TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

BỘ MÔN GIẢI PHẪU

ĐẠI CƯƠNG HỆ THẦN KINH

Lê Mạnh Thường
Hanoi 05/2019
 TÌNH HUỐNG 1

Bốn tháng sau một tai nạn giao thông, bệnh nhân nữ vốn
yếu nhẹ chân phải, bắt đầu trở nên thường xuyên bị co giật đột
ngột chân này. Mỗi cơn kéo dài vài phút. Một tuần sau đó, các
cơn co giật nặng lên, xuất hiện ở cả tay phải, mất ý thức trong
cơn co giật.

Điều gì đã xảy ra với bệnh nhân này?

 MỤC TIÊU

1. Trình bày được phân loại và đặc điểm chính

của các loại tế bào trong mô thần kinh.
2. Mô tả được sự phân chia của hệ thần kinh.
3. Trình bày được vị trí và chức năng chính của
hệ nội tiết.
4. Trình bày được được một số liên hệ chức năng
và áp dụng lâm sàng phù hợp.
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
TÀI LIỆU HỌC TẬP
• Sách Giải phẫu người của PGS.TS. Nguyễn Văn Huy.
• Atlas Giải phẫu người của Frank Netter, bản dịch của
GS.TS. Nguyễn Quang Quyền.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Sách Giải phẫu người tập 3 của GS. TS. Trịnh Văn Minh.
• Sách Gray’s Anatomy for Students của Richard L. Drake,
Wayne Vogl, Adam W.M. Mitchell.
• THIEME Atlas of Anatomy - Head, Neck, and Neuroanatomy
của Michael Schuenke, Erik Schulte, Udo Schumacher.
• Psychology 8th của Henry Gleitman, James Gross, Daniel
Reisberg.
 1. ĐẠI CƯƠNG HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH TRUNG ƯƠNG HỆ THẦN KINH NGOẠI VI

• Não • Các dây TK sống

• Tuỷ sống • Các dây TK sọ
• TK thị giác, võng mạc • Hệ thần kinh tự chủ

Chứa phần lớn Chứa phần lớn các sợi trục

số thân các tế bào thần kinh

HỆ THẦN KINH RUỘT

 1. ĐẠI CƯƠNG HỆ THẦN KINH
Đơn vị chức năng cơ bản của hệ thần kinh

Sợi trục • Cảm giác

(axon) • Vận động
• Xử lý thông tin
• Lưu trữ thông tin

Sợi gai Thân

Cúc tận cùng
Tế bào thần kinh - Neuron • 100000000000 neurons
• 50000 synapses

Thể Nissl
(Franz Nissl nhuộm RNA)
1. ĐẠI CƯƠNG HỆ THẦN KINH
 1. ĐẠI CƯƠNG HỆ THẦN KINH
Neuron

Neuron đa cực

Neuron hai cực

Neuron một cực

Neuron không axon

 Tình huống hai

Hãy cho một nhận xét về màu sắc và giải thích!

1. ĐẠI CƯƠNG HỆ THẦN KINH

Chất xám Nhân

Thân
neuron

Hạch

Sợi trục
(axon)
Các dải Các bó

Các sợi TK
 1. ĐẠI CƯƠNG HỆ THẦN KINH

Neuron
1. ĐẠI CƯƠNG HỆ THẦN KINH
Mô thần kinh trung ương
• Neuron
• Tế bào ít nhánh
• Tế bào hình sao
• Vi bào đệm
• Tế bào nội tuỷ
1. ĐẠI CƯƠNG HỆ THẦN KINH
Mô thần kinh ngoại vi
• Neuron
• Tế bào ít nhánh • Tế bào Schwann
• Tế bào hình sao • Tế bào vệ tinh
• Vi bào đệm • Đại thực bào
• Tế bào nội tuỷ
 TÌNH HUỐNG 1

Bốn tháng sau một tai nạn giao thông, bệnh nhân nữ vốn
yếu nhẹ chân phải, bắt đầu trở nên thường xuyên bị co giật đột
ngột chân này. Mỗi cơn kéo dài vài phút. Một tuần sau đó, các
cơn co giật nặng lên, xuất hiện ở cả tay phải, mất ý thức trong
cơn co giật.

Điều gì đã xảy ra với bệnh nhân này?

