musika

ISBN 978-9941-481-23-9
nino qumsiSvili maia oTiaSvili
rati julayiZe irine miqaZe
ia gabunia
9 789941 48123 9

5
5

dafinansebulia `moswavleebis saxelmZRvaneloebiT

uzrunvelyofis programis~ farglebSi
musika
maswavleblis wigni
`klio~
`wyarosTvali~
 zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi

saqarTveloSi zogadi ganaTlebis sistema miznad isaxavs Seqmnas xelsayreli pirobebi

erovnuli da zogadsakacobrio Rirebulebebis matarebeli, Tavisufali pirovnebis Camoya-
libebisaTvis.
amasTan erTad, ganaTlebis sistema uviTarebs mozards gonebriv da fizikur unar-Cvevebs,
aZlevs saWiro codnas, amkvidrebs jansaRi cxovrebis wess, moswavleebs uyalibebs liber-
alur da demokratiul Rirebulebebze damyarebul samoqalaqo cnobierebas da exmareba maT
ojaxis, sazogadoebisa da saxelmwifos winaSe sakuTari ufleba-movaleobebis gacnobier-
ebaSi.
saqarTvelos zogadi ganaTlebis sistemaSi miRebuli gamocdilebis safuZvelze mozard-
ma unda SeZlos:
a) qveynis interesebis, tradiciebisa da Rirebulebebis mimarT sakuTari pasuxismgeblo-
bis gaazreba:
saskolo ganaTlebam unda ganuviTaros mozards unari, rom sworad gansazRvros saku-
Tari qveynis saxelmwifoebrivi, kulturuli, ekonomikuri da politikuri interesebi, da
misces mas sasikeTo gadawyvetilebaTa miRebisa da aqtiuri moqmedebis SesaZlebloba;
b) bunebrivi garemo pirobebis SenarCuneba da dacva:
mozardma unda icodes, ra bunebriv garemoSi cxovrobs, ra ziani SeiZleba miayenos gare-
mos adamianis ama Tu im moqmedebam, rogor SeinarCunos da daicvas bunebrivi garemo;
g) teqnologiuri Tu sxva inteleqtualuri miRwevebis efeqtianad gamoyeneba; infor-
maciis mopoveba, damuSaveba da analizi:
dRes, rodesac adamianisaTvis misawvdomia didi moculobisa da sxvadasxva Sinaarsis in-
formacia, misi efeqtianad gamoyenebis unari sasicocxlo mniSvnelobas iZens. mozards unda
SeeZlos ara mxolod informaciis mopoveba, aramed misi Sefasebac Sinaarsis, daniSnulebisa
da xarisxis mixedviT, dasaxuli miznebisaTvis misi gamoyenebis formebis gansazRvra; te-
qnologiuri miRwevebis efeqtiani gamoyeneba yoveldRiuri cxovrebis, muSaobis, inteleq-
tualuri Tu sulieri moRvaweobis pirobebis gasaumjobeseblad;
d) damoukideblad cxovreba, gadawyvetilebis miReba:
saskolo ganaTlebam unda ganuviTaros mozards pirad, ojaxur da sazogadoebriv cxovre-
baSi damoukidebel gadawyvetilebaTa miRebis unar-Cvevebi;
e) iyos Semoqmedi, Tavad Seqmnas Rirebulebebi da ar icxovros mxolod arsebulis xarjze:
saskolo ganaTlebam unda uzrunvelyos mozardis im unar-Cvevebis ganviTareba, rom-
lebic miscems mas saSualebas, ukve arsebuli gamocdileba da miRwevebi gamoiyenos axali
materialuri, inteleqtualuri Tu sulieri Rirebulebebis Sesaqmnelad;
v) sakuTari SesaZleblobebisa da interesebis uwyveti ganviTareba mTeli cxovrebis
ganmavlobaSi da maTi maqsimaluri realizeba rogorc qveynis SigniT, ise mis sazRvrebs am saxelmZRvAanelos gayidvis faqtis aRmoCenis SemTxvevaSi,
gareTac;
saskolo ganaTlebam unda Camouyalibos mozards uwyveti ganviTarebis, mTeli cxovrebis
gTxovT, dagvikavSirdeT cxel xazze: (+995 32) 2 200 220
ganmavlobaSi axali codnisa da Cvevebis damoukideblad SeZenis unari, raTa SeZlos saku-
Tari SesaZleblobebisa da sulieri midrekilebebis adekvaturad gansazRvra da amis mixed-
viT sazogadoebriv cxovrebaSi sakuTari adgilis damkvidreba; mozardi mzad unda iyos
arCevani gaakeTos momavali ganaTlebisa da SromiTi saqmianobisaTvis; www.tskarostvali.ge
z) komunikacia individebTan da jgufebTan:
saskolo ganaTlebam unda uzrunvelyos, rom sazogadoebis momaval wevrebs ganuviTaros
zogadi sakomunikacio unar-Cvevebi (wera, kiTxva, metyveleba, mosmena), saorganizacio da
jgufuri muSaobis Cvevebi, maT Soris imaT, visTvisac saqarTvelos saxelmwifo ena mSobli-
uri ar aris;
T) iyos kanonmorCili, toleranti moqalaqe:
dRevandel dinamikur, eTnikurad da kulturulad mravalferovan samyaroSi sazoga-
doebis
funqcionirebisaTvis gansakuTrebul mniSvnelobas iZens urTierTpativiscemis, urTi-
erTgagebisa da urTierTSemecnebis Cvevebi. skolam unda gamoumuSaos mozards adamianis
uflebebis dacvisa da pirovnebis pativiscemis unari, romelsac igi gamoiyenebs sakuTari da
sxvisi TviTmyofadobis SesanarCuneblad. mozards unda SeeZlos adamianis arsebiTi ufle-
bebis Sesaxeb miRebuli Teoriuli codnis ganxorcieleba da am principebiT cxovreba.
 nino qumsiSvili maia oTiaSvili
rati julayiZe irine miqaZe
ia gabunia

musika
maswavleblis wigni

V klasi

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis, mecnierebis,

kulturis da sportis saministros mier 2018 wels

`wyarosTvali~

gamomcemloba `klio~
nino qumsiSvili maia oTiaSvili
rati julayiZe irine miqaZe
ia gabunia

musika, V klasi
maswavleblis wigni

musikaluri redaqtori:
irine miqaZe, marine dafqviaSvili

literaturuli redaqtori:
Tamar gujabiZe, Tea pitiuriSvili

sanoto teqstis kompiuteruli uzrunvelyofa:

mixeil vawaZe, sofo saRaraZe

eleqtronuli resursis uzrunvelyofa,

fonogramebi da LMMS-is aqtivobebi _ mixeil vawaZe

dizaini da mxatvroba: elene varamaSvili, ia gabunia

© `wyarosTvali~, 2018
© maia oTiaSvili, irine miqaZe, ia gabunia, 2018

© gamomcemloba `klio~, 2018

© nino qumsiSvili, rati julayiZe, 2018

yvela ufleba daculia

ISBN 978-9941-481-23-9

Sps `gamomcemloba klio~ `wyarosTvali~

aRmaSeneblis gamz. #181-2, Tbilisi, 0112 gare kaxeTis #4, Tbilisi, 0144
tel.: (+995 32) 234.04.30 mob.: 599 76.10.39
EE-mail: book@klio.ge EE-mail: tskarostvali@gmail.com
www.klio.ge www.tskarostvali.ge
 sarCevi

1. saxelmZRvanelos koncefcia................................................................................. 4
2. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb.................................................... 5
3. saxelmZRvanelos Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan......................... 6
4. Sesavali. mizani. strategia................................................................................. 11
5. V klasis Temebisa da aqtivobebis meToduri rekomendaciebi......................... 13
6. rekomendebuli ganmaviTarebeli Sefasebis kriteriumebi da rubrikebi...... 15
7. gakveTilebis sanimuSo scenarebi......................................................................... 18
8. V klasis Semajamebeli gakveTilebis Sefasebis kriteriumebi ....................... 98
9. sanoto danarTi...................................................................................................... 100
10. programa LMMS-is moxmarebis instruqcia........................................................ 143
11. Audacity-s moxmarebis wesebi..........................................................................151
12. audio da video masalis sia................................................................................ 155
13. leqsikoni................................................................................................................. 159
14. gamoyenebuli literatura:................................................................................... 164

saavtoro jgufis mier Sesrulebuli Temebi

nino qumsiSvili, rati julayiZe: maia oTiaSvili; irine miqaZe; ia gabunia

1. zRapruli samyaro musikaSi 1. musika da Tanamedrove teqnologiebi
2. musikis roli munj kinoSi 2. musika dramatul TeatrSi
3. musika pantomimis TeatrSi
4. sxvadasxva qveynis instrumentebi
ritmul-intonaciuri aqtivobebi

3
 1 saxelmZRvanelos koncefcia

musikis saxelmZRvaneloebis seria swavlebis dawyebiTi safexurisaTvis (V_VI klasebi)

eyrdnoba erovnul saswavlo gegmas.
saxelmZRvanelos koncefciis erT-erTi mizania, moswavleebSi musikis mimarT sakuTari
damokidebulebis Camoyalibeba, msjelobis, azris gamoTqmisa da interpretirebis
unarebis ganviTareba.
umniSvnelovanesi adgili uWiravs qarTuli musikaluri folkloris Seswavlas, rac
qmnis genetikuri kodis gaxsnisa da, am gziT, musikaluri unarebis ganviTarebis
SesaZleblobas. saxelmZRvaneloebis seria xels Seuwyobs saerTaSoriso sivrceSi
integrirebuli moqalaqis Camoyalibebas, amitomac didi yuradReba eTmoba sxvadasxva
qveynis folklorisa da profesiuli musikis gacnobas.
moswavlisaTvis myari da dinamikuri codnis misacemad, seria irCevs gaRrmavebuli
swavlebis formas, rac gulisxmobs saswavlo masalis etapobriv da mravalmxriv
miwodebas. informaciuli marcvali Cadebulia pirvelive saswavlo wlis masalaSi,
momdevno klasebSi ki igi Rvivdeba, viTardeba da mdidrdeba. sawyis etapze bavSvebi
iwyeben intonaciebis, motivebis, Semdeg ki frazebis, musikaluri winadadebisa da
Temebis, nawarmoebis mxatvruli Sinaarsis amocnobas. sabolood, es unarebi moswavleebs
saSualebas aZlevs moisminon, aRiqvan da gaiazron sxvadasxva musikaluri Janri da
forma, imsjelon musikis sxvadasxva mimarTulebis Sesaxeb, eleqtronuli programebis
gamoyenebiT Tavad Seqmnan martivi kompoziciebi.
musikaluri cnebebis codna da furclidan simReris unar-Cveva moswavleebs myar
safuZvels uqmnis, swavlebis momdevno safexurze codnis Sevsebis da gamyarebisaTvis.
wignebis seria ar gulisxmobs musikis sagnis profesiul doneze swavlebas. misi mizania,
swavlebis procesSi aqtiurad Seuwyos xeli mozardis mravalmxriv ganviTarebas.
musikis Sinaarsis amocnoba da sasimRero unarebis Camoyalibeba saxelmZRvanelos
ZiriTadi koncefciaa.

4
2 zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb

dawyebiTi safexuris V-VI klasSi musikis sagnis saswavlo kompleqti Sedgeba moswavlis
saxelmZRvanelos, maswavleblis wignisa da eleqtronuli resursisagan.
seriaSi Sesulia:
1) erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli musikis standartisa da gakveTilebis
Sesabamisobis cxrili;
2) scenarebi TiToeuli gakveTilisTvis, romelTa umravlesoba ramdenime 5-10-15-wu-
Tian aqtivobas moicavs. aqtivobebi eyrdnoba musikis sagnobrivi programiT gaTval-
iswinebul Sedegebsa da indikatorebs. yoveli aqtivobis bolos miRebuli codnisa
da unarebis generalizebis mizniT, moswavleebi asruleben Semajamebel samuSaos.
saxelmZRvanelo exmareba pedagogs, Caataros mravalferovani, saintereso da saxali­
so gakveTilebi;
3) sanoto masalis danarTi, sadac Tavmoyrilia im simRerebis variantebi, romelTa Ses-
wavlasac maswavlebeli urCevs moswavleebs sxvadasxva gakveTilze;
4) eleqtronuli programa LMMS-is da Audacity-s moxmarebis instruqcia;
5) damowmebuli literatura.
dawyebiT safexurze, V-VI kalsis maswavleblisa da moswavlis wignebSi mocemulia rubrika
`Tavisufali aqtivobebi~, romlebic maswavlebels mravalferovani gakveTilis Catare-
bis, moswavleebs ki Tanmimdevruli codnis miRebisa da sasimRero unarebis ganviTarebis
saSualebas miscems.mocemul aqtivobebs ara aqvs savaldebulo xasiaTi. maswavlebeli,
klasis mzaobidan gamomdinare, Tavad gadawyvets, Seasrulebs Tu ara mas.
TiToeuli gakveTili moicavs ramdenime gansxvavebul aqtivobas: simReras, mosmenas,
Caweras, ritmul-intonaciur savarjiSoebs. wignSi CarTulia intonaciuri savarjiSo-
gamRerebebi, romlebic bavSvs uviTarebs sasimRero unarebs, gamoumuSavebs martivi
sagundo partiis amokiTxvis Cvevas, qmnis pozitiur ganwyobasa da amzadebs klass
musikis mosasmenad.
drodadro wignSi CarTulia aqtivoba, romelic bavSvs aswavlis mosmenil musikalur
fragmentebSi vizualuri saxe-xatebis amokiTxvasa da maT gadmotanas furcelze
niSnebiT an simboloebiT, e. w. piqtogramebiT. xSirad, es niSnebi sakmaod martivia _
mTavaria, moswavlem raRac xerxiT gamosaxos warmodgenili musikaluri fragmenti da
gauCndes garkveuli damokidebuleba konkretuli musikaluri nawarmoebisadmi.
wignSi warmodgenili gakveTilis scenarebi mxolod saorientacioa da ara savaldebulo.
pedagogs SeuZlia Tavisi Sexedulebisamebr Secvalos meTodi an aqtivoba. man unda
gadawyvitos, swavlebis ra mimarTulebas airCevs _ met drosa da yuradRebas dauTmobs
simReras Tu gasarTob-SemecnebiT aqtivobebze gaakeTebs aqcents. mTavaria, moswavles
ganuviTardes musikis Sinaarsis amocnobis unari.
saxelmZRvaneloSi mocemuli musikaluri cnebebisa da ganmartebebis mniSvnelobas
moswavle konkretuli magaliTebis meSveobiT gaiazrebs. pedagogi ar aiZulebs mas
risame daswavlas, dazepirebas.

5
 realuri da warmo­saxviTi
musika da Cveni yofa
musikaSi

3 saxelmZRvanelos
Sesabamisoba
zRapruli samyaro musikaSi
musika da Tanamedrove
teqnologiebi
erovnul

rogor iyeneben kilos aramyar safe-

ra mniSvneloba eniWeba musikalur

rogor SevadginoT trekeri rome-

x­urebs musikaSi zRapruli saxeebis

lime kompiuteruli TamaSisTvis?

saswavlo

rogor iqmneba zRapruli saxeebi

rogor CavweroT da davimaxsov-

svlazea agebuli? mus.dawy.(II).3.

Tanxlebas kompiuterul pro-

melodia, romelic qromatul
gegmasTan

rogor CavweroT musikaluri

gadmosacemad? mus.dawy. (II, 2;

roT trekeri? mus.dawy.(II).3.

gramebSi? mus.dawy.(II).4,5,6,7;
musikaSi? mus.dawy.(II).4,5,6,7;

mus.dawy.(II).1, 2;
* TiToeul sakiTxs eT-
moba 1 an 2 akademiuri
saaTi.

1 2 3 4 5 6
1 iyo da ara iyo ra... X
2-3 muxa X
4 muWanaxevara X
5 guTnisdeda da sovdagari X
6 gedebis tba X X
7 faskunji X X
8 mwyemsi da jujebi X
9 zRapari X X
10 kudiani dedaberi X X
11 simfoniuri zRapari `petia da mgeli~ X X
12-13 kikimora X X X
14 zamTris feria X X X
15-16 zRapris gmirebi dResaswaulze X
17 weliwadis droni X
18-19 henzeli da greteli X X X
20 jadosnuri fleita X
21 vaSlis gulSi X
22 mZinare mzeTunaxavi X
23 amoicani motivi X
24 deda batis zRaprebi X X X
25 mzeTunaxavi da urCxuli X X X
26 zRapruli Tu yofiTi? X
27 gamoicani intonacia X X X
28-29 saaxalwlo zRapari X X X

6
 ra roli eniWeba musikalur Tanx-

7
lebas munj kinoSi?
mus.dawy.(II).4,5,6,7;

rogor SevadginoT musikaluri

8
Tanxleba munji kinos epizodisT-
vis? mus.dawy.(II).1, 2;
musika da kino

rogor CavweroT musikaluri Tanx-

9
leba? mus.dawy.(II).3.
musikis roli munj kinoSi

rogor Cans speqtaklis musikaSi

10
reJisoris Canafiqri? mus.dawy.(II).
4,5,6,7;

ra principiT SevurCioT speqtak-

11
ls musikaluri Tanxleba? mus.
dawy.(II).1, 2;

ra simboloebiT aRvniSnoT Tanx-

12

leba? mus.dawy.(II).3.
musika dramatul TeatrSi

rogor ukavSirdeba erTmaneTs

13

Jesti da musika pantomimaSi? mus.

dawy.(II). 4,5,6,7;
musika da Teatri

rogor SevurCioT mimikur etiuds

musikaluri Tanxleba, romelic
14

mayurebels daexmareba imis danax-

vaSi, rac ar Cans? mus.dawy.(II).1, 2;

rogor SeiZleba Caiweros mimikuri

15

etiudis musikaluri Tanxleba?

musika pantomimis TeatrSi

mus.dawy.(II).3.

ra xasiaTs sZens instrumente-

16

bi xalxur musikas? mus.dawy.(II).

4,5,6,7;

rogor SeiZleba gamoiyenos

musika

kompozitorma sxvadasxva xalxis

17

musikaluri instrumenti? mus.

instrumentebi
eTnografia da

sxvadasxva qveynis

dawy.(II). 4,5,6,7;

7
 realuri da warmo­saxviTi
musika da Cveni yofa
musikaSi
musika da Tanamedrove
zRapruli samyaro musikaSi
teqnologiebi

ra mniSvneloba eniWeba musikalur

rogor SevadginoT trekeri rome-

lime kompiuteruli TamaSisTvis?
rogor iqmneba zRapruli saxeebi

saxeebis gadmosacemad? mus.dawy.

rogor CavweroT da davimaxsov-

svlazea agebuli? mus.dawy.(II).3.
safexurebs musikaSi zRapruli
rogor iyeneben kilos aramyar

Tanxlebas kompiuterul pro-

melodia, romelic qromatul
rogor CavweroT musikaluri

roT trekeri? mus.dawy.(II).3.

gramebSi? mus.dawy.(II).4,5,6,7;
musikaSi? mus.dawy.(II).4,5,6,7;

mus.dawy.(II).1, 2;
(II).1, 2;
1 2 3 4 5 6
30-31 teqnikuri xmebi -1 X X X
32-33 teqnikuri xmebi -2 X X X
34-35 lupi da paterni X X X
36-37 interviu dijeisTan X X X
38-39 rogor SevadginoT lupi? X X X
40 Rimili
41 didi qalaqis CiraRdnebi
42 daxate musikaluri Tanxleba
43 qronometraJi
44-45 gaaxmovane kadrebi
46 variacia
47 Teatri
48-49 per giunti
50-51 WinWraqa
52-53 scenebi sxvadasxva speqtaklebidan
54 pantomima
55 asociacia Tu kontrasti?
56-57 sketCi
58 diriJori da sakravebi
59 qarTuli xalxuri sakravebi
60 qarTuli xalxuri sakravebi (Semaj.)
61-62 sxvadasxva qveynis sakravebi
63 sxvadasxva qveynis sakravebi (Semaj.)
64 alpuri sayviri da banjo
65-66 induri da Cinuri sakravebi
67 Semajamebeli gakveTili
68 marakasi, gitara da kastanetebi

8
 ra roli eniWeba musikalur Tanx-

X
X
X
X
lebas munj kinoSi?
mus.dawy.(II).4,5,6,7;

rogor SevadginoT musikaluri

X
X
X
X
Tanxleba munji kinos epizodisT-
vis? mus.dawy.(II).1, 2;
musika da kino

rogor CavweroT musikaluri Tanx-

X
leba? mus.dawy.(II).3.
musikis roli munj kinoSi

rogor Cans speqtaklis musikaSi

X
X
X
X
10
reJisoris Canafiqri? mus.dawy.(II).
4,5,6,7;

ra principiT SevurCioT speqtak-

X
X
X
X
11
ls musikaluri Tanxleba? mus.
dawy.(II).1, 2;

ra simboloebiT aRvniSnoT Tanx-

X
X
X
X
12

leba? mus.dawy.(II).3.
musika dramatul TeatrSi

rogor ukavSirdeba erTmaneTs

X
X
X
X
13

Jesti da musika pantomimaSi? mus.

dawy.(II). 4,5,6,7;
musika da Teatri

rogor SevurCioT mimikur etiuds

musikaluri Tanxleba, romelic

X
14

mayurebels daexmareba imis danax-

vaSi, rac ar Cans? mus.dawy.(II).1, 2;

rogor SeiZleba Caiweros mimikuri

X
15

etiudis musikaluri Tanxleba?

musika pantomimis TeatrSi

mus.dawy.(II).3.

ra xasiaTs sZens instrumente-

X
X
16

bi xalxur musikas? mus.dawy.(II).

4,5,6,7;

rogor SeiZleba gamoiyenos

musika

kompozitorma sxvadasxva xalxis

X
X
X
X
X
X
17

musikaluri instrumenti? mus.

instrumentebi
eTnografia da

sxvadasxva qveynis

dawy.(II). 4,5,6,7;

9
 indeqsebis ganmarteba
dawyebiT safexurze standartSi gaweril TiToeul Sedegs win uZRvis indeqsi, romelic
miuTiTebs sagans, swavlebis etapsa da standartis Sedegis nomers; mag., mus.dawy.(II).1.:
`mus.~ _ miuTiTebs musikis sagans;
`dawy.~ _ miuTiTebs dawyebiT safexurs;
`(II)~ _ miuTiTebs, rom standarti moicavs V-VI klasebs;
`1~ _ `1~ - miuTiTebs standartis Sedegis nomers.

musikis standarti (V-VI klasebi)

Sedegebis 1. mimarTuleba: Semoqmedeba da praqtika
indeqsi
standartis Sedegebi
moswavlem unda SeZlos:
mus.dawy.(II).1. saimijo musikaluri kompoziciis (reklamis, musikaluri logotipis) Seqmna;

mus.dawy.(II).2. bgeris, xmis, xmauris, mRerisa da martivi musikaluri gamomsaxvelobiTi xe-

rxebis meSveobiT realuri da warmosaxviTi samyaros asaxva;
mus.dawy.(II).3. xmovani gzavnilis Casawerad tradiciuli sanoto an aratradiciuli simbo-
loebis sistemebis gamoyeneba.

2. mimarTuleba: musikis aRqma konteqstSi da interpretacia

moswavlem unda SeZlos:

mus.dawy.(II).4. xmovani gzavnilis emociur-Sinaarsobrivi datvirTvis SegrZneba da realur

Tu warmosaxviT samyarosTan asociaciur kavSirebis gabma;
mus.dawy.(II).5. dramisa da musikis elementebis urTierTkavSirebis amocnoba;

mus.dawy.(II).6. tradiciuli Tu aratradiciuli simboloebis sistemebiT Cawerili xmovani

gzavnilis amocnoba;
mus.dawy.(II).7. saqarTvelos sxvadasxva kuTxis xalxuri SemoqmedebisTvis damaxasiaTebeli
musikaluri enis elementebis gansxvaveba.

10
 4 Sesavali

 mizani

saxelmZRvanelos mizania, xeli Seuwyos moswavlis musikaluri gemovnebis Camoyalibebas,

aseve, msoflios musikalur kulturaSi, erovnuli musikaluri saganZuris adgilis gaaz-
rebas. Tanamedrove teqnologiebis gamoyenebiT moswavleebs sainteresod miewodeba masa-
la. Teoriuli codnis praqtikaSi gamoyenebiT ki etapobrivad viTardeba maTi Semoqmedeb-
iTi unarebi.
saxelmZRvanelos mizania, Seayvaros bavSvs musikaluri xelovneba, aRzardos kulturuli
msmeneli, misces mimarTuleba niWier moswavleebs Semdgomi profesiuli ganviTarebisaT-
vis.
swavlebis sawyis etapze, sasurvelia, musikaluri unarebis ganviTareba simRerasTan
mWidro kavSiriT warimarTos, rasac winamdebare saxelmZRvanelo iTvaliswinebs. swavlebis
dawyebiTi safexurisTvis sagangebod aris SerCeuli sasimRero repertuaris Tematika da
diapazoni. musikaluri literaturis mosasmeni masala Seesabameba moswavlis asaks.
V-VI klasebSi Semavali Temebi sainteresod aris gaSlili saxelmZRvaneloSi. moswavleebi
sxvadasxva aqtivobas Seasruleben kompiuteruli programebis _ LMMS-is da Audacity-s
gamoyenebiT da aqtiurad iqnebian CarTuli saswavlo procesSi.
sanoto damwerlobis etapobrivad Seswavla ganapirobebs rogorc moswavlis saTanado un-
ar-Cvevebis ganviTarebas, ise SemdgomSi, musikaluri damwerlobis, rogorc saerTaSoriso
sakomunikacio saSualebis, dauflebas.
umTavresi mizani, romelsac skolaSi musikis gakveTilebi da winamdebare saxelmZRvanelo
emsaxureba, ymawvilebSi musikis mosmenisa da Sinaarsis wvdomis unaris Cvevis gamomuSave-
bas. bavSvebi, musikaluri intonaciebis amocnobisa da warmosaxvis unarebis ganviTarebis
Sedegad, SeZleben ama Tu im nawarmoebis Sinaarsis gaazrebas da msoflio musikaluri sa-
ganZuris sworad Sefasebasa da dafasebas.

 strategia

dawyebiT safexurze swavlebis strategia ramdenime meTods eyrdnoba.

erT-erTi yvelaze mniSvnelovani swavlebis spiraluri meTodia: yovel etapze winaswar
mzaddeba safuZveli axali informaciis misaRebad, Zvel codnaze axlis dasaSeneblad,
TandaTan xdeba Sesabamisi unarebis ganviTarebac.
musikaluri terminebisa da cnebebis ganmartebebi, maTi mniSvnelobis damaxsovrebis gaad-
vilebis mizniT, moswavleebs praqtikuli nimuSebis magaliTze miewodeba.
gaTvaliswinebulia sxva disciplinebTan integrirebuli gakveTilebic, magaliTad, ucxo­
enovani simRerebis Seswavlisas _ uxo enasTan, xolo kompiuteruli programebis gamoy-
enebisas _ informaciul-sakomunikacio teqnologiebis saganTan.
SemoTavazebuli scenarebi agebulia swavlebis interaqtiur meTodze, ris Sedegadac, ga-
kveTilis msvlelobisas, TiToeuli moswavle aqtiurad aris CarTuli swavlis procesSi.
saxelmZRvanelos erTvis inovaciuri eleqtronuli programa, romlis mizania, moswavle
mudmivad iyos CarTuli musikis mosmenis procesSi da Tavad ganaxorcielos garkveuli
praqtikuli davalebebi, mosmenili musikaluri masala daukavSiros vizualur gamosax-
ulebebs, garkveul siuJets (moTxroba, zRapari, filmi, opera, baleti, Teatri) da am
gziT musikaSi sxvadasxva saxe-xatis amocnoba SeZlos.

11
 swavlebis strategia iTvaliswinebs moswavleSi warmosaxvis unaris ganviTarebas. ami­
tomac, swavlebis dawyebiT safexurze, inovaciur eleqtronul programasTan erTad,
uxvadaa gamoyenebuli video da audio masala. ama Tu im musikaluri nawarmoebis an
fragmentis grafikuli gamosaxulebis mosmenilTan misadageba, fragmentebis sakuTari
fantaziiT, aratradiciuli sistemiT Cawera moswavleebs musikis Sinaarsze dafiqrebi-
saken ubiZgebs.
wignSi gaTvaliswinebulia moswavleebTan avtorebis mravalwliani muSaobis Sedegad
SeZenili pedagogiuri gamocdileba.
erT-erTi mniSvnelovani praqtikuli aqtivoba simReraa, vinaidan igi adamianebs sociali­
zaciaSi exmareba. swored am unaris ganviTarebisaTvis saxelmZRvaneloSi Tavmoyrilia
Sesabamisi diapazonisa da sirTulis solo Tu sagundo simRerebis sanoto Canawerebi.

12
 5 V klasis Temebisa da aqtivobebis meToduri rekomendaciebi

realuri da musika da Cveni musika da kino musika da Teatri eTnografia da

warmosaxviTi yofa Tema: musikis Tema: musika musika
samyaro musikaSi Tema: musika da roli munj dramatul TeatrSi Tema: sxvadasxva
Tema: zRapruli Tanamedrove kinoSi Tema: musika qveynis
samyaro musikaSi teqnologiebi pantomimis TeatrSi instrumentebi
zRapruli saxeebis Tanxlebis musikaluri musikis saSualebiT musikaluri
Seqmna musikaSi, rolis gan­ Tanxlebis reJisoris instrumentebis
gamomsaxvelobiTi sazRvra rolis gansaz­ Canafiqris rolis gansazRvra
xerxebis (tempi, kompiuterul Rvra munj gadmocema, xalxur musikaSi,
ritmi, gamis programebSi, kinoSi, speqtaklisaTvis sxvadasxva xalxis
qromatiuli trekebis musika­luri Tanxlebis SerCeva instrumentebis
svlebi) gamoyeneba Sedgena, Cawera Tanxlebis Sed­ da Cawera; mimikisa gamoyeneba
da Cawera da damaxsovreba gena filmis da Jestis kavSiri, kompozitorebis
epizodisaTvis mimikur etiudze mier
da Cawera musikaluri
Tanxlebis SerCeva
da Cawera

saxelmZRvanelo emyareba integrirebuli swavlebis meTods. integrireba xdeba maTemati­

kasTan, xelovnebasTan, literaturasTan, ucxo enebTan, informaciul-sakomuni­ kacio
teqnologiebis saganTan;
• warmosaxviTi da asociaciuri unarebis ganviTarebis erT-erT umTavres meTodad
rCeba musikaluri fragmentebis dakavSireba naxatebTan, ilustraciebTan ,
musikalur fragmentebSi vizualuri saxe-xatebis amokiTxva. am tipis aqtivobebSi
mTavaria moswavlis damokidebuleba musikaluri fragmentisadmi, masSi gadmocemuli
Sinaarsisa da ganwyobilebisadmi., interpretirebis karg saSualebas iZleva Tanamed­
rove teqnologiebis gamoyeneba. moswavleebi kompiuteruli programa Audacity da
LMMS gamoyenebiT Caweren winadadebebs, teqstebs, Semdeg am teqstebs daadeben
xmebs, musikalur fragmentebs, aseve, gaaxmovaneben kadrebs animaciuri filmebidan,
munj kinoSi, moZrav kadrebs daadeben musikalur fragmentebs, Caweren gadacemis
quds, mexuTe klasidan aqtiurad Semodis fazlis tipis naxatebis Sesabamisoba
musikalur fragmentebTan
• sakuTari damokidebulebis, aazris Camoyalibebisa da interpretirebis unaris
ganviTareba ufro maRal safexurs aRwevs. gamoyenebulia interaqtiuli swavlebis
meTodebi, erTerTia gonebrivi ieriSi _ yvela idea, mosazreba, interpretacia
misaRebia, Tumca unda moxdes ideaTa gadafaseba, rangireba. am meTods moswavleebi
mimarTaven saklaso msjelobis dros. izrdebakiTxvebis dasmis roli, maTi
daniSnulebaa: winare codnis gaaqtiureba, codnis gamovlena da swor azramde miyvana,
diskusiebSi mniSvnelovania sakuTari azris gamoTqma, dasabuTeba, tolerantobis
gamoxatuleba.
• musikis mosmenis unaris ganviTrebisaTvis, Tu sawyis etapze gamoyenebuli iyo
patara motivebis mosmena, amocnoba, am motivebSi warmosaxviTi, asociaciuri tipis
aqtivobebis Sesruleba, am etapze xdeba musikaluri frazebis, melodiebis, Temebis,

13
 fragmentebis amocnoba da masTan dakavSirebuli aqtivobebis Sesruleba, magaliTad,
vizualuris mosmenilTan, mosmenilis vizualurTan, musikaluri fragmentebis
moZrav vizualur masalasTan dakavSireba ,Tumca klebulobs moZravi da statikuri
masalis gamoyeneba,izrdeba wakiTxuli teqstis, rogorc informaciis praqtikaSi
aRqmis daniSnuleba (moswavleebi kiTxuloben sityvier teqsts, usmenen musikas da
miusadageben musikalur fragmentebs).
• sanoto damwerlobis swavlebis meTodi rTuldeba da musikaluri fragmentebis,
saxe-xatebis, piqtogramebiT CawerasTan erTad gamoyenebulia tradiciuli sanoto
damwerloba, xolo, sanoto damwerlobis ukeT gaazrebis mizniT _ patara motivebis
Seqmna, magaliTad, moswavleebi sanoto nimuSidan irCeven motivs (bgerebs) da qmnian
axals. SerCeva-amorCevisa da dajgufeba-daxarisxebis meTodi zrdis moswavleTa
motivacias, aviTarebs damoukidebeli azrovnebis, gadawyvetilebis miRebis unars;
• saxelmZRvaneloSi mocemuli terminebisa da cnebebis gansazRvreba praqtikuli
savarjiSoebiT miiReba.Tu sawyis etapze moswavle cnebebsa terminebs intuiciurad
aRiqvams, am etapze maTi aRqma gacnobierebulia. cnebebis praqtikuli swavlebis
meTodi interaqtiuli swavlebis erT-erTi umTavresi meTodia, rac gulisxmobs
,,keTebiT’’, ,,aRmoCeniT’’ swavlas; amave meTods emyareba saxelmZRvaneloSi mocemuli
mravalricxovani praqtikuli aqtivoba, magaliTad, mosmenili musikaluri
fragmentisa da namReris misadageba vizualur masalasTan, xmebisa da musikaluri
frazebisagan kolaJis Seqmna da a. S. saxelmZRvaneloSi mocemuli gonebrivi,
inteleqtualuri aqtivobebi musikis kognituri funqciis xazgasmas emsaxureba.

