Podstawy anestezjologii Anestezjologia

dział medycyny zajmujący się przygotowaniem

weterynaryjnej pacjenta do zabiegu
oraz prowadzeniem i kontrolą znieczulenia
cz I
• Zadania
– Znieczulenie pacjentów do operacji
– Zwalczanie bólu
– Leczenie stanów nagłych zagrażających życiu
– Podtrzymywanie podstawowych funkcji
życiowych
2

Znieczulenie - definicja
Cel znieczulenia
Jest to odwracalne zniesienie czucia bólu w całym ciele • zniesienie czucia bólu
bądź w określonej jego części przy użyciu metod
farmakologicznych i fizycznych • uzyskanie „spokoju operacyjnego”

Znieczulenie to bezpieczne i bezbolesne Sposób

przeprowadzenie pacjenta przez czas operacji lub innego,
potencjalnie bolesnego lub nieprzyjemnego zabiegu
• intoksykacja układu nerwowego:
medycznego – obwodowego (zn. miejscowe)
– ośrodkowego (zn. ogólne)
3 4

Wywiad Wywiad
• tolerancja na wysił
wysiłek - schorzenia ukł
układu • wymioty, biegunka - odwodnienie
krążenia
krąż enia

• kaszel - schorzenia dró

dróg oddechowych • podawane leki (glikozydy, beta
blokery, insulina)
• wielomocz - choroby nerek
• czas ostatniego karmienia i picia
• brak apetytu - choroby infekcyjne, bó
ból
• przebieg ostatniej anestezji
5 6

1
 Ocena stanu zdrowia Ocena stanu zdrowia
zawsze należy przeprowadzić badanie
kliniczne w obecności właściciela !!! osłuchać klatkę piersiową i ocenić !

• ilość i jakość tętna

• pracę serca (rytm, tony, szmery)
• błony śluzowe - barwa
– sinica - hipoksemia • sposób oddychania (rytm,
– bladość – anemia szmery, stłumienia)

• czas wypełniania kapilar (max. 2 sek.) 7 8

Ocena stanu zdrowia Wybór metody znieczulenia

badanie kliniczne • gatunek

• rasa (charty, boksery, koty perskie)

• stopień napięcia skóry
• plany operatora (czas i rodzaj zabiegu)

• pomiar temperatury • wyposażenie techniczne i znajomość metody

Informacje przekazać właścicielowi i

• wypełnienie żył uzyskać pisemną zgodę !
9 10

Przygotowanie dietetyczne Premedykacja

Celem przedznieczulenia jest obniżenie:
12 - 24 godzinna głodówka zapobiega:
1. reakcji na bodźce środowiska – leki sedacyjne
– niewydolności oddechowej
• obturacyjnej (wymioty) 2. wrażliwości bólowej - analgetyki
• restrykcyjnej (wzdęcia)
3. napięcia mięśni - miorelaksanty

– niedrożności przewodu pokarmowego 4. dawki anestetyków – 1+2

5. reakcji układu parasympatycznego - cholinolityki

11 12

2
 Fenotiazynopochodne Fenotiazynopochodne
• sympatyko- częściowo
sympatyko-, częś ciowo parasympatykoliza
• wyższe dawki nie pogłę
wyż pogłębiają neurolepsji,
biają neurolepsji,
• Propionylopromazine (10mg/ml):
• umiarkowana: hipotensja, hipowentylacja,
hipowentylacja, hipotermia – psy 0,3-0,5mg/kg tj. 0,03-0,05ml/kg
• dział
działanie 10-
10-30’
30’ po podaniu im. – koty 0,2ml/kg
• dział ają do 1-
działają 1-6 h
• podawać u zwierzą
nie podawać zwierząt z padaczką
padaczką • Acepromazine (10mg/ml):
– psy 0,03-0,2mg/kg iv, im
– koty 0,1-0,2mg/kg im, sc
• Preparaty:
– per os (Sedalin) 1-3mg/kg
• propionylopromazine (Combelen),
Combelen),
– konie 0,05-0,07 mg/kg im.
• acepromazine (Calmivet,
Calmivet, Sedalin)
Sedalin)
13 14

Acepromazyna preparaty Butyrofenony

• mierny spadek ciśnienia,
• wzrost tętna, rzutu i wentylacji
• działanie p/wymiotne, antyarytmiczne
• czas działania 2-4 h

