‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي‬

‫ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻣﺘﺮﺟﻤﻴﻦ‪:‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺣﺴﺎن ﻋﻤﺮاﻧﻴﺎن‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫‪ ‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺎر ‪5 ...................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪7 .......................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻃﺮاﺣﻲ اﻻﺳﺘﻴﻚ ‪13 .............................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬
‫روش ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪23 ...................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي ﺧﻤﺸﻲ ‪41 ............................................................................................ MF‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺑﻴﺮون ﻣﺤﻮر )‪81 ......................................................... (EBF‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي ﺧﻤﺸﻲ ﺧﺮﭘﺎﻳﻲ وﻳﮋه )‪121 ....................................................... (STMFs‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﻫﻢﻣﺤﻮر )‪167 ................................................................ (CBF‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي ﺧﻤﺸﻲ ﺑﻠﻨﺪ ‪219 ...........................................................................................‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖ‬
‫اﺛﺒﺎت ﺗﺌﻮري ‪251 ...........................................................................................................‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ ‪266 .........................................................................................................................‬‬

‫ﻟﻐﺖﻧﺎﻣﻪ ‪271 .....................................................................................................................‬‬
‫‪3‬‬
 ‫‪ ‬‬

‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺑﻪ ‪:‬‬

‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺣﻴﺪر ﻫﻤﺎﻳﻮﻧﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ از زﺣﻤﺎت ﺷﻤﺎ‬

‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺑﻪ ‪:‬‬

‫ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ زﺣﻤﺎت‬

‫ﺑﻲدرﻳﻐﺸﺎن‬
‫اﺣﺴﺎن ﻋﻤﺮاﻧﻴﺎن‬

‫‪4‬‬
‫ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺎر‬

‫ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺎر‬
‫ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺮزهاي ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد )‪ (PBSD‬از اﺟﺰاي ﻣﻬﻢ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ زﻟﺰﻟـﻪ در آﻳﻨـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫‪ PBSD‬ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪﻋﻨﻮان روﺷﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎومﺳﺎزي ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 90‬ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر اﺳـﻨﺎد‬
‫‪ FEMA-356‬ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪﻋﻨﻮان روﻳﻜﺮد ﻣﻌﻘﻮل و ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﻫﻢ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ در ﻟﺲاﻧﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺳﺎﻧﻔﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ و ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫روش ‪ PBSD‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪي از روشﻫﺎي ‪ PBSD‬ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺠﻤﻦِ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﺎرﺑﺮدي )‪ ،(ATC‬ﺗﺤﺖ ﭘﺮوژهاي ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان‬
‫‪ ATC- 58‬در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺜـﻞ اﻧﺠﻤـﻦ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳـﺎزهاي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫـﺎي ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫ﻟﺲآﻧﺠﻠﺲ و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ زﻟﺰﻟﻪ ﭘﺎﺳﻔﻴﻚ ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺪي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺪوﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي روش ‪ PBSD‬در ﻃﺮاﺣﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻤﻪي روشﻫﺎي ‪ PBSD‬ﻣﻮﺟﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﺑﻴﺶ از اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ روش ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬راﻫﻲ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ اﺻـﻮل ‪ PBSD‬ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬اﺑـﺰاري اﺳـﺖ ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻟﺮزهاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه و در واﻗﻊ ﻳﻚ روش ﺷـﻔﺎف ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‪،‬‬
‫ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻄﻠﻮب ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻗﻴﻘـﺎً ﭼﻴـﺰي اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ﮔﺎمﺑﻪﮔﺎم واﺿﺢ و ﺷﻔﺎف ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن؛ ﺑﻪﻃـﻮريﻛـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻟﺮزهاي داده ﺷﺪه را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻮل اراﺋﻪﺷﺪه در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس ﺳﺎزه را از ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ زﻣـﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄـﻲ ﻃﺎﻗـﺖﻓﺮﺳـﺎ در‬
‫ﻃﻮل ﭘﺮوﺳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﻧﺠﺎت داده‬
‫و ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺻﺤﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻳﻚ ﺳﺎزه از ﻗﺒـﻞ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺳﺎده ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در ﻓﻮﻻد‪ ،‬اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻇﺮﻓﻴﺖ و اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﺳﺎده ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻟﮕﻮي ﺑﺎري ﻛﻪ ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑـﻪ اﻟﮕـﻮي ﺑـﺎر‬
‫ﺟﺎﻧﺒﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺎ آن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺎﻳـﻪ ﻃـﺮح‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و در ﻣﻌﺮض زﻟﺰﻟﻪاي ﺑﺎ ﺷﺪت ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺸﺮﻳﺢ اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه ﻓـﻮق‪ ،‬ﺑـﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي‬
‫اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزهاي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺷـﻴﻮا و ﻣﺜـﺎلﻫـﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ ﻋـﺪدي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬

‫‪5‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﮔﺎم‪ ،‬ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ اﻳﻦ ﻛﺘـﺎب ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﺎن‬
‫ﻟﺮزهاي ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ و ﻋﻤﻠﻲ و ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﺳـﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ در ﻣﺒﺎﺣـﺚ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻳﻚ اﺑﺰار آﻣﻮزﺷﻲ و ارزﺷﻤﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳـﻬﻢ ﺑﺰرﮔﺸـﺎن در‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺳﺎزه ﺷﺎﻛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ و ﻣﻬﻨﺪس اﺣﺴﺎن ﻋﻤﺮاﻧﻴﺎن‬

‫‪6‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪7‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫‪ -1-1‬روش ﻃﺮح ﻟﺮزهاي راﻳﺞ و ﻣﻌﺎﻳﺐ آن ‪ ‬‬

‫ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲﺷﺪه ﺑﺎ آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي راﻳﺞ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ‬
‫ﺑﺰرگ را در ﻃﻮل زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬روﻳﻜﺮد ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺮزهاي‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮاﺳـﺎس رﻓﺘـﺎر ﺳـﺎزهاي‬
‫اﻻﺳــﺘﻴﻚ ﺑــﻮده و رﻓﺘــﺎر ﻏﻴﺮاﻻﺳــﺘﻴﻚ ﺑــﻪﻃــﻮر ﻏﻴﺮﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ و ﻣﺠــﺎزي در ﻧﻈــﺮ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد‬
‫)‪ . (BSSC, 2006a‬در روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺮزهاي در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮش ﭘﺎﻳـﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ )ﺿـﺮﻳﺐ ﭘﺎﺳـﺦ ﻟـﺮزهاي( از‬
‫ﺷﺘﺎب ﻃﻴﻔﻲ آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻦﻛﻪ ﺳﺎزه ﺑﻪﺻﻮرت اﻻﺳﺘﻴﻚ رﻓﺘـﺎر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺳـﭙﺲ‬
‫ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻼح ﻧﻴﺮو‪ ، R ،‬ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن ﺑﻪ ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزهاي ﻓﺮض‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز )ﺑﺎ ﻫﺪف ﻛﺎﻫﺶ آﺳﻴﺐ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻜﻞ ﻣـﻮرد‬
‫اﻧﺘﻈﺎر در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ( ﺗﻮﺳﻂ ﺿﺮﻳﺐ اﻫﻤﻴﺖ‪ ، I ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 1-1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻃﻴﻒ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺘﺎب و ﺿﺮﻳﺐ ﭘﺎﺳﺦ ﻟﺮزه اي ﺑﺮاي ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎب اﺑﻌﺎد اﻋﻀﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز )ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ j‬اﻻﺳـﺘﻴﻚ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد(‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﻻﺳـﺘﻴﻚ در ﻳـﻚ ﺿـﺮﻳﺐ اﻓـﺰاﻳﺶ» ‪ « Cd‬ﺿـﺮب‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﻚ ﺣﺪ ﻣﺠﺎز )‪ (2%‬ﻛﻢﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺿﻮاﺑﻂ دﻳﮕﺮي ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﮔﺮدد ﺗﺎ اﻳﻦﻛـﻪ‬
‫ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ﻣﻮردﻧﻴﺎز در ﺣﻴﻦ ﺿﺮﺑﻪﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺎت ﺷﺪﻳﺪ زﻣﻴﻦ ﺑﻪدﺳﺖ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺳﺎزهﻫﺎي‬
‫ﻃﺮحﺷﺪه ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻏﻴﺮارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﺰرگ را ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﺑﻪﺻـﻮرت ﻏﻴﺮﻛﻨﺘﺮﻟـﻲ‬

