AN TOÀN SINH HỌC

Nguyen Ngoc Phuong Thao,

Ph.D.
 MỤC TIÊU

• Ghi nhận các sự kiện quan trọng trong lịch

sử của an toàn sinh học.
• Định nghĩa an toàn sinh học.
• Công nhận tầm quan trọng của ATSH vì
nó liên quan đến sự an toàn trong các cơ
sở xử lí mầm bệnh và chất độc.
 LỊCH SỬ VỀ VŨ KHÍ SINH HỌC VÀ
KHỦNG BỐ SINH HỌC
• Vào TK XIV, người Tatars đã sử dụng dịch bệnh để
chống lại thị trấn Caffa. Bệnh dịch sau đó đã ảnh
hưởng đến người Tatars và lan truyền sang Ý.
• Thế kỷ XV, người Tây Ban Nha trộn rượu với máu của
bệnh nhân phong để bán cho kẻ thù Pháp của họ ở
Naples, Ý.
• TK XVIII, Chiến tranh Pháp và Ấn Độ (Pháo đài
Carillon / Ticonderoga), những chiếc chăn bị nhiễm
bệnh đậu mùa đã được trao cho thổ dân châu Mỹ.
 Lịch sử về vũ khí sinh học và khủng
bố sinh học
• TK XIX, Nội chiến Hoa Kỳ, quân miền Nam bán quần áo từ bệnh sốt vàng
da và bệnh đậu mùa cho quân đội Liên minh.
• Chiến tranh TG thứ nhất, bệnh than (Bacillus anthracis) và tuyến trùng
(Burkholderia mallei) đã được sử dụng để gây ô nhiễm thức ăn gia súc và
lây nhiễm cho vật nuôi để xuất khẩu cho các lực lượng Đồng minh.
• Trong những năm 1940, quân đội Nhật Bản đã sử dụng bệnh than và
Yersinia pestis để tấn công các thành phố của Trung Quốc và lây nhiễm cho
các tù nhân chiến tranh.
• Vào năm 1979, vụ phát tán bệnh than trong bình xịt vô tình tại một nhà máy
sản xuất của Liên Xô đã giết chết 68 người và bệnh tật cho những công
dân vô tội. Ken Alibek đào tẩu năm 1992 và mô tả chương trình.
 Lịch sử về vũ khí sinh học và khủng
bố sinh học
• Năm 1984, những người theo Bhagwan Shree Rajneesh ở Oregon đã
nhiễm vi khuẩn Salmonella typhimurium trong quán salad, nhằm gây ảnh
hưởng đến một cuộc bầu cử bằng cách làm cho cử tri bị ốm.
• Năm 1993, Hải quan Canada bắt giữ một người đàn ông ở biên giới Alaska
/ Yukon bằng ricin.
• Năm 1995 tại Nhật Bản, các thành viên giáo phái đã sử dụng khí sarin để
tấn công đồng thời 5 chuyến tàu điện ngầm ở Tokyo. Hơn 3.800 người bị
thương, 1.000 người phải nhập viện và hàng chục người chết. Một số nhân
viên y tế đã bị nhiễm bệnh do truyền tác nhân vào quần áo. Cũng chính
những thủ phạm này đã thực hiện 12 vụ tấn công khủng bố sinh học bất
thành trong khoảng thời gian từ 1990-1995.
• 2001, bệnh than, ở dạng bột, được cố ý gửi đến các mục tiêu thông qua
bưu điện Hoa Kỳ.
 Con đường dẫn đến An ninh sinh
học
• 2006, 19 lọ chứa máu dương tính với HIV bị đánh cắp từ một
bệnh viện ở Canada
• 2009, nghiên cứu sinh sau tiến sĩ đã mang theo 22 lọ DNA
của Ebola trong ô tô của mình để nhập cảnh vào Hoa Kỳ.
• 2009, một cựu thành viên khoa tim mạch ở Mỹ đã đánh cắp
thiết bị trị giá 10000 usd và phá hủy một số thí nghiệm.
• 2012, Kỹ thuật viên bệnh viện Hoa Kỳ bị buộc tội lây nhiễm
HCV cho hơn 40 bệnh nhân phẫu thuật của bệnh viện, trong
đó có một bệnh nhân đã chết vì nhiễm trùng.
• 2012, một cựu nhà nghiên cứu của chính phủ Canada đã bị
chặn lại khi đang trên đường đến sân bay để lên máy bay đi
Trung Quốc khi đang mang theo 17 lọ mầm bệnh bao gồm cả
các chủng vi khuẩn Brucella.
 Con đường dẫn đến An ninh sinh
học
• 1925 “Nghị định thư cấm sử dụng trong chiến
tranh về chất gây ngạt, khí độc hoặc khí khác và
các phương pháp vi khuẩn trong chiến tranh” -
cấm sử dụng vũ khí hóa học và sinh học trong
chiến tranh.
• 1925 Nghị định thư Geneva, có hiệu lực từ năm
1928.
• Nghiên cứu ứng dụng về an toàn sinh học tại Fort
Detrick 1943-1969.
• 1967 biểu tượng Biohazard.
 Các cột mốc quốc tế về an toàn sinh
học
• Công ước về vũ khí sinh học và độc tố (BTWC viết tắt của
“The Biological and Toxin Weapons Convention” ; Công ước
về vũ khí sinh học (BWC viết tắt của “The Biological Weapons
Convention”)): cấm phát triển, sản xuất, tàng trữ, mua lại và
lưu giữ vũ khí sinh học.
• Nghị quyết 1540 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã
được Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhất trí thông qua ngày
28 tháng 4 năm 2004.
• Tập đoàn Australia đã thiết lập và duy trì Danh sách Độc tố và
Tác nhân gây bệnh cho Người và Động vật để Kiểm soát
Xuất khẩu và Danh sách Kiểm soát Thiết bị Sinh học lưỡng
dụng và Công nghệ và Phần mềm Liên quan.
BIOSAFETY: các nguyên tắc, công nghệ và
thực hành ngăn chặn được thực hiện để
ngăn ngừa sự tiếp xúc không chủ ý với vật
liệu lây nhiễm và chất độc, hoặc sự phóng
thích ngẫu nhiên.
 ĐỊNH NGHĨA AN NINH SINH HỌC

