Varayti at Varyasyon ng Wikang Hiligaynon sa

bansang Pilipinas

Pangalan ng mga miyembro:

Abueva, Yana Khryzza

Artigas, Lyza Mae

Cabatuan, Ronel

Kurando, Normina

Macabangin, Hamira

Malonosan, Glydle Ann

Penuela, Cristele

Tapar, Mary Joy

Tubice, Jovy Grace

Ipinasa kay:
Gng. Guro Jane Jotajot
 TALAAN NG NILALAMAN

INTRODUKSYON ----------------------------------------------------------------------------------

Layunin---------------------------------------------------------------------------------------------

Paglalahad ng Suliranin ------------------------------------------------------------------------

METODOLOHIYA ---------------------------------------------------------------------------------

Saklaw at Delimitasyon -------------------------------------------------------------------------

Pamamaraan ng pagkalap ng Datos------------------------------------------------------------

KAUGNAY NA MGA LITERATURA AT PAG-AARAL -------------------------------

ANALISIS --------------------------------------------------------------------------------------------

DISKUSYON ---------------------------------------------------------------------------------------

BIBLIOGRAPI -------------------------------------------------------------------------------------

INDEKS ----------------------------------------------------------------------------------------------
 INTRODUKSYON

Ang wika ay sumasalamin sa kultura ng isang bansa, ito rin ang isa sa mga paraang

komuniasyon na nagbibigay ng buhay at nag tataglay ng ibat-ibang barayti. Masasabi ring

ang wika ang isa sa mga pinaka mahalagang bagay na na imbento ng mga tao. Ito rin ang

isa sa mga paraan upang ma ibahagi at maiparating sa ibang taong nasa ating paligid ang

nilalaman ng sa ating salooobin, naiisip, damdamin, opinion at adhikain. Mayroon ring

ibat-ibang barayti ang wika na maaring iklasipa na higit pa sa isang paraan. Tuklad na

lamang na tinatwag na idyolek, dayalek, at marami ang iba na may kaparaanan ng

pagkakaklasipa ng wika sa mga gumagamit nito, at ang kondisyong sosyal na naman ay

ang pagkakaiba-iba ng wika dahil sa ibat-iba nitong gawain, interes, propesyon,

pamumuhay at iba pa.

Ang varayti ng wika ay tumutukoy sa iba’t ibang grupo ng mga tagapagsalita o

grupong kinabibilangan.

Ang Wikang Ilonggo ay tumutukoy sa wika at kultura na may kaugnayan sa Negros

Occidental, Bacolod, Iloilo at Capiz. Kilala rin sa tawag na Wikang Hiligaynon. Ginagamit

rin ito sa mga grupo ng isla sa Panay, at probinsiya na rin tulad ng Capiz, Antique, Aklan,

Guimaras, at mga parte ng tulad ng Koronadal, Timog Cotabato, Sultan Kudarat at

gayundin ang malalaking parte ng Hilagang Cotabato. Meron itong mahigit 7,000,000

katao sa loob at maging sa labas ng Pilipinas na bihasa sa wikang Hiligaynon, at ang

karagdagang 4,000,000 katao naman na marunong nito at karagdagan lang sa kanilang

lingua franca. Kabilang ito sa pamilya ng Wikang Bisaya na kung saan ay kabilang din ito

sa mga pangunahing diyalekto ng Pilipinas.

 Isang larangan ng sosyolinggwistika na pinagtutuunan ngayon ng mgapag-aaral at

pananaliksik tungkol sa pagkakaiba ng wika o varayti at varyasyon ng wika. Kaugnay ng

mga pagpaplanong pangwika na isinasagawa sa mga bansa na multilinggwal ang mga tao,

may mga isyung panglinggwistiko na kaugnay ng pagkakaroon ng varayti ng wika.