‫‪8‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫‪ ‬‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮارﺗﺠﺎﻋﻲ ﻣﺜﻞ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻳﺪ و ﻛﻤﺎﻧﺶ اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴـﺘﺮده و‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در ﺳﺎزه ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺎﺳﺦ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻣﻨﺠﺮ ﮔـﺮدد ﻛـﻪ در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮورﻳﺰش ﻛﻠﻲ و ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺑﺎﻻ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻮق ﺑﻪﻃﺮز وﺳﻴﻌﻲ در ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﺣﺮﻓﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻪ را ﺑﻪﺳﻤﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﺮازﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬
‫دوره زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻮق داده اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا‪ ،‬آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪﺳﻤﺖ اﺗﺨﺎذ ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻼشﻫﺎي ﺟﺪي ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ PBEE‬در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻌﺪ از زﻟﺰﻟـﻪ ﻧـﻮرﺛﺮﻳﺞ‬
‫‪ 1994‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس اﻟﺰاﻣﺎت ‪ PBEE‬ﻳـﻚ ﺳـﺎزه در ﻣﻌـﺮض زﻟﺰﻟـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻫـﺪف‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدي را ﺑﺮآورده ﻧﻤﺎﻳﺪ از ﻗﺒﻴﻞ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﻲوﻗﻔـﻪ ﺑـﺮاي زﻟﺰﻟـﻪ ﺑـﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸـﺖ ‪ 72‬ﺳـﺎﻟﻪ‪،‬‬
‫) ‪ 15%‬اﺣﺘﻤﺎل رويداد در ‪ 50‬ﺳﺎل(‪ ،‬اﻳﻤﻨﻲ ﺟﺎﻧﻲ ﺑﺮاي زﻟﺰﻟﻪ ﺑـﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸـﺖ ‪ 475‬ﺳـﺎﻟﻪ ) ‪ 10%‬در‬
‫‪ 50‬ﺳﺎل( و آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻓﺮورﻳﺰش در دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ‪ 2500‬ﺳﺎﻟﻪ ) ‪ 2%‬در ‪ 50‬ﺳﺎل( ‪ .‬اﻳﻦﻫـﺎ ﻫﻤـﻪ از اﻳـﻦ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد آﺳﻴﺐ ﺳﺎزهاي و ﻏﻴﺮﺳﺎزهاي ﺑﻪﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد ﺗﺎ‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﻳﺎ ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي درﺳﺘﻲ اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻪﺻـﻮرت‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ روش ﺑﺎ ﻳﻚ ﻃﺮاﺣﻲ اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاﺳﺎس روش ﻃﺮاﺣﻲ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺳـﻨﺘﻲ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺮوع و ﺳﭙﺲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺿﺎي ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﻜﺮاري ﺑﻴﻦ ﻃﺮاﺣﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ دﻧﺒﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ در ﻋﻤﻞ از دو روش ﻣﻬﻢ‪ ،‬روش ﺿﺮاﻳﺐ در ‪ (ASCE , 2000) FEMA356‬و روش ﻃﻴﻒ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫در ‪ (ATC – 1996) ATC – 40‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ دو روﻳﻜﺮد از ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳـﺘﺎﺗﻴﻜﻲ‬
‫ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ )ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻮشاور( ﺟﻬﺖ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﻴﺎز و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﺮزهاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﺑﺘـﺪا ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن‬
‫ﻫﺪف ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺤﺘﻤﻞ در ﻃﻮل زﻟﺰﻟﻪ ﻃﺮاﺣﻲ در ﻫﺮ ﻳﻚ از دو روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺳﺎزه ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻫﺪف ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﺗﺤﺖ ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد و اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪﺻﻮرت ﻓﺰاﻳﻨﺪه اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻧﺸـﺎن داده ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫ﭘﻮشاور ﻣﺜﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ درون ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬زاوﻳﻪ دوران ﻋﻀﻮ و ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ﻧﻴـﺎز اﻫـﺪاف ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز را‬
‫ﺑﺮآورده ﻧﻜﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ اﺻﻼح و اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﺎ ارﺿﺎي اﻫﺪاف ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺜﻞ آنﭼﻪ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺷﺮح داده ﺷﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﻴﺐ دارﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺿﻌﻴﻒ اوﻟﻴﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻜﺮارﻫﺎي زﻳﺎد ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺪاﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ و ﺧﻮب ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻧﺸﻮد )‪ .(2004 Krawinkler and Miranda‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﻜﺮاري ﺑـﻪﺻـﻮرت‬
‫ﺳﻌﻲ و ﺧﻄﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪9‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫‪ -2‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي رﻳﺎﺿﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑـﺎر ‪ -‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻜﻞ‬
‫ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ اﻋﻀﺎي ﺳﺎزه ﻫﻢ ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻴﺶﺗﺮ روي ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي اﻋﻀﺎي ﻣﺠﺰا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ رﻓﺘﺎر ﻛﻠﻲ ﺳﺎزه؛ در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﻠﻲ ﺳﺎزه ﺑﻪ ﺷـﺪت‪ ،‬ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ اﻋﻀـﺎي ﺿـﻌﻴﻒ ﻳـﺎ ﺑـﺎ ﺷـﻜﻞﭘـﺬﻳﺮي ﺣـﺪاﻗﻞ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫)‪ Hamburger‬و ﻫﻤﻜﺎران – ‪.(2004‬‬
‫‪ -4‬روشﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ در ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤـﺎد ﻧﻴﺴـﺖ‬
‫ﻫﻢﭼﻨﺎنﻛﻪ در ‪ FEM440‬ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .(ATC – 2005) .‬اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن‬
‫ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ در ﻫﺮ ﺗﺮاز‪ ،‬ﺑﺮش ﻃﺒﻘﻪ و ﻟﻨﮕﺮﻫﺎي واژﮔﻮﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ ﻃﺮاﺣﻲ اﺻﻼحﺷﺪه‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻮشاور اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺎ ﺗﺮدﻳﺪ روﺑﻪروﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪،‬‬
‫در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮي ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-1‬روش ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد‬

