broj 35.

januar 2021.

ČASOPIS INŽENJERSKE
KOMORE CRNE GORE
 Inženjerska komora Crne Gore
IMPRESUM Godina 21 / br. 35 • Januar 2021.

pogled@ikcg.co.me

Izdavač:
Inženjerska komora Crne Gore

Za izdavača:
Srđan Laković, dipl.inž.el.

Uređivački odbor:
Doc. dr Željka Radovanović, dipl.inž.građ, predsjednica
Vladimir Slavić, dipl.inž.el.
Bogdan Cvjetković, dipl.inž.arh.
Prof. dr Milorad Burić, dipl.inž.maš.
Mr Dragan Radonjić, dipl.inž.teh.

Urednica:
Jelena Pavićević Tatar

Grafičko oblikovanje:
Blažo Veljović

Štampa:
Grafo Group, Podgorica

Tiraž:
500

Fotografija na naslovnoj strani:

freepik.com
TABLE OF CONTENTS SADRŽAJ
EPICENTER SIGNIFICANCE OF THE BASIC 400 kV EPICENTAR: ZNAČAJ OSNOVNE 400 kV MREŽE “NIKOLA TESLA”
NEWS FROM IKCG ....................................................... 4 NIKOLA TESLA NETWORK AKTUELNOSTI IZ IKCG .................................................. 4 ELEKTROENERGETSKI SISTEMI I NJIHOVO POVEZIVANJE
ELECTRIC POWER SYSTEMS AND THEIR CONNECTION Piše: Mr Boško BOGETIĆ, dipl.inž.el. ......................... 66
INTERVIEW: PROF. RATKO MITROVIĆ, Written by: Boško BOGETIĆ....................................... 66 RAZGOVOR: PROF. DR RATKO MITROVIĆ, MINISTAR
PhD, THE MINISTER OF ECOLOGY, SPATIAL EKOLOGIJE, PROSTORNOG PLANIRANJA I URBANIZMA OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE
PLANNING AND URBANISM RENEWABLE SOURCES OF ENERGY MINISTARSTVO ĆE RADITI ISKLJUČIVO VJETROELEKTRANE I VJETROAGREGATI
CITIZENS BENEFIT IS THE MAIN GOAL OF THE MINISTRY WIND FARMS AND WIND TURBINES U INTERESU GRAĐANA Piše: Prof.dr Dečan IVANOVIĆ ................................... 76
Written by: Jelena PAVIĆEVIĆ TATAR............................. 8 Written by: Dečan IVANOVIĆ ..................................... 76 Piše: Jelena PAVIĆEVIĆ TATAR...................................... 8
PERSPEKTIVA: DOC. DR MARTIN ĆALASAN
VIEW PERSPECTIVE: DOC. MARTIN ĆALASAN, PhD POGLED NAGRAĐENO ZNANJE I STRUČNOST
WORLD IN CONSTRUCTION .........................................14 AWARDED KNOWLEDGE AND EXPERTISE SVIJET U IZGRADNJI ....................................................14 Piše: Svetlana MANDIĆ ............................................. 84
Written by: Svetlana MANDIĆ .................................... 84
A LOOK INSIDE POGLED UNUTRA ČETVRTI CRNOGORSKI SALON ARHITEKTURE
ANEX TO THE CONTRACT FOR HIGHWAY COMPLETION FOURTH MONTENEGRIN SALON OF ARCHITECTURE ANEKS UGOVORA ZA ZAVRŠETAK AUTOPUTA TRANSMITOVANJE AUTENTIČNIH IZRAZA
Written by: Ivana GUDOVIĆ ....................................... 26 TRANSMITTING OF REPRESENTATIVE PRODUCTION Piše: Ivana GUDOVIĆ ................................................ 26 Piše: Mr Borislav VUKIĆEVIĆ, dipl.inž.arh. ................. 90
