Bölüm 5 Kisa Devre Hesaplari

BÖLÜM 5
KISA DEVRE HESAPLARI
Doç. Dr. Erdal IRMAK

Enerji Dağıtımı Ders Notları
Kısa Devre Nedir?

(IEEE Std.100-1992):
Bir devrede, genellikle farklı gerilimli iki ve ya daha fazla noktanın bağıl olarak
düşük direnç veya empedans üzerinden kaza veya kasıt ile birbirine değmesine
kısa devre denir.
Herhangi bir kısa devre anında oluşan akıma kısa devre akımı denir ve kısa
devre akımının genliğini kaynaktan yüke kadar olan empedansların toplamı
belirler.

KISA DEVREYE NEDEN OLAN İÇ ETKENLER
Kablolarda yalıtkanın delinmesine neden olan:

• Aşırı yüklenme,
• yıldırım düşmesi ve açma kapama sırasında
meydana gelen aşırı gerilimlerde yalıtkanın
delinmesi,
• yalıtkan malzemenin eskimesi ve kusurlu
olması Doç. Dr. Erdal IRMAK
KISA DEVREYE NEDEN OLAN DIŞ ETKENLER

• Hava hattına ağaçların düşmesi,
• Uzun kanatlı kuşların iletken aralarına girmesi,
• çok sayıda kuş sürüsünün faz iletkenleri arasına girerek uçması,
• İletkenlerin buz yüküne girip traverslerin bükülmesi, kopması, devrilmesine neden
olmaları,
• iletkenlerde oluşan buzun düşmesi sonucu meydana gelen çırpmalar, kamçılamalar vs
gibi etkenler sonucu iletkenlerin birbirlerine yada toprakla temas etmesi,
• yer altı kablolarında kazma darbesi ya da ağır iş makinelerinin yaptıkları çalışmalar
sonucu yalıtkan kılıfın zedelenmesi,
• hava hatlarında avcıların, çocukların, çobanların bilerek yada bilemeyerek izolatörleri
kırmasından meydana gelen delinme ile baş gösteren atlamalar,
• Yetkili yada yetkisiz kişilerin yapmış olduğu yanlış manevralar,
• fazların yanlış bağlanması
Kısa devrenin etkileri
• Sistem elemanlarında mekanik ve ısıl

zorlamalar
• Can ve mal kaybı
• Nötrü topraklanmış sistemlerde faz-toprak
kısa devrelerinde temas ve adım geriliminin
oluşması
Kısa devrenin zararlı etkilerine karşı, kısa

devrenin en kısa sürede devre dışı bırakılması
için, koruma rölelerinden ve hızla devreyi açan
kesicilerden faydalanılır.
?
? Temas Gerilimi
Adım Gerilimi
Teknisyen

Mühendis Enerji Dağıtımı Ders Notları
Adım gerilimi: Topraklama geriliminin, insanın 1mt’lik adım

açıklığı ile köprülenen bölümüdür.
Dokunma gerilimi : Topraklama geriliminin insan tarafından
köprülenen bölümüdür.
Uo : Toprak Potansiyeli, Uc : Dokunma Gerilimi,

Ust: Adım Gerilimi, Re : Toprak Direnci
Kısa Devre Hesaplamalarında Varsayımlar
Kısa devre akımlarının hesaplaması aşağıdaki varsayımlara dayanmaktadır:

 Kısa devre sırasında kısa devrenin tipinde herhangi bir değişiklik olmadığı
 Kısa devre sırasında sistemde herhangi bir değişiklik olmadığı
 Trafolarda kademe değiştiricilerin ana pozisyonlarında veya sabit olduğu
 Ark dirençlerinin hesaplamalara katılmadığı
 Döner makineler dışındaki yükler ile hat kapasitanslarının hesaplamalarda
dikkate alınmadığı
Gerçek elektrik sistemi ve kısa devre durumları bu varsayımların dışında

olmakla birlikte, elde edilen sonuçlar tatmin
Doç. Dr. Erdal IRMAK edici doğruluktadır.
3 FAZLI SİSTEMLERDE MEYDANA GELEBİLECEK KISA DEVRELER

