YEREL HORMONLAR

1)Yerel dolasimi duzenler 2)Yangiyi etkiler

#SINIFLANDIRMA

A)Dekarboksile amino asitler

Histamin, Serotonin

B)Peptidler
Anjiyotensin, kinin, VIP, P maddesin

C)Eikazonoidler
PG, LT1, Tx, PGI

Histamin ve antihistaminikler vucutta 3 yapida yerlesir

1)Mast hucreleri(bag doku hucreleri esas depo yerleri)
2)Noronal sistem(en yogun hipatalamusta)
3)Diger hucreler (mide-bagirsak,hizli cogalan)

Kanda bazofillerde depolanir.

##Histamin resoptorleri (H1, H2, H3)

H1- klasik antihistaminikler (duz kas,endotel ve beyinde)
H2-buriamid, metiamid, simetidin(mide kalp kasi ve mast hucreleri)
H3-tioperamid, iyodofen-propit (beyin, miyenterik pleksus ve noronlarda)

Antihistaminikler
Fizyolojik antogonistler (adrenalin, efedrin, izoprenalin)
Metabolik antoginistler (histidin, N- metil transferaz)
Histamin resoptorleri (H1,H2,H3)
Mast hucre zarinin dayaniklgini artiranlar(kromalin, ketotifen)

H1 resoptor blokorleri (etanolamin,piperazin, fenotiyazin) difenhidramin

Etki sekli a) dogrudan resoptorleri bloke ederek
b) histaminle yarismali blokaj

Kullanilmasi: Allerjik hastaliklar, tasit tutmasi (meniere hastaligi- difenhidramin), kusma

kesici (piperazin,fenotiyazin)

H2 resoptor blokorleri (yapiya yonelik, yapi etki iliskisi)

Peptik ulser sagaltiminda kullanilir.(beseri hekimlik: mide ulserleri)
##Buriamid, metiamid, simetidin,ranitidin

histaminle yarismali etki

Mast hucrelerinin dayanikligini artiranlar (Kromalin, Ketotifen)

Histamin ve diger otakoidlerin salinimi onlenir. SAMP duzeyi artar, Ca girisi azalir
Bronsiyal astimda kullanilir
##Mide asit pompasinin etkiniligini englleyen Omeprazol

Siklooksijenaz urunleru (PG, PGI,Tx) on madde arasidonik asit

Biyotransformasyona akciger, bobrek ve dalakta ugrarlar

PGE ve PGF: oksitosin benzeri etki (solunumu ve duz kaslari gevsetir)

PGE2alfa: sari cisim gerilemesi, istenmeyen gebelik, kizginlik duzenlenmesi (solunumu ve
duz kaslari daraltir)

Serotonin ve antagonistleri
Trombositlerde sentez yok sadece depolanir
Dogrudan etki damarlarda buzulme (histaminle tersinir)
Metiserjid, siproheptadin (migren), ondansetron, ketanserin

Anjiyotensin ve antagonistleri
Bobrek- kan dolasimi arasi dengeyi saglarlar
Junktaglomeruller hucrelerinden renin salinimi
Anjiyotensin NA dan daha guclu bir damar daraltici
Aldesteron: Na tutulmasi, K ve H atilmasina

Kininler
Damar genisletici ve kan basinci dusurucu
Antoginisti : aspirin

Hipatalamus ve Hipofiz hormonlari

Gonadotropin saliverici hormon (GnSH) (Kimyasal kisirlastirici)

FUH ve LH saliverilmesini artirir.
Etkileri donusumludur.ineklerde yumurtalik kistlerinin sagaltiminda kullanilir.
Gonadorelin, buserelin, fertirelin, lecirelin

Somatostasin(BH-SEH) (okteroid)
Buyume hormonu engelleyicisi

Tirotropin saliverici hormon (TSH)

Troid bezi etkilemesi yaninda, beyinde NM madde olarak gorev yapar.

Hipofiz hormonlari

Agiz ve dis derisinden gelen:adenohipofiz

Beyin tabanindan gelen : norohipofiz

Salgi huceleri: asidofil,bazofil, kromofoblar(hormon salgilmaz)

Gonadotropinler (yumurtalik ve testisleri etkilerler)

5 gonadotropin mevcuttur. 2 si hipofizden, 3 plesantadan
FUH koriyonik gonadotropin
LH koriyonik FUH
Gebe kisrak serumu gonadotropini
FUH:sperma uyarimi, yumurtlama ve cinsiyet hormonlarinin sentezini duzenler.erkeklerde
sperma uretimini tesvik eder.
Leyding hucrelerini etkilemez

LH: disilerde yumurta olgulasmasi, yumurta gelismesi, saris cisim gelismesi ve ostrojen
salinimi
Erkeklerde ise leyding hucrelerini etkileyerek testeron sentezi ve salgilanmasi

Koriyonik gonadotropinler (KG)

Gebelik degerlendirmede kullanilir. Gebeligin 50. gunu max. Seviye

#### ADH ve OT
ADH—vucudun su dengesi
OT--- uterus kaslari ve meme bezine etkin

Sentezleri: hipatalamus salinimi: hipofiz arka lobu

####antidiuretik hormon vucut su dengesi en onemli yeri sekersiz seker hastaligi Diabetes
insipidus.

