DALUMAT

E-JOURNAL

KALIPUNAN AT PAGLALARAWAN SA MGA SALITANG

PAMPANGISDAAN SA KAWIT, CAVITE
COLLECTION AND DESCRIPTION OF LEXICONS
IN FISHERIES IN KAWIT, CAVITE
Christian George C. Francisco
De La Salle University-Dasmarinas

ABSTRAK

Inilahad sa papel na ito ang rehistro ng wika na ginagamit sa pangisdaan sa Kawit, Cavite bilang bahagi
ng pag-aaral hinggil sa dibersidad ng wika ng lalawigan. Nilayon din ng pag-aaral na ito na puspusang
mailarawan ang debelopment ng nabanggit na barayti ng wika at kung papaano ito napaunlad sa
pamamagitan ng migrasyong pantao. Ang ganitong uri ng mga pag-aaral ay maituturing na papausbong
na mga paksang pangwika sa kadahilanang pumapaloob ito sa konteksto ng lokalisasyon kung saan
nabibigyang-puwang ang kahalagahan ng kulturang lokal. Mababatid sa kasalukuyang pag-aaral na ang
pagkakaroon ng sariling leksikon ng mga mangingisda ay maituturing na isang tiyak at payak na kultura
na pekulyar para sa kanila. Sa gayon, maaaring sabihin na sila ay kabilang sa isang pangkat-wika na may
sariling gawi, paniniwala, at saloobin na may kaugnayan sa trabahong kanilang ginagalawan.

Saklaw ng kasalukuyang pag-aaral ang pagkalap ng mga leksikon na ginagamit sa pangisdaan sa Kawit,
Cavite. Hindi nagtakda ang mananaliksik ng minimum na bilang kaugnay sa mga salitang kinalap.
Isinagawa ang pag-aaral sa tinatawag na Boracay Island batay na rin sa rekomendasyon ng lokal na
pamahalaan ng Kawit. Ang Boracay Island sa nabanggit na bayan ay isang kostal erya na binubuo ng
limang barangay: Pulburista, Samala-Marquez, Aplaya, Kanluranin, at Congbalay-Legaspi.

Mga Susing Salita

Leksikograpiya, glosaryo, kultura, rehistro ng wika, barayti ng wika

ABSTRACT

The paper focused on the language register in fisheries used in Kawit, Cavite as part of language diversity in the
province. It aimed to describe the lexical development as part of the study of language variety in relation to people
migration. This study may be classified as an emerging concept in language using the lens of localization. The study
found that people involved in fisheries in Kawit, Cavite have developed terminologies that have become widely used
among fisherfolks in the área. Thus, this proved that language peculiarity is evident.

In this paper, it shall also present the listed lexicons used by fisherfolks who live in Boracay Island having the
following barangays: Pulburista, Samala-Marquez, Aplaya, Kanluranin, and Congbalay-Legaspi.

Keywords
Lexicography, glossary, culture, register of language, variety of language
 DALUMAT E-JOURNAL
ISYU 2020, TOMO 6, BLG. 1

PANIMULA

“Ang tao ay gumagawa upang mabuhay. At sa

kanyang paggawa, gamit niya ang wikang higit na
makatutulong sa kanya upang siya ay lubos na
maunawaan sa pagtugon ng kanyang
pangangailangan.”

