PEPTİK ÜLSER TEDAVİSİ

Prof. Dr. Mine Kadıoğlu Duman

Farmakoloji Anabilim Dalı
Peptik ülser
 Peptik ülser, mide, duodenum ve daha
nadir olarak ösefagus ve gastroenterik
bileşke duvarında muskularis
mukozadan duvarın daha derin
katmanlarına uzanan bir defektir.
 Tedavi planlaması etiyolojiye ve ülser
karakteristiğine göre yapılır.
Peptik Ülser Hakkında
 Toplumda yaklaşık % 10 oranında görülür.
 20 yaşından önce nadir, ergenlikten önceki dönemde
ise çok nadir görülür. Yirmi yaşından itibaren sıklığı
devamlı olarak artar, 50 yaş etrafında erkeklerde,
bundan biraz sonra kadınlarda en yüksek seviyeyi
bulur, daha ileri yaşlarda tekrar azalır.
 erkekler>kadın---1,3/1
 Peptik ülser mesleği icabı stresi ve problemleri fazla
olan kişilerde daha sık görülür.
 Mide rahatsızlıklarının %90’ı H.Pylori’ye bağlıdır.
 Türkiye’de her 100 kişiden yaklaşık 70-84’ü bu
bakteriyi taşımaktadır.
 Hastane ve kliniklere başvuran 100 kişiden 21’i
midesinden şikayetçidir.
 Bakteri ortadan kaldırıldıktan sonra kronik mide
şikayetleri ortadan kalkmaktadır.
 Bakteriyi, 14 günlük kısa ve kolay bir tedavi ile
ortadan kaldırmak mümkündür.
 Mide asid salgısının nörohumoral kontrolu
 Nöral Faktörler
Kolinerjik, bombezinerjik ve diğer
peptiderjik nöronlar
 Hormonal Faktörler
Gastrin, Sekretin, Somatostatin ve nörotensin
 Parakrin Faktörler
Histamin ve Somatostatin
Asid sekresyonunun fizyolojisi

Midedeki hücreler
 Pariyetal hücreler H+ salgılar
 Enterokromafin benzeri hücreler Histamin
salgılar
 G hücreleri (antrum) gastrin histamin
 Superfisiyal epitel hücreleri HCO3 salgılar
 D hücreleri (antrum) somatostatin
gastrin salgısını inhibe eder
 Asid sekresyon yolakları-özet

 Gastrin ECH histamin pariyetal hücre cAMP

H+/K+ ATPaz (proton pompası) asid sekresyonu

 AK ECH Histamin pariyetal hücre cAMP H+/K+ ATPaz

(proton pompası) asid sekresyonu

 AK pariyetal hücre(M3) Ca2+

H+/K+ ATPaz (proton pompası) asid sekresyonu

 PGE2/PGI2 Pariyetal hücre (EP3) cAMP H+/K+ ATPaz

(proton pompası) asid sekresyonu
 Gastrin pariyetal hücre Ca2+ H+/K+ ATPaz (proton
pompası) asid sekresyonu
 Pariyetal hücre Mide lümeni
plazma
Karbonik anhidraz
CO2 +
CO2 H2CO3
H2O

H+ H+
HCO3- HCO3-
K+

ATP
ADP + Pi
Cl- Cl- Cl-

H+,K+-ATPaz

Gastrik asid salgılanmasının mekanizması

“No acid, no pain”: true
“No pain, no ulcer”:false

N. Kalyoncu-2005
 Asid-Peptik Hastalıklarda Farmakoterapi

 Peptik Ülser (duodenum ülseri ve mide ülseri)

 Gastro-Özefajiyal Refluks Hastalığı (GÖRH)

Peptik ülserin iki önemli özelliği gastirik asid ve

pepsin ile temas etmiş yerlerde olması ve en az
muskularis mukozaya ilerlemiş olmasıdır.
 Peptik ülser, mukozayı koruyucu
faktörlerle zedeleyici faktörler arasındaki
dengenin bozulması sonucu gelişir
Zedeleyici faktörler: Koruyucu
 HCl faktörler:
 Pepsin  Mukus
 Helicobacter Pylori
 HCO3 salgısı
 Duodenumdan mideye reflü
 Prostaglandinler
(safra)
 H+ geri difüzyonu
 Mukozal kan

 NSAİİ (aspirin..vb),
akımı
glukokortikoidler
 Kafein, nikotin, alkol
 Asid-peptik hastalıklara farmakolojik
yaklaşım
1. Asid salgısının inhibisyonu

