सक्ष्

ु म अर्थशास्त्राचे ससद्ाांत

डॉ. रक्षित बागडे

सहामक प्राध्माऩक/वलबाग प्रभख
ु
स्ल.भन्सायाभजी ऩडोऱे आर्ट स ् कॉरेज गणेळऩूय बंडाया
Email ID- rakshitbagde@gmail.com

यनु िट 4 – 11-5. िफ्याचे ससद्ाांत

 नफ्माचे ससद्ांत
नफ्माचा अननश्चचततेचा ससद्ांत -
प्रो. एप.एच. नाईर् मांनी १९२१ भध्मे Risk Uncertainty & Profit मा ग्रंथाभध्मे नफ्माचा
अननश्चचततेचा ससद्ांत भांडरा. तमांच्मा भते, "अननश्चचतता स्लीकायण्माफाफद संमोजकारा
सभऱणाय भोफदरा म्हणजे नपा होम."
ससद्ांत - "संमोजकारा अनेक प्रकायच्मा जोखखभी सांबाऱाव्मा रागतात. तमाऩैकी काही जोखखभी
ननश्चचत असतात तय काही अननश्चचत असतात. ह्मा अननश्चचत जोखखभी स्लीकायण्माफाफद
संमोजकारा नपा सभऱतो."
प्रो. एप.एच. नाईर् मांनी जोखीभीचे दोन बागात वलबाजन केरे आहे . १) वलभामोग्म
जोखीभ २) वलभा अमोग्म जोखीभ. २) वलभा अमोग्म जोखीभ -
१) वलभामोग्म जोखीभ - १. स्ऩधाटतभक जोखीभ
१. ननसगटननसभटत जोखीभ २. तांत्रिक जोखीभ
२. भानलननसभटत जोखीभ ३. सयकाय हस्तऺेऩाची जोखीभ
४. भंदीभुऱे आरेरी जोखीभ
नफ्माची ननसभटती - अनऩेक्षऺत जोखभीचा वलभा काढता मेत नाही. ह्मा जोखभीभुऱे उद्मोगात
अननश्चचतता ननभाटण होते आखण तमातन ू नपा ननभाटण होतो.

र्ीका -
१. संमोजकांच्मा वलवलध कामाटकडे दर
ु ऺ
ट ४. अननश्चचतता हा उतऩादनाचा घर्क नाही
२. हानीचे स्ऩष्र्ीकयण नाही ५. लस्तश्ु स्थतीकडे दर
ु ऺ
ट
३. एकाधधकायी नफ्माचे स्ऩष्र्ीकयण नाही ६. अऩणू ट ससद्ांत

Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde

 नफ्माचा गनतभानतेचा ससद्ांत -
नफ्माचा गनतभानतेचा ससद्ांत अभेरयकन अथटळास्िऻ जे.फी.क्राकट मांनी भांडरा आहे .
व्माख्मा- "लास्तूच्मा ककभतीचे लास्तूच्मा उतऩादन खचाटलयीर आधधक्म म्हणजे नपा होम."
ससद्ांत -"गनतभान अथटव्मलस्थेत नपा ननभाटण होतो, अथटव्मलस्था श्स्थय असेर तय नपा
ननभाटण होत नाही."
अ) श्स्थय अथटव्मलस्था - श्स्थय अथटव्मलस्थेत रोकसंख्मा, बांडलर ऩरयणाभ, उतऩादन
ऩद्ती, उऩबोक्तमाचे उतऩन्न, आलडीननलडी, पॅळन, याहणीभान मात फदर घडून मेत नाही.
तमाभुऱे श्स्थय अथटव्मलस्थेत फदर घडून मेत नाही.

फ) गनतभान अथटव्मलस्था- गनतभान अथटव्मलस्थेत भागणी-ऩुयलठ्मात फदर होऊन लास्तूच्मा

ककभतीत फदर होत असतो. मात रोकसंख्मा, बांडलर ऩरयणाभ, उतऩादन ऩद्ती,
उऩबोक्तमाचे उतऩन्न, आलडीननलडी, पॅळन, याहणीभान मात फदर घडून मेतो.

नफ्माची ननसभटती - गनतभान अथटव्मलस्थेत वलवलध फदर होत असल्माने नपाही ननसभटती
होत असते.

र्ीका -
१. ऩण ू ट स्ऩधाट अलास्तल ४. संधीच्मा उऩमोगाभऱ
ु े नपा सभऱतो
२. श्स्थय अथटव्मलस्थेतही नपा सभऱतो ५. नपा हा धोका ऩतकयण्माचा भोफदरा
३. पक्त अनऩेक्षऺत फदराभऱ ु े नपा सभऱतो ६. नपा हा साहसाचा भोफदरा

Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde

 नफ्माचा नलप्रलतटन ससद्ांत -
प्रो. जोसेप ए. ळुम्ऩीर्य मांनी नफ्माचा नलप्रलतटन ससद्ांत भांडरा. तमांच्मा भते, उतऩादन
ऩद्तीत होणाऱ्मा नलप्रलतटनाभऱ ु े नपा ननभाटण होतो.
नलप्रलतटन म्हणजे काम - "लस्तूचा उतऩादन खचट कभी कयण्मासाठी उतऩादन प्रकिमेत जे फदर
केरे जातात तमांना नलप्रलतटन असे म्हणतात."
नफ्माची ननसभटती - "नलप्रलतटनाभऱ ु े लस्तच
ू ा उतऩादन खचट कभी मेतो तमातन ू नपा ननभाटण
होतो."
र्ीका -
१. इतय घर्काकडे दर ु क्ष्
ट म
२. लास्तवलक ऩरयश्स्थतीची उऩेऺा
३. संमोजकांच्मा कामाटचा संकुधचत वलचाय
४. अननश्चचततेचा वलचाय केरा नाही

The End
Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde संदबट - प्रा. फी. एर. श्जबकार्े