Inilahad sa papel na ito ang rehistro ng wika

na ginagamit sa pangisdaan sa Kawit, Cavite
bilang bahagi ng pag-aaral sa dibersidad ng wika
ng lalawigan. Nilayon ng pag-aaral na ito na
puspusang paglalarawan ng debelopment ng
nabanggit na barayti ng wika at kung papaano ito
nakapag-ambag sa intelektuwalisasyon ng wikang
Filipino.
Tanyag ang Kawit, Cavite dahil sa yaman ng
kasaysayang bumabalot dito. Isa ito sa mga
historikal na lugar sa Pilipinas kung saan
Larawan 1. Mapa ng Kawit, Cavite mula sa
pinagtagumpayan ng mga Pilipino partikular na
en.wikipedia.org
ng mga Katipunero ang pagkamit sa kalayaan ng
bansa taong 1898. Ang tagumpay na ito ay sa
Kaugnay sa nagaganap na pangkabuhayang
ilalim ng pamumuno ng batang-batang Heneral na
pag-unlad ang unti-unting pagbukal ng mga salita
si Emilio Aguinaldo nang iproklama sa balkonahe
o terminong pampangisdaan na tanging may
ng kanyang mansiyon ang kalayaan ng Pilipinas.
pekulyaridad sa kanila. Nangyayari ito upang
Ang munisipalidad ng Kawit na kilala noon bilang
maging madulas ang daloy ng
Cavite El Viejo (Old Cavite) ay matatagpuan sa
pakikipagkomunika nila sa bawat isa. Hindi rin
Rehiyon IV A –CALABARZON ay nakaklaster sa
lingid sa mga iskolar ng wika na kabuhol ng wika
unang distrito ng Cavite. Kinikilala rin ang Kawit
ang kultura na siyang pumapasan sa kahulugan
bilang pinakamatandang bayan sa lalawigan.
nito. Nangangahulugan lamang na hindi
Itinatag noong taong 1898 at sa kasalukuyan ay
imposible na maraming salitang pampangisdaan
mayroon itong dalawampu’t tatlong barangay. Sa
na nadebelop o nadedebelop ng mga taga-Kawit
2015 census, tinatayang may 83,466 na mga tao
sa tagal nang panahon na ganito ang kanilang
ang naninirahan dito. Sa larang ng turismo, tanyag
ikinabubuhay.
ang Kawit sa mga sumusunod na pasyalan at iba
Samakatuwid, mayroon din silang rehistro ng
pang anyo ng turismo: Aguinaldo Shrine, Water
wika na sila-sila lamang ang nagkakaunawaan at
Camp Resort, Island Cove Hotel and Leisure Park,
maituturing ding barayati o baryasyon ng wika sa
St. Mary Magdalene Church, mga sariwang
pangisdaan. Sa Cavite, Tagalog ang siyang
tahong at talaba, gayundin ang Maytinis festival.
pangunahing wika mula sa lowland-central-
Dahil na rin sa napalilibutan ang bayang
upland erya. Gayunman, sa Lungsod ng Cavite,
ito ng look ng Maynila, Bacoor, at Siyudad ng
ginagamit pa rin ang Chabacano. At sa
Cavite, lohikal kung tatanawin na isa sa mga
pagkakaunawaang ito, nagagawa ng naturang
pangunahing ikinabubuhay ng mga taga-Kawit
wika na makatugon sa pangangailangan ng bawat
ang pangisdaan. Ngunit ang mga pangunahing
mangingisda sa bayan ng Kawit, Cavite.
yamang-dagat na kanilang ikinabubuhay ay
Ang katawagang rehistro ay tumutukoy sa
tahong at talaba – industriyang kanilang
gamit ng wika sa isang partikular na gawain kung
pinagyaman. Pinaunlad nila ang industriya ng
saan ang mga salitang ginagamit ay pekulyar sa
pangingisda, pagtatahong, gayundin ang
kanila bilang bahagi ng kanilang gawi. Nagaganap
pagtatalaba bilang kanilang hanapbuhay. Simula’t
ito dahil may pangangailangan ang mga tao na
sapul, ito na ang pangunahing kabuhayan nila
makabuo ng sarili nilang wika upang mas maging
hanggang sa kasalukuyang panahon.
madali ang paraan ng daloy ng kanilang