2. Asidin nötralizasyonu

3. Gİ mukozayı korumak

4. H. Pylori eradikasyonu
Tedavinin hedefleri
 Semptomların tamamen düzeltilmesi
(ağrı)
 Ülserin iyileşmesi
(yaranın nedbeleşmesi)
 Tekrarların önlenmesi
 Komplikasyonların önlenmesi
Pharmacological Treatment of Gastrointestinal Disorders
Stevens, Craig W., PhD, Brenner and Stevens’ Pharmacology, Chapter 28, 325-337

Physiology of gastric acid secretion and sites of drug action. Gastric acid is secreted by the proton pump (H +,K +-ATPase)
located in the luminal membrane of parietal cells. H +,K +-ATPase is stimulated by histamine, acetylcholine, and gastrin,
a...

Copyright © 2023 Copyright © 2023 by Elsevier, Inc. All rights reserved.

Asid salgısını azaltan ilaçlar

 Proton pompası inhibitörleri

 H2 reseptör antagonistleri
 Antimuskarinik ilaçlar
 Somatostatin analogları (ocreotid)
 Gastrin reseptör antagonistleri
 Altta yatan etiyolojinin eradikasyonu
önemlidir.
 Peptik ülser hastalığında iki majör faktör
suçlanmaktadır:
 Helikobakter Pilori
 NSAİ ilaçlar
 Proton (H+, K+-ATPaz) Pompası
İnhibitörleri
 Gastrik asid sekresyonunun en güçlü
inhibitörleridir.
 benzoimidazol analoglarıdır.
 “ön-ilaç”tırlar ve zayıf bazik özelliktedirler
 asid ortamda tiofilik sulfenamid veya sulfenik asid
bileşiklerine dönüştürülürler
 Aktive edilen form proton pompasının sistein-
sülfidril grupları ile kovalent bağ oluştururlar ve
pompa molekülü irreversibl olarak inhibe edilir.
 Proton (H+, K+-ATPaz) Pompası
İnhibitörleri

 Asid salgılanmasının yeniden başlaması ancak

yeni pompa molekülü sentezi ile mümkün
olur. Bu nedenle uzun etkilidirler.
 Hem bazal hem de stimüle edilmiş asid
salgısını tam veya tama yakın inhibe ederler
 Gastrin salgısını artırırlar (H+ negatif feedback
inhibisyonu)
 2-4 haftada nedbeleşmeyi sağlarlar
 Proton Pompası (H+, K+-ATPaz)
İnhibitörleri
Klinikte kullanılan proton pompası
inhibitörleri
 Omeprazol

Parenteral  Esomeprazol
formu var.
 Lansoprazol

 Pantoprazol

 Rabeprazol
 Farmakokinetik özellikleri-
Omeprazol
 Klasik kapsül veya tbl formu ile midenin
asid ortamında aktive olur ve absorpsiyonu
azalır
 Barsakta-açılan kaplamalı (enteric-coated)
granüllerle veya mikropeletlerle
doldurulmuş kapsül şeklinde formüle
edilmiştir.
 Genel olarak karaciğerde metabolize edilir
(CYP2C19 ve CYP3A4). CYP2C19
polimorfizim gösterir.
 Yan tesirleri-Omeprazol
 Diyare, bulantı, başağrısı ve asteni
 Artralji ve eklemlerde şişme yapabilir
 Kendisi gibi CYP2C19 enzimi ile yıkılan
diazepam, fenitoin, varfarin ve bazı ilaçların
yıkımını azaltır.
 Clopidogrel kullanan hastalarıda omeprazol
kullanımına bağlı inhibisyon olduğu
gösterilmiş.
 Farmakokinetik özellikleri-
Lansoprazol
 Yapısı terapötik etki mekanizması ve etki
profili bakımından omeprazole benzer
 Yarılanma ömrü 2 saat.
 Oral yoldan günde 1 kez 30 mg sabahları
yemeklerden önce
 Asid-supresyonu yapan ilaçlarla birlikte
kullanılmaz
 Farmakokinetik özellikleri-
Pantoprazol
 Yapısı terapötik etki mekanizması ve etki
profili bakımından omeprazole benzer,
onun analoğudur
 Oral yoldan günde 1 kez 40 mg sabahları
yemeklerden önce
 İlaç etkileşmesi göstermez.
 Başağrısı, diyare, flatulans, kaşınma, ciltte
döküntü yapabilir
 Kullanıldığı durumlar

