1

Ang Ibong Adarna ay isang Koridong Pilipino. Ito ay tungkol sa isang

ibon na nagngangalang Adarna. Ang Ibong Adarna ay may taglay na
engkanto na nakakapagpagaling ng anumang karamdaman sa
pamamagitan ng kanyang tinig. Mahirap mahuli ito sapagkat nakaaantok ang
kanyang tinig at nagiging bato ang sinumang matamaan ng kanyang
dumi. Ang Ibong Adarna ay matatagpuan lamang sa Bundok ng Tabor,
namamahinga ito sa isang kakaibang punong kahoy na Piedras Platas kung
tawagin, na ubod ng kislap tuwing gabi (Ang Piedras Platas ay batong plata sa
Espanyol). Tuwing araw, ang Ibong Adarna ay namamasyal at bumabalik
lamang kapag gabi para mamahinga, at kumakanta ito ng pitong beses bago
matulog.
Ang Ibong Adarna ay isang pasalaysay na tula na ang buong
pamagat ay Corrido at Buhay na Pinagdaanan nang Tatlong Principeng
Magcacapatid na Anac nang Haring Fernando at nang Reina Valeriana sa
Cahariang Berbania. Walang tiyak na petsa ang tula, at nananatiling lihim ang
may-akda nito, bagaman may ilang naniniwala na ang nasabing tula ay
isinulat ni Huseng Sisiw na palayaw ni Jose de la Cruz.
Ang koridong Ibong Adarna ay binubuo ng 1,034 saknong
(katutubong tulang dalít na ang sukat ay wawaluhin din at may isahang
tugma). Ito ay naglalarawan ng kapangyarihan ng mahika, pagmamahalan
at pag-ibig, katapangan at katapatan, at ang panloloko at kawalanghiyaan
ng ilang tauhan.
Sa kasalukuyan, ang Ibong Adarna ay isa sa mahahalagang akda ng
Panitikang Pilipino na pinag-aaralan ngayon sa mataas na paaralan (sa unang
taon), alinsunod sa kurikulum na itinakda ng Kagawaran ng Edukasyon.

2
Pangunahing Tauhan:
Ibong Adarna
Isang engkantadong ibon. Ito ay nagpapahinga sa punong may mga
pilak na dahon kung sumasapit ang hatinggabi. Umaawit ito ng pitong
beses at sa bawat awit nito ay nag-iiba ng anyo ang kanyang mga
plumahe. At sinumang naghihintay sa kanya ay napipilitang makatulog
sa pitong ulit na pag-awit na ginagawa niya. Pagkatapos ng pitong awit
ay magbabawas ang Ibong Adarna bago matulog. Mahiwaga ang
kanyang awit at nakapagpapagaling ng anumang karamdaman sa
sinumang makadinig nito, ngunit ang mapatakan ng kanyang dumi ay
nagiging bato.

Haring Fernando
Kinikilalang isang haring makatarungan at makatuwiran. Hinahangaan
nang labis ang kanyang mahusay na pamamahala sa Berbanya dahil sa
payapang namumuhay ang mga mamamayan sa maunlad na
kaharian.

Reyna Valeriana
Ang butihing asawa ni Don Fernando at ina ng tatlong magigiting na
prinsipe ng Berbanya na sina Don Pedro, Don Diego, at Don Juan. Ang
kanyang kahinahunan ay lalong nagdulot ng kabutihan upang ang Hari
ng Berbanya ay higit na maging makatarungan at matalino sa
pamamalakad sa kaharian.

Don Pedro
Ang panganay na anak ng Hari at Reyna ng Berbanya. Isa siyang
magiting na mandirigma. Likas ang angking galing at talino na taglay ng

3
 isang prinsipeng tagapagmana ng korona, subalit likas din ang kanyang
angking kabuktutan at ang lihim na inggit. Naghahangad na sumunod
na maging hari ng Berbanya.

Don Diego
Ang pangalawang anak ng Hari at Reyna ng Berbanya. Isang prinsipeng
sunud-sunuran sa kapatid na si Don Pedro. Tulad ng panganay na
kapatid, siya ay bihasa rin sa paghawak ng armas. Bagama’t may
angking talino sa pamumuno at may kakayahan ding tanghaling
tagapagmana ng korona ay naging sunud-sunuran si Don Diego sa
panganay na kapatid kaya’t nawalan ng sariling desisyon. Si Don Diego
ay nalilihis ng landas dahil sa kabuktutan ni Don Pedro.

Don Juan
Ang pinakanatatanging prinsipe, ang bunsong anak ng hari at
reyna. Siya ang prinsipeng matuwid at nagmana ng pagiging
makatarungan at makatuwiran ng amang hari. Likas sa puso ang
kabutihan kaya’t nagawang linlangin ng dalawang kapatid na may
buktot na hangarin. Ang likas na kabutihang taglay ang nagligtas kay
Don Juan sa mga kapahamakang nasusuungan.

Iba Pang Tauhan:

Matandang leproso
Ang matandang may mahigpit na bilin na makipagkita muna si Don Juan
sa ermitanyo na naninirahan sa isang kuweba sa Bundok Tabor bago pa
man niya pangahasang hulihin ang Ibong Adarna.

Ermitanyo
4
 Ang matandang nagpayo kay Don Juan ng mga kailangan niyang
gawain para mahuli ang engkantadong Ibong Adarna.