#### sut ile ilgili 2 hormon

oksitosin—arka hipofiz
prolaktin--- on hipofiz

gonadal hormonlar:
erkekte testeron
diside ostradiol-17 beta, progesteron

Glukokortokoidler—(kesin soru)
Yangi onleyicidir. Etkeni ne olursa bag dokuyu baskilar ve yangiyi onler.hormanal bozukluk
ve adrenal bez yetmezliginde kullanilir.

Kortizol ve kortikosteron
At- goz hastaliklarinda
Gevisenler—ketozis sagaltimi ve eklem hastaliklarinda
Kopek,kedi—Eklem hastaliklari

Adrenal bezin kabuk kismi yasam icin mutlaka onemlidir. Nedeni (aldesteron)

Glukagon ile insulin zit etkilidir.

#### Perklorat troksin sentezini engeller.

####Kalsitonin salgilayan hucreler. C hucreleri #####

paget hastaliginin ozel ilaci: kalsitonin

Bobrek ve idrar yollarini etkileyen maddeler

Idrar sokturuculer:diuretikler

Etki yerleri: 1)proksimal tubuller(KA nin etkinligini engelleyenler,civali bilesikler,osmatikler)

2)henle kivrimi(Furosemid, etakrinik asit, bumetanid)
3)distal-tubul toplayici kanallari(tiazidler, aldesteron antagonistleri, KA nin E.E)

Na atilisi fazla is isetici o derece gucludur.

Tiazidler vit. D zehirlemesinden Ca uzerinde etkilidir.

Etki sekillerine gore iseticiler:

Osmatik maddeler: su, mannitol, glikoz, tuzlar
KA nin etkinligini engelleyenler:### asetazolamid, metazolomid, diklorfenamid
Aldesteron antagonistleri: spirinolakton, kenrenon
Kalp-damar sistemi ilaclari: kalp glikozidleri
Ksantinler: teofilin, kafein

Sodyum kaybi yapanlar:civali bilesikler

KA nin etkinligini onleyenler: asetazolamid, metazolamid
Klor kaybi yapanlar: tiazidler
Ureik asitin atilmasini azaltanlar:tiazidler,furosemid, etakirinik asit,spironolakton
Potasyum tutanlar:aldesteron antagonistleri,tiamteren,amilorid

Tiazidler bobreklerden Ca um atilmasini saglarlar. Tiazid temsilcisi (hidroklorotiazid)

### kivrim iseticileri: furosemid, bumetanid, etakrinik asit

Furosemid vucutta %60-65 oraninda emilir.Yaris atlarinda burun kanamasini onlemek icin
yaristan once 60-90 dk once verilir.

NA kanalini engelleyen iseticiler: tiamteren ve amilorid.

Metilksantinler icinde isetici etkisi en kuvvetli olan teofilin dir.

İdrari asitlestiren maddeler:

Sodyum klorur, amonyum klorur, askorbik asit, metiyonin, kloretamin, sodyum asit
fosfat

İdrari alkalilestiren maddeler:

Sodyum bikarbonat,sodyum asetat, sodyum sitrat, potasyum tuzlari
Sivi elektolit ve asit baz dengesi

Susama ve su icme merkezleri hipatalamusun: alt, orta ve on bolgesi

Evikalan degeri: atom-mol.agirligi / iyonik deger

NaCL cozeltisi %0.9 degerindedir. (serum fizyolojik)

Postasyum dengesi
Hipokalemi—K eksikligi (alkoloz)
Hiperkalemi---K fazlaligi (asidoz)

Hipokalemi sagaltiminda ishal olaylarinda kullanilan cozelti Darrow cozeltisi

Hiperkalemi sagaltiminda sodyum bikarbonat kullanilir.