Written by: Borislav VUKIĆEVIĆ ................................. 90
PROJECT SOLUTION FOR CONSTRUCTION PROJEKTNO RJEŠENJE ZA RAZGOVOR: GORAN ANDREJIN I SONJA DUBAK,
WASTE NEXT TO TARA INTERVIEW: GORAN ANDREJIN AND SONJA DUBAK, GRAĐEVINSKI OTPAD PORED TARE LAUREATI NAJVEĆE NAGRADE IV
REGULATION OF THE RIVER BED AND RIVER VALLEY LAUREATES OF THE BIGGEST AWARD OF THE IV REGULACIJA KORITA I DOLINSKOG DNA RIJEKE CRNOGORSKOG SALONA ARHITEKTURE
Written by: Mihailo BURIĆ......................................... 30 MONTENEGRIN SALON OF ARCHITECTURE Piše: Prof. dr Mihailo BURIĆ, dipl.inž.geol. ................ 30 JEDNOSTAVNIM PRISTUPOM DO ELEGANTNOG RJEŠENJA
A SIMPLE APPROACH TO AN ELEGANT SOLUTION Piše: Jelena PAVIĆEVIĆ TATAR...................................100
DESIGNING CONCRETE STRUCTURES Written by: Jelena PAVIĆEVIĆ TATAR..........................100 NOVINE U IZVOĐAČKOJ PRAKSI
REINFORCEMENT CONTINUITY BY COUPLERS NASTAVLJANJE ARMATURE KAPLERIMA O KONKURSU ZA RJEŠENJE
Written by: Željka RADOVANOVIĆ .............................. 34 ON THE COMPETITION FOR THE SOLUTION OF THE Piše: Doc. dr Željka RADOVANOVIĆ, dipl.inž.građ. ..... 34 TRGA NEZAVISNOSTI U PODGORICI
INDEPENDENCE SQUARE IN PODGORICA DALEKO OD SMISLENOG ODGOVORA
INTERVIEW: PROF. IGOR VUŠANOVIĆ, DEAN OF THE FAR FROM A MEANINGFUL ANSWER RAZGOVOR: PROF. DR IGOR VUŠANOVIĆ, Piše: Mr Borislav VUKIĆEVIĆ, dipl.inž.arh. ............... 106
FACULTY OF MECHANICAL ENGINEERING UCG Written: Borislav VUKIĆEVIĆ ....................................106 DEKAN MAŠINSKOG FAKULTETA UCG
FIFTY YEARS OF SUCCESS PEDESET GODINA USPJEHA IZGRADNJA OBJEKATA U NIKŠIĆU
Written by: Jelena PAVIĆEVIĆ TATAR........................... 42 CONSTRUCTION OF BUILDINGS Piše: Jelena PAVIĆEVIĆ TATAR.................................... 42 NAKON DRUGOG SVJETSKOG RATA
IN NIKŠIĆ AFTER WORLD WAR II KOMRPOMIS KOJI JE DAO NAJBOLJA RJEŠENJA U
INTERVIEW: PROF. MILORAD MIŠO BURIĆ, COMPROMISE THAT GAVE THE BEST DESIGNS IN RAZGOVOR: PROF. DR MILORAD MIŠO BURIĆ, ARHITEKTURI I URBANIZMU
PhD, MECHANICAL ENGINEER ARCHITECTURE AND URBAN PLANNING DIPL.INŽ.MAŠ. Piše: Dr Vladimir BOJKOVIĆ, dipl.inž.arh. ................. 114
EXPERIENCE, TALENT AND KNOWLEDGE Written by: Vladimir BOJKOVIĆ ................................. 114 CENTAR RAZMJENE ISKUSTVA, ZNANJA I TALENTA
EXCHANGE CENTER Piše: Jelena PAVIĆEVIĆ TATAR.................................... 48 ARHEOTOK
Written by: Jelena PAVIĆEVIĆ TATAR........................... 48 ARHEOTOK HRONIKA JEDNOG ISTRAŽIVANJA U BLIZINI OBLUNA
CHRONICLE OF A RESEARCH NEAR OBLUN NOVI PROJEKAT TIVATSKE Piše: Slobodan ČUKIĆ ..............................................124
NEW PROJECT OF THE TIVAT SHIPBUILDING COMPANY Written by: Slobodan ČUKIĆ.....................................124 BRODOGRAĐEVNE KOMPANIJE