3 Fazlı simetrik Kısa Devre İki Fazlı Kısa Devre
% %
10-20 10-20
İki Faz – Toprak Kısa Devresi Tek Faz-Toprak Kısa Devresi

% %
10-15 65-70
Üç fazlı bir kısa devre halinde tüketici tamamen gerilimsiz kalır ve enerji iletimi kesilmiş
olur. 2 fazlı veya 1 fazlı kısa devre hallerinde ise arızasız faz veya fazlar üzerinden tüketicinin
kısmen beslenmesine devam bulunabilir. Enerji Dağıtımı Ders Notları


KISA DEVRE KARAKTERİSTİKLERİ

Generatöre Yakın Kısa Devre
Yakın diyebilmek için:
En az bir senkron makinenin kendi anma akımının iki katından
fazla kısa devre akımı taşıması
Senkron ve asenkron motorların kısa devre akımına katkısının
% 5’ten fazla olması

KISA DEVRE KARAKTERİSTİKLERİ

Generatöre Uzak Kısa Devre

KISA DEVRE AKIMI VE BİLEŞENLERİ

Başlangıç Kısa Devre Alternatif Akımı (𝐈𝒌′′ )
Kısa devre akımının alternatif bileşenin ilk periyottaki en büyük değeridir. Bu
efektif değer olarak verilir. Şekilde max değer işaretlenmiş olduğunda 2I𝑘′′ ile
gösterilmiştir.


Başlangıç Kısa Devre Alternatif Akımı Gücü(𝐒𝒌′′ )
Buna kısaltılmış olarak kısa devre gücü de denir.
′′ ′′
𝑺𝒌 = 𝟑𝑼𝑵 𝑰𝒌

Darbe Kısa Devre Akımı (𝐈𝒔 veya 𝐈𝒑 )

Kısa devre akımının ilk periyottaki en yüksek tepe değeri veya kısa devre
akımının en ani değeridir.

Açma Alternatif Akımı (𝐈𝐚 )

Kısa devre halinde bir kesicinin açılması esnasında kontakların ilk ayrılması
anında kesici üzerinden geçen kısa devre alternatif akımın efektif değeridir.
Açma Gücü (𝐒𝐚 )

′
𝑺𝒂 = 𝟑𝑼𝑵 𝑰𝒂
Burada UN sözü geçen yerdeki anma gerilimidir.


Devamlı Kısa Devre Akımı (𝐈𝐊 )
Geçici olaylar son bulduktan sonra geriye kalan ve artık sönümsüz olan kısa devre alternatif
akımın efektif değeridir.


KISA DEVRE HESABININ YAPILIŞI
Kısa devre akımının geçtiği tesisat üzerinde bulunan çeşitli elemanların faz başına omik ve
endüktif dirençleri hesaplanır.
Kısa devre yolu üzerinde bulunabilecek elemanlar generatörler, transformatörler, self

bobinleri, kablo ve hava hatlarıdır.
Arada transformatörler bulunabileceği için bir tesisatın çeşitli kısımlarında gerilimler farklı
olabilir. Çeşitli elemanların omik, ve endüktif dirençlerin bu gerilimlerden birine göre
hesaplanması lazımdır.

Bir X1 reaktansı bir U1 gerilimine göre hesaplanmışsa, başka bir U2 gerilimi için eşdeğeri:
𝟑𝑼𝟏 𝑰𝟏 = 𝟑𝑼𝟐 𝑰𝟐
𝑼𝟏 𝑼𝟐
𝟑 𝟑 𝑿𝟏 𝑼𝟐𝟐
𝟑𝑼𝟏 = 𝟑𝑼𝟐 = 𝟐
𝑿𝟏 𝑿𝟐 𝑿𝟐 𝑼𝟏
𝑼𝟐𝟏 𝑼𝟐𝟐 𝑼𝟐 𝟐
= 𝑿 𝟐 = 𝑿𝟏 ( )
𝑿𝟏 𝑿𝟐 𝑼𝟏
Fakat bir tesisatta birkaç gerilim bulunabilir. Bu takdirde sözü geçen işlem hesabı karışık hale
sokar.
Bu gibi hallerde dirençleri 10 kV’luk baz gerilime göre hesap etmek hesapta kolaylık sağlar.
𝑼𝟏 = 𝑼𝒏 ve 𝑿𝟏 = 𝑿 alınırsa…
𝑼𝟐 = 𝟏𝟎 𝒌𝑽 ve 𝑿𝟐 = 𝑿𝟏𝟎
𝟐
𝑼𝟐 𝟐 𝟏𝟎
𝑿𝟐 = 𝑿𝟏 ( ) 𝑿𝟏𝟎 =𝑿
𝑼𝟏 𝑼𝒏
Şimdi çeşitli elemanların 10 kV’a indirgenmiş omik ve endüktif dirençlerin nasıl