‫ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزه در زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ درك رﻓﺘﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺳﺎزه ﻣﺜـﻞ رواﺑـﻂ ﻏﻴﺮﺧﻄـﻲ ﺑـﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺮو و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ و ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺳﺎزه ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻃﺮح و ﻣﻴﺰان ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻋﻀﺎ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﻣﻄﻠـﻮب و ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن‬
‫ﻧﺴﺒﻲ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺎزه ﺑﺮاي ﺳﻄﺢ ﺧﻄﺮ دادهﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺸﻲ از ﭘﺮوﺳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ در آﻏﺎز ﻛـﺎر ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻪ در آن رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزه ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد و ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ و ﻳﺎ ﺗﻜﺮار را ﺑﻌﺪ از ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ ﺣﺬف ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻴﺸﻴﮕﺎن‬
‫در ﻃﻮل ‪ 8‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪Leelataviwat et aI., 1999; Lee and Goel, ) .‬‬
‫‪2005; Chao and Goel, 2006a; Chao 2001; Dasgupta et aI., 2004; Chao and Goel,‬‬
‫‪ – (and Goel, 2006b‬اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در روش ‪PBPD‬‬
‫از دو ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺪي ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻛﻠﻴﺪي ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﻫﺪف از ﭘﻴﺶاﻧﺘﺨﺎبﺷﺪه‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ دو ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺪي ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺑـﻪ درﺟـﻪ و ﺗﻮزﻳـﻊ آﺳـﻴﺐ ﺳـﺎزهاي ﻣﺮﺑـﻮط‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺧﻄﺮ داده ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻌﺎدل ﻗﺮاردادن ﻛﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي ﻫـﻞ‬
‫دادن )‪ (Push‬ﺳﺎزه ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﻫﺪف ﺑﺎ اﻧﺮژي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪن ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻚ درﺟﻪ آزادي اﻻﺳﺘﻮ – ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻣﻌـﺎدل ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن ﺣﺎﻟـﺖ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‬
‫)ﺷﻜﻞ‪ .(1-2‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ از ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺟﺪﻳـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﮔـﺮدد )‪ Chao‬و ﻫﻤﻜـﺎران ‪-‬‬
‫‪ ( 2007‬ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺴﺒﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮش ﻃﺒﻘﻪ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑـﺎ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﭘﺎﺳـﺦ دﻳﻨـﺎﻣﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮاﻻﺳـﺘﻴﻚ‬
‫‪10‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫‪ ‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻋﻀﺎ و اﺗﺼﺎﻻت ﻗﺎب ﺑﻪ روش ﭘﻼﺳﺘﻴﻚﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ و رﻓﺘﺎر‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪدﺳﺖ آﻳﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ دو ﺑﺨﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ و اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮارﺗﺠﺎﻋﻲ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر روش ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي را ﺗﺎﻳﻴـﺪ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﻪﻃـﻮر ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖآﻣﻴـﺰي ﺑـﺮاي ﻗـﺎبﻫـﺎي ﺧﻤﺸـﻲ ﻓـﻮﻻدي )‪ ،(MFs‬ﻗـﺎبﻫـﺎي‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺿﺪﻛﻤﺎﻧﺶ )‪ (BRBF‬ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺑﺮونﻣﺤﻮر )‪ (EBFs‬و ﻗـﺎبﻫـﺎي ﺧﻤﺸـﻲ ﺧﺮﭘـﺎﻳﻲ‬
‫وﻳﮋه ‪ .STMF‬ﺑﻪﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮرد ﻗﺎبﻫﺎي داراي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﻫﻢ ﻣﺤﻮر )‪ (CBF‬ﺑـﺎ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ ﺑﺎرﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪه ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻤﺎﻧﺶ ﺑﺎدﺑﻨﺪ اﻳﻦ روش ﺗﻮﺳـﻌﻪ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫دﻟﮕﺮم ﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤﺔ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻗﺎبﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﺗﻴـﺮ ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫ﺳﺘﻮن ﻗﻮي را ﻫﻢﭼﻨﺎنﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮد اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ و ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي و ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻮد و ﻟﺬا اﻫﺪاف ﻋﻤﻠﻜﺮدي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑـﺮآورده ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﺎ‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺎن از ﺑﺮﺗﺮي روش ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي از ﻧﻈـﺮ دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻣﻄﻠﻮب دارد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﻃﺮاح‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﺳﺎزهاي ﻫﺪف )ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي و آﺳﻴﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﭘـﺬﻳﺮش( و‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ )ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻄﻠﻮب و ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ و ﺗﻌﻤﻴﺮ آﺳﺎن ﺗﺮآﺳـﻴﺐﻫـﺎي ﭘـﺲ از زﻟﺰﻟـﻪ( را اﻧﺘﺨـﺎب و‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺑﻌﺎد اﻟﻤﺎنﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺧﻄﺮ ﻣﻌﻠﻮم )ﻃﻴﻒ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺎزي ﺑـﻪ‬
‫ﺿﺮاﻳﺒﻲ ﻣﺜﻞ ‪ I ، R‬و ‪ Cd‬ﻛﻪ در آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي راﻳﺞ آﻣﺪه ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از‬
‫ﻗﻀﺎوتﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ اﻫﻤﻴﺖ ‪ I‬ﺑﺎ ﻫﺪف ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴـﺒﻲ ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ﻛﻢﺗﺮ در ﻳﻚ زﻟﺰﻟﻪ داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺮاز ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ را اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ ) ;‪SEAOC, 1999‬‬
‫‪ (a 2003 ,BSSC‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل اﻳﻦ روش ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺜﻼً‬
‫ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻴﺐ ﺑﻪﻛﺎر رود‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﺳﺮوﻛﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در روش ‪ PBPD‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜـﺎن ﻧﺴـﺒﻲ ﻫـﺪف‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در آن اﻫﻤﻴﺖ ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫روش ﻃﺮاﺣﻲ ‪ PBPD‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎ روشﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ راﻳﺞ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻴﺴﺖ و ﺑـﻪآﺳـﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ﻣﻔﻬـﻮم‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد )‪ (PBEE‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ روش ‪ PBEE‬ﻛﻪ در ﻋﻤﻞ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‬
‫ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ در آن روش ﻃﺮاﺣـﻲ اوﻟﻴـﻪ ﻋﻤﻮﻣـﺎً در اﺑﺘـﺪا ﺑﺮاﺳـﺎس روش اﻻﺳـﺘﻴﻚ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺳـﭙﺲ ﺑـﺎ ﺑـﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي دﻳﻨـﺎﻣﻴﻜﻲ ﻳـﺎ اﺳـﺘﺎﺗﻴﻜﻲ‬
‫ﻏﻴﺮارﺗﺠﺎﻋﻲ و ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﻜﺮاري وﻗﺖﮔﻴﺮ و ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎ ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻣﻄﻠﻮب اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫ﺗﻜﺮارﻫﺎ ﺑﺎ روش ﺳﻌﻲ و ﺧﻄﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻫﻴﭻ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاح ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﺸﺪه ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺪ ﭼﻪﻃﻮر ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﻳﺎ ﺗﻮزﻳﻊ و ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‪ .‬در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ روش ‪ PBPD‬ﻳﻚ روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻌﺪ از ﻃﺮاﺣﻲ اوﻟﻴﻪ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد‪،‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2-1‬ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ‪PBPD‬‬

‫زﻳﺮا رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻛﻠﻴﺪي از ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪا در ﭘﺮوﺳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺣﻀﻮر دارﻧـﺪ و روش‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ دﻧﺒﺎل ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ اﺳﺖ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑـﺎ‬
‫‪ PBPD‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ روشﻫﺎي دﻳﮕﺮ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬در ﻣـﻮاردي ﻛـﻪ ﻧـﺎﻣﻨﻈﻤﻲﻫـﺎي‬
‫ﺳﺎزهاي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻳﻚ ﻃﺮاﺣـﻲ اوﻟﻴـﻪ ﺧـﻮب رﺳـﻴﺪ اﮔﺮﭼـﻪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺧﻲ اﺻﻼﺣﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ و ﻳﺎ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ اﻻﺳﺘﻴﻚ‬

‫‪13‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫‪ -1-2‬ﻣﺨﺘﺼﺮي از روشﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ اﻻﺳﺘﻴﻚ و ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‬