• Preparaty:
• dehydrobenzperidol (Droperidol)
• azaperon (Stresnil)
15 16

Butyrofenony
• Droperidol (2,5mg/ml) działa 6-8 h
– kot 0.5mg/kg tj.0,2ml/kg=1ml/5kg
– pies 1- 2mg/kg tj 0,4-0,8ml/kg
– często jako składnik neuroleptoanalgezji
Benzodwuazepiny
• niewielki wpływ na układ autonomiczny i
kardiowaskularny
• polecane przy zagrożeniu padaczką i przed ketaminą
• redukują poważnie dawkę barbituranu, propofolu
• Dobry synergizm z alfa 2 agonistami i opioidami
• czas działania 1-4 h
• słabiej działają u kotów

• Azaperone (40mg/ml) • Preparaty:

• Diazepam (Valium, Relanium),
– pies, kot 0,25 - 2mg/kg
• Midazolam (Midanium, Dormicum)
– świnia 2-3 mg/kg mc
17 18

3
 Benzodwuazepiny
Benzodwuazepiny preparaty
• Diazepam (5mg/ml; amp. 2ml)
– psy 0,1- 0,5mg/kg (średnio 1-5mg/psa iv)
– koty 0,1-0,3mg/kota,

• Midazolam (5mg/ml; amp 3ml)

– pies 0,1-0,2mg/kg iv, 0,3-0,5mg/kg im
– koty zachowania abberacyjne

19 20

Agoniści receptorów Agoniści receptoró

alfa 2 - adrenergicznych
• Grupa leków najczęściej
wykorzystywana w
anestezjologii weterynaryjnej
Xylazine
Agoniś receptorów
alfa 2 - adrenergicznych
• Grupa leków wykorzystywana w
anestezjologii dużych zwierząt

Detomidyna
Medetomidine

Dexmedetomidine Romifidyna
21 22

Lokalizacja alfa 2 receptorów

adrenergicznych Xylazyna
Substancja czynna:
• Cz. presynapt. zakończenia
nerwów sympatycznych
• Cz. presynapt neuronów • Chlorowodorek ksylazyny 20 mg/ml
adrenergicznych CUN
• Cz. postsynapt. neruronów w
wątrobie, trzustce, nerkach,
trombocytach, oku
• Mało selektywny agonista receptorów alfa
• W rdzeniu przedłużonym adrenergicznych o działaniu sedacyjnym,
• W miejscu sinawym pnia mózgu analgetycznym i miorelaksacyjnym
• W rogach grzbietowych rdzenia
• W nerwie błędnym
• Pobudza alfa 1 i alfa 2 receptory adrenergiczne
23 24

4
 Xylazyna Xylazyna
Aktywacja receptora Przeciwwskazania:
α 1 adrenergicznego
• Nie stosować u zwierząt w zaawansowanej ciąży, ze
schorzeniami serca, wątroby, nerek i u zwierząt z
• zwiększa prawdopodobieństwo padaczką.
wystąpienia arytmii wywołanej
adrenaliną • Nie jest wskazane stosowanie leku w warunkach
depresji ośrodka oddechowego, w hipotensji,
szoku, przy skręcie żołądka lub cukrzycy.
• wywołuje efekty antysedacyjne i • Nie powinno się podawać leku zwierzętom
hamujące znoszenie czucia bólu odwodniony
25 26

Xylazyna Xylazyna
Działania niepożądane
Dawkowanie
• nasilone ślinienie,
• porażenie języka • psy 0,5-2mg/kg tj. 0,25-1,0ml/10kg
• wzdęcia na tle aerofagii, predysponowane są
setery irlandzkie i bassety. • koty 1-2mg/kg tj. 0,05-0,1ml/1kg
• nie poleca się stosowania ksylazyny do
premedykacji przed radiografią - obecność
gazu w żołądku utrudnia prawidłowe odczyty
zdjęć.
• ksylazyna u psów i kotów często wywołuje
wymioty
27 28

Ksylazyna
Preparaty
Medetomidyna
Substancja czynna:
Stężenie 20 mg/ml (2%)
• Chlorowodorek medetomidyny 1,0 mg/ml

Objętość 20, 30, 50 ml

• 10 krotnie silniejszy od ksylazyny selektywny agonista
receptorów alfa 2 adrenergicznych o działaniu :
– uspokajającym
– przeciwbólowym
– miorelaksacyjnym
29 30

