lugar o bansa.

5. Nakaugat sa kultura. Mayroong tayong “po” at “opo” na wala marahil sa ibang wika.
Pormularyong panlipunan ito sa mga Pilipino. Dito natin ipinakikita ang ating paggalang gamit ang
wika. Nabubuo at nabibigyang kahulugan ang salita dahil sa kolektibong pagpapasya ng mga tao sa
isang lipunan.

Ang Diskurso at ang Sinasalita at Nasusulat na Wika

Ang wika ay hindi matatawarang sangkap ng lipunan. Masalimuot at kompleks ang wika
nasusulat man o sinasalita. Bawat araw iba-iba ang wikang ginagamit ng bawat indibidwal sapagkat
iba-iba rin ang mga nakakasalamuha. Iba ang wika sa paaralan, sa tahanan at sa mga lugar na
pinupuntahan. Sa kasalukuyang panahon, malakas ang impluwensya ng internet at social media kaya
imposibleng hindi maging bahagi ng wika ng mga kabataan ang wika ng internet. Sa pangkalahatan,
ang sinasalita at nasusulat na wika ay nagtataglay ng magkaibang katangian.

Sinasalitang wika

 Malaya at walang kontrol sa gamit

 Payak at pangkalahatan ang mga bokabularyo
 May agarang tugon o pidbak at gumagamit ng mga fillers o pamuno sakaling
nakaligtaan ang sasabihin
 Hindi masyadong natutukoy ang kamalian sa gramatika
 Maaaring mabawi ang nasabi na o iwasto ang maling nasabi

Nasusulat na wika

 Permanente
 Nagtataglay ng estruktura
 Mas higit na maingat sa gamit ng mga salita
 Pasibo dahil walang agarang tugon o pidbak

Ang wika bilang isang mahalagang elemento ng kultura ay mayaman sa kahulugan at gamit. Ito ay
buhay at dinamiko – patuloy na nagbabago kasabay ng pagbabago ng panahon at ng inidibidwal na
gumagamit nito.

Binabati kita! Tapos mo na ang bahaging ito ng talakayan!!

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 6

Pagtalakay sa paksa 1b
Tunghayan mo ang iba pang kakanyahan ng Wikang Filipino sa pagbuo ng diskurso.

Ang Diskurso at Ang mga Kodang Berbal

(Mga tuntunin)

Ang ponolohiya. Nabanggit nang bahagya kanina kung ano ang kahulugan nito. Ito ay
“palatunugan” o pag-aaral ng makabuluhang tunog sa Filipino. Ito ang nagiging gabay ng mga
tagapagsalita sa kung ano ang mga tunog na gagamitin at kung paano ito pagsusunod-sunurin.
Sa interkultural na komunikasyon, kapag hindi mo nabigkas nang wasto ang isang salita ay
magkakaroon ng kahirapang maunawa ang kaniyang sinasabi ng mga taal na tagapagsalita ng
wika o katutubong wika.

Natatandaan mo ba ang halimbawang salita na ginamit kanina?

Ilang ponema (makabuluhang tunog) nga mayroon sa salitang “mag-alis”? Tama, walo (8)
sapagkat ang gitling ay isang impit (glotal) na tunog at isa ring makabuluhang tunog.

Ang Morpolohiya. Ito naman ay tinatawag na “palabuuan”. Tama, palabuuan ng mga salita.
Pagsasama-sama ng mga ponema upang makabuo ng morpema o salita.

Hal: Maganda = MA + GANDA

(isang salitang ugat at panlapi ang bumubuo sa morpemang maganda.)

Ang Semantika.
Ano ang Ito ang tawag sa pagbibigay kahulugan sa mga salita. ang pormal na
papel nito?
pagpapakahulugan naman ng semantika ay ang pag-aaral ng ugnayan sa pagitan ng mga salita at
Mahalaga
kung na kanilang
ano ang marunongkinakatawan.
kang magbigay kahulugan sa mensahe upang higit na maging matagumpay
ang komunikasyon. May mga pagkakataong kinakailangang mong magtumbas upang makapagbigay

Denotasyon. Pagpapakahulugang sa salita na maaaring mabasa sa diksyonaryo o

leksikon.
Konotasyon. Pagpapakahulugan sa mga salita na batay sa mga personal na gamit ng
G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 7
isang tao.