hesaplanacağını inceleyelim : Doç. Dr. Erdal IRMAK
Generatörlerde :
𝒖𝒅 ′′ : % olarak faz – nötr arasındaki gerilim düşümü olarak kabul edilirse
100 𝒖𝒅 ′′ 𝑼𝒏 𝒖𝒅 ′′
𝑿𝒏 ′′ = 𝑿𝑮 = 𝑺𝒏
𝑼𝒏 𝟑 ×𝟏𝟎𝟎
𝒗 𝟑𝑼𝒏
𝟑
𝟐
𝑼𝒏 𝒖𝒅 ′′ 𝒖𝒅 ′′ 𝑼𝟐𝒏 𝟏𝟎
𝒗= 𝑿𝑮 = 𝑿𝑮𝟏𝟎 = 𝑿𝑮
𝑼𝒏
𝟏𝟎𝟎𝑺𝒏
𝟑 × 𝟏𝟎𝟎
𝑼𝒏 𝑺𝒏 𝒖𝒅 ′′ 𝑼𝟐𝒏 𝟏𝟎𝟎 𝒖𝒅 ′′
𝑿= 𝑰𝒏 = 𝑿𝑮𝟏𝟎 = × 𝑿𝑮𝟏𝟎 =
𝑰𝒏 𝟑𝑼𝒏 𝟏𝟎𝟎𝑺𝒏 𝑼𝟐𝒏 𝑺𝒏
Generatörlerde :
𝒖𝒅 ′′
𝑿𝑮𝟏𝟎 = /faz
𝑺𝒏
𝑺𝒏 : MVA olarak generatörün anma gücünü gösterir.

𝑺𝒏 ≥ 100 MVA olan generatörlerde 𝑹𝑮 = 𝟎. 𝟎𝟓𝑿𝒅 ′′ alınabilir
𝑺𝒏 < 100 MVA olan generatörlerde 𝑹𝑮 = 𝟎. 𝟎𝟕𝑿𝒅 ′′ alınabilir

Trafolarda :
𝒖𝒓 : % olarak aktif gerilim düşümü

𝒖𝒙 : % olarak reaktif gerilim düşümü 𝒖𝒌 = 𝒖𝒓 𝟐 + 𝒖𝒙 𝟐
𝒖𝒌 : Bağıl kısa devre gerilimi
𝒖𝒌 ve 𝒖𝒓 % olarak transformatörün plakasında 𝑷𝒄𝒖 𝒏

verilmiştir. 𝒖𝒓 verilmemişse şu şekilde bulunabilir 𝒖𝒓 = %𝟏𝟎𝟎 ×
𝑺𝒏
𝑷𝒄𝒖 𝒏 : Transformatörün anma akımındaki bakır kayıpları

𝑺𝒏 : Transformatörün anma gücü (kVA)
Trafolarda :
100 𝒖𝒙 10 kV bazına göre hesaplarsak ;