‫اﺳﺎﺳﺎً دو روﻳﻜﺮد ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺳﺎزهﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎرﻫﺎي دادهﺷﺪه وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫اﻻﺳﺘﻴﻚ و ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻤﺮﻛـﺰ در‬
‫اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻃﺮاﺣﻲ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد در ﺑﺎرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺳﺎزهﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺧﻄﻲ رﻓﺘﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫– ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻻﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي داﺧﻠـﻲ در اﻟﻤـﺎنﻫـﺎي ﺳـﺎزهاي )اﻋﻀـﺎ و اﺗﺼـﺎﻻت( ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬از آنﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي اﻟﻤﺎنﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس رﻓﺘﺎر اﻻﺳﺘﻴﻚ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﺨﺘﻲ اﻻﺳﺘﻴﻚ در ﻣﻴﺎن اﻟﻤﺎنﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزهﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ روش اﻻﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪاي‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺣﺪ اﻻﺳﺘﻴﻚ ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑـﻪ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺧـﻮد ﺑﺮﺳـﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ذﺧﻴـﺮهﺷـﺪه از‬
‫ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﺎﻣﻌﻴﻨﻲ ﺳﺎزه و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻋﻀﺎي ﺳﺎزه در ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻏﻴﺮاﻻﺳـﺘﻴﻚ ﺑـﺪون از دﺳـﺖ‬
‫دادن زﻳﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺖ )ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي( ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻳـﻚ ﻣـﺎﻧﻊ اﺳـﺘﻔﺎده از روش اﻻﺳـﺘﻴﻚ ﺑـﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺳﺎزهﻫﺎي ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ذﺧﻴﺮهﺷﺪه ﺑﻌﺪ از ﺣﺪ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻪ ﺑﻪﻃـﻮر‬
‫ﺻﺮﻳﺢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮ از اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ )ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم( ﺳﺎزه در ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻌﻠـﻮم‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻋﻀﺎﻳﻲ از ﺳﺎزه را درﮔﻴﺮ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤـﺖ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻳﺎ وﻗﺎﻳﻊ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺜﻞ زﻟﺰﻟﻪ ﻗﻮي‪ ،‬اﻧﻔﺠﺎر و ﻳﺎ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف روش اﻻﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑـﺎ ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﺳـﺎزه‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺴـﺒﻲ اﻋﻀـﺎي ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﺷـﻮﻧﺪه ﻣﺸـﺨﺺ‬
‫)‪ (DYMs‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺷﺮط ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﺑﺎرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ اﻋﻀﺎي‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺎ ﻫﺮ ﻳﻚ از روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻳﺎ اﻧﺮژي ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ DYMs‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺟﺰﻳﻴﺎت دﻳﮕﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦﻛﻪ ‪DYMs‬ﻫﺎ در ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻫﺪف ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺳﺎﻳﺮﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺑـﺎﻗﻲ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ اﻋﻀﺎي ﻏﻴﺮﺗﺴﻠﻴﻢﺷﻮﻧﺪه ﻣﺸﺨﺺ )‪ (non – DYMs‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺑﺮاي ﻛﻞ ﺳـﺎزه‬
‫ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ از ﺳﺎزه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﻧﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎرﮔـﺬاري در‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﻘﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر از اﻋﻀﺎي ﺗﺴﻠﻴﻢﺷﺪه و ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻌﺎدل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف ﻣﻲﺗﻮان از ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘـﻮشاور ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺮه ﺟﺴﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪DYM‬ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺪلﺳـﺎزي رﻓﺘـﺎر ﻏﻴﺮاﻻﺳـﺘﻴﻚ و اﻋﻀـﺎي ﻏﻴﺮﺗﺴـﻠﻴﻢﺷـﻮﻧﺪه ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺪلﺳﺎزي رﻓﺘﺎر اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫‪ ‬‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﻘﻠﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻫـﺪف‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز اﺛﺮات ﻣﺮﺗﺒـﻪ دوم ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻟﺤـﺎظ ﮔـﺮدد‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﻧﻴﺮوﻫـﺎ در اﻋﻀـﺎي‬
‫اﻻﺳﺘﻴﻚ )‪ (non – DYM‬ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز آنﻫﺎ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﭘـﺲ از آن‪ ،‬اﻳـﻦ اﻋﻀـﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎم ﻓﻮق ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻮرد ﻫﺪف اﺳﺖ در روش ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ اﻫﻤﻴـﺖ دارد‪ ،‬در‬
‫اﻳﻦ ﮔﺎم‪ ،‬ﺷﺮط ﺳﻮم ﺗﺌﻮري ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود ﺑﺎ ﻃﺮاﺣـﻲ اﻋﻀـﺎي اﻻﺳـﺘﻴﻚ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ )‪ (non – DYM‬ارﺿﺎ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺴﺎوي ﻳﺎ ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز در ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ را دارا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﮔﺎم اول ﻛﻪ اﻋﻀﺎي ﺗﺴﻴﻠﻢﺷـﻮﻧﺪة ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪه ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻌﺎدل ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم در ﺑﺎرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ را در ارﺿﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬دو ﺷﺮط اول‬
‫ﺗﺌﻮري ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻌﺎدل و ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ارﺿﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺗﺌﻮري ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ ﺑﻪﻛﺎرروﻧﺪه در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﺘﺸﻜﻞ از اﻋﻀﺎي ﺧﻤﺸﻲ ﺑـﻪﺻـﻮرت زﻳـﺮ ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻗﺎب ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري داده ﺷﺪه ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن )ﺷﺮط ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑـﺰرگﺗـﺮ از ﻣﻤـﺎن‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز( و ﺗﻮزﻳﻊ ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ )ﺷﺮط ﺗﻌﺎدل وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در اﻳـﻦ ﺗﻮزﻳـﻊ‪،‬‬
‫ﻣﻤﺎن ﺧﻤﺸﻲ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﻣﻤﺎن ﻛﺎﻣﻼً ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در ﺳﻄﻮح ﻣﻘﻄﻊ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ دوران ﻣﻔﺎﺻـﻞ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻜﺴﺖ ﻗﺎب ﮔﺮدد )ﺷﺮط ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم( ﺑﺎر ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎر ﻓﺮورﻳـﺰش )ﻧﻬـﺎﻳﻲ( ‪Wr‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪(Neal , 1977) .‬‬
‫ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﻣﺜﻞ »ﺷﻜﺴﺖ« و »ﻓﺮورﻳـﺰش« در ﺑﻴـﺎن ﻓـﻮق در ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﻃﺮاﺣـﻲ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ ﺑـﺮاي ﺑﺎرﻫـﺎي‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ »ﺷﻜﺴـﺖ« ﺳـﺎزه اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣﻔﻬـﻮم‬
‫ﻃﺮح ﻟﺮزهاي‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻫﻤﻮاره وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺣﺮﻛﺎت ﻗﻮي زﻣـﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم در ﺳـﺎزه ﺗﺸـﻜﻴﻞ‬
‫ﺷﻮد اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﻳﺎ ﻓﺮورﻳﺰش در ﺑﺤﺚ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﻣﻜﺎنﻫﺎ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﺰرگ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻋﺒﺎرت »ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ« ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺑﻮده و در اﻳﻦﺟﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺤﺪوده ﺗﺌﻮري ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺎزهﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲﺷﺪه ﺑﺎ روش ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎن ﺷـﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﺪف ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ و اﻟﮕﻮي ﺑﺎر داده ﺷﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ روي اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺔ ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬ﻫـﻢﭼﻨـﻴﻦ اﻳـﻦ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻛﻪ در آن اﻟﮕﻮي ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺳﺎزه ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﻫـﺪف ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دو ﻣﺠﻬﻮل اﺳﺖ ﻓﺮق دارد‪ .‬در روﻳﻜﺮد ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﻨﺘﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢِ ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺳﻌﻲ و ﺧﻄﺎ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻫـﻢﭼﻨـﻴﻦ‬
‫‪15 ‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻞ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺧﻄﻲ ﺑﺪون ﺗﻜﺮار ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ روشﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪﻛـﺎر‬
‫ﺑﺮده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان راه ﺣﻞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ روش اﻓﺰاﻳﺸـﻲ‬
‫ﮔﺎمﺑﻪﮔﺎم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻮشاور اﻧﺠﺎم داد ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮﺳﺪ وﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴـﻠﻴﻢ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﭘﻲدرﭘﻲ اﻋﻀﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﮔﺮدد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺪلﺳﺎزي‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﻴﺮو – ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﺑﻪﻫﺮ ﺣﺎل از ﻧﻈﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻣﻄﻠﻮب‬
‫در اﺑﺘﺪا اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ دﻧﺒﺎل ﻧﻤﻮدن ﮔﺎمﻫﺎي ﻛﻠﻲ اﺷﺎره ﺷﺪه ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-2‬ﻣﺜﺎل روﺷﻦﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺸﺎندادن ﻣﻔﻬﻮم ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ و اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ‪ .1-2‬ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﻗـﺎب ﺧﻤﺸـﻲ‬
‫ﻓﻮﻻدي ﻳﻚ دﻫﺎﻧﻪ‪ 4 ،‬ﻃﺒﻘﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-2‬ﻗﺎب ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎرﻫـﺎي ﺛﻘﻠـﻲ و ﺟـﺎﻧﺒﻲ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎب ﺑﺎ روشﻫﺎي اﻻﺳﺘﻴﻚ و ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻧﻤـﺎﻳﺶ و ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻃﺮاﺣﻲ اﻋﻀﺎي ﻗﺎب ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻤﺎن ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻛﺎﻣـﻞ ‪ M P‬ﺑـﺎ ﺻـﺮفﻧﻈـﺮ از اﺛـﺮات‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﻮري‪ ،‬ﺑﺮش و ﻛﻤﺎﻧﺶ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ دو روش ﻃﺮاﺣـﻲ ﻗـﺎب و ﻋﻤﻠﻜـﺮد آنﻫـﺎ ﺗﺤـﺖ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻮشاور ﻏﻴﺮارﺗﺠﺎﻋﻲ )اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻳﺎ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ( ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ اﺛﺮات ‪ ، P  ‬اﻧﺪرﻛﻨﺶ ‪ P  M‬و ﻧﺎﭘﺎﻳـﺪاري ﺑـﺮاي ﺳـﺎدﮔﻲ و ﺷـﻔﺎف ﺑـﻮدن ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ‬
‫ﭘﺎﻳﻪاي در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2-2-1‬ﻃﺮاﺣﻲ اﻻﺳﺘﻴﻚ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻗﺎب ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺑﺎرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫اﻻﺳﺘﻴﻚ اﻧﺠﺎم و دﻳﺎﮔﺮام ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه در ﺷﻜﻞ‪ 2-2‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫‪ Fy  50ksi‬ﻣﻘﺎﻃﻊ اﻋﻀﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎر ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻤﺸﻲ را ﺑـﺮآورده ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ . Mmax  MP  Fy Zx‬ﻣﻘﺎﻃﻊ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﻋﻀـﺎ در ﺟـﺪول ‪ 1-2‬ﻧﺸـﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫ﭘﻮشاور اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ ﻗﺎب اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﻘﻠﻲ ﺗﻴﺮ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ »ﻫﻞ دادن« ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻗـﺎب‬
‫از ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳﺖ ﺗﺤﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺑﺎم اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻧﮕﻪداﺷﺘﻪ ﺷﺪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ Perform 2-D‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ ﻛـﻪ در آن اﻋﻀـﺎي ﻗـﺎب ﺑـﻪﺻـﻮرت‬
‫اﻟﻤﺎنﻫﺎي ﺗﻴﺮ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﻤﺎن – دوران اﻳﺪهآل اﻻﺳﺘﻮ – ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ‪ 3-2‬ﻣﺪلﺳﺎزي ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ Fy  50ksi ، E  30,000ksi‬و ﻣﻘﺎدﻳﺮ واﻗﻌﻲ ‪ I r‬و ‪ Zx‬ﺑﺮاي اﻋﻀﺎي ﻗﺎب ﺑﻪﻛﺎر رﻓﺖ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ‬
‫از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺑﺮﺷﻲ و ﻣﺤﻮري ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪16‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫‪ ‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ - 1-2‬ﻣﺜﺎل اﻻﺳﺘﻴﻚ ‪ 4‬ﻃﺒﻘﻪ‬