Hal: Ang salitang “manong” sa Ilokano ay “kuya” subalit sa alam ng mga kabataan ngayon, ito
Ang lahat ng mga nabanggit ay makatutulong upang makita mo ang mas malalim na ugnayan ng
wika at diskurso.

Samantala, tunghayan ang iba pang mahalagang konsepto hinggil sa wika at diskurso.

Ang Pagpapakahulugan at Ang Interkultural na Komunikasyon

Ang pagpapakahulugan o pagbibigay ng kahulugan ay isa ring mahalagang gampanin ng

diskurso. Mahalagang maibigay ang kahulugan ng mensahe.

Ang pagpapakuhulugan ay ang paglilipat ng mensahe sa pagitan ng mga wika. Kung gayun,
mahalaga na alam ng bawat taong kasangkot sa komunikasyon may kaalaman sa wikang ginagamit
nila.

Ano ang papel nito?

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 8

Mahalaga na marunong kang magbigay kahulugan sa mensahe upang higit na maging matagumpay
ang komunikasyon. May mga pagkakataong kinakailangang mong magtumbas upang makapagbigay
kahulugan subalit ang problema, hindi sapat ang kakayahan sa pagtutumbas. Ang mga taong sangkot
sa interkultural na komunikasyon ay nangangailangan ng mga taong multilingguwal upang mapunan
ang suliranin sa interkultural na komunikasyon.

Uri ng Pagtutumbas:

 Pagtutumbas sa bokabularyo
- maaating tingnan sa diksyonaryo ang kahulugan ng mga salita o pahayag.

 Pagtutumbas sa mga idyoma

- bawat kultura ay may taglay na idyoma; hwag bigyan ng literal na kahulugan

 Gramatika-Sintaktikal na Pagtutumbas
- nagtataglay ng magkaibang tuntunin sa gramatika at estruktura ang bawat wika

 Pagtutumbas batay sa karanasan

- hindi mo maibibigay ang kahulugan ng salita kung hindi mo ito nabasa, narinig, at nagamit
sa paglalahad.

 Pagtutumbas na konseptwal
- ang konsepto ay batay sa mga kultural na ideya. Abstrak ang “senakulo” sa ibang bansa
dahil hindi nila alam kung ano ang kahulugan nito sa mga Pilipino.

Wika at Interkultural na Komunikasyon

Ang Pilipinas ay binubuo ng mga pulo. Patunay ito na iba-iba rin ang wiang sinasalita ng
mga tao kahit pa nasa loob ng isang bansa. Ang Tagalog ay isang mayoryang wika na ginagamit sa
Luzon subalit maging ang Tagalog ay mayroon ding iba’t ibang barayti. Ang barayti ay ang
pagkakaiba-iba ng wika. Sa puntong ito, iba-ibang uri ng Tagalog ang maaari mong marinig lalo sa
CALABARZON (Cavite, Laguna, Batangas, Rizal, Quezon). Ang pagkakaroon ng kabatiran sa
katotohanang ito ay bentahe upang higit na matukoy ang kulturang pinagmulan o kinabibilangan ng
iyong kausap.

Ang diyalekto ay mga barayti ng wika na may natatanging bokabularyo, gramatika, at

pagbigkas na sinasalita ng partikular na pangkat-wika o sa loob ng isang partikular na rehiyon.
Malaki ang papel sa interkultural na komunikasyon dahil kadalasan itong pinagmumulan ng
panghuhusga o patataya sa gumagamit ng wika.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 9

Ang lahat ng mga nabanggit ay makatutulong upang makita mo ang mas malalim na ugnayan ng
wika at diskurso.

Samantala, tunghayan ang iba pang mahalagang konsepto hinggil sa wika at diskurso.

Ang Pagpapakahulugan at Ang Interkultural na Komunikasyon

Ang pagpapakahulugan o pagbibigay ng kahulugan ay isa ring mahalagang gampanin ng diskurso.

