FIZIK TINGKATAN 5

TEKANAN
2.1 TEKANAN CECAIR
 2.1 TEKANAN CECAIR
STANDARD PEMBELAJARAN

Murid boleh:
2.1.1 Berkomunikasi tentang konsep tekanan cecair
2.1.2 Mengeksperimen untuk mengkaji factor yang
mempengaruhi tekanan cecair.
2.1.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan
tekanan cecair
2.1.4 Berkomunikasi tentang aplikasi tekanan cecair
dalam kehidupan

BI
Rajah menunjukkan sebuah
empangan dengan tapak
yang semakin tebal di
bahagian bawah. Mengapa?
• Jika anda letakkan jari anda pada
muncung pili air untuk menahan air
yang mengalir itu, apakah yang
dapat tangan anda rasakan?
• Anda akan berasa satu tekanan
bertindak terhadap jari anda. Ini
menunjukkan bahawa wujudnya
tekanan dalam cecair. Tekanan ini
disebabkan oleh berat air.
Aktiviti 1
1. Masukkan air ke dalam plastik beg
dan tebuk lubang pada beberapa
bahagian menggunakan jarum. Picit
beg plastik secara perlahan daripada
atas.

Pemerhatian:
Air memancut keluar dari semua
arah dengan laju yang sama
Kesimpulan:

Tekanan cecair bertindak semua arah

2. Sediakan botol plastik yang tinggi
yang mempunyai lubang pada
kedalaman berbeza. Tutup lubang
dengan plastisin dan isi botol
dengan air. Keluarkan semua
plastisin daripada lubang serentak
dan perhatikan apa yang berlaku.

(a) Lukiskan satu lakaran untuk

menunjukkan bagaimana air
dipancut keluar melalui ketiga-tiga
lubang.
Berkadar terus
(b)Apakah hubungan antara tekanan air Tekanan air berkadar
dengan jarak pancutan air yang terus dengan kedalaman
keluar daripada lubang? air
3. Letakkan radas aras cecair yang
kosong di atas permukaan meja yang
ufuk. Tuangkan air berwarna ke dalam
radas itu sehingga hampir penuh.
Perhatikan ketinggian air di dalam
setiap turus.

 Bandingkan ketinggian air di dalam

setiap turus.
Kesimpulan:
Ketinggian aras air dalam
bentuk turus yang berbeza Luas keratan rentas dan
adalah sama. bentuk turus tidak
mempengaruhi tekanan
cecair.
Aktiviti 2 Kaitan antara tekanan (P) dengan ketumpatan (ƿ) dan kedalaman (h)

Sebuah bekas mempunyai luas tapak, A.

Ia diisi dengan cecair berketumpatan ƿ
sehingga kedalaman h. Hitung:

(a) Isi padu cecair Ah

(b) Jisim cecair ρV = ρAh
(c) Berat cecair W = mg = ρAhg
(d) Daya ke atas tapak ρAhg
(e) Tekanan cecair P = ρgh P = tekanan cecair
ρ = ketumpatan cecair
F/A = ρAhg/A Unit: kg x N x m g = pecutan graviti
= ρgh m3 kg h = kedalaman cecair
= Nm-2 = Pa
Aktiviti 3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan tekanan cecair

1. Jika ketumpatan air ialah 1000 kg m-3,

berapakah tekanan disebabkan air
pada dasar sebuah kolam renang 2 m
dalam.

h = 2 m, g = 9.81 ms-2 ρ = 1000 km-3

P = ρgh
P = 1000 x 9.81 x 2
= 19,620 Pa
2. Diberi ketumpatan merkuri ialah 13 600 kgm-3.
Hitung tekanan merkuri pada titik 40 cm
daripada permukaan merkuri.

h = 40 cm = 0.4 m, g = 9.81 ms-2

ρ = 13,600 km-3
P = ρgh

P = 13,600 x 9.81 x 0.4

= 53,366.4 Pa
3. Rajah menunjukkan keratan rentas
sebuah empangan. Ketumpatan air
ialah 1000 kg m-3. Hitung tekanan
yang dikenakan oleh air pada titik X.

