You are on page 1of 10

1

FILIPINO 002:
PAGBASA AT PAGSULAT SA IBA’T
IBANG DISIPLINA

MODYUL 10:
Ang Pagpapalawak ng Bokabularyo

Ni

G. ARNULFO B. MENDIOLA
Fil. 002: Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina
2

MODYUL 10 Ang Pagpapalawak ng


Bokabularyo

Panimula
Ang modyul na ito ay umaakay sa mga mag-aaral tungo sa tunay na pagkaunawa sa
mga tekstong pang-akademya na magiging haligi sa kanilang buhay sa unibersidad. Sa
pagpapalawak ng bokabularyo, naroroon ang pagsusuri ng estruktura ng salita,
paggamit ng kontekstuwal na pahiwatig, pagsusuri ng kolokasyon, paggamit ng
diksyunaryo, at pagtukoy sa mga tayutay at kahulugan ng mga ito.
Mahalaga ang pagkakaroon ng malawak na kaalaman sa bokabularyo sa mga
guro at sa iba’t ibang propesyon upang higit na maintindihan ang mensahe na gusto
nilang maipahatid sa mga nakakasalamuha nila o sa mga taong makakausap.
Maituturing nating kabang-yaman ninuman ang kaalaman sa mga salita sa iba’t ibang
larangan. Nagbibigay sigla, pang-akit at buhay ang natatanging kaalaman sa anumang
gawaing pagpapahayag maging ito’y pasalita o pasulat.
Sandatang maituturing ito sapagkat nabibigyan ng tamang pagpapakahulugan
ang mga salitang naririnig at nababasa at nalalaman sa anumang sulatin, literari man o
teknikal.

Mga Layunin:

1. Nakikilala ang mga


paraan sa
pagpapalawak ng talasalitaan o bokabularyo. 2. Natutukoy ang ginamit na paraan ng
pagpapalawak ng bokabularyo.

GAWAIN (Activity)
Basahin ang diyalogo. Sikaping sagutin ang mga kasunod na

katanungan. Sa simbahan, nag-uusap ang pari at isang lalaki:

Lalaki: Father, tulungan po ninyo ako. Malaki po ang suliranin


ko. Pari: Ano iyon, anak? Sige, sabihin mo at tutulungan kita.
Lalaki: Malaki po ang problema ko sa Erpat ko. Napakalakas po niyang
komunsumo ng kuryente.
Pari: Naku, anak, madali lang iyang problema mo.
Lalaki: Paano po ang gagawin ko, Father? Nahihirapan po talaga ako sa Erpat
ko na malakas komunsumo ng kuryente.
Pari: Anak, ang pinakamabuti mong gawin ay patayin ang airpot mo para di
masyadong malakas sa kuryente.

PAGSUSURI (Analysis)

Fil. 002: Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina


3

Kung papansinin ang usapan, nagkaroon ng malaking di pagkakaunawaan ang


dalawang nag-uusap dahil sa dalawang salitang kanilang ginamit. Ang Erpat at ang
airpot. Ano ba ang ibig sabihin ng dalawang salita? Ano ang kanilang pagkakaiba?

Sa pasulat na paraan, malaki ang pagkakaiba ng erpat at airpot. Ang erpat sa wikang
balbal ay katawagan para sa salitang ama o tatay at ang airpot naman ay de kuryenteng
initan ng tubig.

Samantala sa pasalitang paraan, mapapansin na walang pagkakaiba ang dalawang


salita maliban sa mga taong di nakakauunawa ng mga salitang ito. Ito ang nagiging
suliranin ng mga mag-aaral sa kasalukuyan. Napakarami talagang salita na nauuso at
nagkakaroon ng iba’t ibang kahulugan. Ito ngayon ang malaking hamon na kinakaharap
ng mga gurong nagtuturo ng asignaturang Filipino.

Isa sa mga araling itinuturo sa asignaturang Filipino ay ang paraan ng Pagpapalawak


ng Bokabularyo. Dito, ang mga salitang may malalalim na kahulugan, ang mga bagong
nauusong salita, ang mga matatalinhagang salita ay binibigyang kahulugan upang
lubos na maunawaan ang tekstong pinag-aaralan. Maaring tukuyin ang
kasingkahulugan o katulad na kahulugan at ang kasalungat o kabaligtarang kahulugan
nito.