Mahalagang maibigay ang kahulugan ng mensahe.

Ang pagpapakuhulugan ay ang paglilipat ng mensahe sa pagitang ng mga wika. Kung gayun,
mahalaga na alam ng bawat taong kasangkot sa komunikasyon may kaalaman sa wikang ginagamit
nila.

Ano ang papel nito?

Mahalaga na marunong kang magbigay kahulugan sa mensahe upang higit na maging matagumpay
ang komunikasyon. May mga pagkakataong kinakailangang mong magtumbas upang makapagbigay
kahulugan subalit ang problema, hindi sapat ang kakayahan sa pagtutumbas. Ang mga taong
sangkot sa interkultural na komunikasyon ay nangangailangan ng mga taong multilingguwal upang
mapunan ang suliranin sa interkultural na komunikasyon.

Uri ng Pagtutumbas:

 Pagtutumbas sa bokabularyo
- maaating tingnan sa diksyonaryo ang kahulugan ng mga salita o pahayag.

 Pagtutumbas sa mga idyoma

- bawat kultura ay may taglay na idyoma; hwag bigyan ng literal na kahulugan

 Gramatika-Sintaktikal na Pagtutumbas
- nagtataglay ng magkaibang tuntunin sa gramatika at estruktura ang bawat wika

 Pagtutumbas batay sa karanasan

- hindi mo maibibigay ang kahulugan ng salita kung hindi mo ito nabasa, narinig, at nagamit
sa paglalahad.

 Pagtutumbas na konseptwal
- ang konsepto ay batay sa mga kultural na ideya. Abstrak ang “senakulo” sa ibang bansa
dahil hindi nila alam kung ano ang kahulugan nito sa mga Pilipino.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 10

 Wika at Interkultural na Komunikasyon

Ang Pilipinas ay binubuo ng mga pulo. Patunay ito na iba-iba rin ang wiang sinasalita ng mga tao kahit
pa nasa loob ng isang bansa. Ang Tagalog ay isang mayoryang wika na ginagamit sa
Luzon subalit maging ang Tagalog ay mayroon ding iba‟t ibang barayti. Ang barayti ay ang
pagkakaiba-iba ng wika. Sa puntong ito, iba-ibang uri ng Tagalog ang maaari mong marinig lalo sa
CALABARZON (Cavite, Laguna, Batangas, Rizal, Quezon). Ang pagkakaroon ng kabatiran sa
katotohanang ito ay bentahe upang higit na matukoy ang kulturang pinagmulan o kinabibilangan ng
iyong kausap.

Ang diyalekto ay mga barayti ng wika na may natatanging bokabularyo, gramatika, at pagbigkas na
sinasalita ng partikular na pangkat-wika o sa loob ng isang partikular na rehiyon. Malaki ang papel
sa interkultural na komunikasyon dahil kadalasan itong pinagmumulan ng panghuhusga o patataya
sa gumagamit ng wika.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 11

Linggo 3

Ang Kaligran at Dinamiko ng Kultura

Mga Gawain sa Pagkatuto:

a. Pagninilay sa Ebanghelyo
b. Pagbasa at Pagtalakay sa Kaligiran at Dinamiko ng Kultura

Mga Inaasahang Awtput sa Pagkatuto

a. SELF-PACED na pagbasa
b. Pagtatayang obhetibo
b. Lagumang Pagsusulit Blg. 1
c. SELF-CARE/ME TIME

Bago tayo magpatuloy, kamusta ka na? Kamusta na ang iyong pakikipagbuno sa unang
dalawang linggo ng aralin? Alam kong medyo mapanghamon pero alam ko ring medyo
nakakasanayan mo na ang ganitong set-up. Sabi nga nila, napag-aaralan naman daw ang lahat ng
bagay? Gayun pa man, muli ang aking pagbati sapagkat alam kong seryoso kang tumutupad sa
iyong responsibilidad bilang independent learner.

