ARALIN 1.

3
Ang Tusong Katiwala

16
GAWAIN 1: Larawan ng Buhay
Marahil ay batid mo na ang kahalagahan ng mensahe o mahahalagang kaisipang
dapat mabatid sa anumang uri ng babasahin. Suriin mo ang kasunod na mga
larawan.

1. Ano ang ipinakikita ng bawat larawan?

• Sa unang larawan ipinapakita nito ang pagbabalik ng sukli sa magulang.Sa
ikalawang larawan naman ipinapakita nito ang pagtulong sa matanda o kahit
na kanino na may kapansanan sa tuwing ito ay tatawid. Sa ikatlong larawan
namn ay ipinapakita nito ang pagmamano sa nakakatanda.

2. Anong makabuluhang mensahe ang hatid ng bawat larawan?

 Ang makabuluhang mensahe ay ang maging matapat, matulungin, at maging
magalang.

3. Paano makatutulong ang mensaheng nakapaloob sa larawan sa ugali ng isang

tao? Pangatuwiranan ang sagot.
 Ang mga larawan ay nagpapakita ng mga magagandang pag-uugali at dahil
ito makakatulong ang mga mensaheng ito bilang magandang impluwensiya
sa mga tao.

4. Maliban sa sinuring mga larawan, magbigay ng iba pang sitwasyong

nagpapamalas/kakikitaan ng kagandahang-asal.
• Pagsunod sa mga utos ng magulang ng buong puso.
• Pagbalik sa sobrang sukli na ibinigay ng tindera.
• Hindi pagsagot-sagot sa mga magulang.
Sinagutan ni Czara Antonette C. Libay at Theressa Thessa V. Ruaza
17
GAWAIN 2: Bawat Pangyayari, Mahalaga
Basahin ang akda at itala sa kasunod na talahanayan ang bahaging para sa iyo ay
naglalahad ng katotohanan, kabutihan, at kagandahang-asal ng isang tao.

KATOTOHANAN KABUTIHAN KAGANDAHANG

ASAL
Puasa/Saum- pag- Pagsasama-sama sa Pagiging maka-Diyos.
aayuno. paghahanda.
Quaran- banal na libro Pagbibigay ng pagkain. Pagiging matulungin.
ng mga Muslim.
Ramadan- ang ika-siyam Pag-uusap tungkol sa Pagiging disiplinado.
sa kalenaryong Islam na relihiyon.
buwan kung saan ang
mahigpit na pag-aayuno
ay sinusunod mula sa
pagsikat ng araw
hanggang sa paglubog ng
araw.
Kuweba ng Hira- dito Pagiging mapagbigay.
natanggap ni Muhammad
ang unang pahayag.
Peggang- paghawak, “to
hold on”
Mosque- simbahan ng
mga Muslim.
Saul- almusal
Pembuka- boluntaryong
paghahanda ng pagkain.

KRISTIYANO 18
 MUSLIM
-Diyos ang -Si Allah ang
sinasamba. diyos na
-Mayroong
-Bibliya ang banal sinasamba.
diyos na
na libro. -Quran ang banal
sinasamba.
-Hindi pwedeng na libro.
-May sariling
humiganti sa -Maaaring
banal na libro
kapwa. humiganti sa
-May propeta.
-Si Moises ang kapwa.
propeta. -Si Muhammad
ang propeta.

Sinagutan ni: Sheena Mae Asupan

GAWAIN 3: Isalaysay ang Nangyari

Gamit ang story frame, isalaysay ang mahahalagang pangyayaring nagaganap sa
panahon ng pag-aayuno o puasa. Sikaping makagamit ng angkop na piling pang-

19
ugnay sa pagsasalaysay tulad ng unang, sunod, saka, sumunod na araw, sa dakong
huli.

KUWADRO 1 (Pagsisimula)

KUWADRO 2
(Pagpapadaloy
ng Pangyayari)

KUWADRO 3
(Pagwawakas)
“Gawain sa Puasa”

“Pag-aayuno”

“Simula ng Pista”

“Tsismis, hindi nararapat”

Sinagutan ni Czara Antonette C. Libay at Theressa Thessa V. Ruaza

GAWAIN 4: Paglinang ng Talasalitaan

20
Bigyang-puna ang estilo ng may-akda batay sa salita at ekspresiyong ginamit sa
pamamagitan ng pagkilala sa damdaming ipinahahayag sa bahagi ng parabula.
Hanapin sa loob ng kahon ang damdaming angkop sa pahayag.

Lungkot 1.“May taong mayaman na may isang katiwala. May nagsumbong

sa kaniyang nilulustay nito ang kaniyang ari-arian.”

Pagtataka 2.“Ano ba itong naririnig ko tungkol sa iyo? Ihanda mo ang ulat

ng iyong pangangasiwa sapagkat tatanggalin na kita sa iyong tungkulin.”

Pag-aalinlangan 3.“Ano ang gagawin ko? Aalisin na ako ng aking amo sa

pangangasiwa. Hindi ko kayang magbungkal ng lupa; nahihiya naman akong
magpalimos.”