PAGHAHALAW (Abstraction)

BASAHIN AT MATUTO

Ang Pagpapalawak ng Bokabularyo

Ang pagbabasa ng mga aklat, dyornal, report, dyaryo, magasin, pagbibigay


kahulugan, pagbubuo ng mga salita, pagsasalin ang mabisang kasangkapan upang
lumawak ang ating bokabularyo.
May dalawang pangunahing pangangailangan sa pagpapaunlad ng
talasalitaan sa Filipino. Ito ay ang:
1. Pagpapaunlad ng mga katangiang angkin ng Wikang Filipino; at
2. Pagpapalawak ng saklaw ng gamit (domain sa use) ng Filipino.

Mga Kaparaanan sa Pagpapalawak o Pagpapayabong ng Bokabularyo 1.


Makabuluhan at malawak na talakayan na maaaring indibidwal, pangkatan, o pang-
klase
2. Pakikisalamuha at pakikipag-usap sa mga tao
3. Pakikinig sa mga maituturing na makabuluhang programa, seminar, komperensya o
symposium
4. Paglalakbay, pagmamasid sa iba’t ibang pook
5. Pagtatalakayan sa mga nabasa, nasaksihan at nagbibigay panahon sa mga salitang
narinig sa radio, telebisyon at sa klase at iba’t ibang uri ng printed and electronic
media.

Mga Karagdagang Paraan sa Pagpapalawak ng Bokabularyo


A. Pormulasyon ng Salita
1. Paglalapi. Sa pamamagitan ng pagsasama ng panlapi sa mga salitang-ugat,
dumarami ang salitang nabubuo ng tao ayon sa ginawang pananaliksik noong dekada
’60. Ang wikang katutubo sa Tagalog ay binubuo ng 30,000 salitang-ugat at 700
panlapi.

Fil. 002: Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina


4

Ayon kay Alfonso Santiago sa kanyang aklat na Makabagong Balarila, ang


Filipino ay may tatlong pangkalahatang uri ng panlapi:
a. Unlapi – kung ang panlapi ay ikinabit sa unahan ng salitang-ugat.
Halimbawa: nagsasaliksik, itatak, mahinahon
b. Gitlapi – kung ang panlapi ay matatagpuan sa gitna ng
salitang-ugat. Halimbawa: kinalag, hinila, bumalik
c. Hulapi – kung ang panlapi ay inilalagay sa hulihan ng salitang-ugat.
Halimbawa: kalagan, samahan, balikan, talakayin
d. Kabilaan – ikinakabit sa unahan at hulihan ng salitang-ugat.
Halimbawa: pakantahin, pagsaluhan

2. Pag-uulit. Ito ay nagaganap kung ang salitang-ugat ay inuulit, hindi lang ang isa o
ilang pantig kundi ang buong salita mismo.
Halimbawa: araw-araw, iba-iba, tayo-tayo
Narito ang mga paraan:
a. Parsyal o di-ganap na pag-uulit – kapag ang unang pantig lamang ng salitang-ugat
ang inuulit.
Halimbawa: aantig, lulutang, tatamasa
b. Ganap na Pag-uulit – kung ang buong salitang-ugat ang inuulit.
Halimbawa: bilog-bilog, patak-patak, bola-bola

3. Pagtatambal – kung pinagsama sa isang pahayag ang dalawang salitang


pinagtambal para makabuo ng isa pang salita.
Halimbawa: anakpawis, batang-lansangan, balikbayan, silid-tulugan
Tambalang Ganap – kung ang kahulugan ng pinagtambal na salita ay nawawala at
nagkakaroon ng isang bagong kahulugan ng mga ito. Halimbawa: bahaghari,
hanapbuhay, hampaslupa
Tambalang di-ganap – tambalang salita na nananatili ang kahulugan
Halimbawa: abot-kamay, anak-dalita, tubig-alat

4. Paglikha ng mga Salita – sumasaklaw ito sa mga salitang binubuo ng mga


dalubwika at grupo ng kabataan.
Halimbawa: banyuhay – bagong anyo ng buhay
dalubguro – propesor (dalubhasang guro)
sayawit – mula sa sayaw at awit
tapsilog – mula sa tapa, sinangag at itlog

