I

I
.

.tr
qffi gJii.riJ-:s JjjJ
-Jrl (SSULTAtsAX
lSTAfi{ UELA(I
I,

. fi$.-l
_Fcqffil

t I
D B c

RISA
ffiww
f
NEGARA f NGSA
$inopsts
Kerajaan Alam Melayu mempunyai ciri-ciri pembentukan negara bangsa sebelum kedatangan
Barat. Ciri-ciri negara bangsa kerajaan Funan dan Champa diwarisi oleh kerajaan Srivijaya,
kemudiannya Kesultanan Melayu Melaka dan diteruskan oleh Kesultanan Johor-Riau. Ciri-ciri
negara bangsa ini meliputi raja, undang-undang, wilayah pengaruh dan rakyat. Kesultanan Melayu
Melaka meneruskan warisan ini dengan mengungguli sistem pentadbiran dan perundangan sebelum
kedatangan Barat. Ciri-ciri negara bangsa Kesultanan Melayu Melaka meliputi kerajaan, rakyat,
kedaulatan, wilayah pengaruh, undang-undang dan lambang kebesaran. Di samping itu, hubungan
pemerintah dengan rakyat yang wujud secara timbal balik kekal sebagai warisan bemilai sehingga kini.

Kerajaan Funan Kerajaan Champa Kerajaan Srivijaya

.r:
1 +
A
KPM
t):
 lnti Pati
1. Latar belakang negara bangsa sebelum kedatangan
Barat.
2. Ciri-ciri negara bangsa sebelum kedatangan Barat.
3. Keunggulan sistem pentadbiran dan undang-undang
sebelum kedatangan Barat.
4. Peranan pemerintah dan rakyat dalam pemerintahan
sebelum kedatangan Barat.

**+., Elemen
Y^t dan Nilai Sivik
l. Kepentingan kesetiaan kepada raja dan negara.
2. Kebanggaan terhadap warisan negara bangsa.
'i:' 3. Kepentingan kepemimpinan untuk kemakmuran
negara kita.
4. Kepentingan mematuhi undang-undang untuk
kesejahteraan negara.
,.KPS
Kemahiran Pemikiran Sejarah'
'i'

i#. *a
1. Memahami kronologi ciri-ciri perkembangan
negara bangsa kerajaan Alam Melayu.
2. Meneroka bukti warisan negara bangsa sebelum
kedatangan Barat.
3. Membuat interpretasi keunggulan pentadbiran dan
undang-undang di negara kita.
4. Membuat imaginasi hubung kait peranan rakyat
dan pemerintah di negara kita.
5. Membuat rasionalisasi pengukuhan pentadbiran
dan undang-undang negara kita.
F,ffiE
#
E ffit
Replika Istana Kesultanan Melayu Melaka.

Kesultanan Kesultanan
Melayu Melaka Johor-Riau

+ +
\ \
\ D
\
D
A
KPM
 latar Belakang Hegara Bangsa $ehelum Kedatangan Barat -
t
I
$

Kemunculan dan kemasyhuran kerajaan Alam Melayu membuktikan asas negara bangsa telah
I
bermnla sebelum kedatangan Barat. Proses pen-rbentukan ncsara bangsa mengambil masa yane lama
dan melalui beberapa tahap berdasarkan sesebuah kerajaan. Kehebatan dan keagungan kerajaan
Alam Melayu seperti kerajaan Funan. Champa. Kedah Tua. Gangga Nagara, Srivijaya. Angkor
dan Majapahit rnenunjukkan ciri-ciri negara bangsa berkembang dan dirvarisi oleh kerajaan Alam
Melayu selepasnya.

Giri-ciri Negara Bangsa Kerajaan Alam Melayu

Pembentukan ciri-ciri negara bangsa kerajaan Alam Melayu berbeza daripada yang berlaku
di Barat. Ciri-ciri negara bangsa berkembang men-eikut peredaran masa dan keperluan. Ciri-ciri
negara bangsaAlam Melayu tercliri daripada raja. unclanu-unclang, lvilayah pen_earuh dan rakyat.

1 Baja
Raja rnenjadi tonggak utama kerajaan. Kedudukan raja diperkukuh dengan sistem
pentadbiran yang dibantu oleh para pembesar. Raja memperclleh ketaatan daripada
rakyatnya. Raja sentiasa ditaati dan dianggap suci. Contohnya. Raja Champa dianggap
sebagai pemerintah yan_q suci dan dikaitkan dengan Derva Siva.

Undang-undang
Undang-undang dilaksanakan bagi memastikan kesejahteraan sesebuah kera.jaan.
Undang-unclang terscbut terpakai di seluruh lvilayah pengaruh dan menjadi panduan
dalarn pentadbiran kerajaan. Contohnya. kerajaan Majapahit mengamalkan unclan-e-undanu
Ktttora Munawa.

Wilayah Pengaruh
Wilayah pengaruh merupakan karvasan yang rakyatnya menerima clan memperakui
pemerintahan seseorang raja. Contohnya. kerajaan Funan ntempunyai rvilayah pen_raruh
yang luas clari Sungai Mekong, Teluk Cam Ranh. selatan Myanmar dan Sesentin_u Kra.

ru
Rakyat merujuk penduduk di dalam sesebuah rvilayah yang setia kepada raja dan tidak
menderhaka. Contohnya. rakyat kerajaan Srivijaya membuktikan kesetiaan merekir
kepada Raja Srivijaya dcngan upacara persetiaan dan meminum arir sumpah.

,ffiw
%
frPtt
HHE#i Inskripsi Telaga Batu digunakan dalam
upacara persetiaan antara pemerintah
Sejarah ringkas kerajaan Funan, Champa. dengan golongan diperintah dalam
Srivijaya. Kesultanan Melayu Melaka dan kerajaan Srivijaya.
Kesultanan Johor-Riau. Sumber: Koleksi Mardiana Nordin. 201 5.

BA KPM
 Kerajaan Srivijaya yang berpusat di Palembang telah meneruskan
ciri-ciri negara bangsa yang diasaskan oleh kerajaan Alarn Melayu
sebelumnya, iaitu kerajaan Funan dan Champa. Kesinambungan Bagairnanakah seseorang raja
ini rnemberikan asas yang kukuh untuk kerajaan Srivijaya bcrjul a merrjadikan kcrajaannl a
J
berkembang dan muncul sebagaiempayar yang terkenal. Ciri-ciri sebuah elnpayar yang terkenal?
negara bangsa membarva kesejahteraan kepada empayar Srivijaya
dan dirvarisi oleh Kesultanan Mclayu Melaka. Kesultanan Melayu
Melaka menyerapkan ciri-ciri lain dalam memperkukuh negara
. . '-
bangsa kesultanan ini. Kesultanan Johor-Ritru pula meneruskan .l

ciri-ciri ini dengan menekankan kepentingan Islam dalam usaha .lelaskan maksud
melaksanakan ciri-ciri negara bangsa. wilayah pengaruh.

\J

Srivijaya dalam bahasa Sanskrit

I *r membarva maksud:
d
! "sri", iaitu bercahaya
"vijaya". iaitu kemenangan.
1f n
( 9
Dalam upacara persetiaan rakyat
kepada pemerintah Srivijaya. air
s
f,? dituang ke atas Inskripsi Telaga
\ tva Batu dan mengalir di corong
(A di barvahnya. Air tersebut akan
o
\
N
h\
<:4C ditadah dan diminum oleh rakyat
\ t-\ -/l urrtuk rncnun.jukkan kesetiaan
\"
v 6;
kepada pemerintah.
{
.+' Raja Srivijaya dikenang melalui
r jurnlah ketulan emas yang telah
Empayar Srivilaya
\ ditinggatkan.
\ Sumber: Zuliskandar Ramli dan Nik
Empayar Srivijaya abad ke-12. o
\
a
t Hassan Shuhaimi Nik Abdul Rahrnan.
2012. "Ernpayar Melayu Srivijaya:
\ trJ
Perkemhangan Sejarah, Organisasi Sosial
dan Per.rtadbiran" dlrrr. Nazri Muslim dan
Abdul Latil'Samian (ed.). W'ocanu Teori
! Empayar Melaka
don Stratt'gi Keltimpinan Melalu. Bangi'.
L nir cr.iti Kebungsrran Mahy:ia.

Empayar Kesultanan Melayu Melaka abad ke-15.

Sumber: Muhammad YusoffHashim, 2015. Kesultanan Melayu Melaka. Edisikedua.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dengan menggunakan pelbagai

Ciri-ciri negara bangsa yang menjadi warisan telah sr-rmber, secara berkumpulan,
memperkukuh kerajaan Srivijaya, Kesultanan Melayu Melaka bincangkan ciri-ciri negara
dan Kesultanan Johor-Riau. Pewarisan ini menyebabkan bangsa kerajaan Alam Melayu.
kerajaan tersebut terkenal dan berkuasa di Alam Melayu. Bentangkan hasil perbincangan
Sebagai rakyat Malaysia, kita harus berbangga dan bekerjasama di dalam kelas.
untuk mempertahankan warisan negara.

A2KPM
n ris Ciri-riri
F ttlegara tsamgsa Keserltanan Melayu Melaka i
I
t
Ciri-ciri negara bangsa yang diwarisi oleh Kesultanan Melayu Melaka memberikan gambaran jelas
tentang kepentingan pembinaan dan perkembangan sesebuah negara bangsa. Kesultanan Melayu I
Melaka mempunyai sistem pentadbiran, peraturan, masyarakat yang tersusun dan corak politiknya
yang tersendiri bagi membentuk negara bangsa. Ciri-ciri negara bangsa tersebut ialah kerajaan.
rakyat, kedaulatan, wilayah pengaruh, undang-undang dan lambang kebesaran. Ciri-ciri ini
menggambarkan pembentukan negara bangsa yang kukuh pada zaman Kesultanan Melayu Melaka.
&
Kerajaan
Kerajaan muncul disebabkan oleh adanya raja. Raja merupakan pemerintah tertinggi dan dibantu
oleh pembesar. Pemerintahan beraja diperkukuh dengan Sistem Pembesar Empat Lipatan yang
menjadi tonggak pentadbiran Melaka. Sistem pentadbiran kerajaan yang tersusun menjadikan
Melaka sebagai empayar yang terkenal. Selepas kedatangan Islam, pemerintah Kesultanan Melayu
Melaka mula menggunakan gelaran sultan.

Bakyat
Rakyat menumpahkan taat setia kepada Sultan Melaka
dan mematuhi undang-undang yang dikuatkuasakan
dalam Kesultanan Melayu Melaka. Secara umum,
rakyat Melaka terdiri daripada orang Melayu dan Sultan t Golongan
dan Pemerintah
Orang Laut. Golongan diperintah terdiri daripada Pembesar
rakyat yang merangkumi golongan merdeka dan
hamba. Kesejahteraan rakyat Melaka dijamin oleh

Ia
sultan, manakala rakyat mengakui kekuasaan sultan. Golongan
Rakyat
Hubungan timbal balik mewujudkan persefahaman Diperintah
dan ikatan antara golongan pemerintah dengan
golongan diperintah. Hierarki sosial Kesultanan Melayu Melaka

Kedaulatan ialah lambang kekuasaan tertinggi seseorang sultan. Kedaulatan ini merupakan hak
-
mutlak sultan untuk mengawal rakyat dan wilayah. Kedaulatan Kesultanan Melayu Melaka diakui
oleh kerajaan lain dan bebas daripada campur tangan kuasa asing. Kedaulatan Kesultanan Melayu
Melaka juga diiktiraf oleh kerajaan Dinasti Ming. Kerajaan Dinasti Ming telah menghantar beberapa
orang utusan antaranya termasuklah yang diketuai oleh Laksamana Cheng Ho untuk mengeratkan
hubungan antara China dengan Melaka.

W' ffi' t 6
il
F,
tri t .f
E
I

!-T
:

i.i,'

'rl
i+
4
.::';
i
-,
Diorama utusan menghadap Sultan Melaka.
Sumber: Muzium lstana Kesultanan Melavu Melaka.
&.
J#
1 ,4\ s {
*
{
ie.. s.
w
19

t*
 Wilayah
Wi I ayah pen-qaruh rneru.iuk kalvasan pe merintahan
raja yang diterirna dan diakui oleh rakyat. J
Kesultanan Melayu Melaka mempunyai rvilayah Undang-undang yang berikut dipengaruhi oleh
pengaruh yang luas merangkumi keseluruhan undang-undang Kesultanan Melayu Melaka:
Semenanjung Tanah Melayu dan pantai timur l Undan-q-Undang Pahang.
Sumatera. Wilayah pengaruh ini diperoleh melalui 2. Undang-Undang 99 Perak.
penaklukan, naun-gan dan pcrkahwinan. Wilayah (a) Kumpulkan maklnmat yang berkaitan
pengaruh yang luas membuktikan ker'vibarvaan dengan undang-r-rndang di atas dari
pemerintah kerajaan ini. aspek kandungan secara ringkas.
(b) Bentangkan dapatan kajian andar.

Terdapat dua undang-undang bertulis pada zaman

Kesultanan Melayu Melaka, iaitu Hukum Kanun
Melaka dan Undang-Undang Laut Melaka.
Undang-undang ini digunakan untuk mengukuhkan
kerajaan dan melindungi rakyat, Undang-undang
ini juga menjadikan Kesultanan Melayu Melaka
sebagai sebuah kerajaan yang unggul.
Lambang kebesaran merupakan identiti sesebuah
kerajaan dan keistimewaan Sultan Melaka.
Lambang kebesaran ini juga menjadi simbol
kedaulatan sultan yang memerintah. Antara
lambang kebesaran ini termasuklah adat istiadat,
penggunaan warna, nobat, regalia dan cap mohor.
Cap mohor digunakan untuk mengesahkan arahan
daripada sultan.
Wilayah taklukan ialah rvilayah yang diperoleh
melalui peperangan. Antara rvilayah yang
ditakluk termasuklah Pahang. Kuala Linggi.
Kelantan, Rokan. Inderagiri dan Kan.rpar.
Wilayah naungan ialah rvilayah yang menerima
ketuanan Kesultanan Melayu Melaka sama ada
melalui perkahr.vinan atau persahabatan. Contoh
wilayah naungan ialah Lingga, Patani dan
Kedah.
Perolehan wilayah melalui perkahwinan.
Contohnya. kerajaan Majapahit menghadiahkan
Siantan kepada Sultan Mansur Shah kerana
mengahwini Puteri Majapahit.
9tmber: Zainal Abidin Abdul Wahid, 1989. "Kerajaan
Melaka dalam Hubungan Antarabangsa". Kertas Persidangan
Antarabangsa Tarnadun N{elayu Il, Kuala l,unrpur.

Kesultanan Melayu Melaka dengan ciri-ciri

negara bangsa seperti kerajaan, rakyat, kedaulatan,
rvilayah pengaruh, undang-undang dan lambang
kebesaran menjadikan kerajaan ini gemilang.
Nyatakan ciri-ciri negara bangsa Kesultanan
Kegemilangan ini membuktikan asas negara
Melayu Melaka.
bangsa terbentuk sebelum kedatangan Barat.
Ciri-ciri tersebut menjadi panduan pembentukan
negara bangsa kita pada masa kini mengikut acuan
sendiri. Sebagai rakyat Malaysia, kita harus
bersatu padu untuk mengukuhkan pembentukan
sebuah negara bangsa.
t
A
KPM
ffi pKeunggulan Sistem Pentadhiran dan Undang-undang
F

Keunggulan bererti kesempurnaan dan keistimewaan yang dimiliki oleh sesebuah kerajaan. Dalam
Kesultanan Melayu Melaka, keunggulan terbukti melalui sistem pentadbiran dan undang-undang
yang tersusun sehingga menjadikan kerajaan ini masyhur.

Sistem Pentadbiran
Sistem pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka mempunyai pentadbiran yang lengkap. Sistem
pentadbiran yang tersusun ini dikenali sebagai Pembesar Empat Lipatan. Sistem ini menjadikan
pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka lancar dan tersusun. Sultan Melaka juga memberikan kuasa
memerintah atau mentadbir sesuatu wilayah, sungai atau pulau kepada para Pembesar Berempat.
Setiap kawasan pentadbiran ini dikenali sebagai kawasan pegangan.

Sistem Pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka

Sultan

Bendahara
)

)
Penghulu Temenggung Laksamana
Bendahari

Sumber: Adaptasi daripada Muhammad Yusoff Hashim,2015. Kesultttnun Melayu Melaka. Edisi kedua.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

-
Sistem pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka tersusun dan berhierarki. Sultan mengetuai
pemerintahan dan mempunyai kuasa dalam segala aspek, iaitu dalam pemerintahan, peperangan,
hubungan diplomatik dan agama. Dalam sistem pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka terdapat Itr
Pcmbesar Berempat. iaitu Bendahara, Penghulu Bendahari.Temenggung dan Laksamana. Pcmbesar ,l

lain yang membantu dalam pentadbiran ialah Syahbandar. Bentara, Orang Kaya. hulubalang dan
- penghulu. Pelaksanaau pemerintahan secara sistematik ini menjadikan pentadbiran Kesnltanan
Melayu Melaka scbuah kerajaan yang unggul.

A
KPM
 Sistem pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka mempunyai dua peringkat, iaitu pentadbiran pusat
dan peringkatjajahan.
1.fti**,!*,*"nq,i*n1ffi4qsry!reqw $1
J
Pentadbiran peringkat pusat dilaksanakan oleh Pembesar Berempat yang terdiri daripada Bendahara,
Penghulu Bendahari, Temenggung dan Laksamana. Hubungan dan persefahaman dua hala antara sultan
dengan pembesar memastikan kejayaan Kesultanan Melayu Melaka. Permuafakatall antara sultan dengan
pembesar mewujudkan proses pentadbiran yang sempurna dan dapat mengelakkan sebarang tindakan
sewenang-wenangnya oleh pemerintah. Permuafakatan ini wujtrd sehingga hari ini.

WEEryr]ry&.' '

Bendahara merupakan pembesar yang mempunyai tugasan dan peranan yang sangat penting. Bendahara
menjalankan tugas sebagai ketua pentadbir dan ketua turus angkatan tentera. Beliau juga akan menasihati
sultan dalam pelbagai hal dan menjadi pemangku sultan.

wry@M.@*'*"'-'

Kesultanan Melayu Melaka mempunyai sistem kewangan yang teratur. Sumber pendapatan Kesultanan
Melayu Melaka diperoleh daripada urusan perdagangan, segala jenis cukai dan ufti daripada wilayah
taklukan serta naungan. Seorang Penghulu Bendahari dilantik bagi menguruskan perbendaharaan secara
teratur. Sementara itu, Syahbandar pula dipertanggungjawabkan untuk mengutip cukai di pelabuhan,
manakala pembesar lain mengutip cukai di kawasan pegangan. Hasil perbendaharaan akan disalurkan untuk
kepentingan kerajaan seperti membeli senjata dan membina istana. Kebijaksanaan pemerintah mengawal
perbendaharaan menjadikan Kesultanan Melayu Melaka semakin maju dan makmur.

1EWF6*@*

Dari aspek keselamatan pula, Kesultanan Melayu Melaka mempunyai

sistem keselamatan yang kemas untuk menjaga keamanan di darat
dan di laut. Keamanan negara menjadi teras kepada kemasyhuran
kesultanan ini. Bagi tujuan ini, Temenggung dilantik untuk menjaga
keselamatan kota Melaka, manakala Laksamana pula bertindak
ofr
\.-/
sebagai panglima angkatan laut Melaka.
Iiarvasan pegangan ialah kawasan yang
Wr':-' dikumiakan oleh Sultan Melaka kepada
Pembesar Berempat.
Pada peringkat jajahan, pembesar ditugaskan untuk menguruskan
pentadbiran di daerah dan kampung. Pembesar ini dilantik oleh
ra sultan dan Pembesar Berempat. Antara peranan mereka termasuklah '., Bagairnanakah Kesultanan
menjaga dan mengekalkan keamanan kawasan pentadbiran dan . , Melayu Melaka memperoleh
dibenarkan mengutip cukai. ' sumber pendapatan?
I
@trffiq*""

Sistem pentadbiran yang teratur memperlihatkan kebijaksanaan

pemerintah Kesultanan Melayu Melaka mentadbir kerajaan. Bendahara Tun Perak ialah bendahara yang
paling lama berkhidmat dalam Kesultanan
Agihan tugas yang tersusun membolehkan Kesultanan
Melayu Melaka. Beliau berkhidrnat untuk
Melayu Melaka Llnggul sebagai sebuah empayar. Pembesar
empat orang SLrltan Melaka, iaitu Sultan
mempunyai peranan masing-masing dalam memastikan Muzaffar Shah. Sultan Mansur Shah,
pentadbiran kesultanan ini berjalan dengan lancarnya. Sultan Alauddin Riayat Shah dan Sultan
Mahmud Shah.

A
KPM
n
F Undang-undang
Kesultanan Melayr-r Melaka mempr-rnyai dua undang-undang ytrn-e berasaskan syariah dan hukum
adat. iaitu Hukum Kanun Melaka dan Undang-Undang Laut Melaka. Kedua-dua undang-undang

H ini diperkenalkan bagi melaksanakan pentadbiran untuk nrenjamin kemakmuran dan kesejahteraan
Kesultanan Melayu Melaka.

Hukum Kanun Melaka

Hukum Kanun Melaka mengandungi 44 Fasal yang mernbincangkan antaranya termasuklah
jenayah. biclang kuasa sultan dan pembesar, kekeluargaan dan hal berkaitan dengan ekonomi.
L-_-_

Jenayah 2
Setiap pembesar Melaka rnempunyai peranan dalam
Perbuatan jenayah menggugat
pentadbiran dan mereka juga perlu arif dalam hal
ketenteraman dan keharmonian
berkaitan clen-qan pelaksanaan undang-undang.
Kesultanan Melayu Melaka. Pelbagai
Contohnya, dalam Fasal 1 . dijelaskan tugas sultan.
hukuman setimpal dikenakan terhadap
Benclahara, Temenggung dan Penghulu Bendahari.
perbuatan jenayah seperti membunuh.
Sultan bertanggungjawab untuk melantik pembesar.
menikam dan mencuri. Antara kesalahan
yang boleli dikenakan hukuman bunuh
contohnya Bendahara dan Temenegung.
termasuklah seperti dalam Fasal 5.1,
apabila seseorang didapati membunuh
orang lain tanpa pengetahuan raja atau
kekeluargaan diberikan perhatian oleh Kesultanan
pembesar, maka dia akan dihukum
Melayu Melaka. Undang-undang keluarga berlujuan
bunuh. Dalam Fasal4. hukuman bunuh
mewujudkan keharmonian dalam keluarga dan
dikenakan kepada sesiapa yang ingkar
menyelesaikan masalah yang dihadapi oleh keluarga
arahan dan memalsr"rkan titah sultan.
atau dalam perkahwinan. Antara hukum dalam
perkahwinan termasuklah dalam Fasal 26 yan_e
menyatakan bahawa pernikahan memerlukan empat
orang saksi, jika tidak cukup memadai dua oran-e
sahaja. Hamba abdi dan wanita tidak boleh menjadi
#F#rE saksi dalam pernikahan.
r.d E-H-flttri I

Beberapa fasal dalam Hukum Kanun

Melaka dan Undang-Undang Laut Melaka.
,@
Dalam Hukurn Kanun Melaka.
terdapat beberapa perkataan yang
hanya boleh digunakan oleh raja,
iaitu titah, murka, kurnia dan
anugerah. Rakyat tidak dibenarkan
mempersendakan dan menuturkar.r
perkataan tersebut.
\
agangan merupakan elemen penting yang t
menjadikan Kesultanan Melayu Melaka terkenal I
(
di seluruh dunia. Undang-undang ini mempunyai
peraturarl yang jelas tentang urus niaga untuk mengawal
perdaganean di Melaka agar tidak berlaku sebarang
kesalahan yang bertentangan dengan ajaran Islam.
Contohnya, dalam Fasal 30, dinyatakan amalan riba
diharamkan dalam urusan perniagaan dan orang yang
0"ffi:1r-*-
menjalankan perniagaan hendaklah akil baligh. siuman

Sttrttltr'.l.irrn Yirck Fan-e. 197(r. Ltkltutq-L)n(l(u1,q il,ltlttku ('l'ttt, Ltrt rl

,\'l o l u t Ltr t. Thr' IJac ue : N,lart i rr Lrs Ni.j hot l'.

BEKPM
 Undang-Undang Laut Melaka
Undang-Undang Laut Melaka diusahakan oleh beberapa nakhoda Melaka. iaitu Nakhoda Jenal.
Nakhoda Diri dan Nakhoda Sahak. Undang-undang ini diperkenan oleh Sultan Mahmud Shah J
dan mengandungi antaranya termasuklah perkara berkaitan dengan peranan nakhoda. pelayaran,
jenayah di atas kapal dan percukaian.

Peranan Nakhoda Pelayaran

Nakhoda berkuasa penuh dan diibaratkan
sebagai raja dalarn pelayaran. Semua pihak
harus mematuhi arahan dan perintah nakhoda.
Dalam Fasal 13.1. clinyatakan bahawa nakhoda
perlu diberikan keutamaan untLlk bernia-qa
selama empat hari. Dalam Fasal 13.3 pula
dinyatakan. sekiranya nakhoda hendak singgah
di tempat yang tidak ada dalam settarai
persinggahan. nakhoda perlu bermesyuarat
clengan semua orang di dalam kapal untuk
mendzrpatkan persetuj uan.
Jenayah
Dalam undang-undans ini. dijelaskan peranan
beberapa pegawai selain nakhoda. etntaranya
termasuklah jurumudi. malim dan jurr-rbatu.
Pelaksanaan peranan masing-masing akan
rnenjadikan pelayaran selamat dan lancar.
Contohnya, dalatn Fasal 9. seoratlg rnalim
harus arif tentang ilmu pelal,aran. Malim
perlu mengetahui keadaan ombak. arus clan
kedudukan bulan dan bintang agar pelayaran
berada dalam keadaan selamat. Dalarn tasal
yang sama. jika malirn lalai dalam menjalankan
tugas sehingga menyebabkan pelanggaran dan
kerosakan. dia akan dijattrhi httkrttratr bunuh.

Perbuatanjenayah di atas kapal akan menggugat

ketenteraman dan keselamatan isi kapal.
Undang-undang ini menjelaskan hukuman
Percukaian yang sistematik dan adil dinyatakan
terhadap perbuatan jenayah yang berlaku
dalam undang-undang ini. Pelbagai cukai
meliputi perbuatan mencuri, membunuh dan
dikenakan dalam urusan pelayaran untuk
memberontak. Contohnya, dalam Fasal 5, perdagangan. Contohnya, cukai perjalanan dan
seseorang yang berkelakuan jahat dan
hasil perniagaan. Dalam Fasal 6.3, nakhoda
membunuh orang di atas kapal, maka orang
menentukan jumlah cukai yang dikenakan
tersebut akan dikenakan hukuman mati.
terhadap penumpang, iaitu satu persepuluh
daripada hasil penumpang sekiranya penumpang
ingin turun sebelum sampai janjinya sama ada
#
HI
tiga tahun, tiga bulan atau tiga hari.

Peranan anak kapal berdasarkan

Sumber: Abu Hassan Sham dan Mariyam Salim, 1995. Sasrera
Undang-Undang Laut Melaka. undang-undang. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Sistem pentadbiran dan kewujr.rdan undang-ttndan-{ yang ungglrl menjadikan Kesultanan Melayu
Melaka sebuah kerajaan yang terkenal. Pentadbiran yang tersusLrn merljamin perjalanan pemerintahan
yang lancar dan cekap. Undang-undang yang sistematik pula rnenjamin keselamatan kesultanan ini.
Pematuhan kepada perintah dan juga undang-undang oleh rakyat mewujLrdkan kehannonian dan
kesejahteraan yang membawa kemakmuran pada zilrlan Kesultanan Melayu Melaka.