Donya Juana
Ang kapatid ni Donya Leonora at prinsesang iniligtas ni Prinsipe Juan mula
sa higanteng nagbabantay sa kanya.

Donya Leonora
Ang bunsong kapatid ni Donya Juana at iniligtas ni Don Juan mula sa
serpyenteng may pitong ulo na tagapagbantay niya.

Haring Salermo
Hari sa kaharian ng Delos Cristal (Kaharian ng mga Kristal) at ama ni
Donya Maria Blanca. May taglay na mahikang itim.

Donya Maria Blanca

Ang prinsesa ng Reyno Delos Cristal. May taglay ding kapangyarihang
mahika na higit pa sa kanyang ama na si Haring Salermo.

5
BUOD:

Unang Bahagi
Noong unang panahon sa malayong reyno ng Berbanya, mapayapa
at masayang namumuhay ang mga mamamayan nito na di nakakakilala ng
ligalig. Ito ay utang ng lahat sa mabuting pamamalakad ng mabait na Haring
Fernando at ng kanyang butihing maybahay na si Reyna Veleriana.

Tatlong makikisig na binata ang kanilang mga anak na kapwa lugod

ang mga kanilang puso. Isa sa kanila ang nakatadhanang magmana ng setro
at korona ng kaharian ng Berbanya.

Si Don Pedro ang panganay sa tatlo, at siya ay naniniguro na siya ang

magiging tagapagmana ng korona. Malakas siya, matikas at kinagugulatan
ng lahat sa paghawak ng espada. Sumunod sa panganay ay si Don Diego,
ang binatang taring kung turingan, malilikot ang mga mata at tunay na mabilis
sa mga dalaga. Siya’y mahusay din sa espada. At ang bunso ay si Don Juan
na bagama’y mahiyain at may katangiang mababang-loob ay tunay na
kaakit-akit at itinitibok ng puso ng mga kadalagahan sa buong sakop ng
kaharian.

Sino sa tatlo ang karapat-dapat na magmana ng trono? Iyan ang

kaisipang bumabagabag sa kalooban ng matandang Haring Fernando. Sa
labis na pag-iisip na iyon at dahil na din sa katandaan marahil ay naratay ang
hari sa isang di maipaliwanag na pagkakasakit.

Ipinatawag ang mga magagaling na manggagamot. Subalit hindi

matuklasan ng mga dalubhasa ng reyno kung ano ang sanhi ng kanyang
karamdaman. Nagdulot ito ng labis na pag-aalala sa reyna. Ang
pagkakasakit ng hari ay ikinabahala ng labis ng buong kaharian. Ito’y labis ding

6
dinamdam ng bunsong anak na si Don Juan subalit hindi nina Don Pedro at Don
Diego na waring ang pagkakasakit ng ama ay isang bagay na dapat agahan
kundi man malaon nang kainipan.

Nang gabing iyon, habang tinatangay ng nakahihibang na lagnat

ang balisang hari sa kanyang himlayan ay isang waring panaginip ang
kaniyang gunita. Isang pagkaganda-gandang diwata na mistulang sugo ng
langit ang nanaog upang ihatid sa kanya ang balita sa magsisilbing lunas sa
kaniyang karamdaman.

Dahil hanggang ngayo’y hindi pa napagpasiyahan ng hari kung sino

ang magiging tagapagmana ng kaharian. Ang kaniyang karamdaman ay
ibinigay sa hari upang matulungan siyang magpasiya. Dito nakasalalay ang
kinabukasan ng kaharian ng Berbanya. Kung sinuman sa mga anak ng hari ang
makakapagpagaling ay siyang karapat-dapat na maging tagapagmana ng
setro at korona.

Sa Bundok ng Enkantadong Tabor ay namumugad ang Ibong

Adarna, kung sino sa anak ng hari ang makakahuli at magdadala nito sa hari
ay siya ang kaniyang pipiliin. Sa sandaling madala na ang ibon at marinig itong
umawit, ang hari ay gagaling. Isinalaysay ng hari kay Reyna Valeriana ang
panaginip na dumalaw sa kanya. Ito ay nagbigay ng ibayong pag-asa sa
kanyang nanlulumong kalooban dahil sa karamdaman.

At hindi nga nagtagal ay gumayak na si Don Pedro upang patunayan

sa lahat na siya ang tunay na tagapagmana ng setro at korona. Ipinagbunyi
ng buong lugod ng mga mamamayan ang paglisan ni Don Pedro upang
hanapin ang Ibong Adarna. Ang lahat ay umaasang magtatagumpay ang
prinsipe sa pagkuha ng lunas na magpapagaling sa minamahal nilang hari.

7
 Kung ilang araw na binagtas ni Don Pedro ang kasukalan ng
gubat. Nagpapahinga lamang siya upang kumain at matulog sa
paghahangad na makarating agad sa patutunguhan. Nang sapitin niya ang
rumaragasang ilog ay lalo siyang nagsikap na iyon ay matawid. Sa kabilang
pampang naroon ang Bundok Tabor na kanyang hinahanap. Inakyat niya ang
matarik na daanan ng Bundok Tabor. Abot-abot ang kanyang hingal nang
sapitin niya ang tuktok ng bundok. Kasalukuyang pinapawi niya ang matindi
niyang gutom nang may dumating na isang matanda at humihingi sa kanya
ng pagkain. Hindi niya ito binigyan ng pagkain.