Mga Wikang Hiligaynon sa Pilipinas

Rehiyon Bisayas
Mga katutubong
tagapagsalita
Pamilyang wika
Austronesian
Malayo-Polynesian
Borneo-Philippines
Central Philippine
Visayan
Central Visayan
Hiligaynon
Mga wikain/diyalekto
Standard/Urban Hiligaynon (Iloilo probinsya/Lungsod ng Iloilo diyalekto)
Guimaras Hiligaynon
Bacolodnon Hiligaynon (Metro Bacolod diyalekto)
Negrense Hiligaynon (Negros Occidental dialect)
Mindanao Hiligaynon
Sistema ng pagsulat Latin
Naunang naisulat sa Baybayi
Opisyal na katayuan
Opisyal na wika sa Wikang Rehiyonal ng Pilipinas
Pinangangasiwaan ng Komisyon sa Wikang Filipino
Layunin

Matukoy kung bakit mayroong ibat-ibang varayti at varyasyon ang wikang

Hiligaynon.
Mag bigay ng mga halimbawang wikang Hiligaynon.
Maipaliwanag ang sariling pagunawa kung ano ang kahalagahan ng wikang
hiligaynon.

Paglalahad ng suliranin
Ang Pag-aaral na ito ay tungkol sa pag aaral ng varayti at varyasyon ng wikang

Hiligaynon sa pilipinas. Ganun paman kahit na maliit lamang ang bansang pilipinas kung

pagbabasihan sa ating mapa. Di naman ito buo o magka dikit dahil sa distansyang dala ng

ating yamang katubigan tulad ng lawa, sapa, at dagat na syang dahilan kung bakit

mayroong libo-libong mga linggwahi na ginagamit ditto sa atinng bansa. Dahil din

sapagkaka iba-iba ng ating mga wikang ginagamit at kinagisan sa ating baying sinilangan,

di na natin maikakaila na dahil sa dami ng ating wikang ginagamit ay nag reresulta rin ito

ng di kaagad-agarang pagkakaunawaan at di rin natin maikakaila na ito rin ay nagiging

salik o sagabal sa madaling pag-unlad ng ekonomiya at bansa. Nagiging dahilan rin ito ng

di pagkakaunawaan na minsang di malabong humahantong sa kaguluhan. Ngunit ganun

paman ang wika ay sumasalamin sa kultura ng bawat bansa. Dahil sa pasalin-salin ng ibang

mga Pilipino mula sa isang lugar papunta sa isa pang pook ay dala-dala rin nito ang

kanyang wikang kinagisnan na kung saan ay halos nababago o nadadaragdagan ng mga

wikang gingamit sa kanilang pook na nilipatan o hinantungan na nagiging sanhi ng

pagdami ng ating wika o lingua franca.

1.Ano ang Varayti at Varasyon ng Wikang Hiligaynon?

2. Paano nagkakaiba- iba ang mga diyalekto sa bansang pilipinas?

METODOLOHIYA

Bahaging ito inilahad ng mananaliksik ang mga hakbang na ginamit sa pag aaral.

Matatagpuan ditto ang Saklaw at Delimitasyon, Pamamaraan ng Pagkalap ng Datos.

Saklaw at Delimitasyon

Ang pag- aaral na ito ay sumasaklaw at nililimitahan ng mga mananaliksik tungkol

sa Varayti at Varyasyon ng wikang Hiligaynon sa pilipinas. Upang makalakap ng mga

impormasyon tungkol sa Varayti at Varasyon ng Wikang Hiligaynon.

Pamamaraan ng Pagkalap ng datos

Sa paglikom ng mga datos may inihandang mga tanong tungkol sa wika, kultura at

paniniwala ng mga Hiligaynon. Ang mga mananaliksik. Gumamit ng mga katanungan

bilang batayan para makalikom ng mga impormasyon ukol sa varayti at varyasyon ng wika

sa pilipinas.

Talahanayan Varayti at Varasyon ng wikang ilonggo sa Pilipinas

Maraming salitang Kastila sa Ilonggo, mas marami kaysa Tagalog, bagaman sa

kolokyal na pananalita madalas gamitin sa Tagalog ang mga salitang Kastila. Kadalasang

"Ilonggo" ang tawag sa Wikang Kadalasang Hiligaynon sa Iloilo at Negros Occidental.