14
 6 rekomendebuli ganmaviTarebeli Sefasebis kriteriumebi da rubrikebi

  
sagnis swavlebis procesSi fasdeba moswavlis Semdegi codna da unarebi:

• musikaluri xelovnebis naswavli nimuSebis codna;

• musikaluri damwerlobis (aseve simboloebis, piqtogramebis SemuSaveba) codna;
• musikaluri terminologiis codna;
• SemoqmedebiToba;
• improvizaciuloba;
• warmosaxviTi da asociaciuri azrovneba;
• musikis mosmenis Cveva;
• musikaluri smena da mexsiereba;
• ritmis grZnoba;
• prezentacia;
• socialuri unarebi;
• sakuTari azris dasabuTeba;
• tolerantoba.

sagnis swavlebis procesSi moswavle Semdegi aqtivobebiT fasdeba:

 

• saklaso aqtivobebSi CarTuloba;

• informaciis miwodeba (momdevno klasebSi _ moZieba) garesamyaros Sesaxeb da prezen­
taciis momzadeba;
• SemoqmedebiTi produqtis Seqmna: musikaluri kompoziciis, musikaluri logotipis
Seqmna;
• improvizaciuli savarjiSoebis Sesruleba: motivis da calkeuli intonaciis sxva-
dasxva variantebis Seqmna da maTi sxvadasxva konteqstSi gamoyeneba;
• moTxrobis, fotoebis, animaciuri/mxatvruli filmis (momdevno klasebSi videorgo-
lis, musikaluri klipis), yofiTi SemTxvevebis ganxilva da maTi musikaluri analo-
giebis Seqmna;
• diskusia (debati);

 bgeris (xmebis), motivis, melodiis dakavSireba vizualur,

realur da warmosaxviT samyarosTan

Sefasebis kriteriumebi

vizualuri (sxvadasxva Sinaar- xmebis, motivebi- vizualuri, realuri da warmosaxviTi sam-

sis naxati, sagnis kompozi- sa da melodiebis yaros gaxmovaneba musikaluri enis elemen-
cia), realuri da warmosaxvi- SerCeva (SeTxvza) tebiT (ritmi, metri, melodia (motivi) tem-
Ti samyaros aRwera pi da a.S.) da xelovnurad Seqmnili xmebiT

2q 4q 4q

15
  mosmenili kompoziciebis (profesiuli da xalxuri musika, garesamyaros xmebi da
xmabaZviTi gzavnilebi) Cawera simboloebiT, piqtogramebiT, musikaluri damwer-
lobis gamoyenebiT; STabeWdilebebis gadmocema naxatiT; mosmenili musikaluri
kompoziciebisaTvis (fragmentebisaTvis) sxvadasxva vizualuri rigis (fazlis ti-
pis naxatebi) misadageba

Sefasebis kriteriumebi

mosmenili kompoziciebis simboloebis, mosmenili

daxasiaTeba (Sinaarsisa da piqtogramebis kompoziciebis
ganwyobis aRwera) SemuSaveba Cawera

2q 4q 4q

 mosmenili kompoziciis, nawarmoebis ganxilva

da saklaso msjelobaSi-diskusiaSi monawileoba

Sefasebis kriteriumebi
mosmenili kompoziciis, ambis, moTxrobis gamogoneba aqtiuri sakuTari sxvisi
nawarmoebis Sinaarsisa (profesiuli musikis monawileoba azris azris
da ganwyobis aRwera SemTxvevaSi avtoriseul dasabuTeba pativiscema
CanafiqrTan dakavSireba)

 simReris Sesruleba

Sefasebis kriteriumebi

sanoto da intonirebis gamomsaxvelad simRera

sityvieri teqstis sizuste (cdilobs gadmosces nawarmoebis mxat-
Sesruleba vruli Sinaarsi, iTvaliswinebs dinamikur
niSnebs), sakuTari interpretaciiT Ses-
ruleba (iyenebs mxatvrul-gamomsaxvelo-
biT saSualebebs)

uWirs si- sanoto da intoni- icavs in- mReris erT- cdilobs Seasrulos ga-
tyvieri an sa- sityvier rebisas tonirebis ferovnad momsaxvelad, sakuTari
noto teqstis teqsts iolad uSvebs sizustes xedviT
damaxsovreba imaxsovrebs Secdomebs

 ritmul-intonaciuri savarjiSoebis Sesruleba

Sefasebis kriteriumebi
bgeraTrigis, inter-
intonirebis sizuste,
valebis, motivebis sim- improvizirebis unari
ritmuli naxazis sizuste
Rera
uWirs sworad mReris uWirs intoni­ icavs intonirebis, ver avlens nawiloriv an
simRera (nawilobriv, rebis, ritmu­ ritmuli naxa­ improvi- kargad avlens
srulad) li naxazis zis Sesrulebis zirebis improvizirebis
si­zustis dacva sizustes (nawilo- unars unars
briv, srulad)

16
 ritmuli naxazis Sesruleba

Sefasebis kriteriumebi
ritmuli naxa- sinqronulobis dacva ritmuli improvizirebis unari
zis sizuste wyvilSi, jgufSi Sesrulebisas
4q 4q 2q
nawilobriv zustad uWirs ar arRvevs ver avlens nawilobriv an kar-
icavs icavs sinqronuli sinqronu- improvizire- gad avlens improvi-
Sesruleba lobas bis unars zirebis unars

1, 2, q 3, 4 q 1, 2 q 3, 4 q 0q 1, 2 q

 saprezentacio unarebi: moxseneba _ referati

Sefasebis kriteriumebi
saTqmelis naTlad da informaciis moZieba TvalsaCinoebebis da teq­ kiTxvebze adek-
gasagebad gadmocema, (naswavli cnebebisa da nikuri saSualebebis vaturi pasuxis
kontaqti audito­ terminebis codna) (Tanamedrove teqnolo- gacema
riasTan giebi) gamoyeneba
4q 4q 2q 2q
saTqmeli saTqmeli moZiebuli informacia gamoy- gamoyenebuli pasuxebi pasuxebi
naklebad naTlad da informa- saintereso enebuli resursi sain- araadek- amomwu­
gasagebia gasagebad cia arasak- da amom- resursi tereso da vaturia ravia
aris gad- marisia wuravia arasak- amomwuravia
mocemuli marisia

1, 2 q 3, 4 q 1, 2 q 3, 4 q 1q 2q 0q 1, 2 q

 sxvadasxva saxis praqtikuli samuSao

Sefasebis kriteriumebi
organizebuloba teqnikis (xmis, sxeulis moZ-
raobis, mimikis da a. S.) da
mxatvrul-gamomsaxvelobiTi
saSualebebis (ritmis, metris,
melodiis, registris da a. S.)
floba, praqtikuli gamoy-
enebis unari
SemoqmedebiToba: teqni-
kis,mxatvrul-gamomsaxve-
lobiTi xerxebis, warmo-
saxviTi da asociaciuri
unarebis, improvizirebis
efeqturi gamoyeneba
Canafiqris gadmosacemad

4q 4q
naklebad aris aqtiuri da orga- nawilobriv av- kargad nawilo- kargad av-
CarTuli praq- nizebulia praq- lens praqtikul avlens briv avlens lens Semo-
tikuli samuSaos tikuli samuSaos unarebs praq- Semoqmedeb- qmedebiT
SesrulebaSi SesrulebaSi tikul iT unarebs unarebs
unarebs
1q 1q 1, 2 q 3, 4 q 1, 2 q 3, 4 q

 TviTSefasebis rubrika

ra iswavle ra ici ra ginda, rom ukeT icode

Temebis an praqtikuli unarebis CamonaTvali

17
 5 gakveTilebis sanimuSo scenarebi
sarCevi
zRapruli samyaro musikaSi
1. iyo da ara iyo ra..................................... 19
2-3. muxa.......................................................... 21
4. muWanaxevara.............................................. 22
5. guTnisdeda da sovdagari........................ 25
6. gedebis tba................................................ 27
7. faskunji.................................................... 29
8. mwyemsi da jujebi..................................... 31
9. zRapari...................................................... 33
10. kudiani dedaberi.................................... 35
11. simfoniuri zRapari
`petia da mgeli~ ...................................... 36
12-13. kikimora............................................... 41
14. zamTris feria........................................... 43
15-16. zRapris gmirebi dResaswaulze........ 45
17. weliwadis droni....................................... 47
18-19. henzeli da greteli........................... 48
20. jadosnuri fleita................................... 50
21. vaSlis gulSi........................................... 52
22. mZinare mzeTunaxavi.................................. 54
23. amoicani motivi........................................ 56
24. deda batis zRaprebi............................... 58
25. mzeTunaxavi da urCxuli.......................... 59
26. zRapruli Tu yofiTi?............................. 61
27. gamoicani intonacia................................. 63
28-29. saaxalwlo zRapari
_ Semajamebeli gakveTili........................ 64
musika da Tanamedrove teqnologiebi
30-31. teqnikuri xmebi _ 1............................ 65
32-33. teqnikuri xmebi _ 2............................ 66
34-35. lupi da paterni................................. 67
36-37. interviu dijeisTan........................... 69
38-39. rogor SevadginoT lupi?.................. 70
18
musikis roli munj kinoSi
40. Rimili........................................................ 72
41. didi qalaqis CiraRdnebi......................... 74
42. daxate musikaluri Tanxleba.................. 75
43. qronometraJi............................................ 76
44-45. gaaxmovane kadrebi
_ Semajamebeli gakveTili........................ 77
46. variacia..................................................... 78
musika dramatul TeatrSi
47. Teatri....................................................... 79
48-49. per giunti........................................... 80
50-51. WinWraqa............................................... 83
52-53. scenebi sxvadasxva speqtaklebidan... 84
musika pantomimis TeatrSi
54. pantomima................................................... 85
55. asociacia Tu kontrasti?....................... 86
56-57. sketCi................................................... 87
58. diriJori da sakravebi............................. 88
qarTuli xalxuri sakravebi
59. xalxuri sakravebi.................................... 89
60. qarTuli xalxuri sakravebi
_ Semajamebeli gakveTili........................ 90
61-62. sxvadasxva qveynis sakravebi.............. 91
63. sxvadasxva qveynis sakravebi
_ Semajamebeli gakveTili........................ 93
64. alpuri sayviri da banjo......................... 93
65-66. induri da Cinuri sakravebi............... 94
67. Semajamebeli gakveTili........................... 96
68. marakasi, gitara da kastanetebi............. 97
 realuri da warmosaxviTi musikaSi
Tema: zRapruli samyaro musikaSi
mocemul Temas daeTmoba 29 gakveTili.
saswavlo Temis standartis SedegebTan damakavSirebeli kiTxvebi:
• rogor iqmneba zRapruli saxeebi musikaSi?
• rogor iyeneben kilos aramyar safexurebs musikaSi zRapruli saxeebis gadmo-
sacemad?
• rogor CavweroT musikaluri melodia, romelic qromatul svlazea agebuli?
Sedegi: mus.dawy.(II).1, 2; mus.dawy.(II).3, mus.dawy.(II).4,5,6,7;
mizani: arsebuli musikaluri fragmentebidan gamomdinare qromatizmis, myari da aram-
yari safexurebis, konsonansis da disonansis, intonaciis, maJoruli da minoruli ki-
los, alteraciis niSnebis gacnoba-amocnoba, gaazreba, Seswavla, praqtikaSi gamoyeneba.

1 iyo da ara iyo ra...

resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
aqtivoba 1
iyo da ara iyo ra, RvTis ukeTesi ra iqneboda?.. ase iwyeba yvela qarTuli zRapari. gadav­
wyviteT, Cveni wignic ase dagvewyo. bavSvobac xom zRaprebiT iwyeba?!
maswavlebeli esalmeba moswavleebs da gamoikiTxavs maT sazafxulo Tavgadasavlebs; esa­
ubreba im literaturis Sesaxeb, romelic moswavleebma sazafxulo ardadagebis dros
waikiTxes. savaraudod, bavSebi CamoTvlian Semdeg nawarmoebebs: `oqros kompasi~, `mio,
Cemo mio~, `biZia sevas ambebi~, `tom soieris Tavgadasavali~... gakveTilzeve imsjeleben,
romeli nawarmoebis gmirebi arian zRapruli personaJebi.
maswavlebeli daakavSirebs wamowyebul sasaubro Temas musikasTan da ganumartavs klass:
lite­raturul nawarmoebSi mwerlebi asoebis, sityvebisa da winadadebebis meSveobiT
mogviTxroben sxvadasxva ambebs, gadmogvcemen dadebiTi da uaryofiTi gmirebis saxeebs,
iqneba es zRapruli Tu istoriuli, dadebiTi Tu uaryofiTi personaJi. musikaSi ki kom-
pozitorebi mimarTaven sxvadasxva musikalur xerxebs: mxiarul maJorsa an sevdian minors;
sxvadasxva intonaciasa da melodias, ritmsa da temps. ase qmnian musikalur ganwyobasa da
gmirTa saxeebs. musikas SeuZlia zRaprebis Sesabamisi gmiris saxe an epizodic asaxos.
moswavleebi moismenen i. s. baxis `kargad temperirebuli klaviris~ I tomidan #1 prelu-
dias do maJori da #2 preludias do minori. maswavlebeli sTxovs, mosmenilis mixedviT
SeTxzan raime zRapari an sayvareli zRapari mosmenils miusadagon.
aqtivoba 2
maswavlebeli gayofs klass jgufebad, sTxovs, daakvirdnen da gamosa­xon metri da ritmi.
erTi jgufi gamosaxavs ritms, meore jgufi _ metrs.
moswavleebi daakvirdebian da amoicnoben sxvadasxva grZliobebs.

19
20
2-3 muxa
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
aqtivoba 1
maswavlebeli mReris motivebs da sTxovs klass:
gamoicaniT, rogor moZraoben bgerebi: naxtomiT, mezoblad, Tu uaxloesi manZiliT?
daadgineT mimarTuleba.


or bgeras Soris uaxloes manZils naxevari toni ewodeba. ori naxevari toni gvaZlevs
erT mTel tons.

musikaSi arsebobs ZiriTadi bgerebis Sesacvleli alteraciis niSnebi. alteracia
laTinuri sityvaa da Secvlas niSnavs.
diezi # bgeras cvlis da amaRlebs naxevari toniT zemoT.


bemoli bgeras cvlis da adablebs naxevari toniT qvemoT.

bekari abaTilebs, Slis diezsac da bemolsac.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs masTan erTad imReron bgerebi do-dan do-mde, altera­
ciis niSnebiT. mocemuli savarjiSo gadaweron notis rveulSi. miaqcion yuradReba al-
teraciis niSnebis mdebareobas (isini yovelTvis notis win iwereba).

aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs waikiTxon revaz inaniSvilis moTxroba `muxa~, mousmi­
non musikalur fragmentebs da xmebs: 1. `muxa wonwilebs~ (mesxuri), 2. `TuSuri~ (lela
TaTaraiZis SesrulebiT), 3. `bulbulstvena~ (imeruli), 4. Tofis gasrolis xma, 5. l. van
beThovenis simfonia #6 `pastoraluri~ 6. `gazafxuli~ (qalaquri); 7. mocartis sabundo
nawarmoebs Ave verum corpus da SearCion moTxrobis epizodebisaTvis Sesatyvisi musika.

21
 muxa
es muxa tyis piras dgas _ beberi, jmuxi, tandakoJrili, foTlebSeTxelebuli. aRarc
Crdils ifens, aRarc rkos isxams. iSviaTad Tu ewveva vinme _ adamiani, cxoveli Tu frin­
veli. saukuneebiT daRlils, gawamebuls xandaxan qori Tu moebmeba xmel kenweroze, isic
uZravi, mrisxaned miSterebuli velisken. xandaxan kodalac moinaxulebs. swrafad, ugu-
lod Semoufrens irgvliv, TiTqos valdebulebis mosaxdelad oriodejer dahkravs ni-
skarts, _ kivkivo! _ anugeSebs da gafrindeba sxva xeebisken. ciyvebmac ki miatoves da
wavidnen... am ramdenime wlis winaT, muxis mezoblad, lamazi Telis ZirSi, monadireebma
Seisvenes. daanTes cecxli, gaSales sufra, daiwyes puroba da sma. cota rom SezarxoSd-
nen, ayayandnen: `ara me gjobivar srolaSi, ara _ meo~. erTi monadire wamodga da Tqva:
`ai burTi da ai moedani!~. muxis did koJrze asanTis kolofi dado: `vesroloTo~. zogi
fexmorTxmuli isroda, zogi _ wawolili. siciliT gaSvebuli tyviebi wiviliT esobodnen
muxas, simwris nafleTebi gulxeTqebiT cvioda aqeT-iqiT. monadireebi rom wavidnen, qari
amovarda, muxis sveli Wriloba miwiT amoivso.
gamoxda xani _ Tveebi, wlebi. da, ai, wleuls, gazafxulze, is monadire, asanTis kolo-
fi rom dado muxaze, ukve Warmagi, patara SviliSvilTan xelCakidebuli, isev moxvda am
adgilebSi. muxis naWrilobevSi mTeli bRuja ia amosuliyo da JriamuliT yvaoda. monadi-
ris SviliSvilma, lamazma, yurebsifrifana gogonam, aRtacebulma Caimuxla, muxas xelebi
moxvia da miexuta. monadirem uyura, uyura, mere qudi moixada da Tavdaxrili gaCerda.
aqtivoba 3
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs, SearCion SeTavazebuli qarTuli xalxuri simRe-
rebidan _ `muxa wonwilebs~, `bulbulstvena~, `gazafxuli~ _ erT-erTi da imReron (ix.
danarTi).

4 muWanaxevara
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
Tavisufali aqtivoba 1. ritmul-intonaciuri savarjiSo
maswavlebeli gayofs klass 3 jgufad. pirveli jgufi mReris, meore gamosaxavs ritms,
xolo mesame _ metrs. Semdeg jgufebi rolebs gacvlian.
I jgufi mReris

II jgufi gamoxatavs ritms taSiT

III jgufi gamoxatavs metrs fexis dartymiT

22
 II jgufi

III jgufi

I jgufi

III jgufi

I jgufi

II jgufi

aqtivoba 2
maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs qarTul xalxur zRapars `muWanaxevara~, sTxovs maT,
waikiTxon zRapris teqsti da moisminon Semdegi simRerebi: `kikoliko-zaliko~ (imeru-
li), `kalospiruli~ (kaxuri), `gagnisa gorsa~ (TuSuri), `qarTluri mayruli~, `Savi SaSvi~
(guruli), `xvaramze~ (TuSuri). imsjelon, zRapris romel personaJsa da romel epizods
SeiZleba moargon es simRerebi.

`muWanaxevara~
iyo da ara iyo ra, iyo erTi col-qmari. erTi qoTani lobios meti araferi gaaCndaT,
marilic ki ar hqondaT, lobiosTvis rom moeyaraT.
colma uTxra qmars:
_ xom xedav, marili ara gvaqvs, wadi qalaqSi da iyide muWanaxevari marilio!
_ damaviwydeba, _ upasuxa kacma, _ marils ki davimaxsovreb, magram muWanaxevrisa ki ra
giTxrao.
_ wadi da gzaze sul iZaxe: `muWanaxevari, muWanaxevari~, da aRar dagaviwydebao, _ Wkua
daariga colma.
imanac daujera da gzas gaudga, Tan gaiZaxoda: _ muWanaxevari, muWanaxevario.
gzaze erTi kaci dainaxa,
yana moexna, xorbals Tesavda da Tan ambobda: _ erTi aTasad, erTiaTasado!
gaiara marilze wamosulma da miaZaxa: _ muWanaxevari, muWanaxevario!
mTesveli gabrazda: _ me viTxov, erTi aTasad momivides mosavali, Sen ki muWanaxevars
ambobo!
daiWira muWanaxevara da magrad scema. guli rom ijera, Tavi daaneba.
kacma hkiTxa:
_ ratom mceme, ra dagiSave, kinaRam rom momkalio?
_ imitom gceme, _ upasuxa mTesvelma, _ rom me vambobdi _ erTi aTasad, da Sen ki _
muWana­xevario!

23
 _ maS, rogor unda meTqvao?
_ Senc geTqva, erTi aTasad, erTi aTasad, da madlobelic dagrCebodio! _ upasuxa
mTesvelma.
gaecala im sofels nacemi kaci da sxva sofels miadga. iq viRac momkvdariyo. Cauara
Sekrebil xalxs muWanaxevaram da: _ erTi aTasad, erTi aTasado! _ miaZaxa.
es rom gaiges, gamouxtnen mkvdris patronebi, urtyes da urtyes. guli rom ijeres,
Tavi mianebes.
_ rada mklavT, Tqve urjuloebo, maS, rogor unda meTqvao? _ hkiTxa marilis myidvelma.
_ rogor da unda mosuliyavi, qudi mogexada da geTqva: RmerTsa vTxov, rom eg ambavi
pirveli da ukanaskneli iyos Tqvens ojaxSi-Tqo! pativsac gcemdiT da gagistumrebdiTo!
wamovida iqidanac muWanaxevara da gzad qorwilis mayrions gadaeyara.
_ RmerTsa vTxov, rom Tqvens ojaxSi eg ambavi pirveli da ukanaskneli iyoso!
axla meqorwileebma scemes sacodavi...
_ rada mklavT, xalxo, ra dagiSaveT, maS ra unda meTqvao?
_ ra unda geTqva da `mefes gaumarjos, mefes gaumarjoso!!!~
amaT rom gadaurCa nacem-nabegvi muWanaxevara, isev Tavis gzas gaudga. imasRa fiqrob-
da: netav aRaravin Semomxvdebodeso.
gzad erTi monadire dainaxa. moemarjvebina Tofi da raRac nadirs umiznebda. muWanax-
evaram moiglija qudi da _ mefes gaumarjos, mefes gaumarjoso! _ ZaxiliT gaiqca monad-
irisaken.
nadiri dafrTxa da gaifanta. monadirem srolac ki ver moaswro, samagierod, muWanax-
evara daiWira da rac sigrZe hqonda, siganed gauxada.
saxlamde Zlivs milaslasda daufiqrebeli muWanaxevara, lobioc gverdze darCa da
muWanaxevari marilic...
Wiri iqa, lxini aqa,
qato iqa, fqvili aqa.

savaraudod, moswavleebi muWanaxevaras ganwyobis gadmosacemad SearCeven or nawar-

moebs: moZrav imerul simRera `kikoliko zalikos~, personaJis sevdis gadmosacemad ki _
„xvaramzes~. mTesvelTa epizodisaTvis SeirCeva `kalospiruli~, qorwilisaTvis _ `mayru-
li~, monadireTa epizodisaTvis ki _ `Savi SaSvi~.
gakveTilis bolos, maswavlebeli moswavleTa yuradRebas gaamaxvilebs zRapris gmirisa
da siuJetis sxvadasxva epizodebisaTvis SerCeul qarTul xalxur simRerebze. moswav-
leebi daaxasiaTeben simRerebs da moargeben Semdeg sityvebs: dinji, moZravi, mxiaruli,
energiuli, sevdiani.
maswavlebeli sTavazobs klass imReron imeruli simRera `kikoliko zaliko~ (ix. danarTi).

24
 5 guTnisdeda da sovdagari
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
Tavisufali aqtivoba 1. ritmul-intonaciuri savarjiSo
maswavlebeli gayofs klass 3 jgufad, ganumartavs, rogor Sesruldes mocemuli rit-
muli suraTi, sadac pirveli jgufi mReris gamas, meore taSiT gamosaxavs ritms, xolo
mesame, fexis dartymiT _ metrs. Semdeg jgufebi gacvlian rolebs.
I jgufi mReris

II jgufi gamosaxavs ritms taSiT

III jgufi gamosaxavs metrs fexis dartymiT

II jgufi

III jgufi

I jgufi

25
 III jgufi

I jgufi

II jgufi

aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon simRerebs: `orovela~ (kaxuri), `siqoulba-
ta~ (megruli), `imeruli mgzavruli~. Semdeg moswavlis wignSi waikiTxon zRapari `guTnis-
deda da sovdagari~ da Sinaarsobrivad daakav­Siron mocemuli simRerebis ganwyobasTan.
maswavlebeli xmamaRla waikiTxavs zRapars, moswavleebi saxelmZRvaneloSi Tvals adevne-
ben teqsts da Sesabamisi niSniT moniSnul adgilebTan kompiuterul programa LMMS-Si
aaJRereben SerCeul musikalur fragments.

`guTnisdeda da sovdagari~
iyo erTi Zalian mdidari sovdagari, erTxel, gzaze midioda da dainaxa, glexkaci yanas
xnavs. Tavad salami ar misca, isev guTnisdeda miesalma.
_kaco, _ uTxra sovdagarma, _ Se sacodavo, ras ebrZvi mag miwas da wels iwyvet. xom
xedav, arc vxnav, arc vTesav, magram arc puri maklia da sarCoc uTvalavi maqvs.
guTnisdedam araferi upasuxa. gascda mas sovdagari da wavida Tavis gzaze. gavida
ramodenime weliwadi, mousavlianobisgan saSineli SimSiloba Camovarda, aRarsad iyo
sayidlad puri. sovdagarsac gauTavda puri, masac moSivda da col-Svilic daemSa. adga,
waiRo bevri fuli da wavida puris sayidlad.
iara sovdagarma, iara da im guTnisdedas miadga karze. exveweba sovdagari:
_ puri unda momyido.
_ ramdenic gnebavs, miirTvi, _ pasuxobs glexkaci.
_ oci kodi momyide da rasac mTxov, mogcem, _ aZlevs fuls, magram glexkaci gaiZaxis,
_ fuli ar mindao.
_ maS, ra mogce, _ ekiTxeba sovdagari.
_ Seni colio momecio, _ pasuxobs glexkaci _ maSin mogcem purs, Tu ara da _ ar mogcem.
dafiqrda sovdagari, ifiqra, ifiqra da icrua:

26
 _ coli ar myavs, magram mamida ki myavs, Tu ginda, mogcem.
_ kargi, _ daeTanxma glexi.
waiRo sovdagarma puri da mouyvana sanacvlod coli.
glexkaci ise inaxavs sovdagris cols, rogorc Tavis sakuTar Svilsa da das; kargs aW-
mevs, kargs asmevs, kargs acmevs, calke mosvenebiT hyavs.
gavida erTi Tu ori weli, zis sovdagari Sin da kedlebsRa Sescqeris, grZnobs, rom
am mdidrulad morTul saxlSi da oqroTi savse skivrebTan, viRac aklia. Semoeyara mas
guls, daenana Tavisi coli da Sercxva: ra oxrad minda amdeni fuli, an puri rad minda,
vis vaWamo, Tuki Cemi coli aq ar iqnebao.
adga maSinve, Caicva, moirTo, waiRo uTvalavi oqro da gaswia colis gamosasyidad. mi-
vida im glexTan. gamoegebnen, SeipatiJes da mSvenivrad gaumaspinZldnen, aiRo sovdagarma
fafuki TeTri puri da uTxra leqsad:
puro, Cemo sulo da gulo,
coli mamidad gamixdia,
vah me, sulo datanjulo!!!
usmina glexma sovdagars, Seecoda, mixvda, moenaniebina Tavisi saqcieli da daubruna
coli. sovdagarma glexs guliTadi madloba gadauxada da mas Semdeg, xvna-Tesvis pa-
tivismcemeli Seiqmna.
mas Semdeg, rac klasi gadawyvets, romeli simRera moargon zRapris konkretul adgils,
maswavlebeli sTxovs, moswavleTa nawilma teqsti garkveuli rigis mixedviT waikiTxos,
xolo danarCenebma, programa LMMS-is gamoyenebiT, aaJReron mocemuli simRerebi, gan-
wyobis mixedviT.

aqtivoba 3
maswavlebeli moswavleebTan erTad mReris simReras `deli-deli~ (ix. danarTi) da sTxovs
maT, imsje­lon, zRapris romel epizods SeiZleba moergos aRniSnuli simRera.

6 gedebis tba
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon an musikalur leqsikonSi moZebnon Semdegi
musikaluri terminebis ganmartebebi: tonaloba, kilo, gama.
maswavlebeli ganmartavs:

maJori da minori franguli sityvebia. maJori dids niSnavs, minori _ pataras.
moswavleebi, maswavleblis daxmarebiT, mRerian bunebriv do maJorsa da sami saxis la minors.
do maJori

do maJori myari safexurebi do maJori meryevi safexurebi

27
 do maJoris meryevi safexurebis gadawyveta myar safexurebSi

la minori bunebrivi

sol diezi

fa diezi sol diezi

+2 wm4

sol diezi mi la

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, SearCion harmoniuli la minoris bgerebi da Seqmnan

motivi, saxelwodebiT `aRmosavluri zRapari~.
aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imsjelon rogori SeiZleba iyos nawarmoebi, romelic
dawerilia maJorul an minorul kiloSi, mxiaruli Tu sevdiani.
moswavleebi usmenen melodiebs (maswavlebeli ukravs an mReris) da daadgenen, romeli
Tema SeiZleba iyos zRapris gamarjvebuli gmiris, romeli _ mojadoebulis; romeli Tema
JRers maJorulad, romeli minorulad.
maJorSi (gamarjvebuli personaJi)

minorSi (dakninebuli personaJi)

savaraudod, moswavleebi airCeven maJorul Temas, rogorc gamarjvebuli, xolo mi-

noruls, rogorc mojadoebuli gmiris Sesatyviss.

28
aqtivoba 3
maswavlebeli moasmeninebs moswavleebs odetas Temas, piotr Caikovskis baletidan
`gedebis tba~, jer minorSi, Semdeg, maJorSi. sTxovs moswavleebs, imsjelon da Seadaron
epizodebi erTmaneTs: romeli epizodi SeiZleba asaxavdes mojadoebuli personaJis saxes
da romeli _ gamarjvebulis?
mas Semdeg, rac moswavleebi gamoTqvamen azrs, maswavlebeli ganmartavs:
mosmenili fragmentebi piotr Caikovskis baletis `gedebis tbis~ mTavari gmiris, odetas
musikaluri daxasiaTebaa. romel kiloSi JRers mocemuli fragmenti _ minorsa Tu ma-
JorSi? dasawyisSi, odeta boroti jadoqari rotbartis tyveobaSi imyofeba. ganTiadze is
gedad gadaiqceva, mTvaris amosvlisas ki pirvandel saxes ibrunebs. mxolod ufliswuli
zigfridis maradiul siyvaruls SeuZlia. daixsnas odeta. jadoqris qaliSvili odilia
cdilobs Tavgza aubnios ufliswuls, magram sikeTe imarjvebs. zigfridi moinaniebs wa­
mier gatacebas da odetas maradiul siyvaruls Sehficavs. jadoqari ganadgurebulia.
maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs: baletis dasasruls rogor JRers borotisagan gaTa-
visuflebuli odetas Tema?
maswavlebeli klav moasmeninebs klass `odetas~ Temis or variants da sTxovs klass, sxva-
dasxva niSniT Caweron. Semdeg, moswavleebi kompiuterul programa LMMS-Si aaJRereben
Temebs.
maswavlebeli sTavazobs klass, amave baletidan moisminon da uyuron mejliss, sadac
sxvadasxva xalxebis cekvebi: espanuri, italiuri (neapoluri), ungruli da polonuri (ma-
zurka) enacvleba erTmaneTs.
moswavleebi msjeloben musikis xasiaTsa da sacekvao Jestebis Sesaxeb, daadgenen, romel
kiloSia dawerili cekvebi, maJorsa Tu minorSi.
maswavlebeli sTxovs bavSvebs, gaixsenon, ra aris musikaluri Tema da laitTema.

musikaluri Tema _ mokle musikaluri nagebobaa, romelic musikalur saxes gamoxatavs.

laitTema _ musikaluri Tema, dakavSirebuli nawarmoebis konkretul personaJTan,
grZnobasa an saganTan da yovelTvis Tan axlavs mis gamoCenas.

7 faskunji
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani, TvalsaCinoeba
aqtivoba 1
maswavlebeli ganmartavs: rogorc iciT, manZils pirvelidan merve bgeramde hqvia oqtava.
klaviaturaze sul rva oqtavaa ganlagebuli: subkontroqtava, kontroqtava, didi oqtava,
mcire oqtava, pirveli oqtava, meore oqtava, mesame oqtava, meoTxe oqtava. subkontroq­
tava arasrulia.

mousmineT, gaicaniT da SeadareT oqtavebis JReradobebi. gamoscadeT Tqveni Tavi, ramde-

ni bgera SegiZliaT imReroT meore oqtavidan, ramdeni bgera _ mcire oqtavaSi?