Kalsiyim dengesi
Hipokalsemi—eksikligi sagaltimda : kalsiyum glukonat
Hiperkalsemi--- fazlaligi sagaltimda: furosemid + sivi

Magnezyum dengesi
Hipomagnezemi--- eksikligi sagaltimda : magnezyum sulfat
Hipermagnezemi—fazlaligi sagltimda: furosemid ile zorunlu iseme

Hafif dereceli su kaybi: %4 (dehidrasyon belirtisi yok, kusma ve ishal var)

Orta dereceli su kaybi: %6 (pik yapar)
Siddetli su kaybi: %8 (deri tamamen elastikiyetini kaybetmis)

Plazma yerini tutan madde:DEKSTRAN 70-75 (makrodeks)

DEKSTRAN 40 (rheomakrodeks)

Dolasim soku ve sagaltimi

Dolasim soku: doku ve organlara yeteri miktarda kan gonderilememesi

Hipovolemik sok: kan basincinda azalma

Vaskulojenik, septik sok: damarlarin direncinde degisme
Kardiyojenik sok:kalbin kani pompalama gucu azalmasi sonunda
Anaflaktik sok: ilac kullanimi sirasinda karsilasilan or: penesilin

Soklarin sagaltiminda
Sempatomimetikler: anaflaktik sok basta olmak uzere tum sok tiplerinde
Alfa-adrenajik resoptor blokorleri: siddetli damar daralmasi sonucu olusan sokta
# Glukokortikoidler: tum sok tiplerinde
antibiyotikler: bakteri oldurerek etkiyenler
antihistaminikler: adrenalinden yeterli cevap alinamayan siddetli soklarda

ayrica: aminofilin, heparin, aprotinin

naloksan: dolasan kanin hacminin azalmasi ve damar direnci degisim soklarinda kullanilir.
Solunum sistemi ilaclari

1-oksuruk kesiciler (antitussifler)

2-balgam sokturuculer
3-salunum yollarini genisleten ilaclar
4-sagaltimda kullanilan gazlar

ilaclarin etki sekilleri:

1) oksuruk merkezini baski altina alanlar: opioidler
2) spazm cozucu etki ile oksuruk resoptor duyarliliginin azalmasi
3) akciger ve diger bolgelerde sinir uclari felci

narkotik oksuruk kesiciler (opioidler)

opioidler morfin benzeri maddelerdir.kullaniminda bagisiklik yapmamasina dikkat edilmeli.

##kodein
morfinin yari sentetigidir. DA yolla 10-65 mg arasi verilir. (kopeklerde)
kombine olarak antihistaminikler ve balgam sokuculerle verilir.

Dionin
Morfinin yari sentetigidir.

### dekstrometorfan
morfinin tam sentetigidir.
Beseri hekimlikte yaygin kullanilir. Yuksek dozu solunumu baskilar

Hidrokodon, folkodin, noskapin, butorfanol yapilari itibari ile kodeine benzer.

Narkotik olmayan oksuruk kesiciler

Difenhidramin
Klasik antihistaminik bir ilactir. (H1)
Allerjik solunum yolu hastaliklarinda kullanilir.

Karamifen,benzonatat, izoamil

Balgam sokturucu ilaclar

Ekspektoran, mukokinetik ilaclar.

Yuksek dozlari kusturucu etki

Etki sekilleri
A) dogrudan etkililer: (koklatma ile) gliserin
B) dolayli etkililer: ipeka
C) karma etki: iyodurler

---En cok kullanilanlar iyot tuzlaridir.balgami erittikleri dusunulmektedir. Sigirlarda

kullanilmazlar. (sutun iyot yukunu asiri artirir)
guaifenezin- balgam sokturucu olarak kullanilan agac katrari
Balgami eriten ilaclar:
1)asetilsistein
2)karbosistein
3)bromheksin ve ambroksol

solunum yollarini genisleten ilaclar: bronkodiladatorler

saglatimda: oksijen, karbondioksit ve helyum gazi kullanilir.

Oksijen hem tedavide kullanir hemde zehirleyebilir.

Yuksek rakimli yerlere en duyarli hayvan sigirlardir.

## oksijen zehirlenmesinde saglatimda superoksit dismutaz uygulamasi yapilir.
Superoksit dismutaz: enzim olusan oksijen gruplarini parcalar.

####Hiperbarik oksijen uygulamasi: normal atmosfer basinci uzerinde fakat 3 atmosfer

basinci asmayan oksijen uygulamasi.

#Karbonmonooksit zehirlemesinin tedavisinde karbondioksit kullanilir.