Kung tutuusin, ang Ilonggo ay isang pangkat ng ethnolinggwistiko na tumutukoy sa mga

mamamayan ng Iloilo at gayundin ang kulturang Hiligaynon. Ang pagitan ng diyalektong

Ilonggo at ang katawagang Hiligaynon ay hindi matukoy sa kadahilangang maaaring ang

isa ay pwedeng tumukoy sa wika at ang isa naman ay sa tao.

Ang Hiligaynon ay maraming hiram na salita mula sa wikang Espanyol mula samga

pangngalan (hal., santo mula sa santo), pantukoy (hal., berde mula sa verde, luntian), pang-

ukol (e.g., antes mula sa antes, bago), at pangatnig (hal. pero mula sa pero). Gayumpaman,

marami pa ring wikang Espanyol ang hiniram ng wikang Hiligaynon tulad ng barko

(barco), sapatos (zapatos),

kutsilyo (cuchillo), kutsara (cuchara)

 KAUGNAYAN NG MGA LITERATURA AT MGA PAG AARAL

Ang Filipino bilang isang buhay na wika ay nagtataglay ng iba’t ibang varayti

batay sa kasabihang Ingles,’’ Variety is the spice of life.”

Ayon kay Williams (1992) ang pagkakaroon ng mga uri o varayti ng wika na nak

ikita sa katayuang panlipunan ng isang indibidwal. Dito nagsimula ang mga pag-aaral sa

varayti ng wika na naging bahagi ng larangan ng sosyolinggw istika. At sa pagdaan ng

panahon, nagbunga ito ng mga teorya at konsepto kaugnay ng pagtuturo at pagkatuto ng

wika.

Ayon kay Sapir (1949), ang wika ay isang kasangkapan ng sosyalisasyon, na ang

mga ralasyong sosyal ay hindi matutupad kung walaito. Para naman kay Saussure (1915),

ang wika ay hindi kumpleto sa sinumang indibidwal o nagsasalita, nagagawa lamang ito sa

loob ng isang kolektibo o pangkat. Gayundin makikita ang paghahalo ng mga varayti ng

wika, dayalekto at register sa dalawang paraan: a) code switching o palit koda at b)

panghihiram.

Ayon kay Constantine (2002). Pagkakaiba tungo sa pagkakaisa.Dito ay hayagan

niyang iniugnay ang malaking kinalaman o ugnayan ng wika sa lipunan at ang lipunng ito

ay kinasasangkutan ng isang masining na kultura ng bansang pilipinas.” Ang kultura ay

hango sa mga tao at ang wika ay nagpapahayag ng espiritu/kaluluwang mga bumubuo sa

lipunan o komunidad.”
 Ayon pa kay Constantino (2002) mula kay Eastman (1971), nahahati sa dalawang

dimensyon ang varyabilidad o pagkakaiba- iba ng wika: ang heograpiko(diyalekto) at

sosyo-ekonomiko (sosyolek).

Ayon kay Williams (1992) ang pagkakaroon ng mga uri o varayti ng wika na nak

ikita sa katayuang panlipunan ng isang indibidwal. Dito nagsimula ang mga pag-aaral sa

varayti ng wika na naging bahagi ng larangan ng sosyolinggw istika. At sa pagdaan ng

panahon, nagbunga ito ng mga teorya at konsepto kaugnay ng pagtuturo at pagkatuto ng

wika.

Ayon kay Sapir (1949), ang wika ay isang kasangkapan ng sosyalisasyon, na ang

mga ralasyong sosyal ay hindi matutupad kung walaito. Para naman kay Saussure (1915),

ang wika ay hindi kumpleto sa sinumang indibidwal o nagsasalita, nagagawa lamang ito sa

loob ng isang kolektibo o pangkat. Gayundin makikita ang paghahalo ng mga varayti ng

wika, dayalekto at register sa dalawang paraan: a) code switching o palit koda at b)

panghihiram.

Ayon kay Dr. Constantino, isang dalubwikang Pilipino, may higit na isang daang

(100) mga wika at apat na raang (400) wikain ang matatagpuan sa Pilipinas. Ito ang

sumusunod: Tagalog, Waray, Ilokano, Kapampangan, Cebuano, Bicolano at ang

Hiligaynon.