29
 maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon melodias da daadginon, romel oqtavaSi
JRers motivebi, amis mixedviT Semoxazon naxatebi, sadac motivi grafikulad sxvada­
sxvagvari niSniT Tu piqtogramiT aris Cawerili.
motivebi

naxatebi

aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, waikiTxon igor stravinskis balet `faskunjis~ mokle
Sinaarsi:
boroti ukvdavi kaSCeis tyveobaSi imyofebian mefis asulebi da gaqvavebuli ufliswulebi.
kaSCeis mojadovebul baRSi SeaRwevs ufliswuli ivane, romelic TvalismomWrel fas­kunjs
daedevna. is mzadaa, Seipyros jadosnuri frinveli, magram daindobs mas. madlobis niS-
nad, faskunji daxmarebas hpirdeba. baRSi datyvevebuli mefis asulebi gamoCndebian. maT
Soris aris mzeTunaxavi, ulamazesi asuli. qaliSvilebi TamaSSi gamoiwveven ufliswuls,
romelic cixe-simagris karibWes Seexeba da kaSCeis samefos aRviZebs. boroti kaSCei da
misi msaxurebi Tavs daatydebian ufliswuls. faskunji exmareba mas da ufliswuli mefis
asulebsa da ufliswulebs aTavisuflebs.kaSCeis samefo imsxvreva. zRapari ufliswulisa
da mzeTunaxavi mefis asulis qorwiliT mTavrdeba.
Semdeg moswavleebi moismenen sam Temas baletidan `faskunji~: ukvdavi kaSCeis, datyveve-
buli mzeTunaxavisa da gamarjvebis Temebs.
klasSi gaimarTeba msjeloba da moswavleebi daadgenen, mocemuli musikaluri Temebi
zRap­ris romel personaJs an epizods SeiZleba asaxavdes.
moswavleebi usmenen maswavlebels, romelic Temebs ukravs da pasuxoben SekiTxvebs:
1. Tema maJorSi JRers Tu minorSi?
2. ra gancdas iwvevs ukvdavi kaSCeis Tema? (daZabulobas, safrTxis molodins, gangaSs).
3. ra ganwyobas qmnis Tema, romelic baletis dasasruls JRers? (gamarjvebis, Zlevamosilebis).
4. romel TemaSi ismis Txovnis intonaciebi? (datyvevebuli mzeTunaxavis)

30
ukvdavi kaSCeis Tema:

mzeTunaxavis Tema:

gamarjvebis Tema (baletis dasasruli)

igor stravinski (1882-1971) _ rusi kompozitori. moRvaweobis dasawyisSive, saxeli gaiTq-

va baletebiT: `faskunji~, `petruSka~, da `kurTxeuli gazafxuli~. amis Semdeg, stravinski
ruseTidan sazRvargareT gaemgzavra, Tavdapirvelad cxovrobda safrangeTSi, kerZod,
parizSi, xolo mogvianebiT _ aSS-Si. stravinski musikas werda sxva­daxva stilsa da JanrSi.
man Seqmna operebi, baletebi da mravali instrumentuli nawarmoebi.

stili _ sxvadasxva xalxis, epoqis an calkeuli kompozitorisaTvis damaxasiaTebeli
mxatvruli saxeebis erToblioba da gamomsaxvelobiTi xerxebi.

Janri _ musikaluri nawarmoebis nairsaxeoba, romelsac aqvs mxolod misTvis damaxa-
siaTebeli stili, Tematika, gamomsaxvelobiTi saSualebebi.

8 mwyemsi da jujebi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs mousminon intonaciur savarjiSos da daakvirdnen, sad wydeba JRe-
radoba.


musikis droebiT Sewyvetas pauza hqvia. pauzebs, iseve rogorc notebs, aqvT grZli­obebi:

31
 mTeli pauza:
naxevari pauza:
meoTxedi pauza:
mervedi pauza:
meTeqvsmetedi pauza:

maswavlebeli sTavazobs moswavleebs, Seqmnan motivi da gamoiyenon pauzebi. Semdeg, sTxovs

maT, daakvirdnen naxats da sxvadasxva moZraobiT gamosaxon ritmi.

aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, moisminon fragmentebi edvard grigis nawarmoebebidan:
#1 saorkestro siuita `pier giuntidan~; `dila~ da `mTis mefis gamoqvabulSi~; saforte-
piano piesa `jujebis marSi~. waikiTxon mocemuli winadadebebi da kompiuterul programa
LMMS-Si CatvirTuli musikaluri fragmentebi miusadagon TiToeul winadadebas:

32
 1. mSvenieri dila gaTenda.
2. jujebi gamoqvabulisaken garbodnen.
3. mwyemsi biWuna salamurze ukravda, caSi ki mercxlebi dafrinavdnen.
4. yiJiniTa da xmauriT mouaxlovdnen jujebi mwyemsis adgilsamyofels.
5. mwyemsma ifiqra, sad gauweviaT jujebs, iqneb mec vnaxo, ra xdeba maT gamoqvabulSio
da fexakrefiT gahyva jujebis kvals.
6. biWunam gamoqvabulSi fantastikuri arsebebi: gnomebi, trolebi, koboldebi ixila,
isini TavianTi princesis da peris qorwils zeimobdnen. maTTan erTad ferxuli Cae-
baT Ramurebsa da aCrdilebs.
7. SeSinebuli biWuna gamoqvabulidan gamoiqca, fexi dausxlta da buCqnarSi Cavarda.

8. biWuna uvneblad gadarCa da saxlisaken gaswia. mSvenieri amindi idga. mdelo, Citebi
da dilis mze buWunas saxlisaken miacilebdnen.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imsjelon, ratom moarges esa Tu is musikaluri frag-
menti mocemul winadadebebs.
edvard grigi (1843-1907) _ norvegieli kompozitori, pianisti da diriJori, norvegiuli
klasikuri musikis fuZemdebeli. cnobilia misi ori saorkestro siuita `per giunti~,
safortepiano koncerti la minori, saviolino sonata #2 da safortepiano `liriku-
li piesebi~. grigi sazogado moRvawe da ganmanaTlebelic iyo. man daaarsa musikaluri
sazogadoeba `evterpa~, romelic miznad isaxavda axalgazrda kompozitorebis Txzu-
lebaTa popularizacias. norvegielma kompozitorma gastrolebiT moiara evropis sx-
vadasxva qveyana, xolo sicocxlis bolo wlebSi ganmartoebiT cxovreba irCia bergenis
maxloblad, Tavis mamulSi, romelsac `troldhaugeni~ anu `trolebis borcvi~ uwoda.
aq grigma ufro meti dro sakompozitoro moRvaweobas dauTmo. bergenSi igi xelmZ-
Rvanelobda sakoncerto sazogadoeba `harmonias~ da norvegiuli musikis festivali
daaarsa.

9 zRapari
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
aqtivoba 1
moswavleebi rogorc erT, ise or xmaSi mRerian intervalebs _ sekundebs, septimebs, ter-
ciebs, seqstebs, primebs, kvartebs, kvintebs, oqtavebs:

maswavlebeli sTxovs, intervalebis Tanmimdevrobas SeurCion saxelwodebebi: keTilxmo- 33

 vani anu konsonansi, arakeTilxmovani anu disonansi, gamWvirvale anu wminda.
Semdeg, maswavlebeli amRerebs klass kvartebis Tanmimdevrobas do maJorSi da sTxovs, aR-
moaCinon gansxvavebuli JReradobis kvarta. moswavleebi gaecnobian gadidebul kvartas da
aRmoaCenen, rom igi meryevi safexurebisagan Sedgeba da daZabuli JReradoba aqvs.

maswavlebeli Seaxsenebs da kidev erTxel ganumartavs moswavleebs mTeli da naxevari

tonebis mniSvnelobas: intervali (laT. Intervallum) manZils, Sualeds niSnavs. musikaSi in-
tervali aris manZili or bgeras Soris. intervals axasiaTebs tonobrivi da safexure-
brivi Semadgenloba. tonobrivi gansazRvravs intervalSi Semavali tonebis raodenobas,
xolo safexurebrivi Semavali safexurebis raodenobas. intervalis Sesaxeb vsvamT or
kiTxvas: meramdene safexuria fuZidan mwvervali da ramdeni tonia maT Soris. wonobrivi
Tvisebis gamo, gadidebul kvartas hqvia tritoni, vinaidan es intervali sami mTeli toni-
sagan Sedgeba.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, amoarCion konsonansi da disonansi, aseve wminda inter-
valebi da daasrulon mocemuli musikaluri frazebi. gansazRvron, romeli intervalebiT
daaxasiaTeben zRapris keTil personaJs, romeli intervalebiT _ borots da Seqmnan raime
melodia.
zRapris keTili personaJi:

zRapris boroti personaJi:

aqtivoba 2
moswavleebi moismenen or piesas: p. Caikovskis `sabavSvo albomidan~ _ `kudiani dedaberi~
da m. musorgskis siuitidan `suraTebi gamofenidan~ _ `qoxi qaTmis fexebze~.
moswavleebi pasuxoben kiTxvebs:
1. romel kiloSia dawerili es piesebi? (musorgskis piesa _ maJori, Caikovskis _ minori)
2. rogori intervalebi ismis _ konsonansi Tu disonansi? (disonansi)
3. rogor fiqrobT, mosmenili piesebis gmirebi dadebiTi, keTili zRapruli perso-
naJebi arian Tu uaryofiTi? (uaryofiTi)
maswavlebeli ganmeorebiT moasmeninebs moswavleebs fragmentebs modest musorgskis
piesebidan `qoxi qaTmis fexebze~ da `gaseirneba~ (ciklidan `suraTebi gamofenidan~) da
sTxovs moswavleebs, mosmenili fragmentebi aaJReron kompiuterul programa LMMS-Si,
SeTxzan zRapari da uambon klaselebs.

34
 10 kudiani dedaberi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
aqtivoba 1
moswavleebi mRerian samxmovanebebs do maJorsa da la minorSi.

moswavleebi daaxasiaTeben samxmovanebebis JReradobas da SearCeven sityvebs: keTilxmo-

vani _ konsonansi, arakeTilxmovani _ disonansi, maJoruli, minoruli.
maswavlebeli ganmartavs:

orze meti bgeris TanaJReradoba aris akordi.

terciebad dalagebuli sami bgeris TanaJReradobas samxmovaneba hqvia.
aqtivoba 2
moswavleebi moismenen erTi da imave dasaxelebis nawarmoebebs: piotr Caikovskis saforte-
piano piesa `kudian dedabers~ (`sabav­Svo albomidan~) da anatoli liadovis simfoniur
poema `kudian deda­bers~.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, upasuxon Semdeg kiTxvebs:
1. mosmenili nawarmoebebi zRapris gmirs aRwers, Tu realur suraTs? (zRapruli)
2. rogor personaJs SeiZleba axasiaTebdes es musika: dadebiTs Tu uaryofiTs? (uaryo­
fiTi)
3. nawarmoebebi dawerilia maJorul Tu minorul kiloSi? disonansebi ufro xSirad
JRers Tu konsonansebi? (minori, disonansebi)
mxolod am kiTxvebze pasuxis Semdeg, maswavlebeli ganmartavs, rom mosmenil nawarmoebebs
erTi da igive saxelwodeba aqvs: „kudiani dedaberi“. erTi ekuTvnis piotr Caikovskis, meo-
re _ anatoli liadovs.
moswavleebi kidev erTxel moismenen nawarmoebebs da TiToeulisaTvis SearCeven winadadebebs:
1. `vin, vin, vin, frens Ramis wyvdiadSi?
vin, vin, vin gvixmobs Tavis saxlSi?~
2. `kudiani dedaberi Ramis wyvdiadSi dahqris,
uRran tyes gadaufrens da cxovelebs daafrTxobs,
avi Canafiqri aqvs da jadoqrobac boroti~.
maswavlebels SeuZlia yuradReba gaamaxvilos intervalis daZabul JReradobaze; daukras
fragmenti Caikovskis „kudiani dedaberidan“, gamoyos akordSi gadidebuli kvarta gad-
awyvetiT. auxsnas moswavleebs, rom am epizodSi JRers meryev safexurebze agebuli inter-
vali _ gadidebuli kvarta.

35
 moswavleebi kvlav pasuxoben SekiTxvas:
ra intonacia, kilo da ganwyoba ismis am epizodSi: Txovnis, SekiTxvis, brZanebis,
sadRe­saswa­ulo?
savaraudod, moswavleebi daadgenen, rom meryevi safexurebis JReradoba nawarmoebSi
Txovnis, SekiTxvis intonacias qmnis.

11 simfoniuri zRapari `petia da mgeli~

resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
aqtivoba 1
maswavlebeli ukravs gama sol maJors, sTxovs moswavleebs, moisminon, imReron, daakvird-
nen, gaecnon. igi yuradRebas gaamaxvilebs sagasaRebo niSan fa diezze.

36
maswavlebeli ganmartavs, rom tonaloba sol maJors erTi sagasaRebo niSani _ fa diezi
aqvs da sTxovs moswavleebs, gadaweron sanoto rveulSi gama sol maJori, Semoxazon gamis
pirveli oTxi noti _ gamis qveda tetraqordi, Semdeg ki, gamis bolo oTxi noti _ gamis
zeda tetraqordi. maswavlebeli ganmartavs:
tetraqordi (berZn. tetra _ oTxi, chorde _ simi) oTxsafexuriani bgeraTa rigia.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imReron sol maJori, sadac zeda tetraqordi oqtaviT
qvemoT aris Cawerili.

maswavlebeli gayofs klass or jgufad: pirveli jgufi mReris, meore jgufi gamosaxavs
metrs. moswavleebi gaecnobian grZliobis gaxangrZlivebis saSualebas _ wertils. werti-
li mocemul grZliobas Tavisive drois naxevars umatebs. naxevriani grZlioba wertiliT
iTvlis sam Tvlas.

= 3 Tvlas

I jgufi

II jgufi

moswavleebi gaecnobian da mRerian sami saxis mi minors, romelic sol maJoris parale-
luria. maswavlebeli ekiTxeba maT, ra msgavsebaa sol maJorsa da mi minors Soris.

37
 I jgufi

II jgufi

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gadaweron harmoniuli mi minori sanoto rveulSi, ga-

moyon qveda da zeda tetraqordebi.

aqtivoba 2
maswavlebeli ganmartavs: sergei prokofievma, sagangebod bavSvebisTvis, dawera simfo-
niuri zRapari, sadac gmirebs _ ixvs, Cits, mgels, katas, petias da babuas _ sxvadasxva in-
strumenti ganasaxierebs; Cits _ fleita; ixvs _ hoboi; katas _ klarneti; babuas _ fagoti;
mgels _ sami valtorna.
moswavleebi ecnobian musikaluri zRapris Sinaarss:

petia da mgeli
`diliT adre, petia mdeloze gavida. nacnobi Citi xeze Semomjdariyo da mSvidad
galobda. ezodan petias ixvi gamohyva gogmaniT, guburaSi vicuravebo. gakvirvebulma
Citma ixvs hkiTxa:
_ Sen ra Citi xar, frena ar icio?
ixvi ki abuzRunda:
_ Sen ra Citi xar, curva ar icio?
es kiTxva-pasuxi kinklaobaSi gadaizarda ise, rom verc SeamCnies, kata ixvs ro-
gor miuaxlovda. Citi xeze afrinda da ixvma wyalSi Secura. kata fiqrobda, Rirs ki
davsvelde ixvis gamoo? mainc gaiwia Citisken, magram ziani ver miayena.
babuam petia gaafrTxila: gareT nu gaxval, SeiZleba, tyidan mgeli gamovideso.
petiam uTxra, mglis ar meSiniao. miuxedavad amisa, babuam petia, mglis SiSiT, ezoSi
gamoketa. amasobaSi, mgelic gamoCnda, ixvs daedevna da gadasansla. moxerxebulma
petiam Toki isrola, xeze gadacocda da amave TokiT msunagi mgeli xafangSi gaa-
ba. mgels kvaldakval misdevdnen monadireebi, petiam sTxova maT, mgeli zooparkSi
wamayvanineTo. gaimarTa sazeimo msvleloba _ marSi. midis petia, mihyvebian monadi-
reebi, miaTreven mgels, mifrinavs Citi, maT buzRuniT misdeven babua da kata; mglis
mucelSi ki kriaxi gaudis cocxlad gadaylapul ixvs.~

maswavlebeli moasmeninebs moswavleebs petiasa da mglis laitmotivebs prokofievis sim-

foniuri zRapridan „petia da mgeli“. moswavleebi gansazRvraven, romeli personaJia
daxa­siaTebuli minoruli kiloTi da romeli _ maJoruliT. tonalobis myari safexurebiT
agebuli Tema dadebiTi personaJis daxasiaTebaa, xolo meryevi safexurebiT agebuli ki _
uaryofiTi gmiris saxes gvixatavs.

38
violino alti

kontrabasi

Celo

petias laitmotivi

fleita

Citis laitmotivi

hoboi

ixvis laitmotivi

39
 klarneti

katis laitmotivi

fagoti

babuas laitmotivi

valtorna

mglis laitmotivi

didi doli
litavrebi

monadireebis laitmotivi

40
12-13 kikimora
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
Tavisufali aqtivoba 1. ritmul-intonaciuri savarjiSo
maswavlebeli klass mimarTavs da davalebis SesrulebaSi exmareba, moswavleebTan erTad
ukravs da mReris. sTxovs moswavleebs, gaecnon da mousminon fa maJors. ekiTxeba maT, ra
niSania dasmuli violinos gasaRebTan? ganmartavs, rom tonaloba fa maJors aqvs erTi
sagasaRebo niSani _ si bemoli.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gadaweron gama fa maJori sanoto rveulSi; Semoxazon
pirveli oTxi noti _ qveda tetraqordi, Semdeg momdevno oTxi noti _ zeda tetraqordi.

imReron fa maJori, gaaJReron zeda tetraqordi oqtaviT qvemoT.

maswavlebeli gayofs klass or jgufad da sTxovs, imReron da gamosaxon ritmi.

I jgufi

II jgufi

maswavlebeli sTxovs, gaecnon da imReron fa maJoris paraleluri gama re minori da upa-

suxon kiTxvas: ra aqvT saerTo re minorsa da fa maJors.

41
 I jgufi

II jgufi

maswavlebeli mimarTavs klass: gadawereT harmoniuli re minori sanoto rveulSi. gamo­

yaviT qveda da zeda tetraqordebi; notebis dasaxelebiT imRereT fa maJorSi Seqmnili
melodia. daadgineT, romel zRaprul personaJs (keTilsa Tu borots) Seefereba aseTi
motivi?
maswavlebeli miuTiTebs moswavleebs gare taqtze sanoto CanawerSi da uxsnis: melodia
iwyeba taqtidan, sadac erTi meoTxedia. maswavlebeli mimarTavs klass, rogor fiqrobT,
Tu taqtSi Tvla orzea, taqti srulia Tu arasruli?
maswavlebeli ganagrZobs: aseT taqts musikosebi gare taqts uwodeben. Tvlis raodenoba,
romelic gare taqts aklia, bolo taqtSi Seivseba. igi miuTiTebs bolo taqtze, sadac
pirveli taqtis Tvla Seivso.

aqtivoba 2
maswavlebeli moswavleebs moasmeninebs fragmentebs anatoli liadovis somfoniuri po-
emidan `kikimora~.
maswavlebeli sTxovs, daakavSiron mosmenili fragmentebi Semdeg winadadebebTan:
1) dilidan saRamomde arweven kikimoras brolis akvanSi (meore fragmenti);
2) akvanTan zis kata baiuni, romelic saocar zRaprebs uyveba da amSvidebs kikimoras.
(pirveli fragmenti);
3) Svid weliwadSi izrdeba Waobebis binadari kikimora; mZvinvarebs, ustvens da akaku-
nebs. boroti aqvs zraxvebi (mesame fragmenti).
Semdeg, moswavleebi pasuxoben SekiTxvebs:
1. rogor kiloSi JRers fragmentebi?
2. kikimoras daxasiaTebisaTvis SerCeulia keTilxmovani JReradoba _ konsonansi Tu
ara­keTilxmovani _ disonansi?
3. mosmenilidan romeli fragmenti asaxavs kikimoras moZraobas?

42
aqtivoba 3
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon kompiuterul programa LMMS-Si mis mier
CatvirTul fragmentebs, Seqmnan musikaluri kompozicia, qvemoT mocemuli winadadebebis
Tanmimdevrobis mixedviT.
1) kikimora Soreul mTebSi jadoqarTan izrdeba.
2) mas dilidan saRamomde kata baiuni arTobs da ucnaur zRaprebs uyveba.
3) SfoTavs da wrialebs kikimora Tavis akvanSi.
4) kata baiuni ki amSvidebs da yurSi Selocvebs CasCurCulebs.
5) kata baiuni kikimoras brolis akvans arwevs. Soreuli mTebis gamoqvabulSi saSineli
siCume Camowveba.
maswavlebeli ganmartavs: dRes Tqven moismineT fragmentebi anatoli liadovis musikalu-
ri nawarmoebidan. anatoli liadovi (1855-1914) _ rusi kompozitori, diriJori da peda-
gogi. igi werda simfoniur, safortepiano da vokalur nawarmoebebs. misi qmnilebebidan
popularobiT sargeblobs simfoniuri poemebi: `kudiani dedaberi~, `jadosnuri tba~ da
`kikimora~; samive nawarmoebs safuZvlad udevs siuJetebi rusuli xalxuri Tqmulebebidan
da zRaprebidan. kompozitors didi wvlili miuZRvis rusuli folkloris popularizaci-
aSi. liadovs ekuTvnis simRerebis krebulebi, rogorc bavSvebis, ise ufrosebisaTvis,
agreTve, sagundo simRerebis krebuli akapela SesrulebisaTvis.

14 zamTris feria
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon, ras niSnavs naxevari toni da ras niSnavs
mTeli toni.
maswavlebeli ganmartavs qromatiuli da diatonuri tonebisa da naxevartonebis mniSvne-
lobas:

erTi da imave saxelwodebis bgerebs do
do diezi
Soris warmoqmnil (mag., do da do
diezi) naxevar tons qromatiuli
naxevari toni ewodeba.

 ori sxvadasxva dasaxelebis bgerebs do

re bemoli
Soris warmoqmnil naxevar tons dia-
tonuri naxevari toni ewodeba.

moswavleebi gaecnobian da maswavleblis daxmarebiT mRerian qromatiul gamas.


qromatiuli da diatonuri naxevari tonebisagan agebul bgeraTa rigs qromatiuli
gama ewodeba.
qromatiuli gama do maJori

43
 
aRmaval maJorul qromatiul gamaSi yvela safexuri maRldeba garda mesame da me-
eqvse safexurebisa; daRmavali svlis dros, yvela safexuri dabldeba, garda mexuTe
safexurisa.
aqtivoba 2
moswavleebi moismenen fragmentebs: sergei prokofievis baletidan `konkia~ (`zamTris fe-
riis cekva~) da jorj gerSvinis simfoniuri piesidan `amerikeli parizSi~.
maswavlebeli ganmartavs: dRes Tqven moismineT fragmentebi s. prokofievis da j. gerS-
vinis nawarmoebebidan.
sergei prokofievi (1891-1953) _ rusi kompozitori, pianisti da diriJori. prokofievma
Seqmna operebi, baletebi, simfoniebi, koncertebi sxvadasxva solo instrumentisa da
orkestrisaTvis, safortepiano sonatebi da mcire formis safortepiano Txzulebebi,
aseve oratoriebi da kantatebi, kameruli vokaluri da instrumentuli Txzulebebi, musi-
ka kinosa da TeatrisaTvis. aRsaniSnavia baleti `romeo da julieta~, opera `sami forTox-
lis siyvaruli~, simfoniebi #1 (`klasikuri~), #5, 7; safortepiano koncertebi #1, 2, 3;
safortepiano sonatebi #7, 8; safortepiano krebuli `wamierebani~; simfoniuri zRapa-
ri `petia da mgeli~.
jorj gerSvini (1898-1937) _ amerikeli kompozitori da pianisti. man saxeli gaiTqva
jazuri stilis simRerebiTa da miuziklebiT. cnobilia misi `rafsodia bluzis toneb-
Si~ (`cisferi rafsodia~) fortepianosa da orkestrisaTvis. mis SemoqmedebaSi pirve-
lad moxda evropuli simfonizmisa da jazuri musikis gaerTianeba. samxreTis Statebis
zangebisa da afro-amerikuli folkloris Seswavlis Sedegad, kompozitorma Seqmna
pirveli amerikuli erovnuli opera `porgi da besi~.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imsjelon da daadginon, romeli musikaluri epizodi
gamosaxavs zRaprul personaJs da romeli SeiZleba asaxavdes realur an gamogonil, mag­
ram ara zRaprul gmirs. rasakvirvelia, moswavleebi zRapruli personaJis damaxasiaTe­
bel musikad miiCneven pirvel epizods. maswavlebeli ekiTxeba klass, mosmenil epizodebs
Soris, romelSi ismis qromatiuli svlebi? moswavleebi, am SemTxvevaSic, pirvel epizods
daasaxeleben. maswavlebeli ganmartavs: xSirad kompozitorebi, zRapruli saxeebis gadmo-
sacemad, qromatiul bgeraTa rigs iyeneben. Semdeg, ganmartavs: mosmenil fragmentebs So-
ris pirveli fragmenti aris s. prokofievis baletidan `konkia~ (`zamTris feriis cekva~),
xolo meore _ j. gerSvinis nawarmoebidan `amerikeli parizSi~.

44
15-16 zRapris gmirebi dResaswaulze
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani, polieTilenis Wiqa

aqtivoba 1
maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, Seasrulon ritmuli savarjiSo.

aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, idiriJoron:
idiriJore
idiriJore or meoTxedze idiriJore
oTx meoTxedze sam meoTxedze

aqtivoba 3
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imReron qromatiuli gama sol maJori da gaixsenon,
rogor icvleba safexurebi maJoruli qromatiuli gamis agebis dros.

45
 aqtivoba 4
maswavlebeli miuTiTebs moswavleebs germanuli simReris Fastnacht sanoto Canaweris gare
taqtze da uxsnis: melodia iwyeba meoTxe Tvlidan. rogor fiqrobT, Tu taqtSi Tvla
oTxzea, taqti srulia Tu arasruli?
maswavlebeli Seaxsenebs: aseT taqts musikosebi gare taqts uwodeben. Tvlis raodenoba,
romelic gare taqts aklia, bolo taqtSi Seivseba. igi miuTiTebs bolo taqtze, sadac
pirveli, meore da mesame Tvlaa warmodgenili. maswavlebeli miuTiTebs sanoto Canawerze
da sTxovs, daakvirdnen rkals _ ligas (` ~), ganmartavs: Tu mocemulia ligiT gadabmuli
erTi da igive simaRlis ori noti, gaJRerdeba mxolod pirveli, xolo meore notis xang­
rZlivoba emateba pirvels.
moswavleebi diriJoroben gare taqtidan, mRerian melodias notebis dasaxelebiT, gaiazre-
ben, rom simRera dawerilia sol maJorSi. isini aRmoaCenen alterirebul, Secvlil bgeras.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imsjelon, rogori Sinaarsi SeiZleba hqondes aseT sim-
Reras? mxolod amis Semdeg, igi gaacnobs maT simReris teqsts da uxsnis: es simRera
evropis qveynebSi _ germaniasa da SveicariaSi, didi marxvis win, karnavalebze imRereba.
monawileebi, sxvadasxva zRapris gmirebis formebSi gamowyobilni, viwro Tu farTe quCeb-
Si Caivlian, zarebs rekaven, mRerian, cekvaven da sxvadasxva sanaxaobiT erTobian.
Fastnacht
??

46
aqtivoba 5.
maswavlebeli uyveba moswavleebs, rom erT-erTi yvelaze cnobili zRapari safuZvlad
daedo s. prokofievis balets `konkia~ da asmeninebs fragmentebs baletidan.
gansazRvreT:
1. romeli fragmenti SeiZleba iyos zRapris Sesavali, am SemTxvevaSi, baletis uverti­ura?
2. romeli fragmenti SeiZleba asaxavdes dedinacvlisa da misi qaliSvilebis saxeebs?
3. romeli fragmenti asaxavs ufliswulisa da konkias cekvas, zRapris keTil dasasruls?
4. rogor daadgineT ama Tu im fragmentis Sinaarsi?
maswavlebeli sTxovs, gaixsenon an moiZion leqsikonSi, ra aris uvertiura.

17 weliwadis droni
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daakvirdnen naxats, xeliT gamosaxon ritmi, fexiT _ metri.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs naswavli tonalobebidan _ do maJori, la minori, sol

maJori, mi minori _ amoarCion erT-erTi da Seqmnan oTxtaqtiani melodia, romelic maTi
sayvareli zRapris gmiris daxasiaTeba iqneba.
aqtivoba 2
moswavleebi ekranze uyureben sergei prokofievis balet `konkias~ epizodebs: `feria-weliwa-

47
 di~ da `feriebi~ _ `gazafxuli~, `zafxuli~, `Semodgoma~ da `zamTari~.
maswavlebeli sTxovs, amoicnon, weliwadis romel dros SeiZleba ganasaxierebdes musika;
rogori JReradoba aqvs `Semodgomis feriis~ musikalur Tanxlebas: metwilad konsonanse-
bi JRers Tu disonansebi?
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, kompiuterul programa LMMS-Si daalagon mocemuli
fragmentebi: zamTris, gazafxulis, zafxulis, Semodgomis feriebis cekvebi.
romel kiloSi _ maJorulsa Tu minorulSi _ JRers es cekvebi?
maswavlebeli uCvenebs moswavleebs fragments sergei prokofievis baletidan `konkia~ _
`konkias mejlisze gacilebis scenas~ da uxsnis, rom `valsis~ epizodi erT-erTi yvelaze
cnobili epizodia `konkiadan~.
maswavlebeli sTxovs, gaixsenon an moiZion leqsikonSi, ra aris valsi?

18-19 henzeli da greteli

resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

aqtivoba 1
maswavlebeli miuTiTebs germanuli simReris sanoto Canawerze.

igi sTxovs moswavleebs, daakvirdnen sagasaRebo niSans da daadginon, simReris melodia

Cawerilia fa maJorSi, sol maJorsa Tu do maJorSi. mas Semdeg, rac moswavleebi gansaz-
Rvraven tonalobas, isini diriJoroben da mRerian melodias notebis dasaxelebiT. maswav-
lebeli, simReris Sinaarsidan gamomdinare, romelime moswavlesTan erTad, moZraobebiT
dadgams simReras. maswavlebeli uCvenebs videoCanawers saopero dadgmidan `henzeli da
greteli~.

48
aqtivoba 2
maswavlebeli uxsnis moswavleebs: simRera, romelic dadges, aris fragmenti e. humper-
dinkis sabavSvo operidan `henzeli da greteli~. operas safuZvlad udevs germaneli mez-
Rapre Zmebi grimebis imave saxelwodebis zRapari `henzeli da greteli~. operis Sinaarsi,
anu libreto ki Semdegia: `da-Zmas, henzelsa da gretels, deda tyeSi agzavnis fiCxis
mosatanad. bavSvebs SemoaRamdebaT, uRran tyeSi gza aebnevaT da SeSinebulebs, sxvadasxva
arsebebi elandebaT. daRlilebs, henzelsa da gretels CaeZinebaT. gamTeniisas ki ulamaz-
essa da ucnaur, namcxvrisgan aSenebul saxls dainaxaven. aRmoCndeba, rom saxli borot
kudian dedabers ekuTvnis. igi bavSvebs mojadoebul saxlSi Seityuebs da henzelis SeWmas
ganizraxavs, magram da-Zmis siyvaruli da erTguleba jadoqrobaze Zlieria, isini gavarva-
rebul RumelSi Seagdeben dedabers da sxva bavSvebsac gaaTavisufleben jadoqrobisagan.
gamarjvebuli henzeli da greteli sixaruliT egebebian mSoblebs, romlebic bavSvebis
saZebrad tyeSi wamosulan~.
maswavlebeli moswavleebs moasmeninebs fragmentebs operidan `henzeli da greteli~. mos-
wavleebma, JReradobis mixedviT, unda daadginon, romel epizods asaxavs musika da miu-
sadagon qvemoT moyvanil winadadebebs. sasurvelia, maswavlebelma mosasmeni fragmentebis
rigi Secvalos, rom ar moxdes zusti damTxveva CamoTvlil winadadebebsa da musikalur
fragmentebs Soris.
winadadebebi:
1) zRapris dasawyisi `iyo da ara iyo ra~;
2) greteli tyis keTil arsebaze mReris;
3) bavSvebs tyeSi dauRamdebaT, gugulis xma CaesmiT, TviTonac pasuxoben da eqo ubrun-
debaT. maT kudiani dedaberic ki moelandebaT.
4) dedaberi Tavis saxlSi henzelsa da gretels Seityuebs.
5) henzeli dedabris maxeSi gaebmeba. dedaberi sazarlad icinis.
6) bavSvebi kudian dedabers gavarvarebul RumelSi Seagdeben da borotebis damarcxe-
bas zeimoben.
7) henzelisa da gretelis gamarjvebas sxva mojadovebuli bavSvebis gaTavisufleba moaqvs.
dedabris jadoqrobisagan daxsnili bavSvebi iRviZeben da mRerian.
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs imReron germanuli xalxuri simRerebi (ix. danar-
Ti), romlebic SinaarsiT Tu musikaluri TemebiT dakavSirebulia operasTan `henzeli da
greteli~. simReraSi `henzeli da greteli~ aRwerilia da-Zmis gamarjveba kudian dedaber-
ze. meore simRera `kacuna dgas tyeSi~ (ix. danarTi) gamocanaa tyis zRaprul arsebaze,
romelic sinamdvileSi askilis buCqia. igive simRera gamoyenebulia operaSi `henzeli da
greteli~
aqtivoba 3
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imReron qromatiuli gama fa maJori:

49
 20 jadosnuri fleita
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

Tavisufali aqtivoba 1. ritmul-intonaciuri savarjiSo

maswavlebeli gaacnobs moswavleebs tonaloba re maJors, sTxovs, upasuxon SekiTxvas _
ramdeni sagasaRebo niSani aqvs am tonalobas da imReron:
gama re maJori

meryevi bgerebis gadawyveta myarSi

qromatiuli gama re maJori

maswavlebeli gayofs klass or nawilad, erTi nawili mReris gamas notebis dasaxelebiT,
meore nawili ki gamosaxavs taSiT mocemul ritmul suraTs. Semdeg, moswavleebi gacvlian
davalebebs.