h = 4 m, g = 9.81 ms-2 ρ = 1000 km-3

P = ρgh
P = 1000 x 9.81 x 4
= 39,240 Pa
4. Dalam rajah di bawah:
(a) Bandingkan tekanan di A dengan
tekanan di B.
B>A
(b) Bandingkan tekanan di B dengan
tekanan di D.
B=D
(c) Bandingkan tekanan di A dengan
(e) Jika air di gantikan dengan paraffin,
tekanan di C.
apa yang berlaku pada tekanan di B?
A=C Ketumpatan paraffin <
(d) Hitung tekanan di B disebabkan oleh air. ketumpatan air
P = 1000 x 9.81 x 2 Tekanan di B berkurang
= 19,620 Pa
5. Rajah menunjukkan keratan rentas
sebuah kolam dan lima ekor ikan, iaitu
V, W, X, Y dan Z. Ketumpatan air
akuarium ialah 1 000 kg m-3 dan
tekanan atmosfera ialah 100 000 Pa.
[Pecutan graviti, g = 9.81 m s-2]

(a) Nyatakan tekanan yang dialami oleh

ikan V.
Tekanan atmosfera kerana
berada di permukaan air Pair = 1000 x 9.81 x 3.6
= 35,316 Pa
(b) Hitungkan tekanan sebenar yang
bertindak ke atas ikan Z.

P = Pair + Patm = 35,316 + 100,000 = 135,316 Pa

Faktor-faktor yang
Mempengaruhi
Tekanan Cecair
• Rajah 2.6 menunjukkan
sebatang tiub-U yang diisi
dengan cecair X dan
kemudian ditambah dengan
cecair Y yang tidak
bercampur dengan cecair X.
• Radas ini boleh digunakan
untuk membandingkan
ketumpatan dua jenis cecair
yang tidak bercampur.
6. Rajah menunjukkan sebatang tiub-U
yang diisi dengan dua jenis cecair
yang tidak bercampur. Ketumpatan
cecair X ialah 920 kg m-3.

(a) Bandingkan ketumpatan cecair X

dengan cecair Y. Jelaskan jawapan anda.
Ketumpatan cecair Y > X

Ketumpatan berkadar
songsang dengan kedalaman h
ρ1 = h2ρ2
h1 Aras h cecair y lebih rendah,
cecair Y lebih tumpat
(b) Hitungkan ketumpatan cecair Y.
ρ1 = h2ρ2 ρY = 12 x 920 = 1,150 kg m-3
h1 9.6
Aplikasi Tekanan Cecair
dalam Kehidupan
• Kedudukan tangki air di
rumah
• Kedudukan cecair intravena
• Pembinaan empangan
• Penggunaan sifon
Kedudukan tangki
air di rumah