B. Panghihiram
Ang panghihiram ng wika ay di nangangailangan ng pagsasarili sa dahilang
buhay ang wikang Filipino, mananatiling patay ang wika kung hindi ito nanghihiram at
hindi ginagamit.
Isinasaad sa Konstitusyon ng 1987 na Filipino ang wikang pambansa at patuloy
itong pagyayamanin, pauunlarin gayundin ang mga wikang internasyunal. Ito ay upang
makaagapay sa mabilis na pag-imbulog ng agham at teknolohiya at salik din ito sa
pandaigdigang kompetisyon.
Ang panteknolohiya at pang-agham na mga aklat ay nakasulat sa Ingles kaya
ang panghihiram ay higit nating kakailanganin.
Ang panghihiram ay ang proseso ng pag-aangkin ng salita mula sa ibang wikang
katutubo o internasyunal. Marami ring salitang Espanyol at Ingles ang kabilang sa
korpus ng Filipino dahil sa mahabang panahong may kaugnayan tayo sa dalawang
bansang nabanggit.
May apat na paraan ng panghihiram sa mga dayuhan ayon kay Alfonso Santiago
sa kanyang “Sining ng Pagsasaling-wika”.
1. Baybayin muna sa salitang kastila ang hiniram na salitang Ingles at saka isalin sa
palabaybayang Filipino.
Halimbawa: Ingles Kastila Filipino
Ceremony Ceremonia Seremonya

Fil. 002: Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina


5

2. Baybayin ang hiniram na salitang Ingles sa palabaybayang Filipino na di na


dumadaan sa palabaybayang kastila.
Halimbawa: Ingles Filipino
Nurse Nars
Scholar Iskolar
Teacher Titser
3. Ang panghihiram sa salitang Ingles nang walang pagbabago sa baybay ay angkop sa
mga pangalang pantangi, teknikal na salita at pang-agham.
Halimbawa: Agoncillo, cellphone, Iron
4. May mga salitang dayuhan na maaari ring hiramin nang walang
pagbabago. Halimbawa: bon voyage – Pranses
modus operandi – Latin
siopao – Intsik

C. Paggamit ng Context Clue


Nagiging malinaw, nauunawaan o naiintindihan nang lubos ang kahulugan ng
mga salita sa pamamagitan ng pahiwatig na taglay ng mga salitang kasama na binubuo
ng pangungusap. Ito ay isang paraang angkop gamitin sa mga salitang may kalaliman
ang depinisyon.
Halimbawa: Dahil sa paulit-ulit na sigaw niya, nagkaroon ng alingawngaw at
narinig ng buong gubat.

D. Paggamit ng Diksyunaryo
Ito ang aklat na naglalaman ng mga salita ng isang wika na inaayos nang
paalpabeto, taglay ang katuturan o kahulugan, deribasyon, denotatibong depinisyon ng
salita at kasaysayan, Tinatawag din itong talatinigan o talahuluganan. May dalawang
malaking uri ng diksyunaryo ayon kina Scott, Foresman at Co:

1. Ang panlahat na tipo na pwedeng unabridged o abridged; at


2. Mga esperyalisadong tipo kung saan kasama ang pang-espesyalisadong disiplina,
ang ilang naging talasalitaan, pang-agham (Ingles-Filipino) ng lupon ng agham (1969).

Ayon sa depinisyon ng Random House Dictionary of the English Language


(1987): Ang diksyunaryo ay isang librong naglalaman ng seleksyon ng mga salita ng
isang wika na isinaayos nang paalpabeto na nagbibigay impormasyon tungkol sa
kanilang kahulugan, pagbigkas, etimolohiya, anyong impleksyon, at iba pa na
ipinahahayag sa katulad o sa ibang wika.