I jgufi

II jgufi

I jgufi

II jgufi

maswavlebeli ganmartavs, rom aseT ritmul dajgufebas _ punqtiruli ritmi. punqti-

ri wer­tils ni­S­­navs da grZliobas Tavisive drois naxevars umatebs.
aqtivoba 2
maswavlebeli mokled mouTxrobs moswavleebs volfgang amadeus mocartis opera `jados-
nuri fleitis~ libretos:
operaSi keTili da boroti Zalebis dapirispirebaa gadmocemuli da rogorc yvela zRapar-
Si, aqac sikeTe imarjvebs. sibrZnisa da sikeTis samefos zarastro ganagebs. mis ganadgure-
bas Ramis dedofali ganizraxavs. misi qaliSvilia keTilSobili pamina. ufliswuli tamino
erTxel daxedavs paminas suraTs, Seiyvarebs da masze daqorwinebas gadawyvets. miuxedavad
bevri winaaRmdegobisa, sikeTe gaimarjvebs da pamina da tamino SeuRldebian.

50
moswavleebi uyureben da usmenen operebidan Semdeg epizodebs: uvertiuras; taminos arias,
papagenos arias `es JRers naTlad~; Ramis dedoflis arias; papagenosa da papagenas duets.
moswavleebi pasuxoben kiTxvebze:
1. romeli gmiri SeiZleba daaxasiaTos kompozitorma aseTi musikiT: dadebiTi Tu
uaryo­ fiTi? (taminos da papagenos ariebis mosmenisas, savaraudod, moswavleebi
ityvian, rom kompozitori axasiaTebs dadebiT gmirebs, xolo Ramis dedoflis ariis
mosmenisas moswavleebi daadgenen, rom kompozitori axasiaTebs uaryofiT gmirs)
2. mosmenili fragmentebidan romeli SeiZleba iyos zRapris dasawyisi? (savaraudod,
moswavleebi daasaxeleben uvertiuras)
3. sad JRers musika, rogorc jadosnuri? ra musikaluri xerxiT iqmneba zRapruli,
idumali JReradoba: musikaluri instrumentis an xmis registri, tembri Tu bgeraTa
qromatiuli wyoba. (musika jadosnurad JRers papagenos ariaSi, zRaprul JRerado-
bas am SemTxvevaSi ganapirobebs musikaluri sakravebis registri da tembri)
4. rogor kiloSi JRers papagenosa da papagenas dueti* _ maJorulsa Tu minorulSi?
(maJorulSi)
5. isini mojadoebuli gmirebi arian Tu gamarjvebuli? (gamarjvebuli)
maswavlebeli sTxovs gaixsenon, an moiZion leqsikonSi, ra aris dueti da Seaxsenebs: Tqven
dRes moismineT fragmentebi mocartis operidan `jadosnuri fleita~.
volfgang amadeus mocarti (1756-1791) _ avstrieli kompozitori, venis klasikuri sko-
lis warmomadgeneli. mocartma Seqmna Sedevrebi im dros arsebul yvela musikalur
JanrSi. igi adreuli asakidan Txzavda musikas da brwyinvaled ukravda klavesinsa da
violinoze. evropis yvela samefo kari da warCinebul aristokratTa salonebi Ria
iyo avstrieli vunderkindisTvis. mowifuli asakidan, mocarti mSobliur zalcburgSi
muSaobda, xolo mogvianebiT, dasaxlda avstriis dedaqalaq venaSi, sadac Seqmna Tavisi
saukeTeso nawarmoebebi. mocartis bolo operebia `figaros qorwineba~, `don jovani~
da `jadosnuri fleita~; instrumentuli nawarmoebebidan cnobilia simfoniebi #40, 41,
saklavesino da saviolino koncertebi, sonatebi, variaciebi; avstrieli kompozitoris
bolo nawarmoebia genialuri rekviemi.

51
 21 vaSlis gulSi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, idiriJoron da notebis dasaxelebiT imReron frag-
menti mocartis operidan `jadosnuri fleita~. daadginon, sagasaRebo niSnis mixedviT,
romel tonalobaSia Cawerili mocemuli fragmenti: do maJorSi, fa maJorSi, sol maJorSi,
la minorSi, mi minorSi, re minorSi Tu re maJorSi. fragmenti iwyeba gare taqtiT _ susti
droiT Tu sruli taqtiT _ Zlieri droiT?

Semdeg moswavleebi mRerian simReras teqstiT, xolo maswavlebeli ukravs da exmareba

moswavleebs _ mReris meore xmas.

52
aqtivoba 2
moswavleebi moismenen fragments `jadosnuri fleitidan~ _ papagenos arias `es JRers
naTlad~, germanul sabavSvo simReras `patara vaSlis gulSi~, romelic amave melodiazea
agebuli da germanul xalxur simReras `mZinare mzeTunaxavi~.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daadginon:
1. mocemuli simRerebidan, romel simReraSia gadmocemuli gmiris Tavgadasavali
regis­truli cvlilebiT?
2. romel simRerebs aniWebs zRaprulobas instrumentis tembri?
aqtivoba 3
moswavleebi, maswavlebelis daxmarebiT, mRerian sabavSvo simReras `patara vaSlis gulSi~.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, ganmarton, ra aqvs saerTo am simReras `jadosnuri

fleitis~ fragmentTan.

53
 22 mZinare mzeTunaxavi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

aqtivoba 1
moswavleebi dadgamen da gaiTamaSeben simReras `mZinare mzeTunaxavze~.
simReris mRerian strofebs da asruleben Semdeg moqmedebebs:
1) bavSvebi mZinare mzeTunaxavis irgvliv wreSi xelCakidebulni dganan.
2) saCvenebel TiTs zemoT asweven da miuTiTeben `mzeTunaxavo, frTxilad iyavi, TiTSi
nemsi ar SeirWo~.
3) Semodis boroti feria.
4) wreSi mdgomi xelCakidebuli bavSvebi xelebs gaiSveren boroti feriisken.
5) wreSi mdgomi xelCakidebuli bavSvebi xelebs gaiSveren mzeTunaxavisken.
6) ufliswuli ZaliT gaarRvevs wres, bavSvebi ukan daixeven.
7) ufliswuli jadosnur sityvebs ambobs: `gaiRviZe, mzeTunaxavo~ da axsnis boroti
dedabris jados.
8) ufliswuli xels Cahkidebs mzeTunaxavs da erTad cekvaven.
9) wreSi mdgomi bavSvebi taSs ukraven.

54
3

55
 23 amoicani motivi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

Tavisufali aqtivoba 1. ritmul-intonaciuri savarjiSo

moswavleebi mRerian da gaecnobian re maJoris paralelur tonaloba si minors. pasuxoben
SekiTxvas: ra saerTo aqvT re maJorsa da si minors?
bunebrivi

harmoniuli

melodiuri

meryevis gadawyveta myarSi

Semdeg maswavlebeli gayofs klass or jgufad: pirveli jgufi gamosaxavs ritms, xolo
meore _ mReris gama si minors. Semdeg, jgufebi erTmaneTSi gacvlian davalebas.

I jgufi

II jgufi

I jgufi

II jgufi

56
aqtivoba 2
maswavlebeli ukravs qromatiul minorul da maJorul gamebs. moswavleebi miusadageben
JReradobas naxatebs, Caweren gamebs sakuTari fantaziiT da sxvadasxva piqtogramis gamo­
yenebiT. mag.,

moswavleebi daakvirdebian naxatebs da daalageben aJRerebuli gamebis Tanmimdevrobas.

maswavlebeli ukravs motivebs:
moswavleebi amoicnoben, romel kilosa da wyobaSia dawerili esa Tu is motivi. mRerian
maswavlebelTan erTad.

57
 24 deda batis zRaprebi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
aqtivoba 1

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daak-

virdnen naxats, xeliT gamosaxon ritmi,
fexiT _ metri.

aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imReron qromatiuli gama do maJori:

qromatiuli gama la minori:

aqtivoba 3
maswavlebeli moasmeninebs klass fragmentebs moris ravelis saorkestro siuitidan `deda
bati~ da mouTxrobs: frangma kompozitorma moris ravelma Seqmna saorkestro programu­
li* nawarmoebi, romelic ramdenime nawilisagan Sedgeba. TiToeuli nawili sxvadasxva
zRapris gmiris Sesaxeb mogviTxrobs.
pirveli nawilis _ `mZinare mzeTunaxavis pavana~ _ sevdiani musika mZinare mzeTunaxavis
mojadoebul mdgomareobas gadmoscems. moswavleebi moismenen da pasuxoben SekiTxvas:

58
 ra sZens am nawils jadosnur JReradobas _ bgeraTa qromatiuli wyoba, minoruli
kilo Tu orive erTad?
moswavleebi moismenen siuitis Semdeg nawilebs: `cerodena~ da `mwvane gveli~. mosmenili
ori nawilidan, TiToeuls moargeben Semdeg winadadebebs:
1) daRonda saxlisaken mimavali cerodena _ Citebs sakenki SeeWamaT da biWuna gzas ve-
Rar ikvlevda.
2) saocari musikaluri sakravebisa da saTamaSoebis jadosnur samyaroSi Cineli prin­
cesa lamaz melodiebs ukravda.
moswavleebi pasuxoben SekiTxvebs:
1. romel nawilSia gadmocemuli jadosnuri zRapruli samyaro bgeraTa qromatiuli
wyobiT, romelSi _ xuTbgeriani Cinuri kilo-pentatonikiT?
2. romeli nawilia dawerili minorul kiloSi?
3. ra roli aqvs musikaluri instrumentebis tembrsa da registrs siuitis nawilSi
`mwvane gveli~?
maswavlebeli ganmartavs:

programulia musika, sadac kompozitori instrumentuli nawarmoebis Sinaarss wi-
nawar gansazRvravs, zogjer saTauriT, zogjer ki literaturuli winasityvaobiT.
zRapris gasaformeblad gamoyenebulia musika ravelis programuli nawarmoebebidan _
`undina~, `skarbo~ da `zRapruli baRi~.
moris raveli (1875-1937) _ frangi kompozitori. bevri siaxle Seitana klasikur musi-
kaSi. mravalferovania misi musikaluri interesebi: Zveli da axali franguli musika,
jazis ritmebi da espanuri folklori enacvleba erTmaneTs. mis SemoqmedebaSi Tana-
medrove parizis cxovrebac aisaxa. sayovelTaod aris cnobili ravelis saorkestro
piesa `bolero~, agebuli erTi Temis safuZvelze, mravalferovani tembruli varia-
ciebiT; novatorulia baleti `dafnisi da qloe~; gamoCenili pianistebis repertu-
arSia safortepiano koncertebi sol maJori, re maJori (marcxena xelsaTvis); solo
safortepiano nawarmoebebi: `Ramis gaspari~, `wylis TamaSi~. aRsaniSnavia aseve ope­ra-
baleti `bavSvi da jadosnoba~ da instrumentuli siuita `deda bati~.

25 mzeTunaxavi da urCxuli
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imReron qromatiuli gama sol maJori:

qromatiuli gama mi minori:

59
 aqtivoba 2
moswavleebi gaimeoreben ritmul
savarjiSos:

aqtivoba 3
moswavleebi moismenen moris ravelis saorkestro piesa `mzeTunaxavisa da urCxulis dia­
logs~ siuitidan `deda bati~. maswavlebeli yuradRebas gaamaxvilebs mzeTunaxavis lait-
motivze. moswavleebi msjeloben, rogor JRers musika _ sevdianad, mxiarulad, maJorSi,
Tu minorSi. Semdeg, isini moismenen urCxulis laitmotivs _ mojadoebulis da borotebi-
sagan daxsnilis. pasuxoben SekiT­
xvas _ romel SemTxvevaSi aris naCvenebi mojadoebuli,
urCxulad qceuli ufliswulis saxe da romel epizodSi _ ganjadoebuli, borotebisagan
daxsnilis?
maswavlebeli yuradRebas gaamaxvilebs imazec, rom mojadoebuli urCxulis Tema JRers
dabal registrSi, xolo gaTavisuflebulisa _ maRal registrSi.
mosmenis dros moswavleebi gamoarCeven epizods, sadac urCxulisa da mzeTunaxavis ori
gansxvavebuli melodia ismis, maTi `saubaria~ gadmocemuli. am epizodSive Semodis Txov­
nis intonaciac.
moswavleebi gaixseneben, ras niSnavs kontrapunqti* da daadgenen, nawarmoebis romel epi-
zodSi JRers am xerxiT Seqmnili mravalxmianoba.
siuitis bolo nawilis, `zRapruli baRis~ mosmenisas, upasuxeben SekiTxvas, rogor mTavr-
deba ambavi, romelic `zRaprul baRSi~ viTardeba.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, sxvadasxva simboloTi Caxaton an Caweron mosmenili­
sagan miRebuli STabeWdileba.

kontrapunqti _ sityva-sityviT rom vTargmnoT, niSnavs noti _ notis win, wertili
_ wertilis win. kontrapunqti ramdenime damoukidebeli musikaluri azris Serwymaa.
is polifoniuri musikis Seqmnis erT-erTi xerxia.

60
 26 zRapruli Tu yofiTi?
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

aqtivoba 1
maswavlebeli taSiT gamosaxavs sxvadasxva ritmul dajgufebas. sTxovs moswavleebs, daak-
virdnen sanoto Canawers da amoicnon, romeli ritmuli suraTis Sesabamisi dajgufeba
JRers.

maswavlebeli ekiTxeba klass, romeli dajgufebaa maTTvis ucnobi. mas Semdeg, rac moi-
mens moswavleebis azrs, ganmartavs:

sinkopa aris ritmuli dajgufeba, romelSic aqcenti Zlieri droidan sust drozea
gadatanili.

61
 moswavleebi mRerian sinkopebiT Caweril gama do maJors.

aqtivoba 2
maswavlebeli moasmeninebs klass fragments klod debiusis saorkestro preludidan `fa-
vnis naSuadRevi dasvenebisaTvis~, aseve mis or safortepiano piesas: `golivogis qeiquo-
qi~ (ciklidan `sabavSvo kuTxe~) da `patara zangi~.
mosmenis Sedegad moswavleebma unda daadginon:
1. romeli musikaluri fragmenti qmnis zRaprul-miTiur saxes;
2. ra musikaluri xerxebiT (disonansi, konsonansi, maJoruli Tu minoruli kilo, qro-
matiuli bgeraTa wyoba, mkveTri Tu Tavisufali ritmi) aris Seqmnili zRapruli
saxe.
mas Semdeg, rac moswavleebi gamoTqvamen TavianT azrs, maswavlebeli ganmartavs:
mosmenili nawarmoebebi ekuTvnis frang kompozitor klod debiusis. zRapruli, fantas-
tikuri musikiT kompozitorma daxata miTiuri gmiris, tyis keTili sulis, favnis saxe.
favni, romauli miTologiis Tanaxmad, keTili sulia, romelic mTebSi, tyeebSi, mdeloebsa
da gamoqvabulebSi cxovrobs. igi ukravs fleitaze, Sehxaris da tkbeba bunebiT. favni,
berZnul miTologiaSi, panis saxeliT aris cnobili.
maswavlebeli kvlav moasmeninebs fragmentebs debiusis safortepiano piesebidan da ekiT­
xeba moswavleebs:
1. rogori Janris musikaa: sasimRero Tu sacekvao?
2. rogori ritmuli suraTi aqvs nawarmoebs, punqtiruli Tu sinkopirebuli.
klasSi gamarTuli diskusiis Semdeg, maswavlebeli mouTxrobs:
golivogi naWrisgan gakeTebuli sasacilo Tojinaa; qeiquoqi zangebis cekvaa, sit­
yvasityviT, `RvezeliT gaseirnebas~ niSnavs. es cekva regTaimis winamorbedia. sityva
`regTaimi~ `gawyvetil, gaxleCil dros~ niSnavs, rac cekvaSi gamoxatulia melodiis
sinkopirebuli ritmiT. orive cekvam jazur musikaSi hpova asaxva. piesa `patara zan-
gi~ agebulia regTaimis ritmze. klod debiusi iyo pirveli kompozitori, romelmac
evropul musikaSi am cekvebis ritmebi Seitana.
maswavlebeli ganmartavs: dRes Cven movismineT klod debiusis nawarmoebebi _ `preludia
favnis naSuadRevi dasvenebisaTvis~, `golivogis qeiquoqi~ da `zangi biWuna~.
klod debiusi (1862-1918) _ frangi kompozitori. ramodenime weli cxovrobda ruseTsa
da italiaSi. debiusim safuZveli Cauyara axal musikalur stils, Semoitana origi-
naluri musikaluri formebi, didi adgili dauTmo tembrul gamomsaxvelobas. man Se-
qmna erTi opera `peleasi da melizanda~; misi saorkestro nawarmoebebidan cnobilia
`noqtiurnebi~, `zRva~, preludia `favnis naSuadRevi dasvenebisaTvis~; safortepiano
Janrebidan: 24 preludia, siuitebi `saxeebi~ da `sabavSvo kuTxe~. igi werda saintereso
statiebs zogadad musikisa da Tavisi Tanamedrove kompozitorebis Semoqmedebis Se­
saxeb.

62
 27 gamoicani intonacia
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
aqtivoba 1
maswavlebeli gayofs klass or jgufad. pirveli jgufi mReris sinkopebiT Caweril gamas.
meore jgufi gamosaxavs metrs.

I jgufi

II jgufi

aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs mousminon aleqsandre skriabinis sam preluds da ekiT­xeba:
1. romeli preludi mogagonebT sityvebs, romlebiTac iwyeba yvela zRapari _ `iyo da
ara iyo ra, RvTis ukeTesi ra iqneboda...~
2. mocemuli sityvebidan _ idumali, daZabuli, sevdiani _ romeli Seesabameba mosmenil
preludebs?
Semdeg maswavlebeli moasmeninebs sam musikalur fragments:
1) epizods igor stravinskis baletidan `faskunji~;
2) `mzeTunaxavisa da urCxulis~ dialogs~ moris ravelis siuitidan `deda bati~;
3) `valss~ _ gmirebis cekvis epizods sergei prokofievis baletidan `konkia~.
sTxovs, daadginon, romel epizodSia asaxuli gmirebis dialogi, romelSi _ ukv­davi kaS-
Ceis rokva, romelSi _ zRapruli gmirebis cekva?
aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imReron qromatiuli gama fa maJori:

qromatiuli gama re minori:

63
 28-29 saaxalwlo zRapari _ Semajamebeli gakveTili
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon fragmentebs Semdegi musikaluri nawarmoe-
bebidan: ravelis `undina~, Caikovskis `maknatuna~ (feria draJes cekva), respigis `romis
fiWvebi~, ravelis `skarbo~, debiusis `foerverki~, ravelis „zRapruli baRi“; aseve arfis
jReradobas da wylis xmebs. waikiTxon zRapari da gaaformon mosmenili fragmentebiT.
Seasrulon davaleba programa LMMS-is gamoye­nebiT.
klasi gaiyofa or jgufad. pirveli jgufi waikiTxavs teqsts, meore jgufi ki kompiuter-
ul programa LMMS-Si aaJRerebs teqstis Sesabamis musikalur fragments.
`saaxalwlo zRapari~
iyo da ara iyo ra, RvTis ukeTesi ra iqneboda. zRvis fskerze mSvenieri samefo
gaSliliyo. xelmwifis ulamazes asul nams Tavs evlebodnen zRvis arsebebi. erTad
mRerodnen, cekvavdnen, kiTxulobdnen zRaprebs zRvis, miwisa da cis samefoebze. nams
gansakuTrebiT moswonda saaxalwlo ambebis mosmena; ocnebobda, enaxa Tovliani axali
weli. erTxelac, saukeTeso megobar niJara margalitTan erTad napirisaken gacura.
amasobaSi Sebindda. cidan Tovlis fifqebi cvioda. gancvifrebuli nami aRtacebiT
Sehyurebda maT. Soridan ismoda saaxalwlo dResaswaulis xmebi, bavSvebis Jriamuli,
musika da foerverkis quxili. caSi uamravi lamazi feri ireoda.
namis mzera eulma, mowyenilma Wabukma miipyro. nams miwis mcxovrebis gacnoba moun-
da da miuaxlovda mas, magram, ymawvilis mkacri mzerisagan damfrTxali, adgils gaS-
orda. daRonda nami, aRarc Tovli axarebda, aRarc axali weli. zRvaSi Securda. gak-
virvebuli Sehyurebda margaliti megobris aseT gardaqmnas. moesma namis xma _ `saxlSi
vbrundebiTo~.
Sewuxda xelmwife, moixmo mrCeveli da hkiTxa:
_ rogor davubrunoT xalisi da mxiaruleba Cems asulso?
_ zRvispira samefoSi mojadovebuli ufliswuli ali cxovrobs. yvelas, visac Sexe-
davs, dardiT avsebs. swored man waarTva nams xalisi. _ Tqva mrCevelma. _ mxolod Cveni
samefos jadosnur wyaros SeuZlia daixsnas ufliswuli da gaaTavisuflos misi mzeriT
mojadovebuli nami.
_ vin wauRebs wyaros wyals ufliswuls? _ ikiTxa xelmwifem.
_ me gavcurav napirisken, vipovi als, vapkureb wyaros wyals da gadavarCen megobars,
_ gaisma margalitis xma.
miqris da miapobs talRebs margaliti. samefo sevdam moicva, aRarc sicili ismis da arc
mxiaruli TamaSis xmebi _ butbuteben talRebi da napirisken miacileben margalits.
Tovlis fifqebi egebebian, gzas uCveneben da Tan mRerian:
`aqeT wamodi, ufliswuls Zinavs,
apkure wyali, sanam dro aris,
wveTi moxvdeba alis saxeze
da gacocxldeba masSi sikeTe.
xalisi Secvlis sevdas namisas,
kvlav sixarulis dadgeba Jami.
da damarcxdeba boroti wami~.
margalitma jadosnuri wyaros wyali apkura mZinare als da gamoaRviZa. sikeTiT da siy-
varuliT aivso ufliswulis mzera. xelmwife, zRvis arsebebi da xalisiani nami mxiarulad
xvdebodnen axal wels. cis, miwisa da zRvis samefoebi saaxalwlo zeimma moicva.

64
meore semestri

musika da Cveni yofa

Tema: musika da Tanamedrove teqnologiebi

mocemul Temas daeTmoba 10 gakveTili.

saswavlo Temis standartis SedegebTan damakavSirebeli kiTxvebi:
• ra mniSvneloba eniWeba musikalur Tanxlebas kompiuterul programebSi? mus.
• ra mniSvneloba eniWeba musikalur Tanxlebas kompiuterul programebSi? mus.
• rogor SevadginoT trekeri romelime kompiuteruli TamaSisTvis?
• rogor CavweroT da davimaxsovroT trekeri?
Sedegi: mus.dawy.(II).1, 2; mus. dawy.(II).3. dawy.(II).4,5,6,7;
mizani: axali teqnologiebis: trekeri, lupi, efeqti, paterni da Sesrulebis xerx-
ebis: glisando, portamento, stakato, vibrato gacnoba da SeZlebisdagvarad praq-
tikaSi gamoyeneba.

30-31 teqnikuri xmebi _ 1

resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

axalma teqnologiebma axali musikalur-intonaciuri sivrce Seqmnes. maTTan erTad war-

moiSva axali xmovaneba, axali xma-bgerebi, romlebsac isini gamoscemen. es xma-bgerebi
JRers sxvadasxva operaciebis Sesrulebisas: kompiuteris gaxsna, gaTiSva, mesijis gagzavna,
miReba, komentarisa da satatusis dadeba, postis gaziareba. yvela es operacia gamoscems
gansxvavebul da originalur xma-bgerebs. da Tu maT movusmenT, SevkrebT, davajgufebT,
gadavaqcevT semplebad da SevitanT musikalur kompiuterul programaSi, SesaZlebelia,
SevqmnaT axali kompoziciebi. ise, rogorc vqmnidiT samyaroSi arsebul sxvadasxva bge-
rebisa da intonaciebisagan. am intonaciebSi Cans ganwyoba; samyaros xma-bgerebSi sxva,
xolo teqnikur xmebSi sruliad gansxvavebuli. bavSvma unda mousminos am gansxvavebul
xma-bgerebs, gaavlos paraleli maT Soris. miudges SemoqmedebiTad da Seqmnas axali. am
yvelafers samyarodan vswavlobT. vusmenT mas gulisyuriT, Tu rogor unda davweroT
musika.

aqtivoba 1
Windows-isa da mobiluris xmebi
maswavlebeli bavSvebs asmeninebs audioCanawers _ kompozicias, romelic vindousisa da
mobiluris teqnikuri xmebisganaa Sedgenili. sTxovs bavSvebs, yuradRebiT mousminon am
kompozicias, amoicnon xmebi. bavSvebi asaxeleben, romeli xma-bgerebi iyo gamoyenebuli am
kompoziciaSi da romeli _ ara. Semdgom maswavlebeli erTxel kidev moasmeninebs bavSvebs

65
 kompozicias da sTxovs maT vizualurad gamosaxon mosmenili.
Windows-isa da mobiluris teqnikuri xme-
bisagan Sedgenili musikaluri kolaJis
grafikuli gamosaxuleba ganlagebuli
trekebze.

32-33 teqnikuri xmebi - 2

resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

aqtivoba 1
McBook, iPhone _ maswavlebeli bavSvebs asmeninebs audioCanawers _ kompozicias, romel-
ic McBook-isa da iPhone-s xmebisgan aris Sedgenili. sTxovs bavSvebs, mousminon am kom-
pozicias da amoicnon xmebi. Semdgom calke asmeninebs igive xmebs da bavSvebi asxvaveben
xma-bgerebs da amoicnoben iPhone-is zarebs. Semdgom xmebs gamosaxaven grafikulad an piq-
togramebiT. gakveTilis bolos maswavlebeli bavSvebs uCvenebs videos, sadac simfoniuri
orkestri asrulebs kompozicias, romelic aseTi teqnikuri xmebisganaa Seqmnili. bavSvebi
msjeloben da gamoTqvamen TavianT mosazrebebs.

McBook-isa da iPhone-s teqnikuri xmebisagan

Sedgenili musikaluri kolaJis grafikuli
gamosaxuleba ganlagebuli trekebze.

aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon musikalur kolaJebs da gamoxaton grafi-
kuli xaziT an piqtogramiT.
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs, aarCion teqnikuri xmebi, gadaaqcion semplebad, Sei-
yvanon musikalur kompiuterul programaSi da Seqmenan sxvadasxva musikaluri kolaJi.
maswavleebli ganmartavs:
kolaJi _ franguli sityvaa da Sewebebas niSnavs. xelovnebaSi igi gansxvavebuli

66
 formebis nawilebisagan axali mTlianis Seqmnas hqvia, musikaluri kolaJi _ sxva-
dasxva damoukidebeli motivebisagan Sedgenili axali musikaluri nawarmoebia.
treki _ inglisuri sityvaa da nakvalevs, gzas, niSnavs; musikaSi _ musikalur gzas; kom-
piuterul programaSi _ trekebze ganlagebul adamianis an sakravis xmas. trekeri ki
trekebis erTobliobaa.

34-35 lupi da paterni

resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
`lupi~ inglisuri sityvaa da kvanZs, wriul formas niSnavs. is eleqtonuli
musikis erT-erTi gamomsaxveli xerxia. eleqtronul musikaSi aseTi forma war-
moiqmneba `lupebis~ gameorebiT. bavSvebisaTvis ufro gasagebi rom gaxdes, `lupi~ SeiZle-
ba SevadaroT erT an ramodenime ganmeorebad taqts, sadac erTi da igive motivia Caweri-
li. is ostinatos principiT aris agebuli. vizualurad SeiZleba globuss SevadaroT,
sadac dasawyisi da dasasruli erTmaneTSi idealurad gadadis _ Seerwymis. rogorc
aRvniSneT, `lupi~ ramdenjerme gadabmuli erTi da igive monakveTia. maTi gadabmis adgili
msmenelisTvis SeumCneveli rCeba. `paterni~ _ inglisuri sityvaa da umcires nawilaks niS-
navs. igi SegviZlia, SevadaroT intonacias musikaSi. eleqtomusikaSi ki, esaa patara in-
tonacia, `fazlis~ nawili, risganac ewyoba `lupi~. mag., mobiluris calkeuli xmebi, zare-
bi _ igive `paternebia~. `lupis~ xangrZlivoba sxvadasxvagvaria da es ganapirobebs mis
mravalferovnebas.

`lupi~ iqmneba ramodenime paternisagan , romelic usasrulod meordeba da ase qmnis

kompozicias. is musikis Seqmnis garkveuli xerxia. meordeba da meordeba, TiTqos wreze
da­
dis da asrulebs erTi da igive moZraobas. am xerxiT iqmneba rogorc eleqtronu-
li musika, aseve Tanamedrove
musikis mniSvnelovani nawili.
lupis aseTi moZraoba SegviZlia
SevadaroT ferxulebsac, sadac
simReris erTi da igive monakveTi
wreze usasrulod SeiZleba Ses-
ruldes. eleqtronuli musikis
kompoziciebSi motivi talRise-
j. plato _ fenakistiskopi burad, wyvetilad, moq­ nilad ga-
dadis, amitom misTvis damaxasi-
aTebelia iseTi gamomsaxvelobiTi
xerxebi, rogoric aris stakato,
legato, glisando, portamento.

bavSvebi usmenen lupis xmovan ni-

muSebs. gakveTilis bolos bavSve-
bi uyureben videos j. plato _
fenakistiskopi.
lupis grafikuli suraTi
maswavlebeli sTxovs moswavleebs
daakvirdnen grafikul Canawerebs,
paternebis grafikuli suraTi ipovon msgavseba da gansxvaveba.

67
 maswavlebeli moswavleebs Seaxsenebs gvido d’arecos sanoto damwerlobis ostorias.

maswavlebeli avalebs bavSvebs, moiZion leqsikonSi sityvebi: fenakistiskopi, ostinato,

eleqtronuli musika.

68
36-37 interviu dijeisTan
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,

aqtivoba 1
maswavlebeli bavSvebs gaacnobs qarTvel dijeebs. dijei inglisuri sityvaa disc-jokey
da niSnavs adamians, romelic qmnis eleqtronul musikas. dijei _ SemoklebiT DJ.

dijei zurkini DJ Zurkin

Zurkin qarTveli dijei da leibl Vodkast Records _ is erT-erTi damfuZnebelia. musikiT
igi adreul asakSi dainteresda, rodesac Ramis klubebSi siarulis pirveli gamocdileba
miiRo. es interesi male profesiul saqmianobaSi gadaizarda da zukam ramdenime weli-
wadSi dijeingic daiwyo. misi musikaluri inspiraciebi bevrad mravalferovania, vidre
romelime konkretuli mimarTuleba. 2014 wels, eleqtronuli musikis da inovaciuri pop
kulturis dajildovebis ceremonialze Electronauts Zurkin wlis saukeTeso dijeid dasax-
elda. amis paralelurad, megobrebTan erTad, man safuZveli Cauyara qarTul leibls
da vinilebis maRazia Vodkast Records-s _ `erTi weli arc aris, rac firfitebis maRazia
gavxseniT TbilisSi da gvinda, es patara sivrce yvela musikis moyvaruli adamianisTvis
sayvarel TavSeyris adgilad vaqcioT~ _ ambobs Zurkin `vitaminTan ~interviuSi. dResdRe-
obiT Zurkin qarTveli klubebis da festivalebis erT-erTi favoriti dijeia.
TbilisSi eleqtronuli musikis moyvarulebis (msmenelebis) ricxvi dRiTidRe izrdeba.
misi popularizacia pirdapir kavSirSia moqmed klubebTan, aseve eleqtronuli musikis
pionerebTan da axali Taobis dijeebTan.
bolo aTwleulia qarTveli dijeebi mniSvnelovan nabijebs dgamen saerTaSoriso rukaze
da SeiZleba Tamamad iTqvas, rom Tbilisi ucxoeli musikosebis sayvareli adgilia.

maswavlebeli asmeninebs kompoziciebs IC122 (sandro TavarTqilaZe) – Early Morning, I’m Al-
right, Toke (Tornike nikolaiSvili) – Lost Mood, Micro Bax (baqi lorTqifaniZe) – Walter.

moswavleebi leqsikonSi moiZieben sityvebs: leibli, pop-kultura, brendi.

69
 dijei rati DJ Rati
rati eraZe damwyebi prodiuseri da dijeia. eleqtronuli musikis prodiusingiT 2013 wels
dainteresda. am interesis mTavari mizezi iyo ara musikaluri, aramed teqnikuri mxare _
xmasTan iseTi urTierTobis damyareba, rom igi TviTonve hqmnides musikalur JReradobas.
prodiusingi da musikosoba sruliad gansxvavebuli cnebebia _ iyo musikosi, ar niSnavs
iyo prodiuseri da piriqiT.
_ `dijeisTvis yvelaze mniSvnelovani gamocdilebaa, amitomac maT umetesobas dakvris
swavla swored procesis dros uwevs Ramis klubSi. Sesabamisad, ZiriTad SemTxvevaSi Seu-
Zlebelia saxlSi gaxde profesionali dijei da Semdeg gaxvide asparezze. bevri Secdomis
daSvebiT, xalxis TanadgomiTa da isev gagrZelebiT~ _ ambobs rati.

bavSvebi ismenen ratis kompozicias _ Have A Nice Flight

glisando _ italiuri sityvaa (glissando) da srials niSnavs. adamianis xmiT da musikaluri

sakraviT bgeris Sesrulebis xerxi, romelic iZleva feradovan talRisebur gadasvlas
bgeridan bgeraze.
portamento _ italiuri sityvaa (portamento) da gadatanas niSnavs. es aris Sesrulebis
xerxi, romlis drosac noti maSinve zustad ki ar aiReba, aramed TandaTanobiT, moqnilad,
gadadis Semdegi notis simaRleze.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, SearCion ritmuli paternebi, Seadginon lupi,
gadaaqcion semplebad da aaJReron musikalur kompiuterul programa LMMS-Si.

