F2 MuskarinikAgonistler Parasempatomimetikler 2023 - 24EY

PARASEMPATOMİMETİKLER
Prof. Dr. Ersin Yarış

Karadeniz Teknik Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Farmakoloji Anabilim Dalı
PARASEMPATİK SİSTEM (5)
* Parasempatik Sistemi Etkileyen İlaçlar…
- Kolinomimetik (Parasempatomimetik) ilaçlar
(Asetilkolin benzeri etki gösterirler)
. Muskarinik ve nikotinik kolinoreseptörleri
aktive edenler
. Asetilkolin esteraz enzimini bloke edenler
. Gangliyonları direkt stimüle eden ilaçlar
(Nikotinik agonistler)
- Parasempatolitik ilaçlar
PARASEMPATİK SİSTEM (5A)
* Parasempatik Sistemi Etkileyen İlaçlar…
* Asetilkolinin Sentezi…
- Kolinin enzimatik asetilasyonuyla ACh oluşur
- Katalizör “kolin asetiltransferaz”dır
- Asetil kaynağı “asetilkoenzim A”dır
. Mitekondrilerde sentezlenir
- Kolin kaynakları
. Yıkılan ACh’den çıkan kolin
. Yıkılan fosfolipidlerden çıkan kolin
. Diyetle alınan eksojen kolin
PARASEMPATİK SİSTEM (6B)
* Asetilkolinin Depolanması…
- Kolin pompası kolini sinir ucuna taşır
- Kolin uptake mekanizması denilir
. Yüksek afiniteli kolin transportörü
- Pompa ACh’i uptake etmez
- Oluşan ACh veziküllerde depolanır
. Granülsüz depo vezikülleri
. Veziküler pompa, sitoplazmadan
veziküle ACh pompalar
PARASEMPATİK SİSTEM (6C)
* Asetilkolinin Sentezlenmesi ve Depolanması…
PARASEMPATİK SİSTEM (6D)
* Asetilkolinin Sentezlenmesi ve Depolanması…
* Kolinomimetik İlaçların Farmakolojik Etkileri…
- Kolinerjik reseptörleri
direkt veya indirekt olarak aktive ederek
kolinerjik sistemin uyarılmasına benzer
(parasempatomimetik etki gösteren) ilaçlardır
. Muskarinik ve nikotinik kolinoreseptörleri
aktive edip asetilkolin benzeri etki gösterirler
- Asetilkolini parçalayan asetilkolin esteraz
enzimini bloke eden ilaçlar da
dolaylı olarak kolinomimetik etki gösterirler
Muskarinik Reseptörler
M1 M2 M3 M4 M5
(Nöral) (Kardiyak) (Glandüler, Düz kas)
Lokalizasyon Otonomik gangliyon Kalp: Ekzokrin bezler: SSS SSS
Mide ve tükrük Atrium Mide, tükrük bezleri
bezleri Sinoatriyal düğüm Düz kas:
GİS, göz, mesane, damar
Hücresel yanıt Eksitasyon İnhibisyon Stimülasyon İnhibisyon Eksitasyon
İP3, DAG artar CAMP azalır İP3 artar CAMP azalır İP3 artar
İşlevsel yanıt SSS eksitasyonu Kalpte inhibisyon Mide ve tükrük salgı artışı
Mide salgısında Santral muskarinik GİS düz kaslarında kasılma
artma etkiler Oküler akomodasyon
Vazodilatasyon
Agonistleri Asetilkolin M1 gibi M1 gibi M1 gibi M1 gibi