‫ﻧﻤﻮدار ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ )ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻛﻞ( در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺎم )ارﺗﻔﺎع ‪ /‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺑـﺎم( و‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﺗﻮاﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در ﺷﻜﻞ‪ 4-2‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴـﺮوي ﺟـﺎﻧﺒﻲ در ﺣـﺪ‬
‫اﻻﺳﺘﻴﻚ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﻣﻔﺼﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ ‪ 87.6 kips‬ﺑﻮد اﻧﺪﻛﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﻣﻘـﺪار ﻃﺮاﺣـﻲ‪،‬‬
‫‪ . 86.3kips‬ﺑﻌﺪ از آن ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺗﻮزﻳﻊ ﻟﻨﮕﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﻲدرﭘﻲ ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ اﺗﻔـﺎق ﻣـﻲاﻓﺘـﺪ ﺗـﺎ‬
‫اﻳﻦﻛﻪ ﻗﺎب ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ 117.5 kips‬در ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺑﺎم ‪ 2.7%‬ﻣـﻲرﺳـﺪ‪ .‬ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴـﻠﻴﻢ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺟﺰﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﻴﺶ از ‪ 3‬ﻃﺒﻘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻣﻔﺎﺻـﻞ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ در‬
‫اﻧﺘﻬﺎي ﺗﻴﺮ و ﭘﺎي ﺳﺘﻮنﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪ اول و در ﺑﺎﻻي ﺳﺘﻮن ﻃﺒﻘﻪ دوم و ﺳﻮم ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪17 ‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ - 2-2‬ﻣﺜﺎل ﻗﺎب ‪ 4‬ﻃﺒﻘﻪ )واﺣﺪ ‪( kip  f t :‬‬

‫ﺗﻴﺮ‬ ‫ﺳﺘﻮن‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪M u,req‬‬ ‫‪Mp‬‬ ‫‪M u,req‬‬ ‫‪Mp‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ‬ ‫ﻣﻘﻄﻊ‬
‫)‪(k  ft‬‬ ‫)‪(k  ft‬‬ ‫)‪(k  ft‬‬ ‫)‪(k  ft‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪301‬‬ ‫‪W16  40‬‬ ‫‪304‬‬ ‫‪301‬‬ ‫‪W16  40‬‬ ‫‪304‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪351‬‬ ‫‪W24  55‬‬ ‫‪558‬‬ ‫‪294‬‬ ‫‪W16  40‬‬ ‫‪304‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪633‬‬ ‫‪W24  62‬‬ ‫‪638‬‬ ‫‪364‬‬ ‫‪W21 44‬‬ ‫‪398‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪611‬‬ ‫‪W24  62‬‬ ‫‪638‬‬ ‫‪482‬‬ ‫‪W21 55‬‬ ‫‪525‬‬

‫ﺟﺪول‪ - 1 -2‬ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺗﻴﺮ و ﺳﺘﻮن ﺑﺮاي ﻗﺎب ﺧﻤﺸﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻪ روش اﻻﺳﺘﻴﻚ‬

‫‪18‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫‪ ‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ - 3-2‬ﻣﺪل ﻣﻔﺼﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﺮاي راﺑﻄﻪ ﺳﺎدهﺷﺪه ﻣﻤﺎن – دوران‬

‫ﺿﺮﻳﺐ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ) ‪ 1.36(Vult / Vy‬ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻧﺎﻣﻌﻴﻨﻲ ﻗﺎب ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ ﺑﺎز ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﻟﻨﮕﺮ ﭘﺲ از ﺣﺪ اﻻﺳﺘﻴﻚ اﺳﺖ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ - 4-2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻮش آور ﺑﺮاي ﻗﺎب اﻻﺳﺘﻴﻚ‪ :‬ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﺳﻘﻒ و ﺗﻮاﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‪.‬‬