TÌNH HUỐNG 1

Homunculus
 2. SỰ PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
Phôi thai học hệ thần kinh

Bọng não trước Đại não

Bọng não giữa Gian não

Bọng não sau

Trung não

Phần trước
Ống thần kinh não sau

Hành não
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH

Đại não

Gian não
31 đôi dây thần kinh sống

Tiểu não

Trung não

Cầu não
12 đôi dây thần kinh sọ
Hành não

Tuỷ sống

Phần tự chủ
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH TRUNG ƯƠNG
Đại não
 TÌNH HUỐNG 3

Phineas Gage (1823-1860)

Đây là một trường hợp rất hi hữu mà y khoa ghi
nhận được, bạn đã bao giờ nghe câu chuyện về
người đàn ông này chưa?
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH TRUNG ƯƠNG Đại não
Gian não Gian não

• Đồi thị Trung não

Phần trước
• Các vùng quanh đồi não sau
• Não thất ba Hành não
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH TRUNG ƯƠNG
Thân não

• Hành não
• Cầu não
• Cuống đại não
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH TRUNG ƯƠNG
Tiểu não

• Nhộng tiểu não

• Các bán cầu
• Các lá tiểu não
• Cuống tiểu não
 2.2.HỆ
PHÂN
THẦN
CHIA
KINH
HỆTRUNG
THẦN KINH
ƯƠNG
HỆ THẦN KINH TRUNG ƯƠNG
Tuỷ sống
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH TRUNG ƯƠNG
Tuỷ sống

• Sừng trước
• Sừng bên
• Sừng sau
• Mép xám trước
• Thừng trước • Mép xám sau
• Thừng bên • Ống trung tâm
• Thừng sau
• Cột trước
• Bó thon/chêm
• Cột sau
• Cột trung gian
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH

Đại não

Gian não
31 đôi dây thần kinh sống

Tiểu não

Trung não

Cầu não
12 đôi dây thần kinh sọ
Hành não

Tuỷ sống

Phần tự chủ
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH NGOẠI VI
12 đôi dây thần kinh sọ
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH NGOẠI VI
31 đôi dây thần kinh sống

Chất trắng Rễ sau

thần kinh sống

Nhánh sau
thần kinh sống
Hạch cảm giác

Nhánh trước
thần kinh sống
Sừng sau Sừng trước
chất xám chất xám
Hạch
Rễ trước
cạnh sống
thần kinh sống
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH NGOẠI VI
31 đôi dây thần kinh sống

• C1-C2-C3-C4-C5
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH NGOẠI VI
31 đôi dây thần kinh sống

Đám rối thần kinh cánh tay

 TÌNH HUỐNG 4

Bạn có biết đây là hình ảnh có ở những bệnh nhân nào không?
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH NGOẠI VI
31 đôi dây thần kinh sống

Đám rối thần kinh thắt lưng-cùng

 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH NGOẠI VI – Phần tự chủ
Hệ giao cảm

Neuron trước hạch

Neuron sau hạch trong

các hạch giao cảm
cạnh sống và trước sống

Cơ quan đích
 2. PHÂN CHIA HỆ THẦN KINH
HỆ THẦN KINH NGOẠI VI – Phần tự chủ
Hệ đối giao cảm

Neuron trước hạch

Neuron sau hạch

Cơ quan đích
3. HỆ NỘI TIẾT
3. HỆ NỘI TIẾT
 3. HỆ NỘI TIẾT
Vùng hạ đồi – tuyến yên
 3. HỆ NỘI TIẾT
Tuyến giáp

Tuyến cận giáp

Tuyến cận giáp Tuyến giáp

 3. HỆ NỘI TIẾT

Tuyến thượng thận

Tuỵ
Tình huống 5
 CÁC HÌNH ẢNH SỬ DỤNG TRONG BÀI GIẢNG ĐƯỢC LẤY TỪ

1. Netter, F. (2014). Atlas of Human Anatomy, 6th edition. Philadelphia, PA:

Saunders Elsevier.
2. Drake, R.L., Vogl, W., Mitchell, A.W.M (2009). Gray’s Anatomy for Students, 2nd
edition. Philadelphia, PA: Churchill Livingstone Elsevier.
3. Schuenke, M., Schulte, E., Schumacher, U. (2016). THIEME Atlas of Anatomy,
Head, Neck, and Neuroanatomy. New York, NY: Thieme Medical Publisher, Inc.
4. Martini, D.H., Timmons, M.J., Tallisch, R.B. (2015) Human Anatomy Eighth
edition. Glenview, IL: Pearson Education, Inc.

Xin trân trọng cảm ơn!