25.02.

2019

CEREBELLUMUN GENEL MOTOR

KONTROLE KATKILARI

Doç.Dr.Ferihan ÇETİN
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi
Fizyoloji Anabilim Dalı

CEREBELLUM VE BAZAL
GANGLİONLARIN GENEL MOTOR
KONTROLE KATKILARI
• Cerebellum bir hareketten diğerine hızlı ve düzgün
geçişte ve motor aktivitelerin zamanlamasında rol
oynar.
• Agonist ve antagonist kas grupları arasında gerekli
etkileşimin düzenlenmesinde ve kas yükü
değiştiğinde kas kasılma şiddetinin kontrolüne
yardımcı olur.

1
 25.02.2019

• Bazal ganglionlar, özel karmaşık motor amaçlara

ulaşmak için paralel ve çoklu ardışık hareketlerin
ardarda gelmesine, hareketlerin doğrultusunu
ayarlamaya, karmaşık kas hareketlerinin
planlanmasına ve kontrolüne yardım eder.

CEREBELLUMUN İŞLEVSEL ANATOMİK

ALANLARI
• 1.Anterior lob
• 2.Posterior lob
• 3.Flokulonodüler lob
• Flokulonoduler lob
cerebellumun en eski
parçasıdır. Vücut
dengesini sağlayan
vestibuler sistemle
birlikte gelişir ve
birlikte görev yapar.

2
 25.02.2019

Cerebellumun anatomik loblarının yandan görünüşü

Cerebellumun işlevsel bölümlerinin arka aşağıdan görünüşü, yüzeyi düzleştirmek için en

alt bölüm aşağı doğru kıvrılmıştır.

3
 25.02.2019

Ön ve Arka Lobların Longitudinal İşlevsel

Bölümleri:
 Vermis:
boyun, omuz, kalça, aksiyal kas
hareketlerinin serebellar kontrolünü sağlar.
 Hemisferin ara bölgesi:
üst ve alt ekstremitelerin distal kaslarının
kontrolü, özellikle el, ayak ve parmaklarla ilgili
kasların kasılmasıyla ilgili.
 Hemisferin yan bölgesi:
ardışık motor hareketlerin planlanmasında
beyin korteksine yardım eder. Bu bölge
olmaksızın vücudun ince motor
hareketlerinde uygun zamanlama ve sıralama
yapılamadığından, hareketler normal
eşgüdümünü kaybeder.

VERMİS VE ARA BÖLGELERDE VÜCUDUN TOPOGRAFİK TEMSİLİ

Cerebellum cortexinde somatik duyusal yansıma alanları

4
 25.02.2019

• Cerebellluma Beyin ve Beyin Sapından Gelen Afferent Yollar:

• 1) Kortikopontocerebellar yol: duyusal cortex, premotor cortex,
motor cortexten kaynaklanarak ponstaki çekirdekler ve
pontocerebellar yollar üzerinden geçerek cerebellumun karşı
hemisferinin yan bölgelerine gelir.
• Buna ek olarak beyin sapının her iki tarafından gelen:
• 2) Olivocerebellar yol: inferior olivaristen cerebelluma geçer. Medulla
spinalis, reticular formatio alanları, bazal ganglionlar ve motor
cortexten gelen liflerle uyarılır.
• 3) Vestibulocerebellar lifler
• 4) Reticulocerebellar lifler

Periferden Gelen Afferent Yollar

• 1) Dorsal spinocerebellar yol
• 2) Ventral spinocerebellar yol
• Dorsal spinocerebellar yollar içinde iletilen sinyaller başlıca: kas
iğciklerinden, Golgi tendon organlarından, derideki dokunma
reseptörlerinden, eklem reseptörleri gibi somatik reseptörlerden gelir.
• Bu sinyaller cerebelluma:
• 1) kasılma durumu,
• 2) kas tendonlarındaki
gerim derecesi,
• 3) vücudun çeşitli kısımlarının
durumu ve hareketin hızı,
• 4) vücut yüzeyine etkili
kuvvetler hakkında bilgi verir.

5
 25.02.2019

• Ventral spinocerebellar yollar:

• 1) rubrospinal yol ve kortikospinal yollarla beyinden,
• 2) medulla spinalis içinden kaynaklanan ve önboynuzlara ulaşan
motor sinyallerle uyarılır.
• Böylece bu ventral lif yolu cerebelluma, ön boynuzlara gelen motor
sinyalin ne olduğunu bildirir. Bu geribildirime önboynuz motor
uyarının efferent kopyası denir.