Karbakol
Oksotremorin
McNA343
Antagonistleri Atropin Atropin Atropin Atropin Atropin
Disikloverin Disikloverin Disikloverin Disikloverin
Tolterodin Tolterodin
Etki Lokalizasyon Antagonist
Mekanizması
M1 Gq Sinir dokusu Pirenzepin
Atropin
M2 Gi Kalp Tripitramin
Atropin
M3 Gq Düz kas, glandlar Darifenasin
Atropin
M4 Gi Oküler Atropin
M5 Gq ?
* Muskarinik Reseptörler…
* Muskarinik Reseptörler…
* Muskarinik Reseptör Aktivasyonu ve Dokular…
- Kalpteki etkileri
. Sinoatrial düğüm
(Atış hızında azalma)
. Atriyumlar
(Kasılma gücünde azalma, aksiyon potansiyeli
süresinde ve refrakter periyotta kısalma)
. Atriyoventriküler düğüm ve iletim sistemi
(İletim hızında azalma, A-V blok)
* Muskarinik
Reseptör
Aktivasyonu ve
Dokular…
- Kalpteki etkileri
(SAD, AVD)
- Arteriyoller
. Koronerlerdeki
(Genişleme; NO aracılığıyla)
. Karın, beyin, akciğer, tükrük bezlerindeki
(Genişleme; NO aracılığıyla)
- Akciğerler
. Bronş düz kasları
(Kasılma)
. Mukozanın mukus salgısı
(Artma)
. Mukozanın seröz salgısı
(Artma)
- Göz
. İrisin sfinkter kası
(Kasılmaya bağlı miyozis)
. Siliyer kaslar
(Kasılma; yakın görme için)
. Aköz hümör direnajı
(Artma)
- Mide
. Tonus ve motilite
(Artma)
. Sfinkterler
(Gevşeme)
. Asid salgısı
(Artma)
. Gastrin salgısı
(Artma)
- Barsak
. Tonus ve motilite
(Artma)
. HCO3- salgısı
(Artma)
. Sfinkterler
(Gevşeme)
. Salgılama
(Artma)
- Safra kesesi ve yolları
(Kasılma)
- Özofagus alt ucu sfinkteri
(Kasılma; NANK ile gevşeme)
- Mesane - Üreter
. Fundus (detrusör) . Motilite ve tonus
(Kasılma) (Artma)
. Trigon ve sfinkter - Penis
(Gevşeme) (Ereksiyon)
- Dış salgı bezleri
. Tükürük bezleri
(Bol, sulu ve K+’lu salgı)
. Gözyaşı bezi
(Salgılama)
. Nazofarenks
(Salgılama)
. Pankreas
(Salgılama)
- Paradoksal korku tepkisi
. Aşırı korku, endişe durumunda görülebilir
. Parasempatik sistemin
anormal aktivasyonuna bağlı bir tablodur
. Vazovagal senkop
. İdrar çıkarma ve dışkılama kontrolunun kaybı
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR (1)
* Muskarinik Reseptör Agonistleri…
- Muskarinik kolinerjik reseptörlerde aktivasyon
- Etkileri parasempatik sinir uyarısına benzer
. Parasempatik uyarıdan bağımsız
- Yüksek dozlarda nikotinik reseptörleri de
uyarırlar
- SSS’ ye geçebilenler (tersiyer amin) oradaki
kolinerjik reseptörleri de uyarırlar
(Normal dozlarda etkileri belirgin değil !)
- M1, M2, M3 ve M4 reseptörler üzerine eşit etki