Pinasok ni Don Pedro ang kakahuyan ng Bundok Tabor. Unti-unti nang

lumatag ang kadiliman nang matanawan ni Don Pedro ang isang kakaibang
puno. Lumalalim ang gabi at nabagot sa paghihintay ang prinsipe hanggang
sa siya ay dalawin ng matinding antok. Nang sumapit ang hatinggabi ay
nakatulog na si Don Pedro at hindi niya naulinigan ang pagaspas ng mga
pakpak ng Ibong Adarna na patungo sa punong pinagkakanlungan
niya. Dumapo ito sa sanga ng puno sa ibabaw ng tinutulugang lugar ni Don
Pedro. Nang matiyak ng Ibong Adarna na natutulog si Don Pedro ay nagsimula
itong umawit ng buong lambing. Makapitong ulit umawit ang Ibong Adarna at
sa lambing ng mga awit ay humanda ang Ibong Adarna upang matulog subalit
ito ay dumumi muna. At sa ilalim ng puno ay napatakan ng dumi ng ibon ang
nahihimbing na prinsipe. Noon din ay naging bato si Don Pedro at buong
tiwasay na natulog ang Ibong Adarna na parang walang nangyari.

Lumipas ang marami pang mga araw, at sa palasyo ay ipinatawag

naman ni Haring Fernando si Don Diego. Dinatnan ni Don Diego ang kanyang
inang reyna at amang hari na naghihintay. Sinabi ni Haring Fernando na ilang
araw nang wala si Don Pedro kaya siya ay nangangamba na baka hindi ito
nagtagumpay kaya naman kay Don Diego na ngayon nakasalalay ang
kanyang kaligtasan. Buong-puso naman na sumunod ang prinsipe sa

8
hari. Naglakbay noon din si Don Diego. Sa kasamaang palad ay sinapit din
niya ang nangyari kay Don Pedro at naging bato din. Nabigo na naman ang
hari na magamot ang kanyang karamdaman.

Si Don Juan ay labis na nag-aalala sa kanyang mga kapatid. Ipinasya

niyang dumulog sa kanyang amang hari at nagpaalam na siya naman ang
maglalakbay. Aalamin niya kung ano ang nanyari sa kanyang mga kapatid at
para mahuli at maiuwi na din sa palasyo ang Ibong Adarna.

Hindi nag-aksaya ng panahon si Don Juan. Noon din, matulin niyang

binagtas ang madilim na kagubatan. Mula sa malagim na kagubatan ay
walang gulat naman niyang tinawid ang rumaragasang ilog at sinapit niya ang
kabilang pampang na walang anumang sakunang naganap. Kakain na
lamang sana si Don Juan nang mapalingon siya sa may kakahuyan sa
pagkarinig sa panaghoy ng isang nilalang na dumaraing. Likas na may busilak
na kalooban si Don Juan kaya binigyan niya ito ng pagkain. Tinanong ng
matanda kung ano ang sadya ni Don Juan. Sinabi niya ang dahilan ng
kanyang paglalakbay, na hinahanap niya ang kanyang dalawang kapatid at
ang Ibong Adarna, na siyang tanging lunas sa kanyang amang may
karamdaman. Nang malaman ng matanda ang kanyang pakay, mahigpit na
itong nagbilin: Bago mo pangahasan ang paghuli sa Ibong Adarna ay
makipagkita ka muna sa ermitanyo na naninirahan sa isang kuweba sa Bundok
ng Tabor.

Ang pag-akyat sa Bundok Tabor ay agad sinimulan ni Don

Juan. Nang sapitin niya ang tuktok ng bundok ay buong panggigilalas niyang
nakita ang malaparaisong pangitain doon at ang punong may mga dahong
pilak na kanyang sadya. Tunay siyang humanga sa kagandahang ibinihis ng
kalikasan at sa luntiang kapaligirang kanyang pinagmamasdan. Kapagdaka’y
hinanap niya ang kuweba ng ermitanyo na mahigpit na ibinilin ng matandang

9
pulubi. Pinuntahan niya at magiliw siyang tinanggap ng matandang
ermitanyo. Ipinaghain pa siya ng nito ng makakain. Namangha si Don Juan
nang makita na ang inihain sa kanya ay siya ding tinapay na inilimos niya sa
matandang pulubi. Paanong ang tinapay na ipinagkaloob niya sa ketongin ay
naputa sa ermitanyo? Si Don Juan na din ang sumagot sa kanyang sarling
katanungan.

Sinabi sa kanya ng ermitanyo, Sapagkat naipamalas mo ang

kabutihan ng kalooban ng mga sandaling sapitin mo ang pook na ito ay
nakatalaga ako ngayon na tulungan kang mahuli ang Ibong Adarna.

Ang Ibong Adarna ay isang engkantadong ibon na hindi mahuhuli ng

gayun-gayon lamang. Mahiwaga ang kanyang awit at ang mapatakan ng
kanyang dumi ay nagiging bato.

Siya ay humahapon sa punong may mga pilak na dahon kung

sumasapit na ang hatinggabi. At sinumang naghihintay sa kanya ay
napipilitang makatulog sa pitong ulit na pag-awit sa ginagawa niya. Sa bawat
awit niya ay nag-iiba ang anyo ng kanyang mga plumahe. wika ng
ermitanyo.