5
 Medetomidyna Medetomidyna
Metabolizm Wpływ na CUN

• wchłania się szybko zarówno po podaniu • uspokajające – pobudzenie α 2-receptorów

domięśniowym jak i podskórnym zlokalizowanych w miejscu sinawym pnia
mózgu
• rozkładany jest w wątrobie do nieczynnych
metabolitów • przeciwbólowe - pobudzenie α 2-receptorów
zlokalizowanych w rogach dogrzbietowych
rdzenia kręgowego
• produkty rozkładu wydalane są w 95% z
moczem i w 5% z kałem
31 32

Medetomidyna Medetomidyna
Wpływ na układ krążenia Wpływ na układ
oddechowy
• częstość akcji serca ulega wyraźnemu zwolnieniu
(ok.50%) • zwolnienie i pogłębienie oddechów przy
braku wyraźnych zmian w gazometrii krwi,
• ciśnienie krwi początkowo wzrasta, a następnie
wraca do wartości wyjściowych lub nieznacznie • w połączeniach z narkotykami może
się obniża wystąpić wyraźniejsze bradypnoe, oddech
nieregularny, krótkotrwałe 20-30 sek.
• przy połączeniach z narkotykami mogą wystąpić bezdechy
zaburzenia rytmu serca 33 34

Medetomidyna Medetomidyna
Wpływ na inne sedacja i analgezja
narządy
Waga (kg) ml Dawkowanie
• zmniejsza wydzielanie śliny 2-3 0,15
• Psy - domięśniowo
4-5 0,3

• zwalnia motorykę p. pokarmowego 10-13 0,5

– i.m. 1000 µg/m2
15-20 0,7
25-30 0,9
• zwiększa diurezę 33-37 1,1
Dawka uproszczona
45-50 1,3 – 0,1 – 0,8 ml/10kg
35 36
60-65 1,6

6
 Medetomidyna preparaty
Dexmedetomidyna
Stężenie 1 mg/ml
(Dexdomitor)
Objętość 10 ml
• Produkt powstał
powstały poprzez separację
separację
dekstraenancjomeru z racemicznej
medetomidyny

• Najbardziej wybió
wybiórczy agonista
receptora alfa-
alfa-2 adrenergicznego
37 38

Enancjomery Domitor
• stereoizomery zwią
związku chemicznego bę
będące • Forma racemiczna
swymi lustrzanymi odbiciami.

• w zależ
zależnoś
ności od konfiguracji atomu węwęgla – 50% DEXMEDETOMIDYNA
izomery oznacza sięsię literami R (ł
(łac. rectus)
rectus) lub S – 50% LEVOMEDETOMIDYNA
(łac. sinister).
sinister).

• w zależ
zależnoś
ności od kierunku skrę
skręcania światł
wiatła
Za anestetyczne dział
działanie
spolaryzowanego dzieli się
się je na lewoskrę
lewoskrętne, Medetomidyny odpowiedzialna
oznaczone symbolem (- (-) lub jako levo (L), oraz jest tylko Dexmedetomidyna!!!
prawoskrę
prawoskrętne, oznaczone (+) lub jako dextro
(D). 39 40

Dexmedetomidyna Dexmedetomidyna zastosowanie

(Dexdomitor) (Dexdomitor)
• pierwszy w weterynarii lek stosowany w postaci „czystego”
czystego” 1. Umiarkowana sedacja i analgezja
enancjomeru
2. Głęboka sedacja i dobra analgezja
• najsilniejszy agonista receptora alfa-
alfa-2 adrenergicznego
3. Umiarkowana analgezja i sen podstawowy
• najsł
najsłabszy agonista receptora alfa-
alfa-1 adrenergicznego
4. Premedykacja przed znieczuleniem ogólnym
• brak powinowactwa do receptoró
receptorów beta-
beta-adrenergicznych, infuzyjnym
histaminowych, serotoninowych,
serotoninowych, muskarynowych,
muskarynowych, GABA i
benzodiazepinowych
5. Premedykacja przed znieczuleniem ogólnym
41
inhalacyjnym 42

7
 Dexmedetomidyna
umiarkowana sedacja i analgezja Wzór na powierzchnię ciała
• Uspokojenie zwierzęcia do badania lub
drobnych mało bolesnych zabiegów np:
– badanie RTG
• Pow. ciała w m2= [K(WKg0,66)]÷102
– zabiegi stomatologiczne
– badanie i czyszczenie uszu – K – stała powierzchni ciała (Ca, Fe = 10)
– opracowywanie ran, zmiany opatrunków

• Stosujemy samą dexmedetomidynę w iniekcji

• Wyliczenie dla 10 kg psa
domięśniowej lub dożylnej - u psów dawki w – [10x(1066)]/100 = 0,457 m2
µg/m2
43 44

Atipamezol Atipamezol
Metabolizm
Substancja czynna:
• Po podaniu domięśniowym u psa, szczytowe stężenie
Chlorowodorek atipamezolu 5,0 mg/ml w osoczu występuje po około 10 min.

