PAGBATI & INTRODUKSYON (NARRATOR): Magandang Umaga/ Tanghali o Gabi.

Narito ang PANGALAN NG PROGRAMA

upang ibalita sa inyo ang kalagayan ng mga Katutubo at Lumad dito sa Pilipinas.

Narito si 1st MEMBER upang maghatid ng unang ulat. 1st MEMBER iulat mo!

“PAGPAPASARA SA 55 LUMAD SCHOOLS ‘PAGBUWAG SA PAGKAKAISA NG KATUTUBO’ –

SOLON”
1st MEMBER: Nanggalaiti ang isang katutubong mambabatas ngayong Miyerkules matapos ipag-utos ng gobyerno ang
pagsasara ng mga eskwelahang primaryang naglilingkod sa kabataang Lumad sa rehiyon ng Davao.

Pero ayon kay Bayan Muna Rep. Eufemia Cullamat, na isa ring Lumad, matinding paglabag ito sa karapatan sa
edukasyon ng mga batang pambansang minorya.

 PANAYAM (2nd MEMBER): "Masama ang turing nila sa amin dahil gusto nilang pumasok ang mga
proyekto ng malalaking mina, dam, logging, plantasyon at marami pang mga proyekto na
pagkakaperahan nila at sisira sa aming mga lupang ninuno," ani Cullamat, na lider Manobo.

"Mariin naming kinikundena itong mapang- aping sistema ng DepEd sa sulsol ng militar."

1st MEMBER: Aniya, inhustisya ang kinakaharap ngayon ng 3,5000 estudyante at 30 guro mula sa komunidad na
maaapektuhan.

Una nang sinabi ni Davao City Mayor Sara Duterte-Carpio na tutol siya sa muling pagbubukas ng hindi bababa sa
11 STICLC schools sa kanyang lungsod.

Ayon kay Carpio, na anak ni Pangulong Rodrigo Duterte, walang "academic records" at "individual learner's
reference number" ang mga nabanggit na eskwelahan.

Nakatatanggap din daw sila ng mga ulat na tinuturuan ng kontra-gobyernong propaganda at paggamit ng baril
ang mga bata.

Isa si National Security Adviser Hermogenes Esperon Jr. sa mga naghain ng reklamo laban sa mga nasabing
eskwelahan.

Pero paliwanag ni Cullamat, lehitimo ang kanilang pakikibaka sa kanilang sektor.

 PANAYAM (2nd MEMBER): "Nais naming paunlarin ang aming tradisyonal na kultura na nakaugat sa lupa,
kaya mahigpit na alagaan at depensahan ang lupang ninuno," wika ng progresibong mambabatas.

"Ngunit ang gobyerno at AFP mismo ang may gustong buwagin ang aming pagkakaisa."

1st MEMBER: Hulyo nang maglabas ng suspension order ang DepEd sa mga nabanggit na eskwelahan matapos daw hindi
kumuha ng kinakailangang permit to operate.

"Noong nakaraang taon, hindi nabigyan ng permit ang 55 eskwelahan dahil hindi sila makasunod sa mga
rekisitos," sabi ni DepEd Secretary Leonor Briones sa Inggles sa panayam ng ANC.

Sa 55 eskwelahan, 11 lang daw sa mga ito ang nag-apply para sa panibagong permit ngayong 2019.

Pero paliwanag ng Save Our School Network, nagsumite ang mga eskwelahan ng mga rekisitos sa DepEd region
XI.
NARRATOR: Maraming Salamat sa iyong ulat 1st MEMBER. Ngayon ay dumako na tyo sa isa pang ulat tungkol sa mga
Katutubo. Kamusta ka dyan 3rd MEMBER?

“END DISCRIMINATION AGAINST INDIGENOUS PEOPLES, PHILIPPINE LAWMAKER PLEADS”

3rd MEMBER: Ang isang mambabatas ng Pilipinas noong Linggo, na kung saan ay International Day of World’s Indigenous
Peoples, na nanawagan na tapusin ang diskriminasyon laban sa mga Indigenous na Tao (IP) at para sa
proteksyon ng kanilang mga karapatan.

 PANAYAM (4th MEMBER): "Sa araw na ito, daong libong mga katutubo at lumipas ang pahayag ng
paninindigan para wakasan na ang di-makataong diskriminasyon sa pambansang minorya."