Sa bahaging ito, ikaw ay nasa ikatlong linggo na. Tatalakayin sa mga susunod na pahina ang huling
bahagi ng mga aralin. Partikular na mababasa mo ang talakay tungkol sa Kaligiran at Dinamiko ng
Kultura, iyan ang pamagat ng susunod na paksa. Dagdagan pa ang pokus sa mga aralin sapagkat sa
katapusan ng mga talakay ay isasagawa mo na ang Lagumang Pagsusulit Blg. 1. Huwag kabahan
sapagkat alam kong nag-aral ka. Mabibigyan ka pa rin naman ng sapat na pagkakataon upang
makapaghanda dahil magkakaroon ka rin ng SELF-PACED na pagbasa. Magagawa mong
makapagbalik-aral sa mga naunang inilahad na konsepto tungkol sa diskurso at mga kodigong
berbal. Lahat naman tayo ay kinakailangang may ME TIME/SALF-CARE para hindi masyadong
maging toxic ang iskdeyul. Mag-reflect ka sa mga nabasa mo at hanapin kung ano ang kaugnayan
nito sa iyo bilang indibidwal at bilang Lasalyanong mag-aaral.

Muli, ang aking pagbati!!!

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 12

Pagninilay

“Learning is not attained by chance, it must be

sought for with ardor and attended to with
diligence.”

― Abigail Adams

Ito ay pandagdag inspirasyon upang lalo ka pang sipagin sa pag-aaral.

Personal na Repleksyon: Petsa: _________

Pangalan: ______________________________________________________
Kurso/Taon/Seksyon: ____________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 13

 Sa mga naunang pahina ay nabanggit na ang salitang kultura, iyon ay dahil na rin sa
katotohanang hindi maihihiwalay na konsepto ang kultura sa diskurso at ang diskurso sa kultura.
Subalit sa pahinang ito, pokus ang kultura. Mababasa mo ang talakay hinggil sa iba pang kahulugan
at kaligiran ng kultura.

Simulan na natin.

Pagtakay 2

Ang Kahulugan ng Kultura

 Tumutukoy sa lantad o di-lantad na padron ng pamumuhay ang dinamikong sistema ng mga

napagkasunduang simbolo, at kahulugan, kaalaman, paniniwala, sining, aral, batas,
kaugalian, kilos o asal, tradisyon at/o mga gawi na pinagsasaluhan at bumubuo sa paraan ng
pamumuhay ng tao, na napagkasunduan sa proseso ng paglikha ng tao ng personal na
pagkakakilanlan.’

Komprehensibong pagpapakahulugan na iyan dahil kung susuriin ang iba pang kahulugan ay
umiikot rin sa mga pahayag na iyan ang kanilang kahuluga.

Ang kultura raw ay maaaring nakikita o di-nakikita. Sa loob ng isang lipunan, may mga gawi o
praktis ang mga miyembro nito at ang mga ito ay kolektibong nabuo at sinang-ayunan ng lahat gaya
halimbawa ng mga paniniwala, pananampalataya o pagpapahalaga. Mga abkstrakto ito,
nagkakaroon ng buhay dahil nailalapat nila at nagagawan ng interpretasyon. Ang mga Katoliko
halimbawa, ang “pananampalataya” ay abstrakto, hindi nakikita subalit mayroong manipestasyon o
gawi upang isabuhay ito gaya ng Banal na Misa, binyag, kumpisal, at marami pang iba. Padron ng
pamumuhay sapagkat isinasagawa sa loob ng pangkat at naisasalin. Lantad naman kung ito ay
nakikita, nahahawakan gaya ng mga simbolo, tradisyon, gawi at mga kilos na nagpapakita ng
kanilang kakanyahan.

Sigurado ako na habang binabasa mo ito ay may mga naiisip kang mga halimbawa, tama ba?

Ipagpatuloy pa natin.

Bagaman maraming pagpapakahulugan sa kultura bilang isang larang ng espesyalisasyon, ang mga
dalubhasa ay sumasang-ayon sa mga ilang mahahalagang punto kaugnay nito.