gösterirler
* Muskarinik Reseptör Agonistleri…

- Kimyasal yapılarına göre iki alt gruba ayrılırlar
1) Kolin esterleri
2) Parasempatomimetik alkaloidler ve
sentetik analogları
Parasempatomimetik ilaçlar,
genel bir kural olarak
damar düz kaslarını ve sfinkter kaslarını
gevşettikleri halde
diğer yapıların düz kaslarını kasarlar
* Muskarinik Agonistler ve Kalp-Damar sistemi…

- Düşük dozlarda kan basıncını düşürürler
. NO’ ya bağlı vazodilatasyon (Refleks taşikardi !)

- Yüksek dozlarda; bradikardi, kalp bloku,
kalp durması
-Negatif kronotropik etki
- Atriyum kasında
. (-) İnotropik etki, iletim hızında yavaşlama
. Aksiyon potansiyeli süresini ve
refrakter periyodu kısaltırlar
- A-V düğümde
. İletim hızını azaltır, refrakter periyodu uzatırlar
- Atriyum kasında
. (-) İnotropik etki, iletim hızında yavaşlama
. Aksiyon potansiyelinin süresini ve
refrakter periyodu kısaltırlar
(Parsiyel veya tam blok)
- Purkinje liflerinde
. A-V düğümdeki etkileri gibi
- Ventrikül kasını etkilemezler
* Muskarinik Reseptör, Kalp, K+ kanalı…
* Muskarinik Agonistler ve Mide-Barsak Kanalı…

- Çeper düz kaslarını kasarlar
- Peristaltik kasılmaların amplitüd ve sıklığını
artırırlar
. Midenin boşalmasını ve barsak içeriğinin
geçiş süresini kısaltırlar
-Barsak tonusunu artırırlar
- Safra kesesi ve safra yollarında spazm
* Muskarinik Agonistler ve Solunum Yolları…
- Bronkospazm
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR (6A)
* Muskarinik Agonistler ve Mide-Barsak Kanalı…

* Muskarinik Agonistler ve Göz…

- Miyozis (İrisin sirküler kasını kasarlar)
. İrisin kalınlığı azalır
. İrido-korneal açı
genişler
. Aköz hümörün
Schlemm kanalından
akışı artar
. Göz içi basıncı düşer

- Akomodasyon spazmı
(Siliyer kaslarda kasılma)
. Lens bombeleşir, kırıcılığı artar
. Göz yakın görmeye ayarlanır
- Lokal uygulamada göz kızarması
* Muskarinik
Agonistler ve
Göz…
* Muskarinik Agonistler ve Dış Salgı Bezleri…

- Tükürük bezlerinde bol ve sulu salgılama
(Hipersalivasyon)
-Midede asid, pepsin ve musin salgısında artma
- Barsak mukoza salgısında artma
- Pankreas tripsin, amilaz ve lipaz salgısında artma
- Solunum yolları mukoza salgısında artma
- Rinore
- Lakrimasyon
- Terleme
* Muskarinik Agonistler ve Üriner Sistem…

- Mesanenin detrüsör
kasını kasarlar
- Trigon kasını gevşetip
sfinkterin tonusunu
azaltırlar
- Üreterlerin tonusunu
ve peristaltik
hareketlerini
artırırlar
* Musk. Agonistler / Kolin Esterleri / Asetilkolin…

- Non-selektif etki
. Muskarinik ve nikotinik reseptörleri etkiler
- Kolinesterazlar tarafından yıkılır
- İlaç olarak göz cerrahisi sırasında
miyozis amacıyla kullanılır (%1’lik oft. damla)
- Ağız yolundan kullanılmaz (Emilimi iyi olsa da !)
* Musk. Agonistler / Kolin Esterleri / Betanekol…

- Yalnızca muskarinik etkilidir
- Kolinesterazlara dayanıklıdır
- Mesane ve mide-barsak düz kasları üzerine
güçlü selektif etki
-Mide barsak ve mesane atonilerinde kullanılır
- Türkiye’de pazarlanmamıştır !
* Musk. Agonistler / Kolin Esterleri / Karbakol…

- Muskarinik etkileri yanında belirgin nikotinik etki
- Kolinesterazlara dayanıklıdır
- Oftalmolojide cerrahi işlem sırasında
miyozis sağlamak için intraoküler kullanılır
* Musk. Agonistler / Kolin Esterleri / Metakolin…

- Muskarinik etkileri yanında düşük nikotinik etki
- Psödokolinesterazlara dayanıklıdır
- Kardiyovasküler sistem üzerine selektif etki
- Subklinik astımda test ilacı (0.25mg/ml aerosol)
- Türkiye’de pazarlanmamıştır
* Musk. Agonistler / Kolin Esterleri …