Binigyan siya ng ermitanyo ng pitong dayap. At mahigpit na ibinilin

na: Sa bawat awitin ng Ibong Adarna ay susugatan mo ang iyong bisig at
pipigaan ng dayap ang sugat upang sa kirot na mararamdaman ay hindi
makatulog sa kabila ng malambing niyang awit.

Pagkatapos ng pitong awit ay magbabawas ang Ibong Adarna

bago matulog. Iwasan mong mapatakan ka noon kundi ay magiging bato
ka. Ang taling gintong ito ang tanging mabisa upang siya ay talian.

At isang bagay pa, sa sandaling mahuli mo na ang Ibong Adrana ay

sumalok ka ng tubig sa bukal na malapit sa puno at ibuhos mo sa dalawang
10
batong nasa ilalim ng puno upang bumalik ulit sa dating anyo ang dalawa
mong kapatid, sabi ng ermitanyo bago umalis si Don Juan.

Si Don Juan ay nagtungo sa kinatitirikan ng puno sa Bundok ng

Tabor. Inabot siya doon ng hatinggabi sa paghihintay at di kawasa’y
naulinigan niya ang pagaspas ng mga pakpak na hudyat na ang Ibong
Adarna ay dumarating na upang humapon sa puno. Pagdapo sa sanga ay
pitong ulit na umawit ang Ibong Adarna ng buong tamis at lambing at pitong
ulit na nag-iba ng anyo ang kanyang plumahe. Pitong ulit din na sinugatan ni
Don Juan ang kanyang bisig at pinigaan iyon ng dayap upang hindi makatulog
sa lambing ng mga awiting iyon.

Matapos dumumi ang Ibong Adarna ay natulog ito at agad namang

inakyat ni Don Juan. Pagkatapos niyang mahuli ang Ibong Adarna, pumunta
agad siya sa ilog upang kumuha ng tubig para ibuhos sa kanyang mga
kapatid. Noon din ay nagbalik sa kanilang dating mga anyo sina Don Pedro at
Don Diego.

Gayon na lamang ang tuwa ni Don Juan nang muling makita ang
kanyang mga kapatid. Ipinaliwanag ni Don Juan ang buong pangyayari sa
dalawang kapatid at noon din ay pinagharian ang kanilang mga puso ng
matinding inggit. Nang magbukang liwayway, tinungo nila Don Juan ang
kuweba ng ermitanyo upang magpasalamat at magpaalam. Sila ay pinakain
nito at ginamot din ang mga sugat ni Don Juan. Pagkapahinga, ay pinauwi na
sila ng ermitanyo at pinayuhang walang manloloko o magtataksil isa man sa
kanila.

Hindi sumunod sa ermitanyo ang dalawang prinsipe na si Don Pedro

at si Don Diego. Si Don Juan ay walang awang pinagtulungang bugbugin ng
magkapatid na pinaghaharian ng inggit at pag-iimbot.

11
Ikalawang Bahagi
Nang makita nilang wala ng lakas at halos hindi na humihinga si Don
Juan, kinuha nila ang Ibong Adarna. Iniwan ng dalawa ang inaasahan nilang
mamamatay na si Don Juan at matulin silang nagbalik sa kaharian ng
Berbanya.

Isang mabunying pagsalubong ang inukol ng mamamayan ng reyno

ng Berbanya sa dalawang animo’y mga bayaning nagbalik. Ngunit pagdating
nila doon ay lulugo-lugo na ang ibon at ayaw nitong umawit. Sinabi ng Ibong
Adarna na aawit lamang siya sa harap ng tunay na nakahuli sa kanya, at ito ay
si Don Juan na binugbog ng dalawang kapatid na prinsipe. Si Don Juan naman
ay halos di makatayo sa kanyang kalagayan dahil sa natamo niyang matinding
pambubugbog. Kaya’t siya’y matimtim na nanalangin sa Birheng Maria upang
siya ay tulungan. Parang tinugon naman ang kanyang panalangin, dahil may
dumating na isang matanda at siya ay ginamot.

Agad na umuwi sa kaharian si Don Juan sa pangambang hindi niya

maabutang buhay ang kanyang amang hari. Pagdating ni Don Juan, noon
din ay pumailanglang at napuno ang buong silid ng matamis at malambing na
awitin ng Ibong Adarna. At sa pag-awit na iyon ng Ibong Adarna, agad na
gumaling ang karamdaman ni Haring Fernando.

Nagpatawag ng isang pagpupulong ang hari sa

konseho. Napagkaisahan na parusahan ang dalawang prinsipe sa
pamamagitan ng pagtapon sa dalawa upang hindi na makasama ni Don
Juan. Ngunit sa kabaitang taglay ni Don Juan ay hindi niya hinayaang
maparusahan ang kanyang mga kapatid. Dahil sa Adarna, gumaling si Haring
Fernando, kaya naman pinabantayan niya ang Ibong Adarna sa tatlo niyang

12
anak. Kung sinuman ang magpapakawala nito ay mapaparusahan ng
kamatayan.