38-39 rogor SevadginoT lupi?

resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani,
aqtivoba 1
maswavlebeli Seaxsenebs da ganmartavs, lupi inglisuri sityvaa da
kvanZs, wriul formas niSnavs. is vizualurad martivad ase Segvi-
Zlia warmovidginoT (ix. foto lupis grafikuli gamosaxuleba).
sTxovs gaixsenon, qarTuli xalxuri simRerebi: `mamli muxasa~,
`Sina vorgil~, `Citis nali mipovnia~, romlebsac isini wina klasebSi
xelCakidebulni ferxulSi asrulebdnen, dadiodnen wreze da mRe-
rodnen erTsa da imave melodias. SesTavazebs amoiRon romelime sim- lupis grafikuli
Reridan patara motivi. magaliTad: simReris `mamli muxasa~ dasawyisi gamosaxuleba

70
fraza sityvebiT: `muxa wonwilebs, wonwilebs, mamli muxasao~. es motivi ra notiTac iw-
yeba, imaveze mTavrdeba, asevea lupSi. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, `mamli muxasas~
es patara intonacia gadaaqcion semplad, Seiyvanon kompiuterul musikalur programa-
Si, aaJReron, gaimeoreon ramdenjerme da `wreze daatrialon~. es aris `lupi~, romelic
eleqtronuli musikis erT-erTi gamomsaxveli xerxia. Tu am intonacias kidev ufro da-
vanawilebT, davyofT patar-patara semplebad-xmebad, miviRebT paterns. paternebis erTo-
blioba qmnis lups.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, moiZion sayvareli simRerebidan lupis Sesabamisi mo-

tivebi da kompiuterul musikalur programa LMMS-Si Seqmnan lupis magaliTebi.

`mamli muxasa~ _ lupis nimuSi

..

maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, rogori ritmuli dajgufebiT aris Cawerili simRe-

ris melodia?
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, SearCion patara paternebi, Seadginon lupi, gadaaqcion
semplebad da aaJReron musikalur-kompiuterul programaSi.

teqnikuri xmebi _ 3
amoicani xmebi: maswavlebeli bavSvebs aCvenebs or videos _ Windows-is xmovani sqema. es
aris erTgvari kompozicia, romelic Windows-is sxvadasxva xmebisgan aris Sedgenili.
bavSvebi uyureben, usmenen da amoicnoben am xma-bgerebs. Semdgom maswavlebeli cal-cal-
ke asmeninebs am xmebs da sTxovs bavSvebs, daasaxelon is xmebi, romlebic am kompoziciaSi
iyo gamoyenebuli, gamoicnon, romeli xma ismoda da romeli ara.
SearCie patara motivebi _ paternebi, Seadgine lupi gadaaqcie semplebad da aaJRere
musikalur-kompiuterul programaSi.

71
 musika da kino
Tema: musikis roli munj kinoSi
mocemul Temas daeTmoba 7 gakveTili.
saswavlo Temis standartis SedegebTan damakavSirebeli kiTxvebi:
• ra roli eniWeba musikalur Tanxlebas munj kinoSi?
• rogor SevadginoT musikaluri Tanxleba munji kinos epizodisTvis? rogor Cavw-
eroT musikaluri Tanxleba?
Sedegi: mus.dawy.(II).1, 2; mus.dawy.(II).3. mus.dawy.(II).4,5,6,7;
mizani: mTavari Temis, personaJis Temis, kulminaciuri Temis, qronometraJis, musi-
kaluri fonis, musikaluri kulminaciis, variaciis gaazreba-gacnoba.

40 Rimili
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani

aqtivoba 1
kinoxelovnebis erT-erTi mimarTulebaa munji kino, sadac ZiriTadi aqcenti gadadis msa­
xiobis mimikasa da Jestikulaciaze. aseT filmebSi udidesi mniSvneloba eniWeba musikas,
radgan igi Rrma emociur kavSirs qmnis mayurebelsa da moqmedebas Soris. mas SeuZlia
mayurebeli daamSvidos, gaaxalisos, gauRviZos simpaTia an piriqiT, uaryofiTi damoki­
debuleba gamoxatos romelime personaJis an movlenis mimarT. musika amZafrebs kadrSi
gadmocemul ganwyobas, an piriqiT, upirispirdeba asaxul grZnobebs. zogjer winaswar
amzadebs mosalodnel situacias.
kinoxelovnebis ganviTarebis adreul etapze, kinoTeatrSi, munji kinos msvlelobis
dros,musikaluri gamformebeli, taperi, fortepianoze popularuli melodiebis frag-
mentebsa da improvizaciebs asrulebda. zogjer taperebi momavalSi saxelganTqmuli
kompozitorebi gaxdnen. rusi kompozitori dimitri SostakoviCi ambobda, rom taperad
muSaoba mas momavalSi kinomusikis SeqmnaSi gamoadga.
kinoxelovnebis ganviTarebasTan erTad, izrdeboda kinomusikis rolic. taperi Secvala
filmisaTvis specialurad Seqmnilma musikam, romelsac xmisCamwer studiaSi werdnen da
filmTan erTad amontaJebdnen.
munji kinos genialuri msaxiobi da reJisori Carli Caplini Tavisi filmebisaTvis Tavad
werda musikas.
aqtivoba 2
maswavlebeli uCvenebs moswavleebs finalur fragments filmidan „axali droeba“ musikis
gareSe da sTavazobs, imsje­lon epizodis Sinaarsze. Semdeg asmeninebs sam fragments amave
filmis musikaluri Tanxlebidan da sTxovs moswavleebs, amoicnon, romeli fragmenti
Seesatyviseba kadrebs. axsnan, ris mixedviT gaakeTes arCevani.
moswavleebi akvirdebian filmis epizods, pasuxoben SekiTxvebs:
1. romeli gamomsaxveli xerxiT aris gadmocemuli filmis bednieri dasasruli, naTeli
momavlis imedi?
a) msaxiobTa mimikiTa da jestikulaciiT;

72
 b) kadrSi asaxuli garemoTi;
g) musikaluri TanxlebiT.
maswavlebeli ganmartavs:
Carli Caplinis melodiaze filmidan `axali droeba~ popularulma amerikelma momRe-
ralma maikl jeqsonma Seqmna simRera Smile (`Rimili~). moswavleebi ismenen simReras,
Seadareben originals, pasuxoben SekiTxvas, ramdenad saxeSecvlilia Caplinis melodia
jeqsonis simReraSi.
klasi, maswavlebelTan erTad, mReris simReras (ix. danarTi)

mimika _ berZnuli sityvaa da mibaZvas niSnavs; es saxis nakvTebis gamokveTili moZraobaa,

romelic saSualebas iZleva, gamovxatoT sxvadasxva gancda _ sixaruli, sevda da a.S.
Jestikulacia _ araverbaluri (usityvo) komunikaciis formaa, gamoxatuli xelebis moZ-
raobiT, romelic verbaluri (sityvieri) komunikaciis magivrad an mis paralelurad xor-
cieldeba. Jestikulaciis ena iZleva sxvadasxva grZnobebisa Tu azrebis gamoxatvis sa-
Sualebas.

73
 41 didi qalaqis CiraRdnebi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani

aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs klass, mousminon ramdenime musikalur Temas Carli Caplinis film-
idan `didi qalaqis CiraRdnebi~ da daakvirdnen kadrebs; maswavlebeli ekiTxeba:
rogor fiqrobT, romel personaJebs axasiaTebs es musikaluri Temebi?

maswavlebeli sTavazobs moswavleebs or epizods filmidan da sTxovs, amoicnon mosmeni-

li Temebi, Seamowmon, ramdenad swori iyo maTi varaudi.
aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, naxon fragmentebi filmidan. upasuxon kiTxvebs da
daasabuTon pasuxebi:
1. romel epizodSia orive personaJis musikaluri daxasiaTeba?
2. romel epizodSi axasiaTebs musika mxolod erT personaJs, miuxedavad imisa, rom
kadrSi ori personaJia? rogor fiqrobT, ratom?
3. vin gaaxsena mTavar gmirs asfaltze dagdebulma yvavilma? ra migvaniSnebs amaze?
4. Tqveni azriT, rogor ganwyobas gviqmnis musikaluri Tanxleba filmis finalSi?
a) isini daqorwindebian da bednierad icxovreben;
b) isini samudamod daSordebian erTmaneTs;
g) qaliSvilis mexsierebaSi mawanwala erT-erT uZvirfases adamianad darCeba.

74
 42 daxate musikaluri Tanxleba
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
aqtivoba 1
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs Semdeg ritmul savarjiSos:

aqtivoba 2
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs, naxon ramdenime fragmenti filmidan `didi qalaqis
CiraRdnebi~ da daadginon, romeli fragmenti gviqmnis warmodgenas, rom mTavari gmirebi
erTad iqnebian?

a) krivis epizodi;
b) finaluri epizodi;
g) gmirebis pirveli Sexvedra;
d) valsi.

75
 aqtivoba 3
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs epizods filmidan. sTxovs daakvirdnen, musika frag-
mentis saerTo ganwyobas gadmoscems Tu romelime gmiris?
aqtivoba 4
maswavlebeli kidev erTxel uCvenebs kadrebs filmidan. moswavleebi Caweren piqtograme-
biT an Caxataven filmis musikalur Tanxlebas.

43 qronometraJi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs moswavleebs gaecnon da imReron gama si bemol maJori da meryevi
safexurebi myarSi gadawyviton.

aqtivoba 2
maswavlebeli uCvenebs moswavleebs fragments filmidan `didi qalaqis CiraRdnebi~ da
svams SekiTxvas: romeli personaJis saxes gvixatavs filmis musikaluri Tanxleba?
maswavlebeli uCvenebs kadrebs amave filmidan musikaluri Tanxlebis gareSe da moswav-
leebs sTxovs, musikalurad gaaformon Semdegi nawarmoebebiT: revaz laRiZis piesa `saWi­
dao~, revaz laRiZis musika kinofilmisaTvis `yvavili Tovlze~.
davalebis Sesasruleblad moswavleebs dasWirdebaT specialuri kompiuteruli pro-
gramebis gamoyeneba. isini SearCeven nawarmoebs, Seadareben gasaxmovanebeli kadrebis da
musikaluri nawarmoebis qronometraJs; kompiuteruli programa Audacity’s meSveobiT ga-
moyofen SerCeul fragments, gaxsnian kompiuterul programa LMMS-Si da aaJRereben
kadrebis Sesatyvisad.
maswavlebeli uCvenebs moswavleebs films pirvandeli gaxmovanebiT, Semdeg _ axali musi-
kaluri TanxlebiT. moswavleebi imsjeleben da Seadareben nanaxs sakuTar namuSevars.
qronometraJi _ raime procesebis, moqmedebebis xangrZlivobis zustad gazomva.

76
 44-45 gaaxmovane kadrebi _ Semajamebeli gakveTili
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
Tavisufali aqtivoba 1. ritmul-intonaciuri savarjiSo
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaecnon da imReron gama sol minoris sami saxe da mer-
yevi safexurebi myarSi gadawyviton.

aqtivoba 2
maswavlebeli uCvenebs moswavleebs kadrebs filmidan `oqros cieb-cxeleba~ da sTxovs
maT, imsjelon, ras gamosaxavs filmis musikaluri Tanxleba?
ori musikaluri fragmentidan moswavleebi SearCeven filmis epizodis Sesatyviss; pro-
grama Audacity-is meSveobiT gaakeTeben musikaluri fragmentis qronometraJs da Seusa-
bameben mocemul kadrebs.
maswavlebeli ganmartavs: gasaxmovaneblad SemoTavazebuli musikaluri fragmentebidan
erT-erTia iohan Strausis `radeckis marSi~, xolo meore nawarmoebi `serenada~ ekuTvnis
franc Suberts.
aqtivoba 3
maswavlebeli uCvenebs kadrebs filmidan `oqros cieb-cxeleba“ da sTavazobs fragmentebs
musikaluri nawarmoebebidan: ferenc listis `ungrul rafsodia~ #6 da rihard vagneris
`saqorwilo marSi~ (operidan `loengrini~); sTxovs moswavleebs, dakvirvebiT mousmin-
on nawarmoebebs, programa Audacity-is meSveobiT, gamoyon SerCeuli fragmentebi, gaxsnan
LMMS-Si da aaJReron kadrebis Sesatyvisad.
gakveTilis bolos, moswavleebi naxuloben films pirvandeli musikaluri gaformebiT da
msje­loben, ramdenad swori iyo maTi varaudi.
aqtivoba 4
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, SearCion romelime munji kinofilmi da gaaformon sa-
surveli kadrebi musikaluri fragmentebiT, romelsac Tavadve moiZieben.

77
 46 variacia
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon, ra aris musikaluri Tema. Semdeg ganmartavs:
profesiul musikaSi Camoyalibda musikaluri forma `Tema variaciebiT~. esaa musikaluri
nawarmoebi, romelic Sedgeba Temisa da misi saxeSecvlili gameorebebisagan.

variacia laTinuri sityvaa da saxecvlas niSnavs.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, imReron Tema mocartis do maJoruli variacebidan.

Semdeg moswavleebi moismenen mocartis `variaciebs do maJori~, romlis TemaSi gamoy-

enebulia franguli xalxuri simReris melodia; sTxovs imsjelon, rogor icvleba, vari-
rebs Tema.
aqtivoba 2
maswavlebeli aCvenebs moswavleebs fragments mixeil kobaxiZis kinofilmidan `qolga~.
ganmartavs, rom musikaluri TanxlebiT daxasiaTebulia filmis simboluri personaJi
`qolga~. es Tanxleba yovelTvis Tan sdevs qolgis gamoCenas, anu misi musikaluri Temaa.
maswavlebeli uCvenebs moswavleebs films 5:28-16:31 da sTxovs, aRmoaCinon:
a) sad, romel epizodebSi JRers qolgis Tema; yovelTvis erTnairia igi, Tu zogjer
saxe­Secvlili?
b) Temis saxecvlis SemTxvevaSi, musikis romeli gamomsaxvelobiTi xerxiT aris gad-
mocemuli cvlileba? (icvleba ritmuli suraTi, tempi, kilo).

78
 musika da Teatri
Tema: musika dramatul TeatrSi
mocemul Temas daeTmoba 7 gakveTili.
saswavlo Temis standartis SedegebTan damakavSirebeli kiTxvebi:
• rogor Cans speqtaklis musikaSi reJisoris Canafiqri?
• ra principiT SevurCioT speqtakls musikaluri Tanxleba?
• ra simboloebiT aRvniSnoT Tanxleba?
Sedegi: mus.dawy.(II).1, 2; mus.dawy.(II).3; mus.dawy.(II). 4,5,6,7.
mizani: siuJeturi da pirobiTi musikis, kontrastuli, ilustraciuli da asoci-
aciuri musikaluri fonis, ritmis, tempis gaazreba-gacnoba.

47 Teatri
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani

maswavlebeli esaubreba moswavleebs Teatris Sesaxeb: Teatris warmoSobaze sxvadasxva

azri arsebobs. erT-erTi TeoriiT, Teatri wes-Cveulebebisa da magiuri ritualebisagan
warmoiSva. Zvel ritualebSi yovelTvis iyo TamaSi, monawileebi xSirad iyenebdnen niRbeb-
sa da specialur kostiumebs. adamiani `TamaSobda~ (mag., ganasaxierebda RvTaebas) da amiT
zegavlenas axdenda sxva adamianebsa da bunebaze. droTa ganmavlobaSi zogierTi rituali
saero TamaSad iqca da arTobda mayurebels. aseT TamaSebSi mayureblebic monawileob­
dnen. sxva Teoriis Tanaxmad, rac ufro viTardeboda adamiani, miT ufro Zlierdeboda
survili, gamoexata sakuTari Tavi raime sanaxaobaSi da emociuri zegavlena moexdina
sazogadoebaze.
xelovnebis ganviTarebis manZilze, sxvadasxva epoqasa da qveynebSi Teatris mravalfero-
vani Janrebi Seiqmna. umdidresi tradiciebi aqvs qarTul Teatrsac.
Teatrma gaaerTiana xelovnebis sxvadasxva dargi. speqtakli mwerlis, reJisoris, msaxiob-
Ta dasis, mxatvrisa da musikosis erToblivi namuSevaria. dramis, musikisa da mxatvrobis
gamomsaxveli xerxebi periodulad sxvadasxva siZlieriT mJRavnedeboda da Teatris axal
Janrebs badebda. ase Seiqmna musikaluri speqtaklebi: opera, baleti, ope­reta, miuzikli.
musikas Zlieri emociuri zemoqmedeba aqvs dramatul speqtaklSic. igi yovelTvis am-
JRavnebs im faruls, risi gamoTqma arc sityvas da arc mimika-Jestikulacias ar ZaluZs.
musikaluri gaformeba Teatralur speqtakls mudmivad Tan sdevs. xSirad, cekva da simRe-
ra, solo Tu saansamblo nomrebi, speqtaklis siuJetis ganviTarebis ganuyofeli nawilia.

aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, moisminon germaneli kompozitoris, bernard filsis
simRera Sclafe, mein Prinzchen, Seqmnili germaneli dramaturgis, fridrix vilhelm goTeris
speqtaklisaTvis `esTeri~. simReris avtorad adre volfgang amadeus mocarts miiCnevd-
nen, SesaZ­loa, gansakuTrebuli melodiurobisa da sxva musikaluri Rirsebebis gamo.
maswavlebeli sTxovs bavSvebs, gansazRvron, rogori Sinaarsis SeiZleba iyos Teatraluri
piesis is epizodi, sadac es simRera JRers.
maswavleblis daxmarebiT moswavleebi imRereben simReras Sclafe, mein Prinzchen (ix. danarTi
9, gv. 115).

79
 aqtivoba 2
maswavlebeli sTavazobs klass, moisminon ludvig van beThovenis simRera `zazuna~, ro-
melic aseve speqtaklisaTvis Seiqmna, kerZod, didi germaneli poetis, volfgang goeTes
dramisaTvis `bazroba flundersvailerSi~. sTxovs, imsjelon simReriT gadmocemul gan-
wyobaze.

48-49 per giunti

resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
maswavlebeli ganmartavs musikis mniSvnelobas dramatul TeatrSi: musikas sxvadasxva dan-
iSnuleba SeiZleba hqondes.zogjer igi erT-erT mTavar rols asrulebs speqtaklis moq-
medebis ganviTarebaSi, zogjer moqmedebis ilustraciaa, xan gadmogvcems gmirTa xasiaTs
an emociur ganwyobas, xan ki piriqiT, musika speqtaklis siuJetis kontrastul fons qmnis.
maswavlebeli axsenebs moswavleebs norvegieli kompozitoris, edvard grigis saorkestro
siuita `per giunts~. asmeninebs mis pirvel piesas _ `dila~. Semdeg ganmartavs, rom si-
uitas safuZvlad daedo speqtaklisaTvis dawerili musika. suitis nawilebis musika, sxva
musikalur fragmentebTan erTad, grigma, Tavdapirvelad, norvegieli dramaturgis h.
ibsenis dramisTvis Seqmna.
maswavlebeli yveba h. ibsenis dramis Sinaarss.
dramaSi moTxrobilia norvegieli glexis, per giuntis cxovrebisa da Tavgadasavlis
Sesa­xeb. igi bunebam goliaTuri simaRliT, ZaliTa da sikeTiT daajildova, Tumca yvel-
gan faTeraki dahyveba, radgan trabaxa da cota ar iyos, matyuaracaa. mxiarul, Tavqar-
ian, meocnebe da fantazior pers seriozulad aravin uyurebs. mxolod dedas, ozes da
keTilSobil solveigs, peris sacoles uyvarT is iseTi, rogoric aris. ukeTesi cxovrebis
imediT aRvsili peri, tovebs mSobliur mxares da samogzaurod midis. gamomSvidobebi-
sas, uecrad, gardaicvleba misi deda. sofelSi rCeba solveigi, romelsac uyvars peri
da mzadaa mTeli cxovreba elodos mas. 40 weli sxvadasxva qveyanaSi: amerikaSi, afrikasa
Tu CineTSi pers araerTi Tavgadasavali gadaxdeba; xvdeba mTis mefis jadosnur gamoqv-
abulSic, romlis binadarni trolebi (demonuri arsebebi _ goliaTebi, Zlieri, magram
utvino da mavne arsebebi), jujebi, alqajebi, goblinebi binadroben. gamoqvabulis mefe
pers Tavis qaliSvilze daqorwinebas SesTavazebs, winaaRmdeg SemTxvevaSi mas moklaven.
Tumca boroti samefo CamoiSleba da peric ase gadairCens Tavs. xangrZlivi mogzaurobis
dros, peri afrikis udabnoSic moxvdeba, sadac arabi beduinebis belads gadaeyreba. misi
Svili anitra pers winaswarmetyvelad miiCnevs da Tavisi cekviTa da simReriT cdilobs,
moxiblos.
wlebis manZilze perma didi simdidrec daagrova, magram bolos yvelaferi gaflan-
ga. mSobliur sofelSi gaWaRaravebuli, moxuci da Raribi brundeba, sadac tyis piras,
ganmartoebul qoxSi solveigi xvdeba, igi yvelafers patiobs pers. solveigs verc drom
da verc martoobam daukarga perTan Sexvedris imedi da rwmena.
grigma ibsenis am piesis Teatraluri speqtaklisaTvis mravalferovani da kontrastuli
xasiaTis musika dawe­ra. mis safuZvelze Seiqmna ori saorkestro souita, romlebic sim-
foniuri musikis koncertebze sruldeba.

80
aqtivoba 1
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs ramdenime ilustracias da musikalur fragments­
­e. grigis saorkestro siuitidan `per giunti~.

anitras cekva dila ozes sikvdili

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon sam piesas: `dila~, `ozes sikvdili~, `anitras
cekva~ da upasuxon kiTxvebs:
1. romeli foto romel musikalur nomers miesadageba?
2. ras asaxavs da ra mizniT aris CarTuli speqtaklSi esa Tu is musikaluri fragmenti?
a) axasiaTebs personaJs; (anitras cekva)
b) gamoxatavs gmiris grZnobebs an xasiaTs; (ozes sikvdili, anitras cekva)
g) dakavSirebuli bunebis suraTTan; (dila)
d) asaxavs dramis erT-erTi monakveTis siuJets. (ozes sikvdili)
aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon sxva fragmentebsac: `mTis mefis gamoqv-
abulSi~, `solveigis simRera~ da daadginon, romeli foto romel musikalur nomers mie-
sadageba.

solveigis simRera mTis mefis

gamoqvabulSi

maswavlebeli svams SekiTxvebs:

1. ra funqcia eniWeba warmodgenil nomrebs?
a) piesa siuJeturi musikis nimuSia, anu SinaarsTan aris dakavSirebuli. (`mTis mefis
gamoqvabulSi~)
b) pirobiTi musikis nimuSia, dakavSirebulia emociebTan da grZnobebTan. (`solveigis simRera~)
2. pirobiTi musikis romeli nairsaxeoba Segvxvda?
a) ilustraciuli; (`solveigis simRera~)
b) kontrastuli;
3. romeli musikaluri fragmenti gadmogvcems scenis Sesabamis ganwyobas? (`mTis mefis
gamoqvabulSi~)
4. ris Sesaxeb mogviTxrobs piesa `mTis mefis gamoqvabulSi~? rogor viTardeba musika?
anu rogor icvleba dinamika da tempi?
5. rogor aris daxasiaTebuli musikis saSualebiT solveigi?
81
 aqtivoba 3
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs Semdeg aqtivobebs:
1. amoirCion romelime musikaluri fragmenti da mis fonze waikiTxon per giuntis istoria.
2. moifiqron raime saintereso ambavi, gainawilon rolebi da gaiTamaSon mcire speqtak-
li. gaaformon musikalurad, gamoiyenon musikaluri gaformebis sxvadasxva saxeebi:
ilustraciuli da kontrastuli.
maswavlebeli ganmartavs:
1. siuJeturi musika _ musika, romelic piesis Sinaarsidan gamomdinareobs, aseve Seesa-
bameba piesis avtoris mier remarkebSi arsebul miTiTebebs. ase mag., gogona miujda
fortepianos da dakvra daiwyo, megobrebi mRerian gitaris TanxlebiT, am dros, fan-
jridan saqorwino marSis xmebi gaisma da a. S.
2. pirobiTi musika _ musika, romelic speqtaklis siuJetTan ar aris dakavSirebuli
da Ziri­
Tadad, ama Tu im konkretuli reJisoris Canafiqrs exmianeba. aseTi musika
SeiZleba gadmoscemdes gmirebis Sinagan samyaros, maT emociur ganwyobas, mTeli
speqtaklis an calkeuli scenis mTavar ideas.
pirobiTi musikis or nairsaxeobas varCevT: 1. ilustraciuli 2. kontrastuli, roca
musika scenaze ganviTarebuli moqmedebis sapirispiro, gansxvavebul ganwyobas qmnis.
ase mag.; scenaze TamaSdeba tragedia, musikaluri gaformeba ki, sruliad sapirisp-
iroa _ mxiaruli.
3. siuita _ franguli sityvaa da rigs, Tanmimdevrobas niSnavs. musikaSi ki, es aris
cikluri forma romelic ramdenime nawils an piesas areTianebs. e. grigma speqtak-
lisaTvis dawerili musikidan Seadgina ori saorkestro siuita.
aqtivoba 4
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon fragmentebs siuita `per giuntidan~ _
`dila“, `mTis mefis gamoqvabulSi“ da Tvali miadevnon sanoto Canawers:

82
aqtivoba 5.
maswavlebeli gaacnobs klass xuTsafexurian Cinur kilos _ pentatonikas da sTxovs
daadginon, mosmenil nawarmoebebSi sad ismis msgavsi bgeraTa wyoba.

50-51 WinWraqa
resursi: moswavlis wigni, instrumenti,
audio-video masala

maswavlebeli esaubreba bavSvebs qarTuli Teatris tradiciebis

Sesaxeb: Zalze mravalferovania qarTuli Teatri da musika, romel-
ic qarTuli speqtaklebisaTvis Seiqmna. gTavazobT ramdenime frag-
ments reJisor m. TumaniSvilis speqtaklidan `WinWraqa~, romelic
qarTuli zRapris mixedviT daidga daaxloebiT 50 wlis win, SoTa
rusTavelis saxelobis Tbilisis dramatul TeatrSi.
mixeil TumaniSvili
aqtivoba 1
maswavlebeli bavSvebs uCvenebs sam video fragments speqtaklidan ,,WinWraqa~ da sTxovs,
aRweron maTi musikaluri gaformeba. svams SekiTxvebs:

WinWraqa da mefis asuli bay-bay devi da kotiko tyis kvarteti

83
 ra mizniT aris CarTuli esa Tu is musikaluri nomeri ama Tu im scenur fragmentSi?
1. romeli musikaluri nomeri gamoxatavs personaJTa grZnobebs?
2. romeli musikaluri nomeri gvixatavs konkretul personaJs?

amis Semdeg daadgenen, romel scenaSia gamoyenebuli:

1. siuJeturi musikaluri gaformeba;
2. pirobiTi musikaluri gaformeba.

52-53 scenebi sxvadasxva speqtaklebidan

resursi: moswavlis wigni, video da audiomasala, instrumenti, mosasmeni
aparatura, proeqtori, ekrani

aqtivoba 1
maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs, ras niSnavs dramatul Teatralur speqtaklSi siu-
Jeturi da pirobiTi musika; aseve pirobiTi musikis or nairsaxeobas: ilustraciulsa da
konkretuls.

azdakis monologi bakulas Rorebi darabebs miRma gazafxulia

maswavlebeli moswavleebs aCvenebs oTx gansxavebul videofragments da fotos oTxi sxva­

dasxva speqtaklidan: `kavkasiuri carcis wre~, `jinsebis Taoba~, `bakulas Rorebi~, `dara-
bebs miRma gazafxulia~ (SeiZleba, sxva speqtaklebic SesTavazos, mag., `mariam stiuarti~ _
kontrastuli gaformebis nimuSad). igi sTxovs moswavleebs naxon es scenebi, daakvirdnen,
gaiazron da amoicnon, musikaluri gaformebis romeli xerxia gamoyenebuli ama Tu im
scenaSi:
siuJeturi musika
1. pirobiTi musika: a) ilustraciuli, b) kontrastuli
daajgufon fragmentebi am gansazRvrebebis mixedviT.
aRniSnon, ra mizans emsaxureba esa Tu is gaformeba:
2. musika gadmoscems speqtaklis mTavar ideas;
3. musika gadmoscems scenis saTanado ganwyobas.
speqtaklebisaTvis musika daweres: `WinWraqa~ _ biZina kvernaZem, `kavkasiuri carcis wre~
_ gia yanCelma, `jinsebis Taoba~ _ nikoloz raWvelma, `bakulas Rorebi~ _ giuli darax-
veliZem, `darabebs miRma gazafxulia~ _ daviT turiaSvilma.

84
 musika da Teatri
Tema: musika pantomimis TeatrSi
mocemul Temas daeTmoba 5 gakveTili.
saswavlo Temis standartis SedegebTan damakavSirebeli kiTxvebi:
• rogor ukavSirdeba erTmaneTs Jesti da musika pantomimaSi? rogor SevurCi-
oT mimikur etiuds musikaluri Tanxleba, romelic mayurebels daexmareba
imis danaxvaSi, rac ar Cans?
• rogor SeiZleba Caiweros mimikuri etiudis musikaluri Tanxleba?
Sedegi: mus.dawy.(II).1, 2; mus.dawy.(II).3. mus.dawy.(II). 4,5,6,7;
mizani: metyveli Jestisa da musikaluri intonaciis, kontrastuli, ilustraciu­
li da asociaciuri musikaluri fonis, ritmis, tempis gaazreba-gacnoba.

54 pantomima
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
aqtivoba 1
maswavlebeli ganmartavs:
pantomima berZnulad niSnavs „yvelafris warmosamsaxvels mibaZviT“. esaa usityvo
Teat­raluri warmodgena, romlis moqmedi pirebi azrebsa da grZnobebs JestebiT,
mimikiT gadmoscemen. pantomimas safuZveli Caeyara Zvel saberZneTsa da romSi. igi
gavrcelebuli iyo indoeTSi, indoneziasa da aziis sxva qveynebSi. Sua saukuneebSi mas
mimarTavdnen histrionebi*, Jongliorebi* da sxv. pantomima TandaTanobiT gavrcel-
da sxvadasxva qveynebSi.
histrioni laTinuri sityvaa. histrions uwodebdnen msaxiobs Zvel romSi, agreTve, Sua
saukuneebSi moxetiale msaxiobebsac. histrionebi iyvnen erTdroulad mTxrobelebi,
musikosebi, mocekvaveebi, momRerlebi, cxovelTa momTviniereblebi da sxva. zogjer
qmnidnen moyvarul msaxiobTa wreebs. histrionebs safrangeTSi erqvaT Jongliorebi,
germaniaSi _ Spilmanebi, poloneTSi _ frantebi.
Tanamedrove pantomima ori saxisaa: mimis (erTi msaxiobis) xelovneba da pantomimis war-
modgena _ Teatraluri speqtakli usityvod.
aqtivoba 2
maswavlebelis daxmarebiT moswavleebi mRerian mocemul motivebs da JestikulaciiT ga-
nasaxiereben bgeraTa simaRlis cvlilebas.

85
 aqtivoba 3
maswavlebeli uCvenebs moswavleebs jeri luisis pantomimas, Seqmnils leroi andersonis
musikaluri nawarmoebis, `sabeWdi manqanis~ mixedviT.
sTxovs, daadginon, ra funqcia eniWeba musikalur Tanxlebas: kontrastuli, ilustraci-
uli Tu asociaciuri. pasuxebi SeiZleba iyos gansxvavebuli, magram moswavleebma unda
daasabuTon TavianTi versiebi. maswavlebelma klasi msjelobiT unda miiyvanos im azram-
de, rom am SemTxvevaSi musika aris ilustraciuli.
maswavlebeli ganmeorebiT uCvenebs pantomimas da sTxovs moswavleebs, daakvirdnen, ro-
gori JestebiT aris gadmocemuli manqanaze beWdva: axali abzacis dawyeba beWvdvis dros,
sabeWdi manqanis zaris xma da a.S.
Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Caweron musika sxvadasxva niSnebiT _ piqto-
gramebiT.

55 asociacia Tu kontrasti?
resursi: moswavlis wigni, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
aqtivoba 1
maswavlebeli uCvenebs klass frangi msaxiobis marsel marsos pantomimas `peplebze nadi­
robis xma~.
sTxovs moswavleebs, daadginon, romel personaJs ganasaxierebs musika; Cans Tu ara es
personaJi kadrSi. aseT musikalur Tanxlebas SeiZleba vuwodoT ilustraciuli, kon-
trastuli, Tu asociaciuri?
moswavleebi kvlav akvirdebian ekrans da pasuxoben SekiTxvas: ra momentSi uerTdeba mimis
Jestikulacia musikas?
aqtivoba 2
maswavlebeli uCvenebs klass marsel marsos pantomimas debiusis `mTvaris Suqis~ musi-
kaluri TanxlebiT.
sTxovs moswavleebs, imsjelon, am SemTxvevaSi musikas aqvs ilustraciuli, asociaciuri
Tu kontrastuli datvirTva. (am SemTxvevaSi musikaluri Tanxleba kontrastulia)
aqtivoba 3
maswavlebelis daxmarebiT moswavleebi mRerian g. gordezianis simReras `ra dila Ten-
deba~ (ix. danarTi) da dadgamen or sketCs*, sadac musika Seasrulebs jer asociaciuri,
Semdeg kontrastuli fonis rols.

sketCi _ saxumaro Sinaarsis sasceno dadgmaa.