Kalp-Damar Mide-Barsak Mesane Nikotinik Kolinesteraza Göz
Sistemi Kanalı Etkinlik Dayanıklılık
Asetilkolin
++ ++ ++ ++ - +
Betanekol
+ +++ +++ - +++ ++
Metakolin
+++ ++ ++ + + +
Karbakol
+ +++ +++ +++ +++ ++
* Musk. Agonistler / Alkaloidler / Pilokarpin…

- “Pilocarpus jaborandi” bitkisinden elde edilir
- Muskarinik reseptörleri etkiler
- En etkili olduğu yer ter bezleridir
- Göze lokal uygulandığında
“akomodasyon spazmı” ve “miyozis” yapar
- Glokom tedavisinde kullanılır
. %1-6’lık solüsyonları kullanılır
* Musk. Agonistler / Alkaloidler / Muskarin…

- Doğal kaynağı “amanita muskarina” mantarları
- Kuvarteneramin yapısındadır
- Deneysel değeri vardır
. İlaç olarak kullanılmaz
* Musk. Agonistler / Alkaloidler / Arekolin…
- “Areca catechu” bitkisinden elde edilir
- Deneysel değeri vardır
. İlaç olarak kullanılmaz
* Musk. Agonistler / Alkaloidler / Aseklidin…
- Glokom tedavisinde kullanılır
. %0.5-2’lik solüsyonları
- Sentetik alkaloiddir (Türkiye’de pazarlanmamıştır !)
* Musk. Agonistler / Alkaloidler / Oksotremorin…
- Sentetik bir ilaçtır
- “Deneysel parkinson” modeli oluşturmak amacıyla
. Beyinde striatumdaki muskarinik reseptörleri
selektif olarak etkiler
(Ataksi, tremor ve rijidite; Parkinsonizm benzeri belirtiler)
* Kolinomimetikler ve Organ Sistemleri / Özet…
* Antikolinesteraz İlaçlar…
- Genel özellikleri
. Asetilkolinesterazı inhibe ederek etki ederler
. Hem muskarinik hem de nikotinik reseptörler
üzerinden etkili olurlar
. Hem gerçek hem de psödokolinesterazı
inhibe ederler; esas etki gerçek enzimin
inhibisyonu ile ortaya çıkar
(En az %50’sinin inhibisyonuyla)
. Reversibl ve irreversibl inhibitörler vardır
- Genel özellikleri
. Antikolinesterazlar asetilkolin esteraz’a karşı
asetilkolinle yarışmaya girerler
. Antikolinesterazlar enzimi karbamillerler
(Böylece enzim daha geç hidrolize edilir)
. Asetilkolinesterazı inhibe ederek etki ederler
(En kısa etki süresine sahip “Edrofonyum”)
(En uzun etki süresine sahip “Distigmin”)
- Tüm kolinerjik sinapslarda kolinesterazı
inhibe ederek ACh’in parçalanmasını engellerler
- Tüm kavşaklarda ACh biriktiğinden böylelikle
muskarinik + nikotinik etki gösterirler
- Dolaşım Sistemi dışındaki etkileri
muskariniklerle aynıdır
. Kardiyovasküler sistemde
sempatik aşırımı artırdıkları için
kan basıncını diğer bütün kolinerjik ilaçlardan
farklı olarak yükseltirler
* Antikolinesteraz İlaçlar / Reversibl İnhibitörler…
- Karbamatlar…