KALIPUNAN AT PAGLALARAWAN SA MGA SALITANG PAMPANGISDAAN SA KAWIT, CAVITE 11

 DALUMAT E-JOURNAL
ISYU 2020, TOMO 6, BLG. 1
interaksiyon sa isa’t isa. Sa kabilang banda, ang
barayti ng wika naman ay tumutukoy sa
pagkakaroon ng pagkakaiba-iba ng wika mula sa
iba’t ibang rehistro. Nangangahulugan lamang na
malawak ang saklaw nito dahil ito ay nakaankla sa
kabuuan mula sa kompleks na rehistro ng wika.
Samakatuwid, ang pag-aaral kaugnay sa rehistro
at barayti ng wika ay nararapat tingnan bilang
penomenong pangwika dahil sa pagiging
dinamiko at kompleks nito.
Ang ganitong uri ng mga pag-aaral ay
maituturing na papausbong na mga paksang
pangwika sa kadahilanang pumapaloob ito sa
konteksto ng lokalisasyon kung saan nabibigyang-
puwang ang kahalagahan ng kulturang lokal. Ang
kultura sa paliwanag nina Rico at Weed (2002) ay
kinapapalooban ng mga kapansin-pansing
saloobin, paniniwala, pagpapahalaga, mga
tuntunin, at gampanin ng isang pamayanan.
Mababatid sa kasalukuyang pag-aaral na ang
pagkakaroon ng sariling leksikon ng mga
mangingisda ay maituturing na isang tiyak at
payak na kultura na pekulyar para sa kanila. Sa
gayon, maaaring sabihin na sila ay kabilang sa
isang pangkat-wika na may sariling gawi,
paniniwala, at saloobin na may kaugnayan sa
trabahong kanilang ginagalawan.
Gayunpaman, hinimay sa papel na ito ang
rehistro ng wika na ginagamit ng mga taga-Kawit
sa industriya ng pangisdaan bilang panibagong
ambag sa pag-aaral ng mga barayti ng wika sa
Pilipinas. Ilalahad sa papel na ito ang posibleng
kontribusyon ng mga taga-Kawit sa leksikon ng
pangisdaan sa bansa.
Saklaw ng kasalukuyang pag-aaral ang
pagkalap ng mga leksikon na ginagamit sa
pangisdaan sa Kawit, Cavite. Hindi nagtakda ang
mananaliksik ng minimum na bilang kaugnay sa
mga salitang kinalap. Isinagawa ang pag-aaral sa
tinatawag na Boracay Island batay na rin sa
rekomendasyon ng lokal na pamahalaan ng Kawit.
Ang Boracay Island sa nabanggit na bayan ay
isang kostal erya na binubuo ng limang barangay:
Pulburista, Samala-Marquez, Aplaya, Kanluranin
at Congbalay-Legaspi.
Sa kadahilanang walang mga nakatalang
datos sa munisipyo ng Kawit kaugnay sa
kasaysayan ng kabuhayan ng mga taga-Boracay
Island, ang pamamaraang deskriptibo ang uri ng
pananaliksik na ginamit sa pag-aaral. Bahagi nito
pagsasagawa ng panayam na siyang naging
sandigan ng mananaliksik sa pagkalap ng mga
12 CHRISTIAN GEORGE C. FRANCISCO
awtentikong datos. Ipanaliwanag ito ni Fraenkel at
Wallen (2004) bilang uri ng pananaliksik kaugnay
sa pagtalakay sa isang umiiral na penomenong
maaaring makaapekto sa isang grupo. Gumamit
din ng pamamaraang random sampling ang
mananaliksik sa pagtukoy sa mga kalahok ng pag-
aaral. Ito ang nagbunsod upang maisapinal ang
limang kalahok na pawang mga mangingisda sa
naturang erya. Hindi isinaalang-alang ang edad
ng mga kinapanayam sa kadahilanang mapabata o
matanda man, lantad na sa pangisdaan sa mga
nabanggit na barangay. Impormal na anyo ng
panayam ang ginamit na estratehiya sa pagkalap
ng datos nang sa gayon ay maging natural ang
setting ng pananaliksik. Ang mga pangunahing
katanungang inihanda ng mananaliksik ay
nakasentro sa kalagayan ng pangisdaan sa Kawit
at kaugnay sa mga salita o termino na ginagamit
nila bago, habang, at pagkatapos mangisda.
Humigit sa limampung termino ang naitala kung
saan bahagi nito ang mga kahulugan ng bawat isa.
Sa paliwanag ni Constantino (2002) hango sa
teorya ni Howard Giles kaugnay sa pag-aaral ng
barayti ng wika, may malaking epekto ang
pagkatuto ng pangalawang wika sa debelopment
ng barayti ng isang wika. Sa teoryang ito
pumapaloob ang tinatawag na linguistic
convergence at linguistic divergence na tinatawag
na teorya ng akomodasyon. Ang una ay
nagangahulugan na ang tao sa kanyang pagnanais
na makipag-interak sa iba ay maaaring gumaya o
bumagay sa pagsasalita ng kausap upang bigyang
pakikiisa, pakikilahok, pakikipagpalagayang-loob,
pakikisama o kaya ay pagmamalaki sa pagiging
kabilang o kabahagi sa grupo. Sa kabilang banda,
ang linguistic divergence naman ay
nangangahulugang pagiging iba sa gamit ng wika
ng isang tao tungo sa pagbuo o pagkilala sa
kanyang kaakuhan o identidad.
Sa pag-aaral na ito, higit na kinakitaan ang
konsepto ng linguistic convergence kahit na mas
malaki sa kasalukuyan ang bilang ng mga
naninirahang dayo (mula sa iba’t ibang lugar sa
rehiyon ng Visayas) sa Boracay Island sa Kawit.
Nagawa ng mga dayo na iadap ang paraan ng
pananalitang ginagamit ng mga taal na taga-Kawit
dala ng pangangailangang mabuhay at
makapamuhay nang matiwasay. Naganap ito
dahil sa pangangailangan nilang matutuhan ang
mga salitang karaniwang ginagamit ng mga taal
na nagsasalita ng Tagalog sa Kawit sa anumang
uri ng trabaho upang sila ay kumita. Samantala,
 DALUMAT E-JOURNAL
ISYU 2020, TOMO 6, BLG. 1