‫‪ -2-2-2‬ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‪:‬‬
‫ﻗﺎب ﻣﺬﻛﻮر اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ روش ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﻘﻠﻲ ﻣﺜﻞ ﻗﺒـﻞ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ اﻣـﺎ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻧﻴـﺮوي‬
‫ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻃﻮري ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ آن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻗـﺎب ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه ﺑـﺎ‬
‫روش اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻳﻌﻨﻲ ‪ 117.5 kips‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎر ﻃﺮاﺣﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻛﻞ ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﺳـﻌﻲ ‪ 113 kips‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪ‬
‫)ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺎب ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻛﻪ ‪ 86.3 kips‬ﺑﻮد‪ (.‬اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺑـﻪ اﻳـﻦ دﻟﻴـﻞ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ دو ﻗﺎب ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ در اﻳﻦﺟﺎ اﻳﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻧﺸـﺎن دﻫـﻴﻢ‬
‫‪19 ‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻗﺎب ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ روش ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻣﻌﻠﻮم و ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﺎ‬
‫روش ﻃﺮاﺣﻲ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﺪف ﻃﺮاﺣﻲ در ﺷﻜﻞ‪ 5 -2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺣﺮﻛﺖ ﺟـﺎﻧﺒﻲ در‬
‫ارﺗﻔﺎع ﻛﻞ ﺳﺎزه ﺑﻮده و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در اﻧﺘﻬﺎي ﺗﻴـﺮ و ﭘـﺎي ﺳـﺘﻮن ﻃﺒﻘـﻪ اول ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‬
‫و ﺑﻘﻴﻪ ﻗﺎب اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﺮاي ﺳـﺎزهﻫـﺎي در ﻣﻌـﺮض ﺑﺎرﻫـﺎي ﺟـﺎﻧﺒﻲ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎد ﻳﺎ زﻟﺰﻟﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻴﺮ ﺿﻌﻴﻒ ‪ -‬ﺳﺘﻮن ﻗﻮي ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻄﻠـﻮب ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑﺎرﻫـﺎي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ اﻋﻤﺎل و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻤﺸﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻋﻀﺎي ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪه‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻧﺘﻬﺎي ﺗﻴﺮ و ﭘﺎي ﺳـﺘﻮن ﻧﻴـﺰ در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5 -2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪For SI: 1 foot= 304.8 mm. 1 kip=453.59kg.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ - 5-2‬ﻗﺎب ‪ 4‬ﻃﺒﻘﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻪ روش ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ و ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻌﻤﻮل ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي )ﻛﺎر داﺧﻠﻲ ‪ ‬ﻛﺎر ﺧﺎرﺟﻲ( ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن ﻛﻮﭼـﻚ ﺑـﻪﺻـﻮرت زﻳـﺮ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪(1-2) .‬‬
‫‪(56.6k  53ft  29.3k  40ft  18.1k  27ft  9k  14ft)‬‬ ‫)‪(1  2‬‬
‫‪ (Mp1  Mp2  Mp3  Mp4  Mpc )2‬‬
‫در رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ kip  ft‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺠﻬﻮل ﻣﻲ ﺗﻮان ﺣﻞ ﻧﻤﻮد ﻣﻤﺎن ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻴﺮﻫﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ‬
‫‪20‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫‪ ‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮش ﻃﺮاﺣﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻓﺮض و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﻨﮕﺮ در ﭘﺎي ﺳﺘﻮن ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪11Vh1‬‬
‫‪Mpc ‬‬ ‫)‪(2  2‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻛﻪ ‪ h1‬ارﺗﻔﺎع ﻃﺒﻘﻪ اول‪ V ،‬ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺿﺮﻳﺐ ‪ 1.1‬ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑـﺮاي در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺨﺖﺷﺪﮔﻲ ﻛﺮﻧﺸﻲ و ﻋﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺎده )ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪ (.‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﻟﻨﮕﺮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻴﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﺟﺪول ‪ 2 -2‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺗﻴﺮ ﺑﺮاﺳﺎس ‪ Mp‬و ‪ Fy  50ksi‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻴﺮ‬ ‫ﺳﺘﻮن‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪M u,req‬‬ ‫‪Mp‬‬ ‫‪M u,req‬‬ ‫‪Mp‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ‬ ‫ﻣﻘﻄﻊ‬
‫)‪(k  ft‬‬ ‫)‪(k  ft‬‬ ‫)‪(k  ft‬‬ ‫)‪(k  ft‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪306‬‬ ‫‪W18  40‬‬ ‫‪327‬‬ ‫‪327‬‬ ‫‪W16  45‬‬ ‫‪343‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪464‬‬ ‫‪W18  55‬‬ ‫‪467‬‬ ‫‪420‬‬ ‫‪W21 50‬‬ ‫‪458‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪563‬‬ ‫‪W24  55‬‬ ‫‪558‬‬ ‫‪413‬‬ ‫‪W21 50‬‬ ‫‪458‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪612‬‬ ‫‪W24  62‬‬ ‫‪638‬‬ ‫‪435‬‬ ‫‪W21 50‬‬ ‫‪458‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -2-2‬ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺗﻴﺮ و ﺳﺘﻮن ﺑﺮاي ﻗﺎب ﺧﻤﺸﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‬

‫ﺑﺎ روش ﻃﺮح ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‬

‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦﻛﻪ ‪ DYM‬ﻫﺎ در ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم )ﺗﻴﺮﻫﺎ در اﻳﻦ ﻣﻮرد( ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺳـﺘﻮنﻫـﺎ ‪،‬‬
‫اﻋﻀﺎي ﻏﻴﺮﺗﺴﻠﻴﻢﺷﻮﻧﺪه‪ ،‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﺎدل ﻳﻜﻲ از »درﺧﺖﻫﺎي ﺳﺘﻮﻧﻲ« ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬دﻳـﺎﮔﺮام‬
‫ﺟﺴﻢ آزاد درﺧﺖ ﺳﺘﻮﻧﻲ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﺎ ﻟﻨﮕﺮﻫﺎي اﻋﻤـﺎﻟﻲ از ﺗﻴﺮﻫـﺎ و ﻟﻨﮕﺮﻫـﺎي ﻓﺮﺿـﻲ اﺻـﻠﻲ در ﭘـﺎي‬
‫ﺳﺘﻮن در ﺷﻜﻞ ‪ a 6-2‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ارﺿﺎي ﺗﻌﺎدل‬
‫ﻟﻨﮕﺮ درﺧﺖ ﺳﺘﻮﻧﻲ ﻛﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪن ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻟﻨﮕـﺮ ﺧﻤﺸـﻲ در‬
‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ارﺗﻔﺎع ﺳﺎزه ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺷـﻜﻞ‪ . a 6-2‬ﻟﻨﮕﺮﻫـﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ و ﻣﻘـﺎﻃﻊ اﻧﺘﺨـﺎﺑﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﺘﻮنﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ 2-2‬ﺑﺮ ﻫﻤﺎن اﺳﺎس ‪ Mp‬و ‪ Fy  50ksi‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺑﻌﺎد اﻋﻀﺎي ﻗﺎب ﻃﺮاﺣﻲﺷﺪه ﺑﺎ روش اﻻﺳﺘﻴﻚ و روش ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺗﺎ ﺣـﺪ زﻳـﺎدي ﺷـﺒﻴﻪ‬
‫ﻳﻚدﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا دو ﻗﺎب ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻳﻜﺴﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و از‬
‫ﻃﺮف دﻳﮕﺮ اﻧﺪازه ﻗﺎب )‪1‬دﻫﺎﻧﻪ و ‪ 4‬ﻃﺒﻘﻪ( ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ روش اﻻﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬اﻳﻦﺟﺎ ﻧﻴﺰ ﻗﺎب در ﻣﻌﺮض ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻮشاور ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺑﺮش ﭘﺎﻳـﻪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺎم و ﺗﻮاﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ ،‬و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در ﺷﻜﻞ ‪ 7-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ 117.5 kip Vult‬ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ اﺑﺘﺪا در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻗـﺎب )در اﻧﺘﻬـﺎي ﺗﻴﺮﻫـﺎ و‬
‫ﭘﺎي ﺳﺘﻮن( ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺣﻀﻮر ﺑﺎرﻫـﺎي‬