TAKPM
F Peranan Pemerintah dan Rakyat
Hubung kait pemerilttah dan rakyat sejak zaman Kesultanan MelayLr Melaka selaras dengan konsep
sl;illr:ilt. Rakyat yang bernaung di bawah pentadbiran sultan dan pembesar saling berkait antara
satu sama lain. Perkaitan ini berfungsi rnenggerakkan jentera kerajaan dan sistem pemerintahan.
Hubungan secara tirnbal balik ini mengukuhkan pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka yane
membawa kegemilangan kesultanan ini.

Golongan Pemerintah dan Rakyat

Masyarakat dalam Kesultanan Melayu
Melaka terbahagi kepada dua. iaitu
golon_9an pemerintah dan diperintah.

Peranan Sultan
. Menaungi dan menjaga keselamatan rakyat negeri
baginda.
. Mewujudkan perpaduan rakyat.
. Bertanggungjawab terhadap kemakmuran serta
Golongan pemerintah kestabilan kerajaan.
terdiri daripada sultan,
. Memperkenalkan undang-undang untuk mengawal
pembesar. kerabat raja rakyat.
dan ulama. Peranan Pembesar i

. Memelihara keamanan dan kebajikan rakyat

di kawasan pegangan.
. Menjadi perantara antara sultan dengan rakyat.
. Mengutip hasil melalui sistem serah dan
membekalkan tenaga tentera melalui sistem kerah.

WAADAT
Maka titah Sang Sapurba. "Hendaklah se-eala anak cucu hamba, jikalau oda satahnya $
sekalipun, atau zalim dan jahat pekertinya, jan-eanlah segala harnba Melayu itu derhaka dan
E
menitikkan darahnya ke bumi, jikalau mereka itu akan cedera, berundur hingga ditakluk €
negerinya jugu...".Maka sembah Dernang Lebar Daun. "Baiklah tuanku. tL.rapi anak cucu
I
duli tuankr-r clahulu mengubahkan, anak cucu patik pLrn berubahlah tuanku". Maka titah
I
Sang Sapurba. "Baiklah paman, kabullah harnba akan waacl itu,'. Titah bagiuda...Barang
E

siapa hamba Melayu derhaka mengubahkan perjanjiannya. clibalikkan Allah bumbun-ean

$
rumah ke bawah kaki ke atas". Maka sembah Demang Lebar Daun,,.Jikalau raja Melayu
$
itu mengubahkan perjanjian dengan hamba Melayu. dibinasakan Allah negerinya dan $
takhtakerajaannya". ff

Waadat antara Sang Sapurba dengan Demang Lebar Daun.

Sumber: W.G. Shellabear,1995. Sejarah Melayu. Shah Alam: penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.

WA
KPM
 %
Hubung kait pemerintah dan rakyat:
rakyat itu umpama akar. yang raja itu
umpanra pohon:.iikalau tiada akar nescaya J
pohon tiada akan dapat berdiri demikian
Peranan Rakyat lagi raja itu dengan se-sala rakyatny'a.
. Menunjukkan taat setia kepada pemerintah. Sutnber: \\'.G. Shellabear'. 1995. Se.iarah Melttvu.
. Mematuhi segala arahan pemerintah Shah Alanr: Pencrbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.
dan tidak akan menderhaka kerana takut
ditimpa tulah. Berdasarkan petikan di atas, lakukan
. Menjadi tentera. aktiviti yang berikut:
. Menghadiri majlis umum seperti gotong- I . Bincangkan maksud petikan di atas
royong. Menjadi pengaluh atau pendayung dengan rakan anda.
kapal perang. ). Kongsikan hasil perbincangan
. Menyumbang tenaga kerja melalui sistem di dalam kelas anda.
kerah seperti membina istana atau jalan.

"(>
'l':li.;i: bererti kecelakaan yang menimpa
seseorang kerana melanggar larangan
atau titah raja dan menclerhaka kepada raja.

i-l
";irilaf ialah perjanjian
Rakyat terdiri daripada pelbagai golongan seperti
peniaga. petani. tukang dan nelayan. Hamba pula
terdiri dtrripada harnba raja. hamba berhutang dan
hamba biasa.
I
Mengapakah institusi beraja di negara
kita perlu dipertahankan ?

Hubungan baik antara petnerintah dengan rakyat

memainkan peranan yang sangat penting dalam
usaha menjamin kesejahteraan. Hubungan ini dapat
memelihara kedaulatan raja dan kesejahteraan
rakyat. Sebagai rakyat, kita perlu menjaga hubungan
baik dengan pemerintah bagi mengekalkan kemajtran
dan keamanan negara.
Waadat ialah perjanjian yang dilakukan
oleh Demang l,ebar Daun yang nrewakili
golongan diperintah dengan Sang Sapurba
yang mervakili golongan pemerintah.

Ciri-ciri negara bangsa yang diwarisi oleh kerajaan Srivijaya daripada kerajaan Alam Melayu
sebelumnya telah mengukuhkan kerajaan tersebut. Ciri-ciri negara bangsa Kesultanan Melayu
Melaka merupakan asas kepada kewujudan negara bangsa di negara kita' Kepirnpinan yang baik dan
diperkukuh clengan ciri-ciri negara bangsa yang tersendiri ntencenninkan keunggulan Kesultanan
Melayu Melaka. Kekukuhan kesultanan ini dilengkapi dengan keunggulan pentadbiran dan undang-
unclang yang tiada tolok tandingan pada zamannya dan cliwarisi oleh kerajaan Melayu selepasnya.
Keunggulan ini menguktrhkan kelangsungan ciri-ciri negara bangsa yang diwarisi sehingga hari ini '
Ciri-ciri negara bangsa ini jr-rga memupuk perasaan cinta akan negara dalam kalangan penduduk'
Sebagai rakyat Malaysia. kita harus berbangga kerana mewarisi asas negara bangsa yang menjamin
kesejahteraan dan keharmonian negartr kita.

B4KPM
 lmbas Kembali

Latar Belakang Negara Bangsa

Sebelum Kedatangan Barat
. Ciri-ciri Negara Ban-{sa
Kerajaan Alam Melayu

Giri-ciri Negara Bangsa

t Kesultanan Melayu Melaka
. Kerajaan
r\
L
. Rakyat
-,i
. Kedaulatan
WARISAN . Wilayah Pengaruh
. Undang-undang
NEGARA . Lambang Kebesaran

BANGSA
t
Keunggulan Sistem Pentadbiran dan
)t
ffi Undang-undang l
. Sistem Pentadbiran t
I

. Undang-undang

Peranan Pemerintah dan Rakyat

. Peranan Sultan
. Peranan Pembesar
. Peranan Rakyat

BA
KPM
 tD
tE

J
Aktiviti 1: Jalan Galeri (Gallery Walk)

Arahan:
Murid bergerak atau berjalan di dalam kelas untuk:
1. Melihat dan membaca hasil tugasan yang dipaparkan
2. Berfikir tentang hasil tugasan tersebut.
3. Berbincang dengan rakan kumpulan.

ffiffi Ffffi

Ilustrasi Pelabuhan Melaka padazaman Kesultanan Melayu Melaka

(a) Murid dibahagikan kepada empat kumpulan. Setiap kumpulan akan mencari
maklumat dengan menggunakan pelbagai sumber berdasarkan tugasan yang
diberikan.

(b) Hasil dapatan akan ditampal di dalam kelas.

(c) Setiap ahli kumpulan akan bergerak dan membaca serta membincangkan semua
dapatan tersebut.

Kumpulan 1

Apakah kepentir-rgan perdagangan pada zalnan Kesttltanau Melayu Melaka'J

Kumpulan 2
Siapakah pedagang yang mengunjungi pelabuhan Melaka'?
Apakah barang dagangan yang diperdagangkan?

Kumpulan 3
Bagaimanakah pengurusan pelabuhan Melaka yang dilaksanakan oleh Kesultanan Melayu
Melaka?

Kumpulan 4
Bagaimanakah kita boleh menjadikan pelabuhan perdagangan di negara kita terkenal
di seluruh dunia?

ts2
KPM
m
F 21 Abad

Aktiviti 2 : Pembelajaran Akses Kendiri dan Mangkuk Ikan Emas

(Self Access Learning dan Goldfish Bowl)

Arahan:
1. Setiap kumpulan akan diberikan tajuk tertentu.
2. Setiap kumpulan dibenarkan menggunakan pelbagai sumber dan bahan untuk mendapatkan
maklumat.
3. Ahli kumpulan lain dibenarkan secara individu atau kumpulan untuk tampil ke hadapan bagi
menjawab soalan dan memberikan pandangan.

Sistem Pentadbiran Kesultanan Melayu Metaka

Sultan

Bendahara

Penghulu
Temenggung Laksamana
Bendahari

I
I 1
I
I
I
Sttmber'. Adaptasi dariparJa Muhammad Yusoff Hzrshim. 2{)15. Kc suhanan Me
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dln Puslaka.

Berdasarkan rajah di atas,jawab soalan yang berikut:

laru Meluka . Edisi kedua.

l
(a) Huraikan peranan Pembesar Berempat:
(b) Bandingkan peranan Bendahara dengan Perdana Menteri pada hari ini.
(c) Pada pendapat anda, bagaimanakah kedaulatan dan keselamatan negara kita dipelihara
daripada ancaman anasir luar?

2 Sele.pas perbincangan, ahli kumpulan akan memindahkan jawapan dalam bentuk peta
pemikiran yang sesuai.

3 Setiap kumpulan akan membentangkan hasil perbincangan di hadapan kelas dan menjawab
soalan daripada kumpulan lain.

tsA KPM
 Pemahaman dan Pemikiran Kritis

I Kerajaan manakah yang mewariskan ciri-ciri negara bangsa kepada Kesultanan

Melayu Melaka'/

A. Kerajaan Srivijaya
B. Ker':ijaari Mrgapahit
C. Kerajaan iohor-Riau
D. Kerajaan Kedah Tua
2. Apakah sistem pentadbiran yang diamalkart pada zarlan Kesultanan Melayu Melaka'l

A. Sistem Perrbesar Berpusat

B. Sistem Pembesar Empat Lipatan
C. Sistem Pentadbiran Melayu Melaka
D. Sisterr-r Pembesar Euam Belas Lipatan
3 Undang-undang manakah yang digunakan dalam sistem pentadbiran Kesultanan Melayu
Melaka?

I. Undang-Undang Pelabuhan Melaka

IL Undan-el-Undiing Adat Melaka
Ill. Undang-Undang Laut Melaka
IV. Hr-rkum Kanun Melaka

A. I dan ll
B. I dan IV
C. II dan III
D. III dan lV

4.
Kesultanan Melayu Melaka rnetnpurtyai pelbagai lambtrng
kebesaran seperti nobat dan adat istiadat.

Apakali kepentingan lambang kebesaran tersebut'J

A. Membuktikan keturunan raja

1 B. Menunjukkau kedaulatan raja
C. Menggan-rbarkau keurewahart raja
D. Menurndakan kawasan pemerintahan

tsA KPM
 Pemahaman dan Pemikiran Kritis

5. Undang-undang di Melaka

UilDAI'IG.U]'IDAf'IG
I
DI METAKS
I

I
HUKUM KANUN UNDANG-UNDANG
MELAKA LAUT METAKA

(a) Apakah kandungan kedua-dua undang-undang di atas?

(b) Mengapakah undang-undang tersebut diperkenalkan? I
(c) Pada pendapat anda, apakah yang akan berlaku sekiranya rakyat negara kita tidak mematuhi
undang-undang? I
6. Petikan waadat di bawah adalah antara Sang Sapurba dengan Demang Lebar Daun.
t
I

WAADAT I
Maka titah Sang Sapurba, "Hendaklah segala anak cucu harnba, jikalau ada salahnva \
rl sekalipun, atau zalim dan jahat pekerrinya. janganlah segala hamba Melayu itu derhaka dan 1

rrenitikkan darahr.rya ke bumi. jikalau mereka itu akan cedera, berundur hingga ditakluk
:i
negerinya juga...". Maka sembah Demang Lebar Daun, "Baiklah tuanku, tetapi anak cucLr
duli tuanku dahr-rlu mengubahkan, anak cucu patik pun berubahlah tuanku". Maka titah
Sang Sapurba. "Baiklah palran, kabullah hamba akan waad itu',. Titah baginda.'.Barang
siapa hamba Melayu derhaka mengubahkan perjanjiannya, dibalikkan Allah burrbunsan
:
rumah ke bawah kaki ke atas". Maka serrrbah Demang Lebar Daun,..Jikalau rala \Iela_ru
itu mengr-rbahkan perjanjian dengan harnba Melayu, dibinasakan Allah negerin,ra dan
, takhta kerajaannya".
t:

I
i
Sumber'. W.G. Shellabear , 1995. Sejarah Melayu. Shah Atam: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhcl. \
I

(a) Apakah yang anda faham daripada petikan di atas?

(b) Mengapakah rakyat dilarang menderhaka kepada raja? \I
7 Prinsip yang berikut ialah prinsip kedua Rukun Negara. t
I
KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA

Sebagai warganegarayang patriotik, bagaimanakah anda menghayati prinsip Rukun Negara

di atas?

tsE KPM
 ttr
TD

J
Nilai, Patriotisme dan Iktibar

a Penerokaan warisan ciri-ciri negara bangsa sebelum kedatangan Barat wajar dihayati
untuk memupuk semangat kesetiaan kepada raja dan negara.
a Ker-u-rggulan pentadbiran dan undang-undang sebelum kedatangan Barat yang diwarisi
dan diamalkan kini berupaya untuk mengukuhkan agenda pembinaan negara dan bangsa.
a Hubungan antara pemerintah dengan rakyat yang diwarisi sejak zaman Kesultanan
Melayu Melaka penting untuk mewujudkan perpaduan masyarakat dan menjamin
kestabilan negara.

Diri dan Keluarga

Sebagai ahli dalam keluarga, sikap kerjasama dapat mengukuhkan institusi keluarga dan
seterusnya menyumbang kesejahteraan masyarakat.

Negara
Perpaduan dalam masyarakat pelbagai kaum, budaya dan agama menjadi asas penting untuk
menjamin keharmonian masyarakat dan mengukuhkan peradaban bangsa serta negara.

*;
Tr-

.tu

i1.:-.,

'r1

Hubungan harmoni antara kaum perlu dipupuk sejak kecil bagi menjamin kedaulatan negara berkekalan
Sumber: Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd.

B2KPM
 ;* * ;rt

'-.- *!.,::-- --Lq,-

r 2-(.:rx
*

n;tri
vQr),1
ti
il
i
t

'1i.'. +.
j
t ,
al-ilmnnr
,Tlo.N
lr
-t-4 t{a$
t
d* l}-
ffi
L.i(
[/t
]
ffi
.. , :. i:J! Vrnn.

BAB 2
KEBANGKITAN NASIONALISM E
S*m**us=:.=
Perkembangan idea nasionalisme di Barat telah mempengaruhi kebangkitan nasionalisme diAsia dan
Asia Tenggara termasuklah di negara kita. Gerakan nasionalisme berkembang seiring dengan cara.
matlamat dan ketokohan pemimpin nasionalis. Perkembangan nasionalisme di negara kita tercetus
daripada pelbagai faktor yang seterusnya memberikan kesan kepada usaha membina tamadun bangsa
dan negara.

Revolusi Keaeungan Revolusi Amerika Revolusi Perancis Dahagi India

cli h,ngland

1688 1776 1789 1857

_<A
KPM
 lnti Pati
l. Maksud nasionalisme.
L
2. Perkembangan idea nasionalisme di Barat.
3. Perkembangan nasionalisme di Asia.
4. Perkembangan nasionalisme di Asia Tenggara.
5. Latar belakang kemunculan kesedaran nasionalisme di negara kita
6. Faktor kemunculan gerakan nasionalisme di ne-sara kita.
7. Perkembangan nasionalisme.
8. Kesan perkembangan nasionalisme.

Elemen Kewarganegaraan
dan Nilai Sivik

I 1. Meneladani perjuangan pemimpin terdahulu.

2. Berwaspada dengan kuasa asing.
3. Kepentingan ilmu dalarn kehidupan.
I
4. Menghargai sumbangan pemimpin dalam mengekalkan kedaulatan negara
5. Keberkesanan organisasi dalam membangunkan negara.
6. Kepentingan semangat cinta akan negara.
7. Keintelektualan dalam rrembina teras ilmu.
8. Memanfhatkan media massa untuk kedaulatan negara.

KPS
Kemahiran Pemikiran Sejarah

l. Memahami kronologi perkembangan nasionalisme di Barat. Asia dan

negara kita.
2. Meneroka bukti kejayaan gerakan nasionalisme.
3. Membuat interpretasi ketokohan pemimpin nasionalis di negara kita.
4. Membuat imaginasi kegigihan golongan nasionalis mempertahankan
kedaulatan bangsa dan negara.
5. Membuat rasionalisasi kepentingan ilmu dalam mencapai matlamat
nasionalisme.

Penruliharr . al-Unvah al-WLrthqa Revolusi Penerbitan Revolusi Sumpah PenubLrhan

\lei.ii . Pan-lslamisnre Filipina Al-lmant China Pemuda Ke-satuiin
Indonesia N'lelayu Muda

1868 1883 1896 1906 1 928 w

fr

\
t !.

\likado Meiji Savvid.lamal al-Din Jose Rizal Sun Yat Sen Ibrahinr Haji Yrrukoh _<A
KPM
al-Afghani
 $ Maksud Nasionalisme
Nasionalisme bermaksud perasaan cinta yang mendalam terhadap bangsa dan negara. Nasionalisme
boleh diertikan sebagai semangat kebangsaan yang menjelaskan sikap dan pendekatan berkaitan
dengan perjuangan menentang penjajahan serta pembelaan terhadap bangsa dan negara. Selain itu,
N nasionalisme bermaksud gerakan untuk mencapai kebebasan politik, ekonomi dan sosial daripada
!
I penguasaan orang asing. Idea nasionalisme tidak sama antara negara dengan zaman kerana idea
i tersebut berkait rapat dengan pengalaman sejarah dan pengaruh sekeliling seperti keturunan, agama,
! bahasa dan adat resaln.

Pendapat Tokoh
Beberapa orang tokoh dan sejarawan telah memberikan tafsiran berkaitan dengan nasionalisme
mengikut pandangan mereka.
!
I
I
Nasionalisme merupakan satu gerakan yans meletakkan kesetiaan
I '#t seseorang hanya kepada negara atau ban-esan1a.
I
Hans Kohn, 1961 "The ltlea of Nationali.srr. Neu'\'ork: \l:rcmilliln Pub- Co.

Hans Kohn

I:III rrrr-rrI
rrrIIIr.

t Kebangkitan nasionalisme Melal,u lebih kepada kesedaran

dan ketegasan diri pada dekad terakhir sebelurn Perang
-
Dunia Kedua. Hal ini disebabkan oleh ancaman terhadap
hak kepentingan orang Meial'u serta faktor ekonomi.
Nasionalisme juga timbul akibat kebimbangan masl,arakat
terhadap sekularisme dan imperialisme Barat 1,an-s melanda
Tanah Melayu.
William R. Roff, 1967. The Origins of Muluy Nutiornlisrn. Neu Haven:
Profesor William R. Roff
Yale University Press. I
t
r------f
f : I I T T T
F
I
I Kita hendak rnenzahirkan suatu bangsa yang lebih tegap dan kuat,
I boleh berdiri di atas tapak kaki kita sendiri dan men._eambil ternpat
-
I kita yang sebenar di sisi bangsa-bangsa lain yang tegap dan bersatu.
Anuar Abdullah. 2()O4. Bbgrt$ Datu' Onn Hidup Melaru. Bangi: Penerbit
I
[-rtircr:ili Keblngsr;ur Mrla1.ix. I
I
Dato'Onn Jaafhr'
I
IIIII IIIII:I J

"A
KPM
t I I I I I I I

T
Perjuangan menentang penjajahan hendaklah ada persatuan dan
I perpaduan ytrng kuat. iailu l{utirnal Frorts. Segala tl-naga Yans rne nentarlg
I pen.lajahan hendaklah digunakan untuk mencapai kerrrerclekaan clengan
tetap berpegang pacla -tatatertib dan adab sopan bangsa NIelalu dan
I agama Islam untuk rnenebus, merebut dan nrerampas kenrbali hak nrutlak TD
ban-ssa kita yang telah ditenggelamkan itu. F
TE
Isirriril Said. 2008. Dr. Builrunuthlirt ctl- Hclttti: Pc.iuun,q ,\It'lctru .,\t juri . S hrih A larrr: Kalisrna
Publications Srln. []hcl. Dr. IJurJrlnuddin al I-lelnri

W N
r-irr
!TTIIIII-
w
Nasionalisme merupakarl fenomena sejagat yang mengiktiraf hak
setiap bangsa di dunia ini untuk rnenubuhkan negaranya sendiri
clan memindahkan kedaulatan kepada rakyat. Nasionalisme juga
menuntut kesetiaan ulung individu disalurkan kepada negara bangsa itu.
R. SLrntharalingam. 1985. "Konsep Nzrsionalisme: Ke Arah SatLr "l'aklif' dlm. I
R. Suntharalingarn dan AbcitLl Rahman F{aji Ismail (ecl.). Nailonalisttre Sntu
Tinjttuan Se,jarah. Petaling Jaya: Fajar Bakti.
I
Dr. R. Suntharalingarl
t
:IIII I
lrrr:r:rr
I g'@
Nasionalisme Melayu bukanlah gejala baharu hasil penggabunqan
t Tanah Melayu oleh British, tetapi nasionalisn-re Melayu telah
I wujud sejak zarnan Kesultanan Melayu Melaka. Kesetiaan
kepada raja merupakan ciri nasionalisme Melayu ketika itu dan
I orang Melayu berpegang pada faham kebangsaan yang bersifat
I
I
ke'"Tanah Melayuan". I
Zainal Abidin Abdul Wahid. l99l . .\t1uralt I4trlu.tyiu: Pcntuf:iran Llun Penuli:utt.
Bangi: Penerbit Ilniversiti Kebangsaan Malavsia.
Profesor Datuk Zainal Abidin I
Abctul Wahid I
l-TIIII:r-

I
I Dalam konteks Melayu sebelum merdeka, nasionalisme digunakan
I untuk merujuk perjuangan orang Melayu bagi mendapatkan kembali
ir
I kedudukan unggul dalam negara sendiri.
Khoo Kay Kim. "Nasionalisme dan Sastera Sebelum Perang Dunia II" dlm. Deral ,l
Susterct. I 5 O.eos 1984. :,1
Profesor Emeritus Tan Sri

I ilI
i:,

Dr. Khoo Kay Kim

-Itlrr
t r"r"a r"5"r
Nasionalisme mempunyai pelbagai tafsiran berdasarkan sejarah. corak perjuangan dan karisma
pemimpin yang mendukung perjuan-qan. Nasiorlalisme berkait rapat dengan perasaan cinta akan
negara yang mencetuskan keinginan membina negara bangsa dan melahirkan identiti sendiri. Hal ini
bermaksud nasi<lnalisme ialah -gerakan Lrntuk melahirkan perasaan kekitaan den-9an rnenggunakan
persamaan kebudayaan dan pengalaman sejarah yang bertlljLrau rnembebaskiin bangsa dan negara
claripada penjajahan. Gerakan ini rnenLrju matlilmat yang sama, iaitu rnembina banssa 1,ang bersatu
dan negara berdaulat.

3A
KPM
 fli Perkembangan ldea ilasionalisme di Barat
Nasionalisme di Barat berkembang hasil daripada penentangan terhadap pemerintahan beraja yang
menjadi simbol penindasan yang menggugat hak dan kebebasan rakyat. Contoh nasionalisme
7 antiraja ialah Revolusi Keagungan di England dan Revolusi Perancis. Selain itu, idea nasionalisme
Nr juga dikaitkan dengan perjuangan untuk memperoleh kemerdekaan daripada penjajahan kuasa
I asing seperti Revolusi Amerika.

Engla
P6rancis

Amerika
John Locke, ahli falsafah Inggeris.
-luntber: Khasnor Johan. er al.. 1996.
Sejarah Peradaban Dunia. Kttala
[-umpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Pemikiran John l.ocke

Selepas penggubalan Bill
of Rights, John I-ocke telah
menghasilkan karya Tw'o
Treatises o./ Goternntelr/ yang
mempopularkan prinsip raja
berperlen-rba-eaan. John Locke
menolak konsep pemeri ntahan
raja berkuasa mutlak dan
'..-iji Revolusi Keagungan (1688)
i€ii
menegaskan bahana kerajaan Revolusi Keagungan (Glorious Revolution) di England berlaku
patut diasaskan pacla suatu disebabkan oleh keinginan menegakkan kedaulatan parlimen dan
persetujuan antara pemerintah hak asasi rakyat.
dengan rakyat. Undang-undang
Revolusi ini tercetus berikutan pernerintahan Raja James II
perlu digubal bagi memenuhi
membelakangkan parlimen semasa menggubal undang-undang. Ahli
hak asasi manusia.
parlirnen bangkit menentang pemerintahart raja berkuasa nlutlak
dengan sokongan Mary II dan suaminya, Raja William of Orange
dari Belanda. Menyedari sokongan yang semakin berkurangan.
Raja James ll melarikan diri ke Perancis.
Peristiwa ini dikenali sebagai Revolusi Keagungan kerarra
peralihan kuasa berlaku secara aman tanpa perlumpahan darah.
Sernasa pemerintahan Mary Il dan Williarn of Orange. konsep
kedaulatan parlimen dan sistern raja berperlembagaan dir.nantapkan.
Bill of Rights digLrbal untuk memberikan keutamaan kepada parlirnen
menggubal undang-undang dan hak mengutip cLrkai.
Revolusi Keagungan di England.
mlte r: https: //rvrvw.alatny.com.
S u

Dicapai pada 2 September 2019.

z+1r
:J
KPitl
 il *ruolusi Amerika (1 776)
Revolusi Arlerika tnerupakan t'eaksi orang Amerika menentang
penjajahan British. Penentangan ini disebeibkan oleh tindakan British
tidak rnelindungi hak penducluk Arnerika )an-q merttpakan sebal.ragian fJ
daripada erxpayar Ilritish. Terdapat l3 buah tanah jajaharl Blitish di
F{
l-l

Arnerik;i. Pendtrduk Amerika menentang akta yang tliperkerlalkan

runtuk menrungut cukai di jajahan tersebut seperti Akta Pelal'aran. Akta
GLrta, Akta Setem dan Akta Teh. Penduduk tanah.iajahan di Anterika l'homasJetlers.n. N
melaungkarr slogan "tiada cukai tanpa perwakilan" kerana tiada uakil ahlitirlsatirhAnrerikir.
Amerika dalam Parlimen British. Suntbe r'. Klrirsnor .Iol.r:in- .'r ut.. 1996.

Pemirnpin di tanah jajahan menubuhkan kon-eres y'ang diketuai oleh Stiirrtrlt Pt't.tltltutt 1)rirrra Kuala
LLrmpttr: De*an Bal.ie::r Lhn Pttrtak:t'
George washin-9ton dan mengisytiharkan perang terhaclap British untr-rk
memperjuangkan kemerdekaan Amerika. Kongres meluluskan Perisytiharan Kemerdekaan Anlerika 1"ang
ditrrlis olelr'fhclmas Jefferson pada bulan Julai 1116. Perisl'tiharan tersebut menegaskan bahau'a sekiranla
sesebuah kerajaan tidak dapat menjarnin hak kehidupan. kebebasan dan kebahagiaan, maka menjadi hak
F

penducluk untuk membentuk kerajaan baharu.

Revolusi Amerika berakhir pacia tahun 1783. apabila British rnengakui kemerdekaan Amerika. Sebanl'ak
I 3 buah bekas tanah jajahan tersebut digabungkan ctan diberikan nama baharu sebagai Amerika Syarikat yang
r.nemperkenalkan sistem pemerintahan demokrasi.