upang makapamuhay naman nang matiwasay, sila ay makapaghanap-buhay sa naturang lugar

kailaganin din na matutuhan nila ang wika tungo
sa mabisang interaksyon nila sa mga Tagalog.
Samakatwid, dalawa ang naging papel ng wika sa
kanila bilang mga nandayuhan, una, sentimental
na kailanganin at pangalawa, instrumental na
kailanganin. Naging sentimental ang pagkatuto
nila ng Tagalog-Cavite upang sila ay
maluwalhating tanggapin ng mga Tagalog sa
naturang lugar. Sa kabilang banda, naging
instrumental naman ang Tagalog-Cavite upang
kung saan Tagalog ang sinasalita.
Nagkaroon ng tinatawag na convergence
hindi lamang sa kultura bagkus sa wika rin dala
ng pangangailangang panlipunan. Mula rito
mababakas kung paano nabubuo ang isang
rehistro ng wika tungo sa pagdebelop ng
panibagong barayti nito.
Makikita sa Pigura 1 ang balangkas ng pag-
aaral:

Pig. 1. Balangkas ng Pag-aaral

RESULTA NG PAG-AARAL ng nabanggit na kabuhayan. Ngunit sa

Nagiging tulay at sandigan ng tao ang gamit
ng wika saan mang aspekto ng buhay nila. Wika
ang nagsisilbing tagapagtuyod upang maging
matiwasay ang takbo ng pamumuhay ng isang tao
tungo sa kanyang kapwa. Sa madaling salita, ang
wika ay tagapagtulak. Wika ang tagapagdikta.
Wika rin ang nagbubunsod sa pandarayuhan.
Mula sa mga nakalap na impormasyon sa
pag-aaral na ito, noong dekada 70 (wala pa ang
Boracay Island sa Kawit), tanging taal na mga
taga-Kawit ang mga bumubuo sa industriya ng
pangisdaan sa nasabing bayan. Sila ang
nagsisilbing mga kapitalista at sila-sila na rin ang
mga tauhan o trabahador tungo sa pagpapaunlad
pagtuntong ng dekada 80 hanggang sa
kasalukuyang panahon, unti-unti nang
nadodomina ng mga dayo mula sa iba’t ibang
bahagi ng Kabisayaan ang industriya ng
pangingisda sa Kawit. Nangangahulugan lamang
na nagkaroon ng migrasyon mula sa Visayas
patungo sa Luzon dala ng pangangailangan. Ayon
pa sa mga kalahok ng pag-aaral, higit sa
limampung porsyento na ang kabuuang bilang ng
populasyon ng mga Bisaya na nakaokupa sa mga
nabanggit na lugar. Nagaganap ito sa
pamamagitan ng tinatawag na “Kamag-anak
System.” Ang sistemang ito ang dahilan kung
bakit naging mabilis ang pagtaas ng bilang ng mga
dayo kung ihahambing sa mga taal na taga-Kawit.