Ang Hiligaynon ay naglalaman ito ng mga akdang pampanitikang tulad ng nobela,

maikling kuwento at tula at balita o artikulo tungkol sa mga napapanahong usapin.

 Sangguniang babasahin

Alonzo, R. I. (1993). Mga Pag-aaral sa Varyasyon at Varayti ng Wika. Papel na Binasa sa

Pambansang Kumperensya ng Pambansang Samahan sa Wika. U.P.

Beche, L., & Giles, H. (1984) Accommodation Theory: A Discussion in Terms of Second

Language Acquisition. Nasa International Journal of the Sociology of Language. Vol.46

Bernstein, B. (1972). Social Class, Language and Socialization. Nasa Giglioli, Language

and Social Context. Cox and Wyman Ltd. Great Britain.

Catford, J.C. (1965). A Linguistic Theory of Translation. Oxford University Press.

Oxford, USA

Constantino, P. C. (1993). Varayti at Varyasyon ng Wika: Historya, Teorya at Praktika.

Nasa Minanga, Sentro ng Wikang Filipino, UP, Quezon City.

Delima, P. (1993). Emerging Filipino Variety as InterchangesAmong Native ang Non-

Native Speakers: An Analysis. Disertasyong Iniharap sa Kolehiyo ng Edukasyon, UP.

Labov, W. (1970). The Study of Language in its Social Context. Nasa Language And

Social Context. Giglioli Cox and Wyman Ltd. Great Britain.

Liwanag, L. B. (1993 – 1998). Ang Register ng Filipino na Ginagamit ng mga Estudyante

sa Pamantasang Normal ng Pilipinas. Papel na Binasa sa Pambansang Seminar ng

Pambansang Samahan ng Wika, UP, 1993 at sa Internasyunal Kumperensya sa Filipino.

1998.
 Ocampo, N. S. (1993). Suroy-Suroy sa Palanan: Varayti ng Filipino sa Isang Multi-

Etnikong Probinsya. Papel na Binasa sa Pambansang

Kumperensya ng Pambansang Samahan sa Wika, UP.

Sapir, E. (1949). Language (An Introduction to the Study of Speech). New York: Harcourt,

Brace and World, Inc.

Semorlan, T. (2002). Chavacano Filipino: Varayti ng Filipino sa Siyudad ng Zamboanga.

Nasa Minanga. Sentro ng Wikang Filipino, UP, Quezon City.

Tollefson, J. W. (1991). Planning Language, Planning Inequality. Longman, Inc. New

York, USA.

Victor, F. C. (1993). Sarbey ng Varayti ng Filipino na Sinasalita ng mga Estudyanteng

Ibaloy at Kankanaey sa Benguet State University. Papel na Binasa

sa Pambansang Kumperensya ng Pambansang Samahan sa Wika,

UP
 DATOS

MGA SALITANG TAGALOG NA ISINALIN SA HILIGAYNON

TAGALOG HILIGAYNON

Pakibigay mo ito sa kaniya

Ihatag mo ini sa iya palihog
Tumatawa na siya
Nagakadlaw na siya
Kumain ka ng kanin!
Kaon ka na sang kan-.on
Kumain ka ng kanin!
Nakaka-on na ako sang kan-on
Kumain na ako ng kanin
Nakaka-on na ako sang kan-on
Kumakain ako ng kanin
Nagaka-on ako sang kan-on
Mamaya, kakain ako ng kanin
Karon, maka-on ako sang kan-on
Saan ka pupunta
Diin ka makadto
Pabili
Bakal!
Magkano ito
Tagpila ini
Mahal kita
Palangga ta ka
Mahal din kita
Palangga ta man ka
Pakisara ang pintuan
Siraduhi palihog ang pirtahan
Pakipunasan ang mesa
Palihog trapuhi ang lamesa
 MGA PANGHALIP

TAGALOG HILIGAYNON

bahay balay

ito ini

iyan ina

iyon ato

dito diri

diyan dira

doon didto

at kag

masarap manamit