Beslenme farmakolojisi vitaminler

Vitamin A
İsiksiz oratmda 30 yil saklanabilir.
4 cesit karoten den en onemlisi beta karotendir. (alfa, beta gama kriptoksantin)
depolanma hizl,i saliverilme yavastir septomlari gec ortaya cikar.
Vitamin E ve nitratlar parcalanmayi artirir.
Noksanligi:gece korlugu (rodopsin: gece gorme pigmenti, iyodopsin: renkli gorme pigmenti)
Karacigerde depolanir.
Kanatlilarda karisik tuylenme,gelisme geriligi ve predispoze

Vitamin D
Vitamin D on maddesi
Bitkilerde: ergokalsiferol
Hayvanlarda: 7- dehidrokolestrol
Vit D gunes isiginda etkin forma donusur.karaciger ve bobrekte BT ugrar.
Vit D oncelikle Ca metobilizmasina etkildir. Ca seviyesini artirir.
Tum etkileri parathormonla birlikte
####
1)CaBP sentezini artirir
2)bobrekten Ca geri emilimi artar
3)Kemiklerden Ca salinimi artar
noksanligi: rasitizma
yumusak doku ve organlarda kireclemeden dolayi fare zehiri olarak kullanilir.
En duyarli hayvan: kedi, kopek orta derece, kanatli en az

Vitamin K

Kanatlilarda sentezlenmez.
Emilme ince bagirsaklarda ve vucutta depolanmaz.
Tatli yonca hastaligi—pihtilasma mekanizmasinda bozulma
Vitamin E
Organizmada yukseltgenme olaylarini engeller (antioksidan ozellik)
Safrayla atilir.selenyum ile benzer etkisi vardir.
Noksanligi:beyaz kas hastaligi

Suda cozunen vitaminler

Kobalamin haric vucutta depolanmazlar
Vitaminlerin 2. isimleri onemli

Vitamin C (askorbik asit)

İnsan kobay yarasa maymun haric sindirim kanalindan sentezlenebilir
Kanatli kurbaga ve surungende bobreklerden sentezlenir
Noksanligi: skorbut hastaligi

Vitamin B1(tiamin,aneurin)
B gruplari icerisinde en dayanikli vitamin
Hayvanlarda noksanligi gorulmez
İnsanlarda noksanliginda: beriberi hastaligi
Yem ve yem hammmadelerinde bolca bulunur.

Vitamin B2 (riboflavin)
Kaynagi genelde mayalardir.
Noksanligi: iridosiklitis (periyodik goz hastaligi)

Vitamin B6 (pridoksin)
Melhem seklinde parantel uygulanir.

Vitamin B3 (niasin, nikotinamid)

Noksanligi:pellagra hastaligi

PABA
Folik asit sentezine girer ve bakterilerde enerji metabolizmasinda kullanilir

Vitamin B12 (kobalaminler)

Eksikliginden kan hucrelerinin sekillenmemsi (anemi)
Kobalt olmasi durumunda eksikligi gorulmez

Mineral maddeler

Vucutta sentezlenemezler.
Noksanliginda buyume gelisme yavaslar olum bile sekillenebilir
Vucudun kurulusuna girerler, sinir siteminden, kanin pihtilasmasinda, hormon
sentezinde,vitamin sentezinde gorev alirlar.
Yalama taslari ile destek verilebilir.(eksikliklerinde)

Kalsiyum ve fosfor
Noksanligi:
Sut hayvanlarinda dogum hummasi
Genclerde rasitizm, yaslilarda osteomalasi
Kanin pihtilasmasi ve sinirsel iletim bozuklugu
Ca zehirlenmelerinde sagaltim:

Bifosfatlar, glikokortikoidler, klasitonin, furosemid, mitramisin

Magnezyum: cayir tetanisinin onelenmesinde ve sagaltiminda

Potasyum: genel gucsuzluk gelisme geriligi ve kalp atim bozuklugu (noksanlik belirtisi)
Bakir:gevis getirenlerde ezootik ataksi killarin rengi bozulur.en duyarli hayvan koyun.
Cinko: parakeratozlu bozuklular (epitel dokunun butunlugunun bozulmasi)
Demir:hipokromik-mikrositik anemi
İyot: tum vucut gorevlerinde azalma T3, T4 etkinligi icin gereklidir.
Kobalt: aneminin onlenmesi icin gereklidir.(kobalaminler ile) istahsizlik, kaseksi,gelisme
geriligi...
## Krom:glikoza direnc faktorudur.
Flor:dis ve kemiklerin gelisimi ve butunlugu icin onemlidir.florozis zehirlenmsi yonunden
onemlidir
Mangenez:noksanligi kanatlilar disinda gorulmez.misir ve balik unu katilan yemler mn ile
desteklenmelidir.
Molibden: noksanligi pek gorulmez.bakir ile denge halindedir.zehirlenmesinde bakir verilir
Selenyum:vit E ile tedavide beraber dusunmelidir.emilmesi bagirsaklarin on
kisimindan.noksanligi beyaz kas hastaligi
#####Kantlilarda noksanliginda eksudatif diathez