Sina Don Pedro at Don Diego ay likas na may kasamaang ugali. Isang
gabi, nang si Don Juan ang nagbabantay ay tila nakatulog. Marahang lumapit
si Don Pedro sa ibon at ito ay kanyang pinakawalan. Lumipad papalayo ang
Ibong Adarna sa kaharian ng Berbanya. Nang magising si Don Juan ay laking
pagtataka niya nang makitang wala na ang Ibong Adarna. Natakot si Don
Juan dahil alam niyang mapaparusahan siya ng
kamatayan. Napagpasiyahan ni Don Juan na umalis upang hanaping muli
ang Ibong Adarna. Nang magising si Haring Fernando, nakita niyang wala na
sa hawla ang Ibong Adarna. Tinanong niya sina Don Pedro at Don Diego kung
sino ang nagpakawala sa Adarna. Ang isinagot ng dalawa ay si Don
Juan. Akala ng dalawa ay naisahan na nila ang kanilang bunsong kapatid
ngunit dahil sa nawawala si Don Juan, ay agad inutos ng amang hari sa kanila
na hanapin si Don Juan.

Nang natagpuan nila si Don Juan sa Bundok ng Armenia, napag-isip-

isip nina Don Pedro at Don Diego na kung isasama nila ang kapatid kay Haring
Fernando ay tiyak na malalaman nito ang totoong nangyari. Kaya naman
kinumbinse nilang dalawa na manirahan na lamang silang magkakapatid sa
Bundok ng Armenia. Doon ay wari’y wala silang lungkot na dinaranans. Kung
wala sila sa batis, sila ay nasa bukid. Isang araw ng paglalakbay, nakakita sila
ng balon. Gusto ni Don Juan na maabot ang ilalim ng balon. Dahil si Don Pedro
ang panganay ay siya ang nangunang bumaba. Dahan-dahan siyang
nagpatihog sa ilalim ng balon. May 30 dipa pa lamang ang lalim at habang
inaabot ang kalaliman nito, binatak na niya ang lubid. Ito ang hudyat na siya
ay hilahin na paitaas nina Don Diego at Don Juan. Sumunod naman si Don
Diego, ngunit nakakatatlong dipa pa lamang ay umahon na siya

13
Ikatlong Bahagi
Si Don Juan naman ang sumubok magpatihulog sa balon. Narating
niya ang pinakamababang bahagi ng balon at kinalag niya ang tali upang
siya ay maglakad. Namangha siya sa pook na kanyang nakita at nabighani
nang makita niya si Donya Juana. Iniligtas niya ito mula sa kamay ng higanteng
nagbabantay dito. Hinikayat niyang umalis na si Donya Juana, ngunit nag-
atubili itong umalis sa dahilan na hindi niya maiiwan ang kanyang bunsong
kapatid na si Donya Leonora na hawak naman ng isang serpiyenteng mabagsik
na may pitong ulo. Sa palasyo nagpunta sina Don Juan at Donya
Juana. Namangha din si Don Juan sa kagandahan ni Donya Leonora. Natalo
ni Don Juan ang serpiyente. Dahil sa pagmamadali ay naiwan ni Donya
Leonora ang kanyang singsing na diyamante at ang nadala lang niya ay ang
kanyang alagang hayop na lobo.

Agad tinalian ni Don Juan sina Prinsesa Juana at Prinsesa Leonora

para mai-akyat palabas ng balon. Hinila naman nina Don Pedro at Don Diego
ang lubid pataas. Nagkagusto kaagad si Don Pedro kay Donya Leonora sa una
pa lamang pagkakita dito. Paalis na sila nang maalala ni Donya Leonora ang
naiwan niyang singsing na diyamante. Nagkusang-loob si Don Juan na kunin
ang singsing. Muli siyang bumababa sa balon, ngunit sampung dipa pa
lamang siyang nakakababa ay agad nang pinutol ni Don Pedro ang lubid.

Nalungkot ng labis si Donya Leonora sa nangyari kay Don Juan. Nang

sila ay aalis na, pinagbilinan niya ang kanyang alagang hayop na lobo na
tulungan nito si Don Juan. Nakarating ng maayos sina Don Pedro, Don Diego,
Donya Juana at Donya Leonora sa kaharian ng Berbanya. Ikinasal si Don Diego
kay Donya Juana samantalang si Don Pedro naman ay nabigo ang pag-ibig
kay Donya Leonora.

14
 Nakarating ang lobo sa kinaroroonan ni Don Juan at ginamot nito si
Don Juan. Kinuha ni Don Juan ang singsing ni Donya Leonora at umuwi na ito
pabalik ng Berbanya. Sa paglalakad ni Don Juan, siya ay
napagod. Nagpahinga siya sa isang punongkahoy at nakatulog. Siya namang
pagdating ng Ibong Adarna, dumapo sa puno at nagsimulang kumanta.

Ayon sa kanyang kanta, si Juan ay naaalala ni Donya

Leonora. Ngunit, mayroon pang mas maganda kay Donya Leonora. Ito ay si
Donya Maria Blanca na anak ni Haring Salermo ng kaharian ng Delos Cristal. Si
Donya Maria ay maipagkakapuri ni Don Juan sa kanyang amang Haring
Fernando, sabi pa ng awit ng Ibong Adarna.

15
Ikaapat na Bahagi
Sa kaharian naman ng Berbanya ay nagdadalamhati si Donya
Leonora sa tila patay na si Don Juan dahil sa tagal ng pagkakawala nito.