86
56-57 sketCi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
aqtivoba 1
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs ramdenime musikaluri fragments:
k. debiusis `mTvaris Suqi~;
f. Subertis `serenada~;
j. verdis triumfaluri marSi operidan `aida~;
m. ravelis `mzis amosvlis scena~ baletidan `dafnisi da qloa~.
moswavleebi msjeloben, ra mxatvruli Sinaarsi SeiZleba hqondes TiToeul nawarmoebs.
maswavlebels mihyavs klasi Semdeg daskvnamde:
debiusis `mTvaris Suqi~ _ mSvidi ganwyobis, lamazi mTvariani Ramis amsaxvelia;
Subertis `serenada~ _ lirikuli, sasiyvaruli Sinaarsis nawarmoebia.
serenada _ satrfosadmi miZRvnili simReraa, romelsac gamTeniisas motrfiale mamaka-
ci mReris Tavis rCeulis fanjarasTan. tradiciulad, serenadebs, espaneTsa da ital-
iaSi, gitaris TanxlebiT asrulebdnen.
verdis triumfaluri marSi operidan `aida~ _ brZolidan gamarjvebuli meomrebis
msvle­lobas asaxavs.
ravelis `mzis amosvlis scena~ _ STambeWdavad asaxavs mzis amosvlas.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, dadgan sketCi mocemuli musikaluri nawarmoebebis
TanxlebiT. Tavdapirvelad, pantomimiT gadmoscen ganwyoba; Semdeg ki mimikiTa da Jesti-
kulaciiT ganasaxieron mocemuli musikaluri nawarmoebis xasiaTis sapirispiro dadgma.
aqtivoba 2
moswavleebi moismenen fragmentebs s. prokofievis simfoniuri zRapridan `petia da mge-
li~, amoicnoben personaJebs da gaiTamaSeben sketCs: ganasaxiereben TiToeul personaJs.
aqtivoba 3
moswavleebi moismenen fragmentebs k. sen-sansis instrumentuli ciklidan `cxovelTa kar-
navali~. mimikiTa da JestikulaciiT ganasaxiereben musikiT gadmocemul saxeebs Semdegi
piesebidan: `lomis samefo marSi~, `kenguruebi~, `grZelyura virebi~, `Citebi~, `spilo~,
`dedlebi da mamlebi~, `guguli uRran tyeSi~.

87
 58 diriJori da sakravebi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani, TvalsaCinoeba
aqtivoba 1
mawavlebeli uCvenebs moswavleebs rouen atkinsonis pantomimas `uCinari doli~ (Invisble-
drum).
sTxovs moswavleebs daadginon, ra rols TamaSobs xma am sketCSi, mxolod Tanmxlebia
Tu TanamTxrobelic. am aqtivobiT unda gamoCndes, rogor exmareba xma mayurebels imis
danaxvaSi, rac ar Cans. Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, moifiqron analogiuri
sketCi, sadac raime sxva uCinari sagani an arseba mxolod xmebiTa da xmauriT iqneba war-
modgenili, magaliTad, gaixsenon sakravebi, amoicnon da Seqmnan sketCi.
moswavleebi, winaswar darigebul furclebze, akvirdebian sxvadasxva sakravis fotos, mo-
ismenen musikalur fragmentebs am sakravTa SesrulebiT; ganasaxiereben TiToeuls mimikiTa
da JestikulaciiT. danarCenebi amoicnoben, romel sakravze `ukravs~ maTi Tanaklaseli.
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs jeri luisis pantomimas filmidan `portie~ `diri-
Jori~ (Bellboy _ Conducting).
daurigebs moswavleebs am pantomimis musikaluri Tanxlebis grafikul gamosaxulebas,
Cawerils sxvadasxva niSniT. sTxovs, mousminon da daalagon mocemuli naxatebi JRera-
dobis mixedviT. Semdeg moswavleebi sakuTari fantaziiT, grafikuli niSnebiT Caweren
musikalur Tanxlebas.

moswavleebi pasuxoben SekiTxvas: rogoria am pantomimaSi musikis roli _ ilustraciuli,

kontrastuli Tu asociaciuri.

88
 eTnografia da musika
Tema: sxvadasxva qveynis instrumentebi

mocemul Temas daeTmoba 11 gakveTili.

saswavlo Temis standartis SedegebTan damakavSirebeli kiTxvebi:
• ra xasiaTs sZens instrumentebi xalxur musikas?
• rogor SeiZleba gamoiyenos kompozitorma sxvadasxva xalxis musikaluri in-
strumenti?
Sedegi: mus.dawy.(II). 4,5,6,7.
mizani: Conguri, fanduri, Wuniri,banjo, espanuri gitara,marakasi.gaazreba-gacnoba.

59 xalxuri sakravebi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani, sxvadasxva
TvalsaCinoeba

aqtivoba 1
maswavlebeli mimarTavs klass, mousminon da gaixsenon xalxuri sakravebis JReradoba:
salamuris, dolis, gudastviris, Wianuris, Conguris, fanduris, Cangis. daadginon, romel
jgufs miekuTvneba TiToeuli instrumenti _ simebians, Casabersa Tu dasartyams da Cawe­
ron winaswar darigebul furclebze sakravTa Sesatyvisi jgufi.
aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs klass, kvlav mousminon Semdeg sakravebs: salamuri, doli, gudast-
viri, Wuniri, Conguri, fanduri, Cangi, qarTuli garmoni; daakvirdnen naxatebs, waikiT­xon
teqsti; daadginon, romeli sakravis JReradoba esmiT.

salamuri doli gudastviri Wuniri

Conguri fanduri Cangi qarTuli garmoni

89
 1) mwyemsi laRad ukravs salamurze sacekvaos;
2) dolis xmebi ismis;
3) raWaSi, saaxalwlo dalocvas, gudastviris TanxlebiT mRerian. legendis Tanaxmad,
gudastviris JReradobas SeuZlia boroti sulebi gandevnos.
4) daxSuli, sevdiani xmiT ismis Wunirze Sesrulebuli simReris melodia.
5) meCongurem xeli Camokra simebs da aaJRera. Tvalwin Cemi samegrelo warmomidga.
6) TuSi bavSvebi, axali wlis molodinSi, fandurze dakvriT irTobdnen Tavs.
7) svanuri legendis Tanaxmad, nadirobis qalRmerTma dalim urCi monadire dasaja,
radgan man dalis sayvareli TeTri irmis mokvla daapira. dalim monadiris xeli,
romliTac igi irmis mokvlas apirebda, musikalur sakrav Cangad gadauqcia. amis Sem-
deg monadire sofel-sofel dadioda, Cangze ukravda da sevdian simReras mReroda.
8) qarTuli garmoni klaviSian-pnevmaturi sakravia, Sedgeba korpusis sabervelisa da
klaviSiani meqanizmisagan. mas welvadi bgera da mJReri xmovaneba aqvs. garmonze
saocrad metyveli intonaciebis gamosaxvaa SesaZlebeli, vinaidan sakravi iZleva
mravalferovani niuansebis gakeTebis saSualebas. rodesac garmons vusmenT, Tval-
win xan moxuci TuSis saubari warmogvidgeba, xan ki _ axalgazrdebis cecxlovani
cekva. yvelaze metad sakravi TuSeTSia popularuli.

60 qarTuli xalxuri sakravebi _ Semajamebeli gakveTili

resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani, TvalsaCinoeba
aqtivoba 1
maswavlebeli moasmeninebs klass qarTuli xalxuri sakravebis: 1. salamuris, 2. gudast-
viris, 3. Conguris, 4. qarTuli garmonis JReradobas.
sTxovs, winaswar darigebul furclebze daakvirdnen sakravTa jgufebis saxelwodebebs,
mousminon maT JReradobas da Semoxazon rigis mixedviT:

1. a) simebiani b) Casaberi g) dasartyami d) klaviSiani

2. a) simebiani b) Casaberi g) dasartyami d) klaviSiani
3. a) simebiani b) Casaberi g) dasartyami d) klaviSiani
4. a) simebiani b) Casaberi g) dasartyami d) klaviSiani

aqtivoba 2
maswavlebeli winaswar daurigebs moswavleebs TvalsaCinoebas, romelzec sakravebis
(sala­muri, gudastviri, Conguri, qarTuli garmoni) fotoebia gamosaxuli da mimarTavs
klass, daakvirdnen fotoebs, mousminon instrumentebis JReradobas da igive Tanmimdev-
robiT danomron mocemuli suraTebi.

90
 salamuri gudastviri Conguri qarTuli garmoni

aqtivoba 3
maswavlebeli asmeninebs moswavleebs gurul simReras `dila~ da sTxovs amoicnon, romeli
sakravi asrulebs simReris Tanxlebas.
aqtivoba 4
moswavleebi maswavleblis daxmarebiT mRerian gurul simReras `dila~ (ix. danarTi).

61-62 sxvadasxva qveynis sakravebi

resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
aqtivoba 1
maswavlebeli mimarTavs klass: mousmineT sakravebis JReradobas, daakvirdiT naxatebs,
waikiTxeT qvemoT moyvanili teqsti da daadgineT, romeli sakravis xma gesmiT.
1. ranadi `dResac maxsendeba tailandi, saocrad lamazi bunebiT, xasxasa ferebiT, qu-
CaSi gamarTuli dResaswaulebiT, sadac uZvelesi legendebis gmirebi cocxldebian.
yvela saxlis win patara nageboba dgas. adgilobrivebs swamT, rom am morTul Senoba-
Si keTili sulebi ojaxis dasacavad daisadgureben. tailandSi aravin daadgams fexs
saxlis zRurbls, vinaidan fiqroben, rom am adgilas gardacvlil winaparTa sulebi
cxovroben. abreSumis nacionalur samosSi gamowyobili ulamazesi mocekvaveebi, na-
vis formis qsilofonebi, romelTa xma quCebSi ifrqveva da kidev ufro met zRapru-
lobas sZens iqaurobas~.
2. rodesac gudastviris xma gesmis, Tvalwin nacionalur samosSi gamowyobili Sot-
landieli warmogidgeba.
3. legenda mogviTxrobs: `im dRes, rodesac samyaro Seiqmna, RmerTebma, sanam dedami-
was datovebdnen, adamians dijeridu gadasces. gadmocemis Tanaxmad, es instrumenti
JReradobiT or samyaros _ suliersa da miwiers erTmaneTTan akavSirebs. rodesac
dijeridus JReradobas usmen, iseT diad movlenazea fiqrob, rogoricaa samyaros
Seqmna. zogjer, Tvalwin warmogidgeba avstraliis buneba, cxovelTa gadaZaxili da
Tvaluwvdeneli sivrce.
miuxedavad imisa, rom dijeridus mcire diapazoni aqvs (ZiriTadad erT bgeras aJRe-
rebs), Zlieri da mdidari tembris gamo, msoflioSi yvelaze did instruments _ or-
gansac ki adareben.

4. bansuri _ bansuris Tbili, daxvewili, Rrma JReradoba aravis tovebs gulgrils.

91
 iTvleba, rom igi frTebisa da yvavilebis, ocnebebisa da zmanebebis, haerisa da cek-
visganaa Seqmnili. taZrebis moxatulobebSi masze RvTaebrivi qmnilebebi ukraven. mas
induri RmerTis _ kriSnas simbolod miiCneven.
5. sitari _ xalxur instrumentTa Soris sitari mTels msoflioSi gansakuTrebuli po-
pularobiT sargeblobs. es instrumenti bevrma rokjgufma gamoiyena Tavis kompozi-
ciebSi. gabmuli, uwyveti bgerebi mas magiur JReradobas sZens. gadmocemis Tanaxmad,
sitaraze Sesrulebul ragas SeuZlia adamianebi daavadebebisagan gankurnos an gaaR-
viZos maTSi sxvadasxva niWi da SesaZlebloba. bevr religiur ritualSi am sakravs
mniSvnelovani adgili uWiravs. sitaris ubadlo Semsrulebeli ravi Sankari megob-
robda legendaruli ansamblis `biTlebis~ wevrebTan. dRes ki, mis Svils, anouSka
Sankars, sitaraze dakvriT gancvifrebaSi mohyavs msmeneli.
maswavlebeli asmeninebs indur klasikur musikas, kerZod, ragas ravi Sankarisa da anouSka
Sankaris SesrulebiT.
6. dulcimeri _ dulcimers wvrili, JRriala, odnav mWaxe, metaliseburi JReradoba
aqvs. rodesac dulcimers usmen, Tvalwin gaxunebuli balaxiT dafaruli, ukidegano
velebi, martoxela qoxi da qoxis win Camomjdari gacrecil jinsebiani moxuci kov-
boi gvidgas.
7. gongi _ gongis JReradoba, bgeris gamocemis Semdeg, didxans grZeldeba. xmis tal-
Rebi xan matulobs, xan klebulobs; Tavidan, TiTqos okeanis xmauri ismis, Semdeg
talRebis xmas dolebis quxili emateba. TandaTan, yvelaferi wynardeba, xma niJaris
gugunis msgavs xmovanebaSi gadaizrdeba, gongis xma nel-nela futkris bzuils ems-
gavseba da sivrceSi qreba.

ranadi Sotlandiuri gudastviri dijeridu

bansuri gongi sitari dulcimeri

aqtivoba 2
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon sxvadasxva sakravis JReradobas da daadgi-
non sakravTa jgufebi: Casaberi, dasartyami, simebiani.

92
 63 sxvadasxva qveynis sakravebi _ Semajamebeli gakveTili
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani, sxvadasxva
TvalsaCinoeba
aqtivoba 1
moswavleebi moismenen sxvadasxva qveynebis xalxur sakravebs. esenia: ranadi, Sotlandiuri
gudastviri, bansuri, sitara, dulcimeri, gongi, dijeridu. winaswar darigebul fur-
clebze daweren Sesabamis jgufebs _ simebiani, Casaberi, dasartyami.
aqtivoba 2
maswavlebeli winaswar daurigebs moswavleebs TvalsaConoebas, romelzec sakravebis fo-
toebia gamosaxuli da mimarTavs klass, daakvirdnen fotoebs (ranadi, Sotlandiuri gu-
dastviri, bansuri, sitari, dulcimeri, gongi, dijeridu), mousminon instrumentebis JRe-
radobas da Sesabamisi TanmimdevrobiT danomron mocemuli suraTebi.

aqtivoba 3
maswavlebeli asmeninebs moswavleebs dulcimerze Sesrulebul simReras Somewhere Over
The Rainbow. Semdeg, moswavleebi, maswavleblis daxmarebiT, mRerian am simReras (ix. da-
narTi).

64 alpuri sayviri da banjo

resursi: moswavlis wigni, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani
aqtivoba 1
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon sxvadasxva sakravis JReradobas: alpur say-
viris, banjos, indur sakravebs da daadginon sakravTa jgufebi: Casaberi, dasartyami,
simebiani.
aqtivoba 2
maswavlebeli mimarTavs klass: kvlav moismineT sakravebis JReradoba, waikiTxeT qvemoT
moyvanili teqsti, daakvirdiT naxatebs da daadgineT, ra sakravia.

93
 alpuri sayviri _ am instrumentis xmis gagonebisas, Tvalwin warmogidgeba avstriis
ulamazesi mTebi, yvavilebiT morTuli mdeloebi. avstrieli mwyemsebi am sayviriT
erTmaneTs acnobebdnen keTil Tu avismomaswavebel ambebs. zogjer, sayviris umSve-
nieresi guguniT atkbobdnen garemos. am sayviris diadi da keTilSobili xmovane-
ba, rbili xaverdovani tembri, xan sasule orkestris, xan ki organis JReradobas
mogvagonebs.
banjo _ banjo afro-amerikuli instrumentia. rodesac usmen banjos, gaxsendeba ameri-
kuli saTavgadasavlo filmebi Serifebis, kovboebis, indielebis, fermerebisa da la-
mazmanebis Sesaxeb. banjo simebiani sakravia, simebze TiTebis gamokvriT ukraven. misi
JRaruna JReradoba mxiarul da optimistur ganwyobas qmnis. banjos, violinosa da
gitaris trioTi Sesrulebuli nawarmoebebi amerikul xalxur musikas mogvagonebs.

alpuri sayviri banjo

aqtivoba 3
maswavlebeli asmeninebs moswavleebs simReras banjos TanxlebiT.

65-66 induri da Cinuri sakravebi

resursi: moswavlis wigni, video da audiomasala, instrumenti, mosasmeni
aparatura, proeqtori, ekrani
aqtivoba 1
induri sakravebi
maswavlebeli uCvenebs klass moklemetraJian films da uyveba induri sakravebis Sesaxeb:
fungi _ am instrumentis JReradobiT zemoqmedeben qvewarmavalze, mashipnozs ukeTeben.
Cenda _ cilindruli xis dolebia, romlelTa erToblivi JReradoba sabrZolo ganwyo-
bas qmnis.
eqtara _ simebiani sakravia.
maswavlebeli sTxovs bavSvebs, gaixsenon ufro didi zomis, msgavsi tipis qarTuli xalx-
uri sakravi (Wuniri-Wianuri).
dangCeni _ grZeli sayviri an buki, gamoiyeneba budisturi* ceremonialebis dros. misi
JReradoba spilos simReras gavs. ukraven wyvil an met dangCenze erTdroulad.

94
aqtivoba 2
Cinuri sakravebi
maswavlebeli asmeninebs Cinur instruments gujengs da paralelurad uCvenebs sam sxva-
dasxva xeds: Cinur pagodebs, lurj meCeTs ispahanSi da wm. stefanes taZars venaSi; ekiT­
xeba, romel suraTTan asocirdeba musika.

Cinur pagoda lurji meCeTi ispahanSi wm. stefanes taZars venaSi

mas Semdeg, rac moswavleebi gamoTqvamen TavianT azrs, maswavlebeli uCvenebs Canawers da
ganmartavs:
gujengi – Cinuri simebiani gamosakravi instrumentia; mouTxrobs aseve sxva Cinur
instrumentebzec.
moswavleebi usmenen iaponur sakravebs: taikos, ruteks, hitiriks-fleitas, tuCis garmon
sios (Sens)
maswavlebeli sTxovs, daakvirdnen naxatebs, mousminon JReradobas, waikiTxon teqsti da
amis mixedviT amoicnon, romeli sakravi JRers.
1) taikos JReradoba iaponeli samuraebis gmirul suliskveTebas, simtkices da erTo-
bas mogagonebs.
2) tuCis garmon sios tembrs Rrma fiqrebSi mihyavs msmeneli; xandaxan kaTolikur
taZarSi aJRerebuli organis maRali registris bgerebs waagavs.

taiko sio. am sakravs CineTSi uwodeben Sens

aqtivoba 3
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, mousminon Casaber sakravebs hitiriks da ruteks, ims-
jelon, romeli sakravi ufro mJReria; romeli sakravis tembri aris gamWirvale, romlis _
mkrTali. am ori sakravidan erT-erTi SearCion „bunebis peizaJis“ kompoziciis Sesaqmnelad.

95
 67 Semajamebeli gakveTili
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani, TvalsaCinoeba

aqtivoba 1
bavSvebi ismenen sxvadasxva qveynis xalxur sakravebs: alpuri sayviri, banjo, eqtara, gu-
jengi, taiko, ruteki da winaswar darigebul furclebze Semoxazaven Sesabamis jgufebs _
simebiani, Casaberi, dasartyami.
aqtivoba 2
maswavlebeli winaswar daurigebs moswavleebs TvalsaConoebas, romelzec am sakravebis
fotoebia gamosaxuli. mimarTavs klass, daakvirdnen fotoebs, mousminon instrumentebis
JReradobas da imave TanmimdevrobiT danomron mocemuli suraTebi.

alpuri sayviri banjo eqtara

gujeni taiko ruteki

96
 68 marakasi, gitara da kastanetebi
resursi: moswavlis wigni, video da audio masala, instrumenti,
mosasmeni aparatura, proeqtori, ekrani, sxvadasxva
TvalsaCinoeba

aqtivoba 1
maswavlebeli moasmeninebs da gaacnobs Semdeg sakravebs, sTxovs moswavleebs, imsjelon,
ra Janris musikas Seqmnidnen am sakravebiT.
marakasi _ uZvelesi dasartyami saCxaruno sakravia, warmoiSva indielTa tomebSi. amJa-
mad, marakasi laTino-amerikuli musikis simboloa. Cveulebriv, ukraven wyvil marakasze.
okarina _ uZvelesi sakravia, romelsac dRes faifurisagan amzadeben.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs mousminon okarinas da imsjelon am sakravis tembrze.
kastanetebi _ dasartyami musikaluri sakravia, gansakuTrebiT gavrcelebulia espaneT-
sa da laTinur amerikaSi. misi msgavsi instrumentebi, simRerisa da cekvis TanxlebisaT-
vis, jer kidev Zvel egvipteSi arsebobda.

okulele _ mcire zomis gitaraa. misi samSobloa kunZuli madeira (portugalia). aqedan
igi gavrcelda wynari okeanis kunZulebze, gansakuTrebiT popularuli gaxda havaize.

gitara _ simebiani gamosakravi instrumentia. gitaris winamorbedi Zvel saberZneTsa

da romSi iyo kiTara. Semdeg es sakravi gavrcelda sxvadasxva qveyanaSi, gansakuTrebiT
popularuli gaxda espaneTSi, sadac Seiqmna e.w. espanuri gitara.
gitaras iyeneben sxvadasxva Janris, stilisa da mimarTulebis musikaSi. maT Sorisaa simRe-
ra, romansi, flamenko, bluzi, jazi, qanTri, metali.
XIX saukuneSi, saqarTveloSi gavrcelda qalaquri tipis simRerebi, romlebic gitaris
TanxlebiT sruldeboda.

marakasi okarina kastanetebi gitara

aqtivoba 2
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs, imReron qalaquri simRerebi `suliko~ (ix. danarTi)
da `cicinaTela~ (ix. danarTi).

97
 7 V klasis Semajamebeli gakveTilebis Sefasebis kriteriumebi

gakveTili 28-29 - saaxalwlo zRapari

ganmsazRvreli Sefaseba:

mosmenili zRapris musikaluri gaformeba

kiTxuloben teqsts da usmenen musikalur SearCeven musikalur

saubroben Sinaarsze, fragmentebs da saubroben fragments, miusadageben
ganwyobaze Sinaarsze, ganwyobaze zRapars
3q 3q 4q

gakveTili 38-39 _ rogor SevadginoT lupi

Sefasebis kriteriumebi (yoveli kriteriumi SeiZleba Sefasdes

sityvieri an werilobiTi komentariT):

simRera `mamli muxaze~ lupis Sedgena

amoWrian simReris sawyis musikaluri programis simReraze Seqmnian lupis
frazas (gadaaqceven saSualebiT am frazas motivebs
semplad) mravaljer aaJRereben

gakveTili 44-45 _ gaaxmovane kadrebi

Sefasebis kriteriumebi (yoveli kriteriumi SeiZleba Sefasdes
sityvieri an werilobiTi komentariT):

film `oqros cieb-cxelebis~ kadrebis gaxmovaneba

moswavleebi SearCeven musikalur qmnian musikaluri musikalur
msjeloben am fragmentebs ori fragmentis fragmentebs
filmis musikalur nawarmoebidan qronometraJs Seusabameben
Tanxlebaze mocemul kadrebs

gakveTili 52-53 _ scenebi sxvadasxva speqtaklidan

TviTSefaseba:
moswavleebi naxuloben scenebs speqtaklebidan. maT evalebaT daakvirden da gaiazron
musikaluri gaformebis romeli xerxia gamoyenebuli (siuJeturi, pirobiTi, ilustra-
ciuli, kontrastuli) da ra mizans emsaxureba musikaluri gaformeba (gadmoscems mTa-
var ideas Tu scenis saTnado ganwyobilebas). moswavleebi individualurad afaseben
sakuTar SesaZleblobebs.

msjelobs speqtaklis musikalur gaformebaze

amoicnobs musikaluri gaformebis xerxs msjelobs gamoyenebuli xerxis mizanze

98
 gakveTili 58 _ diriJori da sakravebi

ganmsazRvreli Sefaseba:
sakravebze Sesrulebis pantomimis musikaluri Tanxlebis sakuTari fantaziiT
gansaxiereba (mimikiT, mosmena, Tanxlebis grafikuli da grafikuli niSnebis
JestikulaciiT), gamosaxulebis saSualebiT gamoyenebiT Tanxlebis
sakravis amocnoba mocemuli naxatebis JReradobis Cawera
mixedviT dalageba
4q 4q 4q

gakveTili 60 - qarTuli xalxuri sakravebi

ganmsazRvreli Sefaseba:

xalxuri sakravebis JReradobis mosmenil musikalur fragmen­ mosmenil

mosmena da CamoTvlili musikaluri tebSi fotoebis saSualebiT simReraSi
fragmentebidan sakravebis JReradobis sakravebis JReradobis sakravis
Tanmimdevrobis amocnoba Tanmimdevrobis dadgena amocnoba
4q 4q 2q

gakveTili 63 - sxvadasxva qveynis sakravebi

urTierTSefaseba:
moswavleTa wyvilebi afaseben erTmaneTis namuSevars, mimarTavs werilobiT an
sityvier komentars
sxvadasxva qveynis sakravis mosmena da fotoebis saSualebiT mosmenili
jgufebis amocnoba (simebiani, Casaberi, sakravebis JReradobis amocnoba da
dasartyami) Tanmimdevrobis dadgena

gakveTili 67 - Semajamebeli
TviTSefaseba:
moswavle mocemuli kriteriumebiT afasebs sakuTar codnas,
mimarTavs werilobiT an sityvier komentars

sxvadasxva qveynis sakravis mosmena fotoebis saSualebiT mosmenili

da jgufebis amocnoba (simebiani, sakravebis JReradobis amocnoba da
Casaberi, dasartyami) Tanmimdevrobis dadgena

99
 danarTi

100
sanoto teqsti gadmotanilia krebulidan `nanina~ 2014 weli
avtorebi n. qumsiSvili r. julaxiZe a. uSveriZe

101
 danarTi

102
103
 sanoto teqsti gadmotanilia krebulidan `nanina~ 2014 weli
avtorebi n. qumsiSvili r. julaxiZe a. uSveriZe

104
 danarTi

Score gazafxuli

I kupleti da III kupleti qalaquri

j j œ œj c œj Jœ œ œJ Jœ œ œ œ œ ˙ .
& 68 œ œj œj œ .
da cappo Cawerilia n. qumsiSvilis mier

œ J œ. J J
ga - zaf - xu - li mo - dis mar - Tobs si - kek - lu - ce eS - xiT - ma - Trobs

& 68 œj j œj œ . j œj j c j j j j j j
œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ ˙.
. œ œ œ œ.
? 68 œJ Jœ Jœ œ œ œ œ œ œ œ œ
ga - zaf - xu - li mo - dis mar - Tobs si - kek - lu - ce eS - xiT - ma - Trobs

J J J c J J J J J J w

j j
& œ œ œj œ . j j j
œ œ œ œ. œ œj œj œj œ Jœ œ œ ˙ œ œ œ j
5

J J J J J œ
ga - zaf - xu - li ra na - zi - a al - ma - si - a la - ma - zi - a ra kar - gi -

j j j j j j
& œj œj œj œ . j j j
œ œ œ œ. œ œj œj œ œ œj œ œ ˙ œ œ œ œj

˙ œ œ œ œ
ga - zaf - xu - li ra - na - zi - a al - ma - si - a la - ma - zi a ra kar - gi -

? œ œ œ œ. œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ J J J J
J J J J J J J J J J J J

j
II kupleti
j 6 j j j . j
œ œj œ œ œJ œ œ . c
9
Fine
& ˙ w 8 œ œ œ œ
a ga - zaf - xu - li lxe - niTY sav - se Sve - biT sru - li

j 6 j j j j œj j c
& ˙ œ œj œ w
8 œ
œ œ œ. œ œ œ.
. œ œ œ œ.
? ˙ w 68 œJ œJ œJ œ
a ga - zaf - xu - li lxe - ni sav - se Sve - biT su - li

œ œ œ J J J c
J J

105

©
 2 gazafxuli

j œ j j j j j j j
& c œ J œJ œ œ œ œ œ œ œ
13

œ œ ˙. œ œ œ œ.
ra tur - fa - ga - zaf - xu - li vis mos - wyin - des

& c œj œj œ j
œ œ œœœ œ j j
œ œ ˙
Πj j j
œ œ œ œ.
œ œ œ œ œ œ œ
ra tur - fa ga - zaf xu li vis mos - wyin - des

?c œ œ ˙ Œ œ œ œ œ.
J J J

jj
& œ œ œj œ . œ œj œj œj œ Jœ œ œ ˙ œ
J Jœ œJ œj ˙ j
œ œj œ
16 D.C. al Fine

J J w
mi - si qe - ba ga - zaf - xuls ra Se - ed - re - ba ra kar - gi - a ga - zaf - xu - li

j j j jj j
& œj œj œ j œ . œ œ j œ j œ œ œj œ œ ˙ œ œ œ œj ˙ j
œ œj œ w
˙ œœ œ œ ˙ w
mi - si qe - ba ga - zaf - xuls ra Se - ed - re ba ra kar - gi - a ga - zaf - xu - li

? œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œœ JJ J J œ œ œ
JJ J J J J J J J J J

III kupleti

buneba rom ayvavdeba,

gulic gadaxalisdeba
venacvlebi gazafxulsa
anetarebs igi gulsa
ra kargia gazafxuli

106
danarTi

imeruli
Cawerilia r. julayiZis

107
108
 danarTi

deli deli
imeruli

#### 2
Cawerilia r. julayiZis

& #4 ∑ ∑ ˙ ˙ ˙ ˙

#### 2 U
me Sen ge - li

& # 4 œ. j j j
œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙
de - li de - li - i me Sen ge - li

? #### 24 ˙ ˙ ˙ ˙
# ∑ ∑

#### j r j j j j r j j j j
# œ . œ œj œ j œ œ œ œ j œ . œ œ œ œ Jœ œ œj
7

&

####
Ce - mo ci - ci - na - Te - la - o de - li vov - de - li vo - de - la

# œ j . œ r œj œ j œ j œ j œ j j œ j . œr œ j œj j j j
& œ œ œ œ œj
Ce - mo ci - ci - na - Te - la - o de - li vov - de - li vo - de - la

œ. œ œ œ œ œ œ œ
? #### Jœ . œ œ œ
R J J
œ œ œ œ
J J J J J R J J J J J J
#

11
#### j j j r j j
& # œ. œ œ. œ œq œ œ. œ œ œ ˙
####
de - la de - la nai - ni nai - ni - ne - vo da

j j r
& #
œ.
j
œ œ. œ œ œ œ. œ œj œj ˙
de - la de - la nai - ni nai - ni - ne - vo da

? #### œ . œ
J œ. œ œ œ œ. œ œ n œJ ˙
# J J R J

109
 2 deli deli

#### j r j j j j j j
∑ ∑
16

& # œ. œ œ œ œ œ œ œ

####
de - li vov - de - li vo - de - la

r
& # j r j j j œj œ j j œ j . œ r œ j œ j œ j œ j œ r œ œr œ r
œ. œ œ œ œ œ
va - ru - di - la vo - de - lo - vo de - li vov - de - li vo - di - lo - de - la

œ. œ œ œ œ œ œ œ
? #### ∑ ∑ J R J J J J J J
#

#### j j r
j œ œj œj
20

& # œ. œ œ. œ œq œ œ. ˙
####
de - la de - la nai - ni nai - ni - ne - vo da

j j r
& #
œ.
j
œ œ. œ œ œ œ. œ œj œj ˙
de - la de - la nai - ni nai - ni - ne - vo da

? #### œ . œ
J œ. œ œ œ œ. œ œ œ
J
˙
# J J R J

2. aqedanii da Senamdis
vardi masxia yelamdis

3. rom vinme gamomiSvebdes

freniT amoval Senamde

110
danarTi

111
 danarTi

germanuli xalxuri simRera

112
danarTi

113
114
 danarTi

Schlafe, Mein Prinzchen

T.F.W. Gotter (1746- 1797)
M. Berrnard Fliss (1796)

b j j j j j j
& b b 68 œ œ œ œj œj œ
j ‰ œj œ œ œ œ œ
œ. œ J J

‰ œj œj œj œj œj œj
1.Schla - fe - mein Prinz - chen Schlaf ein Schäf - chen ruh'n und Vö - ge -

b 6
& b b 8 œj œj œj œj j œj
2.Auch in dem Schlos - se schon liegt all - es in Schlum - mer ge -

œ œ. œ

b
& b b 68 œ œ œ
3..Wer ist be - glück - ter als du? Nichts als Ver - gnü - gen und

œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ
œ œ. œ

? b b 68 œ˙ .. œ. œ˙ . œ œ œ œ b œ œ˙ .. œ œ œ
Piano

b j j j j j
& b b œ. œ ‰ œj j œj œj j œj œ ‰ œ œ œ œ œj œ
4

nœ œ œ.
lein, Gar - ten und Wie - se ver - stummt, auch nicht ein Bien - chen mehr

b j j j j j
wiegt, reg - et kein - Mäu - schen sich mehr, Kel - ler und Kü - che sind

& b b œ. œ ‰ j j j j j j
œ #œ œ œ œ œ œ. œ ‰ œ œ œ œj œ œ

b
& b b œ.
Rub! Spiel - werk und Zuck - er voll - auf und noch Ka ros sen im

œ ‰ œ œ œ‰ œœ œœ œœ œœ œœ œœ
4

œ # n œœ œœ œœ œœ œœ œ.
œ. œœ
Œ. œ.
Pno.
? bb ‰̇ . œ œ œ b œ œ . ‰ œ œ œ œ œ ˙.
b ˙

b ‰ œ œ œ œ n œ œJ œ. œ ‰ œ œ œ œ
& b b œ. œ œ œ
8

J J J J J J J J J

‰ œ œj œj œj œj œ œ .
j j
summt. Lu - na mit sil - ber - nem Schein guck - et zum Fen - ster he -

b j j j j
leer. nur in der So - fe Ge - mach tö - net ein schmel - zend - es

& b b œ. œ œ ‰ œ œ œ œ bœ nœ

b ‰ œœ œœ œœ œœ n œœ œœ œœœ .. œœœ ‰ œ œ œ œ n œ œ
& b b œœ ..
Lauf. All - es be - sorgt und be - reit, dass nur mein Prinz - chen nicht

œœ
8

. œ œ œ œ bœ œ
œ œ bœ œ œœœœœ
œ ˙. œ.
Pno.
? b ‰ ‰ œ.
bb
©
115
 2 Schlafe, Mein Prinzchen
b œ.
&bb
œ ‰ œj œ j j j œ ‰
12

J œ œ œ J œ. œ
rein, Schlaf - e, mein Prinz - chen, Schlaf ein,

b ‰ œj j j j j j
Ach! Was für ein Ach mag das sein?