• Atipamezol jest metabolizowany w wątrobie do

Chlorowodorek atipamezolu jest wybiórczym
alfa-2 antagonistą, znoszącym działanie
uspokajające i inne efekty działania
medetomidyny
45
związków, które są wydalane z moczem.
• Okres półtrwania w osoczu wynosi około 2-3 godzin.
46

Atipamezol
Atipamezol
Wpływ na układ krążenia
Wpływ na CUN
• revertor po 3-10 min od podania domięśniowego
• Revertor jest silnym i wybiórczym blokerem może prowadzić do przejściowego zwiększenia
częstości uderzeń serca.
receptorów alfa-2 adrenergicznych, który
zarówno w ośrodkowym jak i obwodowym
• wpływ revertoru na układ krążenia jest łagodny, ale
układzie nerwowym ułatwia uwalnianie
w ciągu 10 minut od podania można zaobserwować
noradrenaliny, co skutkuje pobudzeniem przejściowy ok. 10% spadek ciśnienia krwi
układu współczulnego

47 48

8
 Atipamezol Atipamezol
Działania niepożądane:
Przeciwwskazania
W rzadkich przypadkach mogą wystąpić:
Revertoru nie należy stosować u: – nadpobudliwość,
– tachykardia,
- psów rozpłodowych
– tachypnoe,
- zwierząt z zaburzeniami czynności – wymioty,
– ślinienie,
wątroby i/lub nerek
– zmiana głosu,
– drżenie mięśni,
– niekontrolowane oddawanie moczu i kału.

49 50

Atipamezol Atipamezol

Działania dodatkowe: Interakcje

W bardzo rzadkich przypadkach po
podaniu atipamezolu może dojść do
nawrotu działania uspokajającego
bądź do skrócenia czasu wybudzania
Nie zaleca się jednoczesnego podawania
revertoru z innymi produktami leczniczymi
działającymi na ośrodkowy układ nerwowy,
takimi jak np. diazepam, acepromazyna czy
opioidy

51 52

Atipamezol Atipamezol
Dawkowanie Dawkowanie

• Podawać jednokrotnie, domięśniowo. Dawkowanie Dawkowanie

Cepetor Revertor
• Chlorowodorek atipamezolu podaje się w 15-60 minut
po podaniu chlorowodorku medetomidyny. 0,04 ml/kg m.c. 0,04 ml/kg m.c.
domięśniowo domięśniowo
• Dawka domięśniowa chlorowodorku atipamezolu u
psów [w µg] jest pięciokrotnie wyższa niż dawka Czas wybudzania jest skró
skrócony do okoł
około 5 minut.
podanego wcześniej chlorowodorku medetomidyny Zwierzę odzyskuje sprawność
Zwierzę sprawność ruchową
ruchową po okoł
około 10
minutach od podania produktu.

53 54

9
 Atipamezol preparaty Premedykacja - silne analgetyki
Stężenie 5 mg/ml
• Wskazania do stosowania:
Objętość 10 ml
(Atipam 5,10,20 ml) – pogłębienie immobilizacji
– stłumienie bólu przy realizacji zn.
miejscowego
– u pacjentów krytycznych (minim. depresja
krążenia, możliwość rewersji)
– w połączeniu z neuroleptykiem płytki stan
tolerancji chirurgicznej
55 56

Premedykacja - silne analgetyki Butorfanol

• Wady:
TORBUGESIC, BUTOMIDOR
– bradykardia, hipotensja
• Postać – roztwór do iniekcji
– depresja oddychania - kwasica, zawierający 10mg/ml BURORFANOLU
niedotlenienie

– wymioty, defekacja, potem upośledzenie • Sposób podawania – iniekcja dożylna,

motoryki p. pokarmowego, zaparcia domięśniowa lub podskórna –
analgezja po 15 minutach od podania,
57
trwa 5-6 godz 58