\
WF Revolusi Perancis (1789)
Revolusi Perancis tercetus daripada idea nasionalisme yang memperjuangkan
kebebasan. persamaan dan persaudaraan oleh golongan pemikir Perancis
seperti Jean Jacques Rousseau (Rousseau) dan Voltaire.
Rousseau telah menulis Tlrc Sociol Contract yang mengemukakan
keunggulan suara rakyat bagi menjamin kesejahteraan masyarakat. Suara
rak;"at digelar sebagai "hasrat umum" yang merupakan kata sepakat
golongan yang mempunyai kesedaran. Menurut Rousseatt, kedaulatan
suara rakyat lebih tinggi dan penting daripada institusi raja dan birokrasi. Jean Jacques Rousseau, ahli
Sasaran golongan revolusi adalah terhadap pemerintahan autokratik falsafah Perancis.
Raja Louis XVI (1774-1792) dan golongan bangsawan. Golongan ini Sumber: Khasnor Johan. er al.,1996.
rnemonopoli pelbagai keistimewaan. sebaliknya rakyat terbeban dengan ro h P e roda bun D un ia. Kuala
S e.j u

pelbagai cukai. Lurnpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Golongan revolusi menggempur penjara Bastile, membebaskan
tahanan politik dan seterusnya menggulingkan Raja Louis XVI . Revolusi
Perancis membawa kemunculan Republik Perancis yang men-eakhiri
sistem pemerintahan beraja di Perancis.

Idea nasionalisme di Barat rnencetuskan kesedaran dan Efi*E

urrArl l.+,
kebangkitan memperjuangkan kedaLrlatan negara yang 'Jfj,;t"'!t-rl
nrenekankan hak dan prinsip kedaulatan rakyat. Idea ffif,Ht
nasionalisme ini memberikan iktibar kepada kita tentang
kepentingan ilmu pengetahuan untuk meningkatkan Jamuan Teh Boston, 13 tanah jajahan
kesejahteraan hidup. tdea ini tersebar ke dalam gerakan British di Amerika dan Bill of Rights
nasionalisme di luar Elopah termasuklah di Asia dan
Asia Ten-9gara.

,A
KPM
 2.1 P* r k* stt *e EE gE €r $r $'€ m s * * sE e E$ s s-Er * # € &s E ax

Perkentbangan nasionalisme di Asia nrenrpakan kesinambungan idea nasionalisrne cli Barat kesan
daripacla pertembr:ngan yan-q berlaku den-uan btrngsa Eropah. Kedatangan dan peniajahan kuasa
Eropah di Asia mencetuskan kebangkitan nasionalisme seperti cli Inclia. China. Mesir. errpayar
N
L- Uthmaniyah dan Jepun.
E Nasionalisme di lndia
6 Nasionalisme di India merupakan reaksi pendr"rduk tempatan terhadap dasar imperialisrne British.
Kebangkitan rakyat tempatan dalarn Dahagi India 1857 merupakan titik tolak kepada perkemban-san
nasionalisme di India.
Nasionalisme awal bercorak gerakan yang mernberikan perhatian terhadap isu sosioa-eama.
Brahmo Samaj dan Arya Sarnaj merupakan pefiubuhan pentine yang menggiatkan rasa kecintaan
kepada bLrdaya tempatan kesan daripada pengaruh budaya Barat.
Pada penghujung abad ke-19. perkemban-9an pendidikan Barat membawa kemunculan
-eolon-Ean
irrtelektual yang memulakan gerakan nasionalisme lebih tersusun. Mereka menubuhkan
pertubuhan politik untuk menyuarakan pandangan seperti Kon-eres Kebangsaan India atau Indian
National Con_rress (INC) yang dibentLrk pada rahun 188-5 dan Liga Muslim yang ditubuhkan
pada tahLrn 1906.
Pada awal abad ke-20. muncul gerakan bersifat keras yan-9 diketuai oleh nasionalis ratlikal
seperti Bal GangadharTilak dan Bipin Chandra Pal. Mereka rnenggerakkan semangat penentangan
secara militan terhadap British.
Selepas Perang Dunia Pertama.lNC ntemperlihatkan dasar tidak bekerjasama dengan British.
Tindakan ini diterajui oleh Mahatrna Gandhi yane menjaclikan ser/vrug:nJ,.* sebagai pegangan
untuk menggerakkan nasionalisme di India.
Selepas Peran_u Dunia Kedua. INC dan Li_ea Muslim membentuk jawatankuasa khas ba_ei
merangka rancangan pembahagian India. iaitu negara India dan pakistan. pada l4 O-sos 1947.
Pakistan diumr:mkan sebagai nesara merdeka dengan Muhammad Ali Jinnah sebasai Gabenor
Jeneral Pakistan.India pula men-sisytiharkan kemerdekaan pada 15 Ogos I947. Jawaharlal Nehru
dilantik sebagai Perdana Menteri pertama India.
-:,4
Nasionalisme di Ghina
Nasionalisme di China bertujuan mengukuhkan peradaban
Dahagi India I 8-57 ialah China dalam kalangan orang Cina daripada ancaman penguasaan
pemberontakan van-sr tel ah politik dan ekonomi oleh kLrasa asing.
dilancarkan oleh sepoi atau Nasionalisme China bennula dengan penentangan terhadap
askar upahan British berbangsa kelemahan pernerintahan Dinasti Manchu (kerajaan Manchuria)
India. Pemberontakan tersebut yang dianggap sebaeai orang luar dan kehilangan ntandat.
rnerupakan reaksi kepada
Masyarakat China tumt hilang kepercayaan terhadap Dinasti
ancaman pengaruh British
Manchu yang gagal menghalang kemasukan pengaruh Barat.
terhadap adat. buclaya dan
agama masyarakat setempat.
Gerakan nasionalisme seterusnya bercorak anti-Barat kerana
menentang campur tangan kuasa Barat di China.
of{1'\-, Tokoh yang mempelopori serakan kebangkitan rakvat
di China ialah Dr. Sun Yat Serr. Beliar-r mengentnkakan Tica
Salyugraha bermaksud Prinsip Rakyat (San Min Chu-i) sebagai ideologi perjr.ransan.
berpegang teguh kepada iaitu nasionalisme. demokrasi dan kebajikan sosial. Prinsip
kebenaran. Konsep s aty *gr*ha tersebut menjadi asas kepada gerakan Revolusi China padrt
menjadi asas perjuangan tanpa tahun l9ll 1'ang berjaya menumbangkan pemerintahan Dinasti
keganasan. Nlanchu clan kemunculan pemerintahan republik di China.
r?oTt
*:.-1
KPM
Nasionalisme Empayar UthmaniYah
dan Mesir
Nasionalisme empayar Uthmaniyah dan Mesir
lahir daripada kesedaran untuk mempertahankan
sistem pemerintahan Islam dan agama Islam
yang diancam oleh imperialisme Barat pada
abad ke-19. Kesedaran tersebut mencetuskan
gerakan Pan-Islamisme dan gerakan Islah.
Gerakan lslah
Gerakan Islah merujuk gerakan pemulihan
Islam. Gerakan ini telah dipelopori oleh
Sayyid Jamal al-Din al-Afghani dan
Sheikh Muhammad Abduh. Imperialisme
Barat di Mesir menyebabkan berlakunya
pertembungan kebudayaan antara Eropah-
Amerika dengan kebudayaan tempatan yang
rnengubah budaya dan tradisi kepercayaan
masyarakat tempatan. Den-{an itu, gerakan
Islah menyeru umat Islam berpegang pada
ajaran Islam yang sebenar berpandukan
al-Quran dan Hadis serta memperbaik
kehidupan masyarakat untuk melepaskan
diri daripada penjajahan.
ilasionalisme di Jepun
Nasionalisme di Jepun pula digerakkan oleh
pemerintah Jepun disebabkan oleh kesedaran untuk
mencapai kemajuan bagi mengelakkan ancaman
imperialisme Barat. Maharaja Mikado Metji (1868)
melancarkan gerakan pemulihan Jepun dengan
menekankan pemodenan mengikut model Barat
supaya Jepun dihormati oleh kuasa Barat.
Prinsip dan s**t:tttgi:t fir,rs/rirf* dijadikan asas
membina nasionalisme dalam kalangan rakyat dan
pemerintah semasa era Pemulihan Meiji. Pemulihan
meliputi gerakan pembaharuan dalam semua aspek
kehidupan yang menjadikan Jepun muncul sebagai
negara perindustrian dan kuasa tentera yang kuat
di Asia pada awal abad ke-20. Namun begitu,
desakan ekonomi dan nasionalisme melampau oleh
golongan tentera menjadikan Jepun seba-eai kuasa
imperialisme di Asia.
Gerakan Pan-lslamisme
Pada tahun 1883, Sayyid Jamal al-Din
al-Afghani menubuhkan kumpulan yang
diberikan nama al-Urwah al-Wuthqa (Ikatan t,
yang Kuat). Kumpulan ini ditubuhkan ttr
untuk memperkuat rasa persalldaraan dan
membawa umat Islam kepada kemajuan.
Pertubuhan ini telah menerbitkan akhbar
N
al-Urwah al-Wutlrya untuk menyebarkan
idea Pan-Islamisme, iaitu seruan penyatuan
persaudaraan umat Islam di seluruh
dunia untuk bangkit menghalang peluasan
kuasa Barat. Pada tahun 1914. empayar
Uthmaniyah mengeluarkan fatwa menyeru
umat Islam yang ditindas penjajah Barat
bangkit berjuang bersama-sama dengan
ernpayar Uthmaniyah.
Pemerintah empayar Uthmanil'ah. iaitu
Khalifah Abdul Hamid II men-sgerakkan
idea Pan-Islamisme ini. Gerakan ini mendapat
sokongan umat Islam di seluruh dunia
termasuklah Tanah Melayu. Contohnya.
kebangkitan Tok Janggut menentang British
di Kelantan pada tahun I 915.
Nasionalisme di Asia merupakan gerakan
untuk menamatkan penjajahan kuasa
asing dan menuntut perubahan politik
seiring dengan pembinaan negara bangsa.
Contohnya. di India. Mesir dan China.
Nasionalisme juga berlaku dalam bentuk
gerakan pembaharuan dalam negara untuk
mengekalkan kedaulatan seperti yang telah
berlaku di empayar Uthmaniyah dan Jepun.
Kita sewajarnya mengambil iktibar untuk
sentiasa berwaspada terhadap anasir asing
yang boleh menjejaskan kedaulatan bangsa
dan negara.
t
.(>
:ir:irrangat irg*".iJlid* ialah sikap yang sanggLlp
menanggung risiko. bersungguh-sungguh mencapai
cita-cita dan sedia berkorban demi melaksanakan
tanggungjawab terhadap ketua datr ne-qara.
,r!
4-
KPM
 ffi] Perkemhangan ltlasionalisme di Asia Tenggara
Nasionalisme di Asia Tenggara berakar umbi daripada gerakan membebaskan diri daripada penjajahan
kuasa Barat seperti yang berlaku di Filipina, Burma (Myanmar), Vietnam dan Indonesia. Namun
t., begitu, di Thailand, gerakan nasionalisme bersifat menuntut pembaharuan dalam pentadbiran ke arah
I mengekalkan kedaulatan negara daripada ancaman imperialisme.
E
E E! Nasionalisme di Filipina
Nasionalisrre di Filipina rnurrcLrl Lrntrrk nrenSh;ilrir.(.,'
penjajahan asing. Antarii tokoh nasionali: Piii.I:
terntasuklah Jose Rizal. Andres Bonithcio rBrr::ri.r-i
serta Ernilio Aguinaldo (Aguinaldo). \asi.)lilr)::c
peringkat ar.val berbentuk Gerakan PropaSan.l.t \.1r1-i
dipimpin oleh.lose Rizal. Cerakan ini nrenunrur Filipina
dijadikan sebahagian daripada wila,rah Se1,.311i')l )anS
menrpunyai hak yang sama seperti barrssr.i S:purrrirl.
Jose Rizal menubuhkan Liga Filipina I)i1!1:1 ilitLrn
1892 untuk nrendesak kerajaan Sepanrol nrr-lrrkirkirrr
perubahan politik, ekonomi dan sosial di Filiprn;i

Ke-eagalan Gerakan Propaganda mencet u skr n rlle i.L

nasionalisme yang lebih radikal. Bon ifacio ntenrrbu it k rirr

Katipunan untuk memperoleh kemerdc-kaan Filiplnl
.lose R izal
melalui revolusi. Katipunan yang merupakan Serak.in
revolusioner telah menggunakan akhbar Krllin rur Lrnl Lr k
menyebarkan idea revolusi kepada rakr at Filipinir.
Bonifacio dan Aguinaldo telah mentimpin Karip.1111.,11
Burma (Nlyanmar) melancarkan Revolusi Filipina pada tahun lll96 LrntLrk
. 1886: Burma dijajah oleh British menyingkirkan pemerintahan Sepanyol. nantun usaha
dan diisytiharkan sebagai empayar ini gagal.
British-India.
. 1935: Bunna dipisahkan
daripada lndia. Aguinaldo kemudiannya bekerjasama den!ar.r
. 1988: Narna Burma ditukarkan
Amerika Syarikat clan berjaya men-rusir Sepanrol clari
kepada Myanmar.
Filipina. Namun begitu, Perisytiharan Kernerdekaan
Filipina oleh Aguinaldo pada tahun 1899 tidak diiktiral
lsu kasut oleh Amerika Syarikat, sebaliknya Filipina cliletakkan
Perbuatan orang British yang rnemakai di bawah pen_suasaan Amerika Syarikat. Di bauah
kasut semasa mernasuki kuil Buddha. penjajahan Arnerika Syarikat, golon-ean nasionalis ini
Perhuatan ini dianggap rnencemari mengubah strategi perjuangan dengan mensqunakan
kesucian agama Buddha.
saluran diplomasi melalui parti politik sederhana.
Penclekatan kerjasarna membolehkan Sergio Osmena.
Golongan Nlandarin
pemimpin Parti Nasionalis dilantik menganggotai
Pembesar yang menerima pendidikan
Dervan Perhimpunan Filipina pada tahun 1907. Gerakan
Confuci us.
menuntut kenrerdekaan ini diteruskan oleh golongan
nasionalis sehinsga Peran-{ Dunia Kedua.

*A
KPM
tr Nasionalisme di Burma (Myanmar)
Nasionalisme di Burma ialah manif-estasi perjuangan golonean kelas menengah, sarni Buddha (pongyi)'
Thakin (siswazah universiti) dan golongan petani menelltans imperialisme British. Nasionalisme digerakkan
oleh golongan kelas pertengahan berpendidikan Barat berikutan petlgaruh British yang mengancam
E
keiludukan agama Buddha. Mereka menttbuhkart Persatttan Belia Buddha pada tahtrn 1906 untuk ttr
mengekalkan tradisi Budclha, pendidikan dan kebudalaan Bttrma. Persatuan tersebut menggunakan isu
kasut r-rntuk membangkitkan nasionalisme. Selepas diambil alih oleh pemimpin yang lebih radikal seperri N
U Ba Pe. persatuan tersebut dinamakan Majlis Persatttatt Am Kesatuan Bunna. lsu yang berkaitan dengan
bangsa Burma mula diperjuangkan. Menjelang tahun lgl0, Revolusi Pelajar lnenuntut penttbulran universiti
untuk mereka. Golongan sami BLrddha seterusnya menttbuhkan Majlis Am Sangha Samagyi dan mencetLrskan
Pemberontakan Saya San (1930-1932). Pemberorltakan yang diketuai oleh Saya
Sar.r. iaitu bekas pongyi mendapat sokon-9atr golongan petani yang terbeban dengan
pelbagai jenis cukai.

Perkembangan nasionalisme berikutnya dipengaruhi oleh pengenalan

Perlembagaan Burma 1935 yang memisahkan Burma dengan India. Perlembagaan
tersebut merangsang perjuangan ke arah berkerajaan sendiri. Golongan Thakin
rnenubuhkan Parti Do BamaAsiayone (Kami Orang Burma) untuk mernperjuangkan
kemerdekaan Burma. Pemirnpin parli tersebut seperti Aung San, Kyaw Nein dan
U Nu menggelar diri sebagai "Thakin" yang bermaksud tuan dan menegaskan oran-9
Burma mesti bertuatrkan oran-e Burma. Dr. Ba Maw yang memenangi pilihan raya
pada tal.run 1937 kemudiannya dilantik sebagai Perdana Menteri yang pertama.
Aung San

tr Nasionalisme di Uietnam
Nasionalisme di Vietnam murtcttl akibat perubahan sosiopolitik dan sosioekonomi selepas kedatangan
Perancis. terutama selepas tahun I918. Gerakan nasionalisme Vietnam dipelopori oleh golongan bangsau'an
clan pegawai daripada golongan Mandarin. Golongan ini memperjuangkan pemulihan sistem pemerintahan
bera.ia. Kemunculan golongan intelektual meningkatkan kesedaran politik dan gerakan anti-Perancis.
Nasionalisme Vietnam disalurkan rnelalui akhbar seperti Tribune ltttlige dan Cloche Felee yang mengkritik
penindasan Perancis dan menuntut hak rakyat Viettram. Gerakan nasionalisme Vietnam selepas Perang Dunia
Pefiama bercorak revolttsi yang didukung oleh dua aliran ideologi, iaitu nasionalisme dan komunisnle.
Parti utama aliran nasionalisme ialah Viet Nam Quoc Dang Dang (VNQDD) atau Parti Nasionalis Vietnam
pimpinan Nguyen Thai Hoc, manakala golongan komunis diterajui oleh Parti Komunis Vietnam (PKV)
pimpinan Ho Chi Minh.

Perjuangan VNQDD berteraskan demokrasi, nasionalisme dan sosialisme.

Parti ini melancarkan pemberontakan pada tahun 1930 untuk mengusir Perancis
dan menubuhkan kerajaan republik Vietnam. Peristiwa ini memberikan kesempatan
kepada Perancis melumpuhkan gerakan golongan nasionalis dengan menangkap
pemimpin VNQDD dan menghukum bunuh Nguyen Thai Hoc.
Cerakan revolusi menentang Perancis diteruskan oleh Ho Chi Minh melalui
PKV. Pada bulan September 1945, Ho Chi Minh berjaya mengisytiharkan
kemerdekaan RepLrblik Demokratik Vietnam di Hanoi. Vietnam Utara. Beliau
dilantik seba-qai presiden pertama, manakala Vietnam Selatan yang belpusat
di Saigon berada di barvah pengaruh Perancis dan Amerika Syarikat' Gerakan
menentang penjajahan Barat diteruskan sehingga Republik Vietnam terbentuk
Ho Chi Minh pada tahun 1976.

2q )1
z'4
KPM
 a llasionalisme di lndonesia
Nasionalisme di lndonesia pada awalnya berkisarkan isu pendidikan untuk mengubah nasib rakyat akibat
dasar penla.iah Belanda. Raden Adjeng Kartini mempelopori perjuangan untuk memajukan penclidikan kaum
N wanita. Karya Kartir.ri, terutarna surat yang diutus kepada rakan-rakannya di Eropah dibukukan dan diterbitkan
denganjLrdul HilungGelupTerbitluhTerongpadatahun lgll.Karyaini kernudiannyaditerjemahkankedalam
6 bahasa Irrggeris dengan judul Letters oJ'u Juvartese Prilrces.t. Kary,a tersebut mendedahkan dasar diskriminasi
Belanda yang menindas dan membawa kemunduran kepada bangsa Indonesia. Kesedaran nasionalisrne
E seterusnya berkembang dengan kemunculan pertubuhan yang lebih tersusun seperti N,lr-rl.rarnrnadir,ah untuk
mernperlahankan agama Islam daripada ancaman sekularisme Barat. Cerakan nasionalisme menjadi semakin
radikal dengan penubuhan parti politik yang mernperjuangkan kemerdekaan seperri Sarekat Islam (SI). partai
Komunis Indonesia (PKI) dan Par-tai Nasionalis Indonesia (PNl). Kepimpinan Soekarno menjadikan pNI
sebagai sebuah parti yang berpengaruh.

Pada tahun 1928. Kongres Pemuda Indonesia melahirkan ikrar

"Sumpah Pemuda" yan-e menjadi tonggak nasionalisme. Tiga asas dalam
sumpah tersebut ialah satu tanah air. satu bangsa dan satu bahasa untuk
mewujudkan keutuhan negara bangsa.
Bagi mengukuhkan perjuangan pertubuhan ini, Soekamo mempelopori
pembentukan Permuafakatan Perhirnpunan Politik Kebangsaan Indonesia
(PPPKI). PPPKI ialah gabungan organisasi dan parti politik Indonesia
yang memperjuangkan kemerdekaan Indonesia.

Raden Adjeng Kartini

SUMPAH PEMUDA
Pertama: Kami putera dan puteri lndonesia
mengaku bertumpah darah yang satu,
tanah lndonesia
Kedua: Kami putera dan puteri lndonesia
mengaku berbangsa yang satu,
bangsa lndonesia
Ketiga: Kami putera dan puteri lndonesia
menjunjung bahasa persatuan,
bahasa lndonesia

Soekarno

Sarekat Islam, Partai Komunis

gA
I Indonesia dan Partai Nasionalis
Indonesia.

KPM
o [tlasionalisme di Thailand
Nasionalisr.ne di Thailand berbeza daripada gerakan nasioualisme cli negara lain di Asia Tenggara yang
bersifat antipenjajah dan menrperjuangkan kenterdekartn. Gerakatr nasionalisrne cli Thailand bertujLran
mempertahankan kedaulatan negara sel'ta melltlrltlrt penglibatali riikyat dalam pemerintahan. Etr
Nasionalisme di Thailand dipelopori oleh Raja Thailancl rnelalr-ri usaha diplomasi dan pemodenan. tr,
Ra.ja Mclngkut rnembina hubungan baik dengan kttasa Barat seperti British,Amerika Syarikat dan Perarrcis.
Baginda mernulakan langkah penrodenan dengan l.trelaksanakan birokrasi Bat'at. Penasihat Barat dibawa
masuk untuk melatih pegawai ternpatan dalam pentadbilan kervangan. pelabuhan. kastanl. ketenteraan dan
N
polis. Guru dari Barat. terutamanya British turut dibarva trasuk unlttk melaksanakatl sistenl pendiclikan Barat.
I-angkah tersebut mernbentLtk irne.j Thailand sebagai negara yang bersahabzit dengan Barat. Pernodenan negara
dtrn dasar terbuka Raja Mongkut diteruskan oleh putera haginda. iaitu Raja Chr-rlalongkorn ttntuk menjadikan
Thailand negara yang bebas daripada penjajahan kuasa Barat. khtrsttsnya British.

Nasionalisrne dalarn kalangan rakyat tirnbul semasa pemerintahan Raja Vajiravudh. Kelernahan
pentadbiran Raja Va.iiravudh menimbulkan kegelisahan rakyat terhadap penguasaan politik oleh kerabat
diraja. Sernentara itu. Nai Pridi Pl.ranon.ryong dan lr-ield Marshal Phibulsongkram menubuhkan Parti Rakyat
dan melancarkan Revolusi Thai pada tahun 1932. RevolLrsi tersebut menamatkatr pemerintahan raja berkuasa
mutlak. Pemerintahan raja berperlembagaan diperkenalkan dengan meletakkan
raja pada kedudukan tertinggi. tetapi tidak mencampuri urusan pentadbiran
kerajaan Thailancl yang dijalankan oleh Perdana Menteri.
Nasionalisrne seterusnya berkisarkan rasa tidak pr-ras hati rakyat
terhadap penguasaan ekonomi oleh kapitalis Barat dan orang Cina. Perdana
Menteri, Phibulsongkram rneluluskan undang-undang menyekat penguasaan
ekonomi oleh orang Cina dan menggalakkan peribumi terlibat dalani kegiatan
ekonorni. Semasa Perang Dunia Kedua, dasar bekerjasama dengan Jepun
menyebabkan Thailand tidak dija.iah oleh Jepun. Thailand turut ntentperoleh
hak sernula terhadap wilayah di lndochina dan negeri utara Tanah \lelal ir .

,@
Phibulsongkram

Thailand
Nama asal Thailand ialah Siam. Pada tahun
Nasionalisme di Asia Tenggara berkembang 1939. Siam ditukarkan kepada Thailand
yang bermaksud "Tanah Bebas".
daripada kesedaran memperjuangkan hak bangsa
dan mendapatkan kemerdekaan. Namun begitu.
Birokrasi Barat Raja Mongkut
nasionalisme di Thailand pula berbeza kerana lebih . Membawa masuk 80 orang penasihat
kepada Llsaha mempeftahankan kemerdekaan dan Barat.
kedaulatan negara. Sumbangan pemimpin dalam . Penasihat kewangan, pelabuhan dan
usaha mengekalkan kedaulatan negara sewajarnya polis dari Britain.
diteladani untuk mengukuhkan peradaban bangsa . Penasihat kastam dari Atnerika
dan negara. Syarikat.
. Penasihat ketenteraan dari Perancis.

SA
KPM
 ffi Kesedaran Nasionalisme di Negara Kita
Kesedaran nasionalisme di negara kita dapat ditelusuri sejak zaman Kesultanan Melayu
!\ Melaka. Kesedaran ini berkembang semasa menghadapi ancaman Siam dan British oleh tokoh
6q \ PeJuang temPatan'

rg 7 Sejarah perjuangan bangsa menghadapi ancaman luar dapat dilihat sejak zaman
E Kesultanan Melayu Melaka. Usaha pemimpin Kesultanan Melayu Melaka seperti
Sultan Muzaffar Shah dan Sultan Mahmud Shah seharusnya disanjung. Setelah
berundur dari Melaka, Sultan Mahmud Shah berusaha untuk mendapatkan Melaka
kembali dengan melakukan tiga kali serangan terhadap Portu_qis. namun serangan
tersebut menemui kegagalan.

Penentangan terhadap ancaman luar juga dilihat melalui perjuangan Sultan

Kedah, iaitu Sultan Abdullah Mukarram Shah yang menentang Syarikat Hindia
Timur Inggeris (SHTI). Baginda berusaha untuk mendapatkan pulau pinang
kembali yang merupakan sebahagian daripada wilayah Kedah. perjuangan
baginda merupakan perjuangan terawal menentang British di Kedah.

&u"
.."t"-
a',

Shout Out
Murid n.rernberikan idea secara lisan dengan
laungan yang kuat dalam sesi sumbang saran.
ldea tersebut dicatatkan pada ker-tas atau papan f)
putih. Akhirnya. setiap jawapan tadi disusun
semula menjadi satu idea menyeluruh secara
sistematik. Soalannya seperti yang berikut:
i. Apakah tindakan Sultan Mahmud Shah
untuk ntendapatkan Melaka kembali
daripada kuasa Portugis'/
ii. Mengapakah SLrltan AbdLrllah Mukarram
Shah berusaha untuk mendapatkan
Pulau Pinang kernbali daripada SHTI'l
iii. Namakan tokoh pemimpin setempat yang
menentang kuasa luar pada penghujung
abad ke-19 dan awal abad ke-20.
iv. Bagaimanakah kesungguhan tclkoh
nasionalis tersebut memberikan inspirasi
kepada perjuangan nasionalisrne .' * Q

Ilustrasi menggambarkan serangan Portugis terhadap Melaka

3A
KPM
 Begitu.juga dengan kesun-gguhan dalam rnenentang penjajah sepefti yang dilakukarr
oleh Penghulu Dol Said. Dato'Maharaja Lela Pandak Lam. Dato'Bahaman. Rentap.
Mat Salleh, Tok Janggut dan Haji Abdul Rahmttn Lirnbong pada penghujung abad
ke-19 dan awal abad ke-20. Perjuangan mereka bersifat setempat. tlamltn selari
dengan efti nasionalisrne. iaitr.r perjuarlgall lnenul.ltut kebebasan daripacla ancaman *.:+
luar clan menclaulatkan wilayah masing-masing. Kesedaran awal mendapat reaksi
re
ii*:j
dan tindak balas yang keras daripada penjajah sehingga memaksa masyarakat kita
bergerak secara sederhana. N

Kesedaran nasionalisme perlu dikaitkan dengan perjuangan tokoh

agama sejak awal abad ke-20 yang dibawa oleh gerakan Islah.
Gerakan ini dipelopori oleh Sheikh Muhammad Tahir Jalaluddin,
Haji Abbas Mohd Taha dan Syed Sheikh al-Hadi.
Kesedaran ini kemudiannya diteruskan melalui penulisan
kreatif dan akhbar yang digerakkan oleh individu seperti
Zainal Abidin Ahmad (Za'ba), Muhammad Rakawi Yusuf,
Abdul Rahim Kajai, Hajah Zainon Munshi Sulaiman (Ibu Zain)
dan Fatimah Yaakub.
Selain itu. terdapat perjuangan yang digerakkan melalui Zainal Abidin Ahmad
pertubuhan sosioekonomi oleh golongan berpendidikan lnggeris
dan Melayu. Tokoh ketika itu ialah Ibrahim Haji Yaakob,
Ishak Haji Muhammad, Ahmad Boestamam dan Burhanuddin al-Helmi. Walaupun
menghadapi kekangan kewangan, halangan undang-undang dan pengawasan ketat
pemerintah, perjuangan mengkritik dan menyedarkan masyarakat tetap diteruskan.