Tunghayan sa susunod na pahina ang ilan sa mga pangunahin at sentral na ideya ng mga dalubhasa
kaugnay ng kultura.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 14

Ang Kultura at ang Kaligiran Nito
 Ang kultura ay unibersal
- lahat ng tao sa daigdig ay may kinabibilangan kultura.
 Ang pamumuhay ay pinagagaang ng kultura
- ang mga napagkasunduang kilos, gawi, at mga tuntunin ay inaasahang makatulong
upang maiwasan ang mga hindi pagkakaunawaan.
 Ang mga padrong kultural ay pamilyar sa bawat kasapi nito
- dahil sa kulturang kinagisnan nahihirapan kumilala sa kultura ng iba, laging
ipinalalagay na ang nakagisnang kultura ang tama.
 Nagbabago ang kultura kasabay ng pagbabago ng panahon
- bunga nito ang patuloy na paghahanap sa kung ano nga ba ang kahulugan ng kultura
dahil naiiba nga ang mga gawi, kilos, asal, tradisyon, at iba pa sa patuloy na
pagdaloy ng panahon.

Alin sa mga iyan ang sinasang-ayunan mo? Nabigyang larawang-diwa mo ba ang mga
konsepto na nabanggit? Ang kultura ba ang nagbabago o ang mga tao na kabilang sa loob ng
pangkat? Siguradong may ugnayan sila. Parang, ano ba ang nauna, ang itlog o ang manok? May

paliwanag daw ang Bibliya ukol dyan, ikaw na ang maghanap!

Idagdag pa natin ang mga ito sa Kaligiran…

 Persepsyon sa kultura
a. Ang Kultura Bilang Unibersal
Ang lahat ng tao ay lumilikha kultura. Naiimpluwesyahan din ng kultura
kung paano at ano ang nakikita, naririnig, nararamdaman, at kung paanong ang tao
at mga pangyayari ay binibigyang ebalwasyon at pagsusuri.
b. Kultural na Relatebismo
Bawat kultura ay nagtataglay ng sariling mga tuntunin na maaaring may
pagkakatulad o kaya naman ay sadyang naiiba sa lahat.
 Heograpikal na lokasyon at ang mga epekto nito sa kultura at pagkatuto
Ang lokasyon o lugar ay nakaaapekto sa mga gawi, kaasalan, tradisyon at
maging sa pagkatuto ng mga kasapi ng kultura. Hal. Naging dahilan ang
pandemya upang kanselahin ang “face to face” na klase at naging mandato ang
“online class.”
 Pagkakaiba-iba sa loob ng pangkat
Isa pa itong mahirap na salik ng kultura. Bagaman pare-pareho tayong mga
Pilipino may mga hindi tayo pinagkakasunduan sa loob ng ating pangkat.
Klasikong halimbawa dito ang matagal ng alitan ng pangkat ng Muslim sa
Mindanao, at iba pang mga pangkat.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 15

 Sa wakas, malapit mo ng matapos ang modyul 2. Ikaw ay nasa huling bahagi nan g
pagtalakay.
Sigurado akong kayang-kaya mo pang magbasa. Sabi nga ni Lord Chester Field, “Nangunguna ang
mga taong nagbabasa.”
Nabanggit sa unang talakay na ang kultura ay lantad at di-lantad. Tunghayan sa bahaging ito
ang mga lantad o nakikitang elemento na bumubuo sa kultura.May dalawang pangunahing
komponent ang kultura: Una, ang mga prinsipyo at mga simbolo at sa ikalawang banda, ang mga
artipak (materyal na gamit). Ang unang uri ay tinatawag na non-material o di-materyal na uri ng
kultura na binubuo ng pagpapahalaga, paniniwala, simbolo at wika na nagbibigay kahulugan sa
lipunan. Ang pangalawang uri ay tinatawag na material o materyal na uri ng kultura, kabilang dito
ang mga gamit na makikita sa lipunan gaya ng teknolohiya, pananamit, kagamitan sa pagluluto,
pagkain, at transportasyon.