‫‪21 ‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫ﺛﻘﻠﻲ روي ﺗﻴﺮﻫﺎ اﻳﻦ روﻧﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﺪف ﺑﺎ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻣﺎﻧﺪن ﺳﺘﻮنﻫﺎ ﺑـﻪ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻃﺒﻘﻪ ﻫﻤﻜﻒ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ از روش ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ اﻫﻤﻴـﺖ ﺑـﻪﺳـﺰاﻳﻲ در زﻣﻴﻨـﻪ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد دارد ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ در آن ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد در‬
‫ﻃﻮل ﻳﻚ رﺧﺪاد ﺷﺪﻳﺪ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭘﺲ از رﺧﺪاد ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫)‪(a‬‬ ‫)‪(b‬‬
‫‪For SI: 1 foot= 304.8 mm. 1 kip=453.59kg.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ (a -6-2‬درﺧﺖ ﺳﺘﻮن ‪ (b‬ﻣﻤﺎن ﺧﻤﺸﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺳﺘﻮنﻫﺎ‬

‫‪ ‬‬
‫‪For SI: 1 kip=453.59kg.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -7-2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻮشاور ﺑﺮاي ﻗﺎب ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ‪ :‬ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ – ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن‬
‫ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺎم و ﺗﻮاﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‬

‫‪22‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬
‫روش ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد‬

‫‪23‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫‪ -1-3‬ﻛﻠﻴﺎت‬
‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ روش‪ PBPD‬ﺑﺼﻮرت ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم و ﺑﺎ ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺑﺤﺚ ﺷﺪه در ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﺑﻌـﺪي و دﻻﻳـﻞ‬
‫ﺗﺌﻮري ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﻴﻮﺳﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺮاي ﺳﺎزه ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻄﻠﻮب و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﻫﺪف‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ اﻫﺪاف ﻋﻤﻠﻜـﺮدي ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ در ﺳﻄﺢ ﺧﻄﺮ زﻟﺰﻟﻪ ﻃﺮح اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﻧﻴـﺮو – ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن را ﺑـﻪﺻـﻮرت اﻻﺳﺘﻮﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ‬
‫اﻳﺪهآل ﻓﺮض و ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﺗﺴﻠﻴﻢ را ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬دوره ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎزه ‪ T‬را ﺗﺨﻤﻴﻦ زده و ﻳﻚ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ارﺗﻔﺎع ﻓﺮض ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺎم ‪ 1‬و ‪ 2‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺷﺘﺎب ﻃﻴﻔﻲ ﻃﺮح‪) S a ،‬ﺷﻜﻞ‪ (1 -1‬ﺑﺎ ﻣﻌﺎدل ﻗﺮار دادن »ﻛـﺎر‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﭘﻮش ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺳﺎزه ﺗﺎ ﺣﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﻫﺪف )ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﭘـﻮشاور ﻧﻴـﺎز ﻧﻴﺴـﺖ‪ (.‬ﺑـﺎ‬
‫اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ EP-SDOf‬ﻣﻌﺎدل ﻛﻪ ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻘـﺪار ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜـﺎن« ﺑـﺮش‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ‪ V،‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺗﺌﻮري ﻣﻨﻄﻘﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻟﺮزهاي ﻏﻴﺮاﻻﺳـﺘﻴﻚ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ‪EP-SDOF‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻴﻒ ﭘﺎﺳﺦ ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ اﻳﺪهآل ﻧﻴﻮﻣﺎرك – ﻫﺎل ﻳﺎ دﻳﮕﺮان در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻛﺎر رود‪.‬‬
‫‪ -4‬اﮔﺮ رﻓﺘﺎر ﻧﻴﺮو – ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺳﺎزه ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ‪ EP‬ﻓﺮض ﺷﺪه ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑﺎﺷـﺪ ﻣﺜـﻞ ﺳﻴﺴـﺘﻢﻫـﺎي ﻗـﺎﺑﻲ‬
‫‪ CBF‬ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﻘﺪار ‪ V‬اﺻﻼح ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -5‬از روش ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ اﻋﻀﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﻪﺻـﻮرت ﻏﻴﺮاﻻﺳـﺘﻴﻚ‪ ،‬اﻧـﺮژي زﻟﺰﻟـﻪ را‬
‫ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )‪ (DYM‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻗﺎﺋﻢ ﺳﺎزه ﻧﺰدﻳﻚ ﺑـﻪ اﻟﮕـﻮي‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮش ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻋﻀﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ )‪ (non – DYM‬ﻣﺜـﻞ‬
‫ﺳﺘﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﺨﺖﺷﺪﮔﻲ ﻛﺮﻧﺸﻲ و اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺎده ﺑﺮاي ‪DYM‬ﻫﺎ‬
‫و ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻗﺎب )اﺛﺮ ‪ ( P  ‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-3‬روش ﻃﺮاﺣﻲ‪:‬‬
‫‪ -1-2-3‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﺪف‪:‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزهاي را در ﻣﻌﺮض ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻫﺪف ﭘﻮش داده ﺷﺪهاﻧﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻫﻤﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ در ‪DYM‬ﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ‬
‫روي دﻫﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در ﺗﻴﺮﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﻛﻤـﺎﻧﺶ در اﻋﻀـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ‪ .‬از آنﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در ﭘﺎي ﺳﺘﻮن ﻳﺎ دﻳﻮار ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﻃﻮل ﻳﻚ زﻟﺰﻟﻪ ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻛﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزهاي‪ ،‬ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ را ﻧﻴﺰ درﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬
‫‪ ‬‬

‫)‪ (a‬ﻗﺎب ﺧﻤﺸﻲ‬ ‫)‪ (b‬ﻗﺎب ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪ ﺑﺮونﻣﺤﻮر‬

‫)‪ (c‬ﻗﺎب ﺧﻤﺸﻲ ﺧﺮﭘﺎﻳﻲ وﻳﮋه‬ ‫)‪ (d‬ﻗﺎب ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪ ﻫﻢﻣﺤﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 1-3‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻄﻠﻮب ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزهاي ﻣﺘﻌﺎرف‬

‫‪  25‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫)‪ (e‬ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻳﻮار ﺑﺮﺷﻲ ﻫﻤﺒﺴﺘﻪ )ﻛﻮﭘﻠﻪ(‬

‫ﺷﻜﻞ ‪) - 1-3‬اداﻣﻪ(‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻄﻠﻮب ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزهاي ﻣﺘﻌﺎرف‬