PIM@,
,U
Kesedaran nasionalisme telah lama wujr-rd
dalam pemikiran dan tindakan tokoh di
ir l" i i,,i :'l
negara kita, sama acla daripada pihak sultan .
:i,.,j

pembesar. tokoh agama. waltawan. guru,

penulis atau rakyat. Perkembangannya
bergerak secara teratur dan perjuangan
mereka dizahirkan clalam pelbagai bentuk.
.&*
Hal ini dapat dilihat melalr-ri gerakan Teratak Za'ba.
secara terbuka, setempat mahupun melalui Swnber'. ipim jmm.gov.my/. Dicapai pada 5 Ogos 2019
idea penulisan dan berpersatuan yan-s
terus berkembang bagi mempengaruhi
masyarakat kemudiannya. Zainal Abidin Ahmad
dan Teratak Za'ba.

?A
r(PM
 p.1 Faktor Kemunculan Gerakan lrlasionalisme
Kemunculan nasionalisme pada abad ke-20 didorong oleh beberapa faktor seperti peranan
agama, penulisan kreatif dan media cetak. Selain itu, perkembangan sistem pendidikan yang
1., berjaya melahirkan golongan intelektual dan pengaruh luar serta serantau juga menyemarakkan
N (' nasionalismemenentangpenjajah.

Peranan Agama
di Mesir terdedah dengan falsafah perjuangan gerakan
Para pelajar yang melanjutkan pelajaran
Islah di Mesir pimpinan Sayyid Jamal al-Din al-Afghani, Sheikh Muhammacl Abduh dan
Rashid Rida. Gerakan Islah menyeru umat Islam kembali kepada ajaran Islam yane sebenar dengan
berpandukan al-Quran dan Hadis. Gerakan ini juga muncul untuk menentang irnperiaiisme Barat
di negara Islam.

re
Hasil kesusasteraan seperti novel, cerpen dan puisi
daripada tokoh nasionalis digunakan sebagai wadah
untuk mengungkap keperitan hidup bangsa yang
dijajah serta penderitaan rakyat. Hal ini memberikan
impak kepada rakyat untuk menaikkan semangat bagi
memahami realiti hidup yang dijajah. Contohnya,
novel Melor Kuala Lumpur oleh HarunAminurrashid
Putera Gunung Tahan dan Anak Mat Lelo Gila
dan cerpen Cerita Awang Putat olehAbdul Rahim Kajai. karya Ishak Haji Muhammad (Pak Sako).
Karya Pak Sako menyindir penjajah dan mengingatkan Sumber: Ungku Maimunah Mohd Tahir, 2005. "Early
anak bangsa akan kepentingan menikmati kebebasan. Malay Novels" dlm. The Encyclopedia of Malaysia,
Vol.9. Kuala Lumpur: Editions Didier Millet Sdn. Bhd.

Media Getak
Media cetak seperti akhbar dan majalah berperanan sebagai
penyaltrr maklumat dan penyebar berita. Antara akhbar awal
termasuklah Jawi Perana.kan yang menegur campur tangan
British dalam soal agama Islam di Singapura dan isu bahasa
Melayu. Terdapat juga akhbar Sekola Melqyu yang di_eunakan
r.rnttk bahan pembacaan di sekolah Melayu. Kemunculan Muhammad Rakawi Yusuf dan Johari Anang.
Al-lntam, Narachet dan Pengosuft pula memuatkan idea Sumber: Sabihah Osman dan Nordi Achie,
pembaharuan. Akhbar Fajar Sarctl.rzA yang diterajui oleh 2011. "Pelopor Persuratkhabaran Sarawak
dan Tokoh-tokoh Sosiobudaya-Persuratan
angkatan intelektual Melayu diterbitkan sebagai r,vadah bagi Sabah" dlm. Abdul Rahman Haji Ismail
mengkritik dasar pemerintahan Brooke ),ang men-gabaikan hak dan Mahani Musa (ed.). Akhbar dan Tokoh
Persuratkhabaran Malaysia Kurun ke-21.
dan kepentingan br-uniputera Saralvak. Pulau Pinang: Universiti Sains Malaysia.

?A
KPM
 Yrr! ryI
I

T= &itT I t Trn.
I ;1 t
lv{akt.tb Per-!Lrurn S ultrn Idris i SITC t

.sutnbtr'. Prrsat \'lrklLlnut l'tLrslirr dlr.r Lnit Ftxo L tusan N{elityu (M) Bhd. ,..
Sistem Pendidikan
.

kepada masyarakat.
Raffles Institution di Singapura, Maktab Melayu Kuala Kan-ssar atau Malay College Kuala
Kangsar (MCKK) dan Maktab Perguruan Sultan Idris atau Sultan Idris Training College (SITC)
rnelahirkan golongan yang memimpin rakyat menuntut hak untuk mendapatkan pendidikan.
Melalui sistem pendidikan, pelajar didedahkan den-9an idea tokoh talsafah lslam dan Barat yang
rnemperlihatkan kelemahan bangsa yang dijajah serta mendesak British melakukan pembaharuan.
Contohnya, SITC rnenjadi medan ilmu untuk berbincang dan menghasilkan karya nasionalisme
bagi menyedarkan masyarakat.

Kemunculan Golongan Intelektual

Hasil daripada perkembangan sistem pendidikan, lahirlah golon-ean intelektual seperti lepasan
Timur Tengah. Contohnya. Syed Sheikh al-Hadi yang menggerakkan idetr pernbaharuan
dalam masyarakat. Begitu ju-qa intelektual lepasan pendidikan Ing-9eris dan MelayLr seperti
Abdul Kadir Adabi, Dato' Undang Rembau Abdullah Haji Dahan, Mohammad Eunos Abdullah.
Ustaz Abu Bakar Mohd Said lAbu Bakar al-Baqir) dan Ibrahim Haji Yaakob. Mereka menggunakan
akhbar serta menubuhkan persatLlan bersilat sosioekonomi dan politik untuk menyedarkan rakyat
I tentang nasionalisme

Luar dan $erantau

Kebangkitan Pan-Islamisme di empayar Uthmaniyah menyedarkan umat Islam untuk bersatu
menentang ancarlan luar. Pengaruh Gertrkan Islah di Mesir pula menggesa umat Islam melakukan
pembaharuan van-q progresif. Kemunculan Jepun sebagai kuasa besar dunia yang berjaya
rnenewaskan Rusia mentbuka mata penduduk tempatan untuk memperjuangkan nasib mereka.
Sernentara itu. cerakan Revolusi China pimpinan Dr. Sun Yat Sen turut tnenirnbulkan
kesedaran nasionalisme. Gerakan ini berjaya menewaskan kerajaan Manchuria dan menubuhkan
sebuah negara Republik China. Kejayaan ini membangkitkan kesedaran rakyat di negara kita untuk
menentan,s penjujah. BeeitLr juga idea perlLrangan Mahatma Gandhi di India yang menentang British
tanpa kekera\ar) menjadi inspirasi pergerakan nasionerlisme. Perjuangan Jose Rizal di Filipina dan
Soekarrrt-r di lndonesia nren\errarakkan usaha menentang penjajah di negara kita.

Perkernbansan -yang berlaku akibat pengaruh dalaman dan luaran telah menyemarakkan
perSe rakan nasionalisme di negara kita. Kesannya, lahirlah golongan intelektual yang berjLrang
nreiiilui or_sanisasi. penulisan kreatif dan penubuhan persatuan bagi mendaulatkan negara.
__1
35 tI
?)- '4t
KPM

.A.khbar .4l -l rttunt telah diterbitkan
pada 13 Julai 1906 rnen.eandungi
N sarapan idea Lrlarna yang rnenyerLr
urnat Islam agar kembali kepada
ajaran Islarn yang sebenar dengan
berpandukan al-Quran dan Hadis.
Akhbar ini turut memuatkan
persel isihan pendapat antara Kaunt
\lucla den-ean Kaurn Tua tentang
beberapa isu yang berkaitan dengan
agalr,r. Akhbar ini Lrerkembans
di Negeri-negeri Selatdan kawasan
lain cli Alam Melayu. Sementara
itu. akhbar Nerucha
rnen)'uarakarl rasa tidak puas hati
terhadap penjajah British. Akhbar
ini -iuga rnengkritik sikap dan
rnentaliti masyarakat pada masa itu
yang perlu dibangr-rnkan melalui
pendidikan dan tafsiran Islam yang
lebih progresif
1l-limnnr"
Syed Sheikh at-Hadi
I t,.il^tr. r,.q r.--, .,r ,r,-rrsa
3A
KPM
2.1 Perkemhangan fiasionalisme
Perkembangan nasionalisme di negara kita boleh dilihat
melalui tiga aspek. Pertama, perkembangan nasionalisme yang
dipelopori oleh golongan intelektual. Kedua, perkembangan
nasionalisme ditinjau melalui penulisan oleh golongan guru,
penulis dan wartawan yang menghasilkan karya seperti akhbar,
majalah, novel, cerpen serta puisi. Ketiga, perkembangan
nasionalisme melalui kewujudan pertubuhan atau persatuan
bersifat sosioekonomi dan politik yang diterajui oleh pelbagai
pihak.
Perjuangan Golongan lntelektual
Pergerakan nasionalisme di negara kita dipelopori oleh
lantang golongan berpendidikan agama, Inggeris dan Melayu
"***@*7****Y***'**
7
7 lntelektual Berpendidikan Agama
% qt;
\
Tokoh berpendidikan agama berjaya membangkitkan
kesedaran melalui beberapa cara seperti yang berikut:
. Peranan tokoh yang digelar sebagai Kaum Muda
menyalurkan idea melalui gerakan Islah dan
menjadikan agama Islam sebagai asas kemajuan
untuk dunia dan akhirat. Tokohnya seperti Sheikh
Muhammad Tahir Jalaluddin, Syed Sheikh al-Hadi
dan Haji Abbas Mohd Taha. Kesedaran mereka ini
Sheikh Muhammad didorong oleh kecenderungan terhadap gerakan
Tahir Jalaluddin Islah semasa menuntut di Timur Tengah.
. Penubuhan madrasah oleh Kaum Muda turut
menyebarkan fahaman Islah. Kesedaran pentingnya
pendidikan menyebabkan lebih banyak madrasah
ditubuhkan yang membawa kesan positif kepada
masyarakat. Antara madrasah yang ditubuhkan
termasuklah Madrasah al-Attas di Johor Bahru,
Johor, Madrasah al-Khairiah al-Islamiyah di Pokok
Sena, Kedah dan Maahad al-Ehya Assharif, Gunung
Semanggol, Perak.
. Pelajarnya membawa kemajuan dan pemodenan
dari aspek sikap serta pentafsiran terhadap Islam.
Selain itu, wanita turut diberikan peluang belajar
di madrasah. Pembentukan intelektual baharu Islam
ini mendorong mereka berusahamenyatukan rumpun
Melayu dan memajukan Islam melalui pentafsiran
baharu seperti yang dibawa oleh reformis Mesir.
. Idea mereka disalurkan melalui akhbar dan majalah
n Haji Abbas Mohd Thha yang membangkitkan kesedaran nasionalisme.
Antarany a termasukl ah akhbar A l - I mam, Al - I k hw an,
Neroclta dan Tunas Melayu.
 lntelektual Berpendidikan Inggeris
Maktab Melayu Kuala Kangsar (MCKK) yang ditubuhkan pada tahun 1905
pula melahirkan intelektual berpendidikan Inggeris dan berperanan dalam
perkembangan nasionalisme.
Maktab ini pada asalnya ditubuhkan untuk melatih anak bangsawan l<
bagi diserapkan dalam pentadbiran kerajaan British. Lepasan maktab -t.3
ini menggunakan kedudukan mereka untuk menyuarakan hak mendapat
pendidikan bagi orang Melayu.
Lepasan maktab ini seperti Raja Chulan Raja Abdullah, Mahmud Mat,
N
Mohammad Eunos Abdullah dan Raja Uda Raja Muhammad yang bertugas
sebagai pegawai kerajaan menuntut British memperbaik taraf hidup orang
Melayu, di samping membuka lebih banyak peluang pekerjaan kepada orang
Melayu dalam jabatan kerajaan.
Raja Chulan Raja Abdullah
Mereka menyalurkan idea dan tuntutan dengan cara berbaik-baik dengan
British serta menggunakan akhbar seperti Warta Malaya, Lembaga Malaya
dan Utusan Melatu.

/ fl lntelektual Berpendidikan lielayu E

Peranan Maktab Perguruan Sultan Idris (SITC) yang ditubuhkan pada tahun 1922
Golongan berjaya melahirkan semangat kesedaran bangsa melalui beberapa usaha seperti
lntelektual yang berikut:
. Peranan guru antaranya termasuklah O.T. Dussek, Abdul Hadi Hassan,
Abdul Hadi Abdul Manan dan Harun Aminurrashid berjaya meniupkan
kesedaran dalam kalangan pelajar sehingga lahir ramai tokoh penulis dan
nasionalis.
. Kewujudan Pejabat Karang Mengarang dengan Ketua Penterjemahnya
Za'ba, telah berjaya menghasilkan buku berkualiti, di samping menjadi
pemangkin mengasah bakat pelajar dalam usaha membangkitkan
semangat kebangsaan. Antara tokoh nasionalis yang muncul daripada
kepesatan karya pejabat ini termasuklah Buyong Adil dan Abdul Hadi Hassan.
. Kemasukan bahan bacaan dari Timur Tengah dan Indonesia menjadikan
SITC sebuah taman ilmu yang mendedahkan pembaharuan dari negara luar.
. Kurikulum SITC yang menitikberatkan mata pelajaran Sejarah dan
pendedahan keagungan empayar Melayu di Alam Melayu membangkitkan
kesedaran kepada penuntutnya.
. Mata pelajaran Anyaman dan Kesihatan sefta Sukan dianggap penting
dalam kurikulum di SITC.
. Pada tahun 1929, lahirlah Pertubuhan Ikatan Pemuda Pelajar dan Ikatan
Semenanjung Borneo yang akhirnya melahirkan persatuan radikal, iaitu
Kesatuan Melayu Muda.

Mata pelajaran Anyaman terdapat dalam kurikulum di SITC.

,r" Sumber: Cheah Boon Kheng,20O3. The Encyclopedia of Malaysia, Vol.

T Editor, Early Modern History. Kuala Lumpur: Editions Didier Millet

Sdn. Bhd.

** R4r
I(PM
 Periuangan Melalui Penulisan
Nasionalisme digerakkan melalui penulisan oleh tokoh nasionalis melalui akhbar, ma.jalah, novel"
cerpen dan puisi
7 i
N I
E dan Maialah {
!E f f
Akhbar dan majalah memainkan peranan
dengan mengetengahkan isu hak dan masa
depan bangsa, polemik Kaum Muda dengan
Kaum Tua serta isu pentadbiran, ekonomi dan
sosial. Syarikat Jelutong Press menyuburkan
kegiatan penerbitan akhbar pada masa itu.
Intelektual yang berpendidikan Melayu dan
lnggeris turut terlibat dalam perkembangan
persuratkhabaran Melayu pada arval abad ke-20.
Mclhammad Eunos Abdullah menerajui akhbar
Ultrsrtrt Melat,u dan Lembagtt Melayu. Muncul
juga akhbar Worto Molaya, Wartu Jenako,
Fajetr Saran,ak, Mailis dan Ma.jalah Guru.
Pengarang seperti Muhammad Yusof Ahmad
(Tok Kenali), Muhammad Yusof Abdul Hamid,
Dato' Onn Jaafar dan Abdul Rahim Kajai mula
bersuara tentang pendidikan dan politik tanah
air. Akhbar berbahasa Inggeris seperti The
Maluy Mail dan The Mulut,cr Tribune turut
memuatkan perkembangan sosiopolitik dan
ekonomi di negara kita.
Di Sarawak pula, akhbar Fa.jor Sarawuk
yang ditulis oleh Muhammad Rakar,vi Yusuf,
Muhammad Awi Anang, Muhd Daud Abdul
Ghani serta Haji Abd Rahman Kassim menjadi
saluran untuk menyedarkan kaum yang
clijajah. Seruan dalam Fajar Sarattak, "fajar
telah tersinsing, bangunlah wahai bangsaku"
menggesa masyarakat bangkit menuju kemajuan.
Di Sabah, kebanyakan isu pendidikan,
tanah bumiputera dan kewangan petani
disuarakan oleh Ketua-ketua Anak Negeri
dalarn mesyuarat mereka dan melalui aktiviti
persatuan sosiobudaya.
#f"*-"b*n*
ea."""P+l
g
KPM
Masyarakat Gina dan lndia
!
Editor akhbar Cina biasanya meran;lsan-q pemikiran
masyarakat Huaclriao (kaum Cina seberang laut) untuk
mengekalkan identiti. memperjuangkan nasib wanita dan
menyemai perasaan cinta akan negara China. Orientasi
dan aspirasi penulisan akhbarcenderung ke arah ne-eara
asal mereka. Antara akhbar tersebut termasuklah
Lcrt Pctu dan Motlertt Dttilt, lley's. Mcnjelang abad
ke-20, akhbar Nunt'ang, Tsung Hui Puo dan Clton,q Shin
Yit Puo mula memuatkan soal pemerintahan ntonarki
serta pergolakan politik di China. Menjelang tahun 1929.
orientasi penulisan lebih bersifat antiimperialisme.
Sekitar tahun 1930-an. akhbar Naultutg Siang Pao
di Pulau Pinang mula memperjuangkan soal kesatuan
sekerja dan keadilan sclsioekonomi bagi nrasy'arakat
kelas bau,ahan.
N{asyarakat lndia pLrla cenderung rnenerbitkan
akhbar walaupun beroperasi dalam tempoh yang
singkat. Kandungannya mernperjuangkan kepentingan
politik dan sosial masyarakat India di negara ini.
Antaranya termasuklalt Tumil Ne.san dan Tutttil
Murosu. Akhbar The lndian dan Indiun Pioneer pula
memuatkan pemikiran dan kepentingan perpaduan
bagi masyarakat kelas menengah India di negara ini.
Akhbar Tuntil Nesun yang pada awalnya direrbitkan
oleh peniaga India turut melaporkan perkembangan
di Inclia dan kepentingan sosiopolitik masyarakatnya.
M)
1t w)
v
" :)*
tr..1/{,&
Jelutong Press di Pulau Pinang
Sumber: Arkib Negara Malaysia.
 f,

Karya Kreatif

Kemunculan novel berjaya nreuiupkan nasionalisme dalam kalangan penduduk

di negara kita. Semua karya ini berternakan semaltgat cinta akan negara dan
perjuangan membela nasib bangsa. Contohnya, dalam novel Mari Kitu Berjuung
oleh Abdullah Sidek mengajak masyarakat mernerdekakan
diri dari aspek ekonomi.
N
Selain itu, terdapat puisi bertemakan cinta akan
negara seperti "Angan-angan dengan Gurindam" oleh
Omar Mustaffa, "Sedarlah" oleh Mahmud Ahmadi.
"Semenaniung" oleh Harun Aminunashid dan "Serunai
Pujangga" oleh Abdul Samad Ahmad.
Kebanyakan cerpen pula berternakan semangat
pejuang, nasib bangsa dan cinta akan tanah air yan-e dapat
dilihat melalui karya Ishak Haji Muhammad. "Rumah
Besar Tiang Sebatang", Abdul Rahim Kajai. "Cerita Arvang
Putat" dan Shamsuddin Salleh "Di Sini Kita Bukannva
Orang Dagang".
Abdul Rahim Kajai
Surnber: Arkib Negara
Malaysia. Abdul Rahim Kajai
Akhbar Lat Pau.
S Lunbe r'. Masariah Mispari,
2Cc3 . Se.jarah Tingkatan 2.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa
dan Pustaka.
".llT.'
i+'}3
;
5 ,
Meja Bulat Serentak (Simultaneous Round Table)
Dalanr kumpulan, murid menulis respons di atas kertas terhadap persoalan
cli bawah. Kemudian, mereka nrengedarkan catatan mengikut pusin-ean jam
t t
t
i supaya setiap ahli dapat menambah ja*'apan. Soalan berkaitan den-ean puisi
I Ibuku karya Pungguk.
t
Apakah yang dimaksudkan oleh Ibuku?
Berikan tanggungjawab anakanda dalam puisi ini
N)atakan tema puisi ini.
.a

I buku
. Ibu, Ibu Mahkota Negeri
''i, Bersumpahlah anakanda dalam dunia
Membela pelihara akan bondaku
Anakanda, anakanda mastika puri l

,' Selamatlah engkau dalam bahagia j

Akhbar Tamil Nesan.
Sumber: Arkib Negara ' Oh ihuku... i
Malaysia.
: S.buhugian rangkap puisi Ibuku
Karya Mohamad Yasin Maamur (Punggukt.
Sntnber'. A. Rahinr AbtJullah. 2Ol9- Pungguk ,\'o\ir1nuli.\
dan Pemikir Meluyu. Kuala Lumpur: f)ervan Bahasri
dan Pustaka.
j$".?yr,{i!!r i .:ili",f#!:rt*jr!rt}F:S,.
gA
--.*.i4.::.,.r::*! J . ..' -
-'

KPM
 Perjuangan Melalui Persatuan
Perjuangan melallli persatuan n-remperlihatkan perkerr-rbangan yang bersifat
N sosiobLrdaya dan kemudiannya politik.

.at

KESATUAI'I MELAVU SII'IGAPURA

Persatuan ar"'al yang muncul ialah Kesatuan Melayu Singapura (KMS) yang
clitr-rbuhkan pada tahun 1926. PenubLrhan KMS bertujuan rnenggalakkan ahli bergerak
aktif dalarn pentadbiran. nremperjuangkan kepentingan orang MelayLr dalam politik
dan pendiclikan serta lnernentingkan pelajaran teknik darr pengajian tinggi. Kejayaan
KMS mendoron-e penubuhan persatuan negeri lain. Contclhrrya. Persatuan Melalu
Pahang, Persatuan Melayu Selan-sor dan Persatuan Melayir Negeri Sernbilan vang N4ohirntmad
Eunos
dianggotai oleh kakitangan kera.jaan. Mereka bekerjasanta dengan British dan nteminla Abdullah nrenubuhkan
supaya lebih banyak peluang diberikan kepiida orane Melayu clalam pentaclbiran. KMS.

PERSAUDARAAT{ SAHABAT PENA

Persaudaraan Sahabat Pena (PASPAN4) ditubuhkan bagi rnen-e_ralakkan ahlinr,a LlnlLlk bersaru clan
bertukar-tukar pendapat. PASPAM yang bermula cli Pulau Pinang pada tahun I93:1. berkenrbans dln giat
mengadakan perhimpr-rnan tahunan selunrh Tanah MelayLl antara talrun 1934 hingga tahun Ig-lt). L sahil
mcnyatukan peruerakan oran-e Melayu melalui kongres atau persidallgan ber.jayii ntenuhirnprrnkart uakil
persatuan Melayu dari Brunei.l-abuan i'lan Sararvak untuk rnengr-rtariikan isu kebanssaan.
Di Sararvak. Muhanrrnacl Rakawi Yusuf adalah antara penqasas PASPAM ca\\ansan Kuchinc
dan nrernpunyai hubungan baik dengan ahli KMS. Bc.liau bersama-sama dengan Jclhari .\nang rur-ut
mengasaskan Persatuan Melayu Sarawak (PN,IS) pada tahun 1939. Di Sabah, ramai clalam kalancan tokoh
bumiputera Sabah bergiat ak{if clalam or-qanisasi berbentuk penulisan sehingga rnembangkitkirn keseclaran
tentang pentadbiran di Sabah. Kesedaran berpersatuan dalarrr kalangan ntasyarakat Sabah w,ir.iud pada akhir
tahun 1930-an. Penubuhan cawansan I)ASPAM di .lesseltcln (Kota Kinabalu). Tawau dan LabLran pada
tahun 1939 meningkatkan kesedaran sosial dalam kalangan ahlinya. Kebanyakan ahli PASPAM di Sabah
terdiri daripada guru sekolah MelayLr. pegarvai rendah kerajaan dan peniaga. Antara tokohn.v- a terrnasuklah
Mohamrnad Yaakob, Mohammad Shamsudin Osman dan Zakaria Gunn.

KESATUAN MELAYU MUDA

Kesatuan Melayu Muda (KMM) ditubuhkan hasil daripada gagasan Ibrahim Haji Yaakob pada bulan
Mei 1937. KMM seterusnya didaftarkan pada tahun 1938. KMM berjuang melalLri akhbar Majlis dan
berhasrat untuk menentang British dengan mewujudkan satu gagasan yang dinamakan Melayu Raya
melalui gabungan Tanah Melayu dan Indonesia. KMM menyeflr orang Melayu untuk "bangun sebagai
satu bangsa yang mempunyai tamadun dan kesopanan di tanah airnya". KMM dianggap radikal oleh
British kerana berani menyuarakan penentangan terhadap kerajaan kolonial dan membangkitkan perasaan
anti-British melalui penulisan dalam akhbar dan majalah.

lA
KPM
 *e
PEH$ATUABI MASYARAKAT CIHA OA}T IHDIA

Pada umumnya, sebelum Perang Dunia KeduA. Iras\alakat Cina masih

menumpukan perhatian kepada keadaan ,van-s berlaktr di China. Per.nimpin
revolusi China seperti Dr. Sun Yat Sen berusaha men-iirlinkan hubungan
u,
dengan pemirnpin Cina di
negara kita dengan mglnuat Ne-ueri-negcri F
tr
N{ela1u Bersekutu sebanyak empat kali. Hal ini bagi rnenclapatkan sokongan
nlenentang kerajaan Manchuria di China.
Terdapat masyarakat Cina yang memberikan perhatian kepada kebajikan Tan Jiak Kim N
dan perkembangan politik tempatan di negara kita. Contohrtya. masyarakat Suniter'. \vw\\.umrnenrory.um.edu.
C-'ina vang dilahirkan di Negeri-negeri Selat atau Cina Pc-ranakan. Selain itu. mvi Dicapai pada 2 ogos 2019'
terdapat .juga dalam kalangan mereka yang berpendidikan lnggeris sepelti
Tan Jiak Kim. Mereka menubuhkan Persatuan Orang Cina Peranakan British (SCBA) di Negeri-negeri Selat.
Persatuan ini menggalakkan pelajaran tinggi dan teknikal dalam kalangan masyarakat Cina. Pada tahun 1915.
Tan Chcng Lock berusaha untuk menghidupkan cawangan SCBA di Melaka. Beliau juga menuntut peluang
herkhidmat dalam perkhidmatan kerajaan.

Birgi masyarerkat India, beberapa pertubuhan awal ditubuhkan .? *,: tret a,

bagi rnenjaga kepentingan masyarakat India di Tanah Melayu.