 Gastrik ve duodenal ülser

 Gastro-özofageal refluks
 Zolliger-Ellison sendromu
 NSAİ ilaca bağlı ülserlerin önlenmesinde
 H2- reseptör antagonistleri
 H2 reseptörleri üzerinde histaminin kompetitif
antagonistleridir.
 Histaminin asid salgılatıcı etkisini bloke ederler
 Kimyasal yapıları histamine benzer
 Bazal, stimüle ve nokturnal asid salgısını efektif
şekilde bloke ederler
H2- reseptör antagonistleri
 Oral absorpsiyonları iyi
 Serum konsantrasyonları 1-3 saat içinde pik
düzeye ulaşır
 %10-35 oranında karaciğerde metabolize
edilir
 Böbrekler yoluyla atılırlar
 Böbrek yetmezliğinde doz azaltılmalı
 Oral, iv veya im yoldan kullanılabilirler
H2- reseptör antagonistleri
 Klinik uygulamaya giren ilaçlar

- simetidin - kullanılmıyor

- ranitidin (RANİTAB, ZANTAC...)

- famotidin (FAMODİN, NEOTAB)

- nizatidin (AXİD)
Ranitidin:

 Etki süresi 12 saat

 Günde 2 kez uygulanır
 Antiandrojenik etkinliği yok
 KC’de mikrozomal enzimlerle etkileşimi hafif
 Serum kreatinin düzeyini yükseltmez
 SSS ile ilgili yan etki yok
 Dozu: P.ülserde 2x150 mg oral, im/iv 50mg
 Yan etki: bradikardi, trombositopeni
Famotidin:
 Diğerlerine göre daha güçlü etki
 % 40-45 absorpsiyon
 Etki süresi uzun
 Doz: günde 1 kez 40 mg veya 2x 20 mg
 Yan etki: başağrısı, başdönmesi,
konstipasyon, diyare
Nizatidin:
 Uzun etkili
 Günde tek doz 300 mg
 Yan etki: terleme, ürtiker, trombositopeni
H2- reseptör antagonistlerinin terapötik
kullanımları
 Peptik ülser
 Zollinger-Ellison sendromu
 Asid-aspirasyon sendromu (Mendelson
sendromu)
 Gastroözofageal refluks hastalığı
 Stres ülseri ve kanama
 Karsinoid sendrom
 Simetidin antiandrojenik etkisi nedeniyle –
hirsutizim tedavisinde
Yan etkileri
 Diyare veya konstipasyon
 Baş ağrısı, uyuşukluk, yorgunluk, kas ağrısı
 Konfüzyon, deliryum, halüsinasyon
 Erkekde jinekomasti
 Kadında galaktore
 trombositopeni
İlaç etkileşimleri
 Daha çok simetidin kullanımında ortaya çıkan
etkileşmelerdir.
varfarin
fenitoin
benzodiazepinler
trisiklik antidepresanlar Etkinlikleri artar
teofilin
karbamazepin
metronidazol
kalsiyum kanal blokörleri
morfin
kafein
propranolol
 Antikolinerjik ilaçlar
 Parietal hücreler üzerindeki muskarinik M3 ve
histaminositler ve G hücreler üzerindeki muskarinik M1
reseptörlerini bloke eden ilaçlardır
 Asid ve pepsin salgısını azaltırlar
 Midenin boşalma süresini uzatırlar ve antispazmodik etkileri
(ağrıyı azaltır) var
 Prenzepin ve telenzepin gibi M1 reseptörlerini bloke eden
“gastroselektif” ilaçlar klinik üstünlükleri bulunmadığı için
günümüzde fazla kullanılmazlar.
Antasitlerin yan etkileri - özet

 Aluminyum bileşikleri
- konstipasyon, hipofosfatemi, halsizlik
 Magnezyum bileşikleri
- diyare, hipermagnezemi, SSS depresyonu,
çizgili kas felci
 Kalsiyum karbonat
- rebaund asid sekresyonu, süt-alkali
sendromu, metabolik alkaloz
 Sodyum bikarbonat
- sistemik alkalozis, sıvı retansiyonu
 Low
duodenal
Gastric Parietal Cell pH
D cell
blocks acid
secretion
Mucosal side

H2receptor
Somatostatin
ATP
AC Histamine
PK-A
FUSION cAMP
Reg Proteins PIP
2
H2 O muscarinic
ER
Ca/CaM-K IP3 receptor Histamine
Cl Ca ACh
DAG
Entero-
K PK-C Ca chromaffin like
canalicular cell (ECL)
K Ca
space ATP Gastrin
H Ca competative
block by CCK

blocked by Gastrin
Omeprazole
(Prilosec,
Nexium)
G cell

CELL GRP (neurocrine)