SCIENTIFIC-RESEARCH SHIP FOR HYDROGRAPHERS AND NAUČNO-ISTRAŽIVAČKI BROD ZA HIDROGRAFE I ARHIV
MARITIME BIOLOGISTS ARCHIVE POMORSKE BIOLOGE PRIČA O GRADITELJIMA U CRNOJ GORI (VI)
Written by: Siniša LUKOVIĆ ....................................... 60 A STORY OF ENGINEERS IN MONTENEGRO (VI) Piše: Siniša LUKOVIĆ ................................................ 60 Piše: Velizar RADONJIĆ.............................................130
Written by: Velizar RADONJIĆ ...................................130
ČETVRTI CRNOGORSKI SALON ARHITEKTURE
TRANSMITOVANJE
AUTENTIČNIH
IZRAZA
O
tvaranje Četvrtog crnogorskog
Salona arhitekture bilo je upri-
ličeno 23. decembra prošle
godine, tačno u 20 sati. Iza organiza-
cije Salona je stajao Savez arhitekata
Crne Gore (SACG), koji je organizovao
i prethodna tri Salona. Ovoga puta je
izostala svečanost otvaranja izložbe
i dodjele nagrada Salona uživo, pred
publikom, što će reći da je Salon otvo-
ren onlajn zbog obaveze organizatora
Piše: Mr Borislav VUKIĆEVIĆ, da poštuje mjere za suzbijanje širenja
dipl.inž.arh. epidemije COVID 19.
Kolektor, seting prijenosa otvaranja IV crnogorskog Salona arhitekture
92 | januar 2021.
FOURTH MONTENEGRIN
SALON OF ARCHITECTURE
TRANSMITTING OF
REPRESENTATIVE
PRODUCTION
The opening of the Fourth Monte-
negrin Salon of Architecture was
held on December 23 last year, ex-
actly at 8 p.m. Behind the organi-
zation of the Salon was the Associ-
ation of Architects of Montenegro
(SACG), which also organized the
previous three Salons.
This year, there was no live open-
ing ceremony of the exhibition
and the award ceremony of the
Salon in front of the audience,
instead the opening of the Salon
was broadcasted online due to
the obligation of the organizers to
respect measures to prevent the
spread of the COVID 19.
This time, 75 works were submit-
ted in seven categories: Realiza-
tion, Projects, Interiors, Research
and Experiment, Publication,
Competition Designs and Student
Designs. If we know that 74 works
were presented at the last Salon
(December 2018), then we must
state that, despite everything,
there was no decline in interest
in the Salon. All achievements
are presented on the web site: sa-
lon2020.sacg.me
Dakle, ovoga puta smo imali prijenos
otvaranja Salona, uživo iz “Kolektora”,
iz prostora bivše toplane u okviru biv-
šeg industrijskog kompleksa “Titex”
u Podgorici koji je u ljeto 2018. godi-
ne ustupljen SACG-u na korišćenje, i
koji je, prije epidemije, polako gradio
status jedne od najvžnijih tačaka pod-
goričke i crnogorske klubske scene, a
samim tim i društvenog života. Publika
je, nažalost, ovoga puta ostala uskra-
ćena za doživljaj vrlo specifične atmos-
fere koja je pratila otvaranja svih pret-
hodnih Salona, pogotovo Salona 2018.