.\ntaranva termasuklah Persatuan India Taiping dan Persatuan India
Pulau Pinang. Pada tahun 1927, Persidan-qan India Se-Malaya
.iiadakan di Kuala I-urnpur dan diikuti oleh negeri lain. Persiclangan
ini bertujuan n'renibincangkan isu berkaitan dengan n'rasyarakat India.
G.\'. Thaver puia rnenubuhkan Malayan Indian Association (MIA).
kiiusus bagi golongan India yang dilahirkan di Tanah Melayu.
Pada bulan Oktober 1936, Central India Association of Malaya
rCIA\{) ditubuhkan di barvah pimpinan Dr. A.M. Soosay. CIAM yang
rncnggabungkan l2 persatuan India dan cmpat dervan perniagaan Kehadiran Pandit Jarvaharlal Nehru
nrengcmbangkan idea nasionalisme masyarakat lndia di Tanah
L'er-jar a di Kuala Kangsar (1937).
\1.'1arLr. di samping menjaga kcbajikan mercka. Pergerakan CIAM Surnber: Cheah Boon Kheng. 2(X).1. I/ri'
Lii:cnrru'ilkkafl lagi dengan lar.vatan Pandit Jarvaharlal Nehru ke Tanah ErtL't'tloltcditr ol Mulavsiu. \itl. f,tlirr'r, Eurlv
hkrlem Histrrt. Kuala Lunrpur: Edition'
\lelrr u pada tahun I 937. Didier Millet Sdn. Bhd.

\la.rarakat Sikh yang turut terlibat sebagai pasukan keselamatan pula men-iadikan berek polis atau
rilrrtir. kc-rajaan serta gurdrvara sebagai tempat aktiviti sosial dan keagamaan. Gurdr'vara menjadi antara
i.-rl1.nrl pentin-s bagi masyarakat Sikh mengembangkan kesedalan politik anti-British. Pada tahun 1901.
Khnl>:r Dirrirn N{alaya ditubuhkan di Taiping, Perak dan menjadi persatuan berpengaruh untuk menjaga
i<:prntinglrn masvarakat Sikh. Bagi masyarakat India Muslim pula, ramai yang melibatkan diri dalam ke-tiatan
penri-rg:rrn dan pentadbiran. Contohnya. Sir Hussein Hasanal Abdoolcader yang merupakan ahli dalam Majlis
Perun.llnglr.r Negeri-negeri Selat atau Straits Settlement Legislative Council (SSLC).

Perjuangan nasionalisnre yang digerakkan oleh golongan intelektual

den-uan menggunakan media massa dan menubuhkan persatuan
lnencetuskan semangat kebangsaan sebelum Perang Dunia Kedua.
Apakah tu juan penubuhan
Sememangnra. ker.rpayaan menggembleng -eolonsan intelektual
persatuar.l bagi masyarakat
pentint untuk menggerakkan organisasi dan media massa demi
Cina dan India sebelurn
perjuangan rnenclaulatkan negara bangsa.
Perang Dunia Keciua'l

SA
KPM
 ffi) Kesan Perkembangan hlasionalisme
Perkembangan nasionalisme di negara kita meninggalkan kesan yang dapat dilihat dari aspek

I
, politik, ekonomi dan sosial. Kesan tersebut seperti yang berikut:
N
l=l .*.
l<a
>'t
t. .l
* {F' Usaha golongan intelektual berpendidikan Inggeris dan KMS menggesa kerajaan
* meningkatkan peluang pekerjaan dalam pentadbiran British membuahkan hasil. Bilangan
k
*r orang Melayu dalam Malayan Civil Service (MCS) bertambah daripada tujuh orang pada
k tahun 1930 kepada 20 orang pada tahun 1937.
* Langkah British memperkenalkan dasar desentralisasi mendorong orang Melayu lebih peka
*
* tentang masa depan mereka. Dasar desentralisasi ini cuba mengembalikan kuasa sultan, residen
tu dan Majlis Mesyuarat Negeri yang tercabar akibat pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu
tu pada tahun 1896. Kesannya, orang Melayu mula menyuarakan kepentingan berpersatuan bagi
+#
e# membincangkan soal politik sehingga ternrbuhnya persatuan peringkat negeri.
E# 3 Nasionalisme yang berlaku di China mendorong golongan revolusi memberikan perhatian
* terhadap pendidikan masyarakat Cina di negara kita. Kelab bacaan dan pasukan drama
k ditubuhkan agar masyarakat di sini dapat membaca berita dari China. Selain itu, sekihr
i

* ]

k tahun 1921, banyak sekolah Cina didirikan di Tanah Melayu dengan menggunakan bahasa j

k Mandarin sebagai bahasa pengantar. Tindakan ini bertujuan menggantikan dialek lain
tu seperti perkembangan yang berlaku di China.
I

*
tu & Sekitar tahun 1930-an dan 1950-an, muncul masyarakat India yang dilahirkan di Tanah
i

Gi,
i

Melayu. Sebahagian daripada mereka lebih gemar dikenali sebagai "the Strait bom
* j

u
u
people". Mereka berusaha untuk membentuk identiti tersendiri dan semakin mementingkan
perpaduan serta mula melihat perkembangan politik di Tanah Melayu.
i

&* Nasionalisme yang muncul menyebabkan British berhatlhati dan bertindak meneadakan
I

k beberapa sekatan. Apabila gerakan nasionalisme dikesan oleh British, tokoh seperti Ibrahim i
k Haji Yaakob,Ishak Haji Muhammad dan Ahmad Boestamam ditangkap dan dipenjarufun
&a I
di Singapura pada tahun 1941. Mereka kemudiannya dibebaskan oleh Jepun pada tahun Ig4Z. I
ffi-E
Ekonomi

* Gesaan Kaum Muda agar memajukan diri dalam pendidikan dan ekonomi membangkitkan
*
u
u
semangat berniaga dalam kalangan masyarakat Melayu. Hasilnya, tertubuhlah persatuan
kebajikan bernama al-Jamiah al-Khairiah di Singapura. Persaruan ini berjaya membangkitkan
tu semangat berniaga dan menulis rencana berinfbrmasi tentang kepentingan kemajuan.
u
u Pada awal abad ke-20, British lebih menekankan pendidikan pada peringkat rendah kepacla
u
u
penduduk tempatan. Hal ini menyukarkan usaha untuk meningkatkan taraf hidup. Oleh
sebab itu, Za'ba sebagai tokoh nasionalis kerap membangkitkan isu ini semasa mengajar
+d
u
u
di SITC. Beliau menyedarkan guru pelatih akan penrin_enya pendidikan tinggi dan kurikulum
bahasa Inggeris.
(# Akhbar berbahasa In-ugeris seperti The Mctlol. Mail dan The Molaya Tribune berusaha untuk
@
u
u
mengasaskan dana bagi membantu orang Melayu melanjutkan pelajaran di luar negara.
Usaha ini disokong oleh Persekutuan Guru-guru Melayu Selangor dan persatuan ne-eeri.
* Pada masa itu. terdapat orang Melar,u melanjutkan pelajaran ke luar negara seperti Tunku
Abdul Rahman. Tunku Yaacob clan t'lohd Zain Arifhn.

g
KPM
=

) Tuntutan untuk mendapatkan peluang pendidikan yang disuarakan

melalui akhbar, majalah dan persatuan mewujudkan kesedaran yang E
tinggi dalam kalangan masyarakat untuk belajar di madrasah dan E
sekolah Melayu. Kesedaran ini juga mendorong mereka menulis , .4
dan menerajui majalah sendiri. N
) Lepasan SITC juga menunjukkan peningkatan daripada 58 orang
pada bulan Mac 1924 kepada 141 orang pada bulan September 1940.
Mereka berkhidmat sebagai guru untuk membantu meningkatkan
taraf pendidikan masyarakat. Kemunculan lebih ramai guru wanita
menyemarakkan perkembangan nasionalisme. Pada tahun 1930,
guru wanita di Johor Bahru menerbitkan majalah Bulan Melayl
,ou Zain mensaniurkan
untuk memuatkan berita kemajuan dan pendidikan wanita. Majalah i;;r:#;;;?;a;i"r""
ini tersebar di serata Tanah Melayu dan Indonesia. Penggerak Tinggiuntuk anak "

utama Bulan Melayu, iaitu lbt Zain kerap mengingatkan wanita perempuan Melayu
berkaitan dengan kepentingan ilmu pengetahuan untuk mengangkat Semenanjung'
martabat wanita.
, Sementara itu, masyarakat India dan Ceylon turut menubuhkan persatuan untuk menjaga
kebajikan mereka. Contohnya, E.E.C. Thuraisingham selaku Presiden Malayan Rubber
Estate Owner Association berjaya membantu meningkatkan perusahaan getah semasa zaman
kemelesetan ekonomi pada tahun 1920-an dan tahun 1930-an.
) Menjelang Perang Dunia Kedua, golongan intelektual menyedari perubahan politik semakin
bertambah. Masyarakat Cina mula meminta kerajaan British menimbangkan penglibatan
merekadalamjawatankuasakerajaan.Tan Cheng Lockyang menganggotai Majlis Perundangan
Negeri-negeri Selat (SSLC) menuntut British menjaga kebajikan dan menyediakan dana untuk
belajar dalam kalangan masyarakat Cina.

Perkembangan nasionalisme di negara kita melahirkan golongan nasionalis yang berusaha

rr-rengubah corak hidup masyarakat. Perkembangan ini dapat dilihat melalui aspek politik,
ekonomi dan sosial.

Nasionalisme, iaitu perasaan cinta akan negara membarva

maksud perasaan ingin membebaskan diri daripada
penjajah. Perkembangan yang berlaku di Barat dan Asia
mempengaruhi pergerakan nasionalisme di negara kita.
Nasionalis berpendidikan agama, Inggeris dan Melayu
Kegigihan Ibu Zain niernbolehkan
menggunakan pelbagai medium untuk menyemarakkan
marl anrkat sedar akan pcntirtgnr r
nasionalisme. Tindakan mereka meninggalkan kesan
pendidi kan. B incangkar.r.
kepada negara kita sehing-ealah episod sejarah baharu
negara muncul selepas Perang Dunia Kedua.

BA
KPM
 u lmbas Kembali

N KEBANGKITAN NASIONALISME
E
E

Maksud
Itlasionalisme

a Revolusi Keagungan
a Revolusi Amerika Perkembangan ldea
a Revolusi Perancis I{asionalisme t
di Barat
a Nasionalisme di India
Perkembangan Nasionalisme di China
Nasionalisme a Nasionalisme Empayar
diAsia Uthmaniyah dan Mesir
Nasionalisme di Filipina
a Nasionalisme di Burma I t* I o Nasionalisme di Jepun

(Myanmar) t
a Nasionalisme di Vietnam
a Nasionulisme tli lndonesia
Tenggara
a Nasionalisrne di Thai land
Kesedaran
Nasionalisme
a Peranan Agama
diNegara Kita
o Penulisan Kreatif
a Media Cetak
Sistem Pendidikan Kemunculan
o Kemunculan Golongan Gerakan
Intelektual
Pengaruh Luar dan Serantau a Perjuangan Golongan
Intelektual
Perkembangan o Perjuangan Melalui
I{asionalisme Penulisan
Perjuangan Melalui
Persatuan
o Politik
Ekonomi
a Sosial E5

B4 KPM
 21 Abad Ke-21

Aktiviti l: Carousel trt

Arahan: TD

l. Murid dibahagikan kepada kumpulan kecil. N

2. Murid bergerak secara berkumpulan mengikut stesen berkaitan dengan tokoh.
3. Setiap kumpulan akan berbincang tentang persoalan berkaitan dengan tokoh pada setiap stesen.

Tokoh yang berikut penting dalam gerakan nasionalisme negara masing-masing

Stesen 1 Stesen 2

gFB *
*i

fu.*-
ffiri*
ry

Mahatma Giinclhi ( Inclia ) Dr. Sun Yat Sen (China)

Stesen 3

Mikado Meiji (Jepun)

l. Perbincangan tentang tokoh pada setiap stesen:

(a) Matlamat perjuangan nasionalisme tokoh berkenaan.
(b) Cara atau strategi perjuangan tokoh untuk mencapai matlamat nasionalisme.
(c) Kejayaan tokoh dalam perjuangan mencapai matlamat.
(d) Ciri-ciri ketokohan yang boleh diteladani untuk kecemerlangan diri, bangsa dan negara.
2. Pembentangan dan perkongsian di hadapan kelas.
Kumpulan atau wakil kumpulan membentangkan hasil perbincangan dan membuat rumusan
tentang tokoh yang dibincangkan.
3. Kumpulan membentangkan hasil perbincangan di hadapan kelas.

4A
KPM
 21 Abad

, Aktiviti 2: Ulas Gilir (Rotating View)

N Arahan:
l. Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan.
2. Setiap kumpulan membincangkan soalan tentang puisi di bawah. Mereka mencatatkan
jawapan di atas kertas sebak dan memaparkannya dalam kumpulan masing-masing.
3. Setiap kumpulan akan bergerak dari satu kumpulan ke satu kumpulan lain untuk membuat
penilaian hasil kerja setiap kumpulan.
4. Mereka boleh membuat komen, memberikan idea tambahan atau persoalan pada kertas
berkenaan dengan menggunakan pen yang warna dakwatnya berbeza-beza dan mencatatkan
nama kumpulan yang memberikan komen.

Anak Merdeka

Wahai anak bangsa yang lahir dari rahim perjuangan!

Bangunlah dari mimpi ngerimu,
Jejakkan dirimu kepada semangat juang pertiwi.

Wahai anak bangsa yang lahir dari sifat seorang budiman!

Tegakkan dirimu dengan ilmu,
Kuatkan peribadimu dengan kebijaksanaan,
Agar sang penjajah tidak lagi bermaharajalela meracun minda dan akal flkirmu

Wahai anak bangsa yang bertunas dari keperibadian yang tuntas!

Lihatlah robekan si penjajah,
Hasil tanah dari tangan bondamu dirampas,
Akalmu dikotori dengan lumpur fikiran yang dibawa.
Kuasa yang hilang diganti dengan janji manis yang tidak teftunai

Wahai anak bangsa yang akan meneruskan obor perjuanganl

Jangan padamkan cahaya dan semangat juang yang telah dibina oleh nenek moyangmu
Teruskanlah menjadi pewaris dan penjaga kepada negara yang indah nian ini,
Agar kemerdekaan yang dikecap terus kekal mekar.

(Karya Sayuti Yusuf;

Dewan Bahasa dan Pustaka

Soalan:
1. Apakah tema puisi "Anak Merdeka" ini?
2. Apakah maksud rangkap puisi di bawah?
Wahai anak bangsa yang lahir dari rahim perjuangan!
Bangunlah dari mimpi ngerimu,
Jejakkan dirimu kepada semangat juang pertiwi.
3. Apakah tindakan penjajah yang menyebabkan rakyat peribumi tersisih?
4. Nyatakan nilai dan iktibar daripada puisi ini.

lA
KPM
---
r-
#

Pemahaman dan Pemikiran

I Jadual yang berikut berkaitan dengan revolusi yang berlaku di Eropah pada abad ke-17 dan
abad ke-18.

Tahun Revolusi N
1 688 Revolusi Kcagungan di England
r189 Revolusi Perancis

Apakah kesan revolusi tersebut terhadap Eropah')

A. Kuasa rakyat terjejas
B. Ideologi komunis terhalang
C. Kuasa raja mutlak diperkukuh
D. Kerajaan berperlembagaan ditegakkan
2. Jailual yang berikut berkaitan dengan tindakan pemerintah Thailand

Pemerintah Thailand Tindakan

Raja MongkLtt
Memperkenalkan sistem birokrasi Barat di Thailand
Raja Chulalonqkorn

Mengapakah pemerintah Thailand mengambil tindakan tersebut'/

A. Menyaingi kuasa bcsar
B. Mengukuhkan kuasa rakyat
C. Men-qekalkan kedaulatan negara
D. Memantapkan kedr-rclukan parlimen

Soalan berikut berdasarkan gambar Jelutong Press

-3. Apakah kesan daripada penubuhannya'l
A. Memakmurkan ekonomi
B. Menggalakkan persaudaraan Islam
C. Mengembangkan fahaman demokrasi
D. Menyemarakkan kegiatan nasionalisme
Jelutong Press

Scnarai bcrikut merupakan cerpen yang dihasilkan sebelum Perang Dunia Kedua

"Rumah Besar Tiang Sebatang"

"Cerita Arvang Putzrt"
"Di Sini Kita Bukannya Orang Dagan-9"

1 Apakah tema cerpen tersebut?

A. Menyekat pengaruh komunis
B. Mewujudkan perpaduan kaum
C. Memperjuangkan nasib bangsa
D. Mengurangkan pengaruh golongan radikal

*A
KPM
 @ Pemahaman dan Pemikiran Kritis

N 5 Maklumat yang berikut merupakan kandungan ikrar Sumpah Pemuda dalam kebangkitan
nasionalisme Indonesia.
Teliti kandungan ikrar Sumpah Pemuda tersebut dan jawab semua soalan.

SUMPAH PEMUDA
Pertama: Kami putera dan puteri lndonesia
mengaku bertumpah darah yang satu,
tanah lndonesia
Kedua: Kami putera dan puteri lndonesia
mengaku berbangsa yang satu,
bangsa lndonesia
Ketiga: Kami putera dan puteri lndonesia
menjunjung bahasa persatuan,
bahasa lndonesia

(i) Apakah tema yang terkandung dalam Sumpah Pemuda di atas?

(ii) Pada pendapat anda, mengapakah sumpah tersebut dilafazkan?
(iii) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, apakah kesan daripada kelahiran sumpah tersebut?
(iv) Bagaimanakah anda boleh memanfaatkan kandungan sumpah tersebut untuk
mengukuhkan pembinaan negara dan bangsa Malaysia?

6 Intelektual berpendidikan Inggeris dan Melayu lepasan MCKK dan SITC rurut terlibat dalam
perkembangan nasionalisme di negara kita pada awal abad ke-20.

'or.tf, I
' Ia

-]:
'u *'**'** 1 '8W1
n*E
ti.i{I--
T :t E ln!
, t ! *;

Maktab Melayu Kuala Kangsar (MCKK). Maktab Perguruan Sultan Idris (SITC).
Sumher: Arkib Negara Malaysia. Sarzber: hrsat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd

(i) Namakan nasionalis lepasan MCKK dan SITC yang berjaya mencetuskan nasionalisme.
(ii) Bagaimanakah golongan intelektual ini membangkitkan nasionalisme ketika itu?
(iii) Bagaimanakah golongan intelektual boleh memanfaatkan ilmu bagi memartabatkan
negara kini?

lA
KPM
Nilai, Patriotisme dan Iktibar
. Kebangkitan nasionalisme di Barat yang mempengaruhi gerakan nasionalisme di Asia dan
Asia Tenggara wajar diteladani untuk menanam rasa cinta akan negara. N
. Perkembangan nasionalisme di negara kita meninggalkan implikasi yang besar terhadap
perjuangan rakyat yang membawa keutuhan dan permuafakatan.
. Perjuangan pemimpin di Asia dan Asia Tenggara menimbulkan kesedaran tentang pentingnya
menentang penjajah bagi mewujudkan negara yang berdaulat.
. Gerakan nasionalisme dapat membentuk jati diri dan mengukuhkan identiti bagi sesebuah
negara dan bangsa yang merdeka.

Diri dan Keluarga

Sebagai ahli dalam sebuah keluarga, sikap cinta akan negara perlu dipupuk dari kecil agar dapat
mengukuhkan institusi keluarga dan menyumbang keharmonian dalam masyarakat dan negara.

Negara
Permuafakatan dalam masyarakat pelbagai kaum, budaya dan agama menjadi tonggak utama bagi
menjamin kesejahteraan masyarakat dan mengukuhkan peradaban bangsa serta negara.

rf,

. ,:jl

Semangat cinta akan negara sangat penting untuk memelihara kesejahteraan negara
Sumber: Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd.

,A
KPM
 twaw ffiFw --'-
\w
":* u
/&.

,,,
t
, I

w ''a
*4b
,L

D
D
I D
D

KONFLIK DUNIA DAN PENDUDUKAN

JEPUN DI NEGARA KITA
Sinopsis
Konflik dunia yang merangkumi Perang Dunia Pertama dan Perang Dunia Kedua tercetus akibat
perkembangan imperialisme dan nasionalisme dalam persaingan merebut kuasa politik dan
ekonomi. Perang dunia bermula di Eropah, kemudiannya merebak keAsia pasifik. pemerintahan
tentera Jepun di negara kita telah mencetuskan tindak balas rakyat dan menyemarakkan
nasionalisme dalam kalangan rakyat.

. Pembunuhan Putera . Jerman menandatangani Perjanjian Versailles

Mahkota Au stria-Hun gary gencatan senjata. ditandatangani untuk
. Perang Dunia Pertama . Berakhir Perang Dunia syarat perdamaian.
meletus. Pertama.

1914 IEIE 1919

MKPM
8.;
3"

{
*,., -&. "#n

Inti Pati Pembelajaran

I. Nasionalisme di negara kita sebelum perang dunia.
2. Latar belakang perang dunia.
3. Perkembangan Perang Dunia Kedua.
4. Perkembangan Perang Dunia Kedua diAsia Pasiflk.
5. Faktor kedatangan Jepun ke negara kita.
6. Dasar pendudukan Jepun di negara kita.
7. Perjuangan rakyat mencntang pendudukan Jepun.
8. Perkemban-qan gerakan nasionalisme tempatan
dan pendudukan Jepun.
9. Keadaan negara kita selepas kekalahan Jepun.
\{ Elemen Kewarganegaraan
, dan Nilai Sivik
1. Kepentingan keamanan dunia kepada negara kita.
2. Kepentingan kesedaran semangat cinta akan negara.
t\ 3. Iktibar daripada peperangan.
4. Kegigihan rakyat dalam mempertahankan kedaulatan negara.
5. Kepentingan kebijaksanaan dalam merancang strategi.
6. Kepentingan sikap kreatif dalam kehidupan.
7. Kepentingan sikap sedia berkorban untuk tanah air.
8. Kepentingan ketahanan fizikal dan mental dalam menghadapi
cabaran hidup.

ffi I. Mernahami kronologi Peraug Dunia Pertama dan Perang Dunia Kedua.
2. Meneroka bukti nasionalisme tempatan sebelum dan selepas Perang
Dunia Kedua.
3. Membuat irnaginasi kcsengsaraan rakyat akibat dasar pendudukan Jepun.
4. Membuat interpretasi perjuangan rakyat menentang pendLrdukan Jepun.
-5. Membuat rasionalisasi menghinclari konflik antarabangsa.

. Jerman rnenakluki . Jepun menyerang Tanah . Bom atom digugurkan

Poland. Melayu dan Pearl di Hiroshirna dan Nagasaki.
. Perang Dunia Kedua Harbour. . Jepun menycrah kalah.
bermula di Eropah. . Perang Dunia Kedua . Perang Dunia Kedua berakhir
di Asia Pasilik bermula.

194r 1945

M KPM
 m ilasionalisme di Negara Kita Sebelum Perang Dunia
Nasionalisme di negara kita sebelum perang dunia tercetus daripada gerakan orang Melayu
menentang campur tangan British. Namun begitu, gerakan awal secara terbuka mendapat reaksi
dan tindak balas yang keras daripada British.

Kesedaran Awal Nasionalisme

(Y, Sejak arval abad ke-20, British berusaha untuk membendun-e pengaruh idea gerakan Islam dari Timur
Tengah. British dengan persetujuan Raja-raja Melayu memperkenalkan Enakmen Undang-Undang
Islam 1904 bagi memastikan sesiapa yan_q mencetak dan mengedarkan tulisan berkaitan dengan
agama dan politik Islam tanpa keizinan sultan boleh dikenakan hukuman penjara. British turut
memperkenalkan dua badan penyiasat, iaitu Jabatan Siasatan Jenayah (Crirninal Intelligence
Department) dan Biro Siasatan Politik (Political Intelligence Bureau) untuk men-earval gerakan .

lslah Islamiah.
k
%

Kebangkitan Islam pada peringkar anlarabangsa r"'rn

Pada I I November 1914. empayar
Uthmaniyah mengeluarkan fatwa
tnenyeru orang Islam yang ditindas
oleh penjajah Barat agar bangkit
bersama-sama dengan empayar
Uthmanilah. Perkembangan ini
menyebabkan British berwaspada terhadap gerakan
Pan-Islamisme. Penentangan Tok Janggut merupakan
hasil daripada kesedaran politik antarabangsa yang
menggerakkan penentangan bercorak tempatan. Walaupun
gerakan ini melibatkan penduduk di Pasir Puteh, Kelantan,
isu penentangan adalah untuk mempertahankan a-{ama
Islam dan hak penduduk tempatan. Penentangan ini berlaku
di tengah-tengah kancah pergolakan politik yang berlaku p
di Eropah. --

n.rendapat perhatian penduduk

di Tanah Melayu, terutama Kaum
Muda melalui akhbar. Penentangan Tbk Janggut merupakan rentetan daripada
Suntber'. Mohd Samsudin. 20 I 5.
cetusan kebangkitan masyarakat Islam sedunia terhadap
Perjuungart lbk Juttggut: Sutu Reoliti
fuputh Ke ban gkitu n N us i r tnu I i srne, penjajah Barat yang menakluki ne_qara Islant. Kebangkitan
Sentinur 100 Ttrhun "l'rtk Junggut.Kuala Tok Janggut telah dipengaruhi oleh pen-elibatan empayar
Lurnprrr: Arkib Nctirrir Malirlsiu.
Uthmaniyah dalam Perang Dunia Pertama di Eropah.
Penentangan yang memperjuanekan agama ini kemudiannya
dikaitkan dengan isu cukai yang dikenakan serra sikap
xes 'i membenci British. I
g" Membuat lnterpretasi
* -t.c

Mengapakah British berusaha

membendung pengaruh empayar
British berwaspada terhadap sokonsan orang Melayu
kepada empayar Uthmaniyah yang berperang dalam Perang
Uthmaniyah di negeri Melayu
pada ar.val abad ke-20? Dunia Pertama. Pcrang yang meletur menarik perhatian
pemimpin neqeri Melayu untuk rnenyokong khalilah
empayar Uthmaniyah yang dianggap pelindung umat Islam
serta penaung bagi tanah suci Mekah dan Madinah.

sA
KPM
Kegagalan penentangan bersen1itti.i Tl,l\ J.:lt!-rul
menyebabkan rtasyarakat men\ Llsun \tr.itiSj li-1in
untuk menentang pihak British. .\khbrr dan
nTajalah menjadi rvahana penting untuk me niupkatt
kesedaran kebangsaan.
Namur.r begitu, kesedaran politik tidak
boleh dilakukan secara terang-teran,san. Hal ini
disebabkan oleh aclanya undang-undang British
yang menghalang orang Melayu rnenyatakan sikap
politik mereka melalui bahan bertulis.
Ker,vr"rjudan undang-undan-q yang men-9awal
kebebasan bersuara, penerbitan, berpersatuan
dan karvalan ketat British terhadap kegiatan yang
boleh mengancam kedudukan British menyebabkan
kesedaran kebangsaan tidak meluas dalam akhbar
Melayu sebelum Perang Dunia Kedua.
#Wp*s:
Cerita Tekukur
"Cerita Tekukur" yan-e tersiar clalarn akhbar
Melayu seperti Utuson Meltryu. l,ernbugu
Mclcl'u. Lidah Terttntt dun Penga.rolt
pada tahun 1920 merupaktrn pernl'ataan
politik kemerdekaan. Pernyataan tersebut
disampaikan sectrra berselindung di sebalik
r,r,'ajah dan pelaku haiw'an disebabkan clleh
(.J
adanya undang-unclang pemerintah yang
mengongkong penerbitan akhbar.
Dalarn "Cerita Tekukrlr" ini terdapat
rujukan jelas kepada "Tekukur nombor
1U74" dan "Tekukur nombor 1909". iaitu
tarikh penting negeri Melayu dikuasai oleh
British. Tekukur menangisi nasibnya yang
kini tcrkurung
bebas dalanr negeri merdeka,
dalam "sangkar emas" yang kchilansan
kenTerdekaan.
Hqi Isrlail. 1995. '\asionali'lr.
Srmrbsr: Abdul Rahman
Melayu dan Nasionitlisnre se-'faniih \1.'larti: S.'lr:
Perbincangan tentang Soal Penlulalrrrrri Jlrr. \\.
?rlib.1-rrr-l.ia P e n s e.ja ra I nt t ( Es e i P t t t q I u r <,i.tt; r';, 1,,,.1..
Dr. R. Suntharalingunt). PLtlau Piniinr: Pr:rer.,:
Universiti Sains Mala; sia.

