Professional Documents
Culture Documents
Конвенционални односно еднослојни ЦТ апарати се првата генерација која има само еден
детектор, движењето на ртг цевката детекторот е за 180 степени околу пациентот. Времето на
скенирање и реконструкција на ЦТ слојот траело 4-5 минути.
Втора генерација ЦТ апарати имат делумно лепезаст сноп на ртг зраци, 30 детектори , движењето
на ртг цевката и детекторите за 180 степени околу пациентот. Времето на скенирање и
реконструкција траело околу 20 секунди.
Трета генерација ЦТ имат лепезаст сноп x зраци кој го опфаќа целото тело на пациентот, имат 700
детектори. Ртг цевката и детекторите се движат 360 степени околу пациентот и прават голем број
на експозици. Времето на скенирање и времето на реконструкција е 1,47 секунди.
ЦТ апарати 4-та генерација имат лепезаст сноп x зраци кој го опфаќа целото тело на пациентот,
има цел круг на детектори. Ртг цевката се движи на 360 степени околу пациентот и прави голем
број на експозици. Времето на скенирање и реконструкци е од 0.5-1 секунда, се означуват како
ултра брзи, ултра фаст. Сето тоа овозможува изведување на ЦТ ангиографија ЦТА и ЦТ кардио.
ЦТ апарати 5-та генерација немат подвижни делови. Со магнетно отклонување широк млаз на
брзи електрони бомбардират повеќе масивни паралелни аноди кои се распоредени во облик на
семициркуларен прстен околу пациентот, со кои ртг зраците во лепезаст млаз го озрачуват
пациентот. Присутен е цел круг на детектори.
Воведување на спирален ЦТ во клиничка пракса од 1989 има значајно влијание при воведувањето
на виртуелните апликаци. Спирални ЦТ апарати од 4 генерација, имат цел круг на детектори кои
го опфаќат телото на пациентот во тек на долгата експозиција. Ртг цевката се движи на 360
степени околу пациентот , прави спирални кругови околу столот со лепезаст сноп. Тоа се
постигнува со slip ring техника така што мултипли кондуктивни четкици на стационарниот дел на
контакт во гентрито и сет паралелни кондуктивни прстени на ротирачкиот дел од контактот во
гентрито овозможува континуирана ротација на ртг. Краткото време на скенирање ( 1 секунда за
ротација од 360 степени) со континуирана експозиција , постигнато е унапредување на цевката,
генераторот и детекторите. Спиралниот ЦТ во тек на скенирањето опфаќа податоци за волуменот
на органот. Кај еден инспириум во тек на експозицијата се прави континуирана ротација на
детекторите со симултана континуирана транслација на столот во тек на една фаза на
скенирањето. Воведување на спирален ЦТ во клиничката пракса од 1989 година има значајно
влијание во воведувањето на виртуелната апликација. Двете главни предности на спиралниот ЦТ
во дијагностиката на абдомен се во можност за добивање на сликите на целиот волумен на
органите во тек на снимањето со еден инспириум што дава можност за реконструкција на сликите
по 1мм без дополнителна радијација. Овие тенки слоеви ја намалуват можноста за губење на
малите лезии. Исто така можноста за мерење на густината на ткивата во подрачјето од интерес
без влијание на волум ефектот. Сето ова овозможува слики со извонреден квалитет какви што не
се постигнати со претходните генераци ЦТ апарати. Предноста се состои во можност за
изведување на 3Д реконструкции на сликите. На база на 3Д реконструкците може да се добие
МИП( maximum intensity projection) и МПР ( multiplanar reconstruction) реконструкција на сликите
во сагитален и коронарен пресек, што пружа повеќе дијагностички информаци. Покрај тоа
предноста на спиралниот ЦТ е можноста за болусна апликација на контрастно средство. Цел хепар
може да биде скениран во тек на пикот максимумот на контрастно пребојување на паренхимот на
хепарот. Можноста за брзо добивање на волуминозна слика исто така му дава ЦТ
артериопортографија. Спиралниот ЦТ на хепар претставува рутински хепатален imaging затоа што
е имбибирањето на паренхимот на хепарот како и опацификација на порталните и хепаталните
вени е најголема во портално венска фаза. Користејќи го спиралниот ЦТ со краниокаудалнен или
обратен правец со одложено време од 70 секунди имбибицијата напаренхимот на хепарот е
максимална пократко е времето на скенирање од 40-45 секунди и дава добар приказ на крвните
садови. Не се добива така добар приказ на хепаталните метастази поради што се користи
двофазен протокол 3-6 мл контраст секунда во артериска и портална фаза.