Sa introduksyon ni Agoncillo, pinuri niya ang sikap at tiyaga ng sumulat ng


bilingguwal sa diksyunaryo. Wala raw diksyunaryong maaaring ganap sapagkat buhay
ang wika at bawat labas ng anumang diksyunaryo o glosari, hindi ito pinal na edisyon
laging may maidaragdag.
Halimbawa:
1. Nagliwanag ang nadirimlang isip ng salarin sa paliwanag ng
hukom. Nagliwanag ang kabundukan sa pagsikat ng araw.
2. Makitid ang tulay sa estero, baka ka mahulog sa iyong pagtawid.
Makitid ang utak ng salarin, kaya napakahirap
pagpaliwanagan.

E. Pagsasalin
Ayon kay Alfonso Santiago, sa aklat niyang Sining ng Pagsasaling-wika, ang
paglilipat sa pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na katumbas ng diwa o mensaheng
isinasaad sa wikang isinasalin ay tinatawag na pagsasalin.
Ang pagsasalin ay isang ehersisyo na binubuo ng pagtatanong kung palitan ang
isang mensaheng nasulat sa isang wika ng gayunding mensahe sa isang wika. Ang
pagdaragdag, pagbabawas, pagpapalit o pagbabago ng orihinal na diwa ng isinasalin
nang walang kadahilanan ay maituturing na paglabag sa tungkulin ng tagapagsalin. Sa

Fil. 002: Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina


6

gawaing pagsasalin hindi salita ang isinasalin kundi ang kahulugan o mensahe.
Nagbabago ito ng pangungusap at napapasama sa ekspresyong idyomatiko. Ipinahayag
ni St. Jerome, ang pinakadakilang tagapagsalin ng Bibliya noong ikaapat na dantaon,
na ang pinakabuod ng usapan ay non verbum a verbo sed sensum experimete de
sense (not word for word but meaning for meaning). Hindi salita sa salita, kundi diwa sa
diwa. Sa ganitong pagpapahayag ang mga salita ay tulay sa komunikasyon at
nagpapahayag ito ng kahulugan at naipadarama ang mensaheng ibig ipaabot. Sa
simple o payak na kahulugan, ang pagsasalin ay ang maagham na sistema ng
paglilipat ng diwa ng isang salita o pahayag mula sa isang wika tungo sa ibang wika.

Daloy o Proseso ng Pagsasalin

Ang pagsasalin ay maraming anyo o mukha dahil marami itong paraan batay sa
layunin o pangangailangan.
1. Panghihiram na maaaring binabago lamang ang baybay
Halimbawa: research – riserts
Brochure – brosyur
2. Pa-idiomatiko – ang kahulugan o diwa ng salita ay wala sa anyo o kabuuan ng salita
kundi nasa kultura o kaugalian ng mga taong pinagsimulan ng salita. Halimbawa:
maharlika – dugong-bughaw
3. Literal o paglalapat ng katumbas na salita – sa paraang ito tinatapatan ng tiyak na
katumbas tulad ng bahagi ng pananalita o parts of speech: noun, pronoun, verb, sa
Filipino ay bahagi ng pananalita, pangngalan, panghalip at pandiwa. Halimbawa: one
day – isang araw; I saw – nakakita
One bird – isang ibon
4. Adaptasyon – ganap na panghihiram ng salita o akronim mula sa Griyego, Italya,
Pranses at Latin.
Halimbawa: mardi gras, modus operandi

Mga Patnubay sa Pagsasalin

Lubhang maselan ang gawaing pagsasalin, kinakailangan ang katapatan, orihinal


upang matamo ang mga katagang hinihingi ng maagham at malikhaing pamamaraan sa
aspeto ng pagsasalin.
1. Alamin ang tekstong isasalin, layunin at para kanino ang isinasalin. 2. Sino ang
tagasalin? Kailangan ang sapat na kaalaman sa paggamit ng dalawang wikang
gagamitin o kasangkot sa pagsasalin.
3. Panatilihin ang anyong orihinal ng salin anyo sa umakda, panahon, kinasasangkutan
ng tekstong isasalin.
4. Iwasan ang pagbabawas, pagdaragdag o pagbabago upang mapanatili ang orihinal
na salin.
5. Ipabasa ang salin sa ilang tao na pinag-uukulan at isaalang-alang ang puna o
reaksyon.
6. Dapat may sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang kasangkot na wikang
gagamitin sa pagsasalin.
7. Kailangan ang sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa
pagsasalin.
8. Ang mga ekspresyong idyomatiko ay di kailangang isalin nang literal, sa halip, ihanap
ito ng katapat na idyoma sa Filipino.
Halimbawa: Filipino – nagsunog ng kilay
Literal – burning eye brows
Ingles – dress to kill – nakapustura (Filipino)
Literal – Nakadamit upang pumatay
9. Ang mga daglat, acronym, at pormula ay hindi na kailangang baguhin.