CEREBELLUMA GELEN BAŞLICA YOLLAR

6
 25.02.2019

CEREBELLUMA GELEN BAŞLICA AFFERENT YOLLAR

7
 25.02.2019

SPİNOCEREBELLAR YOLLAR

• Spinocerebellar yollar impulsları 120m/sn gibi bir hızla ilettiklerinden

cerebellumun periferik kas hareketlerindeki değişimleri anında
öğrenmesi bakımından önemlidir.
• Medulla spinalisten gelen sinyaller spinoreticular yollarla beyin
sapının retikuler fomationuna ve spino-olivar yolla inferior olivar
çekirdeğe taşınır.
• Bu Sinyaller Cerebellumun her iki yanına aktarılır.
• Böylece; cerebellum bilinç dışı çalıştığı halde, vücudun bütün
kısımlarının hareketi ve durumu hakkında sürekli olarak bilgi alır.

8
 25.02.2019

CEREBELLUMUN DERİN ÇEKİRDEKLERİ

VE EFFERENT YOLLAR
Cerebellumun derin çekirdekleri
• Nucleus dentatus
• Nucleus interpositus
• Nucleus Fastigii
• 1) Vermisten kaynaklanan
fastigiial çekirdeklerden geçip
medulla ve ponsa giden yol.
Vestibuler çekirdeklerle yakın ilişki
içinde olduğundan vücudun
dengesini kontrol eder.
• Aynı zamanda reticuler formatio ile
işbirliği yaparak vücudun
durumuyla ilgili davranışların
kontrolünde yer alır.

• 2) Cerebellum hemisferlerinin
ara bölgesinden kaynaklanıp
nucleus interpositusa
geçerek, talamusun
ventroanterior ve
ventrolateral
çekirdeklerinden, cerebral
cortexe, bazal ganglionlara,
reticuler formatio ve nucleus
rubere gelen yol (El ve
ayak parmaklarındaki agonist
ve antagonist kasların
birbirine zıt kasılmalarının
eşgüdümlenmesine yardım
eder)

9
 25.02.2019

• 3) Cerebellum hemisferinin yan

bölgesinden başlayan, nucleus
dentatusa, talamusun
ventrolateral ve ventromedial
çekirdeklerinden geçerek
cerebral cortexe gelen yol
Bu yol beyin cortexi tarafından
başlatılan ardışık motor
aktivitelerin
eşgüdümlenmesine yardım
eder.

CEREBELLUMDAN ÇIKAN EFFERENT YOLLAR

10
 25.02.2019

CEREBELLUMDAN ÇIKAN EFFERENT YOLLAR

Cerebellum Cortexinin İşlevsel Birimi-

Purkinje Hücresi ve Derin Çekirdek Hücresi

• Cerebellumda 30 milyona yakın aynı görevi yapan

işlevsel birim vardır.
• İşlevsel Birim: Purkinje Hücresi + Derin Çekirdek
Hücresi
• Cerebellum Cortexi 3 katmandan oluşur:
Moleküler tabaka
Purkinje hücre tabakası
Granüler tabaka

11
25.02.2019

12
 25.02.2019

• İşlevsel Birimin çıkışı derin çekirdek hücresinden olur. Bu

hücre hem uyarıcı hem de baskılayıcı etkiler altındadır.
• Uyarıcı etkiler, beyin veya periferden cerebelluma giren
afferent lifler ile doğrudan bağlantılardan kaynaklanır.
• Baskılayıcı etkiler Purkinje hücresinden kaynaklanır.

• Cerebelluma gelen afferentler iki tiptir:

1. Tırmanıcı lifler
2. Yosunsu lifler
Tırmanıcı lif, Purkinje hücresinde tek ve 1 sn süren şiddetli dikensi
potansiyel ile başlayan, sonra zayıflayan sekonder dikensi
potansiyellerle devam eden özel bir aksiyon potansiyeline neden
olur. Bu aksiyon potansiyeline kompleks dikenli potansiyel denir.

13
 25.02.2019

• Purkinje hücreleri ve derin çekirdek hücreleri normal dinlenme

koşullarında sürekli ateşleme yaparlar.
• Purkinje hücreleri saniyede 50-100 aksiyon potansiyeli
oluştururlar. Bu sayı derin çekirdek hücrelerinde daha fazladır.

Cerebellumun Derin Çekirdeklerinde Uyarma ve Baskılama Arasındaki

Denge:
Derin çekirdek hücreleri, hem tırmanıcı hem de yosunsu lifler
tarafından doğrudan uyarılır. Bunun aksine Purkinje hücrelerinden
sinyallerle baskılanırlar.
Normalde, derin çekirdeklerden çıkışın orta derecede sürekli uyarma
düzeyinde kalması için bu iki etki arasındaki denge hafifçe uyarmadan
yanadır.

14
 25.02.2019

• İlk olarak motor hareketlerin arttırılması için motor çıkış yollarına

derin çekirdek hücreleri tarafından hızlı uyarıcı sinyal gönderilir. Fakat
birkaç milisaniye sonra Purkinje hücrelerinden baskılayıcı geribildirim
sinyalleri oluşur. Bu baskılayıcı sinyal sönme etkisi yapacak tipte
«gecikme hattı» sağlayan bir negatif geribildirim sinyaline benzer.
• Yani, motor sistem uyarıldığı zaman kısa bir gecikmeden sonra bir
negatif geribildirim sinyali kas hareketini durdurarak hedefin
aşılmasını ve osilasyonu engeller.