• Tangki air di rumah biasanya

diletakkan di ruang antara
siling dengan bumbung.
• Perbezaan ketinggian di
antara aras air di dalam
tangki dengan pili air
menghasilkan tekanan air
yang tinggi pada pili air.
• Air boleh mengalir keluar
dengan laju apabila pili
dibuka.
 • Beg cecair intravena
Kedudukan diletakkan pada kedudukan
yang lebih tinggi daripada
cecair intravena badan pesakit.
• Tekanan yang terhasil
daripada perbezaan
ketinggian turus cecair
menolak cecair intravena
masuk ke dalam badan
pesakit
• Kadar pengaliran cecair
intravena yang masuk ke
dalam badan pesakit
dipengaruhi oleh ketinggian
beg cecair dan boleh dikawal
oleh pelaras.
• Oleh sebab tekanan air
bertambah apabila Pembinaan empangan
kedalaman bertambah,
dinding empangan air
dibina dengan bentuk yang
lebar pada bahagian dasar
empangan.
• Bahagian dasar empangan
yang lebar mampu
menahan tekanan air yang
tinggi.
• Empis air berada pada
kedudukan yang rendah
supaya tekanan air yang
tinggi boleh menghasilkan
aliran air yang deras untuk
memutarkan turbin.
Penggunaan sifon • Sifon digunakan untuk
memindahkan air dari
kawasan tinggi ke kawasan
rendah.
• Salur yang dipenuhi dengan
air dimasukkan satu
hujungnya ke dalam tangki air
yang berada di kedudukan
yang tinggi manakala satu
hujung diletakkan di
kedudukan yang lebih rendah.
5. Sifon Apa itu sifon?
Memindahkan air dari kawasan
tinggi ke kawasan rendah
Namakan tekanan bertindak pada A dan B
Atmospheric pressure
Bandingkan tekanan pada A, B dan C
Bandingkan tekanan di D dengan
Sama (aras yang sama) tekanan atmosfera di luar pada
Namakan tekanan bertindak pada D bahagian bawah tium
Tekanan atmosfera Tekanan di D > tekanan
Tulis satu persamaan menunjukkan atmosfera di luar
jumlah tekanan bertindak pada D
• Atmospheric pressure + ƿgh
Apa yang berlaku pada air di dalam tiub?
Air akan mengalir keluar
Apa yang menyebabkan air terus
mengalir berterusan dalam tiub?
Bila air keluar dari hujung
D, wujud kawasan tekanan
rendah di B. Tekanan Sebagai kesimpulan, apakah yang
atmosfera menolak air menyebabkan air mengalir dalam
masuk ke dalam tiub di A sifon?
secara berterusan Perbezaan kedalaman di
dalam aras air menyebabkan
Bilakah air berhenti mengalir?
perbezaan tekanan
Bila aras air dalam kedua-
dua bahagian sama.
6. Rajah (a) menunjukkan sebuah bekas
teh herba. Terangkan mengapa teh
mengalir dengan laju tinggi.
Aras teh yang tinggi
menyebabkan tekanan di pili
tinggi. Tekanan atmosfera di
dalam bekas menolak teh
keluar.

(b) Terangkan cara untuk mengalirkan teh

yang tinggal sedikit dalam bekas.
Tonggengkan bekas supaya aras teh
di dalam bekas tinggi semula dan
tekanan di pili menjadi tinggi semula.
7.Mengapa tekanan air daripada pili di
tingkat atas lebih rendah daripada
tekanan air di pili pada tingkat bawah
sebuah apartmen.

Perbezaan ketinggian antara

tangki air dan pili air lebih
besar di tingkat bawah
Hasilkan tekanan air yang
tinggi di pili tingkat bawah.
P = 1000 x 10 x 5
= 50000 Pa
P = 800 x 10 x (2.6 – 0.6)
= 800 x 10 x 2
= 16000 Pa
 h = (26 – 16) + 4 = 14 m

P = 1000 x 10 x 14
= 140000 Pa
P = 1000 x 10 x 6
= 60000 Pa
Pancutan air sama;
tekanan adalah sama

PP = PQ
ρPghP = ρQghQ
ρQ = ρPhP
hQ
= 2 x 15
20
= 1.5
Pair = 1000 x 10 x 5.8
= 58000 Pa

P = Pair + Patm
= 58000 + 100000
= 158000 Pa
PX = Patm + Pair
= 75 + 3.8
= 78.8 cmHg
z>x>y
 kedalaman

Daya per unit luas P = 1000 x 10 x 0.12

= 1200 Pa
 Force
Area
Daya
luas

P = 1000 X 10 X 3 = 30 000 Pa
1- tekanan di Q lebih besar// PQ > PP
2- Q lebih dalam
Pressure = Force
Area
//force per area//Daya per luas
√1 jarak tambah //jarak lebih/besar
√2 ketumpatan lebih besar
√3 tekanan berkadar terus dengan ketumpatan
//P = ρgh