KALIPUNAN AT PAGLALARAWAN SA MGA SALITANG PAMPANGISDAAN SA KAWIT, CAVITE 13

 DALUMAT E-JOURNAL
ISYU 2020, TOMO 6, BLG. 1

Nagsisimula ito sa pagdating ng isang pamilya sa ng mga alimango at

lugar, at kung sa palagay nila na nagiging maayos hipon na gawa sa
na ang takbo ng kabuhayan nila, agad itong kawayan
ibabalita sa mga kamag-anakan nila sa Visayas bohong – bohongan Ginagawang pakain o
hanggang maengganyo ang mga ito na manirahan pain sa bintol
at mag-okupa ng isang lugar. Sa kaso ng budburan Ipunan o pinaglalagyan
migrasyon sa Boracay Island sa Kawit, nagagawa ng mga tanse
nilang pagtiisang makagawa ng mga bahay na bulungan Paraan ng
nakatayo sa dagat masiguro lamang ang kanilang pagbebentahan ng mga
kabuhayan – ang pangingisda. Ang sistemang ito isda ng mga kapitalista
ay hindi mahirap para sa kanila dahil ito rin daw sa mga kliyente; sa
ang kabuhayan na mayroon sila sa pinanggalingan paraang pabulong ang
nilang lugar. Ang kaibahan nga lang ay mas pagsasagawa nito
mataas ang demand o pangangailangan kung busikat Pinaglalagyan ng mga
narito sila kumpara sa kanilang probinsya. hipon ng mga
Dahil sa migrasyong nagaganap sa bayan ng mangangapa
Kawit, lohikal na pananaw na hindi lamang D
kabuhayan ang nagkakaroon ng epekto, gayundin dala Lambat na bilog na may
ang kultura at wika. Bibigyang-pokus sa papel na tinggang bakal na
ito ang pagtalakay kaugnay sa wika lalo’t higit ang inihahagis sa tuwing
ilang katawagan na sa paglaon ng panahon ay umaarya
natutuhan na ring salitain ng mga nandayuhan. de-disisais Sukat ng bangka na
may 16 horse power
Talahanayan 1 ang lakas
Talaan ng mga terminong pampangisdaan sa de-disiotso Sukat ng bangka na
bayan ng Kawit, Cavite may 18 horse power
ang lakas
Termino Kahulugan de-diyes Sukat ng bangka na
A may 10 horse power
ankla Lubid na nakatali sa ang lakas
Bangka de-otso Sukat ng bangka na
arya Salitang ginagamit sa may 8 horse power ang
tuwing naghahagis ng lakas
lambat sa baklad de-singko Sukat ng bangka na
B may 5 horse power ang
baklad Lugar na lakas
pinagkukulungan ng G
mga isda sa laot gaod Tradisyonal na
balanseng tubig Kakaunting pagkati at pamamaraan ng
paglaki ng tubig sa pangingisda na
dagat ginagamitan ng mga
bangkang de katig Bangkang kanilang magkakadikit na
ginagamit sa sagwan
pangmalayuang
paglalayag I
bangkang de motor Makabagong uri ng ilawan Maliit na botelya na tila
bangka na ginagamit sa lampara na nagsisilbing
kasalukuyang panahon ilaw ng mga
batangan Pinagkakabitan ng mangingisda
katig inampit Tawag sa mga
bintol Gamit sa panghuhuli bangkang may katig