& b b œ. œ œ œ œ œ œ œ. œ
‰

b œ. œ
& b b œ œ œ œ œ ‰œ œœ
schreit Was wird da künf - tig erst sein?

œœ œœ ‰
12

œœ œœ œœ œœ .. œœ

? bb œ œ œ œ œ œ œ . œ. ‰ œ nœ bœ œ œ
Pno.

œ. œ
b Œ.
b j j j j j j j
&bb œ œ œ. œ nœ bœ œ œ œ
15

œ œ œ œ œ œ. œ
Schla - fe mein Prinz - chen Schlaf ein! Schlaf ein schlaf

b j j
& b b œj j j j j
Schla - fe, mein Prinz - chen, Schlaf ein. Schlaf ein schlaf

j j
œ œ œ œ
j
œ œ. œ ‰ œ œj œ œ œ œ
j
ein! Schlaf ein Schlaf

b j j œ.
Schla - fe mein Prinz - chen, Schlaf

& b b œœ œ ‰ œœ
œ nœ bœ œ œ œ
15

œœ œœ œœ œœ œœ œ.
j
? bb œ˙ .. œ œ œœ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ.
Pno.

b J Œ. ˙.

bb
Nachspiel und Vorspiel auch
∑ ∑
18

& b ˙.
ein.

b
ein

& b b ˙. ∑ ∑
ein.

b ‰ œœ œœ œœ .. œ œ œ.
& b b ˙. ‰
18

œ œ œ.

œ. œ nœ bœ œ œ œ
Pno.
? bb œœ œ œ œ œœ œ. œ.
b œ ˙.

116
 danarTi

Score
ra dila Tendeba
giorgi gordeziani

  
   n 
ra di - la Ten - de - ba. sim - Re - ra mi - in - de - ba


  
 n 

  

 

6

  

fo - Tol - Ta Sri - a - li frin - vel - Ta xma si - xa - ruls gvpi - ir - de - ba
6
   
   


 

10
 
 
gu - li mRe - ris
10
 
 
 
n  n 
gu - li xa - robs bru - navs de - da - mi - wa u - Rub - lo
 
n  n 



117
 

  
14



ca kri - a - la zRva ra gin - da sxva.

 
14


   
  

 

sanoto teqsti Cawera da daamuSava n. qumsiSvilma

118
danarTi

119
 sanoto teqsti gadmotanilia krebulidan `nanina~ 2014 weli
avtorebi n. qumsiSvili r. julaxiZe a. uSveriZe

120
 danarTi

Score
OVER THE RAINBOW
HARNOLD ARIEN

Moderately, with expression

&c ∑ ∑ ∑ ∑

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙˙ ˙˙ œœœœœ œ
&c œ
p
Œ Œ Œ
c
& w œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙
?
˙
w w ˙

& .. ˙ œ œ œ œ œ
5

˙ w
˙ ˙
Some - where o - ver the rain - bow wat up high,

& .. ˙ ˙ œœ œœ # œœ œœ œ
5

˙
˙ œ ˙˙ ˙ œw œ œ b œ
P
? .. ˙˙ . bœ œ œ œ #œ
œ . ˙
œ œ œ œ œ
œ
œ
œ ˙
9

& ˙ œ œ œ œ œ œ œœœ œ
˙ w
there's a land that i heard of once in a lull - a - by.

‰ œ
9

& ˙œ œ œœ œ bœ# ˙œ˙ œ N œœ œ œ œœ b œœ œœœœœ

˙ N ˙˙˙
? œ œ b ˙˙ œ ˙ # ˙˙ n˙ œ œ œœ
œ œ ˙ ˙
œ œ œ œ

121
 2 OVER THE RAINBOW

˙ œ œ œ œ œ
13

& ˙ w
˙ ˙
˙ œœ œœ # œœ œœ œ ˙
some - where o - ver the rain - bow skies are blue,

˙ œ œw œ œ b œ
& ˙˙ ˙˙ ˙
13

F
? œ œ ˙˙ . bœ œ œ œ #œ ˙˙
œ .
œ œ œ œ œ œ œ
œ ˙

‰ œj
17

& ˙
˙ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙.
and the dreams that you dare to dream real - ly do come true. Some

˙œ œ œœ œ œb # œ˙˙ œ N œœ œ œ œœ # œœ N ˙˙˙ ... ‰ œj

17

& ˙
œœœ œ
? œ b˙
œ œ ˙
œ ˙ # ˙˙˙ n˙ œ œ
œ œ ˙ ˙

Ó Œ ‰ œj
21

&œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙
day I'll wish up - on a star and wake up where the clouds are far be - hind me, where

œ œ œ œ
œ œ œ œ
21

& œ œ œ œ œ œ œ œ œw œ œ œ œ œ œ œ ww˙ ˙
P
Œ œ œ œ Œ œ œ œ Œ œ œ œ ˙˙
?w w w ˙

122
 OVER THE RAINBOW 3

˙
& œ œ œ œ œ œ œ œ #œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙
25

˙
trou - bles melt like lem - on drops, a - way a - bove the chim - ney tops that's where you'll find me.

˙
& œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ œ ˙˙ # ˙˙ N ˙˙ # ˙˙
25

F
Œ œ œ b Œw œ œ œ œ œ œ œ œ œœ
?w œ ˙ b˙ œ œ œ
œ

˙ œ œ œ œ œ
29

& ˙ w
˙ ˙
˙˙ œœœ œœ # œœ œœ œ ˙
Some - where o - ver the rain - bow blue - birds fly,

˙ œ œw œ œ b œ
& ˙˙˙ ˙˙ ˙
29

? œ œ ˙˙ . bœ œ œ œ #œ ˙˙
œ .
œ œ œ œ œ œ œ
œ ˙

∑ ..
33 1.

& ˙ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
˙
birds fly o - ver the rain - bow, why then, oh why can't

˙œ œ œœ œ bœ# ˙œ˙ œ N œœ œ œ œœ # œœ ˙˙˙ .

33

& ˙ œœ
œœ.
F
? œ œ œ b ˙˙ œ ˙ # ˙˙˙ n˙ œ ˙ ..
œ ˙ ˙
œ œœ ˙

123
 4 OVER THE RAINBOW

∑ ∑ ∑ Ó Œ ‰ œj
37 2.

&
w

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙˙ ˙˙
I? If

œ œ œ œ œ
& N ˙˙˙ ... ‰J œ œ œ œ
37

p
? œ œ œ œJ ‰ Œ Œ Œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ?
œœ ˙
&
w w w ˙

&œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ Ó ∑
42

œ www
hap - py lit - tle blue - birds fly be - yond the rain - bow, why oh why can't I?

˙ œ œ œ
& œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œœ œœ
42

˙
P π
Œ œ œœ w
?w œ œ œ œ œ œœ œ
œ œœ
œ

124
danarTi 13

sanoto teqsti gadmotanilia krebulidan `nanina~ 2014 weli

avtorebi n. qumsiSvili r. julaxiZe a. uSveriZe

125
 saukunis simRera
didi qarTveli poetis, akaki wereTlis leqsebze araerTi
SesaniSnavi simRera Seqmnila. dRe,s erTi simReris uCveulo
Tavgadasavals giambobT: erTxel, akaki wereTeli Zlier avad
gaxda. aravis hqonda misi gadarCenis imedi. mTeli saqarTve-
lo wuxda am ambavs. magram moxda saswauli: akakis megobarma
qalma, varinka wereTelma, romelsac Zalian uyvarda simRera,
TviTonac Txzavda simRerebs da SesaniSnavad ukravda Svid-
simian gitaraze, gadawyvita moenaxulebina poeti. akakis erT-
erT leqsze simRera dawera da gitariT ewvia poets, sawol-
Tan Camoujda da amRerda.
varinkas gulSiCamwvdomi simRera wamlad moe­ fi­
na akakis
suls da Tvali auxila poets. akaki ga­mo­jan­mrTelda. meore varinka maWavariani-wereTlisa
dRes mTeli saqarTvelo zeimobda am ambavs.
`sulikos~ qarTveli xalxi ukve saukuneze metia, mReris. `sulikos~ mRerian mTel
msoflioSi sxvadasxva enaze. varinka wereTelma es simRera 1895 wels dawera. dRes mas
saukunis simReras uwodeben.

`cicinaTelas~ avtori

informacias simRera `cicinaTelas~ avtoris, daviT faRavas

Sesaxeb misi qaliSvili, pediatri barbare faRava gvawvdis.
cnobili eqimi daviT faRava didad musikaluri pirovneba yo-
fila. swored misi SeTxzulia gaxalxurebuli simRera `cici-
naTela~. XX saukunis dasawyisSi firfitac ki gamosula daviT
faRavas saavtoro simRerebiT. man oTxwledi quTaisSi daam-
Tavra da swavla Tbilisis saTavadaznauro gimnaziaSi ganagr-
Zo. cxovrobda cnobili bukinistis – sosiko merkvilaZis
ojaxSi. im drois­Tvis sosikos saxlSi bevr gamoCenil adamians
daviT faRava ucxovria, maT Soris, akaki wereTelsac. isini male damego-
brebulan. gimnazisti faRava yvelgan Tan axl­ da mgosans:
duqan­Si, mwerlebTan Sekrebaze. akakis xSirad stumrobdnen ilia WavWavaZe da ivane maCabe-
li. swored aq moismina daviTma akakis leqsebi pirvelad da gadagdebuli an dawunebuli
furclebisgan `wignic~ ki Sekra. faRavebis ojaxSi dResac inaxeba es wigni, romelzedac
ioseb griSaSvils wauweria: `daTiko faRavas sakuTrebaa~.
daviTi saucxood mReroda da Tan mSvenier melodiebsac Txzavda: erTxel daviTs aka­
kisTvis `cicinaTela~ umReria. akaki simReriTac da daviTis namReriTac aRfrTovanebu-
la. `cicinaTela~ yvelas xalxuri hgonia, Tumca, es yvelasaTvis sayvareli da popularu-
li simRera daviT faRavas SeTxzulia..

126
danarTi 14

sanoto teqsti gadmotanilia krebulidan `nanina~ 2014 weli

avtorebi n. qumsiSvili r. julaxiZe a. uSveriZe

127
 sarezervo gakveTilebi

inglisuri xalxuri simRera

sanoto teqsti Cawera r. julayiZem

128
129
 sanoto teqsti Cawera da daamuSava r. julayiZem

130
Score
Kommt, ihr
KOMMET, IHRHirten
HIRTEN
T: Carl Riedel
M: Böhmen S: Hilger Schallehn

& b 43 ∑ ∑ ∑ ∑

3
&b 4 ∑ ∑ ∑ ∑

œœ œ œœ œ
& b 43 œœ œ œ œ œœ œœ œ œ œ œœ œœ œ œœ œ œ œ œ
œ œ œ œ œœ œœ œœ
œ
? b 43 œœ œœ œ œ œ œ
œ œ œ œ œœ œ
œ œ œ œ œ

&b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5

˙.
Kom - met, ihr Hir - ten, ihr Män - ner und Frauen,

& b œ. j œ œ. j œ œ
œ œ œ œ œ œ ˙.
œœ œ œœ œ
& b œœ œ œ œœ œœ œœ œ œ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œ œ œ
5

œ œ œ œ œœ
œ
?b œœ œœ œ œ œ œ
œ œœ œ œœ œ œ œ œœ œ

&b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
9

˙.
Kom - met das lieb - li - che kind - lein zu schauen,

& b œ. j œ œ. j œ œ
œ œ œ œ œ œ ˙.

& b œœ œ œ œœ œœ œœ œ œ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œ
9

œ œ œ œ ˙˙ ..
˙.
?b œœ œœ œ œ
œ œ œ œ œ ˙.
œ œ œ œ œ ˙.

131
 2 Kommt, ihr Hirten

&b œ œ œ œ œ œ œ œ œ
13

œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ
Chri - stus, der Herr, ist heu - te ge - bo - ren, den Gott zum Hei - land euch hat er - ko - ren,

&b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ

& b œœ œ œ œœ œ œœ œ œœ œœ
13

œœ œ œœ œ œ œœ œœ œœ œœ œœ œ
œ œ œ œ œ
? b œ̇ . œ œœ œ œ œ œœ œ
œœ œ œ œœ œ
œ

& b œ œ œ œ œ ˙. ∑ ∑ ∑ ∑
17

Fürch - tet euch nicht.

&b œ œ ˙. ∑ ∑ ∑ ∑
œ
œœ œœ œ œœ œ œ œ
& b œœ œœ œ œœ œ œ œ œ œœ œ œ œ œœ œœ œ œ œ œœ œœœ œœ œœ œ œ
17

œ œ œ œœ œœ œ œœ ˙˙˙ ...
?b œ œ œ œ œ ˙ œœ œœ œ œ œœ ˙ .
œ œœ œ ˙ œ
œ ˙ œ œ œ ˙.

sanoto teqsti Cawera da daamuSava n. qumsiSvilma

132
Score
ALL YOU NEED IS LOVE
John Lennon and Paul McCartney
## 12
& 8 Œ. ∑ ∑ ∑

## 12 j ˙.
& 8 j œ . œ . œ .. œœ .. œœ œœj œ œœ œœ j œœ ... ˙˙˙ ... œ
œœœ Jœ
œ œ œœ . œœœ ... œ. œ œ œ œ œ œœ œ
œœœ ... œœœ ... j j
? ## 12
8 Œ . œ. œ œ j œ œ œ œ œ ˙. œ.
œ. œ. œ œ œ œ J

## 98 ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ 12 98
4

& ˙. ˙. œ. 8 ˙. ˙.
4
## love, love,
98
love
12
love, love,
98
& œœ .. œœ .. œœ .. œœ ... œœ .. œœ .. j 8 œœ .. œœ .. œœ .. œœ ...
œ. œ. œ. œ œ. œ. œ œ œ. œ. œ. œ
? ## ˙ . 98 . j 12 98
˙. ˙ œ œ 8 ˙. ˙.

## 9
& 8 œ . ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ 12 œ. ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰
7

8 ˙. ˙.
7
## 9 love 12
love, love, love

& 8 œœ .. œœ .. j 8 œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœœ ... œœœ ... œœœ ... œœœ ...

œ. œ. œ œ œ. œ. œ. œ.
? ## 98 . j 12
˙ œ œ 8 ˙. ˙. ˙. ˙.

133
 2 ALL YOU NEED IS LOVE

## 9 12 Π. j j j
∑ ∑ œ œ œ œ Œ œ
10

& 8 8

## 9 12 œ .
∑
10 All you need is love

& œœ ... œœ ... œœ ... œœ ... 8 8 œœ .. œœ .. œœ .. œœ ..

œ œ œ œ œ. œœ .. œœ .. œœ ..
j
? ## 98 œ œ œ œ . œ 12 œ. œ. œ. œ.
˙. ˙. œ œ œ œ . œ 8
J

# j j j
& # œ ‰ Œ. Œ. Œ. Œ. œ œ œ œ Œ œ œ ‰ Œ. Œ. Œ.
13

œœ œœ b b œœ œœjb œœ œœj
## j
œœ œœ b n œœ # œœ n b œœ œœ œœ . œœ .
13 all you need is love

& œœ .. œœ . œ .. œœœ .. œœœ .. œœ .. œœ

œœ .. œœ J J œ. œ .. œ .. œœ .. œœ J J
? ## œ. œ. œ. œ.
œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ.

# j j
& # Œ. œ œ # œ œ Œ Jœ œ . Œ œj œ . Œ . Œ. œ œ œ
16

œ. œ.
##
œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœ ..
16 all you need is love love love is all you need

& œœ .. œœœ .. # œœ .. œœ ..
œ .. # œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœ .. œœ ..

? ## œ . œ. œ. œ.
œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ.

134
 ALL YOU NEED IS LOVE 3

# œ œ
& # Œ.
love is all

œ
19

œ œ œ œ œ œ œ.
love is all you need

19
## Œ . œ œ œ
& œ œ œ œ œ œ

? ## œ . œœ .. œœ .. œœ ..
œœœ .. œœ .. œœ .. œœ ..
.

## œ œ
you need love is all

œ œ
20

& œ œ œœ . œ œ œœ .
œ. œ œ œ.
love is all you need

## œ œ
œ œ
20

& œ œ œ œ œ œ œ œ

? ## œ . œœ .. œœ .. œœ ..
œœœ .. œœ .. œœ .. œœ ..
.

## œ
you need love is all

œ œ œ
21

& œ. œ œ œœ . œ œ œ.
œ œ œ œ.
## œ œ
œ œ
21 Love is all you need

& œ œ œ œ œ œ œ œ

? ## œ . œœ .. œœ .. œœ ..
œœ .. œœ .. œœ .. œœ ..
œ.

135
 4 ALL YOU NEED IS LOVE

##
you need love is all you need lova is all

œ
22

& œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ
#
& # œ
22

œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ

? ## œ . œœ .. œœ .. œœ ..
œœœ .. œœ .. œœ .. œœ ..
.

##
23 you need love is all you need.

& œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ.
#
& # œ
23

œ œ œ œ œ œ œ œ œ.

? ## œ . œœ .. œœ .. œœ ..
œœ .. œœ .. œœ .. œœ ..
œ.

sanoto teqsti Cawera r. julayiZem

136
 gazafxulo lamazo

teqsti: nunu kereseliZis

musika: Tamaz gabuniasi

Tempo di Valse
# 3 ∑ ∑ ∑ ∑
Canto & 4
√œ
# 3 Œ
& 4
œœœ œœ
œœ œœœ   ... œ œ œ œ  ggg œœ
œ œ  ‰ . œ
F 
Œ  œœ Œ  Œ 
Piano
? # 43
.  . .

# .Œ F œ Œ œ
& . œ œ  œ œ 
√ ke - Til i - yos, ke - Til i - yos

# .  ..
& .Œ œ
œ
œ œ œ
œ
œ
œ œ œ œ
?# ..  . . . .
. . . .

# 
& Œ œ œ œ  œ œ 
Se - ni mos - vla ga - za - fxu - lo!

# 
& b  ... œ œ œ 
œ bœ #  nœ œ 
?# œ œ œ œ œ œ
bœ bœ œ œ
œ œ

137
 #
& Œ œ
œ œ  Œ
œ
œ œ 
gu - Sin Ti - Tqos ar - ca Can - di,

#  ..
& Œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ
? # . . . .
. . . .

# 
& Œ œ œ œ  œ œ 
mo - sul - xar da a - Rar xum - rob.

# 
& b  ... œ œ
œ bœ #  nœ œ
œ 

?# œ œ œ œ œ œ
bœ bœ œ œ
œ œ

#
misamReri

& Œ œ œ œ   œ .
ra la - ma - zad e - - Sve - bi,

# .
mo - fri - na - ven pe - ple - bi,

&  .. œ œ  .. œ œ
œ . œ œ
? # Œ . œ œ . Œ œ œ .
. . .

# œ 
& Œ œ œ  œ .
i - ebs ab - nev pe - Sve - biT,

#
yva - vi - le - bis et - le - biT,

&  ... œ œ

œ

 œœ
œ
 ..
 ..
Ó œ
Œ
? # . œ œ . Œ  
.  #œ œ

138
 # œ 
& Œ œ œ  œ .
mRe - ri - an Ci - - - tu - - ne - bi,

#
ga - zaf - xu - lo la - - ma - zo,

&  ... œ  œœ  ..

œ œ #  .
Œ œ . Œ œ Œ œ
?# œ œ œ
. . . .

#
& Œ œ œ œ  .
.
gi - yu - reb vi - - - tru - - - - ne - - -

œœœ  √œœ
œ œ
gi - Sveb

#
ar ga - a - - - - ras

œ œœ  ... œ  ggg œ

&  ... œ œ œ ‰ . œ œ
 
?# Œ œ œ œ Œ  Œ 
.
. .

# ..
∑ ∑ ∑
1.

& .
bi.

# ..
&  ..  .  ..  ...
.  .. .
?# Œ œ œ Œ
œ œ Œ
œ œ ..
. . . .

# ∑ ∑ ∑ ∑
2.

& .
dros.

# Œ œ œ œ  Œ œ  .. .
œ œœ   .. œ œ . .
rit.

&  ..
. .
œ Œ Œ œ ‰ œ œ œ .
?# Œ œ œ œ œ œ œ
. . . . .

139
 gazafxulda
gazafxulda

1. keTil iyos,keTil iyos 2. keTil iyos,keTil iyos

Seni mosvla gazafxulo! Seni mosvla gazafxulo!
guSin TiTqos arca Candi, guSin TiTqos arca Candi,
mosulxar da aRar xumrob. mosulxar da aRar xumrob.

misamReri: ra lamazad eSvebi, misamReri: mofrinaven peplebi,

iebs fantav peSvebiT, yvavilebis etlebiT.
mRerian Citunebi, gazafxulo lamazo,
giyureb vitrunebi. ar gagiSveb arasdros.

140
 Wona

I solisti (meWone)

## 6 Ó . Ó. Ó. Ó.
& 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
J J J J J J œ œ œ
J
œ œ
J
Wo - nas vi - yav Wo - na vna - xe sa -rge - be - li ve - ra vna - xe

? # # 68 Ó . Ó. Ó. Ó.

(meWoneebi)

# # œj œ j
œœ œœ
j
œœ œœ j j j j j
& œ œ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ
J J J J J J
Wo - nas vi - yav Wo - na vna - xe
J J
sa - rge - be - li ve - ra vna - xe

? # # œJ œ œ œ
J
œ œ
J
œ œ
J
œ œ
J
œ œ
J
œ œ
J
œ œ
J

(meWone)
# Ó. Ó. Ó. Ó.
& # œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ
J J J J J œJ œ œ œ
J
œ œ
J
a - la - Ta - sa ba - la - Ta - sa xe - li Ca - hyav ka - la - Ta - sa

? ## Ó . Ó. Ó. Ó.

# # œj œ j j
(meWoneebi)

j j
œœ œœj œœ
œœ œœ œœ œœ j j
& œ œ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ
J J J J J J J J
a - mo - i - Re o - ri kve - rcxi Rme - rTi mog - cems ba - ra - qa - sa

? # # œJ œ œ œ
J
œ œ
J
œ œ
J
œ œ
J
œ
J
œ œ œ
J
œ œ
J

141
 II solisti (maspinZeli)

## Ó . Ó. Ó. Ó.
& œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
J J J J J J œ œ œ œ
me a - ra maqvs o - ri kve - rcxi da - a - ya - re
J J
gzas ba - ra - qa

? ## Ó . Ó. Ó. Ó.

# # œj œ j j
(meWoneebi)

œœ œœ œœ œœ j j j j j
& œ œ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ
J J J J J J
sa - rge - bel - sa aq ras na - xav ca - ri - e - li
J J
maq ka - la - Ta.

? # # œJ œ œ œ
J
œ œ
J
œ œ
J
œ œ œ œ
J J
œ œ
J
œ œ
J

sanoto teqsti Cawera n. valiSvilma

142
8 programa LMMS-is moxmarebis instruqcia

პროგრამა LMMS-ის გამოყენების ინსტრუქცია

LMMS პროგრამის გახსნის შემდგომ, პირველი, რასაც ვხედავთ, არის:

1 - მენიუს პანელი

2 - ხელსაწყოების პანელი (მარცხენა)

3 - ხელსაწყოების პანელი (მარჯვენა)

4 - გვერდითი პანელი

5 - ინტერფეისი

143
 ინტერფეისში კი მოთავსებულია შემდეგი სამუშაო ფანჯრები:

1 - სიმღერის მარედაქტირებელი (Song Editor) - ფანჯარა, სადაც კომპოზიციის ყველა

შემადგენელი ინსტრუმენტი თავსდება

2 - ბითის/ბასის მარედაქტირებელი (Beat + Bassline editor) - ფანჯარა, სადაც ხდება

დასარტყამი ინსტრუმენტებისა და ბასის აწყობა

3 - ეფექტები და მიქსერი (FX Mixer) - ფანჯარა, რომელიც გვაძლევს საშუალებას

ვაკონტროლოთ თითოეული ტრეკის ხმის სიძლიერე და დავამატოთ ეფექტები
(რევერბეცარია, დილეი და ა.შ.)

4 - მაკონტროლებელი ფანჯარა, რომელიც ინახავს იმ მაკონტროლირებლების სიებს, რის

მიხედვითაც თავად პროგრამა მუშაობს. ეს ფანჯარა შესაძლებელია გამორთოთ პროგრამის
ჩართვისთანავე.

ინსტრუმენტის სემპლის ჩატვირთვა

პროგრამის გახსნის შემდეგ, გვერდით პანელში მოვძებნოთ და დავაწკაპოთ “My Samples”

ღილაკს, რომელიც გამოიყურება შემდეგნაირად: . ამის შემდეგ გამოჩნდება პანელი,

სადაც მოცემულია ფოლდერები კატეგორიების მიხედვით. ფოლდერების მარცხენა მხარეს
მოცემულ + ნიშანზე დაკლიკებით ჩამოშლით სემპლების ჩამონათვალს. იმისთვის, რომ
სემპლი მარედაქტირებელ ფანჯარაში მოვათავსოთ, საჭიროა მასზე ორჯერ დავაწკაპოთ. თუ
სემპლის ადგილზე მოსმენა გვურს, დავაკლიკოთ და არ მოვხსნათ მანამ, სანამ არ გავიგებთ
ხმას.

144
ჩამონათვალში მოცემულ სემპლზე (bass01.ogg) ორი წკაპის შემდეგ, ბითის მარედაქტირებელ
ფანჯარაში მანამდე ავტომატურად მოცემულ Kicker ტრეკის ქვემოთ გამოჩნდება ახალი
ტრეკი სემპლის სახელით - bass01.ogg.

იმისათვის, რომ ახალ ტრეკზე ჩავწეროთ მელოდია (ამ შემთხვევაში მელოდია, რადგან ბასი
გვაქვს დამატებული), დავაკლიკოთ ტრეკის სახელის გასწვრივ მოცემული ნაცრისფერი
მართკუთხედებიდან პირველივეს, რის შედეგადაც გაიხსნება პიანო ფანჯარა (Piano roll).

145
 პიანო ფანჯარაში მარცხენა მხარეს მოცემულია ფორტეპიანოს განლაგება, რომლის
თითოეული ნოტის გასწვრივ დაკლიკებისასაც მივიღებთ იგივე სიმაღლის ბგერას, რაც
ფორტეპიანოზეა გამოსახული. ამრიგად, თქვენ შეგიძლიათ მაუსის სხვადასხვა გრაფებში
დაკლიკებით ააწყოთ ნებისმიერი მელოდია. მაგალითად, ქვემოთ მოცემულ ფანჯარაზე
გამოსახულია დო ნოტი (ყვითლად შემოხაზული არეა).

146
ზემოთ მოცემულ პიანო ფანჯარაზე მონიშნული ღილაკების განმარტება:

1 შედგენილი მელოდიის დაკვრა

2 დაკვრის შეჩერება

3 ახალი ნოტების შესაქმნელი ხელსაწყო

4 მოცემული ნოტების წასაშლელი ხელსაწყო

შესაძლებელია მოცემული სემპლების გადაადგილება და ხანგრძლიობის გაზრდა.

გადასაადგილებლად უბრალოდ დააწკაპეთ მასზე და მაუსის აშვების გარეშე
გადააადგილეთ. ხანგრძლიობის გასაზრდელად/შესამცირებლად კი სემპლის მარჯვენა
კუთხეში მიიტანეთ კურსორი და როდესაც მას ორივე მხარეს ისრები გაუჩნდება, დააწკაპეთ
სემპლს და გააცურეთ მარჯვნივ ან მარცხნივ. რაც უფრო მოკლეა სემპლი, მით უფრო მოკლეა
მისი ხანგრძლიობაც.

თუ გვსურს დამატებული ტრეკის პროექტიდან წაშლა, დავაწკაპოთ ტრეკის მარცხნივ

მოცემულ ფიფქზე. გამოჩნდება პატარა ფანჯარა, სადაც მოვნიშნავთ „Remove this track”.
ტრეკის წაშლის მეთოდი არის იგივე ორივე - ბითისა და სიმღერის მარედაქტირებელ
ფანჯრებში.

მელოდიის/დასარტყამი პარტიის შექმნის შემდეგ, სიმღერის მარედაქტირებელ ფანჯარაში

მოძებნეთ Beat/Bassline ტრეკი და მის გასწვრივ, მართკუთხედზე დაკლიკებით გადმოიტანეთ
შექმნილი მელოდია სიმღერის მარედაქტირებელში. მართკუთხედი გამწვანდება, რაც იმას
ნიშნავს, რომ თქვენი შექმნილი მელოდია განთავსდა სიმღერის მარედაქტირებელში, სადაც
კომპოზიციის ყველა შემადგენელი თავსდება.

147
 აუდიოფაილის იმპორტი

იმ შემთხვევაში, თუ გვსურს, რომ პროგრამაში შემოვიტანოთ წინასწარ ჩაწერილი

აუდიოფაილი, უნდა დავუბრუნდეთ სიმღერის მარედაქტირებელ ფანჯარას, სადაც Sample
track არის მოთავსებული. ეს არის ის ტრეკი, რომელსაც შეუძლია უკვე ჩაწერილი აუდიო
ფაილის აჟღერება.

Sample track-ის გასწვრივ მოცემული ნაცრისფერი მართკუთხედებიდან პირველივეზე

დაკლიკების შემთხვევაში გამოჩნდება ახალი ფანჯარა, რომლის მარცხენა მხარეს მოცემულია
იმ ადგილმდებარეობების ჩამონათვალი, საიდანაც შეგიძლიათ, რომ წინასწარ ჩაწერილი
აუდიოფაილის იმპორტი (პროექტში შემოტანა) გააკეთოთ. დავუშვათ, მოცემული
აუდიოფაილი დესკტოპზე გაქვთ შენახული, დააწკაპეთ Desktop-ს, მოძებნეთ ფაილი და
ორჯერ დააწკაპეთ მას. ამის შემდგომ, Sample track-ის გასწვრივ, ნაცრისფერი
მართკუთხედების ნაცვლად გაჩნდება აუდიოფაილი, ბგერის ტალღის გამოსახულებით.

148
სიმღერის მარედაქტირებელი ფანჯრის ღილაკების ზოგადი მიმოხილვა:

1 ფანჯარაში მოცემული ტრეკების ერთიანად დაკვრა

2 დაკვრის შეჩერება

3 ბით/ბას ტრეკის დამატება

4 სემპლ ტრეკის (წინასწარ ჩაწერილი აუდიოფაილისთვის) დამატება

5 აუტომაციის ტრეკის დამატება (ამ ტრეკით შესაძლებელია ნებისმიერი პარამეტრის

ავტომატური მართვა. მაგალითად, ხმის სიძლიერის ცვლა წინასწარ განსაზღვრული
მაჩვენებლების მიხედვით)

6 Solo/Mute ფუნქცია. თუ მწვანე ნაწილს დააკლიკებთ და ორივე მართკუთხედი

ნაცრისფერია, ეს Mute ფუნქციაა და ამ დროს ტრეკი გათიშულია მთლიანი პროექტის
დაკვრის დროს. თუ მარჯვენა მართკუთხედს დავაკლიკებთ, ის ნარინჯისფერი გახდება, ამ
დროს ყველა სხვა დანარჩენი ტრეკი გამოირთვება და მხოლოდ ამ კონკრეტულ ტრეკს
მოისმენთ. ამას Solo ფუნქცია ეწოდება.

აუდიოფაილის ექსპორტი

მუშაობის დასრულების შემდგომ, თქვენ შეგიძლიათ ყველა ის ინსტრუმენტი, რომლითაც

შექმენით კომპოზიცია შეკრიბოთ და ერთიანად დააექსპორტოთ, ერთ აუდიოფაილში.

ამისათვის მენიუს პანელში დააწკაპეთ Project და შემდეგ Export. გამოჩნდება ფანჯარა,

რომელიც, ისევე როგორც აუდიოფაილის იმპორტის დროს, მარცხნივ გიჩვენებთ
ადგილმდებარეობების ჩამონათვალს, სადაც შეგიძლიათ შეინახოთ დაექსპორტებული
აუდიოფაილი. ადგილის შერჩევის შემდგომ, იგივე ფანჯარაში File name-ის გასწვრივ ველში

149
 Untitled.wav-ის ნაცვლად შეგიძლიათ მიუთითოთ ფაილის თქვენთვის სასურველი სახელი
და დააწკაპოთ Save-ს.

ამის შემდეგ, გამოჩნდება ფანჯარა, სადაც მოცემულია ინფორმაცია აუდიოფაილის შესახებ.