𝑼𝒏 𝟐
v 𝑼𝒏 𝒖𝒙 𝟏𝟎
𝟑 𝑿𝑻𝒓 = ×
𝑺𝒏 𝑼𝒏
𝟑 × 𝟏𝟎𝟎
𝑼𝒏 . 𝒖𝒙 𝟑𝑼𝒏
𝒗=
𝟑 × 𝟏𝟎𝟎 𝒖𝒙
𝑿𝑻𝒓 = [Ω/𝒇𝒂𝒛]
𝑺𝒏
𝑼𝒏 𝒖𝒙
𝑿𝑻𝒓 = 𝑹𝑻𝒓 =
𝒖𝒓
[Ω/𝒇𝒂𝒛]
𝟑 × 𝟏𝟎𝟎𝑰𝒏 Aynı yolla  𝑺𝒏
Self bobinleri : Hava Hattı ve Kablolarda:
𝟐 𝑹𝒌 = 𝒓𝒌 × 𝒍 𝑿𝒌 = 𝒙𝒌 × 𝒍
𝟏𝟎
𝑿𝑺𝟏𝟎 = 𝑿𝑺
𝑼𝒏
𝟏𝟎 𝟐
𝑹𝒌𝟏𝟎 = 𝑹𝒌 [Ω/𝒇𝒂𝒛]
𝑼𝒏
𝟏𝟎 𝟐
𝑿𝒌𝟏𝟎 = 𝑿𝒌 [Ω/𝒇𝒂𝒛]
𝑼𝒏

Eşdeğer Direnç veya Reaktansların Bulunması
Kısa devre yolu üzerinde bulunan bütün elemanların faz başına 10 kV’a
indirgenmiş direnç ve reaktansları bulunduktan sonra bunlar kendi aralarında
seri ve paralel bağlamak suretiyle birleştirilir.
Böylece 10 kV’a indirgenmiş eşdeğer bir 𝑹𝟏𝟎 omik dirençle bir 𝑿𝟏𝟎 endüktif
direnci ve bunlara göre bir 𝒁𝟏𝟎 empedansı elde edilir.
Eğer 𝑹𝟏𝟎 ≤ 𝟎. 𝟑𝑿𝟏𝟎 ise omik dirençler başlangıç alternatif kısa devre akımların
hesabında ihmal edilebilir.

𝐈𝐤 ′′ Başlangıç Alternatif Kısa Devre Akımının Hesabı
Başlangıç kısa devre alternatif akımı, kısa devre yolunun toplam empedansı göz
önüne alınarak ohm kanununa göre hesaplanır.
Yalnız burada kısa devrede etkin olan gerilim 𝟏. 𝟏 × 𝟏𝟎

𝑰′′
𝒌𝟏𝟎 =
ile işletme gerilimi arasındaki farkı göz önüne 𝟑𝒁𝟏𝟎
almak üzere 1.1 gibi bir güvenlik çarpanı
hesaba katılır. 𝟏𝟏
𝑰′′
𝒌𝟏𝟎 =
𝟑𝒁𝟏𝟎
𝑼𝒏
′′ 𝟑 𝟏. 𝟏 × 𝑼𝒏
𝑰𝒌 = 𝟏. 𝟏 × = 𝟔. 𝟑𝟓
𝒁𝒌 𝑰′′
𝒌𝟏𝟎 ≅ 𝒌𝑨𝒇
𝟑 𝑹𝒌 𝟐 + 𝑿 𝟐
𝒌 IRMAK
Doç. Dr. Erdal
𝒁𝟏𝟎
Kullanılacak Güvenlik Çarpanı

En yüksek kısa En düşük kısa
Nominal (Anma) Gerilim
devre akımı devre akımı
Düşük Gerilim (100-1000 V) 230 / 400 V 1,00 0,95
IEC 38, Tablo 1 diğer 1,05 1
Orta Gerilim (1-35 kV)
1,10 1
IEC 38, Tablo 3
Yüksek Gerilim 35-230 kV 1,10 1
IEC 38, Tablo 4 380 kV
1,10 1
Bundan sonra 𝑰′′

𝒌𝟏𝟎 şebekenin hangi noktası için hesaplanmışsa o noktadaki
nominal şebeke gerilimine göre değeri bulunur.
′′ 𝟏𝟎
Bunun için 𝑰𝒌𝟏𝟎 , ile çarpılır.
𝑼𝒏
𝑼𝒏 sözü geçen yerdeki nominal şebeke gerilimidir.
𝟏𝟎
𝑰′′
𝒌 = 𝑰′′
𝒌𝟏𝟎 ×
𝑼𝒏

Is Darbe Kısa Devre Akımının Hesabı :
Darbe kısa devre akımı tesisatı mekanik olarak zorlar.