Fil. 002: Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina


7

PAGSUSURI:
1. Ano-ano ang mga karagdagang paraan ng pagpapalawak ng
bokabularyo? 2. Ano-ano ang mga paraan sa ilalim ng pormulasyon ng
salita?
3. Ano-ano ang daloy o proseso ng pagsasalin?
4. Ano-ano ang apat na paraan ng panghihiram sa mga dayuhan ayon kay
Alfonso Santiago?

PAGLALAPAT (Application)

A. Panuto: Hanapin mula sa pangungusap ang mga salitang nagbibigay pahiwatig


sa kahulugan ng sinalungguhitang salita. Isulat ito sa sagutang papel.

1. Sinakal ng kriminal ang leeg ng kanyang biktima kaya hindi na ito nakahinga. 2. Si
Peter ay masiglang bata, ngunit si Eva ay hindi ganun kalakas ang enerhiyang
pinapalabas.
3. May sabungan sa aming kanto, maraming tao ang nagdala ng kanilang mga manok
upang ipusta.
4. Masarap mamuhay sa bansang may kasarinlan na kung saan may kalayaan ka sa
pagkilos at pagsasalita.
5. Naranasan niya ang matinding kahirapan noong siya ay bata pa. Salat na salat silang
mag-anak sa pagkain, damit at maayos na tirahan. Mula siya sa isang maralitang mag
anak.

B. Paglalapi
Panuto. Kopyahin ang mga salita at salungguhitan ang mga panlaping
ginamit. 1. kamahalan 6. magtulungan
2. masunurin 7. alalahanin
3. umiyak 8. pinagbintangan
4. kasalan 9. aasahan
5. paghirapan 10. Tumagilid

C. Pag-uulit
Panuto: Tukuyin ang mga pag-uulit na naganap sa salita. Salungguhitan ang mga
ito. 1. sasalubungin
2. pito-pito
3. pagtutulungan
4. babalikan
5. uulitin

D. Pagtatambal
Panuto:Ibigay ang kahulugan ng mga pinagtambal na salita. Piliin ang sagot sa loob ng
kahon. Isulat ang titik lamang.
1.Taingang-kawali
2. Ingat-yaman
3. Patay-gutom
4. Akyat-bahay
5. Boses-palaka
6. Ningas-kugon
7. Nakaw-tingin

Fil. 002: Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina


8

8. Agaw-pansin
9. Sirang-plaka
10. Takip-silim
A. maggagabi, pagitan ng hapon at gabi
B. magnanakaw, mang-uumit sa bahayng iba
C. pag-sulyap sa isang tao na hindi niya nalalaman
D. pangit kumanta, sintunado o wala sa tono
E. sinisimulan ang isang gawain ngunit hindi tinatapos
F. taong nagbibingi-bingihan
G. madaling makakuha ng pansino atensyon, takaw-pansin,
agaw-eksena H. tresyurera o tresyurero, tagapag-ingatng salapi o
ari-arian ng isang tao o organisasyon
I. paulit-ulit ang sinasabi
J. timawa, palaging gutom, matakaw

E. Panghihiram
Panuto: Tukuyin kung anong paraan ng panghihiran ang naganap sa salita. Isulat ang
titim lamang.

A. Baybayin muna sa salitang kastila ang hiniram na salitang Ingles at saka isalin sa
palabaybayang Filipino.
B. Baybayin ang hiniram na salitang Ingles sa palabaybayang Filipino na di na
dumadaan sa palabaybayang kastila.
C. Ang panghihiram sa salitang Ingles nang walang pagbabago sa baybay ay angkop sa
mga pangalang pantangi, teknikal na salita at pang-agham.
D. May mga salitang dayuhan na maaari ring hiramin nang walang pagbabago.