Pagkaawa 4. “Kaya’t sinasabi ko sa inyo, gamitin ninyo ang kayamanan ng

mundong ito sa paggawa ng mabuti sa inyong mga kapwa upang kung maubos na
iyon ay tanggapin naman kayo sa tahanang walang hanggan.”

Panghihinayang 5.“At kung hindi kayo mapagkatiwalaan sa kayamanan ng iba,

sino ang magbibigay sa inyo ng

Lungkot Galit Panghihinayang

Pagtataka Pagkaawa Pag-aalinlangan

Sinagutan ni Marielle Jhissa T. Handayan

GAWAIN 5: Pag-unawa sa Akda

21
Sagutin ang mga tanong sa sagutang papel.

1. Ipaliwanag ang suliraning kinakaharap ng katiwala.

 Ang suliraning kinahaharap ng katiwala ay ipinaghahanda siya ng kaniyang
amo ng isang ulat ng pangangasiwa sapagkat tatanggalin siya sa kaniyang
trabaho.

2. Ano ang nais patunayan ng katiwala nang bawasan niya ang utang ng mga
taong may obligasyon sa kaniyang amo?
 Nais niyang patunayan na hindi niya nilulutsay ang mga ari-arian ng
kaniyang amo.

3. Kung ikaw ang may-ari ng negosyo, kukunin mo ba ang ganitong uri ng

katiwala para sa iyong negosyo?
 Hindi, dahil maaaring mas lalo itong makasasama sa iyong negosyo. At
bilang may-ari ng isang negosyo alam mo dapat kung ano at sino ang
kukunin mong katiwala na lubos na pagkakatiwalaan.

4. Paano mo maiuugnay ang pangyayari sa parabula sa mga pangyayari sa

kasalukuyan? Patunayan ang sagot.
 Maiiugnay ko ito sa kasalukuyan, dahil tulad ngayong panahon parang
nilulustay na rin natin ang mga kayamanan at ari-arian ng Diyos.

5. Kung ikaw ang amo, ano ang iyong gagawin kung mabalitaan mong nalulugi
ang iyong negosyo dahil sa paglustay ng iyong katiwala?
 Idadaan ko muna sa magandang usapan at pagsabihan siya ngunit kung ‘di
pa rin siya susunod ay ipapakulong ko na.
6. Sa iyong palagay, ano ang pangunahing mensahe ng parabula?
 Ipinaparating nito na ang tao ay hindi maaring maglingkod sa dalawang
bagay. Bilang tao ,hindi dapat tayo nagpapadala o nagpapatukso sa halaga
ng pera. Totoong hindi tayo mabubuhay kung walang pera pero mas lalong
hindi tayo mabubuhay kung walang panginoon. Tandaan natin na sa kanya
tayo nanggagaling at dapat natin siyang galangin.
22
7. Paano nakatutulong sa buhay ng tao ang mga mensaheng ibig ipahatid ng
binasang parabula?
 Nakakatulong ito sa mga tao sa pamamagitan ng pagiging matapat,kasi kung
matapat ka walang tao na magagalit sayo o walang taong hindi ka
pagkakatiwalaan. Sa mensaheng ibig ipinahatid ng binasang parabula ay
lahat ng mayroon tayo ay ari-arian ng diyos. Sa parabulang "Tusong
Katiwala",sinayang ng katiwala ang kalakal o ari-arian ng kanyang
panginoon. Tulad ng tao,tayong lahat ay mananagot sa parehong bayad,
ngunit wala tayong ginawa upang mapabuti ang mga ari-ariang ibinigay ng
maykapal sa atin,sa halip, nilulustay natin ang mga ito. At kung nagkasala
man tayo ay dapat natin itong pagbayaran.

8. Saang bahagi ng parabula mababatid ang mensahe?

 Mababatid ang mensahe ng isang parabula ay nasa nilalaman. Ang nilalaman
ay binubuo ng mga magkaugnay na mga pangyayari o daloy ng pangyayari
na nakatutulong sabmambabasa upang maunawaan ang mensaheng
nakapaloob ng parabula.

9. Paano nakatulong ang bawat bahagi ng parabula sa pagpapalutang ng mensahe

nito? Patunayan.
 Ang bawat bahagi ng parabula ay nakakatulong dahil binibigyang diin nito
ang mensaheng nais ipaabot ng kuwento.

10. Ano ang katangian ng parabulang binasa sa ibang akdang pampanitikan?

Gamitin ang dayagram sa pagsagot .

PARABULA:
Ito ay isa sa mga salita ng Diyos na hango
sa tunay na buhay ng tao. 23
 KATANGIAN:
May dalawang pangunahing tauhan at nais
ipabatid ng parabula na dapat ay may isang
pinaglilingkuran lamang ang tao.

PATUNAY:
Ang pangunahing tauhan ay ang amo at ang katiwala.