MSCT или MDCT се ЦТ апарати од новата генерација што има далеку поголеми технички можности
во однос на поранешните генерации. Современите ЦТ апарати мулти детектор или мултислајс
имат повеќе паралелни редови или типови на детектори поради што се и викат повеќеслојни ЦТ ,
MDCT апаратите имат кратко време за добивање на повеќе слоеви во тек на една ротација, потоа
ретроспективно создавање на тенки слоеви од податоците на една низа детектори, и
подобрување на тродимензионалната слика. МДЦТ апаратите го зголемуват вкупниот број на
информации и тоа во облик на сирови податоци (row data) кои се извор на реконструкција на
дводимензионалната слика и нивната post processing обработка. Со напреднати софтверски
операци се користат и различни светлосни ефекти. МИП прикажување на волуменот пружат
големи можности за пост просесинг во тек на обработка на ЦТ слика како што се
тродимензионалната реконструкција и виртуелната ендоскопија.
Понатамошниот напредок кај MDCT\MSCT e dual-source CT-DSCT кој има две рентгенски цевки и
уште поголеми техники и дијагностички можности.
Кај хипертиреоза ексцесивна апликација на јод може да доведе до тиреотоксична криза а исто
така оневозможува дијагнотичка тироидеа сцинтиграфија, односно дејство на радиоактивен јод со
цел терапија за некое време.
Преглед на ГИТ може значително да смета содржината во желудник, дуоденум или колон на
пресеците. Доколку посебниот дијагностички интерес не е усмерен према тие органи ваквата
посебна припрема не е неопходна но се препорачува да се прекине земањето на солидна (цврста)
храна 3-4 саати пред испитувањето.
Спазмолитици и негативни контрастни средства значајно ке го подобрат дијагностичкиот квалитет
на испитувањето на желудник и панкреас. За посебни ЦТ испитувања на тенко црево ( ЦТ
ентероклиза) земањето на солидна храна треба да се прекине 24 часа пред испитувањето.
Потребна е диета со лесно сварлива храна и појачал внос на течности во комбинација со
лаксатили еден ден пред прегледот. Посебни ЦТ прегледи на дебело црево (ЦТ колонографија)
барат слични припрема со само нешто подолго времетраење ( најмалку 2 дена пред прегледот).
Позиционирање
Планирање на испитувањето
Обично се прави према протоколи кои се преладогени според барањата. Најчесто се бира еден од
сетот на стандардни протоколи кои може да се манфестират према самиот пациент ( дебел или
слаб, оштетена бубрежна функција или лош пристап) . Стандардните протоколи вклучуват
информации за припрема на пациентот, собирање на податоци и реконструктивна техника
вклучувајчи ги и 3Д пост процесинг и пренос на филм.
ЦТ на мозок
ЦТ на мозок
ЦТ ба скелет на краниум: централниот зрак влегува попречни прсти над кровот на калвариата.
Топограм Профилна ЛЛ програм, head routine thickness 3-5 mm. Колимација зависи од видот на
детекторот. Increasment 2-3mm. Планирање на полето за преглед, орбитомеатална линија до
кровот на калвариата. Правец на снимање каудокранијален.
ЦТ на орбити
Припрема: иста како претходната. Центрирање: исто како за глава. Топограм: профилен.