,,.t ". ]

Undang-undang British berkaitan dengan

penerbitan:
i. Publishing and Book Enactment
1915.
ii. The Seditious Publication
}. (Prohibition) Enactment 1919.

}?tlifivill

Akhbar Utusan Melayu, antaru akhbar sebelum Perang Dunia

L Pilih akhbar yang diterbitkan sebelum
Kedua yang memuatkan penulisan tentang kesedaran kebangsaan. Perang Dunia Kedua.
Sumber'. Arkib Negara Malaysia. 2. Kaji perkara yang berikut:
. Tarikh terbitan.
. Nama pengarang.
Kesedaran nasionalisme Melayu sebclum perang . Berita yang din-iuatkan.
dunia lahir daripada kesedaran semangat cinta akan . Kesan penerbitan akhbar kepada
rle_qara. Semangat ini menjadi asas kepada gerakan masyarakat.
ran_s lebih mcnycluruh selepas Perang Dunia Kedua 3. Bentangkan kajian anda di dalam kelas.
untuk memperjuangkan kemerdekaan tanah air.

g
KPM
 3.2 Latar Belakang Perang Dunia
Perang dunia berpunca daripada perkembangan nasionalisme dalam kalangan negara Eropah yang
membawa persaingan antara kuasa imperialis untuk mempertahankan kepentingan masing-masing.
Persaingan tersebut telah mencetuskan Perang Dunia Pertama (1914-1918) dan Perang Dunia
Kedua (1939-1945) yang memberikan kesan besar terhadap penduduk dunia.

Perang Dunia Pertama

Perang Dunia Pertama berlaku dalam kalangan negara di Eropah termasuk empayar Uthmaniyah.
CD
Antara faktor yang mencetuskan Perang Dunia Pertama termasuklah persaingan kuasa imperialis,
pembentukan pakatan ketenteraan dan konflik di rantau Balkan.

Persaingan Kuasa lmperialis o

Perkembangan Revolusi Industri menyebabkan berlaku persaingan dalam kalangan kuasa
imperialis di Eropah. Mereka bersaing untuk mendapatkan tanah jajahan bagi memperoleh
bahan mentah seperti arang batu. petroleum dan bijih timah serta memasarkan hasil industri.
Persaingan tersebut membawa permusuhan antara kuasa imperialis di Eropah seperti perancis
dan Jerman.

Pakatan Ketenteraan o
Permusuhan antara kuasa Eropah membarva pembentukan pakatan ketenteraan seperti
pakatan Kuasa Tengah dan Pakatan Bertiga. Ker.vujudan pakatan ketenteraan menyebabkan
ketidakstabilan politik befterusan di Eropah. Seiring dengan persaingan mendaparkan ranah
jajahan, negara dalam pakatan turut bersaing menghasilkan senjata moden dan sedia berperang
bagi mempertahankan kepentingan masing-masing.

Krisis Bantau Balkan G

Krisis di rantau Balkan berlaku akibat permusuhan Austria-Hungary den_uan Serbia. Austria-Hungary
menuduh Serbia menghasut rakyat Austria berketurunan Serb supaya berjuang membebaskan cliri
daripada pemerintahan Austria-Hungary. Kemuncak krisis Balkan ialatr pembunuhan Archduke
Ferdinand, Putera Mahkota Austria-Hungary dan isterinya Sophie oleh seorang pemuda Serbia.
Peristiwa tersebut menjadi sebab Eropah terjerumus dalam kancah Perang Dunia Pertama.

28 Julai 1914
Wajarkah ncgar.i kita mcnyertai Austria-Hungary clengan sokongan Jerman
pakatan ketentcraan'l Mcngapa'? mengisytiharkan peran.e terhadap Serbia.

Hf,E
ir.ir+.tirr.H
Pihak yang terlibat dalarn Perang Dunia Pertama
Pakatan Negara Anggota
HHffii . Jerman dan Austria-Hungary. 30 Julai 1914
Kuasa . Pakatan ini kemudian disertai oleh Bulgaria Rusia bertinclak
Tengah memberikan bantuan
Rantau Balkan. dan empayar Uthmaniyah.
. Britain, Perancis dan Rusia.
kctenteraan untuk
Pakatan . Pakatan ini disokong oleh Serbia. Itali.
mempertaltarlkan
Betiga Serbia.
Romania. Portr-rgal dan Greece.

5A
KPM
 \t''3
i\.'.
#*tr 4r-4',

.+' ' \ts"

('\} 1

\ ( \
q q i)

i\ .:-\''-
1-t- i
f,
\_

Q"
DE RUSIA
5 Masuria
o
D
BRITAIN

C.)
1I-
AUSTRIA. HUNGARY
:';: capotetto
PERANCIS
ITALI
SERBIA

* LGAR

ul
SEPANYOT
9= s
EMPAYAR
UTHMANIYAH
I
a
o
CRETEGCT* D
CIPN[r/
PETUNJUK

Kuasa Tengah
ITII
il: Pe rtem pu ra n

Pakatan Bertiga
Negara Berkecuali
.+ Sempadan Pertemuan Barat
Kemaraan Kuasa Tengah

Peta Eropah menunjukkan lokasi Perang Dunia Pertama antara

Kuasa Tengah dengan Pakatan Bertiga.
Sumber: Diubah suai daripada Khasnor Johan, et a1.,1996. Sejarah
4 Ogos 1914 Peradaban Dunia.KualaLumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
I Ogos 1914
Jcrman Britain menyertai
isytiharkan Rusia dan Perancis NIac 1915
rr.reng
perang terhadap memerangi .Ierman Itali n.renyertai Perancis.
Rusia. yang menceroboh Britain dan Rusia dalarn
Belgium. Pakatan Berriga.

3 Ogos 1914 April 1917

Jcrman mengisytiharkan perang Oktoher 1914 Arncrika Syarikat
terhadap Perancis yang ar Uthrnaniyah menyertai
Er.r.rpay rnenyertai
menl ebelahi Rusiu. peperangan dengan memihak peperangan dengan
Jcrman menceroboh Belgiurn untuk kepada Kuasa Tengah. memil.rak kepada
rnen) erang Perane is. Pakatan Berti_ea.

3A
KPM
 Berakhir Perang Dunia Pertama
Penglibatan Amerika Syarikat dalam peran-s nrembarva kejayaan kepada Pakatan Bertiga pada tahun
1918. Jerman kemudiannya dipaksa menandatangani gencatan senjata. Beberapa siri persidangan
dan perjanjian damai yang diadakan selepas tamat perang telah memberikan kesan kepada negara
di Eropah. Amerika Syarikat diiktiraf seba-eai kuasa besar dunia selepas Peran_e Dunia Pertama.

L?j 0amai Paris

ca Persidangan Damai Paris diadakan pada I B Januari 1919 untuk membincangkan syarat perdamaian
selepas perang. Syarat ini bertujuan memastikan Jerman tidak lagi menjadi ancaman kepada keamanan
di Eropah. Persidangan tersebut melahirkan Deklarasi 14 Perkara Woodrow Wilson, iaitu cadangan
Presiden Amerika Syarikat sebagai asas perdamaian. Deklarasi ini merangkumi dua prinsip utama.
iaitu penentuan nasib negara oleh rakyat sendiri dan sempadan negara berasaskan bangsa.

Perjanjian Versailles ditandatangani antara Pakatan Bertiga dengan Jerman pada 28 Jun 1919.
Berdasarkan perjanj ian tersebut. Jerman dikehendaki :
. Bertanggungjarvab terhadap kemusnahan akibat perang.
. Membayar pampasan kepada Pakatan Bertiga.
. Mengehadkan saiz angkatan tentera.
. Menyerahkan wilayah dan tanah jajahan kepada Pakatan Bertiga.
Perjanjian Versailles juga menetapkan penubuhan Liga Bangsa-Ban-esa untuk menggalakkan keamanan
dan kerj asama antarabangsa.

PETU NJ U K N0RWAY Lithuania, Estonia dan

r-r Wilavah diambil
I I daridada Jerman
Latvia menjad
yang merdeka
nega ta

u Zon Bebas Tentera

SWEDEN .i'
ESTONIA
J-l Negara Merdeka

;::'
&:
.--!-,
,I' ;Ii I Danzig menjadi
bandar bebas yan
TATVIA

MilMARI(
ditadbir oleh Liga
Diserahkan kepada TITHUAI{IA
Bangsa-Bangsa
Den mark
i.-.; i) Diserahkan
Schleswig kepada
Prussia Lithuania
Perjanjian damai ditandatangani diIstana ( Jlmur

Versailles, Paris, Perancis,pada28 Jun 1919. Rhineland menjadi

Zon Bebas Tentera POI.AND
Sumber: https://www.alamy.com. Dicapai pada JERMAN
2 September 2019.

&
Diserahkan
Saarland ditadbir oleh kepada Poland
Liga Ba ng

Jerman dikenakan tindakan sepe(i

Alsace
yang terkandung dalam Perjanjian PERANCIS
Versailles. B incangkan. Diserahkan
kepada Perancis
AUSTRIA HUt'IGARY

Perjanjian versailres Peta menunjukkan pengagihan wilayah Jerman berdasarkan Perjanjian

d ffi
Versailles.
Sumber'. Diubah suai daripada Cambridge IGCSE, 2016. Modern World
Histom. London: Hodder Education.
5A
KI'M
Kesan Perang Dunia Pertama
Perang Dunia Pertama memberikan kesan besar terhadap negara
Eropah. Negara kita turut terkesan akibat perang tersebut.

Perang Dunia Pertama telah menamatkan sistem pemerintahan Jerman menandatangani gencatan senjata.
beraja cli Jerman, Austria-Hungary, Rusia datl etllpayar Berakhimya Perang Dunia Pertama.
Uthmaniyah. Kerajaan Republik Jerman didirikan apabila S umbe r : https//www.alamy.com. Dicapai
Kaiser Wilhem II terpaksa turun takhta dan rnendapatkan pada 2 September 2019.

perlindungan politik di Belanda. Empayar Austria-Hungary

di bar.vah pemerintahan Dinasti Habsbr-rrg berakhir apabila q)
timbul pemberoutakan di rvilayah yang dikuasainya.
Revolusi yang tercetus di Rusia menumbangkan
pcrnelintahan beraja Tsar Nicholas II dan kerajaan komunis
pertama di dunia terbentuk di bar,vah pimpinan Vladimir
Lenin. Khalifah enlpayar Uthmaniyah, Sultan Mehmed VI
digulingkan dan kerajaan Turki bercorak republik diketuai
oleh Mustala Kemal Ataturk.

I
Keruntuhan empayar Austria-Hungary melahirkan ne-qara Mustafa Kemal Ataturk
baharu seperti Austria, Hungary, Czechoslovakia dan Presiden Republik Turki.
Yrigoslavia. Perpecahan empayar Rusia membar,va kepada Sumber'. Pusat Maklumat Utusan dan Unit
penubuhan negara baharu seperti Poland, Estonia. Ltrtvia dzrn Foto Utusan Melayu (M) Bhd

I-itlruania. Perpecahan empayar Uthmaniyah menyebabkan

rnuncul negara baharu seperti l-ebanon, Syria dan lraq.

Antara undang-undang berkaitan

dengan perang yang diluluskan:
. To Vest in the High
Bagi menyekat kebangkitan orang Melayu, Raja-raja Commissior E,xceptional
Nlelayu diminta menandatangani perisytiharan perang yang Por,ver in Time of Public
menyokong dan membcrikan taat setia kepada kerajaan British. Emergency Enactment 1914.
Pelbagai undan-e-undang yang berkaitan dengan . The Trading With Enemy
perang diluluskan oleh pentadbiran British, termasuk Enactment 1914.
memperuntukkan kuasa Pesuruhjaya Tinggi British untuk
. Thc Naval and Militarr
Nervs (Ernergency)
meletakkan negeri Melayu di barvah undang-undallg tentera
Enactment 1914.
.jika keadaan memerlukan. Aritin Mohd. Rus.
Sutnber: Ahnrad Karnal
Kemakmuran ekonomi negeri Melayu juga dimanipulasi "Perang Dunia Pertama clalam Se.iarah
oleh British. Wang hasil bijih timah dan -eetah digunakan untuk Tanah Melayu: Analisis Terpilih Mengenai
'Penglibatan' Ne,eeri-Negeri Melayu
membiayai operasi British dalam Perang Dunia Pertama. Bersekutu- l9l4-1918" dlm. Jurrtul
Se.juruh. Vol.ll No. 1t.2003.

Perang Dunia Pertama memberikan iktibar kepada kita

tentang kepentingan keamanan dunia. Namun begitu, Hasilkan satu peta pemikiran
perdamaian yang dicapai hanr a bersifat sementara. Dua yang sesuai bagi menggambarkan
puluh tahun selepas itu. Perang Dunia Kedua pula meletus. kesan Perang Dunia Pertama.

*AKPM
 - , Perang Dunia Kedua
Perang Dunia Kedua (1939-1945) berlaku di dua medan perrempuran, iaitu di Eropah dan Asia
Pasifik. Peperangan di Eropah tertumpu di negara Eropah dan utara Afrika, manakala peperangan
di Asia Pasifik pula tertumpu di Tanah Besar Asia dan Kepulauan Asia Tenggara. Peperangan
melibatkan dua pakatan, iaitu Kuasa Paksi dan Kuasa Bersekutu.

Faktor Tercetusnya Perang Dunia Kedua di Eropah

Perang Dunia Kedua tercetus akibat kemunculan idcologi baharu. ketidakpuasan hati terhadap
(Y' Per.janjian Versailles dan kegagalan Liga Bangsa-Bangsa.

Bagi mengatasi masalah yang wujud akibat kemelesetan

ekonomi. penduduk Itali dan Jerman mengadakan gerakan
politik radikal. Gerakan ini dipimpin oleh pemimpin nasionalis
t berfahaman melampau. iaitu fasisme di Itali dan nazisme
di Jerman.
ll'asism*
Gerakan fasisme di bawah pimpinan Benito Mussolini dan
parti Fasis berjaya menguasai kerajaan Itali pada tahun 1922.
Fasisme memberikan keutamaan kepada kepentingan negara
melebihi kepentingan individu dan percaya kepada nasionalisme
melampau termasuk berperang bagi meningkatkan imej negara.
Bagi memulihkan semula imejnya, Itali meluaskan tanah
jajahan densan menguasai Habsyah (Ethiopia) dan Albania.

Tentera Jerman menduduki Rhineland
semula pada tahun 1939.
Sumber: https://www.alamy.com.
pada 2 September 2O19.
Perang Dunia Kedua tercetus
kerana isu dalam Perang Dunia
Pertama yang gagal diselesaikan.
Bahaskan.
It[azisnrt'
Gerakan nazisme di barvah pimpinan Adolf Hitler dan parti
Nazi berjaya membentuk kera.jaan di Jerman pada tahun 1933.
Nazisme rnengagungkan bangsa Jerman. Hitler berusaha
untuk memulihkan nasionalisme Jerman dengan mengetepikan
Perjanjian Versailles. Hitler membina angkatan tentera semula
dan seterusnya menduduki Rhineland semula, wilayahnya yang
hilang melalui Perjanjian Versailles.
Dicapai
o Ketidakpuasan Hati terhadap Perianjian Uersailles
Jerman sebagai negara yang kalah dalam Perang Dunia Pertama
mengang-qap Perjanjian Versailles tidak adil dan menjejaskan
kedaulatan nesaranya. Selain kehilangan tanah jajahan,
pampasan perang yan-s tinggi dan perlu dibayar menyebabkan
Jerman mengalami kemelesetan ekonomi dan inflasi yang teruk.
Itali seba-sai ne-eara yans menyertai Pakatan Bertiga
dalam Perang Dunia Pcrtama juga tidak berpuas hati terhadap
Perjanjian \-ersailles. Itali tidak berpuas hati kerana tidak
diberikan tanah jajahan baharu seperti yang diperoleh Perancis
dan Pi-rland.

trA KPM
 Liga Bangsa-Bangsa berperanan untuk memastikan keirmanan dunia dan mewujudkan kerjasama
antarabangsa. Namun begitu. kegagalan Liga Bangsa-Ban-usa dalam usaha menguatkuasakan
perjanjian pelucutan senjata dan menangani krisis pL'ncerobohan yang berlaku selepas Perang Dunia
Pertama menyebabkan dunia terdedah kepada konflik benerusan dan mengakibatkan meletusnya
Perang Dunia Kedua.

MM Frllqq@t@@

Cabaran Liga Bangsa-Bangsa selepas Perang Dunia

Pertama. (.)
Krisis Manchuria (1931-1933)
. Jepun menakluki Manchuria, iaitu wilayah di bawah
penguasaan China.

Perjanjian Pelucutan Senjata (1932-1934)

. Jerman keluar daripada Liga Bangsa-Bangsa dan
memperbesar angkatan tenteranya secara terbuka.

Krisis Habsyah (1935-f 936)

. Itali menyerang Habsyah di Afiika.

Setem pos Jertnan 1938 merrrikrrn

hubungan erat Hitler dan Mussolini.
Slogan di atas setem membarva makrud:
"Dua orang dan satu perjuangan."
S unbe r: https://rvww.alamy.crlrrl. Dicapai pada
2 September 20 1 9.

Kami gagal. Kamitidak dapat rengaml

smangat anda untuk berptrarq. Kuasa utama dalam Perang Dunia
Kedua
Kuasa Kuasa
Paksi Bersekutu
Britain
Jerman
SENJATA Amerika Syarikat
Itali
1$4 Perancis
Jepun
Rusia

f,"'#?,'i
J Membuat lnterpretasi
''} "'

Apakah mesej yang ingin disampaikan

melalui ilustrasi berkaitan dengan
Perjanjian Pelucutan Senjata I 934?
Ilustrasi menggambarkan kegagalan Liga Bangsa-Bangsa melaksanakan
Perjanjian Pelucutan Senjata I 934.
Sumber: Diubah suai daripada Cambridge IGCSE, 2016. Modern World History-.
London: Hodder Education.

sA
KPM
 Perang Dunia Kedua di Eropah
Perang Dunia Kedua di Eropah meletus apabila
Jerman menyerang Poland pada bulan September
1939. Peristiwa tersebut menyebabkan Britain dan
Perancis mengisytiharkan perang terhadap Jerman.

oa r Sclepas peperangan diisytiharkan. Jeman memulakan

serangan Jii:i.: :';..,:.;,r: bagi menakluki ne-gara di Eropah
ao Barat. Jerman berjaya menawan Poland, Denmark,
CO Norway, Belanda, Belgium, Luxembourg dan
Perancis. Jerman menguasai hampir keseluruhan
negara di Eropah Barat menjelang pertengahan
I tahun 1941.

T Jerman melancarkan serangan udara dan laut terhadap

Poster propaganda peran e Rusia yang bermaksud
"Rusia bebas daripada penaklukan Jerman''.
.\ttrnbtr: https:/i s u u.alan'r\..ont. Dicapai pada
I September 20 I 9.
Britain pada bulan September 1940 sehingga br.rlan
Jun 1941. Jerman menyerang dan memusnahkan
pelabuhan, kawasan perindustrian dan pertahanan
udara Britain. Serangan tersebut telah menjejaskan
ekonomi Britain.

QPenyertaan ltali dalam Perang di Eropah

Operasi Barbarossa
. Hitler mengarahkan lebih tiga juta
tentera menverans Rusia dengan
dibantu oleh 3-i-50 kereta kcbal dan
2270 kapal terbans.
. Operasi disertai t-rleh renrera
Finland. Hungan dan Ronrania.
Sumber: Smithsonian.lrr. j lt. ,...r ilr,11
The Definitire li-t;11;i ff '; '' \:
Publishing.
Itali " sekutu Jerman mengisytiharkan perang
terhadap Britain dan Perancis pada bulan Jun 1940.
Tentera ltali menyerang Perancis melalui arah selatan.
manakala tentera Jerman menyerang Perancis dari
arah utara.
Qserangan Jerman ke atas Rusia
Setelah menguasai Eropah Barat. Jerman telah
'. \-Lrrk: DK melancarkan Operasi Barbarossa. iaitu serangan
besar-besaran untuk menawan Rusia. Hitler ingin

-u
menguasai Rusia, iaitu empayar terbesar di Eropah
untuk mencapai cita-citanya menguasai seluruh
Eropah. Operasi ini menyasarkan bandar utama
di Rusia, iaitu Leningrad, Moscorv dan Stalingrad.
fJ#;:r.'r":i':- bc-Itt-I.:1.-:,..: .: -.--
-.,r:t kiIat.
Kapal terhlrri .r -"". '- ---,'nr
sasafan musuh. Jrii.*: -. -,. .ir,::,-iilt

M KPM
 t\4
\9
\ \ cr o\

+'
U

I ts!
1"\
N \l
qV
tAUTAtl \ \ i3
ll'ltAN C
ATLAI'lTll( s \3

il il a"
0
.S'-nusta
-1
U

DEN aMoi(orv
N
tl

Warsaw

M JERMAN
.* \ C.)
T
RG
o
ich O
{
PERANCIS
ROMANIA
AU

sEPAr{Yor
(:,
G #
c=
o TURKI
LAUT
A.
MEDIIERRAI{EAN

o
t1d:: D
r":
ATGERIA

--- MAGHRIB|
I.IBYA

Peta menunjukkan lokasi Perang Dunia Kedua di Eropah (1939'1941).

Suntber: Diubah suai daripada Smithsonian, 2O15. World lVar II The Definitive

a
Visual History. Nerv York: DK Pubtishing.

PETUNJUK

Kuasa Paksi
,&. Wilayah dikuasai oleh Kuasa Paksi
"#rq6,
t ml
,*., ,,1::, Kuasa Bersekutu
/w
Negara Berkecuali

Kemaraan Kuasa Paksi

Bandar yang musnah akibat dibom

Hitler di hadapan Tower. Paris berjaya

menawan Perancis.
S u ntb er : https://www,alamy.com. Dicapai pada 2 September 2019.
ffit
*A
KPM
 Berakhir Perang Dunia Kedua di Eropah
Ke rjasama kuasa besar dan keberkesanan strategi serangan balas rrembarva kejayaan kepada Kuasa
Bersekutu. Kemenangan pihak Bersekutu memberikan iktibar kepada kita tentang kepentingan
bekerjasama dan bermuafakat dalam menghadapi cabaran.

Keriasama Kuasa Besar

Presiden Amerika Syarikat, Franklin Roosevelt dan Perdana Menteri Britain, Winston Churchill
(Y' sering bertemu untuk membuat keputusan politik dan ketenteraan. Kemudian, kerjasama ini
melibatkan Presiden Rusia, Joseph Stalin.
Di medan peperangan, tentera Bersekutu daripada ketiga-tiga perkhidmatan, iaitu tentera
darat. udara dan laut beroperasi di bawah Komander Tertinggi Bersekutu yang diketuai oteh
Amerika Syarikat.

*tE&.
a
{.. +,p\
t

at |+*:'
,l
i l- r '
'F ";:'
&
$
#
ri , I
*'4
,ij

.€

Tiga tokoh kuasa besar dunia yang terlibat dalam Perang Poster propaganda pihak Bersekutu menentang Jerman
Dunia Kedua. Joseph Stalin (kanan), Franklin Roosevelt dalam Perang Dunia Kedua di Eropah.
(tengah) dan Winston Churchill (kiri). bertemu di Yalta, Sumber: hnps://wwrv.alamy.com. Dicapai pada 2 September 2019.
Rusia, ketika Perang Dunia Kedua.
Sumber'. Khasnor Johan, et al.,1996. Sejarah Peradaban Dunia.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Keberkesanan Strategi $erangan

Kesilapan Kuasa Paksi membuat keputusan politik dan ketenteraan dalam operasi menawan Rusia
membawa kegagalan.
Sementara itu, Kuasa Bersekutu pimpinan Amerika Syarikat memperlihatkan keunggulan
dalam perancangan ketenteraan, terutama kejayaan operasi pendaratan tentera Bersekutu
di Normandy, Perancis.

a
Serangan terhadap Rusia berjalan lancar pada peringkat awal. Walau bagaimanapun, Jerman
kehilangan banyak nyawa tenteranya apabila perang melewati dua musim sejuk di Rusia.
Tempoh perang yang panjang ini menyebabkan tentem Jerman kehabisan peluru, minyak dan
makanan yang akhirnya melemahkan semangat tentcranya" Jeneral Jerman, Friedrich Von paulus
mengingkari perintah Hitler untuk meneruskan peperangan dan menyerah kalah kepada tentera
Rusia di Stalingrad pada bulan Januari 1943.

'A
KPM
 \J

BRITAIN
BETGIUM

Calais
a
SETAI Lille
INGGERIS
Lokasi
Tentera Jerman
2 4 5

o Dieppe O Amiens

Le Havre PERAT.ICIS

a Rouen (.)

I Paris
Sungai Seine

Pendaratan Tentera Bersekutu di Normandy

-r'li" Pendaratan Tentera Uddra

1. Pantai Utah (Tentera Arnerika Syarikat)
2. Pantai 0maha (Tentera Amerika Syarikat)
3. Pantai Gold (Tentera British)
I KerrrrrnTentera Bersekutu 4. Pantai Juno (Tentera Kanada)
5. Pantai Sword (Tentera Brilish)

Peta pendaratan tentera Bersekutu di Normandy, Perancis.

Sumber'. Diubah suai daripada Joy Moreira, 2000. WorM in Transitton Perspective on Modern World Hisrory. Singapura: EPB '

Melalui operasi yang diberikan nama kod "D-Day", tentera Bersekutu berjaya mendarat
di Normandy, Perancis, pada Jun l9M.Tentera Bersekutu berjaya memperdayakan tentera Jerman
dengan menyebarkan maklumat yang meyakinkan tentera Jerman bahawa pendaratan tentera
Bersekutu akan berlaku di Calais, bukannya di Normandy.
Kejayaan tersebut meningkatkan semangat tentera Bersekutu dan menjadi titik tolak kepada
kejayaan membebaskan Perancis dan negara Eropah Barat daripada penaklukan Jerman.
Kejayaan operasi "D-Day" membolehkan tentera Bersekutu memasuki Jerman dari arah barat.
Pada masa yang sama, tentera Rusia menyerang Jerman dari bahagian timur. Kematian Hitler pada
bulanApril 1945 telah mengubah landskap perang di Eropah. Jerman kemudiannya menandatangani
perjanjian menyerah kalah, sekali gus menamatkan perang yang berlangsung selama enam tahun
di Eropah
;' 'o
821 I
Kejayaan dzrlam perang di Eropah membolehkan Secara berkumpulan, kaji peta pendaratan tentera
tentera Bersekutu memberikan perhatian Bersekutu di Normandy.
kepada peperangan di Asia Pasifik dalam usaha Bincangkan strategi yang membawa kejayaan
menghadapi kemaraan tentera Jepun. tentera Bersekutu di Normandy yang menjadi
titik tolak kepada kejayaan tentera Bersekutu.
.,,. Jelaskan ketokohan pemimPin
i'r Kuasa Bersekutu dalam Perang
'-. -"-
" Dunia Kedua tli Eropah.

6a
-)-
KPM
 ffii Perang Dunia Kedua di Asia Pasitik
Perang Dunia Kedua di Asia Pasiflk (1941-1945) juga dikenali sebagai perang pasiflk. pertempuran
ini berlaku di Lautan Pasiflk, TanahBesar Asia dan Kepulauan Asia Tenggara. perang pasiflk
berpunca daripada kemunculan Jepun sebagai kuasa tentera di Asia yang menjalankan imperialisme
di rantau Asia Pasifik.