Tesisattaki bütün cihaz ve elemanları darbe kısa devre akımının dinamik
etkilerine dayanabilmelidir.
Darbe kısa devre akımı daha önce hesaplanmış olan başlangıç kısa devre
alternatif akımından yararlanarak aşağıdaki bağıntıya göre hesaplanır.
𝑰𝑺 = 𝑯 𝟐𝑰′′
𝒌 [k𝑨𝒎𝒂𝒙 ]

Is Darbe Kısa Devre Akımının Hesabı : R/x H
0.1 1.75
𝑰𝑺 = 𝑯 𝟐𝑰′′
𝒌 [k𝑨𝒎𝒂𝒙 ] 0.2 1.55
0.3 1.41
DC bileşen gecikmesine göre 0.4 1.32
hesaplanan H’ın eşitliği 0.5 1.23
0.6 1.17
H = 1,02 + 0,98.e-3R/x
0.7 1.13
şeklindedir 0.8 1.11
0.9 1.08
Ancak pratik hesaplarda 1.0 1.06
H = 1.8 alınabilir. Doç. Dr. Erdal IRMAK1.1 1.05
Simetrik Alternatif Açma Akımı
Simetrik açma akımı, yani açma alternatif akımı
𝑰𝒂 = µ𝑰′′
𝒌 𝒌𝑨𝒇 bağıntısı ile hesaplanır
µ faktörü alternatif kısa devre akımının sönümünü hesaba katmaya yarar.

En küçük açma gecikmesine ve 𝑰′′
𝒌 /𝑰𝒏 oranına bağlıdır.
Burada 𝑰𝒏 kısa devreyi besleyen kaynakların toplam gücüne karşılık olan anma
akımıdır.
En küçük açma gecikmesi genel olarak 1.5 s’den aşağı değildir. Bu zaman
zarfında kısa devre akımının doğru akım bileşeni söner.
′′
Alternatif akım bileşeninin küçülmesi
Doç. Dr.için ise
Erdal IRMAK 𝑰
Enerji Dağıtımı Ders Notları 𝒌
/𝑰𝒏 oranı bir ölçü teşkil eder.
µ
𝐈𝐤′′ /𝐈𝐧 0.05s 0.1s ≥ 0.25s
1 1 1 1
2 1 1 1
3 0.91 0.87 0.83
4 0.87 0.81 0.77
5 0.84 0.77 0.72
6 0.82 0.74 0.67
7 0.73 0.70 0.62
8 0.77 0.67 0.58
9 0.75 0.65 0.56
Simetrik açma akımı, yani 𝑰𝒂 bulunduktan sonra, bu akımı açacak kesicinin

açma gücü
𝑺𝒂 = 𝟑 𝑼𝒏 𝑰𝒂 MVA olarak hesaplanır.

Bir kesicinin açma gücünü hesap etmek için bunun hemen önündeki bir kısa
devrenin göz önüne alınması gerekir.

Kısa Devreyi Beslenen Şebekenin Eşdeğer Reaktansının Bulunması
Çoğu zaman şebekeyi besleyen generatörlere

bağlı bulunan trafoların ve hatların
𝑺′′
𝒌 karakteristikleri bilinmez.
𝑰′′
𝒌
𝑼𝒏
Bu taktirde şebekenin B bağlantı noktasında 𝑺′′𝒌 başlangıç kısa devre gücü veya
𝑰′′
𝒌 başlangıç alternatif kısa devre akımı bilinirse besleyen şebekenin eşdeğer
𝑿ş𝒆𝒃𝒆𝒌𝒆 reaktansı bulunur.