Колимација иста increcement исто. Планирање: мора да биде опфатена цела села турсика со
ангулација внимавајќи да не се озрачат орбитите доколку тоа е можно. Правец на снимање
каудокранијален. Се користи спирално снимање поради воочување на ситни детали и поради 3Д
реконструкците. Се намалува ФОВ да би се добила што поголема слика како не би се губило во
резолуцијата. Ако се работи за патологија потребно е да се доправи и контрастна серија. Заштита е
обавезна а се спроведува со поставување на оловна кацела околу пациентот внимавакќи да не се
покрие полето на снимање.
Припрема, позиција, центрирање, топограм исто како за ЦТМ. Програм innerear thickness 1-2mm.
Колимација иста. Планирање под долен раб на мастоид до над горен раб на мастоид без
ангулација. Правец на снимање: каудиокранијален. Ако се работи за патологија може да се
направи и контрастна серија.
ЦТ на коски на лице
Припрема, позиција, центрирање, исто како за глава. Топограм профилен ЛЛ. Програм: head
routine. Поле на преглед под долен раб на мандибула до над горен раб на фронтален синус без
ангулација. Правец: каудокранијален.
ЦТ на врат
ЦТ на плунковни жлезди
Положба: супинација. Централниот зрак влегува во меатус акустикус екстернус. Топограм ЛЛ.
Програм: neck routine Thickness 3-5mm. Планирање на полето од меатус акустикус екстернус до
под мандибула. Правец на скенирање краниокаудален.
ЦТ на ларингс и фарингс
Припрема. Центрирање: на меатус акустикус екстернус. Програм neck routine Thickness 3-5mm.
Koлимација во зависност од апаратот. Полето се ограничува. Правец на движење краниокаудално.
ЦТ на тироидеа
Припрема . Позиција на супинација, главата напред , рацете се испружени покрај телото , брадата
благо подигната пема горе. Центрирање меатус акустикус екстернус. Топограм: профилен.
Програм neck routine Thickness 3-5mm. Колимација воовичено како досега Increcement 2mm.
Планирање полето се ограничува само на подрачје на тироидеа. Правец краниокаудален. Ако се
работи за патологија после нативната може да се доправи и серија со контраст.
ЦТ на градниот кош
ЦТ на бели дробови
Припрема како и за сите ЦТ преглед. Позиција: супинација со главата према напред. Рацете се
подигнати над главата десно свцетни во лактите, а прилаком апликација на КС раката во која се
наоѓа браунилата треба да е испружена. Центрирање на југлум. Топограм:АП . Програм: thorax
routine, pulmonary ECG thickness 3-5mm. Колимација ( важи исто што и за претходните прегледи)
Increcment 1-3mm. Планирање од апекс до под дијафрагма. Правец каудокранијален. Слимањето
се врши во инспириум.
ЦТ на дојка
Припрема: важи истото од предходно. Позиција: супинацијаод главата према напред. Рацете се
подигнати над главата и сивени во лактите. Центрирање: југлум. Топограм:АП . Програм: thorax
routine thickness 3-5mm. Колимација исто како и предходно. Increacment 1-3m. Планирање на
полето за преглед од апекси до под дијафрагма. Правец: каудокранијален. Ако се работи за
патологија се аплицира КС.
ЦТ на езофагус
МСЦТ се користи во дијагностика и сталинг на малигни тумори на езофагус. Припрема исто како и
претходна. Позиција. Супинација со главата према напред. Центрирање: југулум. Топограм: АП.
Програм: thorax routine Polmulary ECG thickness 3-5mm. Колимација важи исто од претходно.
Increacment 1-3mm. Планирање од апекси до под дијафрагма. Правец: каудокранијален.
ЦТ на срце
Срцевите покрети се многу брзи и сложени поради што е технички проблем да се добие слика на
замрзнат орган. Во одредена индикаци ниту артефакти кои не можеле да се избегнат нема да
бидат препрека во добивање на одговор на клиничкотот прашање. Основно е правило да се
соберат податоци во што пократок временски рок, додека срцето не се контрактира.
