prof.

dr Dževad Bibić

2020/2021
Eksploatacioni režimi rada motora sus
 Stacionarni režimi
 Nestacionarni režimi

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3-2

Eksploatacioni režimi rada motora sus
 Jednačine ravnoteže
Stacionarni režim Nestacionarni režim
– Za motorni mehanizam
d
Me  M p  0 IS  Me  M p
d
– Za sistem hlađenja
dT
 Q 0 c  Q m  Q h
Q m h d
– Za usisni sistem Vu dp k
  m k  m c
k m
m c  0 RTk d

– Za izduvni sistem Vi dp r
  m r  m T
r  m
m T  0 Rr Tr d
– Za turbo kompresor
dr
IK   MT  M K
MT  M K  0 d

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3-3

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada

 Eksploataciona karakteristika brodskih motora

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3-4

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada

 Vremenska karakteristika broja obrtaja i ugaonog ubrzanja koljenastog vratila
diesel motora teretnog vozila

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3-5

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada

 Promjena režima rada automobilskog motora u uslovima gradske vožnje

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3-6

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada

 Prelazni režim izazvan promjenom ciklusne dobave goriva ∆GC
 Prelazni režim izazvan promjenom obrtnog momenta potrošača Mp
+ Uticajni faktori:
+ Faktor relativne promjene
količine goriva
 
  2 1


+ Faktor relativne promjene
momenta potrošača


 
2 1

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3-7

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada

 Osnovne grupe prelaznih procesa
 Konstantnost ciklusne dobave goriva ∆GC

 Kočenje motora zbog povećanja opterećenja Mp

 Ubrzanje motora zbog smanjenja opterećenja Mp

Konstantnost broja obrtaja motora n

 Prihvatanje opterećenja – povećanje Mp uz istovremeno povećanje
dobave goriva ∆GC
 Prihvatanje rasterećenja – smanjenje Mp uz istovremeno smanjenje
dobave goriva ∆GC
 Jednačina vučnog bilansa transportnog sredstva

 
      2
 
  
Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3-8
Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada

 Stacionarne i nestacionarne karakteristike

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3-9

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada

 Relativni pokazatelji za ocjenu rada motora na prelaznim režimima

 
 
    

 Relativna odstupanja pokazatelja za ocjenu rada motora na prelaznim režimima

 
     

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3 - 10

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada

 Srednji relativni pokazatelji za ocjenu rada motora na prelaznim režimima

     

 Relativno odstupanje srednjih vrijednosti pokazatelja za ocjenu rada motora na

prelaznim režimima

 
       

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3 - 11

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada

 Za tehnološke radne cikluse potrošača energije

     

 Relativna odstupanja srednjih vrijednosti pokazatelja tehnološkog ciklusa

potrošača energije
          
 Ocjena stepena iskorištenja potencijalnih mogućnosti motora sus u eksploataciji
 Koeficijent opterećenja motora


 Koeficijent iskorištenja snage motora
  
Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3 - 12
Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada - Režim startovanja motora

 Značaj posmatranja procesa startovanja motora

 Povećan intenzitet habanja
 Veliki broj uticajnih faktora
 Intenzivniji nastanak ozbiljnijih otkaza
 Ekstremni uslovi startovanja

 Podjela procesa startovanja motora u vremenske faze na primjeru diesel

motora:
 Obrtanje KV do pojave zapaljenja gorive smjese
 Ubrzanje motora do početka djelovanja regulatora broja obrtaja
 Ubrzanje motora uz istovremeno smanjenje dobave goriva
 Zagrijavanje motora sa relativno malom promjenom broja obrtaja KV i radnih
parametara

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3 - 13

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada - Režim startovanja motora

 Regulaciono polje dvorežimskog regulatora

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3 - 14

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada - Režim startovanja motora

 I faza:
 Kvalitet podmazivanja tarućih površina

 Temperaturno stanje motora

 Stanje vazduha na ulazu u cilindar

 Doziranje goriva

 II faza:
 Javljaju se najveći poremećaji

 Mali početni broj obrtaja KV

 Veliki intenzitet povećanja broja obrtaja KV

 Niske temperature zidova cilindara

 Pogoršane karakteristike dobave goriva

 Niske vrijednosti pritiska i temperature u cilindru na kraju takta sabijanja

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3 - 15

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada - Režim startovanja motora

 Uticaj broja obrtaja KV na proces startovanja motora

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3 - 16

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada - Režim startovanja motora

 Uticaj temperature zidova cilindra i dobave goriva na period zakašnjenja paljenja
(pritajenog sagorijevanja)

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3 - 17

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada - Režim startovanja motora

 Indikatorski dijagram i pokazatelji radnog procesa u prvom ciklusu pri
startovanju hladnog diesel motora u zavisnosti od početnog broja obrtaja

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3 - 18

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada - Režim startovanja motora

 pokazatelji radnog procesa pri startovanju hladnog prehranjivanog diesel motora
(TK)

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 3 - 19

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada - Režim startovanja motora

 Promjena intenziteta habanja pri procesu startovanja motora

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 4 - 20

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada - Režim startovanja motora

 Uticaj okolne temperature na prehranjivani diesel motor

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 4 - 21

Eksploatacioni režimi rada motora sus

 Stacionarni i nestacionarni režimi rada - Režim startovanja motora

 Intenzitet habanja glavnih ležaja (a) i klipa od Al-legure (b) diesel motora u
zavisnosti to i thl pri konstantnoj dobavi goriva

Ispitivanje i eksploatacija motora– 2020/2021 – VI semestar Bsc studija 4 - 22