Samantala, si Don Juan ay limang buwan nang naglalakbay. Sa

kanyang paglalakbay ay nakita niya ang isang ermitanyo na hanggang
baywang ang balbas. Binigyan ni Don Juan ang matanda ng kapirasong
damit. Nagulat ang ermitanyo pagkakita sa damit, sabay sinabi nitong, Hesus
na Panginoon ko, isang galak ko na itong pagkakita sa baro Mo.

Ipinaliwanag ni Don Juan sa ermitanyo kung anong dahilan at siya

naparoon sa lugar na iyon. Ayon sa kanya, hinahanap niya ang kaharian ng
Delos Cristal, ngunit wala naman nakakaalam kung saan ito. Sinabi ng
ermitanyo na magpunta siya sa ikapitong bundok na kinaroroonan ng isang
matandang ermitanyo at doo'y magtanong.

Nang makarating na siya sa matandang ermitanyo, tinanong niya

kung saan makikita ang kaharian ng Delos Cristal. Ngunit hindi din alam nito
kung saan matatagpuan iyon. Kaya’t tinanong ng ermitanyo ang kanyang
mga alagang ibon at isang agila. Sinabi ng agila kung saan matatagpuan ang
kaharian. Laking tuwa ni Don Juan dahil makikita na niya ang kaharian ng Delos
Cristal at higit sa lahat si Donya Maria Blanca na may higit na kagandahan.

Sumakay si Juan sa likod ng agila at sila ay lumipad na. Narating nila

ang kaharian ng Delos Cristal. Sinabi ng agila kay Juan na huwag kakalimutan
ang kanyang bilin: Mamayang ika-apat, ang tatlong prinsesa ay maliligo at
nakadamit na kalapati. Ikaw ay magtago at huwag magpapakita. Pagkasabi
ng kanyang habilin, lumipad na ang agila. Iniwan na sa kaharian ng Delos
Cristal si Juan.

16
 Dumating nga ang tatlong prinsesa sa oras na binanggit ng
agila. Ang kagandahan ni Donya Maria ay talagang kaakit-akit. Sabay-sabay
na naligo ang tatlong prinsesa. Habang naliligo, lumabas ang kapilyuhan ni
Don Juan at tinago ang damit ni Donya Maria.

Pagkaraan ng ilang sandali, natapos na sa paliligo ang tatlong

prinsesa. At nagsimula nang magbihis ngunit hindi makita ni Donya Maria ang
kanyang damit, kaya siya nagalit.

Pagkaraan ng ilang sandali, lumabas na si Don Juan, sabay lumuhod

sa harap ni Donya Maria. Kaagad sinabi ni Juan ang kanyang pag-ibig kay
Maria. Pinatayo siya ni Donya Maria Juan at marahang sinabihan ito na tingnan
niyang mabuti ang mga batong nakabakod sa palasyo. Ang mga iyon ay mga
taong naengkanto ng kanyang ama : mga prinsipe, kabalyero at
konde. Naging bato sila dahil hindi sila nakatupad sa iniatas ng kanyang
amang hari.

Sinabi ni Maria kay Juan, Mamayang ika-lima, ang aking ama ay

magigising at ikaw ay makikita. Kapag tinanong ka kung ano ang sadya mo
dito. Sabihin mong hihingin mo ang kamay ng isa sa mga prinsesa. Kapag
niyaya kang pumanik sa palasyo ay tumanggi ka sapagkat mamamatay
ka. Kung ikaw ay magpapatuloy, kahit na ano ang ipagawa sa iyo ng aking
ama ay tanggapin mo. Ako ang bahala!

Pagkaalis ng prinsesa, nagising si Haring Salermo. Kaagad ngang

nakita si Juan. Kinumbida ng hari si Juan na pumanik sa palasyo ngunit gaya
ng ibinilin ni Donya Maria, tumanggi si Juan. Sinabi ni Don Juan na nais niyang
hingin ang kamay ng isa sa mga prinsesa at nakahanda siyang sundin ang
anumang iutos ng hari.

17
 Kaya naman tinawag ni Haring Salermo ang isang utusan at
nagpakuha ng isang salop ng trigo. Binigyan niya ng isang mahigpit na
pagsubok si Juan. Inutusan niyang tibagin ni Don Juan ang bundok at patagin
iyon. Pagkatapos ay isabog ang trigo. Sa gabi ding iyon ay anihin at gawing
tinapay. Ang tinapay na magagawa ay kailangang nasa hapagkainan na
niya pagdating ng umaga.

Pagkakuha ni Juan ng trigo, agad siyang umuwi. Hinintay ni Donya

Maria na makatulog ng mahimbing ang lahat. Nagtungo siya sa bahay ng
potrero na siyang pook tipanan nila ni Juan. Kaagad na sinabi ni Juan kay
Maria ang ipinagagawa ng hari. At gaya ng naipangako ni Maria kay Juan na
siya ang bahala sa lahat ng iutos ng kanyang ama, agad na naisakatuparan
ang lahat ng hiling ni Haring Salermo.

Si Haring Salermo ay nagtataglay ng kapangyarihan ng mahika negra

samantalang si Donya Maria ay mahika blanka ang taglay. Daig niya ang
kapangyarihan ng kanyang amang hari.