. Fizostigmin (TC’de yok) . Neostigmin
. Pridostigmin . Edrofonyum (TC’de yok)
. Ambenonyum (TC’de yok) . Distigmin (TC’de yok)
- Santral Etkili İnhibitörler
(Alzheimer hastalığında kullanılırlar !)
. Donezepil
. Rivastigmin
. Tetrahidra aminoakridin (Takrin) (TC’de yok)
* Antikolinesteraz İlaçlar / Böcek asetilkolinesterazına
etkili olanlar…
- Karbaril (Sevin)
- Aprokarb (Baygon)
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR (28B)
* Antikolinesteraz İlaçlar / Reversibl İnhibitörler /
Fizostigmin…
- Fhysostigma venenosum (calabar baklası) kaynağı
- Mukozalardan iyi absorbe olur
- Etki süresi 30-60 dk
- Geçmişte parenteral yoldan atropin ve
trisiklik antidepresan zehirlenmelerinde
antidot olarak kullanılmış (1-2 mg)
- Göz içi basıncını düşürmek için 0,5-1 mg kullanılır
Neostigmin…
- Parenteral yoldan metan sülfonat tuzu kullanılır
- Orta etki sürelidir
- Oral dozu 15-30 mg
* Pridostigmin… Miyestenia Graviste
kullanılmak üzere
* Distigmin… çıkarılmış uzun etki
* Ambenonyum… süreli ilaçlardır
* Miyastenia
Gravis…
Edrofonyum (Tensilon ®)…
- Miyastenia Gravisin tanısını koymak veya
bu hastalarda antikolinesteraz ilacın
dozunun titrasyonu için test ilacı olarak kullanılır
- Tek dozun (IV) etkisi 5-10 dk sürer
Tensilon Testi
Önce Sonra
* Kolinomimetikler Genel Çerçeve / Özet…
* Kolinoseptör Aktivatörleri – Antikolinesterazlar / Özet…
* Antikolinesteraz İlaçlar / İrreversibl İnhibitörler /
Organofosfatlar…
- Tarım ilaçlarında bulunurlar
- Enzime kovalent bağlanırlar
- Bağlanmaları sonucu girişim yapılmazsa
enzim etkinliğinin yeniden başlaması yeni enzim
sentezlenmesi ile olur, haftalar aylar sürer
. Enzimin asil bağlayan kısmına bağlanan dialkilfosfat
grubu bir süre sonra monoalkilfosfata döner;
ilaç ile enzim arasındaki bağ daha da güçlenir ve
kırılmaz hale gelir (eskime=aging)
* Antikolinesterazİlaçlar / İrreversibl İnhibitörler /
Organofosfatlar…
- Paration - Paraokson
- Malation (TC’de yok !)
. Tarımda kullanılır (İnsan toksisitesi düşük !)
. %1’lik toz seklinde vücut bitine karşı kullanılır
- Ekotiyofat (TC’de yok !)
. %0,06-0.25’lik solüsyonları göze uygulanır
- İzoflurat (TC’de yok !)
. Glokom tedavisinde kullanılır
* SSS’de Etkili İlaçlar / Organofosfatlar / Özet…
* Antikolinesteraz İlaçlar / İrreversibl İnhibitörler /
Sinir Gazları…
- Çok çok toksik organofosfattırlar (Savaş gazı !)
. Tabun . Sarin . Soman
Halepçe (Irak) Katliamı… 19.11.1988