Mga Elemento na Bumubuo sa Kultura

1. Simbolo
Maaaring tumukoy sa di-berbal at materyal na bagay. Halimbawa ng di-berbal
ay ang paghinto habang inaawit ang Lupang Hinirang. Ito ay nangangahulugan ng
paggalang. Sa materyal na bagay naman, ang Krus ng mga Kristiyano ay isang simbolo
at marami pang iba. Sa Pilipinas pa lamang ito. Maaaring iba naman ang simbolo mula
sa ibang mga bansa.

2. Wika
Ang mga panitikan at kasaysayan ay nasusulat dahil sa wika. Mahalagang
behikulo ito ng komunikasyon. Bagaman unibersal ang katangian ng wika, magkakaiba
pa rin ang mga ito dahil nakaugat ang wika sa kultura.

3. Pamantayang Kultural
Ito ang istandard ng mga inaasahan sa pag-uugali ng bawat isa sa lipunan.
Mayroon itong dalawang uri, ang pormal at ang impormal. Ang pormal na panuntunan
ay tinatawag ding mores at batas.Tumutukoy ito sa mga pamantayan ng pag-uugali na
pinakamahalaga sa bawat lipunan. Ilan sa mga halimbawa nito ay pagsunod sa batas
trapiko at pagsusuot ng I.D ng mga estudyante habang nasa loob ng pamantasan.
Samantala, ang impormal na panuntun naman ay tinatawag na mga tradisyonal na gawi
at pamamaraan. Tumutukoy ito sa pamantayan nap ag-uugali na maaring ipalagay na
kasing halaga ng pormal na panuntunan subalit nakakaimpluwensya pa rin kung paano
kumilos ng isang tao sa isang tiyak na lipunan. Halimbawa nito ay ang pag-uugali sa
harap ng hapag-kainan-bawal magsalita kapg may laman o puno ang bibig.
G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 16
 4. Mga Ritwal
Tinatawag din seremonya o kaya ay mga pagdiriwang. Maraming ganito sa lipunang
Pilipino. Ilan sa mga seremonyang ito ay hindi talaga alam ang aktwal na kahulugan o
pinagmulan pero dahil nakagisnan na patuloy nang isinasagawa. Ilan sa halimbawa nito ay ang
pagpapabinyag, pagpapakasal at pagdiriwang ng kapistahan.

5. Mga Artipak
Ang mga ito ay mga labi o materyal na bagay na nahukay at pinaniniwalaang piraso rin
ng kasaysayan. Ang mga sinaunang tao ay mayroong sistema ng paglilibing o pagbabaon ng
kanilang mga gamit o kasangkapan na nahuhukay naman ng mga taong interesado sa ganitong
bagay. Kayamanan na ngayon ang mga antigong bagay na ito. Sa pamamagitan ng mga ito,
nakikilala natin kung sino at ano ang mga sinaunang Pilipino.
Ang Pilipinas ay maraming artipak na nadiskubre gaya ng:

1. Yawning Jarlet ng Leta-Leta Cave - isa sa mga kauna-unahang artipak na nahukay sa

bansa. Maliit na banga na hawig na isang ‘humihikab’ na bibig, kung saan hango ang
pangalan nito.
2. Ang Callao Man - buto ng paa ng tao na natagpuan sa kweba sa Cagayan na sinasabing
may 67, 000 taon na.
3. Laguna Copper Plate Inscription (LCI) - nadiskubre noong 1986 sa bunganga ng ilog
ng Lumban. Ang inskripsyon ay nasusulat sa Kavi, isang matandang sistema ng panulat
ng mga Javanese.
4. Flying Elephant of Lena Shoal - isa ito sa dalawang piraso lamang na narekober sa
buong mundo. Nakuha noong 1987 sa isang underwater na eksplorasyon sa Lena Shoal
wreck sa Palawan.
5. Manunggul Jar - nadiskubre sa kweba ng Manunggul sa Lipuun point sa Palawan mga
taong 1962-1965. Napapalamutian ng mga bead, jade at shell. Pinaniniwalaang isang
burial jar. Ang pinakataas ng takip nito ay may spirit boat o ship of the dead.
6. Oton Death Mask - nadiskubre sa Iloilo. Pinaniniwalaang isang uri ng anting-anting na
panangga sa masamang espiritu.
7. Bolinao Skull - isa sa 67 na bungong nakita sa Balingasay, Bolinao, Pangasinan.
Natagpuan kasama ng ilang ceramic ng sinaunang Ming Dynasty (1368-1644).
8. Maitum Anthropomorphic Burial Jar - natagpuan sa Ayub Cave, Pinol, Maitum,
probinsya ng Saranggani. Nagpapakita ng larawan ng isang tao at nagtataglay ng tatlong
uri ng mga mukha: walang pintura, may pulang pintura at may itim na pintura.
9. Butuan “Mother Boat.”- tinatayang may 800 na taon na at ipinalalagay na nauna pa sa
pagdating ni Magellan sa Pilipinas. Pinaniniwalaang pinakamalaking balangay sa
Pilipinas na natagpuan sa Lungsod ng Butuan