Скратувањето на времето на собирње на податоци е можно да се постигне со скратување на
времето на ротација на рентгенска цевка, реконструкција, EKG-gating. Намалување на срцевите
движења наретко бара премедикација. Забрзување на срцевиот ритам, односно зголемување на
бројот на удари преку 70 во минута, воглавно ке ја скрати дијастолата а тоа значи оптимален
интервал на скенирање. Новите МСЦТ апарати успеат значајно да го скратат времето на собирање
на податоци и се со помалку зависи од брзината на работа на срцето. Срцевите аритми можат да
претставуват непремостива припрема за успешен ЕКГ гатинг, односно предвидување на
оптималнотот време на собирање на податоци. Фаза на изометричка контракција во рана систола
и изоволуметриска релаксација во касна систола остануват релативно константни без оглед на
срцевиот ритам, не би можеле да бидат подобар избор, од касната дијастола за собирање на
податоци, МСЦТ скенерите сеуште не ја постигнале темпоралната резолуција на ЕВСТ скенерите.
Во тек на скенирање на срцето пациентот мора да го сопре дишењето подолго, бидејќи
собирањето на податоците е ускладено со ЕКГ и не се одвива континуирано. Може да помогне
форсирана хипервентилација непосредно пред запирање на дишењето или назална апликација на
кислород. И двете постпки ке помагат да пациентот подолго ја издржи апнејата. Скенирњето на
тораксот без ускладување со ЕКГ ритамот може да резултира со оштар приказ на срцето само
случајно , кога собирањето на податоците се врши во тек на дијастола. Дали тоа ке се случи зависи
од срцевиот ритам и брзината на ротација на рентгенската цевка. Срцевите контракци ке
резултират со назабени контури на срцето во коронарните реконструкци што се нарекува
кимографски ефект. МСЦТ скенерите успеат да го покријат целото срце во 1-2 секунди, така да по
неколку сантиметри успеват да скенират во дијастола и скеновите се многу поквалитетни дури и
без ускладување со ЕКГ ритамот.
Ретроспективниот ЕКГ gatting користи континуиран спирален начин на скенирање со pitch помал
од 1 што доведува во преклопување и зголемување на дозата на зрачење на пациентот.
Зрачењето за пациентот кај гатингот е далеку поголемо од што кај триггерингот бидејќи кај
вториот за дел од информаците не се користи јонизирачко зрачење.
Премедикација кај ЦТ испитување на срцето најчесто вклучува бета блокатори кои го
стабилизират и успоруват срцвиот ритам. По правило се дават орално 30-90 мин пред
испитувањето. Забрането е да се земат супстанци кои ја заразуват срцевата акција, пример
кофеин, атроции, катроглицериди, теофилин, бутилскополамин. Бета блокори пак се
контрактирани кај астма, АV блок, тешка хипотензија и кај некои облаци на срцевата
инсуфициенција. ЦТ преглед на срце може да се изведе на неколку начини ЦТ ангиографија,
процена на кардијалната морфологија или calcium scoring.
ЦТ коронарографија
Припрема важи од претходните. Позиција: цупинација со глава према напред рацете подигнати
над главата и свиени во лактите, а при апликација на КС раката во која е брзунилата е испружена.
Се поставуват и екелтроди. Центрирање : југлум. Топограм: АП. Програм: pulmonary ECG, Cardiac
thickness 3-5mm. Колимација9 исто од претходно). Increacment 1-3mm. Планирање подрачје на
медијастинум( над горен раб на аркус аорте до под дијафрагма) . Правец: каудокранијален. Со
постигнување на слектродите се намалува и дозата на зрачење, зашто снимањето се врши
контролирано само во фаза на дијастола. Снимањето се врши во длабок инспириум, со
задржување на воздухот. Ако се работи за патологија се аплицира КС и серијата се повторува смао
во подрачјето на патологијата како би ја намале дозата на зрачење. Заштита е обавезна.