* Antikolinesterazların Farmakolojik Özellikleri…
- Kalp dışındaki etkileri diğer parasempatomimetik
ilaçlarla aynıdır
- Dolaşım solunum sisteminde
. Kan basıncını yükseltirler, bradikardi yaparlar
- Çizgili kaslarda stimülasyon yaparlar
. Uyarıcı etki miyastenia gravisli hastalarda belirgin
. Yüksek dozlarda
fasikülasyon ve depolarizasyonlu felç yaparlar
* Antikolinesterazların Farmakolojik Özellikleri…
- Santral sinir sisteminde…
. Vazomotor merkezi ve solunum merkezini
uyarırlar
.Kabuslu rüya, huzursuzluk
. Ağır zehirlemede SSS’de depresyon
(Bu belirtiler muskarinik reseptörlerle oluşur
ve atropinle ortadan kalkar !)
* Parasempatomimetik ve Antikolinesteraz İlaçların
Klinikte Kullanımı…
- Postoperatif paralitik ileus ve mesane atonisi
. Betanekol 2,5-5 mg s.c. veya 20-25 mg P.O.
. Neostigmin 0,5-1 mg s.c.
(Mekanik obstrüksiyonlarda kullanılmazlar !)
- Nörojenik (paralitik) mesane bozuklukları
. Betanekol 15-30 mg/gün 3 kez P.O.
- Detrusor - internal sifinkter dissinerjisi
. Betanekol + Prazosin (alfa1-blokör)
- Kompetitif tipteki nöromüsküler bloke edici
ilaçların etkisini bitirmek için
- Glokom tedavisinde
. Pilokarpin
(%4’lük solüsyonu 3 x 1-2 damla göze)
. Fizostigmin salisilat
(%0,5-1’lik solüsyonu 3x1 damla)
. Ekotiofat
(%0,06-0,25’lik solüsyonu)
. Aseklidin
(%0,5-2’lik solüsyonu)

- Atropin ve trisiklik antidepresanlara bağlı
zehirlenmelerde
. Fizostigmin
(1-4 mg, I.V., Saatte bir yinele !)
(Çocuk dozu erişkin dozunun yarısıdır !)
- Gastroözefagial reflü
. Betanekol
(Günde 4 kez 25 mg P.O.)

- Miyastenia gravis
. Edrofonyum
(Miyastenik kriz ile kolinerjik krizi
ayırt etmek için 1-2 mg verilir;
Felç ağırlaşıyorsa kolinerjik,
hafifliyorsa miyastenik kriz olduğuna
karar verilir)

Yan Tesirleri…
- Bulantı, kusma, karın ağrısı, diyare
- Aşırı terleme, hipersalivasyon, rinore, lakrimasyon
- Görme bulanıklığı
- Bronkospazm
Kontrendikasyonları…
- GİS ve üriner kanalın mekanik tıkanmaları
- Hipertiroidizm, astım, peptik ülser, gebelik

Kontrendikasyonları…
- GİS ve üriner kanalın mekanik tıkanmaları
- Hipertiroidizm
- Astım
- Peptik ülser
- Gebelik

F2 MuskarinikAgonistler Parasempatomimetikler 2023 - 24EY

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

F2 MuskarinikAgonistler Parasempatomimetikler 2023 - 24EY

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PARASEMPATOMİMETİKLER

Prof. Dr. Ersin Yarış

- M1, M2, M3 ve M4 reseptörler üzerine eşit etki

* Muskarinik Reseptör Agonistleri…

* Muskarinik Agonistler ve Kalp-Damar sistemi…

* Muskarinik Agonistler ve Kalp-Damar sistemi…

* Muskarinik Agonistler ve Mide-Barsak Kanalı…

* Muskarinik Agonistler ve Mide-Barsak Kanalı…

* Muskarinik Agonistler ve Göz…

* Muskarinik Agonistler ve Göz…

* Muskarinik Agonistler ve Dış Salgı Bezleri…

* Muskarinik Agonistler ve Üriner Sistem…

* Musk. Agonistler / Kolin Esterleri / Asetilkolin…

* Musk. Agonistler / Kolin Esterleri / Betanekol…

* Musk. Agonistler / Kolin Esterleri / Karbakol…

* Musk. Agonistler / Kolin Esterleri / Metakolin…

* Musk. Agonistler / Kolin Esterleri …

* Musk. Agonistler / Alkaloidler / Pilokarpin…

* Musk. Agonistler / Alkaloidler / Muskarin…

Halepçe (Irak) Katliamı… 19.11.1988

* Parasempatomimetik ve Antikolinesteraz İlaçların

* Parasempatomimetik ve Antikolinesteraz İlaçların

* Parasempatomimetik ve Antikolinesteraz İlaçların

* Parasempatomimetik ve Antikolinesteraz İlaçların

You might also like