“An toàn sinh học nhằm mục đích bảo

vệ con người khỏi các mầm bệnh nguy
hiểm, trong khi an toàn sinh học nhằm
mục đích bảo vệ mầm bệnh khỏi những
người nguy hiểm”.
• R. Salerno & D. Estes, Sandia, 2003
 ĐỊNH NGHĨA AN NINH SINH HỌC
• An ninh sinh học nhằm mục đích ngăn chặn việc cố ý
đánh cắp hoặc chuyển hướng các tác nhân sinh học
để sử dụng với mục đích xấu.
• Cụ thể, nó dựa trên các biện pháp an ninh cá nhân và
thể chế được thiết kế để ngăn chặn mầm bệnh và độc
tố :
– Đánh mất
– Trộm cắp
– Lạm dụng
– Chuyển hướng
– Phát hành có chủ đích
 Những thách thức đối với an ninh
sinh học
• Bản chất của vật liệu
• Môi trường / văn hóa phòng thí
nghiệm
• Tiềm năng sử dụng kép
• Thực hiện
 An toàn sinh học và An toàn sinh học:
Điểm giống nhau

• An toàn sinh học và an toàn sinh học bổ sung cho nhau vì an toàn
sinh học dựa trên một chương trình an toàn sinh học hợp lý và các
thực hành an toàn sinh học tốt sẽ tăng cường an toàn sinh học.