МСЦТ коронарографија
Припрема: иста како претходна. Положба: супинација со рацете подигнати над главата и
пласирани ЕКГ електроди. Центрирање исто како за ЦТ коронарографија. Топограм АП. Полето се
ограничува од рачна на трахеа до база на срце. Самото снимање трае околу 10сек. Ова метода е
корисна за ацентификација и квалификација на калцификантните плаки. Се работи без апликација
на КС со слоеви со дебелина на 3мм. Стандардно се применува праг 120 ХУ. Дозата на зрачење кај
денешните ЦТ апарати не е поголема од 6 mSv (од 1.5-6 мСв зависно од конституција на
пациентот).
ЦТ на абдомен
ЦТ на хепар е обичен дел од ЦТ прегледот на горен абдомен или на цел абдомен. Неконтрастен
ЦТ преглед на хепар е важен во дијагностика на крварење, траума, хемохроматоза и стеатоза по
ЦТ преглед на хепар во суштина подразбира интравенска апликација на јодно контрастно
средство најчесто аплицирано со помош на аавтоматски инјектор. Во современите МСЦТ скенери
стандард е артериски и венски постконтрастен скен долж хепар. Во испитувањата на горен
абдомен обично се аплицира 500-600 мк разграден јодни или бариев контраст пер ос 30 мин
невосредно пред самото инпитување. Денес сеуште често се применуват позитивен орален
контрастни средства, како и негативните имаат одредена вредност. На пример вода или
метилцелулоза подобро ке го испруга цревниот зид, притоа не пореметувајќи го приказот на
крвните садови во артериската постконтрасна серија, а посебно кај ЦТ ангиографија. Спиралното
скенирање е неопходна за приказ на целиот хепар без обзар на временскиот размак во однос на
аплицираниот контраст. Дијагностички проблем може да претставуват малите фокални лезии
поради парцијалниот волум ефект и шумот. Парцијален волум ефкет битно да се намали со
потесна колимација и преклопување на реконструираните слоеви. Недостатоци на ткивата
стратегоија се зголемен број на слики кои треба да се прегледат, документират, сместат или да се
испратат до докторот кој го бара самото испитување заедно со резултатот од радиологот. Освен
тоа тесната колимација на скенерот со едноредни детектори завтно го продолжува времето на
скенирање и ја зголемува опасноста од артефакти при респираторните движења. Тенките слоеви
исто така носат поголем шум, што од друга страна може да се компензира со зголемување на
дозата на зрачење. Преклопувањето на реконструктираните слоеви кај спирален ЦТ скенер на
хепар значително ја подобрува детекцијата на малите лезии, пример метастатски депозити. Во
најголем број од индикаците постконтрастниот ЦТ на горен абдомен може да се спроведе во ткн.
Портална фаза, која започнува околу 50-70 сек, после почеток на апликација на к.средство. Ако се
работи стандардниот протокол треба да се индицира вкупно околу 50мл на контраст (односно
околу 1.5 до 2 мл/кг ТГ) со проток од 3-5 мл/сек. Стандардниот ЦТ преглед на хепар вклучува
скенирање во артериска фаза (20-30 секунди после апликацијата) и портална фаза после
апликација на цела количина на контраст, што може да се постигне само со употреба на инјектор.
Понекогаш се прават рано одложени скенови после 3-5 мин, многу поретко касно одложени
скенирања после 10-15 мин, секогаш во договор со радиологот кој го интерпретира ЦТ прегледот.