14 CHRISTIAN GEORGE C. FRANCISCO

 DALUMAT E-JOURNAL
ISYU 2020, TOMO 6, BLG. 1

interior Tumutukoy ito sa mananangkab Tawag sa taong

salbabida na
pinaglalagyan ng gamit
ng mga mangingisda
istikan Isang natural na
kawayan na
kinakapitan ng mga
tahong at talaba
K nakapondo
kalaskas Pagkuhang muli ng
lambat mula sa
pagkakahagis nito
kalawangan Katabi ito ng pabahay
na yari din sa lambat;
pangatlong yugto ng
pagkakakulong sa mga
isda
kapitalista Tawag sa taong
namamahala sa
pagbabaklad
kate Hanggang tuhod na
tubig ng dagat
katig Pinag-aanklahan ng
bangka upang hindi ito
lumubog
kawan ng isda Nangangahulugang
maraming isda
kawil Tawag sa kagamitang
panghuhuli ng posit
kompresor Hanging nagsusuplay
sa mga mangingisda
korona Pangalawang yugto ng
pagkakakulong ng mga
isda; hugis puso ito na
yari din sa lambat
L pandaw
laot Nangangahulugang
malayong lugar sa
dagat o dulo
layag Hugis tatsulok na
nakabandera sa bagka
na nagtuturo ng
direksyon ng hangin
likisan Katawagan sa pag-
aangat ng lambat mula
sa dagat
lunday Tinatawag din itong
flatboat na kayang
magsakay ng tatlong
tao
M pusod ng pabahay
nanghuhuli ng posit
mangangapa Tawag sa taong
nangunguha ng hipon
na hanggang tuhod
lamang ang lalim ng
tubig sa dagat
N
Nakatigil o naghihintay
ng huli
nanganganal Tawag sa taong
nangunguha ng hipon
na hanggang dibdib
ang lalim ng tubig sa
dagat
P
pabahay Lugar kung saan
naiipon ang mga isda o
pinagkukulungan ng
mga isda; yari ito sa
lambat
pabyayan Pangharang o bakod na
gawa sa kawayan
pagkalag ng lambat Paghahagis ng lambat
sa dagat bilang
panimula sa
panghuhuli
pain Ginagawang pakain
upang makakuha ng
mga isda at iba pang
pagkaing dagat
palakaya Ibang katawagan sa
salitang lambat
pamarong Tawag sa subo o
unahan ng bangka
Tawag sa pag-angat ng
lambat matapos ang
panghuhuli sa mga isda
pasulong Paglaki ng tubig sa
dagat
pempen Unang yugto na
pinagbabanggaan ng
mga isda tungo sa
pagkakakulong ng mga
ito; yari ito sa lambat
plataporma Tawag sa
pinagkakabitan ng
makina ng Bangka
pukot Tawag sa paraan ng
paghihila ng lubid
Lugar kung saan

KALIPUNAN AT PAGLALARAWAN SA MGA SALITANG PAMPANGISDAAN SA KAWIT, CAVITE 15

 DALUMAT E-JOURNAL
ISYU 2020, TOMO 6, BLG. 1

naiipon ang isda kanila upang mabuhay. Ang teoryang linguistic

S convergence ni Giles ang hayagang
sabugan Lugar kung saan magpapaliwanag sa linggwistikong sinaryo na ito.
inihahagis ang mga Gayumpaman, ang barayti ng wika ng
semilya ng mga tahong pangingisdaan sa naturang bayan ay ang barayti
at talaba pa rin ng wika na ginagamit ng mga sinaunang
salok Literal na pakahulugan mga taga-Kawit sa industriya ng pangingisdaan.
ng pagsalok ng mga Ayon sa kanila, kung may impluwensiya man
hinuling isda daw ang mga dayo sa mga salitang pandagat ay
salok Tawag sa unang kakaunti lamang at hindi rin ginagamit.
lalagyang Isang paliwanag pang nararapat tanawin ay
kinalalagakan ng mga ang konsepto ng pangangamuhan. Kadalasan ang
hinuling hipon nagiging papel na lamang ng mga taga-Kawit sa
sinaya Konteyner na pinag- kasalukuyan ang magsilbing kapitalista, tanging
iipunan ng mga hipon tauhan o trabahador lamang ang ginagampanan
para manatiling sariwa ng mga dayuhang sa naturang lugar.
ang mga ito Sa huli, ang pag-aaral kaugnay sa
sintas Lugar na pagkakaroon ng barayti ng wika ay makatutulong
pinagkakapitan ng sa modernisasyon at intelektwalisasyon ng wikang
plywood ng Bangka Filipino upang mapayaman ang leksikon sa iba’t
T ibang larangan.
taliptip Mga duming
kumakapit sa kawayan