Kısa Devreyi Beslenen Şebekenin Eşdeğer Reaktansının Bulunması
′′ ′′ ′′ 𝟏. 𝟏𝑼𝒏
𝑺𝒌 = 𝟑𝑼𝒏 𝑰𝒌 => 𝑰𝒌 =
𝟑𝑿
𝑺′′
𝒌
𝑺′′ 𝟏. 𝟏𝑼𝟐𝒏
𝑰′′ ve aynı zamanda; 𝑰′′
𝒌 =
𝒌 𝑿ş𝒆𝒃𝒆𝒌𝒆 =
𝒌
𝟑𝑼𝒏 𝑺′′
𝒌
𝑼𝒏
10 kV bazına 𝟐
𝟏𝟎
göre yazarsak 𝑿ş𝒆𝟏𝟎 = 𝑿ş𝒆
𝐔𝐧 𝟏𝟏𝟎
𝑿ş𝒆𝒃𝒆𝒌𝒆𝟏𝟎 = ′′ Ω 𝐟 𝐚𝐳
𝑼𝟐𝒏 𝟏𝟎𝟎 𝑺𝒌
𝑿ş𝒆𝟏𝟎 = 1.1 ′′ 𝟐
𝑺𝒌 Doç.
𝑼𝒏Dr. Erdal IRMAK
Örnek Uygulama:
Şekildeki sistemde A barasındaki 3

kutuplu simetrik kısa devre açma
gücü 220MVA olduğuna göre ;
B noktasına konulacak kesicinin 3
kutuplu simetrik kısa devre açma
gücünü hesaplayınız
(µ = 1 alınacak)

110 110
𝑋ş𝑒10 = = = 0.5 Ω f az
𝑆′′𝑘 220
2 2
10 10
𝑋ℎ10 = 45 × 0.4 = 45 × 0.4 = 0.5 Ω f az
𝑈𝑛 60
𝑈𝑑 ′′ 12 Uk 8
𝑋𝐺10 = = = 1.6 Ω f az XTr10 = = = 0.8 Ω f az
𝑆𝑛 7.5 S𝑛 10

𝟔. 𝟑𝟓 𝟔. 𝟑𝟓
𝑰′′𝒌𝟏𝟎 = = = 𝟗 𝒌𝐀𝐞𝐟
𝑿𝟏𝟎 𝟎. 𝟕
𝟏𝟎 𝟏𝟎
𝑰𝐤𝐁 = 𝐈′′𝐤𝟏𝟎 × =𝟗× = 𝟏. 𝟓 𝒌𝐀𝐞𝐟
𝐔𝐧 𝟔𝟎
𝑰𝐚 = µ𝐈′′𝐤 = 𝟏. 𝟓 𝒌𝐀𝐞𝐟
𝑺𝒂 = 𝟑𝑼𝒏 𝑰𝒂 = 𝟑 × 𝟔𝟎 × 𝟏. 𝟓 = 153 MVA

𝑿𝟏𝟎 = 𝟎. 𝟕 Ω 𝐟 𝐚𝐳
Örnek Uygulama:
Şekilde gösterilen sistemde A noktasına konulacak kesicinin 3 kutuplu simetrik

kısa devre açma gücünü hesaplayınız (µ = 1 alınacak)

Ud ′′ 12.6
XG10 = = = 0.21 Ω 𝑓 𝑎𝑧
S𝑛 60
0.21
X3G10 = = 0.07 Ω 𝑓 𝑎𝑧
3
Uk 12 0.12
XTr10 = = = 0.12 Ω 𝑓 𝑎𝑧 X2Tr10 = = 0.06 Ω 𝑓 𝑎𝑧
S𝑛 100 2
2
10 7.5
Xh10 = 20 × 0.36 = 0.2 Ω 𝑓 𝑎𝑧 XTr10 = = 0.5 Ω 𝑓 𝑎𝑧
60 15
𝑿𝟏𝟎 = 𝟎. 𝟎𝟕 + 𝟎. 𝟎𝟔 + 𝟎. 𝟐 + 𝟎. 𝟓 = 𝟎. 𝟖𝟑 Ω 𝒇 𝒂𝒛
𝑿𝟏𝟎 = 𝟎. 𝟖𝟑 Ω 𝒇 𝒂𝒛
𝑰𝒂 = 𝑰′′𝒌 = 𝟓. 𝟏 𝒌𝑨𝒆𝒇
𝟔. 𝟑𝟓 𝟔. 𝟑𝟓 𝑺𝒂 = 𝟑𝑼𝒏 𝑰𝒂
𝑰′′𝒌𝟏𝟎 = = = 𝟕. 𝟔𝟓 𝒌𝑨𝒆𝒇
𝑿𝟏𝟎 𝟎. 𝟖𝟑
𝑺𝒂 = 𝟑 × 𝟏𝟓 × 𝟓. 𝟏
𝟏𝟎 𝟏𝟎
𝑰𝒌𝑩 = 𝑰′′𝒌𝟏𝟎 × = 𝟕. 𝟔𝟓 × = 𝟓. 𝟏 𝒌𝑨𝒆𝒇 𝑺𝒂 = 132 MVA
𝑼𝒏 𝟏𝟓Doç. Dr. Erdal IRMAK
Şekildeki şebekenin A,B ve C noktaları 3 ~ kısa devre açma gücünü hesaplayınız