godine, prvog koji je bio organizovan
upravo u komotnom prostoru Kolekto-
ra, u prostoru koji je najpodesniji za tu
vrstu događaja, u što se možemo lako
uvjeriti listajući oficijelne fotografije
sa otvaranja tog Salona na Facebook -
stranici SACG.
Uskraćene su, u prvom redu, najmlađe
kolege, oni što tek stupaju na scenu i
koji će, po samoj prirodi stvari, u jed-
nom trenutku preuzeti sve u svoje ruke
i po pitanju organizacije i po pitanju
izlaganja na Salonu. Razlog za žalje-
nje je posebno u činjenici da su, pored
otvaranja Salona, vrlo rijetki događaji
koji imaju potencijal da na jednom
mjestu okupe arhitekte koji su djelo-
Kolektor, seting
vanjem vezani za teritoriju Crne Gore,
a koji pripadaju raznim generacijama
- od najmlađih do onih koji su na za-
lasku karijera. Salon arhitekture pred-
stavlja, nadam se da ćemo se složiti
oko toga, krunu dvogodišnjeg ciklusa
aktivnosti na crnogorskoj arhitekton-
skoj sceni, u svakom pogledu.
Snimak prijenosa otvaranja Salona
traje skoro dva sata i dostupan je na
platformi za video-šerovanje You Tube
(Četvrti crnogorski Salon arhitekture //
trans - MISIJA). Voditeljke prijenosa, a
ujedno i organizatorke Salona, pružile
su zainteresovanima obilje informacija
Na Salonu je prijavljeno 75 ostvarenja
u sedam kategorija: Realizacija,
Projekti, Enterijeri, Istraživanje i
eksperiment, Publikacija, Konkursni
radovi i Studentski radovi
o ostvarenjima prezentovanim na Sa-
lonu. Uz to, pojavljuju se (online) i čla-
novi žirija koji su, redom, iznijeli svoje
generalne stavove o crnogorskoj ar-
hitektonskoj sceni, prije nego li, kon-
kretno, o prezentovanim ostvarenjima,
a uključivani su i laureati u pojedinim
kategorijama. Neki od laureata su se
pojavili i uživo u Kolektoru. Snimak
prijenosa je za svaku pohvalu. Poseb-
no treba pohvaliti scenografiju, način
na koji je bio uređen set, što je, umno-
gome, doprinijelo pozitivnom utisku.
Ovoga puta je na Salon prijavljeno 75
ostvarenja u sedam kategorija: Reali-
zacija, Projekti, Enterijeri, Istraživanje
i eksperiment, Publikacija, Konkursni
radovi i Studentski radovi. Ako znamo
da je na prošlom Salonu (decembar
2018.) prezentovano 74 ostvarenja,
onda moramo konstatovati da nije,
uprkos svemu, došlo do pada intere-
sovanja za Salon. Sva ostvarenja su
prezentovana na Internet-adresi: sa-
lon2020.sacg.me - ali, nažalost, ne
na način koji bi nam omogućio potpun
uvid u pojedina ostvarenja uključujući
i ona najinteresantnija.
Ako krenemo od činjenice da je če-
tvrti Salon organizovan pod sloga-
nom “Trans-MISIJA”, onda je jasno
da je SACG preuzeo ulogu svojevr-
snog transmitera - predajnika, a da
se transmituje nešto što pretenduje
da bude shvaćeno kao reprezentativ-
na arhitektonska produkcija nastala
januar 2021. | 93