დააწკაპეთ Start-ს და აუდიოფაილი დაექსპორტდება

150
Audacity-s moxmarebis wesi

151
152
153
154
 audio da videomasalis sia

yoveli musikaluri fragmenti Tu xma, riTac programa LMMS-Si

Seqmnilia proeqtebi, moTavsebulia sagakveTilo failebSic.
gakveTili 1
i.s.baxi. preludia #1 _ do maJori. `kargad temperirebuli klaviri~, t.1
i.s.baxi. preludia #2 _ do minori. `kargad temperirebuli klaviri~, t.1
gakveTili 2-3
qarTuli xalxuri simRera `muxa wonwilebs~ (mesxuri)
qarTuli xalxuri simRera `TuSuri~ (lela TaTaraiZis SesrulebiT)
qarTuli xalxuri simRera `bulbulstvena~ (imeruli)
Tofis gasrolis xma
l. v. beThoveni. simfonia N6, `pastoraluri~
`gazafxuli~ (qalaquri simRera)
v.a.mocarti. Ave verum corpus
gakveTili 4
qarTuli xalxuri simRera `kikoliko-zaliko~ (imeru­li)
qarTuli xalxuri simRera `kalospiruli~ (kaxuri)
qarTuli xalxuri simRera `gagnisa gorsa~ (TuSuri)
qarTuli xalxuri simRera `qarTluri mayruli~
qarTuli xalxuri simRera `Savi SaSvi~ (guruli)
qarTuli xalxuri simRera `xvaramze~ (TuSuri)
gakveTili 5
qarTuli xalxuri simRera `orovela~ (kaxuri)
qarTuli xalxuri simRera `siqoulba­ta~ (megruli)
qarTuli xalxuri simRera `imeruli mgzavruli~
gakveTili 6
p.Caikovski. baleti `gedebis tba~- odetas Tema (ori varianti)
p.Caikovski. baleti `gedebis tba~ _ cekvebi: espanuri, italiuri (neapoluri), ungruli,
polonuri (ma­zurka).
gakveTili 7
i.stravinski. baleti `faskunji~ _ ukvdavi kaSCeis, datyveve­buli mzeTunaxavisa da
gamarjvebis Temebi
gakveTili 8
e. grigi. `per giunti~. saorkestro siuita #1 _ `dila~
e. grigi. `per giunti~. saorkestro siuita #1 _ `mTis mefis gamoqvabul­Si~
e. grigi. safortepiano piesa `jujebis marSi~
gakveTili 9
p. Caikovski. safortepiano piesebis krebuli `sabavSvo albomi~ _ `kudiani dedaberi~
m. musorgski. safortepiano siuita `suraTebi gamofenidan~ _ `qoxi qaTmis fexebze~
gakveTili 10
p.Caikovski.safortepiano piesebis krebuli `sabavSvo albomi~ _ `kudiani dedaberi~;
a.liadovi. simfoniuri poema `kudiani dedaberi~.

155
 gakveTili 11
prokofievi. simfoniuri zRapari `petia da mgeli~
gakveTili 12-13
a. liadovi. somfoniuri po­ema `kikimora~;
gakveTili 14
s. prokofievi. baleti `konkia~ _ `zamTris fe­riis cekva~
j. gerSvini. simfoniuri piesa `amerikeli parizSi~.
gakveTili 15-16
s. prokofievi. baleti `konkia~ _ videofragmentebi
gakveTili 17
s. prokofievi. baleti `konkia~ _ `feria-weliwadi~; `feriebi~ : `gazafxuli~,
`zafxuli~, `Semodgoma~, `zamTari~; `konkias mejlisze gacilebis scena~
gakveTili 18-19
e. humperdingi. opera `henzeli da greteli~ _ fragmenti
v. a. mocarti. `jadosnuri fleita~: uvertiura; taminos aria; papagenos aria `es JRers
naTlad~; Ramis dedoflis aria; papagenosa da papagenas dueti
gakveTili 21
germanuli sabavSvo simRera `patara vaSlis gulSi~
gakveTili 24
m. raveli. saorkestro siuita `deda bati~
m. raveli. safortepiano cikli `Ramis gaspari~ _ `undina~
m. raveli. safortepiano cikli `Ramis gaspari~ _ `skarbo~,
gakveTili 25
m. raveli. saorkestro siuita `deda bati~: `mzeTunaxavisa da urCxulis dialogi~;
`zRapruli baRi~
gakveTili 26
k. debiusi. saorkestro preludi `fa­vnis dasveneba naSuadRevs~ _ fragmenti
k. debiusi. safortepiano piesebis cikli `sabavSvo kuTxe~:`golivogis qeiquoqi~,
`patara zangi~.
gakveTili 27
a. skriabini. sami preludia
i. stravinski. baleti `faskunji~ _ fragmenti
m. raveli. siuita `deda bati~ - `mzeTunaxavisa da urCxulis~ dialogi~
s. prokofievi. baleti `konkia~-valsi
gakveTili 28-29
m. raveli. `undina~,
p. Caikovski. baleti `maknatuna~-feria draJes cekva
o. respigi. `romis fiWvebi~
m. raveli. `skarbo~
k. debiusi. `foerverki~ (safortepiano preludiebi. rveuli 2)
m. raveli. „zRapru­li baRi“
gakveTili 30-31
audioCanaweri _ vindousisa da mobiluris teqnikuri xmebi.

156
gakveTili 32-33
audioCanaweri _ McBook-isa da iPhone-s xmebi
gakveTili 34-35
lupis xmovani nimuSebi.
j. plato _ fenakistiskopi
gakveTili 36-37
eleqtronuli musika:
kompozicia IC122 (sandro TavarTqilaZe)
Early Morning, I’m Alright, Toke (Tornike nikolaiSvili)
Lost Mood, Micro Bax (baqi lorTqifaniZe) – Walter
ratis kompozicia - Have A Nice Flight
ratis kompozicia - “meoreuli”
gakveTili 38-39
qarTuli xalxuri simRera `mamli muxasa~
qarTuli xalxuri simRera `Sina vorgil~
qarTuli xalxuri simRera `Citis nali mipovnia~
Windows-is xmovani sqema
gakveTili 40
C.Caplini. filmi „axali droeba“ _ fragmentebi
m. jeqsoni. Smile (`Rimili~).
gakveTili 41-42
C.Caplini. film­i `didi qalaqis CiraRdnebi~ _ fragmentebi
gakveTili 43
C.Caplini. film­i `didi qalaqis CiraRdnebi~ _ fragmentebi
r.laRiZe. simfoniuri suraTi `saWidao~.
musika kinofilmidan `yvavili Tovlze~
gakveTili 44-45
C. Caplini. filmi `oqros cieb-cxeleba~-fragmentebi
i. Strausi. `radeckis marSi~
f. listi. `ungrul rafsodia~ #6
r. vagneri. opera `loengrini~ _ saqorwilo marSi
f. Suberti serenada.
gakveTili 46
v.a.mocarti. variaciebi. do maJori
fragmenti m. kobaxiZis kinofilmidan `qolga~
gakveTili 47
b. filsi. simRera `Sclafe, mein Prinzchen~ f. v. goTeris speqtak­lisaTvis `esTeri~.
l. v. beThoveni.simRera `zazuna~
gakveTili 48-49
e. grigi. `per giunti~, saorkestro siuita #1, #2 piesebi: `dila~, `ozes sikvdili~, `anitras
cekva~, `mTis mefis gamoqvabulSi~, `solvei­gis simRera~
gakveTili 50-51
fragmentebi speqtaklidan `WinWraqa~

157
 gakveTili 52-53
videofragmentebi speqtaklebidan: `kavkasiuri carcis wre~, `jinsebis Taoba~, `bakulas
Rorebi~, `darabebs miRma gazafxulia~
gakveTili 54
j.luisis pantomima l. andersonis saorkestro nawarmoebis `sabeWdi manqanis~ mixedviT
m.marso. pantomima `peplebze nadirobis xma~
m.marso. pantomima debiusis `mTvaris Suqi~
gakveTili 56-57
k. debiusi. `mTvaris Suqi~
f. Suberti. `serenada~
j. verdi. opera `aida~ _ triumfaluri marSi
m. raveli. baleti `dafnisi da qloa~- mzis amosvlis scena
s. prokofievi. simfoniuri zRapari `petia da mgeli~ _ fragmentebi
k. sen-sansi. siuita ori fortepianosa da orkestrisaTvis `cxov­elTa karnavali~ _ piesebi:
`lomis samefo marSi~, `kenguruebi~, `grZelyura virebi~, `Citebi~, `spilo~, `dedlebi da
mamlebi~, `guguli uRran tyeSi~.
gakveTili 58
r. atkinsoni. pantomima `uCinari doli~ (Invisble­drum).
j. luisis pantomima `diri­Jori~ kinofilmidan `portie~ (Bellboy _ Conducting).
gakveTili 59
qarTuli xalxuri sakravebis audioCanawerebi: salamuri, doli, gudastviri, Wianuri,
Conguri, fanduri, Cangi.
gakveTili 60
qarTuli xalxuri sakravebis audioCanawerebi: salamuri, gudast­viri, Conguri, qarTuli garmoni.
guruli simRera `dila~
gakveTili 61-62
induri musika, raga ravi Sankarisa da anouSka Sankaris SesrulebiT.
melodiebi induri sakravebis SesrulebiT
gakveTili 63
sxvadasxva qveynebis xalxuri sakravebis audioCanawerebi: ranadi, Sotlandiuri gu­dastviri,
bansuri, sitari, dulcimeri, gongi, dijeridu.
dulcimerze Sesrulebuli simRera Somewhere Over The Rainbow.
gakveTili 64
sxvadasxva qveynebis xalxuri sakravebis audioCanawerebi: alpuri sayviri, banjo, induri sakravebi.
simRera banjos TanxlebiT
gakveTili 65-66
moklemetraJiani filmi induri sakravebis Sesaxeb
Cinuri instrumenti gujengi _ audioCanaweri
iaponuri sakravebis: taiko, ruteki, hitiriks-fleita, tuCis garmoni-audioCanawerebi.
gakveTili 67
sxvadasxva qveynis xalxur sakravebis audioCanawerebi: alpuri sayviri, banjo, eqtara, gu­jen,
taiko, ruteki
gakveTili 68
sxvadasxva qveynis sakravebis audioCanawerebi; marakasi, ocarina, kastanetebi, okulele, gitara.

158
 leqsikoni
leqsikoni
a
adajio ((ital. DGDJLR) _ musikaluri nawarmoebis neli tempi.
akapela (ital. DFDSSHOOD) _ simRera Tanxlebis gareSe.
akompanementi _ vokaluri an instrumentuli melodiis musikaluri Tanxleba.€
akordi _ orze meti bgeris TanaJReradoba.
alegreto (ital. DOOHJUHWWR) _ musikaluri nawarmoebis cocxali tempi, magram Seda-
rebiT neli, vidre alegro.
alegro (ital. DOOHJUR) _ musikaluri nawarmoebis Cqari tempi.
alti _ qalis an bavSvis sasimRero dabali xma.
andante (ital. DQGDQWH) _ musikaluri nawarmoebis zomieri, mSvidi tempi.€
aplodismenti (frang. sityva) _ mowonebis gamoxatva taSis dakvriT. ZiriTadad, ga-
moiyeneba sxvadasxva warmodgenaze (TeatrSi, koncertze, cirkSi). aplodismen-
tebs, xSir SemTxvevaSi, Tan axlavs SeZaxilebi (ovaciebi) `bravo~, `bravisimo~,
rac italiurad niSnavs `SesaniSnavia~.
apoTeozi _ raime movlenis, ambis an pirovnebis gandideba; speqtaklis an koncertis
bolo masobrivi scena, romelSic gandidebulia, Seqebulia xalxi, gmiri, raime
sazogadoebrivi movlena.
afiSa _ miznad isaxavs, Seatyobinos mayurebels, Tu sad, rodis, ra sanaxaoba gai-
marTeba. arsebobs afiSa-programebi da e.w. mokle furclebi.
aCelerando _ (ital. DFFHOHUDQGR) _ musikaSi tempis aCqareba.

b
bagateli _ (frang. patara, daxvewili nivTi) mcire zomis, msubuqi musikaluri pie-
saa fortepianosaTvis.
baleti _ musikalur-Teatraluri warmodgena, romelSic moqmedi gmirebi cekvaven
orkestris TanxlebiT da ase gadmoscemen nawarmoebis Sinaarss.
bani _ mamakacis yvelaze dabali sasimRero xma.
baritoni _ mamakacis saSualo sasimRero xma.
bekari _ niSani, romelic abaTilebs diezs da bemols.
bemoli _ niSani, romelic adablebs bgeras naxevari toniT qvemoT.
bis! _ mayurebelTa mowonebis SeZaxili koncertze, gamoxatavs garkveuli nomris
gameorebis Txovnas.
brendi (ingl. brendy) _ saxelis, sityvis, simbolosa da dizainis erToblioba, ro-
melic axasiaTebs garkveul produqcias da ganasxvavebs sxvebisgan. TiToeul
brends konkretuli individualuri Rirebuleba aqvs.

g
gama- erTi an ramodenime oqtavis farglebSi bgeraTa aRmavali an daRmavali Tan-
mimdevrobaa.
gastroli (germ. `stumris rolSi yofna~) _ sxva qalaqidan an qveynidan Camosuli
msaxiobis an msaxiobTa koleqtivis (Teatraluri dasis, musikaluri ansamblis,
orkestris da a.S.) gamosvla.
gundi _ vokalistTa didi jgufi (aranakleb 12 Semsruleblisa).

d
diezi _ niSani, romelic bgeras amaRlebs naxevari toniT zemoT.
diminuendo (ital. GLPLQXHQGR) _ musikaluri xmovanebis TandaTan Sesusteba.€
diriJori _ orkestris an gundis xelmZRvaneli.
diskanti _ bavSvis maRali sasimRero xma.
dueti _ musikaluri nawarmoebis Sesruleba ori musikosis mier an am Semadgenlo-
bisTvis dawerili nawarmoebi.

 159
 e
eleqtronuli musika _ ase uwodeben eleqtronuli musikaluri sakravebiT, aseve
sxvadasxva eleqtronuli mowyobilobebis meSveobiT Seqmnil musikas. maT Sori-
saa sinTezatori da kompiuteric.
etiudi _ piesa, romlis Seswavla da Sesruleba miznad isaxavs Semsruleblis daos-
tatebas.

v
valsi _ Zveleburi germanul-avstriuli wyvilTa cekva, romelic TanamedroveobaSic
popularulia. cekvis musikaluri zomaa 3/4, iSviaTad, 3/8 an 6/8.
virtuozi _ adamiani, romelic srulyofilad flobs Sesrulebis (simReris, dak-
vris da sxv.) teqnikas.
vokaluri musika _ adamianis xmiT Sesrulebuli musika
vokalur-instrumentuli musika _ musika, romelic adamianis xmiTa da musikaluri
sakravebiT sruldeba.

i
imitireba _ mibaZva.
instrumentuli musika _ musikaluri sakravebiT Sesrulebuli musika.
intervali (laT. Intervallum _ manZili, Sualedi). musikaSi intervali aris manZili
or bgeras Soris. intervals axasiaTebs tonobrivi da safexurebrivi Semadgen-
loba. tonobrivi gansazRvravs intervalSi Semavali tonebis raodenobas, xolo
safexurebrivi Semavali safexurebis raodenobas. intervalis Sesaxeb vsvamT or
kiTxvas: meramdene safexuria fuZidan mwvervali da ramdeni tonia maT Soris.
intonacia _ musikaluri azris umciresi nawilaki, romelic ramdenime bgerisagan
Sedgeba da nawarmoebis Sinaarss gansazRvravs.
iodli _ Sveicarul simRerebSi `io-aii-uu~ xmovnebze swrafad moZravi maRali xma.

k
kanoni (berZn. kanon _ wesi) _ polifoniuri mravalxmiani musikis saxeobaa, sadac
erTi da igive melodia sxvadasxva xmaSi ramdenime taqtis dagvianebiT iwyeba.
kanoni SeiZleba iyos orxmiani, samxmiani da metxmiani.
kantata (ital. FDQWDUH simRera) _ ramdenime nomrisgan Semdgari nawarmoebi solis-
tebis, gundisa da orkestrisaTvis, ufro mcire zomis, vidre oratoria. Si-
naarsis mixedviT, mkafiod ganasxvaveben sasuliero da saero kantatebs.
karnavali _ saxalxo dResaswauli niRbebiT.
kvarteti _ musikaluri nawarmoebis Sesruleba oTxi musikosis mier an am Semadgen-
lobisTvis dawerili nawarmoebi.
kilo _ musikalur bgerebs Soris garkveuli damokidebuleba, urTierTkavSiri.
yvela melodia agebulia garkveuli kilos safuZvelze.
klaviatura _ TeTri da Savi klaviSebis erToblioba klaviSian sakravebze (forte-
piano, roiali, klavesini da a. S.)
kompozitori _ adamiani, romelic musikas qmnis.
kolaJi _ sakuTari an sxva kompozitorTa nawarmoebebis fragmentisagan awyobili
erTgvari kompozicia. kolaJis awyoba SesaZlebelia sxvadasxva xmiTac.
konkursi _ sxvadasxva dargSi gamarTuli Sejibreba, romlis mizania monawileTa
Soris saukeTesos gamovlena.
kontralto (an alti) _ qalis dabali sasimRero xma.
kontrapunqti (niSnavs noti notis win, wertili wertilis win) _ ramdenime damo-
ukidebeli musikaluri azris Serwyma, polifoniuri musikis Seqmnis erT-erTi
xerxi.
kontrdansi _ inglisuri xalxuri cekva. am cekvidan warmoiSva sxva inglisuri da,
nawilobriv, franguli cekvebic.

160
10
koncerti (ital. concerto, SeTanxmeba; laT. concertare Sejibri) _ 1. musikis saxalxo
Sesruleba. 2. didi formis musikaluri nawarmoebi, romelic sruldeba erT an
ramdenime solo instrumentze, orkestris TanxlebiT.
kreSCendo (ital. FUHVFHQGR) _ musikaluri xmovanebis TandaTan gaZliereba.€
krimanWuli _ gamanWul krins niSnavs; gurul simReraSi mamakacis yvelaze maRali
xmaa, axasiaTebs bgeridan bgeraze swrafi moqnili moZraoba.

l
laitmotivi (germ. leitmotiv >€wamyvani motivi) _ musikaluri motivi, ZiriTadi Tema,
romelic dakavSirebulia nawarmoebis konkretul personaJTan, grZnobasa an
saganTan da Tan axlavs mis gamoCenas, drodadro meordeba. gvxvdeba operebSi,
baletebSi da programul musikaSi.
legato (ital. OHJDWR) _ bgerebis gadabmulad simRera an dakvra.
lezginka _ kavkasieli xalxebis _ qistebis, CeCnebis, inguSebis xalxuri cekva.€
leibli (ingl. Label _ qaRaldis etiketi). xmisCamweri leibli (Record label), an ub-
ralod, leibli _ ama Tu im kompaniis mier Seqmnili brendi an savaWro niSani,
romelic audio da videoCanawerebis warmoebiT, gavrcelebiTa da populariza-
ciiT aris dakavebuli.
lendleri _ avstriul-germanuli xalxuri cekva.
lotbari _ momReralTa ansamblis an gundis xelmZRvaneli.

m
mazurka _ polonuri cekva. cekvis musikaluri zomaa 3/4.
maJori (frang. PDMHXU _ didi) _ musikaluri kilo, romlisTvisac damaxasiaTebelia
mxne, mxiaruli elferi.
marSi (frang. PDUFKH siaruli, winsvla) _ musikaluri nawarmoebi, romelic daweri-
lia raime msvlelobis gasaformeblad. arsebobs sadResaswaulo, samxedro,
sportuli da samgloviaro marSebi.
melodia (berZn. PHORGLD - mRera, hangi) _ bgerebis Tanmimdevroba, romelic gark-
veul dasrulebul musikalur azrs gamoxatavs.
menueti _ Zveleburi franguli cekva.
metri (berZn. PHWURQ zoma) _ ritmul suraTSi Zlieri da susti droebis monacvleoba.€
meco soprano _ qalis saSualo sasimRero xma.
minori (frang. PLQHXU _ patara) _ musikaluri kilo, romlisTvisac damaxasiaTebe-
lia naRvliani, sevdiani elferi.
moderato (ital. PRGHUDWR) _ musikaluri nawarmoebis zomieri, TavSekavebuli tempi,
andantesa da alegros Soris.
musikaluri Tema _ mokle nageboba, romelic musikalur saxes gamoxatavs.

n
nawarmoebi _ nebismieri musikaluri Txzuleba.
notebi _ bgeris simaRlisa da xangrZlivobis aRmniSvneli niSnebi.
nevmebi _ musikaluri bgerebis aRmniSvneli, notebis winamorbedi niSnebi. aCvenebda
melodiis mimarTulebas, ar iyo gansazRvruli arc bgeris simaRle, arc misi
gaJRerebis zusti dro.

o
opera _ musikaluri speqtakli, sadac momRerlebi, orkestris TanxlebiT, Sinaarss
simReriT gadmoscemen. operaSi, SesaZlebelia, sacekvao nomrebic iyos CarTu-
li.
oratoria (laT. RUDWRULXP _ samlocvelo) _ ZiriTadad, religiur siuJetebze Seqm-
nili mravalnawiliani musikaluri nawarmoebi momRerali solistebis, gundisa
da orkestrisaTvis.
orkestri _ musikosTa didi jgufi, romelic sxvadasxva sakravze SeTanxmebulad
ukravs.

10 161
 ostinato (ital. RVWLQDWR _ daJinebiT, jiutad) _ ramdenime bgeris an ritmuli figu-
raciis gameoreba.

p
pantomima (berZn. SDQWRPLPRV raimes mibaZviT gansaxiereba) _ usityvo Teatralu
ri V@QLNCFDM@€ QNLKHR€ LNPLDCH€ OHQDAH€ @YQDAR@€ C@€ FQ9MNADAR€ )DRSDAH3€ LHLHJH3€
F@CLNRBDLDM
partia _ calkeuli instrumentis an xmisaTvis dawerili musika.
pauza _ musikaluri JReradobis SeCereba garkveuli xniT, aseTi SeCerebis aRniSvna.€
pentatonika _ xuTi bgerisagan Semdgari Cinuri kilo.
piano (ital. SLDQR) _ Cumad simRera an dakvra.
piesa _ mcire formis musikaluri nawarmoebi.
picikato (ital. SL]]LFDWR) _ simebian-xemiani sakravebis simebze TiTis gamokvriT dak-
vra.
polka _ Cexuri nacionaluri cekva, romelic wyvilebSi sruldeba. cekvis musika-
luri zomaa 2/4
polifonia (berZn. poly _ mravali, phone _ xma) _ mravalxmiani musikis nairsa-
xeobaa, romelic agebulia damoukidebeli, TanabarmniSvnelovani xmebis er-
Tdroul JReradobaze.
polonezi _ polonuri warmoSobis sazeimo cekva-svla, sruldeba zomier tempSi. po-
loneziT, amaRlebuli da sadResaswaulo ganwyobis SeqmnisaTvis, rogorc wesi,
iwyeboda mejlisebi.
pop-kultura _ popularuli, masobrivi kultura. misi yvelaze gavrcelebuli for-
mebia gasarTobi xasiaTis filmebi, musika, televizia, TamaSebi da a.S.
popuri (frang. sxvadasxva saWmlis Sereva) _ musikaSi popularuli musikaluri
€TeLDAHR€3@MLHLCDUQTKH€2DVXNAHKH€2DRQTKDA@
portamento _ italiuri sityvaa (portamento) da gadatanas niSnavs. es aris€ 2DRQT
€ € € KDAHR€ WDQWH€ QNLKHR€ CQNR@B€ DQ3H€ MNSH€ 3@MC@3@MNAH3€ LNPMHK@C€ F@C@CHR€
€ 2DLCDFH€ MNSHR€ RHL@1KDYD
programuli musika _ instrumentuli musika, sadac kompozitori nawarmoebis Si-
naarss winawar gansazRvravs, _ zogjer saTauriT, zogjer ki literaturuli
winasityvaobiT.
publika _ xalxi, romelic koncerts an raime warmodgenas eswreba.
piqtograma (laT. pictus _ daxatuli, berZn. grapho _ vwer) _ pirobiTi niSani, naxati.

J
Janri _ musikaluri nawarmoebis nairsaxeoba.
Jestikulacia _ araverbaluri (usityvo) komunikaciis formaa, gamoxatuli xelebis
moZraobiT, romelic verbaluri (sityvieri) komunikaciis magivrad an mis para-
lelurad xorcieldeba. Jestikulaciis ena iZleva sxvadasxva grZnobebisa Tu
azrebis gamoxatvis saSualebas.

r
raga _ klasikuri induri musikaluri forma.
registri (laT. UHJLVWUXP>€ sia) _ musikaluri sakravis an momRerlis xmis bgeriTi
diapazonis monakveTi. musikalur bgerebs vajgufebT dabal, saSualo da maRal
registrebad.
ritenuto (ital. ULWHQXWR) _ musikis tempis Seneleba.

162

10
ritmi _ musikaSi grZeli da mokle bgerebis, anu sxvadasxva grZliobebis monacvleoA@

s
samxmovaneba _ terciebad dalagebuli, sami sxvadasxva bgeris erTdrouli JRera-
doba.
simfonia (berZn. V\PSKRQLD _ SeTanxmeba, Sewyoba, keTilxmovaneba) _ didi formis
muRHJ@KTQH€M@V@QLNDAH€QNLDKR@B€NQJDRSQH€@RQTKDAR €RHLENMH@€Q@LNCDMHLD€
M@VHKHR@F@M€2DCFDA@
simRera _ mcire zomis musikaluri nawarmoebi, romelsac mRerian.
sinkopa _ ritmuli dajgufeba, sadac maxvili (aqcenti) Zlieri droidan sust drozea
gadatanili.
siuita (frang. VXLWH _ Tanmimdevroba) _ didi formis nawarmoebi, romelic saerTo
SinaarsiT gaerTianebul ramdenime nawils an piesas moicavs.
siuJeturi musika _ musika, romelic piesis Sinaarsidan gamomdinareobs, aseve asa
W@vs piesis avtoris mier remarkebSi arsebul miTiTebebs. ase mag., gogona
miujda fortepianos da dakvra daiwyo, megobrebi mRerian gitaris TanxlebiT.
am dros, fanjridan saqorwino marSis xmebi gaisma da a. S.
sketCi _ saxumaro Sinaarsis sasceno dadgmaa.
solisti (ital. VROR erTi, erTaderTi) _ Semsrulebeli, romelic nawarmoebs damou-
kideblad asrulebs an nawarmoebSi solo partiis Semsrulebeli; momRerali an
instrumentalisti.
sonata _ instrumentuli nawarmoebi, romelic iwereba fortepianos an romelime
sxva sakravisa da fortepianosaTvis; Sedgeba erTi an ramodenime nawilisagan.
soprano _ qalis maRali sasimRero xma.
stakato (ital. VWDFFDWR) _ wyvetilad simRera an dakvra.
stili _ sxvadasxva xalxis, epoqis an calkeuli kompozitorisaTvis damaxasiaTebeli
mxatvruli saxeebi da gamomsaxvelobiTi xerxebi.

t
taqti _ musikaluri nawarmoebis mcire monakveTi erTi Zlieri drodan meoremde,
gamoiyofa sanoto sistemis gadamkveTi vertikaluri xazebiT (taqtis xazi).
tembri _ adamianis xmis an instrumentis JReradobis Seferiloba.
tempi _ musikaluri nawarmoebis Sesrulebis siCqare.
tenori _ mamakacis maRali sasimRero xma.
tonaloba _ tonaloba kilos bgerebis zusti simaRlebrivi ganlageba da mdebareo-
baa.
tonika _ mocemuli kilos yvelaze myari, Zlieri safexuria, rigiT pirveli. toni-
kisken miizidebian kilos danarCeni safexurebi. tonikas aRvniSnavT asoTi T an
romaluri cifriT I.
trio _ musikaluri nawarmoebis Sesruleba sami musikosis mier an am Semadgen-
lobisTvis dawerili nawarmoebi.
triumfi _ 1. sazeimo Sexvedra, romelsac Zvel romSi gamarjvebiT dabrunebul
sardalsa da mis jars uwyobdnen; 2. didi warmatebiT, gamarjvebiT gamowveuli
zeimi.
tuSi _ sadResaswaulo xasiaTis mokle musikaluri misalmeba, romelsac xSirad Ca-
saberi sakravebi asruleben.

u
uvertiura _ operis an baletis Sesavali, romelSic kompozitori mokled mo-
uTxrobs msmenels nawarmoebis Sinaarsisa da gmirebis Sesaxeb. uvertiuras or-
kestri asrulebs. XIX saukunidan gaCnda e.w. sakoncerto uvertiurebi _ da-

163
10
 moukidebeli saorkestro piesebi, romelTac xSirad programuli xasiaTi aqvT.
unisoni _ (ital. unisono _erTi bgera) _ erTi da imave simaRleze ori an ramodenime
tonis erTdrouli JRera.

f
faqtura (laT. factura damzadeba, damuSaveba, agebuleba) _ melodiisa da Tanxlebis
erToblioba, aseve, mravalxmian nawarmoebSi xmebis erToblioba; musikaluri ma-
salis gadmocemis xerxebi, romlebsac kompozitorebi sxvadasxvagvarad amuSave-
ben. esenia: melodia, akordika, figuraciebi, xmaTasvlis xerxebi da a.S. faq-
turis dasaxasiaTeblad xSirad iyeneben aseT gansazRvrebebs: SemWidrovebuli
faqtura, akorduli faqtura, gamWvirvale da a.S.
fenakistiskopi (berZn. matyura (macduri) da vuyureb) _ laboratoriuli xelsawyo,
romelic gamoiyeneba moZravi naxatebis CvenebisTvis. igi Seqmna 1832 wels bel-
gielma fizikosma Jozef platom.
festivali _ xelovnebis romelime dargis (musikis, kinos, Teatris) miRwevaTa Cvene-
ba. ewyoba periodulad.
finali (ital. ILQDOH _ dasasruli) _ operis, baletis, aseve sonatis da simfoniis
daskvniTi nawili.
folklori (ingl. IRONORUH xalxuri sibrZne) _ xalxuri Semoqmedeba, romelic moi
cavs€LTRHJ@R€BDJU@R€C@€@ €2
forte (ital. IRUWH) _ xmamaRla simRera an dakvra.
fraza _ ramdenime motivisgan Semdgari musikaluri nageboba.

q
qorali _ saeklesio galoba, sasuliero musikis saxeoba. ZiriTadad, nel tempSi,
Tanabari grZliobebiT agebuli nawarmoebi. arsebobs saorgano da safortepiano
qoralebi. (mag., iohan sebastian baxis saorgano qoralebi, robert Sumanis sa-
fortepiano piesa „qorali~).
qronometraJi _ raime procesebis da moqmedebebis xangrZlivobis zustad gazomva.

c
cekva _ musikaluri Janri, romelSic sxeulis moZraoba musikis TanxlebiT garkveul
Sinaarss gadmoscems.
cikli (K@3. F\FOXV >€wre) _ mravalnawiliani musikaluri nawarmoebi, sadac nawile
bi F@QJUDTKH€3@MLHLCDUQNAH3€JNMSQ@RSHR€OQHMBHOH3€@QHR€V@QLNCFDMHKH

j
jazi _ profesiuli musikis saxeoba, romelic @EQN@LDQHJTKH folkloris safuZ€€€€€€€€
€€€€velze aRLNBDMC@€@222H

h
hangi _ simRera, melodia.
homofonia _ mravalmxmiani musika, sadac wamyvania melodia, romelsac danarCeni
xmebi Tanxlebas uweven.

164

10
gamoyenebuli literatura:

1. garayaniZe e., qarTuli musikaluri dialeqtebi da maTi urTierTmimarTeba. qarTuli

xalxuri simReris saerTaSoriso centri. ganaTlebis, kulturis da sulierebis
saerTaSoriso saqvelmoqmedo fondi `xobi~. Tb., 2011
2. erqomaiSvili a., gzebi, adamianebi, simRerebi. Tb., 2011
3. qarTuli galoba. anTologia. Tb., 2016
4. gogebaSvili i., deda ena. gamomcemloba `dedaena~, Tb., 2016
5. maruaSvili l., musikis repetitori, studentis saxelmZRvanelo, Tb. 2016
6. Музыкальный энциклопедический словарь. Москва `Советская энциклопедия~.1990
7. Энциклопедический словарь юного музыканта. Москва `Педагогика”. 1985
8. Васина-Гроссман В., Книга о музыке и великих музыкантах. Изд. “Детская литература”. 1986
9. Nitsche Paul, Die Pfleger der Kinder-und Jugendstimme. Stimmbildung am Lied. BSchott’s Sohne. Mainz, 1970
10. Metzler. Komponisten Lexikon. Herausgegeben von Horst Weber. Verlag J. BMetzler Stuttgart. Weimar, 1992
11. sanoto krebuli `nanina~, 2014 weli, avt. jgufi: n. qumsiSvili, r. julayiZe, a. uSveriZe.

165
am saxelmZRvanelos gayidvis faqtis aRmoCenis SemTxvevaSi,
gTxovT, dagvikavSirdeT cxel xazze (+995 32) 2 200 200

damatebiTi informacia saxelmZRvanelos/seriis Sesaxeb

ixileT veb-gverdebze:
klio.ge
tskarostvali.ge
 musika
ISBN 978-9941-481-23-9
nino qumsiSvili maia oTiaSvili
rati julayiZe irine miqaZe
ia gabunia
9 789941 48123 9

5
5

dafinansebulia `moswavleebis saxelmZRvaneloebiT

uzrunvelyofis programis~ farglebSi
musika
maswavleblis wigni
`klio~
`wyarosTvali~