(𝜇0.1𝑠 𝑖ç𝑖𝑛 ℎ𝑒𝑠𝑎𝑝𝑙𝑎𝑛𝑎𝑐𝑎𝑘.) H = 1.8

𝑈𝑑 ′′ 12
𝑋𝐺1 = 𝑋′′𝑑1 = = = 0.4 Ω f az
𝑆𝑛 30
𝑈𝑑 12
𝑋𝐺2 = = = 0.6 Ω f az
𝑆𝑛 20
𝑈𝑘 10.5
𝑋𝑇𝑟1 = = = 0.3 Ω f az
𝑆𝑛 35
𝑈𝑘 10 7.5
𝑋𝑇𝑟2 = = = 0.4 Ω f az 𝑋𝑇𝑟3 = = 0.5 Ω f az
𝑆𝑛 25 15
2
7.5 10
𝑋𝑇𝑟4 = = 0.75 Ω f az 𝑋ℎ1 = 20 × 0.4 = 0.22 Ω f az
10 Doç. Dr. Erdal IRMAK 60

𝑿𝟏𝟎𝑨 = 𝟎. 𝟒𝟏𝟐 Ω f az
𝑿𝟏𝟎𝑩 = 𝟎. 𝟒𝟏𝟐 + 𝟎. 𝟏𝟏 = 𝟎. 𝟓𝟐𝟐 Ω 𝐟 𝐚𝐳
𝑿𝟏𝟎𝑪 = 𝟎. 𝟒𝟏𝟐 + 𝟎. 𝟏𝟏 + 𝟎. 𝟑 = 𝟎. 𝟖𝟐𝟐 Ω 𝐟 𝐚𝐳

𝑺𝒏 𝟓𝟎
𝑰𝒏 = = = 𝟎, 𝟒𝟖 𝒌𝑨
𝟑𝑼𝒏 𝟑 × 𝟔𝟎
𝑰𝒌 𝟐, 𝟓𝟕
= = 𝟓, 𝟑𝟓
𝑰𝒏 𝟎, 𝟒𝟖
𝑻𝒂𝒃𝒍𝒐𝒅𝒂𝒏 ⇒ 𝝁𝟎,𝟏 = 𝟎, 𝟕𝟕
6,35 6,35 𝑰𝐚 = 𝝁𝟎.𝟏 𝐈′′𝐤 = 𝟎, 𝟕𝟕. 𝟐, 𝟓𝟕 = 𝟏, 𝟗𝟖
I′′k10A = = = 15,4 kA
X10 0,412
𝑺𝐚 = 𝟑𝐔𝐧 𝐈𝐚 = 𝟑 . 𝟔𝟎. 𝟏, 𝟗𝟖
10
I′′kA = 15,4 = 2,57 kA
60 𝑺𝐚 = 206 MVA
𝐼S = 𝐻 2 I′′k10 = 1,8. 2. 2,57 = 6,5
Doç. 𝑘A
Dr. Erdal IRMAK
𝑚𝑎𝑥
ÖDEV: B ve C baralarını siz yapınız

Bölüm 5 Kisa Devre Hesaplari

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bölüm 5 Kisa Devre Hesaplari

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BÖLÜM 5

KISA DEVRE HESAPLARI

Doç. Dr. Erdal IRMAK

Kısa Devre Nedir?