Nagulat si Haring Salermo nang makita niya kinabukasan ang mainit

na tinapay sa ibabaw ng kanyang mesa. Ipinatawag niya si Don
Juan. Ipinakita ni Haring Salermo ang isang prasko na mayroong 12
negrito. Ipinaliwanag ng hari na kanyang pakakawalan ang mga negrito sa
karagatan. Ang mga pinakawalang mga negrito ay kailangang niyang
hulihing isa-isa hanggang kinabukasan. Sa isip-isip ng hari, mahihirapan si Don
Juan. Ngunit hindi naman kinabahan si Juan sapagkat alam niyang hindi siya
pababayaan ni Donya Maria.

Nang gabi ding iyon ay muling nagpunta si Donya Maria sa bahay ng

potrero. Ipinagtapat ni Juan ang ikalawang pagsubok ng hari. Nagpunta
silang dalawa sa dagat at tinawag ni Maria ang lahat ng mga negrito na
magbalik sa loob ng prasko. Kinabukasan, natupad ang kagustuhan ni Haring

18
Salermo. Ipinatawag niyang muli si Don Juan upang bigyan muli ng mahirap
na pagsubok. Sinabi ng hari kay Don Juan na ang bundok na nakikita niya ay
kailangang ilagay sa gitna ng dagat. Pagkatapos ay gawing kastilyo at bukas
din ng umaga ay kailangang makita ng hari. Kailangang lagyan din ni Juan ng
tuwid na daanan magmula sa palasyo hanggang kastilyo. Tumango na
lamang si Juan.

Lahat ng pinag-utos ng hari ay ginawa ni Donya Maria. Pagkagising

ng hari ay agad niyang tiningnan ang kastilyo. Laking pagtataka ng hari kung
saan kinukuha ni Don Juan ang kanyang kapangyarihan. Noon lamang siya
natalo.

Kinabukasan, naglahong parang bula ang kastilyong ginawa. Kaya

naman ipinatawag muli ni Haring Salermo si Don Juan. Nabanggit ni Haring
Salermo na sa pamamasyal ay nahulog niya ang kanyang singsing sa
dagat. Kailangang makuha iyon ni Don Juan.

Ang tanging paraang ginawa nina Maria at Juan ay tadtarin ang

katawan ni Maria. Ang mga parte ng katawan na tinadtad ay naging mga
isda na hahanap sa singsing ni Haring Salermo. Malinaw na inihabilin ni Maria
kay Juan na magbantay sa kanyang pagbalik at huwag itong
matutulog. Ngunit nakatulog si Juan. Kaya walang kumuha ng singsing sa
iniabot ni Maria. Umahon si Donya Maria na ang katawan ay patang-
pata. Natauhan si Don Juan sa kanyang pagkakamali. Sa kabila ng
nagawang pagkukulang ni Juan, mahal pa rin siya ni Donya Maria at hindi pa
rin nito matitiis na siya'y hatulan ng kanyang ama. Muling inulit ni Don Juan ang
pagtadtad sa katawan ni Donya Maria, subalit sa ikalawang pagkakataon ay
hindi niya namalayang may tumalsik na daliri ni Donya Maria. Kaya sa kabila
ng naging tagumpay ni Donya Maria na kunin ang diyamanteng singsing, ang
pagmamadaling iyon ni Don Juan sa pagtadtad ay nagdulot ng isang

19
napakalaking pagkakamali. Nang umahon si Donya Maria at maging taong
muli, kulang ng dulo ang kanyang isang daliri.

Kinabukasan, nadukot ng hari ang singsing sa ilalim ng kanyang unan

gaya ng kanyang kagustuhan. Subalit hindi pa rin lubos na nasiyahan si Haring
Salermo na naibalik sa kanya ang singsing na diyamante. Muli niyang
ipinatawag si Don Juan para muling utusan.

Ako'y may kabayong sadyang ilap at kay lupit, nais kong siya'y
paamuhin mo. ang utos ng hari kay Don Juan. Sa unang pagkakataon ay
nagulumihan si Donya Maria nang malaman ang bagong pinag-uutos ng
kanyang ama kay Don Juan. Sinabi niya na ang kabayong kailangang
paamuhin ni Juan ay walang iba kundi si Haring Salermo rin na
nagbabalatkayong kabayo. Kaya naman, tinuruan na lamang niya si Don
Juan kung paano mapapa-amo ang kanyang amang nagbabalatkayong
kabayo. Ginawa ni Don Juan ang lahat ng paraang sinabi ni Donya Maria
upang mapaamo ang mabagsik na kabayo. Mahigpit ang hawak niya sa
renda upang hindi tuluyang makalipad ito habang patuloy na nakapreno ang
kabayo sa tulong naman ni Donya Maria.

20
Ikalimang Bahagi
Kinaumagahan ay ipinatawag ni Haring Salermo si Don
Juan. Masasakit ang katawan ng hari pero panahon na upang ipagkaloob
niya ang isang anak sa prinsipe. Ang sabi ng hari kay Don Juan ay: Yamang
naisakatuparan mo ang lahat nang inutos ko, mamili ka ngayon sa aking
tatlong anak.

Sinamahan ng hari si Don Juan sa tatlong kuwartong magkakatabi at

sadyang may tablang inilapat na may butas na tanging hintuturo lamang ng
bawat bawat prinsesa ang makikita ni Don Juan at hindi ang kagandahan ng
mga ito. Agad namang pinili ni Don Juan ang kamay ni Donya Maria, na may
palatandaan ng kanyang naging malaking pagkakamali.