 Cerebellumdaki diğer baskılayıcı hücreler:

• Sepet hücreleri
• Yıldız hücreleri
• Bunlar kısa aksonlu inhibitör hücrelerdir.
• Cerebellar cortexteki moleküler tabakada bulunurlar. Bu hücrelerin
aksonları paralel liflere dik açı yapacak şekilde uzayarak komşu
Purkinje hücrelerinde lateral inhibisyona neden olurlar.
• Bu şekilde lateral inhibisyon sayesinde sinyaller keskinleşir.

15
 25.02.2019

• Cerebellumun açma-kapama ve kapama-açma çıkış

sinyalleri:
• Cerebellumun tipik işlevi, bir hareketin başlangıcında,
agonist kaslar için hızlı açma sinyalleri ve antagonist kaslar
için de aynı zamana rastlayan zıt etkili kapatma
sinyallerinin sağlanmasına yardımcı olmaktır.
• Hareketin sonuna yaklaşılırken ise, cerebellum
antagonistler için açma sinyalleri, agonistler için kapatma
sinyallerinin oluşturulmasından ve zamanlamasından
sorumludur.

Purkinje hücreleri motor hataları düzeltmeyi

‘’öğrenir’’- Tırmanıcı Liflerin Rolü
• Cerebellum kas kasılmasının başlama ve bitişine kasılmanın
zamanlamasına vereceği desteğin miktarını öğrenebilir.
• Yeni bir motor aktivite ilk defa yapıldığında cerebellumun kasılmanın
başlamasına ve kasılma sonundaki baskılamaya katkısı ve bunların
zamanlaması, genellikle, hareketin doğru yapılmasına yetmeyecek
kadar hatalıdır.
• Fakat, birçok kez tekrarlandıktan sonra hareketler gittikçe daha
kusursuz hale gelir.
• İstenen sonuç için bazen birkaç hareket yeterli olurken, bazı
durumlarda yüzlerce tekrar gerekir.

16
 25.02.2019

GENEL MOTOR KONTROLDE

CEREBELLUMUN İŞLEVİ
• 1) VESTİBULOCEREBELLUM:
• Flokulonoduler cerebellar loblar( posterior cerebellumun
altında bulunan) ile vermisin komşu kısımlarından
oluşmuştur.
• Vücudun denge hareketlerinin birçoğunun nöron
devrelerini sağlar.

GENEL MOTOR KONTROLDE

CEREBELLUMUN İŞLEVİ
• 2) SPİNOCEREBELLUM:
• Ön ve arka cerebellumun vermis kısmının çoğu ile
vermisin her iki yanındaki komşu ara loblardan
oluşur.
• Özellikle eller ve el parmakları başta olmak üzere
ekstremitelerin distal kısımlarının hareketini koordine
eden devreyi sağlar.

17
 25.02.2019

GENEL MOTOR KONTROLDE

CEREBELLUMUN İŞLEVİ
• 3) CEREBROCEREBELLUM:
• Cerebellum hemisferlerinin büyük yan bölümlerinden
oluşmuştur.
• Bu kısım bütün girdilerini beynin motor cortexi ile ona
komşu olan premotor ve somatik duyu cortexinden alır.
• Çıkış bilgisini tekrar yukarı beyne doğru taşır.
• Ardışık istemli vücut ve ekstremite hareketlerini
planlamak için bütün kortikal duyu motor sistemleri ile
birlikte geribildirim tarzında görev yapar. Bunları gerçek
hareketten1/10sn önce planlar.

18
 25.02.2019

• SEREBELLUMUN HAREKETLERDE AŞMAYI ÖNLEME VE

SÖNDÜRME İŞLEVİ
• BALLİSTİK HAREKETLERİN SEREBELLAR KONTROLÜ

SEREBROSEREBELLUM-SEREBELLUM
HEMİSFERİNİN GENİŞ YAN ALANININ KOMPLEKS
HAREKETLERİ SIRALAMA, ZAMANLAMA VE
PLANLAMA İŞLEVİ
• Ardışık hareketlerin planlanması
• Zamanlama işlevi
• Hareketdışı tahmin edici işlevleri

19
 25.02.2019

SEREBELLUMUN KLİNİK BOZUKLUKLARI

• DİSMETRİ VE ATAKSİ
• AŞMA
• DİSDİADOKOKİNEZİ
• DİZARTRİ
• HAREKET TREMORU (İNTANSİYONEL TREMOR)
• SEREBELLAR NİSTAGMUS
• HİPOTONİ

20