Sinagutan ni Mary Angelica Ecoben at Yeshie Venez Olitres

24
GAWAIN 6: Mga Bahagi… Suriin
Ang parabula ay naglalahad ng makatotohanang pangyayari na naganap.
Nagsisilbing patnubay at lumilinang sa mabuting asal ang aral na mapupulot dito.
Ang mensahe ng parabula ay isinulat sa patalinghagang pahayag. Gamit ang
grapikong presentasyon, suriin ang mga pangyayari sa parabula batay sa nilalaman,
kakanyahan at elemento.

Parabula: Nilalaman:

Ay isang salita ng Dito pinapakita ang

Diyos na pumupuna sa dapat na pagsunod sa utos
hindi kanais-nais na na kung saan sa parabula ay
katangian ng isang tao. di sinunod ng isang tao ang
tugon ng amo at ito’y
nagsisimbolong tayo ang
taong di sumonod at ang
Diyos ang ating amo o
ama. Pinapa alam na dapat
ay masunurin.

25
 Elemento: Kakanyahan:

Ang mga elemento Nilustay niya at

na matatagpuan sa kinuha ang ari-arian ng
parabulang "Ang tusong kanyang amo. Dinamay
katiwala" ay tauhan at niya din ang iba pang taong
banghay ng kwento. Ang may pagkakautang sa
tauhan ng parabulang ito ay kanyang amo.
ang katiwala at ang
kanyang amo. Samantalang
ang banghay ay ang
pagkakasunud-sunod ng
mga pangyayari sa
kuwento.

Sinagotan ni Raven Paul de Carmen

26
GAWAIN 7: Ugnayang Pangyayari
Kopyahin ang tsart sa kuwaderno at isulat ang mga pangyayari na maaaring iugnay
sa sariling karanasan o tunay na buhay.
PANGYAYARI SA PARABULA
Ang mapagkatiwalaan sa maliit na
bagay ay mapagkakatiwalaan in sa
malaking bagay; ang mandaraya sa
maliit na bagay ay mandaraya rin sa
malaking bagay.
Sinabi ng katiwala sa kanyang sarili,
“Ano ang gagawin ko? Aalisin na ako
ng aking amo sa pangangasiwa. Hindi
ko kayang magbungkal ng lupa;
nahihiya naman akong magpalimos.”
Kaya kung hindi kayo
mapagkakatiwalaan sa mga
kayamanan ng mundong ito, sino ang
magtitiwala sa inyo ng tunay na
kayamanan?
Sinagutan ni Joris Jino Paniamogan
GAWAIN 8: Pag-unawa sa Nilalaman
Sagutin ang mga tanong.
1. Paghambingin ang butil ng kape sa carrot at itlog nang ang mga ito ay inilahok
sa kumukulong tubig.
PANGYAYARI SA SARILING
KARANASAN
Sa aktibidad ng aming grupo, ang
aking trabaho ay upang magtipon ng
ilang impormasyon, umaasa ang aking
kapwa miyembro na gawin ang aking
trabaho. Dahil dito, nangangahulugan
ito na nagtitiwala sila sa akin.
Ito ay masyadong personal, ngunit
maaari kong ibahagi ito, tulad ng kung
ano ang kasalukuyang nangyari sa
aking pamilya, kung hindi ko maabot
ang kanilang inaasahan, hindi na ako
magiging bahagi ng pamilya.
Isinasaalang-alang ang katotohanan na
dapat tayong magtiwala upang
mabuhay. Bilang isang anak, kailangan
ko ang aking mga magulang na
magtiwala sa akin, ngunit mayroon pa
rin akong mga bagay na dapat gawin
upang makamit ang kanilang tiwala.
27
  Iba iba ang nangyari sa mga ito nang inilagay sa kumukulong tubig.

2. “Pare-pareho itong inilahok sa kumukulong tubig subalit iba-iba ang naging

reaksiyon.” Paano mo maiuugnay ang pahayag na ito sa buhay ng tao?
 Kagaya nating mga tao na kapag may dumarating na suliranin o problema sa
ating buhay iba iba ang nagiging reaksiyon natin o ang nangyayari sa atin sa
pagharap natin sa mga ito.

3. Mabisa ba ang naging representasyon ng ama upang magkaroon ang anak ng

maliwanag na pananaw sa kahirapang kanilang kinakaharap? Patunayan.
 Para sa akin oo, kasi ng dahil sa mga ito naging mas maliwanag sa kanysa
kung ano dapat ang gawin o kung paano niya harapin ang mga pagsubok sa
buhay.

4. Kung ikaw ang anak, paano mo haharapin ang hirap ng buhay?

 Sa pamamagitan ng pagtulong sa aking mga magulang at pag-aaral ng
mabuti.

5. Bigyang-kahulugan ang sinisimbolo ng butil ng kape sa kuwento.

 Para sa akin ito ay sumisimbolo sa buhay ng tao na parang ito ay nagbibigay
kulay o nagpapatapang sa isang tao habang hinaharap nito ang mga suliranin
sa buhay.

28