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 17

 Ang kultura ay masalimuot sapagkat taglay nito ang katangian ng mga taong nabibilang
dito. Ang pagkakaroon ng kabatiran hinggil sa kultura ng iba ay isang hakbang upang lubusang
maunawaan ang pagkakaiba-iba.

Nawa ay marami kang natutunan. Maaari ka pang magsaliksik upang higit na mapalalim ang
iyong kaalaman sa iyong mga bagong tuklas na impormasyon.

Binabati kita at nakarating ka sa bahaging ito!

Linggo 4

Gawain : SELF-CARE/ ME TIME

Binabati kita dahil natapos mo ang Modyul 2. Kumusta? Marahil sa mga

sandaling ito ay nakakaramdam kana ng pagod dahil sa iba‟t ibang mga gawain. Huwag
mag-alala dahil sa araw na ito ay wala muna tayong pag-uusapang anumang paksa na may
kinalaman sa ating aralin, sa halip bibigyan kita ng oras upang sandaling makapagpahinga
at magawa ang mga bagay na makapagpapasaya sa iyo. Maari mong gawin ang anumang
bagay na naisin mo sa oras ng ating klase kung sa palagay mo ay makakatulong ito sa iyo
upang mabawasan ang pagod na nararamdaman mo. Habang nag-iisip ka ng maari mong
pagkaabalahan, maari mong basahin ang tips na ibinigay ng UNIICEF dahil alam kong
hindi lamang ang mga gawaing pang akademiko ang nakakaapekto sa iyo dahil sa bagong
sistema na ating ginagawa kundi maging ang pandemya na ating nararanasan. Kaya naman
ano pa ang hinihintay mo basahin mo na ito. Maligayang pagbabasa!

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 18

 Paano ko Aalagaan ang Aking Mental Health sa Panhon ng COVID 10

Tips para sa mga Kabataan

UNICEF Philippines

Normal lamang na makaramdam ng takot at pagkabalisa sa panahon ng COVID-19, lalo na’t

tumatagal ang krisis na ito. Bukod sa pag-alaga ng ating kalusugan upang makaiwas sa coronavirus,
mahalaga rin na alagaan natin ang ating mental health habang nananatili sa loob ng bahay. Huwag
hayaang malugmok sa mga negatibong naiisip at huwag mahihiyang humingi ng tulong kung
kailangan mo ito. 