Andu, Villa B, Bandići, Grand Prix IVcrnogorskog Salona arhitekture
u posljednje dvije godine na teritoriji
države Crne Gore. O utiscima publike,
stručne publike, prvenstveno, kojoj je
pripala uloga prijemnika, odnosno ri-
sivera, možemo samo da nagađamo,
jer nijesam primijetio da je publikovan
bilo kakav kritički osvrt na ostvarenja
prezentovana na Salonu, a ni na sam
Salon, kao događaj. Činjenica je da se
ovdje, generalno, vrlo rijetko publikuju
kritički osvrti na recentniju arhitekton-
sku produkciju, uključujući i nastupe
arhitekata u elektronskim medijima,
ako izuzmemo ekscesne situacije,
naravno, poput izgradnje nebodera
uz Hotel Podgorica u Podgorici. Sve
se uglavnom svodi na neobavezno ko-
mentarisanje na društvenim mrežama,
gotovo u pravilu u uskim krugovima
istomišljenika, odnosno ljudi sličnih
senzibiliteta.
U tom svjetlu, nije lako odrediti se
objektivno prema ostvarenjima koja
su prezentovana na Salonu, pogotovo
prema ostvarenjima koja su prezen-
tovana u tri udarne kategorije Salona
- Realizacije, Projekti i Enterijeri, a tre-
94 | januar 2021.
ba imati u vidu i da u ovom trenutku
(25. januar), još uvijek nije objavljeno
obrazloženje žirija po pitanju odluke o
dodjeli Grand Prixa, te ostalih nagrada
i pohvala po kategorijama. Zašto ne
koristimo Salon kao povod da se razvi-
je konstruktivan dijalog o crnogorskoj
arhitekturi i uopšte o prostoru Crne
Gore, kompleksno je pitanje, na koje
nije moguće dati jednoznačan odgo-
vor. Jedno je izvjesno - inicijativa mora
da krene od samih arhitekata.
Žiri Četvrtog crnogorskog salona ar-
hitekture Grozdana Šišović (Srbija),
Davor Mateković (Hrvatska), Branislav
Mitrović (Srbija), Marko Brajović (Bra-
zil) i Ivan Milošević (Crna Gora) dodije-
lio je Grand Prix Salona Goranu Andre-
jinu i Sonji Dubak za realizaciju “Villa
B, Bandići”. Riječ je o porodičnoj kući,
površine 500 m2.
“Objekat je zamišljen”, piše u opisu
(salon2020.sacg.me) “kao dvije pre-
klopljene kubične forme koje se nasla-
njaju na brdo”, što će reći da imamo
nižu, sekundarnu kubičnu formu, u
kojoj su smješteni tzv. servisni sadrža-
Andu, Villa B, Bandići
Andu,
Villa B,
Bandići
ji, uz prostor za boravak gostiju, i pri-
marnu kubičnu formu, u kojoj boravi
porodica. Primarni kubus je podijeljen
na dvije etaže, na dvije jasno odijelje-
ne zone, na “dnevnu” i “noćnu” zonu.
Sekundarni kubus je obložen crnim
drvetom, tretiranim posebnom tehni-
kom paljenja, a primarni kubus je bi-
jele boje (ili je to neka nijansa sive?),
sa prozorima nejednakih veličina, koji
izlaze iz rastera, što svakako doprino-
si dinamici losovske kompozicije (u
eksterijeru - u interijeru nema nazna-
ka raumplana). Oba kubusa su dobro
ukomponovana i međusobno i u od-
nosu na okruženje. Krov sekundarnog
kubusa je ujedno i prostrana terasa
kojoj se pristupa iz dnevne zone što,
u neku ruku, stavlja znak pitanja iza
tvrdnje da su kubusi preklopljeni jer
se to preklapanje ne čita sasvim ni
spolja ni iznutra. Možda bismo mogli
govoriti o sekundarnoj kubičnoj formi
kao nekoj vrsti aneksa primarnoj for-
mi, prije nego o nezavisnoj formi, bez
obzira na materijalizaciju, u čisto geo-
metrijskom smislu, na nivou koncepta.
Sa jedne strane vile, sa iste strane na
kojoj se nalazi glavni ulaz, nalazi se
rampa (uređena kosina, sa stepenica-
Andu, Villa B, Bandići,
osnova dnevne zone
(druge etaže)
ma), koja vodi od garaže (od garažnih
vrata), cijelom dužinom vile, do ulaza
(ulaznih vrata).
Villa B je intrigantno ostvarenje, u
najmanju ruku. Uz ogradu da je mate-
rijal o vili koji je prezentovan na Inter-
net-stranici Salona i na Internet-strani-
ci dizajn-studija Andu (anduarch.me)
nedovoljan da bi se formirao konačan
sud, interesantno je razmišljati o mo-
gućim načinima funkcionisanja poro-
dice, ako uzmemo u obzir da su sve tri
zone vile jasno odijeljene ili, drugim
riječima, ne postoji vertikalna veza
(vertikalna komunikacija) između tri
januar 2021. | 95

