04.02.

2019

Duyusal Reseptörler
Bilginin İşlenmesinde Nöron Devreleri
SomatikSİNİR
Duyular
SİSTEMİNE GİRİŞ
Dokunma ve Durum Duyuları

Doç.Dr. Ferihan Çetin

İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi
Fizyoloji Anabilim Dalı

1
 04.02.2019

Somatik Duyusal Yay

Sinir sisteminin en
önemli rolü değişik
bedensel aktiviteleri
kontrol etmektir. Bu,
tüm vücuttaki uygun
1. iskelet kaslarının
kasılması,
2. iç organlardaki düz
kasların kasılması
3. vücudun pek çok
yerinde bulunan iç
salgı ve dış salgı
bezlerinden aktif
kimyasal maddelerin
salgılanması ile
gerçekleşir.

İskelet Kası Motor Sinir Yayı

İskelet kasları MSSnin

farklı düzeyleri tarafından
kontrol edilir:
1.Medulla spinalis
2.Medulla, pons,
mesencephalon’un
reticuler maddesi
3.Bazal Ganglionlar
4.Cerebellum
5.Motor cortex

2
04.02.2019

3
 04.02.2019

Nörotransmitterlerin Kimyası
MONOAMİNLER
• Asetilkolin
• Serotonin
• Histamin
KATEKOLAMİNLER
• Dopamin
• Norepinefrin
• Epinefrin

4
 04.02.2019

Nörotransmitterlerin Kimyası
AMİNOASİTLER
• Glutamat
• GABA
• Glisin
NÖROPEPTİDLER
• P maddesi
• Enkefalin
• Vazopressin

Beyne duyusal sinyallerin iletilmesi veya kaslara motor

sinyallerin gönderilmesi gibi akut yanıtlara neden olan aracı maddelerdir.

5
 04.02.2019

Nöronların reseptör sayısında değişiklik, belirli tip iyon kanallarının uzun süreli
açılma veya kapanmaları, sinapsların sayı ve büyüklüklerinde oluşan değişiklikler
gibi uzun süreli etkilere neden olurlar.

6
 04.02.2019

 Küçük moleküllü aracı maddenin postsinaptik zar

reseptörü üzerindeki etkisi 1 ms veya daha kısa
sürer. En sık gözlenen etki iyon kanallarının
iletkenliğini arttırmak veya azaltmaktır.
 Na iletkenliğindeki artış uyarılmaya, Cl ve K
iletkenliğindeki artış ise baskılanmaya neden olur.
 Küçük molekül içeren veziküllerin yeniden kazanımı:
Kolin Asetiltransferaz
 Kolin + Asetil CoA Asetilkolin

Asetilkolinesteraz
 Asetilkolin Kolin + Asetat

 Asetilkolin;
 Ach sinaptik kavşak terminallerinin sitoplazmasında
Asetilkoenzim A ve Kolin’den ( birçok yiyecekte bulunan sıradan
bir besindir) sentez edilir ve kavşak vezikülleri içinde depo edilir.
 1) motor korteksteki piramidal hücre sonlanmalarından
 2) bazal ganglionlardaki birkaç farklı nöron tipinden
 3) iskelet kaslarına gelen motor nöronlardan
 4) otonom sinir sisteminin preganglionik nöronları
 5) parasempatik sinir sisteminin postganglionik nöronları
 6) sempatik sinir sisteminin bazı postganglionik nöronlarından
salınır.
Asetilkolin çoğu durumda uyarıcı etkiye sahip olmakla birlikte,
bazı parasempatik sinir sonlanmalarında kalpte sonlanan vagus
sinirinde olduğu gibi baskılayıcı etkiye sahiptir.

7
04.02.2019

8
 04.02.2019

ASETİLKOLİN RESEPTÖRLERİ

• ASETİLKOLİN RESEPTÖRLERİ:
• 1) Nikotinik asetilkolin reseptörleri (ligand kapılı
reseptörlerdir)
• 2) Muskarinik asetilkoin reseptörleri (metabotropik
reseptördür)

ASETİLKOLİN RESEPTÖRLERİ
• Nikotinik reseptörler: Sinir-kas kavşağında, otonom
ganglionlar ve MSS’nde bulunurlar.
• Muskarinik reseptörler: Mantarların toksisitesinden
sorumlu alkaloid olan muskarinin etki ettiği reseptörlerdir.
Bu reseptörler G-proteinleri üzerinden etki eder ve
enzimlerin ve iyon kanallarının aktivitelerini değiştirir.
Beyinde kolinerjik sinapslarda ve çeşitli bezleri, organları,
özellikle kalbi innerve eden sinapslarda yaygın olarak
bulunurlar.
• Atropin, muskarinik reseptör antagonistidir.

9
 04.02.2019

Postsinaptik nöronda «ikinci haberci» sistemi

-G proteinine yanıt olarak kanalların açılması (örn potasyum kanalı)

-Nöronda cAMP veya cGMP aktivasyonu
-Bir veya daha fazla sayıda hücre içi enzimin aktivasyonu
-Gen transkripsiyonununaktivasyonu

10
 04.02.2019

Axon hillock (akson tepeciği)

11
04.02.2019

12
04.02.2019

13
04.02.2019

14
 04.02.2019

(Akson tepeciği)

15
04.02.2019

16
04.02.2019

17
04.02.2019

18
04.02.2019

19