KONGKLUSYON
Napatunayan sa pag-aaral na ito na malaking
salik ang migrasyon tungo sa debelopment ng
barayti ng wika sa isang lugar. Sa kaso ng Kawit,
Cavite, dekada 80 nang unti-unti nang
nagsisulputan ang mga dayuhan mula sa
Kabisayaan at inokupa ang Boracay Island sa
Kawit bilang panibagong lugar kung saan sila
makapamumuhay nang maayos at matiwasay.
Kamag-anak system ang siyang naging
pangunahing dahilan kung bakit mabilis na
nagsidami ang angkan nila. Sa kabilang banda,
hindi nila alintana kung anumang uri ng
pamumuhay ang daratnan nila sa pagdating nila
sa Kawit, nagsipagpagawa sila ng kani-kanilang
mga tirahan na nakatayo sa dagat. Hindi nila ito
nakita bilang hadlang bagkus nagsilbi pa itong
oportunidad sa kanila upang makahanap ng
hanapbuhay – ang pangingisda.
Kaugnay sa wika, hindi na rin naging
mahirap sa kanila na iadap ang Tagalog-Cavite. Sa
paglaon ng panahon, natural na lamang nila itong
natutuhan dahil na rin sa dalawang tiyak na
pangangailangan: sentimental at instrumental na
pangangailangan. Nagsilbing sandata ang wika sa
MGA SANGGUNIAN
Atienza, M. at Constantino, P. Mga Piling
Diskurso sa Wika atLipunan. QC: UP press.
1996.
Campbell, R. Media and Culture: An Introduction
to Mass Communication. USA: St. Martin.
1998.
Eastman, C. (1982). Language planning: an
introduction. San Francisco. Chandler and
Sharp. (1982).
English, L. English-Tagalog Dictionary.
Mandaluyong: National. 2007.
Enriquez, V. Neo-Colonial Politics and Language
Struggle in the Philippines. QC: Akademiya
ng Sikolohiyang Pilipino. 1984.
Fraenkel, J. & Wallen, N. How to Design and
Evaluate Research in Education. Manila:
National. 1994.
Haugen, E. Blessings of Babel: Bilingualism and
Language Planning. USA: Walter. 1987.

16 CHRISTIAN GEORGE C. FRANCISCO

 DALUMAT E-JOURNAL
ISYU 2020, TOMO 6, BLG. 1

Newell, L. E. Handbook on lexicography: For

Philippine and other languages. SIL. Manila. Sibayan, B. The Intellectualization of Filipino.
1995. Manila: LSP-DLSU-M. 1999.

Newmark, P. Approaches to Translation Theories. Stovall, J. Writing for the Mass Media 3rd ed.
England: Pergamon. 1999. USA: _____

Otero, M.R. et al. Glosari sa Edukasyon. QC: UP Zgusta, L. Manual on Lexicography. Czech:
Sentro. 2002. Academia. 1971.
.
Santiago, A. Sining ng Pagsasaling-wika 3rd ed.
Manila: Rex. 2003.

Si CHRISTIAN GEORGE FRANCISCO ay kasalukuyang nagtuturo ng mga kursong Filipino sa antas gradwado
sa Pamantasang De La Salle-Dasmarinas. Nagtapos siya ng digring PhD sa Filipino sa Pamantasang Normal ng
Pilipinas taong 2010. Sa DLSU-D, nagsilbi siyang tagapangulo ng Kagawaran ng Filipino at Panitikan simula
taong 2008-2009; Kawaksing Dekano noong 2009-2012; at Dekano ng Dalubhasaan ng Malalayang Sining at
Komunikasyon simula 2012-2019. Sa kasalukuyan, siya ang Direktor ng bagong tatag na School of Governance,
Public Service, and Corporate Leadership sa naturang pamantasan.

Taong 2009 hanggang 2016, nagsilbi siyang kalihim ng National Committee on Language and Translation sa
NCCA at sa taong 2015 hanggang sa kasalukuyan, siya ay naglilingkod bilang miyembro ng teknikal na komite sa
programang Filipino sa Commission on Higher Education (CHEd).

Aktibo sa pagdalo at pagbabasa ng papel sa mga pandaigdigang kumperensiya sa wika gayundin sa mga pagbibigay
ng panayam ukol sa wikang Filipino sa Amerika at Asya.

KALIPUNAN AT PAGLALARAWAN SA MGA SALITANG PAMPANGISDAAN SA KAWIT, CAVITE 17