Anđelka Badnjar, na izložbi radova sa Konkursa
za idejno urbanističko-arhitektonsko rješenje
Univerzitetskog kompleksa fakulteta umjetnosti
na Cetinju, april 2009.
zone vile, osim stepeništa, što vili daje
vrlo specifičan, tradicionalni karakter
(uslovno rečeno).
Nagrada u kategoriji Realizacije pripa-
la je Anđelki Badnjar Gojnić za reali-
zovani projekat Fakulteta likovnih um-
jetnosti na Cetinju. Treba pomenuti,
podsjećanja radi, da je ovoj realizaciji
prethodio Konkurs za idejno urbani-
stičko-arhitektonsko rješenje Univer-
zitetskog kompleksa fakulteta umjet-
nosti na Cetinju, koji je raspisan 2008.
godine, a žiriran 2009. godine, što će
reći da je proteklo desetak godina od
konkursa do realizacije.
U međuvremenu je srušeno nekoliko
paviljona koji u startu nisu bili predvi-
đeni za rušenje, tako da rezultat, da-
našnje stanje kompleksa, u volumetrij-
skom smislu, umnogome odudara od
prvobitnog stanja - od stanja u vrijeme
konkursa. Teško da bi čovjek sa strane,
96 | januar 2021.
Anđelka Badnjar, pobjedničko rješenje na Konkursu za idejno urbanističko-arhitektonsko
rješenje Univerzitetskog kompleksa fakulteta umjetnosti na Cetinju, rendering
Jedan od paviljona u okviru kompleksa Stari Obod, prijeđašnje stanje
Fakultet likovnih umjetnosti na Cetinju, paviljon nakon adaptacije
Fakultet likovnih umjetnosti na Cetinju Fakultet likovnih umjetnosti na Cetinju
koji nije upućen u istorijat realizacije, mogao naslutiti da je Srđan Marlović
ovdje zapravo riječ o adaptaciji i revitalizaciji bivšeg indu-
strijskog kompleksa, što će reći da tih nekoliko sačuvanih
i adaptiranih objekata djeluje vrlo freško. Što će se dalje
dešavati na poziciji bivšeg kompleksa Starog Oboda, nemo-
guće je pretpostaviti, ali za očekivati je da će biti podignuto
još nekoliko objekata - da će kompozicija biti upotpunjena
novim momentima, jer aktuelna kompozicija, ovo što sad
imamo, djeluje nedovršeno, gotovo kao plod slučajnosti.
U par tekstova koji su objavljeni u ART-u, subotnjem kul-
turnom dodatku Vijesti 2008. i 2009. godine, bavio sam
se temom rekonstrukcije, adaptacije i revitalizacije bivšeg
Obodovog kompleksa na Cetinju.
“Šalu na stranu”, napisao sam u tekstu koji je objavljen 20.
decembra 2008. godine “iskreno se nadam da će ta stvar s
‘Starim Obodom’ da uspije – jednostavno, sramota bi bilo
da ne uspije”. Danas bi rekao da je “ta stvar” djelimično
uspjela, ali da očekujemo još - ta priča nije završena.
Pomenuo bih i drugu nagradu zaredom u Kategoriji Enteri-