Peluasan Kuasa Jepun

6a Pembaharuan Meiji telah membawa pemodenan sehingga Jepun muncul sebagai negara industri
dan memiliki kuasa ketenteraan yang setaraf dengan kuasa Barat. Demi memenuhi keperluan
ekonomi dan ketenteraan serta perkembangan politik dalam negara, Jepun melaksanakan dasar
peluasan kuasa.

miltil
f
Peluasan kuasa Jepun berkait dengan keperluan perindustrian, pengaruh golongan tentera
dan mewujudkan orde baharu Asia.

Keperluan Perindustrian
Pada akhir abad ke-19, Jepun sebagai sebuah kuasa industri berusaha mengurangkan
pergantungan kepada negara Barat untuk mendapatkan bahan mentah. Jepun
memerlukan r.vilayah yang dapat membekalkan bahan mentah dan menjadi kawasan
pasaran bagi mengembangkan lagi perindustrian.

Pengaruh Golongan Tentera

Pada abad ke-20, Jepun mempunyai angkatan tentera
paling moden di Asia. Jepun semakin agresif apabila
golongan tentera menguasai politik pada tahun 1932.
\ Goiongan tentera berpendapat bahawa masalah ekonomi

7
Jepun boleh diselesaikan menerusi penaklukan kawasan
yang kaya dengan bahan menrah dan boleh menjadi .* *
.*
ka,uvasan pasaran. Pada Oktober 1941 ,Jeneral Hideki Tojo
menjadi Perdana Menteri Jepun dan mengheret Jepun
ke kancah peperangan.

Peluasan kuasa Jepun sehingga Perang

Dunia Kedua Orde Baharu Asia
1910 Jepun mcneuasli Korea.
Di bawah pengaruh tentera, dasar luar Jepun
1932 Jepun menduduki Manchuria. terarah kepada matlamat mengembangkan
kuasa, mewujudkan kebebasan ekonomi dan
I
t931 Jepun menduduki China
menentang imperialisme Barat.
t94t Jepun menciuduki Indochina.
Jepun mewujudkan orde baharu di Asia
Timur yang merangkumi Jepun, Korea, China
dan Manchuria ke dalam satu blok ekonomi.
Orde tersebut kemudiannya dikembangkan
ke seluruh Asia.

6A
KPM
 I I *(>
Setelah menguasai Korea, Manchuria dan China, Jepun $.)r<it h*hilnr bemaksud rancangan
menguasai kawasan strategik di Laut China Selatan Jepun untuk menyingkirkan kuasa
termasuk Pulau Hainan dan Indochina. imperialis Barat di Asia dan
Dasar peluasan kuasa Jepun telah mendapat reaksi menganjurkan perkongsian kuasa
serta kekayaan yang lebih adil
daripada pihak Bersekutu. Amerika Syarikat, British dalam kalangan negara di Asia.
dan Belanda mengenakan sekatan ekonomi untuk
menghalang Jepun daripada memperoleh bahan mentah 3ir'lriit:in <kticttll:-ti ialah tindakan
yang diperlukan untuk industri dan operasi perang. menghentikan perda-gangan serta
mernbekukall semua harta rnilik
Jepun di lvilayah yang dikuasai oleh
British. Anrerika Syarikat dan Belanda.
C.)
Sebagai jalan keluar daripada sekatan ekonomi pihak
Bersekutu, Jepun merancang untuk menguasai wilayah
di selatan merangkumi Asia Tenggara yang kaya
dengan bahan mentah seperti bijih timah, getah, bauksit
,@
I'akatan l'iga Negara
dan petroleum. Pada tahun 1940. Jepun telah
Dari aspek ketenteraan, pakatan dalam Kuasa Paksi menanciatangani perjarrjian Pakatan
membolehkan kerajaan Jerman menghantar pakarnya Tiga Ncgara clencan Jernran tlatt
ke Jepun. Pakar ini dihantar untuk mengkaji serangan Itali ranc menjaclikan -lepun tcrikrt
terhadap wilayah selatan dan membantu perkembangan dengan Kuasa Paksi.

industri pembuatan kapal terbang Jepun.

Hirsrat Jepun membentuk pernerintahan baharu di Asia Pasiflk mencapai kemuncak apabila
nrndingan di Amerika Syarikat untuk menamatkan sekatan ekonomi terhadap Jepun menemui
-]
llan buutr-r. Berikutan kegagalan rundingan tersebut, arahan serangan serentak terhadap Asia
Pa.itik dikeluarkan oleh pemerintahan tentera Jepun pada Disember l94l .

.n!

,b,,

--t 3

I
%

t
I
W
%"
w
 , a
, a)
a

MONGOTIA MANCHU

Peking

CHINA

6A
g
o
Chungking

n
: uam
I
I
I
Saigon LAUIAN PASIFIK

I
t
I
I
* t m
t
m i o
t s !
a ,
ru ari
s
,
\ Papua
&
*tr
a

*#
Qb*d*
ts DO

n
Laut Coral

Cai
Townsville
AUSTRATIA

Bermula Perang Dunia Kedua di Asia Pasifik

Perang Dunia Kedua di Asia Pasifik bermula apabila Jepun menyerang Tanah Melayu dan pearl
Harbour, Harvaii, iaitu pangkalan tentera laut Amerika Syarikat di pasilik. Seransan tentera
Jepun terhadap Pearl Harbour bertujuan melumpuhkan armada laut Amerika Syarikat tli pasifik
yang boleh menjadi penghalang kepada peluasan kuasa Jepun di Asia pasifik.
Seterusnya, serangan dilakukan ke atas rvilayah jajahan Arnerika Syarikat. Britain dan
Belanda yang lain seperti Filipina, Hong Kong, Pulau Guant dan pulau Wake. Serangan tersebut
membawa penglibatan Amerika Syarikat dalam perans cli Asia pasifik apabila mengisytiharkan
perang terhadap Jepun. Dengan strategi yang berkesan dan pen-cuasaan seransan melalui
laut, darat dan udara, Jepun berjaya membentuk empayar yanu luas di Asia pasifik menjelang
Apr1l1942.

BA KPM
 *
I
u
I fl e ois. rct Pendaratan Jepun di Kelantan

, fl aois.teat Jepun menyerang Pearl Harbour

, B T
I $ ro ois. re+r Jepun mendarat di Pulau Guam
I
Ir I r lrr I
f,l
to ois.

zz ois. te+t
teat Jepun menguasai Miri

Pendaratan pertama Jepun di Filipina

I zl ois. re+r Pulau Wake jatuh selepas serangan kedua Jepun

I I zs ois. te+t Hong Kong menyerah kalah

: E 2Jan.1942 Manila dikalahkan

a
$l2Jan.1e42 Jepun menakluk Burma (^,
-4-*.t
E }'
I
[Q telan.tg+2 Jepun menguasai Sandakan
o\
1
tt O m ts r.o. tc+z Singapura dikalahkan
Pearl nrrlor, I
t D'tct"b.Eqz Jepun mengebom Danivin
t l
a
Feb.$a2 di laut Jawa, Jepun mengalahkan
fi27 Pertempuran
tentera Bersekutu

I
C
fr zarca.n+z Jepun menyerang Jawa

J
o t;
o PEIUI,IJUK
a Di bawah Kawalan Jepun Disember 1941
',I r r r r !i bawah Kawalan Jepun Jun Berdasarkan rnasa Tokyo sebagai Garisan Tarikh
- 1 942
Antarabangsa. Perang Dunia Kedua di Asia Pasifik
Serangan dan Pendaratan Jepun bermula dengan pendaratan tentera Jepun di Kota
-|
lll) Laluan Kapal Perang ke Pearl Harbour Bharu. Kelantan.

* Pertempuran Laut Masa Tokyo pada 8 Disember 1941

* Serangan Bom Udara
Peta serangan tentera Jepun dalam Perang Dunia Kedua
di Asia Pasifik pada tahun 1941-1945.
Swnber'. Diubah suai daripada Smithsonian, 2015. World War
IIThe Definitive Visual History. New York: DK Publishing.
Perang Dunia Kedua yang merangkumi
perang di Eropah dan di Asia Pasilik telah
mengorbankan hampir 75 juta nyawa
manusia dan membawa kemusnahan
harta benda. Peperangan menyebabkan
kematian, kesengsaraan, kelaparan,
ketakutan. kezaliman dan kemiskinan.
Kita sewajarnya mengambil iktibar
daripada peristirva Perang Dunia Kedua
untuk menghargai nikmat keamanan dan
belajar untuk hidup bersama-sama dalam
keadaan aman dan harmoni.
2:15 pagi Jepun mendarat di Pantai Kuala Pak
Amat yang terletak di antara Pantai
Sabak-Pantai Badang, Kota Bharu.
Kelantan.
3:25 pagi Jepun menyerang Pearl Harbour,
Hawaii.
4:00 pagi Jepun mendarat di Singgora,
Thailand.
Sumber: Ian Ward dan Ralph Modder, 1991 . Bartlefield
Guide to the Japanese Conquest of Malaya and Singapctre,
December 194 l-Februarv 1942. United Kinsdom:
Ashgate Publishing.
IFJM@
Larvati mana-mana muzium yang berdekatan
dengan tempat anda. Kumpulkan maklumat
berkaitan dengan artifak, gambar dan maklumat
Perang Dunia Kedua di Asia Pasifik.
rrT:**:i
Kirakan tempoh masa yang diambil oleh tentera
Jepun untuk membentuk empayar yang luas di Asia
Pasifik pada tahun 1942.

A
KPM
 D) Faktor Kedatangan Jepun ke l{egara Kita
Serangan tentera Jepun bermula di Tanah Melayu pada 8 Disember 1941, manakala serangan
terhadap Sarawak dan Sabah bermula pada l6 Disember 1941.
Kedatangan Jepun ke negara kita bertujuan memenuhi keperluan ekonomi dan kepentingan
strategik ketenteraan akibat sekatan ekonomi yang dikenakan oleh pihak Bersekutu terhadap
Jepun. Dalam usaha menjayakan misi ini, Jepun menggunakan propaganda seperti penggunaan
slogan "Semangat Asia" dan "Asia untuk Orang Asia". Propaganda Jepun menanamkan semangat
antipenjajah Barat dan menonjolkan imej Jepun sebagai pembela negara Asia.
(Y)

Eksploitasi Sumber Bahan Mentah

a
\,EY.,Srr*l* uit Jepun ingin mengeksploitasi kekayaan bahan
mentah di negara kita untuk keperluan
perindustrian ekoran Pembaharuan Meiji dan
operasi ketenteraan Jepun. Tanah Melayu
merupakan pengeluar Lltama bijih timah dan
getah di dunia, selain menghasilkan emas, bijih
besi, arang batu dan bauksit.
Sasaran utama Jepun di Sararvak untuk
mendapatkan sumber minyak. terutama di Miri
dan Lutong.
Pendudukan Jepun terhadap negara kita
merupakan sebahagian daripada rancansan
menjayakan pembentukan kawasan Lingkungan
Sekemakmuran Asia Timur Raya untuk
Poster propaganda tentera Jepun tertera dalam tulisan rnengLrkuhkan ekonomi Jepun.
Jawi, "Ya Allah, terpeliharalah kami oleh tentera Jepun
daripada aniaya".
Sumber. Diubah suai daripada Bob Reece, 7998. Masa Jepun:
Sarawak UnderThe Japanese 1941-1945, Kuching: Sarawak
Literary Society.
-.*:-E Kepentingan Strategik Ketenteraan

Kedudukan strategik negara kita sesuai untuk

7T ketenteraan Jepun. Di hujung Semenanjung
Glob memaparkan kawasan
Lingkungan Sekemakmuran Tanah Melayu terletak pangkalan tentera laut
Asia Timur Raya. British. iaitu Singapura. Penguasaan terhadap
pangkalan tentera laut tersebut penting untuk
membuka laluan penguasaan Jepun terhadap
;ilia tela-qa rninyak di Sumatera. Penguasaan
terhadap Pulau Borneo pula penting untuk
menjayakan operasi penaklukan tentera Jepun
t_
di Pulau Jar.va.
:

Tentera Jepun menggunakan strategi serangan

kilat, iaitu gerakan menyerang dengan kombinasi
angkatan tentera darat. udara dan laut untuk
[lenawan Tanah Melayu.

6A
KPM
 Serangan Jepun terhadap Negara Kita
Serangan Jepun di Tanah Melalu ben.t.tui.r,ieng.rtt pendirratan serentak tentera Jepun di Pantai
Kuala Pak Amat, Pantai Sabak. Kota Bharu dr.in Thailind rSinsgora dan Patani) pada 8 Disember 1941.
Keseluruhan Tanah Melayu jatuh ke tansan tcrt-ra Jepun apabila Singapura berjaya ditawan pada
l5 Februari 1942.
Tentera Jepun mendarat di Kota

Tentera Jepun yang mendarat

\\
I,L Slnqq 0ra
(B Dis l 94 1) a
+
+
Bharu, Kelantan, kcmudian mara
ke selatan mengikut jalan darat
cii Thailand memasuki Kedah, Pata n i
di negeri-negeri pantai timur.
berpecah kepada dua pasukan
Jitra
(B Dis\] 1{
untuk mara ke selatan. (12 Dis Kota Bharu Kapal Repulse dan Prince
1

. Alo r,Seta
a
Dis. 1941)
o.f Wales digerakkan untuk (.)
13 Dis:,1941
menyekat kemaraan Jepun
Satu pasukan ke Pulau Pinang Pulau Pina tetapi ditenggelamkan oleh
dan meneruskan kemaraan (17 Drs. 194
I ooh tentera Jepun di perairan
mclalui pesisiran pantai barat. (26 Drs 1941) Kuantan.
River

Sepasukan lagi mengikuti

n.1942) v a Kuantan
I
(31 Dis. 1 941 )
jalan darat menuju bandar Port Swetten la Lumour
utama di negeri-negeri pantai (10Jan.1942 a

barat.
(1i Jan.19 42\
lVersino 6t&\,***l
(28 Jai.1942)
Arah kemaraan
*Jepun
-.-
tentera IV uar
6Jan.19 42 Wji)
Serangan tentera Jepun il?l,,A,?,ril?wli|,
Batu Pahat
(21 Jan.1942)
ke atas Sarawak dan Sabah g! Kedudukan tentera
bermula dengan pendaratan
Y British Johor Bahru
Kapal perang Jepun
(31Ja n.1942) Singapura (15 Feb. 1942)
diMiri.
Peta kemaraan tentera Jepun menguasai Tanah
Sepasukan tentera Jepun mara menduduki Kuchin-e
Melayu dan Singapura.
dan Sibu. Sepasukan lagi tentera Jepun mara ke Sabah Sumber: Diubah suai daripada Ian Ward dan Ralph
mclalui Labuan clan menduduki bandar utama di Sabah. Modder, 1991. Battlefield Guide to the Japanese
Pendudukan Jepun di Sandakan melengkapkan kempen Conquest of Malaya and Singapore, December
194l-February 1942. United Kingdom: Ashgate
serangan tentera Jepun di Sabah. Publishing.

r{Ps 'i
sj'' Memahami Kronologi
Tentera Jepun berlepas dari " 'l,nd
Te Iuk Cam Ranh (Vietnam)
dan rnendarat di Miri. Berapa lamakah jangka masa yang
Labuan
(1 Jan. 1942 Sa n
diambil oleh tentera Jepun untuk
a (1 9 Jan. 1 menguasai seluruh Tanah Melayu
(5 Jan. 942)
1
dan Singapura'?
IAUT CHINA SELAIAN
SABAH

iri
(16 Dis. 1941)
1. Dengan menggunakan pelbagai
sumber, kurnpulkan maklumat
berkaitan den-ean serangan tentera
Kuchr nq SARAWAK Jepun dari aspek:
(24 Dis 1941
Sibu . Strategi serangan
(27 Dis 1941) PETUNJUK . Peralatan perang
+ . Semangat tentera Jepun
Arah kemaraan tentera Jepun
2. Bentangkan dapatan anda
Pergerakan tentera Jepun di Sararvak dan Sabah di dalarn kelas.

sg
Kl)\l

:--
::-
:
=-
:-:-
:-
--
:-:-
 ffiJ Dasar Pendudukan Jepun di llegara Kita
Setelah menduduki negara kita, Jepun memperkenalkan pemerintahan tentera. Dasar pemerintahan
tentera Jepun diterima daripada Panglima Agung Japanese Southern Army untuk dilaksanakan
di Tanah Melayu, Sarawak dan Sabah. Dasar pendudukan Jepun di negara kita dapat difahami
melalui dasar pentadbiran, ekonomi dan sosial.

Pentadbiran
tY, $

Pentadbiran Tentera Jepun

Tentera Jepun memperkenalkan Pemerintahan Tentera Tanah Melayu. Pada peringkat awal, Tanah
Melayu digabungkan dengan Sumatera di bawah satu pentadbiran untuk membentuk Kawasan
Pertahanan Khas dan diletakkan di bawah pentadbiran pasukan tentera Jepun ke-25 yang berpusat
di Singapura.
Pada April 1944, Tanah Melayu dan Sumatera ditadbir secara berasingan kerana terdapat
perbezaan sistem politik dan ekonomi yang ketara di bawah pentadbiran British dan Belanda
sebelum perang. Sumatera kemudiannya diletakkan di bawah pentadbiran tentera Jepun ke-25 yang
berpusat di Bukit Tinggi, Sumatera. Tanah Melayu pula ditadbir oleh pasukan tentera Jepun ke-29
yang berpusat di Taiping, Perak.
Singapura yang dikenali sebagai Syonon-to (Pulau Cahaya Selatan) diasingkan pentadbirannya
dari Tanah Melayu yang dikenali sebagai Malai Bctru (Melayu Baru). Negeri Melayu, iaitu Perlis,
Kedah, Kelantan dan Terengganu dipindahkan di bawah pentadbiran kerajaan Thailand.
Sarawak, Sabah dan Brunei pula digabungkan menjadi satu unit pentadbiran yang dikenali
sebagai Kita Boruneo dan diketuai oleh Gabenor Jeneral serta diletakkan di bawah pasukan tentera
Jepun ke-37 yang berpusat di Kuching.

,:.
,* :
1*

:.'
\f}
t.*
ffi
7

t&'

I
,t

I,

Kempeitai
Pasukan polis tentera yang clitubuhkan untuk
menjaga kepentingan pentadbiran tentera
Jepun. Pasukan ini bertindak sanas dan kejant.
menycksa dan membunuh sesiapa vane
Pembentukan pentadbiran tentera Jepun di Borneo Utara
pada Ogos 1942.
Sumber'. Bob Reece, 1998. Masa Jepun: Sarawak Under The Japanese
I 94 I-I 945. Kuching: Sarawak Literzry Society.

disyaki sebagai antipentadbiran tentera Jepun.

lA
KPM
Dasar terhadap Raia-raia Melayu
Pentadbiran tentera Jepun mengiktiraf kedudukan Raja-raja Melayu sebagai ketua dalam hal ehwal
agama lslam dan adat Melayu serta diberikan bavaran pencen seperti sebelum perang. Kedudukan
baginda sebagai sultan di negeri masin-s-masing diletakkan di bawah pengawasan Gabenor
Jepun. Pengiktirafan tersebut dibuat semasa persidan-ean Raja-raja Tanah Melayu dan Sumatera
di Singapura pada bulan Januari L943 .

Dasar terhadap Kepimpinan Tempatan *t

Pentadbiran tentera Jepun memberikan peluang
kenaikan pangkat kepada pemimpin tempatan !l
yang berpendidikan dan berpengalaman ke jawatan (.)
yang lebih tinggi. Langkah tersebut bagi mengatasi
masalah kekurangan pegawai dan mendapatkan
,tr,t, -:: t!
JT
sokongan penduduk. Pentadbiran tentera Jepun
menubuhkan Institut Latihan Pemimpin-pemimpin ffi;betatin Koa Kunrenjo. Lulusan institut latihan ini
Muda atau Koa Kunrenjo untuk melatih dan i$diberikan jawatan dalam pentadbiran kerajaan. Koa
,SlKunrenjo ditubuhkan di Singapura, Melaka dan
menanamkan semangat memperjuangkan cita-cita $Pulau Pinang.
politik Jepun dalam kalangan penduduk tempatan. :W:Sumber: Ramlah Adam, 2001 . Sejarah Tingkatan.l. Kuala
iffi,I-umpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

I
Akibat kemelesetan ekonomi, pentadbiran tentera Jepun melaksanakan sistem ekonomi
kawalan. Rancangan Pengeluaran Lima Tahun dan Jawatankuasa Penyelidikan Bahan
diperkenalkan untuk mengawal selia pelupusan barangan dan membuat penyelidikan kegunaan
baharu bagi sumher tempatan.
Rancangan Perindustrian Lima Tahun diperkenalkan untuk membangunkan industri
tempatan dan memastikan penggunaan optimum daripada peralatan dan kemudahan sedia ada.
Mata rvang Jepun dicetak menggantikan mata wang yang digunakan oleh British.

Apakah kesan penggunaan mata

rvang Jepun yang dikenali sebagai
"wang pokok pisang"?

Mata wang Jepun yang dikenali sebagai "wang pokok pisang". Mata
wang Jepun dicetak tanpa kawalan menyebabkan berlaku inflasi kerana
terlalu banyak wang tetapi kekurangan barangan di pasaran.
Sumber: Ramlah Adam, 2007. Sejarah Tingkatan 3. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka-

?A
KPM
 ,@Pendidikan menekankan
Jepun (Nippon Seishin). menghormati
kebudayaan dan Maharaja Jepun
(Tenno Heika).
a Pengajaran bahasa Jepun (Nippon Go)
(Y' dijalankan secara meluas untuk menjadikan
balrasa Jepun sebagai Lin54uu .franc'ct
dalam Lingkungan Sekemakmuran Asia
Timur Raya.
Sekolah bermula dengan perhirnpunan
pagi menghadap arah negara Jepun
dan menyanyikan lagu kebangsaan
Jepun (Kimigayo).
Pentadbiran tentera Jepun secara halus
memanipulasi pegalvai agama untuk
tujuan propaganda Jepun.
Pegawai agama diminta rnenyampaikan
hal yang diputuskan oleh tentera Jepun
dalam kelas agama di masjid dan surau.
Masjid digunakan untuk menyampaikan
titah sultan bagi menyokong dasar Jepun
sepefii menambah pengeluaran makanan
dan tidak menyebar khabar angin.
semangat
Pendtdikan
Jepun bertindak menutup sekolah Inggeris
dan Cina. Terdapat bangunan sekolah tersebut
digunakan untuk keperluan pentadbiran tentera
Jepun. Sistem persekolahan Jepun diperkenalkan
untuk membentuk semangat persaudaraan sejagat
(Hakko lchiu), mencapai teknologi industri,
meningkatkan disiplin dan menerapkan nilai
Jepun. Tentera Jepun berusaha untuk memupuk
nasionalisme Asia, menghapuskan pengaruh
Barat dan menanam kesetiaan kepada Jepun
bidang Pendidikan
::::,:i F4W
$ikap Jepun terftadap Aqaraa
Bagi membendung kegiatan penentangan
terhadap pendudukan Jepun, tentera Jepun
menghormati agama Islam dan adat Melayu serta
tidak campur tangan dalam adat resam tempatan.
Kelas pengajian al-Quran dan sekolah agama
juga diteruskan semula. Majlis Agama Negeri
dibentuk dan persidangan agama Islam diadakan
di Singapura dan Kuala Kangsar.
ffi6ry@

fiatu*n *iaer Pemqhasi*i!fi fuTakan*n

Pentadbiran tentera Jepun memperkenalkan Ordinan

Kad catuan makanan dikeluarkan olch Pejabat
Kaw'alan Makanan untuk merckodkan tarikh,
jenis dan kr-rantiti barang yang diperoleh penduduk.
Suntbt'r: Rantlah Aclirrn. )001 . Se.juralr 'littg,futtatt
Kuala Lunrpur: Dervan Bahasa dan PLrstaka.
Karvalan Barangan dan Bahan Penting untuk
mengar,val bekalan barangan akibat kekurangan
makanan. Catuan makanan dikuatkuasakan untuk
mengarval penjualan barangan keperluan asas
seperti beras. garam dan gula. Pentadbiran tentera
Jepun juga menggalakkan penduduk menanam
bahan makanan sendiri melalui kempen "Tambah
Lebih Banyak Makanan" untuk mencukupkan
-1. makanan dalam negeri.
Keperitan hidup menjadikan penduduk negara
kita lebih kreatif dalam kehidupan. Mereka
berdikari dan menghasilkan ciptaan baharu
berasaskan bahan tempatan untuk kelangsungan
menghasilkan tem'e o*o'oi:X
Ti-:::".

WA KPM
Layanan terhadap Fenduduk
Pentadbiran tentera Jepun memberikirtt Iar atlan
be rbeza-beza rne n g i kut kau m berdasarkan kc-pc- n t i n c rl tt
tcutera Jepun. Tentera Jcpun memberikan Iaratlat.t
baik kepada orang Melayu serta peribumi lain 1an-u
bekerjasama dengan Jepun. Tentera Jepun bertindak
sedemikian untuk mendapatkan sokon-9an masvarakat
peribumi bagi mel icinkan pemerintahan.
Selain itu, tentera Jepun membantu orang India
menubuhkan Tentera Kebangsaan India di Tanah
Melayu dan Borneo Utara di bar'vah pimpinan Subhas
Chandra Bose. Orang India cligalakkan mcnyertainya
tuntuk kemerdekaan negara India. Layartan sedemikian
bertujuau mendapatkan kerjasama orang lndia dalam
rancangan tentera Jepun menguasai negara India.
Kekejarnan tentera Jepun terhadap
masr arakat arvam digarnbarkan dalant novel
.\r'arlrr tli-hu.jortg Pedcmg. Novel tersebut
berdasarkan kisah sebenar pemuda Melayu
van-s ditangkap dan diseksa oleh Kempeitai
kerana difitnah terlibat dalarn gerakan
menentang Jepun. Beliau terselamat apabila
tentera Jepun menyerah kalah. Kempeitai
Jepun kernudiannya dihukum gantung oleh
tentera British.
t
C.)
I

$
Ba-ei oran-q Cina pula, tentera Jepun memberikan
layanan kejam kepada mereka lanjutan permusuhan ri,'
daripada Peran-q China-Jepun. Orang Cina juga
dipaksa membayar sejumlah r.vang sebagai hukuman
pcnentangan mereka terhadap Jepun semasa Perang ,_ t:

China-Jepun.
Masyarakat berbilang kaum di ncgara kita
mengalami kesengsaraan dan pengalaman pahit akibat
kekejan'ran tentera Jepun. Kaum Cina mengalami
kesengsaraan lcbih teruk berbanding dengan bangsa Novel iVlrrrla di-httjottg Pcdong karya
\lclavu. Inclia serta peribumi di Sararvak dan Sabah. Ahrnarl Muratl Na.arttdditt.
I-andasan Kereta Api Maut adalah antara bukti
kekejaman pcntadbiran tentera Jcpun. Terdapat orang
\I.-layLr. Cina dan India yang dipaksa rr-renjadi buruh
rrer.nbina landasan kereta api. Dalam pembinaan
landasan kereta api tersebut. ramai yang terkorban
akibat kerja berat. kekurangan makanan dan
pelbagai jenis penyakit serta suasana
r.rL-rat-r.rbatan.
l.uruk di tempat kerja.
-**qBryW

Dasar pendudukan Jepun meninggalkan pelbagai T

kesan kcsengsaraan dan penderitaan kepada rakyat. I

Pen-ualaman tersebut membentuk jiwa masyarakat

tentang kepentingan ketahanan fizikal
semasa menghadapi cabaran hidup. Penduduk
memperoleh keberanian, kepercayaan diri, semangat
spiritual dan mental yang kuat bagi menghadapi
kekejaman pentadbiran tentera Jepun. Keadaan
ini seterusnya tnencetuskan penentangan rakyat
dalam pelbagai bentuk terhadap pendudukan Jepun
di negala kita.
dan mental
Landasan KeretaApi Maut dibina sejauh
415 kilometer dari Thailand ke Burma
(Myanmar) melalui hutan tebal tropika dan
pergunungan. Tenaga kerja terdiri daripada
200 ribu buruh paksa (romusha) dari negara
Asia Tenggara dan 60 ribu tawanan perang
pihak Bersekutu.
Sumber: Ramlah Adam, 2C07 . Sejarah Tingkatan 3.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

KPM
 #: Periuangan Rakyat Menentang Pendudukan Jepun
Dua batalion Rejimen Askar Melayu terlibat dalam usaha mempertahankan tanah air ketika
serangan tentera Jepun. Pemerintahan tentera Jepun yang kejam dan kesengsaraan hidup yang
dihadapi oleh rakyat kemudiannya telah mencetuskan penentangan terhadap pendudukan Jepun.