Butorfanol
Butorfanol
• Opioid o powinowactwie do receptorów δ
iκ
• Zastosowanie:
– Analgezja psów i kotów • Siła działania - 5-7 silniejszy od morfiny
– Poprawa jakości sedacji
– Poprawa jakości i wydłużenie anestezji • Wzmacnia działanie leków sedacyjnych i
barbituranów

59 60

10
 Butorfanol Butorfanol
• Silne działanie przeciwwymiotne • Analgezja
(doustnie 0,5mg/kg lub parenteralnie 0,05 – Bóle pourazowe np. po wypadkach
mg/kg podawane 2-4 x dziennie do 14 dni) – Ostre stany kliniczne (zapalenie trzustki, stany
spastyczne p. pokarmowego, zapalenie ucha)
– Dawkowanie
• Działanie przeciwkaszlowe silniejsze od • Psy 0,2 – 0,3 mg/kg tj 0,2 – 0,3 ml/10kg m.c. (i.v.,
kodeiny –stosujemy w tych samych i.m., s.c.)
dawkach • Koty 0,4 mg/kg (0,2ml/5kg m..c.) i.m., s.c., 0,1 mg/kg
i.v.

61 62

Butorfanol
BUPRENORFINA
• Analgezja okołooperacyjna (Vetergesic)
– Przedoperacyjna – na 15 min przed indukcją
– Psy 0,1 – 0,2 mg/kg tj 0,1 – 0,2 ml/10kg m.c. (i.v., i.m., s.c.)
– Koty 0,4 mg/kg (0,2ml/5kg m..c.) i.m., s.c., • Silny analgetyk właściwościami zbliżony do
– Pooperacyjna – na 15 minut przed butorfanolu – gorszy w neuroleptoanalgezji,
wybudzeniem lepszy do pooperacyjnej analgezji
– Psy 0,2 – 0,3 mg/kg tj 0,2 – 0,3 ml/10kg m.c. (i.v., i.m., s.c.)
– Koty 0,4 mg/kg (0,2ml/5kg m..c.) i.m., s.c., 0,1 mg/kg i.v.
» Powtarzać co 5-6 godzin • Minimalany wpływ kardiopulmonarny

63 • Początek działania po 20-30 minutach 64

BUPRENORFINA
(Vetergesic) Morfina
Po podaniu iv. i im. działa przeciwbólowo 6-8
godzin

Po podaniu podskórnym nawet do 12 godzin • Wywołuje prócz analgezji, płytką sedację,

– działa około 4 h.
Dawkowanie
psy i koty 5-20mcg/kg (0,5 - 2ml/30kg) • psy, im. i sc., (iv). 1- 2mg/kg,
• koty 0,1-0,3mg/kg (pobudzenia)

65 66

11
 Petydyna (Dolantin, Dolargan) Fentanyl

• kilkakrotnie płytsza sedacja i analgezja;

działa krócej, • b. silny analgetyk,
szybko i krótkodziałający (do 30').
• brak wymiotów, nie upośledza ruchów
robaczkowych, rozkurcza mięśniówkę • bradykardia, hipowentylacja (atropina !)

• psy, koty 1-5 mg/kg • psy 2-5mcg/kg, niektórzy zalecają

67 10mcg/kg; 68

Antagoniści opiatów Vagolityki – antycholinergiki

• Nalokson (Narcan, Narcanti) • Zapobiegają

– niemiarowości serca
– krótkie 30' działanie, – odruchowej bradykardii
– spadkowi ciśnienia krwi
– psy 0,02-0,04 mg/kg iv, można powtórzyć po – skurczowi głośni i oskrzeli
3-5'. – nadmiernej wydzielniczości gruczołów

69 70

Vagolityki – wskazania
• Przy stosowaniu leków
Vagolityki – przeciwwskazania
– barbituranów
– narkotyków przeciwbólowych • tachykardia nadkomorowa
– środków zwiotczających
• zwężenie zastawki dwudzielnej
– anestetyków wziewnych
• nadciśnienie tętnicze
• Przy wykonywaniu
• jaskra
– trudnej intubacji
– endoskopii dróg oddechowych
• wysoka gorączka
– zabiegów na przebiegu n. błędnego • bardzo silny przerost prostaty
– zabiegów w przodobrzuszu
71 72

12
 Vagolityki – stosowanie

• Atropina
– psy,koty 0,02-0,05 mg/kg,
sc., im.
– 0,01 iv. w szczególnych
przypadkach

• Glicopyrronium
(Glikopyrolat, Robinul, )
– psy,koty 0,01 mg/kg 73

13