jer za Srđana Marlovića. Ovoga puta je nagrađen za interijer
Paviljona Gradske muzike u Herceg Novom.
januar 2021. | 97
 PET REALIZACIJA U KONKURENCIJI To je, ujedno, i treća nagrada za Marlo-
vića na salonima. Prva nagrada je Mar-
ZA MISOVU NAGRADU loviću dodijeljena na Prvom crnogor-
skom Salonu arhitekture, 2013. godine
Na Internet-stranici Saveza arhitekata Crne Gore, objavljena je 25. septem- i to u kategoriji Ralizacije za realizaciju
bra 2020. godine vijest u kojoj stoji da se na poziv Fondacije Mies van der naslovljenu “Okamenjavanje, projekat
Rohe, koja stoji iza istoimene najprestižnije evropske nagrade za arhitek- djelimične restauracije, rehabilitacije
turu - Misove nagrade, popularno, koja se dodjeljuje bijenalno (svake dvije tipologije i rekonstrukcije objekta Mle-
godine) za arhitektonsko djelo realizovano na teritoriji Evropskog konti- tačke bolnice/Austrougarske kasarne,
nenta, SACG našao u prilici da za Misovu nagradu kandiduje pet projekata Stari grad, Herceg Novi”. Članica Žirija
realizovanih u periodu od prvog oktobra 2018. do prvog oktobra 2020. go- koji je odlučivao o nagradama na pr-
dine na teritoriji Crne Gore. Poziv SACG za dostavljanje prijedloga, odnos- vom Salonu bila je Anđelka Badnjar.
no potencijalnih realizacija koje će predstavljati Crnu Goru u konkurenciji Prava je šteta, iz ove perspektive, da
za Misovu nagradu, bio je otvoren dvije nedelje - od osmog. septembra do
21. septembra 2020. godine. Dostavljeno je pet realizovanih projekata, da Paviljon Gradske muzike, HN
bi SACG, nakon detaljnog uvida u svaku od pet realizacija, donio odluku da
svih pet oficijelno kandiduje za Misovu nagradu.
Informacija o kojim je realizacijama konkretno riječ nije dostupna u ovom
trenutku (25. januar 2021.) jer su se nacionalna strukovna udruženja, koja
su uz tzv. nezavisne eksperte, zadužena za nominaciju, obavezala da neće
izlaziti u javnost sa informacijama o nominovanim realizacijama, sve do
oficijelne objave liste svih nominovanih realizacija za Misovu nagradu u
novom ciklusu od strane Fondacije Mies van der Rohe.
Kako bilo, biće interesantno uporediti listu realizacija sa teritorije Crne
Gore koje će se naći na oficijelnom spisku Misove nagrade, sa realizacija-
ma koje su se pojavile u kategoriji Realizacije četvrtog Salona arhitekture
što će nam dati određene uvide o statusu koji Salon arhitekture, kao insti-
tucija, uživa među arhitektima koji djeluju na teritoriji Crne Gore.