1. Napag-iinitan ka ba ng mga magulang mo at palagi kang pinapagalitan? Imbis na mainis

lang, kausapin sila ng masinsinan at gawing pagkakataon ang pagkakasama-sama sa bahay
para makipag-bonding sa mga magulang. Makipagkwentuhan nang mas makilala at maunawaan
ninyo ang isa’t isa.
2. Miss mo na ba ang barkada? Gamitin ang social media, video call, chat o text para
kumustahin at makausap ang mga kaibigan. Makinig sa mga mga kwento, naiisip at
nararamdaman ng isa’t isa. Let’s survive this together!
3. Maghanap ng pagkakaabalahan o mapaglilibangan. Subukan mong matutunan ang isang
hobby, skill, o talent. Nakakatulong ito sa pagbawas ng anxiety sa panahong ito. Kahit wala ka sa
school, pwede ka pa ring matuto ng mga bagong bagay.
4. Gumawa ng routine at sikaping sundin ito. Pwede kang tumulong sa gawaing bahay sa
umaga, mag-practice ng pagtugtog sa hapon, at magbasa para linangin ang kaisipan sa gabi. Gawin
ang mga bagay na nagpapasaya sa iyo. Huwag rin kalilimutang mag-relax at magpahinga.
5. Gumalaw-galaw at magpapawis. Mag-exercise. Gawin ang mga dance challenge sa
TikTok o YouTube. Yayain rin ang mga kasama mo sa bahay na sumali sa video para mas masaya!

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 19

 Nakakatulong ang exercise at paggalaw ng katawan sa pagpapalakas ng resistensya laban sa
COVID-19 at iba pang mga sakit.
6. Kahit may na-miss kang mga milestone sa buhay dahil sa quarantine, tulad ng graduation o
birthday celebration, kaya mo pa ring lumikha ng memories. Ipagdiwang ang mga achievements
at special occasions sa sariling paraan. Mag-photoshoot, vlog, mini-ceremony, at virtual
celebration sa social media kasama ang iyong mga kaibigan at kamag-anak.
7. Kahit may na-miss kang mga milestone sa buhay dahil sa quarantine, tulad ng graduation o
birthday celebration, kaya mo pa ring lumikha ng memories. Ipagdiwang ang mga achievements
at special occasions sa sariling paraan. Mag-photoshoot, vlog, mini-ceremony, at virtual
celebration sa social media kasama ang iyong mga kaibigan at kamag-anak.
8. Maging isang smart at responsableng netizen. Dahil virtual na ang karamihan sa ating
connections, maging maingat at mapanuri online. Suriin ang mga impormasyon at nakakasalamuha
online. Mag-share lamang ng mga makabuluhang bagay.
9. .Tumulong sa mga gawaing bahay hangga’t makakaya, lalo na’t kung nahihirapan ang
pamilya mo sa panahong ito dahil sa pagkawala ng trabaho o kakulangan ng pangtustos sa mga
pangaraw-araw na pangangailangan. Survive as one family tayo! 
10. Kailangan mo ba ng kausap? Hindi ka nag-iisa. Makipag-chat o text sa mga kaibigan o
kamag-anak. Kung nakakaramdam ka ng anxiety, may handang makinig sa iyo! 
11. Nalulungkot ka ba sa sitwasyong dala ng COVID-19 at sa mga balita tungkol dito? Maging
boses ng kabataan at magbigay-inspirasyon sa iba! Nakararanas tayong lahat ng lungkot at hirap
dahil sa krisis na ito. Makakatulong ang pag-unawa sa isa’t isa, at pag-share ng saya at pag-asa. 
12. Appreciate life pa rin! Subukan mong maglista ng tatlong bagay na ipinagpapasalamat mo
araw-araw. Di mo kailangan i-explain. I-share mo lang. Tuloy ang buhay. Lalaban tayo!

(Mula sa https://www.unicef.org/philippines/stories/paano-ko-aalagaan-ang-aking-mental-health-
sa-panahon-ng-covid-19)

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 20

 Salamat sa oras na iyong inilaan sa pagbabasa. Nawa’y
nakatulong ito sa iyo upang kahit paano ay naliwanagan ang anumang gumugulo sa
iyong isipan. Magsama tayong muli sa susunod na modyul.

Sanggunian:

Amoncio, M.P.E. et al. (2018). Diskurso sa Filipino. Malabon City: Mutya Publishing House, Inc.

Axtell, R. E. (1998). Gestures: The do’s and taboos of body language around the world. New
York: John Wiley.
Bonvillain, N. (2011). Language, culture and communication. USA: Prentice

Hall, J. (2012). Teaching and researching language and culture. Malaysia: Pearson.
Mills, S. (2008). Language and sexism. Cambridge: Cambridge University Press.

G-FILI101 Diskurso sa Filipino Modyul 2 Pahina 21