Doç. Dr. Erdal IRMAK

KISA DEVREYE NEDEN OLAN İÇ ETKENLER

Kablolarda yalıtkanın delinmesine neden olan:

KISA DEVREYE NEDEN OLAN DIŞ ETKENLER

Kısa devrenin etkileri

• Sistem elemanlarında mekanik ve ısıl

Kısa devrenin zararlı etkilerine karşı, kısa

Doç. Dr. Erdal IRMAK

Adım gerilimi: Topraklama geriliminin, insanın 1mt’lik adım

Uo : Toprak Potansiyeli, Uc : Dokunma Gerilimi,

Kısa Devre Hesaplamalarında Varsayımlar

Kısa devre akımlarının hesaplaması aşağıdaki varsayımlara dayanmaktadır:

Gerçek elektrik sistemi ve kısa devre durumları bu varsayımların dışında

3 FAZLI SİSTEMLERDE MEYDANA GELEBİLECEK KISA DEVRELER

İki Faz – Toprak Kısa Devresi Tek Faz-Toprak Kısa Devresi

Doç. Dr. Erdal IRMAK

Doç. Dr. Erdal IRMAK

KISA DEVRE KARAKTERİSTİKLERİ

Doç. Dr. Erdal IRMAK

KISA DEVRE KARAKTERİSTİKLERİ

Doç. Dr. Erdal IRMAK

KISA DEVRE AKIMI VE BİLEŞENLERİ

Doç. Dr. Erdal IRMAK

KISA DEVRE AKIMI VE BİLEŞENLERİ

Doç. Dr. Erdal IRMAK

KISA DEVRE AKIMI VE BİLEŞENLERİ

Darbe Kısa Devre Akımı (𝐈𝒔 veya 𝐈𝒑 )

Doç. Dr. Erdal IRMAK

KISA DEVRE AKIMI VE BİLEŞENLERİ

Açma Alternatif Akımı (𝐈𝐚 )

Açma Gücü (𝐒𝐚 )

Burada UN sözü geçen yerdeki anma gerilimidir.

KISA DEVRE AKIMI VE BİLEŞENLERİ

Doç. Dr. Erdal IRMAK

Doç. Dr. Erdal IRMAK

Kısa devre yolu üzerinde bulunabilecek elemanlar generatörler, transformatörler, self

Doç. Dr. Erdal IRMAK

Şimdi çeşitli elemanların 10 kV’a indirgenmiş omik ve endüktif dirençlerin nasıl

𝒖𝒅 ′′ : % olarak faz – nötr arasındaki gerilim düşümü olarak kabul edilirse

𝑺𝒏 : MVA olarak generatörün anma gücünü gösterir.

Doç. Dr. Erdal IRMAK

𝒖𝒓 : % olarak aktif gerilim düşümü

𝒖𝒌 ve 𝒖𝒓 % olarak transformatörün plakasında 𝑷𝒄𝒖 𝒏

𝑷𝒄𝒖 𝒏 : Transformatörün anma akımındaki bakır kayıpları

100 𝒖𝒙 10 kV bazına göre hesaplarsak ;

Doç. Dr. Erdal IRMAK

Doç. Dr. Erdal IRMAK

Yalnız burada kısa devrede etkin olan gerilim 𝟏. 𝟏 × 𝟏𝟎

Kullanılacak Güvenlik Çarpanı

Bundan sonra 𝑰′′

𝑼𝒏 sözü geçen yerdeki nominal şebeke gerilimidir.

Doç. Dr. Erdal IRMAK

Darbe kısa devre akımı tesisatı mekanik olarak zorlar.

Doç. Dr. Erdal IRMAK

Simetrik açma akımı, yani açma alternatif akımı

µ faktörü alternatif kısa devre akımının sönümünü hesaba katmaya yarar.

Simetrik açma akımı, yani 𝑰𝒂 bulunduktan sonra, bu akımı açacak kesicinin

𝑺𝒂 = 𝟑 𝑼𝒏 𝑰𝒂 MVA olarak hesaplanır.

Doç. Dr. Erdal IRMAK