Nagalit ang hari sa dahilang si Donya Maria ay ang kanyang

paboritong anak. Kaya naman, binalak niyang ipatapon si Don Juan sa
Inglatera para sa kapatid nito siya ipakasal. Pero mabilis na nagtanan si Donya
Maria at Don Juan. Dahil sa galit ng hari, isinumpa niya si Donya Maria, Ikaw
nawa ay malimutan ni Don Juan. Ikaw ay kanyang pababayaan at pakakasal
siya sa iba. Sumpang naulinigan ni Donya Maria kaya't labis ang kanyang pag-
aalala nang magpasya si Don Juan na iwanan muna siya para magtungo sa
palasyo. Kaya naman mahigpit siyang nagbilin na huwag titingin at lalapit si
Don Juan sa sinumang babae sa palasyo upang hindi siya magawang limutin
nito.

Hindi na nakita ni Haring Salermo ang katuparan ng kanyang

sumpa. Siya ay nagkasakit dahil sa matinding dalamhati na naging dahilan ng
kanyang pagkamatay.

21
 At nagbalik nga ng kaharian ng Berbanya si Don Juan upang hingin
ang bendisyon ng amang hari. Ang sabik at matagal nang naghihintay na si
Donya Leonora ay lumapit kay Juan. Dahil dito, iglap at nakalimot si Don Juan
sa kanyang binitiwang pangako kay Donya Maria, isang katuparan ng sumpa
ni Haring Salermo.

Hindi nagtagal ay itinakda ang kasal nina Don Juan at Donya

Leonora. Samantala, natuklasan na ni Donya Maria ang kataksilan ni Don Juan
dahil sa gagawing pagpapakasal sa ibang prinsesa. Nag-alimpuyo sa galit ang
kanyang dibdib.

Lulan ng karosang ginto, nagpanggap na emperatriz si Donya Maria

upang dumalo sa kasal nina Don Juan at Donya Leonora. Nang dumating si
Donya Maria na naka-bihis emperatriz, namangha ang lahat. Maganda ang
gayak ni Maria at litaw ang kanyang kagandahan. Ang pakay niya ay pigilin
ang pag-iisang dibdib ng dalawa. Malugod na tinanggap ni Haring Fernando
ang pagdalo ng emperatriz. Subalit hindi nakilala ni Don Juan na ang
emperatriz ay walang iba kundi si Donya Maria. Nakiusap si Donya Maria sa hari
na bago ikasal sina Don Juan at Donya Leonora ay magdaos muna ng munting
palabas sa harap ng lahat. Sa pamamagitan ng dula-dulaan ay nagawang
isalaysay ng mga negrito at negrita ang lahat ng pinagdaanang hirap ni Don
Juan sa mga pagsubok na ibinigay ni Haring Salermo. Pinalo ng negrita ang
negrito at tinanong kung naaalala nito ang mga ginawang pagtulong ni Donya
Maria sa kanya sa kaharian ni Haring Salermo na kanyang ama. Sa tuwing
papalo ang negrita ay hindi nasasaktan ang negrito kundi ay si Don Juan. Kaya
naman, unti-unting nagbalik ang mga alaalang nangyari sa kanila ni Donya
Maria. Noon din ay pinatotohanan ni Don Juan na ang lahat ng nasaksihang
dula-dulaan ng mga negrito at negrita sa palasyo ay pawang mga
katotohanan.

22
 Sa wakas hindi rin nabigo ang sobrang pagkakagusto ni Don Pedro
kay Donya Leonora dahil silang dalawa din ang tuluyang nagpakasal.

Si Don Juan naman ang nagpakasal kay Donya Maria. Hiniling nila na
kay Don Pedro na lamang ibigay ang trono sa kadahilanang sila ni Don Juan at
Donya Maria ay nakatakdang pagharian ang monarka ng Delos Cristal. Kaya
pagkatapos ng kasalan ay umuwi na sila sa kaharian ng Delos
Cristal. Nagkaroon ng isang pista para ipagdiwang ang pagluwalhati sa
Bathala. Kalakip na rin ang dalangin para sa mga yumaong kapatid at
magulang ni Donya Maria. At ang mga na-engkantong mga prinsipe,
kabalyero at konde ay inalisan na ni Donya Maria ng sumpa. At ang lihim na
pinaka-iingatan ng mga magulang ni Donya Maria ay kanya ring inilantad
na. Nagbalik sa pagiging leon at tigre ang mga utusan at nagsilantaran ang
mga tunay na tao na nagtatagong kasangkapan sa loob ng
palasyo. Itinanghal na hari at reyna si Don Juan at Donya Maria sa kaharian ng
Delos Cristal. Siyam na araw ang ginanap na pista. Di magkamayaw sa
kasiyahan ang mga taong-bayan. Sa bagong pamamahala ni Don Juan ay
tanging kaayusan ng kaharian ang hinahangad. At dahil sa kanilang mabuting
pamumuno sa kaharian, sila ay lalong minahal ng taong bayan.

Ang salaysay at hiwagang nakabalot sa dalawang reyno ay

maligayang winakasan ng malamyos na awitin ng Ibong Adarna.

23