Žiri IV Crnogorskog salona

arhitekture Grozdana Šišović (Srbija),
Davor Mateković (Hrvatska), Branislav
Mitrović (Srbija), Marko Brajović
(Brazil) i Ivan Milošević (Crna Gora)
dodijelio je Grand Prix Salona Goranu
Andrejinu i Sonji Dubak za realizaciju
“Villa B, Bandići” Paviljon Gradske muzike, HN Paviljon Gradske muzike, HN

98 | januar 2021. januar 2021. | 99

 Marloviću tada nije pripao Grand Prix
- iz razloga što je njegova realizacija
predstavljala izuzetno kompleksnu in-
tervenciju u povijesnom jezgru grada.
Druga nagrada je Marloviću dodijelje-
na na trećem Salonu, 2018. godine, za
interijer Kafea “1/3:3/4” u Beogradu.
Najveće iznenađenje Četvrtog Salona
je činjenica da nagrada u kategoriji
Publikacije nije dodijeljena Sloboda-
nu Mitroviću za monografiju naslov-
ljenu “Arhitekt Josip Slade Šilović”.
Neosporna je činjenica da je urbani
razvoj Knjaževine Crne Gore započet
angažmanom hrvatskog arhitekta
Josipa Sladea Šilovića (1828-1911),
koji je rođen u Trogiru, u Dalmaciji,
na teritoriji tadašnje Austrougarske,
a u Crnu Goru dolazi 1877. godine,
Paviljon Gradske muzike, HN, osnove
na poziv knjaza Nikole. Slade Šilović
će u narednih deset godina, koliko je
Paviljon Gradske muzike, HN, presjek
boravio u Crnoj Gori, realizovati čita-
vu seriju infrastrukturnih pozicija i
objekata, kojima se i danas divimo.
Monografiji je prethodilo višegodiš-
nje, vrlo studiozno i sveobuhvatno
istraživanje. Mitrovićeva knjiga je,
treba naglasiti, prva monografija po-
svećena jednom arhitekti čije je dje-
lovanje vezano za prostor Crne Gore,
što je čini pionirskim poduhvatom, u
svakom pogledu.
Posebno je interesantna kategorija
Studentski projekti. Jasno se vidi da
buduće crnogorske arhitektice i budu-
ći crnogorski arhitekti sanjaju jedan
bolji i ljepši svijet od ovoga u kojem
živimo.
I za kraj, konstacija da se naša arhi-
tektonska scena, u prosjeku, polako
ali sigurno primiče regionalnom nivou.
Doduše, još nismo stigli do realizacije
koja bi mogla da zainteresuje ured-
ništvo Orisa - hrvatskog časopisa za
arhitekturu i kulturu, ali smo svakim
danom sve bliži i tom cilju, uz rječi koje
100 | januar 2021.
PARALELNI DOŽIVLJAJ
ISTORIJSKOG I SAVREMENOG
Na Internet-stranici Salona je, uz fotografije intervencije Srđana Mar-
lovića u interijeru Paviljona Gradske muzike u Herceg Novom, dat i vrlo
ilustrativan tekst koji potpisuje autor i koji prenosimo u cjelosti:
“Paviljon Gradske muzike, podignut na ostacima bastiona Sv. Jeroni-
ma dovršen je 1919.godine. Temeljna obnova enterijera, sprovedena
na jubilej stogodišnjice, razotkrila je sve atrofirane istorijske slojeve
koji su skoro u potpunosti nestali improvizovanom obnovom paviljona
početkom 1960-ih. Jubilej je bio obilježen kompleksnom obnovom i
revitalizacijom paviljona, te afirmacijom svih njegovih istorijskih sloje-
va. Složenim intervencijama došlo se do podataka o izvornim elemen-
tima pojedinih djelova enterijera, od kojih se može izdvojiti rasvjeta
od bohemijskog kristala koja je obnovljena u izvornom duhu iz 1935.
godine angažovanjem istog proizvođača koji i danas postoji. Ogoljena
istoričnost podzemnog i nadzemnog nivoa sučeljena je u horizontalnoj
ravni koja multipliciranim refleksijama, fantazmičnim atmosferama,
oštrim kadrovima, kontrastom potpune hladnoće i apsolutne topline,
generiše transmisiju višestrukih istorijskih kontinuuma u savremenu
cjelinu. Fuzija antagonizama oblikovala je prostor, ali je prostor na kon-
cu oblikovao svijest i osjećaj o paralelnom trajanju i paralelnom doživl-
jaju istorijskog i savremenog. Svaka emocija u tom prostoru ima svoju
tezu, antitezu i sintezu. Ova trijada oslobođenih istorijskih trenutaka i
oslobođenog zvuka kulminira u rekontekstualizovanom ambijentu.”
U Kategoriji Enterijer nagrađen je
Srđan Marlović za interijer Paviljona
Gradske muzike u Herceg Novom
je na otvaranju prvog Crnogorskog sa- nutku, ali i u budućnosti treba snažnu
lona arhitekture, koncem 2013. godi- podršku svih činilaca društva, što se
ne, izgovorio Aleksandar Bogdanović, prevashodno odnosi na institucionalni
tada aktuelni ministar kulture: okvir.
“Pravo na kvalitetan izrađen prostor, Zbog svega toga, manifestacije poput
upravo je komponenta koja mora biti ove, čija duga i sadržajna priča poči-
u fokusu sfere uređenja prostora. I nje večeras, od izuzetne su važnosti i
upravo iz tog razloga, vjerujem da dile- uvjeren sam da će dobiti neophodnu
me nema i da arhitektura u datom tre- pažnju i afirmaciju”.
januar 2021. | 101
ISSN 2336-9175 (Štampano izd.)
ISSN 2336-9183 (Online)