1. smuggle – ismagel 6. spaghetti


2. carbon dioxide 7. Fe (iron)
3. telefono – telepono 8. Jose Reyes Hospital
4. vocabulario – bokabularyo 9. bouquet
5. coup d’ etat 10. doctor – doktor

F. Pagsasalin
Panuto: Piliin ang pinakamalapit na salin. Isulat ang titik lamang.
1. A negative mind will never give you a positive life.
a. Ang isip na negatibo ay di magbibigay ng buhay na positibo.
b. Ang kaisipang negatibo ay hindi ka mabibigyan ng positibong buhay. c.
Ang negatibong pag-iisip ay di magdadala sa iyo sa magandang buhay. d. Ang
pag-iisip ng negatibo ay hindi magbibigay ng positibong buhay. 2. A thing has
value when it is perceived as good and desirable.
a. Ang isang bagay ay may balyu kailanma’t pinipersib na mabuti at kanais-nais.
b. May balyu ang isang bagay kung hinihinuha na may kabutihan at kanais-nais.
c. mahalaga ang isang bagay kung iniisip itong mabuti at kanais-nais. d. Wala
sa mga ito.
3. It pays to visit us once in a while.
a. Nagbabayad paminsan-minsan ang dumadalaw sa amin.
b. Ang pagdalaw sa amin paminsan-minsan ay
kapaki-pakinabang. c. Ang pagbisita sa amin paminsan-minsan ay
pinagbabayaran.
d. Wala sa mga ito..
4. Life is a give-and-take affair.
a. Ang buhay ay isang gawaing pagbibigay at pagkuha.
b. Ang buhay ay ugnayang dapat na may nagbibigay at may tumatanggap.
c. Ang buhay ay pagbibigayan.
d. Wala sa mga ito.
5. The hand that rocks the cradle is the hand that rules the world.
a. Ang kamay na nagtutulak sa duyan ay siyang makapangyayari sa mundo.

Fil. 002: Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina


9

b. Ang kamay na nag-aalaga sa duyan ay siyang nakapangyayari sa mundo.


c. Ang kamay na umuugoy sa duyan ay siyang nakapangyayari sa mundo.
d. Ang kamay na humihila sa duyan ay siyang nakapangyayari sa mundo.

REPLEKSYON (Reflection)

Lumingon…… Ibahagi ang inyong natutuhan.

Unang talata. Paano ba ang iyong karanasan sa pagkatuto?


Maaaring ilarawan ang epekto ng mga bahagi ng modyul (pagkakaayos, talakayan,
halimbawa, pagsasanay, gawaing online, pagtataya) sa iyong karanasan sa pagkatuto.
Maaari mong tukuyin ang mga kalakasan at kahinaan ng bawat bahagi upang magamit
sa pagpapaunlad ng kagamitang instruksyonal na ito.

Pangalawang talata. Ano ang iyong natutuhan? Matagumpay mo bang nakamtan ang
inaasahang pagkatuto?

Pangatlong talata. Paano mo magagamit ang iyong mga natutuhan sa hinaharap?

Lubos na mahusay Kaibigan! Ang galing mo! Binabati kita sa matiyaga mong
pagsama sa pagtalakay sa aralin. Alam kong nakapapagod maglakbay ngunit sulit
naman dahil matagumpay mong nalaman ang Panitikang Filipino. Ihanda mo ang
iyong sarili para sa Panghuling Pagsusulit.

SANGGUNIAN (References):

Belvez, Paz M. Ed.D., et al. (2003). Sining ng Komunikasyon Pangkolehiya (Filipino 1). Quezon
City: Rex Printing Company. Inc.

Mendoza, Zenaida M., Romero, Marcela L. (2012). Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina
sa Antas Tersarya (Unang Edisyon). Quezon City: Rex Printing Company, Inc.

Recorba, Felisa Moratilla, et al. (2003). Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina, Bulacan:
Trinitas Publishing, Inc.

Sauco, Consolacion P., Papa, Nenita P., Mamuyac, Zenaida C. (1998). Pagbasa at Pagsulat sa
Iba’t Ibang Disiplina Pang-antas Tersyaryo. Quezon City: Katha Publishing Co., Inc.

Fil. 002: Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina

You might also like