‫‪ -2-2-3‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻣﻌﺎدل در آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي راﻳﺞ از ﻣﺪلﻫﺎي ﺳﺎده ﺷﺪه ﺑﺎ ﻓﺮض رﻓﺘﺎر اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزه در‬
‫ﻣﻮد اول ارﺗﻌﺎش ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳـﺪ ;‪(ATC, 1978; Clough and Penzien, 1993; Chopra, 2000‬‬
‫)‪ .BSSC, 2003b‬در ﺳﺎزهﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻃﺮاﺣﻲﺷﺪه ﺑﺎ روشﻫﺎي راﻳﺞ در آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر وﺟـﻮد‬
‫دارد ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ در ﻣﺤﺪوده ﻏﻴﺮارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺗﺤﺖ زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪوﺟـﻮد آﻳـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎ آنﭼﻪ ﻛﻪ از رواﺑﻂ آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻟـﺮزهاي ﺑﺮاﺳـﺎس ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻳﻌﻨـﻲ ﻳـﻚ ﭘﺎﺳـﺦ ﺳـﺎزهاي ﻣﻄﻠـﻮب و ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزه ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً در ﭘﺮوﺳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو در آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي راﻳﺞ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه در روش ‪PBPD‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮش ﻃﺒﻘﻪ اﺳﺖ ﻫﻢﭼﻨـﺎنﻛـﻪ در ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺗﺎرﻳﺨﭽـﻪ زﻣـﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄـﻲ ﻣﺸـﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﭼﺎﺋﻮ و ﻫﻤﻜﺎرن – ‪ . (2007‬اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﺮاي ‪، EBF ، MF‬‬
‫‪ CBF‬و ‪STMF‬ﻫﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻗﺎبﻫﺎي ﻃﺮاﺣـﻲﺷـﺪه ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻧﻴـﺮوي ﺟـﺎﻧﺒﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﺣـﺪاﻛﺜﺮ درون ﻃﺒﻘـﻪاي‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖﺗﺮي در ارﺗﻔﺎع ﺳﺎزه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﻗﺎبﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪاي راﻳﺞ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪26‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬
‫‪ ‬‬
‫‪ -2‬اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ از ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻟﻨﮕﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺳﺘﻮن ﺗﺤﺖ ﺣﺮﻛﺎت ﺷـﺪﻳﺪ‬
‫زﻣﻴﻦ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ در ﻣﺤﺪوده ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬اﺛﺮات ﻣﻮدﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ در ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪Fi  C vi V‬‬ ‫)‪(1-3‬‬
‫‪075T02‬‬
‫‪ Wn h n ‬‬
‫‪ : Cvi  (i  i1 )  n‬ﻛﻪ‬ ‫‪‬‬ ‫‪ i n ،  n 1  0‬؛‬ ‫)‪(2-3‬‬
‫‪ Wh ‬‬
‫‪ j j‬‬
‫‪ j1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪075T 02‬‬
‫‪ n‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  Wjh j ‬‬
‫‪V  ji‬‬ ‫‪‬‬
‫‪i  i  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪(3  3‬‬
‫‪Vn  Wn h n ‬‬
‫در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ ‪ ،  i‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮﺷﻲ در ﺗﺮاز ‪ i‬را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ؛ ‪ V i‬و ‪ Vn‬ﺑـﻪﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﺑـﺮش‬
‫ﻃﺒﻘﻪ در ﺗﺮاز ‪ i‬و در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺗﺮاز؛ ‪ Wj‬وزن ﻟﺮزهاي در ﺗﺮاز ‪ j‬؛ ‪ h j‬ارﺗﻔﺎع ﺗﺮاز ‪ j‬از ﭘﺎﻳﻪ؛ ‪ W n‬وزن ﺗـﺮاز‬
‫ﺑﺎم؛ ‪ h n‬ارﺗﻔﺎع ﺗﺮاز ﺑﺎم از ﭘﺎﻳﻪ؛ ‪ T‬ﭘﺮﻳﻮد اﺻﻠﻲ؛ ‪ Fi‬ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺗﺮاز ‪ i‬و ‪ V‬ﺑﺮش ﭘﺎﻳـﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻛـﻞ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-2-3‬ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ در روش ‪ PBPD‬ﺑﺮاﺳﺎس وﺿﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزه و ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن ﻧﺴـﺒﻲ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﭘﻮش دادن ﺳﺎزه ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﻫﺪف ﺑﻌﺪ از ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴـﻠﻴﻢ از ﻗﺒـﻞ اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪه‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻮشاوري در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ و در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻛﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ ‬ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺮژي اﻻﺳﺘﻴﻚ ورودي ) ‪ E( MS2v‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ‪ EP.SDof‬ﻣﻌـﺎدل‬
‫‪2‬‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد )‪ (Housner, 1956 and 1960‬ﻫﻮﺳﻨﺮ )‪ (1960‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روﻳﻜـﺮد ﺣـﺪ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬
‫ﻓﺮورﻳﺰش ﻳﻚ ﺳﺘﻮن ﻃﺮهاي )ﻣﺜﻼً ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻳﻚ ﺑﺮج آب( را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﺳـﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻫﻮﺳـﻨﺮ ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫اﻧﺮژي ‪ ‬را ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1‬ﻓﺮض ﻛﺮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ او در آن زﻣﺎن راه ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ ‬ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻛﺎر اﺷﺎره ﺷـﺪه‬
‫در ﺑﺎﻻ ﻫﻴﭻ راﺑﻄﻪاي ﺑﺎ اﻧﺮژي ﻣﺴﺘﻬﻠﻚﺷﺪه در ﻃﻮل زﻟﺰﻟﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣﺤﻘﻘـﻴﻦ در روشﻫـﺎي‬
‫اﻧﺮژي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد ﻧﺪارد‪ ، (Akiyama, 1985; Uang and Bertero, 1988) .‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ روشﻫﺎ‬
‫در ﻃﺮاﺣﻲﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ راﻳﺞ ﺑﺴﻴﺎر ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎﺳﺖ‪ .‬در روش ‪ ، PBPD‬ﻛﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز )‪ (Ee  Ep‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن‬

‫‪  27‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪...‬‬

‫ﻧﺴﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻧﻴﺮو – ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺳـﺎزه و اﻧـﺮژي اﻻﺳـﺘﻴﻚ ورودي از زﻟﺰﻟـﻪ ﺑـﻪﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻛﺎر – اﻧﺮژي ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫) ‪(E e  E P )  E   ( MS2v‬‬ ‫)‪(4  3‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ‪ E e‬و ‪ E P‬ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻮﻟﻔﻪ اﻻﺳﺘﻴﻚ و ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ اﻧﺮژي )ﻛﺎر( ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﭘﻮش دادن‬
‫ﺳﺎزه ﺗﺎ ﺣﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﺴﺒﻲ ﻫﺪف اﺳﺖ‪ Sv .‬ﺷﺒﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻃﻴﻔﻲ ﻃﺮح و ‪ M‬ﺟﺮم ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﺿـﺮﻳﺐ ﻛـﺎﻫﺶ ﺷـﻜﻞﭘـﺬﻳﺮي ) ‪(R‬‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻼح اﻧﺮژي » ‪ « ‬ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ﺳـﺎزه‬
‫) ‪( s‬‬
‫واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ‪ 2-3‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ )‪ (CW‬و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜـﺎن ﻧﺴـﺒﻲ اﻻﺳـﺘﻴﻚ ﻣﺘﻨـﺎﻇﺮ ) ‪ ( ‬و‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ SDOF‬اﻻﺳﺘﻮ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄـﻪي ﻫﻨﺪﺳـﻲ ﺑـﻴﻦ دو‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻛﺎر و اﻧﺮژي در ﺷﻜﻞ ‪ 2-3‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (4-3‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫) ‪C y W(2 max   y )   ( Ceu W eu‬‬ ‫)‪(5  3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ - 2-3‬ﭘﺎﺳﺦ اﻳﺪهآل ﺳﺎزه و ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻌﺎدل اﻧﺮژي )ﻛﺎر( ﺑﺮاي ‪SDOF‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5-3‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫) ‪(2 max   y‬‬
‫‪ eu ‬‬ ‫)‪(6  3‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪eu‬‬
‫ﻛﻪ ‪  eu‬و ‪  m ax‬در ﺷﻜﻞ‪ 2-3‬ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺴﺎوي ﺑـﺎ ‪ Ry‬و ‪ s y‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ اﻳـﻦ‬
‫ﺟﻤﻼت در ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (6-3‬ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻼح اﻧﺮژي ‪ ‬ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪2s  1‬‬
‫‪‬‬ ‫)‪(7  3‬‬
‫‪R2‬‬

‫‪28‬‬