“Depensahan ang ating mga lupang ninuno. Ipagtanggol ang ating Karapatan.”

3rd MEMBER: Ang isang pagdiriwang sa online ay ginanap noong Linggo ng umaga, pinangunahan ng National
Commission on Indigenous Peoples, upang markahan ang okasyon. Dala nito ang temang, "Katutubong
Kaalaman, Sistema at Pamamaraan sa Bagong Karaniwan", sa ilaw ng COVID-19 pandemya.

Ang iba`t ibang mga pangkat ng IP sa buong bansa ay dapat lumahok sa programa na may kasamang pagdarasal
at pagdarasal na maitaboy ang pandemya at isang pagtatanghal kung paano haharapin ng kani-kanilang mga
komunidad ang krisis, bukod sa iba pa, ayon sa NCIP.

 PANAYAM (4th MEMBER): “Inuna pa ang pagpasa ng mga batas na hindi makatao at hindi angkop sa
kalagayan at pangangailangan ng mamamayan, ang Anti-Terrorism Act of 2020 at ngayon, ang Death
Penalty, kaysa sa paglalatag ng malinaw na plano at paraan paano ililigtas ang mamamayan sa
malubhang kagutuman dulot nitong virus na ito.”

3rd MEMBER: Inireklamo din niya ang pagsasara ng kasalukuyang mga paaralan ng IP ng gobyerno, at ang umano’y pag-
takeover ng malalaking plantasyon at mining firm ng kanilang mga lupang ninuno.

Sinabi ni Cullamat na ang pagdiriwang noong Linggo ay nagpapaalala sa lahat sa pakikibaka ng mga IP para sa
pagpapasya sa sarili at pagkakaroon ng kanilang sariling mga sistemang pang-ekonomiya, pampulitika at
pangkulturan.

 PANAYAM (4th MEMBER): “Simula pa sa kasayasayan, mahirap man ang aming kalagayan ay nanatili
kaming matatag sa aming pakikibaka, lalo't alam namin na hindi kami nag-iisa sa aming laban.”
NARRATOR: Maraming Salamat sa iyong ulat 3rd MEMBER. Ngayon ay dumako tayo sa isang nakakatuwa at nakaka-
proud na pangyayari sa buhay ng dalawa sa ating mga Katutubo. 5th MEMBER iulat mo!

“2 KATUTUBO, NAKAPAGTAPOS NG PAG – AARAL SA NEUST”

5th MEMBER: Mula sa Lungsod ng Cabanatuan (Sept. 14) - Dalawang katutubo ang nakapagtapos ng pag-aaral ng
kolehiyo sa Nueva Ecija University of Science and Technology o NEUST.

Ayon kay NEUST-Center for Indigenous Peoples Education Director Arneil Gabriel, sila ay mula sa katutubong
pangkat na Bag-o ng Pantabangan at Rizal na mga nagtapos ng kolehiyo ngayong taon.

Isa sa nabanggit ay si Pamela Langbay Padios na kabilang sa mga nagtapos ng pag-aaral noong Enero 24, 2020 sa
kursong Bachelor of Science in Business Administration Major in Human Resource Development Management.

Nagtapos naman sa kursong Hotel Management si Sally Salingbay sa naganap na virtual graduation noong
buwan ng Hulyo.

Pahayag ni Gabriel, magandang simulain ito at darating ang panahong makakatapos din ang iba pang mga
kasalukuyang mag-aaral upang makatulong sa sariling pinanggalingang komunidad.

Aniya, sila naman ang magkakaroon ng inisyatibong tumulong sa pagpapaunlad ng kanilang lugar.

Naitatag ang NEUST-CIPE taong 2017 bunsod sa naging pag-aaral ng Commission on Higher Education na
kakulangan sa pagkakaroon ng pormal na edukasyon ng mga katutubo hindi lamang sa Nueva Ecija kundi sa iba
pang mga lugar.

Mula rito ay binigyan ng mandato ang tanggapang tumulong sa mga pangangailangan ng mga katutubo hindi
lamang sa pananaliksik tungkol sa kanilang pamumuhay at kultura kundi ay mailapit ang edukasyon sa mga
kabataan.

Kaugnay nito ay iniulat ni Gabriel na sa kasalukuyan ay nasa 102 ang mga katutubong nag-aaral ng kolehiyo sa
NEUST na kung saan 35 ang mga bagong pasok bilang freshmen.