Се поретко се прават двете инвазивни дијагностички техники: ЦТ хепатална ангиографија после
воведување на катетер во а.хепатица проприа под дијагностичка контрола и ЦТ портографија врз
база на индиректна лиенална и мезентеријална портографија. .... понекогаш се користи како
специфична дијагностичка метода за детекција на НСС. Станува збор за липосолубилно контрастно
средство кое се аплицира преку катетер воведен ангиографски во а.хепатица проприа 2-4 недели
пред ЦТ скенирањето. НСС ке го акумулира контрастно додека неговата концентрација во
здрвниот хепатален паренхим ке биде многу мала. Всушност, брзото скенирање е добар timing се
клучни за оптимална детекција и карактеризација на фокални лезии на хепар. Артериската и
порталната фаза се зависи од вкупната количина односно волумен на контрастно брзината на
апликација и индивидуалното време на циркулацијата. Таа процена ја прави радиологот и е
засебна за секој пациент поединечно. Постконтрастната опацификација на хепар би можела да се
подели на:
ЦТ испитување на билијарно стебло е исто така дел од преглед на горен абдомен , Нативните
пресеци можат да се откријат калцифицирани контраменти во најголем дел од жолчните камења
не содржат доволно калциум. Порталната фаза го дава оптималниот контраст помеѓу
опацифицираниот хепатален паренхим и жжолчните канали кои не попримале к.средство. Касен
одложен скен (10-15 мин) понекогаш се користи за докажување на хиповаскуларен
холангиокарцином, кој поради богатото сврзно ткиво се бои дури на интерстициелна фаза.
ЦТ преглед на лиен е исто така дел од преглед на горен абдомен. Неконтрастните скенови
помагат во детекција на свежа посттрауматска хеморагија. Треба да се истакне хетерогена
опацификација на паренхимот на лиен во артериска фаза ( тигреста опацификација) која не смее
да се замени со патологија. Оттука зза евалуација на паренхимаските лезии на лиен е венската
постконтрастна фаза.
ЦТ на езофагус
МСЦТ се користи во дијагностика и сталинг на малигни тумори на езофагеус. Припрема исто како
и претходно. Позиција: супинација до главата према напред. Центрирање: југулум Топограм: АП
Thorax routine Pulmonary ECG Thickness 3-5mm. Колимација важи исто од претходно. Increacment
1-3 mm. Планирање од апекси до под дијафрагма. Правец: каудокранијален.
ЦТ на желудник и дуоденум
Припрема исто како претходно. Пола саат пред преглед пациентот мора да испие 600-1000мм
разраден раствор на КС( 30мл к.с на 1л) . Непосредно пред самиот преглед треба да испие уште
една чаша КС како би жедудникот адекватно бил исполнет со КС. Некои автори претпочитат
давање на чиста вода за дистензија на желудник. При тоа пациентот пред прегледот пие 1л вода а
пред самиот ппреглед пие уште 600мл вода која ке го дистенцира зидот на желудникот и ке
овозможи апикална на дебелината на желудничниот зид на ЦТ. За подобра анализа на слузница
се аплицира и.в КС преку инјектор. Можат да се аплициат и средства за хипотовија. Позиција:
супинација. Центрирање: проц. Ксифоидеус Топограм: АП. Програм: abdomen routine Thickness
5mm. Колимација исто како претходно. Increacment: 2-5мм. Планирање: над дијафрагма до
криста на илијачени коски. Правец: краниокаудален.
ЦТ на тенко црево
Припрема: пола саат пред прегледот треба да испие 1000-1500 мм разреден раствор на КС. Пред
самиот почеток на преглед треба са испие уште една чаша како би се желудникот исполнил со КС.
Положба: супинација. Центрирање: проц. Ксифоидеус. Топограм: АП. Програм: abdomen routine
Thicknes 5mm. Колимација: инцреацмент 1-5мм. Планирање над дијафрагма до терминална
линија на мала карлица. Правец: краниокаудален. Во тек на снимањето треба да биде вклучена
команда за прекин на движење како би се намалиле артефактите од експираторните движења.
Освен нативна се прави и постконтрастна серија после апликација на и.в КС.
Припрема: со лаксативи како би се исоразнил колонот, гладен најмалку 12 саати пред преглед.
Може да испие 1л вода. Позиција: супинација. Центрирање: проц.ксифоидеус. Топограм АП.
Програм: CT colonography Thickness 1-3mm. Колимација:Increacmenr 0.5-1ml. Планирање над
дијафрагма до под симфиза. Правец: краниокаудален.