• Nhiều biện pháp của chương trình an toàn sinh học như tự đóng
cửa, ngăn cách vật lý các khu vực phòng thí nghiệm, hạn chế tiếp
cận, kế hoạch ứng phó khẩn cấp, báo cáo tỷ lệ mắc bệnh và cung
cấp điện dự phòng cũng được áp dụng cho chương trình an toàn
sinh học. Ví dụ, kiểm soát tiếp cận trong thực hành an toàn sinh học
yêu cầu quyền tiếp cận phòng thí nghiệm được hạn chế hoặc hạn
chế để giảm khả năng phơi nhiễm. Yêu cầu tương tự cũng có trong
thực hành an toàn sinh học.
 An toàn sinh học và an toàn sinh học:
Sự khác biệt

• Thực hành an toàn sinh học yêu cầu các biển cảnh
báo nguy cơ sinh học phải được dán ở các điểm vào
khu vực ngăn chặn (ví dụ: cửa phòng thí nghiệm) =>
Những thực hành này có thể xung đột với các mục
tiêu an ninh.

• Xung đột giữa an toàn sinh học và an toàn sinh học

liên quan đến việc công bố thông tin có thể được
giảm thiểu bằng cách đảm bảo vị trí của phòng thí
nghiệm được đặt cách xa các khu vực công cộng.
 PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH BẢO
MẬT

• Một chương trình an toàn sinh học dành

riêng cho từng cơ sở và dựa trên hai yếu
tố chính :

– Tiến hành đánh giá rủi ro an toàn sinh học.

– Xây dựng kế hoạch an toàn sinh học.
 PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH BẢO
MẬT
• Người đóng góp.
– Giám đốc khoa học.
– Điều tra viên chính.
– Cán bộ an toàn sinh học.
– Ủy ban an toàn sinh học thể chế.
– Nhân viên phòng thí nghiệm và bảo trì.
– Quản lí cấp cao.
– nguồn nhân lực.
– Công nghệ thông tin.
– Nhân viên an ninh trong nhà.
– Cơ quan thực thi pháp luật địa phương.
 TÓM LƯỢC

• Các mầm bệnh và chất độc có một lịch sử lâu đời được sử dụng làm vũ khí. Khi kiến ​thức
về vi sinh vật học được nâng cao, việc phát triển và sử dụng vũ khí sinh học cũng vậy.
• Với những tiến bộ về công nghệ và tính sẵn có, việc sử dụng các tác nhân khủng bố sinh
học đã gia tăng trong thời hiện đại. Điều này dẫn đến các chương trình chiến tranh sinh
học cũng như các thực hành an toàn sinh học và an toàn sinh học.
• Công ước về vũ khí sinh học và độc tố (BTWC), Nghị quyết 1540 của Hội đồng Bảo an
Liên hợp quốc (UNSCR 1540) và Nhóm Australia là ba cột mốc quan trọng quốc tế về an
toàn sinh học.
• An toàn sinh học nhằm mục đích ngăn ngừa sự phát tán ngẫu nhiên của mầm bệnh và
chất độc có khả năng lây nhiễm hoặc ảnh hưởng đến nhân viên phòng thí nghiệm, dân số
nói chung và môi trường. An ninh sinh học nhằm mục đích ngăn chặn việc cố ý đánh cắp
hoặc chuyển hướng các tác nhân sinh học để sử dụng với mục đích xấu (chẳng hạn như
khủng bố sinh học, vũ khí sinh học).
 TÓM LƯỢC

• Một chương trình an toàn sinh học cung cấp thông tin chi tiết
về các biện pháp an toàn sinh học cho một cơ sở cụ thể.
• Những thách thức đối với an toàn sinh học bao gồm bản chất
của độc tố và mầm bệnh, môi trường và môi trường nuôi cấy
trong phòng thí nghiệm, khả năng sử dụng kép của nhiều
mầm bệnh và những thách thức vốn có trong việc cân bằng
giữa an toàn sinh học và an toàn sinh học.
• An toàn sinh học và an toàn sinh học có một số điểm giống
nhau cũng như khác nhau.
• Một chương trình an toàn sinh học phải dành riêng cho từng
cơ sở và được phát triển bằng cách tiếp cận đa lĩnh vực.
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Khóa đào tạo Y tế Công cộng Canada

• https://training-formation.phac-aspc.gc.ca/