Lateralizacija hemisfera

Govor
 Organizacija CNS
● Hijerarhijska organizacija encefalizacija, telencefalizacija,
cerebracija
➢ korteks, u filogenetskom razvoju najviši deo mozga,
preuzima funkciju nižih subkortikalnih centara
● Lateralizacija funkcija
➢ longitudinalnom fisurom veliki mozak podeljen na dve
hemisfere (leva-kategorična hemisfera i desna-
reprezentativna
● Lokalizovana organizacija
➢ određeni "centri" za govor, ponašanje, motornu aktivnost i
različite druge funkcije
 Funkcionalna asimetrija hemisfera
● U obavljanju zadataka učestvuju obe hemisfere, ali je jedna
hemisfera dominantnija za određene funkcije ili različite
aspekte iste funkcije
(Kosslyn i sar, 1999)

● postoji u obradi vizuelnih, auditivnih, jezičkih,

emocionalnih, olfaktivnih, taktilnih i nociceptivnih informacija
Lateralizacija moždanih funkcija
leva hemisfera
uspešnija pri obradi
jezičkih informacija i
govora

desna uspešnija
pri obradi neverbalnih i
vizuelno-prostornih
informacija
Metode istraživanja funkcionalne
specijalizacije hemisfera
● neuroimidžing metode,
● ispitivanje osoba sa ''podeljenim mozgom'',
● ispitivanje ponašanja normalnih osoba i
● neurobiohemijska ispitivanja
PRIMER 1 Eksperiment za ispitivanje funkcionalne asimetrije
hemisfere pacijenta sa “podeljenim mozgom”
Eksperiment za ispitivanje funkcionalne asimetrije
hemisfere pacijenta sa “podeljenim mozgom”

informacije iz desnog vidnog polja idu u levu

hemisferu -osoba će imenovati predmet
PRIMER 2 Eksperiment za ispitivanje funkcionalne asimetrije
hemisfere pacijenta sa «podeljenim mozgom» Himerična
figura
PRIMER 3 Eksperiment za ispitivanje funkcionalne asimetrije hemisfere
pacijenta sa «podeljenim mozgom» Navonov test

leva hemisfera je efikasnija u opažanju detalja, desna hemisfera je

efikasnija u opažanju celine
 Neuroanatomske razlike hemisfera
● Planum temporale
● Hešlova vijuga
● Frontalni operkulum
● Asimetrija Silvijeve fisure
● asimetrija levog okcipitalnog roga
bočne moždane komore

na ćelijskom nivou.
Asimetrija u gustini neurona,
veličini ćelija i broju sinaptičkih veza
 Brokina zona

Paul Broca
“Mi govorimo levom Tanov mozak
hemisferom”
 Brokina zona
● Obuhvata zadnji deo donje
frontalne vijuge leve hemisfere
mozga (BA 44,45)

● stvaranje programa za produkciju

jezičkih simbola i izdavanje
komandi primarnom motornom
polju

● mišići grkljana, nepca, jezika i

usana omogućavaju procese
artikulacije i fonacije

● Lezije ove zone –Brokina (motorna)

afazija
 Brokina (motorna) afazija
● otežana artikulacija, redukcija govornog izraza
● osoba razume govor, može da čita u sebi ali ne može da se izrazi
govorom, govor je nefluentan i isprekidan, dizartričan, negramatički
organizovan i telegrafski
● Poremećeni su: čitanje na glas, pisanje, ponavljanje
● Pacijent je svestan stanja i to mu smeta
● Kod motorne afazije bolesnik razume sve što mu se govori ili čita
Razumevanje govora je sačuvano, ali onemogućen je spontani govor tj.
govorno oblikovanje misli
Vernikeova (Wernicke) zona

Carl Wernicke Zadnji deo temporalnog

režnja leve hemisfere
Deo mozga koji učestvuje u
razumevanju govora
 Vernikeova (Wernicke) zona
● obuhvata zadnji deo gornje
temporalne vijuge (BA 22) u
dominantnoj hemisferi

● ima ulogu u razumevanju govora i

fonološkim aspektima jezika

● Putem asocijativnih vlakana

povezana je sa
primarnim auditivnim poljem (BA
41)
angularnom vijugom (BA 39) i
Brokinom zonom (BA 44,45)

● Oštećenjem ove zone javlja se

sindrom senzorne afazije:
➢ ne razume ni tuđi ni svoj govor,

➢ govori mnogo, govor nerazumljiv

➢ ponavljanje reči takodje otežano

➢ ne razume što pročita

Lučni snop (fasciculus arcuatus)
● asocijativni snop vlakana koji povezuje
Brokino i Vernikeovo područje

● Nalazi se u levoj hemisferi u 90%

desnorukih i 70% levorukih osoba

● Ima ulogu u prenosu jezičkih simbola

od receptivne do motorne zone

● Oštećenjem ovog snopa nastaje

konduktivna (sprovodna afazija)

● postoji velika nesrazmera između

izrazitih teškoća ponavljanja
reči/rečenica uz relativno dobru
govornu produkciju i razumevanje
govora koje je relativno očuvano
Donji parijetalni režnjić (lobulus
parietalis inferior)

● oblast uključena u funkciju govora

● Gešvindova teritorija
● dve vijuge, angularna i
supramarginalna
● ključnu lokaciju
● multimodalnost što znači da mogu
istovremeno obrađivati različite vrste
stimulusa (vidne, služne, osećajne ..)
● Moguća uloga u čitanju i pisanju
● kasno sazreva kod dece
 Angularna vijuga (gyrus angularis)
● Deo donjeg parijetalnog režnjića
(BA 39)

● Smatra se da ima ulogu u čitanju i

pisanju njegovim oštećenjem
nastaje aleksija (gubitak
sposobnosti čitanja) i
agrafija (gubitak sposobnosti
pisanja)

● Međutim prilikom lezije angularne

vijuge često se sreće anomija
(Oštećena sposobnost
pronalaženja reči iz sopstvenog
leksikona)
Modeli funkcije govornog i pisanog
jezika u mozgu
PITANJA???