Rejimen Askar Melayu Benteng

,@ Pertahanan Tanah Air
cY)
Batalion Kedua Rejimen Askar Melayu bersama-sama
dengan pasukan tentera British terlibat menentan-q
pendaratan tentera Jepun di Kelantan.
Penglibatan Rejimen Askar Melay,u dalam
Leftenan Adnan Saidi pertempuran menentang tentera Jepun di Singapura
memperlihatkan semangat juang yang ting-si. Leftenan
Pertempuran di Bukit Candu, Singapura
merupakan pertempuran scngit l ang Jeneral A.E. Percival. Panglima Pemerinrah Tentera
rnenjulang nama Rejimen Askar Melayu British di Tanah Melal,u menyifatkan semanrar juan-e
dan menampilkan keberanian Askar ini sebagai contoh keteguhan dan ketahanan \ ang
Melayu seperti Leftenan Adnan Saidi. menjadi suatu tradisi yang masyhur dan inspirasi
kepada generasi akan datan_e.
Seman-eat keberanian dan kepenr iraan askar
Melayu yang sanggup berjuang sehin-c-sa hujung
nyawa rvajar dikenang dan memberikan iktibar tentang
kepentingan sikap sedia berkorban untuk tanah air.

(#wffi
Letienan lbrahim Alla Ditta MC
1-t i ' r
Leftenan lbrahirn AIla Ditta MC
.'

menyelamatkan hantpir 2000 orang

("
tentera Bersekutu yang terperangkap
di kar,vasan pantai Johor menyebabkan
beliau dianugerahi pingat Military Cross.

-,: "i

.t!1.
"t :'i o

I {
,
eI Anggota Rejimen Askar Melayu gigih menjalani latihan.
Koperal Yaakob Bidin Strnber: Mohd Azzam Mohd Hanil Ghows. 2006. The Malayan
-
Enterqetu'.t R(\'i\ite(l 1918-1960. Kuala Lumpur: AMR Holding Sdn. Bhd.
Koperal Yaakob Bidin dianugerahi
pingat Military Medal atas seman-gat
keberaniannya dalam pertempuran
di Pasir Panjang.

BA
KPM
 *
3f
Penentangan MPAJA
... 't, &
Layanan kejam tentera Jepun menyebabkan terdapat
sebahagian orang Cina mencari perlindungan di barvah
Parti Komunis Malaya (PKM) bagi mengelakkan
mereka diseksa dan dibunuh. PKM kemudiannya
Bendera Rejimen Pertama MPAJA yang
menubuhkan pasukan gerila untuk menentang Jepun. berpusat di Selangor.
Malayan People's Anti-Japanese Army (MPAJA) Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows,
ditubuhkan selepas PKM bersetuju mervujudkan 2006. The Malayan Emergency Revisited
1948-1960. Kuala Lumpur: AMR Holding
pasukan sukarela yang dilatih oleh British dalam Sdn. Bhd.
kegiatan penentangan terhadap tentera Jepun. -
Seramai 16-5 orang anggota PKM diberikan latihan Kerjasama MPAJA dan C.)
di Sekolah Latihan Khas di Singapura untuk Force 136
menjalankan kerja sabotaj dan perang gerila terhadap
Jepun. Mereka dihantar ke Tanah Melayu untuk Pada bulan Disember 1943. MPAJA
membentuk pasukan gerila yang menjadi asas dan Force 136 yang mewakili tentera
pembentukan lapan rejimen MPAJA.
British telah mengadakan perjanjian
kerjasama untuk melawan tentera
Jepun. Dalam kerjasama ini, MPAJA
U mernperoleh bantuan seperti senjata.

"+' s
ubat-ubatan. kewangan dan latihan
ketenteraan daripada tentera British.
D
Kerjasama Parti Kuomintang
dan MPAJA

E
E E
Terdapat gerila Cina yang dikuasai oleh
nasionalis daripada Parti Kuomintang
(KMT) menentang tentera Jepun
di utara Tanah Melayu, terutamanya
E di Hulu Perak dan Kelantan. Mereka
0
telah menubuhkan Overseas Chinese
Anti-Japanese Army (OCAJA) yang
E
E
Petu nj u k
dikenali sebagai Tentera Bintan-s Satu.
lbu pejabat MPAJA Gerila KMT bersetu.ju bekerjasamii
dengan MPAJA atau PKM menentan-q
Rejimen MPAJA tentera Jepun.

-Ianah
LL,kr.i lrpan rc'jimen MPAJA yaug berttperasi di Melay'u.
\:rr,/r(,: l)iubiih sLni daripada Cheah Bun Kheng. 2()17. Rcl Stur (her \
\/,ir,r',,r. fir'rr.slrtil((' uilLl SoLial (-tnt.flitl DLtrittg Lttul Alter tlte .ltqtunett
( ), , 1tl)Liri()t!. 1911 1916. Edisi keenrpat. Singaptrra: NLJS.
F*fd,tE

N{alayan People's Anti-Japanese Army (MPAJA) ffiE.t

merupakan gerakan anti-Jepun yang terbesar di Tanah Lim Bo Seng
Melayu. Gerakan anti-Jepun yang sernakin meningkat
mendorong pentadbiran tentera Jepun menggunakan
Lim Bo Seng, pemimpin gerila KMT.
pasukan tentera atau polis yang dianggotai oleh orang
Sumber: Wan Hashim Haji Wan Teh, 1984.
Mclayu untuk menentan-c MPAJA. Tindakan tenteraJepun Pejuang Gerila Force 1J6. Kuala Lumpur:
tclah menimbulkan ketegangan kaum kemudiannya. Penerbitan Adabi.

BA
KPM
 il
British menubuhkan South East Asia
Command (SEAC) yang berpusat
Force 136 Ulu Perak-Askar Melayu Setia
. Anggota Force 136 berjaya mendarat
di Hulu Perak.
. Dengan bantuan Pegar,vai Daerah Gerik,
di Colombo, Sri Lanka dan membentuk
unit khas yang dikenali sebagai Force Kapten Mohd Salleh Hj. Sulaiman, Askar
136 pada tahun 1943. Melayu Setia ditubuhkan.
Anggota Force 136 telah mendapat
latihan di India dan Sri Lanka. Mereka
(n kemudian dihantar ke Tanah Melayu il

rnelalui kapal selam atau diturunkan

rnelalui payung terjun dari kapal terbang
bertujuan mendapatkan sokongan orang
Melayu serta menubuhkan pasukan grril;:
anti-Jepun. Anggota terarval Force 136
Tanah Melayu antaranya termasuklah
Mejar Tengku Mahmood Mahyiddeen,
Leftenan Tunku Yusuf Tunku Yaakub.
Kapten Ibrahim Ismail dan Leftenan
Tengku Osman Tengku Mohd Jirva.

w@ ..*,"M*
t
I
PerbiLrisan Askar Nlelayu Setia di Kuala Kangsar. trIarkas
Force 136 terletak di Istana Kuning Bukit Ch;indan.
Kuala Kangsar', Perak.

-...ii

,&
d,ff.; ,
Kapal selam Belanda yang membawa anggota
Porce 136 dalam operasi rahsia dari Sri Lanka
ke Tanah Melayu.
Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Chows, 2006.
fs
The Malayan Emergency Revisited 1948-1960. Kuala
Tengku Mahmood Mahyiddeen
Lumpur: AMR Holding Sdn. Bhd.
. Pemimpin pasukan Melayu Force 136.

(> { ii.riE;; bermaksud peran-u

vang
dilakukan secara bersentbunyi dan
dalarn kumpr-rlan yang kecil.
.

.
Menerima jolokan "Harimau Malaya" kerana
mengelolakan siaran radio dari India yang
diberikan nama Suara Harimau Malaya.
Menyeru orang Melayu supaya menentang
Eil+TE tentera Jepun dan tali barutnya.
ffir? Force 136 Sumber'. Mohd Zamberi Abdul Malek, 2009. Harimau Malaya:
Biografi Tengku Mahmood Mahyiddeen. Bangi: Penerbit
hTi#,tr Univeniti Kebargsaan Malaysia.

JA
KPM
 I
Force 136 Kedah-Gerila Melayu
Force 136 Pahang-Wataniah Pahang Kedah
. Anggota Force 136 berjaya mendarat . Anggota Force 136 berjaya mendarat
di Raub, Pahang. di Kampung Kuala Janing, Kedah.
. Dengan bantuan Penolong Pegawai . Dengan bantuan Pegarvai Daerah Kedah
Daerah Raub, Yeop Mahidin, gerila dan Tunku Abdul Rahman. gerila Melayu
Wataniah Pahang ditubuhkan.
Kedah dibentuk.

"''" ''""'""'l'""

Januari Februari 1945

I
C.)

Pasukari Wataniah Pahang beisama-sama dengan Gclila Melayu Kcdah bersama-sama detrgan Pegarrrii
Pemerintah Kehormat, iaitu Baginda Sultan Pahang, Perhubungan Kumpulan. Mejar Hasler.
Sultan Abu Bakar. Berdiri tiga dari kanan ialah
Kapten Abdut Razak Hussein.
Sumber: WanHashimHajiWanTeh, lgS4.PejuangGerilaForce 136.Kuala Lumpur: PenerbitanAdabi

Force 136 dan pertubr-rhan gerila Melayu bekerjasama

untuk mene ntang Jepun dengan menjalankan aktiviti rahsia
di Tanah Melayu. Antaranya termasuklah mengumpulkan
makhlmat. melakukan sabotaj. menyebarkan propaganda
ii,*4 dan membuat persiapan untuk British melancarkan Operasi
Zippet, iaitu serangan secara besar-besaran menawan
Tanah Melayr-r semula pada tahun 1945.

Yeop Mahidin Mohamed Shariff

. Pemimpin Wataniah Pahang.

. Memohon perkenan Sultan Pahang, Sultan Abu Bakar sebagai
Pemerintah Kehormat.
. Mengetuai operasi sekitar Kuala Lipis dan Raub sehingga bahagian
tengah Temerloh.
Surnher: Wan Hashim Haji Wan Teh. 1984. Peiuung Gerila Force /J6. Kuala Lumpur:
Penerbitan Adabi.

A
KPM
 Penentangan lndividu
Kegiatan anti-Jepun turut digerakkan secara individu seperti
penentangan Gurchan Singh dan Sybil Kathigasu.

Gurchan Singh
Gurchan Singh menggerakkan penentangan terhadap
qm
*'r'

pendudukan tentera Jepun den-qan cara menyebarkan risalah

(Y) dan propaganda menggunakan nama samaran "Lion of Malaya".
r1ffi4.
Risalah penentangan yang dihasilkan oleh Gurchan Singh
diedarkan secara teratur dan berkesan untuk memberitahu
penduduk tentang fakta sebenar perang dan pendudukan
tentera Jepun.
Beliau berjaya menghadiri sidang akhbar tentera Jepun
dengan menyamar sebagai wartawan dan mendalan_ei sabotaj Gurchan Singh, anggota polis
sebelum pendudukan Jepun.
terhadap landasan kereta api yang menjejaskan pengangkutan
Sumber: Gurchan Singh, 1982. Singa:
tentera Jepun. Beliau ditangkap oleh Kempeitai setelah The Lion of Malaya: Being the Memoirs
dikhianati, namun berjaya melarikan diri ke Burma sehingga ofGurchan Singr. Petaling Jaya: Eastview
Productions.
perang tamat.

Sybil Kathigasu
Sybil Medan Daly atau lebih dikcnali seba-eai Sybil Kathigasu.
jururawat yang terkenal dengan keberanian dan kecekalan
membantu man-qsa perang dan gerila anti-Jepun di perak.

.rtr Sybil dan suaminya Dr. Abdon Clement Kathi-uasu

mengendalikan sebuah klinik di Ipoh sebelum perang sehingga
kedatangan Jepun. Semasa pendudukan Jepun, pasanean ini
memberikan bantuan ubat-ubatan dan perkhidmatan perubatan
kepada gerila anti-Jepun.
Sybil juga mcnyembunyikan radio dan berkongsi maklumar
yang diperoleh daripada siaran radio British dengan
Sybil Kathigasu -eerila
anti-Jepun. Sybil dan suaminya ditan-qkap oleh tentera Jepun
apabila kegiatan mereka terbongkar. Semasa berada ili dalam
tahanan. penyeksaan demi penyeksaan clilakukan oleh tentera
Jepun sehingga menyebabkan kematian suaminya. Setelah
Ir'l tentera Jepun menyerah kalah, Sybil dibebaskan dan diterbangkan
ke Britain untuk menerima rar,vatan perubatan.
\
Sybil Kathigasu dianugerahi Pingat King George di Istana
t BLrckingham oleh Raja George VI kerana keberaniannya semasa
pendudukan Jepun dan merupakan rvanita dari Tanah Melayu
yan-g menerima anugerah tersebut.

Memoir Sy
SLrnrber: Slbil Kathigasu. 1959. No Dr,ut ,,i \/, ii r
L(lndr,t): TIre Hrrrhort'rrch Puhliihirrr C,,. Lr,l

BAKPM
 Gerakan Anti-Jepun di Sarawak dan Sabah ,@
Kawasan Operasi Semut
0perasi Semut
Semut I: sekitar lembah
Operasi Semut ialah siri operasi peninjauan r ang dilakukan oleh Bario hingga ke Belait
Unit Khas Z Australia sebagai sebahagian daripadir kempen tentera dan Trusan.
Bersekutu menentang Jepun di Sararvak. Operasi tersebut dilaksanakart Semut II: sekitar lembangan
oleh Jabatan Peninjauan Perkhidmatan Australia atau Australian Sungai Baram, Tutong, Marudi
Services Reconnaissance Department (SRD) untuk men-uumpuikan dan Brunei.
risikan dan melatih orang tempatan melancarkan perang gerila Semut III: seluruh lembangan IE
melawan Jepun. Sungai Rajang. D
Etr
Pada bulan Mei 1945, anggota SRD mendarat di kar.vasan tengah Semut IV: Bintulu dan
Mukah.
dan timur laut Sarawak untuk mengatur penentangan terhadap tentera C.,
Srunber: Bob Reece. 1998. Masu
Jepun dan membuat persediaan bagi pendaratan pasukan Bersekutu. J eptrn: Surowuk Under T-he

Anggota ini terdiri daripada tentera Australia, British dan New Zealand- Japanese 1941 1945. Kuching:
Sarawak Literary Society.
Rekrut tempatan yang dikenali sebagai gerila Semut antaranya
cliambil daripada orang Kayan, Kenyah. Kelabit dan Murut. Orang Iban
Jesselton kini dikenaii
clari Rajang kemudiannya menyertai perjuangan dalam SRD. Kepakaran sebagai Kota Kinabalu
gerila Semut penting dalam usaha merancang taktikal perang gerila
menentang tentera Jepun kerana sebagai pendLrduk tempatan. mereka
n-rengetahui selok-belok bumi Sararvak.

Pemberontakan Jesselton
Pemberontakan Jesselton juga dikenali sebagai pemberontakan Drtuble
Tetih. iaitu penentangan terhadap pendudukan tentera Jepun di Sabah
l ang diketuai oleh Albert Kwok.
Pada bulan Oktober 1943, kumpulan Albert Krvok yan-e dikenali
sebagai gerila Kinabalu telah melancarkan serangan terhadap pejabat
pentadbiran, balai polis dan kemudahan Tentera Diraja Jepun serta
Albert Krvok
n-iembunuh tentera Jepun di Jesselton, Kota Belud, Menggatal dan
Tuaran. Tentera Jepun kemudiannya melancarkan serangan balas
dengan pantas dan kejam. Perkarnpungan di pesisiran pantai diserang
dan dibom. Beratus-ratus orang disoal siasat dan diseksa sehing-ua
rnati dalam usaha mencari pemimpin dan anggota pemberontak.
Pada bulan Disember 1943, Albert Krvok menyerah diri dengan
harapan dapat menamatkan serangan balas tentera Jepun terhadap orang
a\\'am. Beliau bersama-sama dengan 17-5 orang lain kemudiannya
dihukum bunuh di Petagas, manakala 131 orang lagi dipenjarakan di Labuan.
Selain itu, terdapat pasukan gerila anti-Jepun yang dipimpin oleh
Datu Mustapha Datu Harun. Datu N'lustapha Datu Harun

Perjuangan rakyat menentang pendudukan Jepun merupakan tindak balas terhadap kekejaman
clan kesengsaraan yang dihadapi di barvah pentadbiran tentera Jepun. Penentangan terhadap
pendudukan Jepun melibatkan semua kaum di negara kita melalui pelbagai or-eanisasi termasuk
I
orang perseorangan. Kepentingan menentang pencerobohan kuasa asing membau'a kerjasama
dalam gerakan anti-Jepun vang melewati batas bangsa dan ideologi politik.

,A
KPM
 ;}€?r?eBsEI
Asia
(v)
,l{,lFALLlt,
7 t\,t$ .E.It st;tiDtrt
ebyqeoq
t&**-.......
28
SEN mk&F,&
Akhbar Semangat Asia diterbitkan oleh
Jepun untuk menyebarkan semangat
antipenjajah Barat.
Sumber: Arkib Negara Malaysia.
d""\
r'-ii-r'e; {r:rrri atau Pembela Tanah Air
(PETA) ialah pasukarl tentera sukarela
yang ditubuhkan untuk mernbantu
Jepun mempertahankan Tanah Melayu.
lbrahim Haji Yaakob mcngetuai Gevlr
Grur sebagai Lefienan Kolclnel.
{i:..* *,i ialah pasukan
membantu perlahanan pesisiran pantai
dan rnenja-ea ketenteraman awzlm.
Onan Haji Siraj mengctuai Givu Ttri
seba-eaiLeftenan Kolonel.
Stntber: Ramlali Atlam. 2009. Gerukun
Rtlikttlisnte di Moluysia. Kuala Lumpur:
Dervan Bahast dan Pustaka.
BE KPM
': ffi Tempatan
Perkembangan Gerakan Nasionalisme
dan Pendudukan Jepun
Pendudukan Jepun meninggalkan kesan yang besarterhadap
kehidupan masyarakat di negara kita. Dasar pemerintahan
Jepun membawa perkembangan nasionalisme dalam
kalangan penduduk tempatan.
Perkembangan Semangat Antipeniaiah
Pendudukan Jepun cli Tanah Melayu berlaku ketika
bibit-bibir kesedaran nasionalisme mula berkernbang
sebelum Perang Dunia Kedua. Slogan "Asia untr.rk Asia"
dan konsep "Linekungau Sekemakmuran Asia Tintur
Raya" nrenekankan kebebasan nesilra Asia. menentllkan
kemajuan clan nteningkatkan persaudaraan seja-eat. Konsep
ini selari clcngan pcrjuangan sebahagian daripada golongan
nasionalis cli Tanah Mela1,u. tcrlltalna Kesatuan Melayu
Muda (KN4N{).
KMM bcker-jasama clenq:rn Jepun dan berharap
Jepun dapat mentberikan kenterdckaan kepacla Tanah
Melayu. Ke.jayaan tel.rtera Jepun mengalahkan British
menyedarkan oran-s tcmpatan bahar,va orang Asia .iusa
mampu mengalahkan orans Eropah yang dianggap
kuasa besar.
Perjuangan Menuntut Kemerdekaan dalam
Kalangan Orang Melayu
Lanekah arval tentera Jepun ntembangkitkan nasionalisnte
dalam kalangan oran-r Melayu adalah dengan membebaskan
yang
ahli KMM yung dipenjarakan oleh British. Pentaclbiran
tcntera Jepun rnembcrikan ruanr kepada kesiatan politik
KMM kerana merlerlukan sokongan nrasyarakat tempatan.
Narnun begitLr. pada bLrlan Jun 1942. tentera .lepun
membubarkan KMM kertrna tindakan pemirnpinnya
menLlrltuf kemerclekaan daripada Jepun. Perlirnpin KMM
sedar haharva .IcpLrn ticiak akan memberikan kernerdckaan
kepada Tanah Melayu. rvalaupun KMM telah membantu
tentcra Jepun clalarr peperangan dcngan British.
Perjr.rangan menclapatkarr kernerclekaran diteruskan
clengan taktik dan stratcrri baharu. Anggotn KMM dalarn
or_t,anisasi ketentcraan lang clitubuhkan oleh tcntera Jepun
{51,;s q',:rr'g; dan i-j1".,'lr }:;t nrcn\ertai gerakan bari'alr tanah
menentang Jepun " tetapi pa.la lnasa yang santa bekc.r.iasama
clengan pentaclbiriLn tc.lttc-ri-r Jepun.
 Menjelang bulan Jun l9.l-5. tent.'r'r .lc;,. .,,t -. .itlli.tkin tc-rtekan dengan serangan pihak
Bcrsekutu berusaha rnemettangi hatigtl[]llj.r:. ir.L'. 'rl.til' \lelur Lr.
Dengan sokongan tentera Jepun. Dr B.r :'h.rtlLtrlriin rrl-Helmi, Ibrahim Haji Yaakob,
Onan Haji Siraj dan bckas pemin-rpin K\l\l r.tng i.rn rtlerttLbLthkau Kesatuan Rakyat Indonesia
Serncnanjung (KRIS). Jepun merestui matiatttat KRIS tilttrtk t.tt.-t.tcilpai kemerdekaan Tanah Melayu
bcrsamit-sama dengan Indonesia melalr-ri selllan{ltl ".\:iu ulltLrk .\sia".
Namun bcgitu, Jepun menraklumkan kepada KRIS bahau a raltcangan untuk Tanah Melayu
mcrdeka bersama-sama dengan Indonesia tidak dapat clilaksanakan keratra tentera Jepun menyeralt
kalah pada l5 Ogos 194-5 berikutan pengebonran bartdar Hiroshin-ra dan Nagasaki.
Walaupun perjuangan menuntut kemerdekaatl tidak berjaya semasa penduclukan Jepun'
perjuangan bagi mencapai matlamat KRIS diteruskan selepas pendudukan Jepun melalui penubuhan
Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM), iaitu parti politik pertama ditubuhkan selepas zaman
C.)
pendudukan Jepun.

Kesedaran Politik di Sarawak dan Sabah

Kegiatan penduduk di Sarawak dikawal melalui persatuan

yang ditaja oleh tentera Jepun. Contohnya, persatuan
Cina digabungkan menjadi Kakeo Kakokui. Berikutan Pemimpin tempatan dilantik menjadi
kekurangan pegawai Jepun, orang Melayu dan Iban Pegawai Daerah pada zaman pendudukan
diberikan jawatan dan kuasa yang lebih tinggi sebagai Jepun di Sarawak.
pegawai daerah yang sebelumnya hanya disandang oleh
pegawai British. Pegawai Daerah Kawasan
Menjawat jawatan tinggi turut memberikan Abang Haji Openg Kuching
kesedaran dan keyakinan kepada pegawai tempatan Empenit Adam Sinranggang
untuk menjalankan tugas penting. Contohnya, kesedaran Satem Larvas
politik melalui pengalaman semasa pendudukan Jepun Sunher: Sanib Said.20 I5. PoLitik Meluru di Surawak
menjadikan peribumi Sarawak lebih yakin untuk 1946-1966 Bersuru ke Mart'u Kansa. Kuching:
berkerajaan sendiri selepas Perang Dunia Kedua. Sanib Said.

Pendudukan Jepun menyuntik kesedaran berpolitik

dalam kalangan masyarakat setempat di Sabah.
Beberapa pertubuhan ditubuhkan selepas pendudukan
Jepun seperti Parti Kebangsaan Melayu Labuan (PKML)
oleh Tengku Noordin, Abu Bakar dan Zakaria Gunn
berdasarkan idea Harun Aminurrashid, nasionalis Apakah rnatlamat Kesatuan Rakyat
Tanah Melayu. Di bahagian pantai timur Sabah, Indonesia Semenanjung (KRtS)?
Parti Kebangsaan Melayu Tawau ditubuhkan dan
dipengerusikan oleh Orang Kaya-Kaya Abu Bakar.

w
Tengku Noordin
Sumber'. Eko Prayitno Joko, Zaini
Othman dan Saat Awg Damit,2018.
Gerakan Berpolitik Bumiputera Islam di
Sabah 1938-1963. Kota Bharu: Kedai
Hitam Putih.
"(>
-&e{i'r:+ -F;i:&r;t,'g ialah Persatuan Cina
Seberang Laut anjuran Jepun yang
menggabungkan persatuart Cina yang
merangkumi dialek. daerah dan nama
keluarga di barvah satu pertubuhan.
Pertubuhan ini diasaskan di Kuching serta
mempunyai cawangan di bandar utama
yang didiami oleh orang Cina seperti di Sibu.

at 1
'41
q-l
KPM
 !'F Keadaan Hegara lfita Selepas Kekalahan Jepun
Amerika Syarikat telah menggunakan bom atom dalam serangan terhadap Jepun pada bulan Ogos
1945. Peristiwa tersebut membawa kekalahan tentera Jepun dan berakhirnya perang Dunia Kedua.

Kekalahan Tentera Jepun dan Pengakhiran Perang Dunia Kedua

6 Ogos 1945: 8 Ogos l9-15: 9 Ogos 19,15: l5 Ogos 1945:
Bonr atom Kabinet Jepun Bom atonr "Fat Man" Maharaja Hirohito
"Littlc Boy" berrnesyuarat digu-eurkan ke atas mengumurrtkan
(Y) di-eugurkan memrrtuskan bandar Nagasaki. Jepun menyerah kalah.
ke atas banclar L[.ltuk meneruskan Jepun meminta agar
Himshima. pepcrangan. maharaja terus di iktiraf
sebagai pemerintah dan
* "Littlc Bor" 'I .t "Fat Man" dipersetu.jui oleh pihak
,rEl r. Bersekutu.

,&*ffii'
i' €'

r,I.i!
I

Bom atom digugurkan ke atas Maharaja Hirohito

bandar Nagasaki.
Hiroshima selepas digugurkan bom atom
pada 6 Ogos 1945.
Sumber'. Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto
Utusan Melayu (M) Bhd.
Dato' Haji Abdul Razak bin Abdul Hamid yang
dikenali sebagai Razak Sensei merupakan rakyat
Apakah rasional di sebalik larangan nesara kita yang terselamat dalam peristiwa
pcnciptaan senjata nu klear? penreboman di Hiroshima.

Abdul Razak bin Abdul Hamid

dalam usia belasan tahun semasa
menuntut di Universiti Hiroshima.
Layari laman sesawang dan dapatkan video
berkaitan dengan pengeboman Hiroshima s; @ Sunbe r: Kalthom Hussain,2O 1 5. Ra:ak
Sertsei Pemongkirt Jalinan Malay,sia-
dan Nagasaki. Kongsikan video anda
IL
Jepun. Kuala Lumpur: Dervan Bahasa
dan Pustaka.
di dalam kelas.

8A
KPM
 Selepas Jepun menyerah kalah, Lord Louis N{ountbatten (Lord Mountbatten),
Pemerintah Tertinggi Tentera Bersekutu di Asia Teng-eara merancang untuk
s
segera mendarat di Tanah Melayu semula. Namun be-situ, beliau tidak
dibenarkan berbuat demikian sehingga selesai upacara penyerahan rasmi oleh
pemerintah tentera Jepun kepada Jeneral Douglas MacArthur, Pemerintah n. *,t&tr+.-*ea--*L

Tertinggi Tentera Bersekutu di Pasifik pada 2 September 1945. Oleh sebab

itu, tentera British mula kembali ke Tanah Melayu pada 3 September 1945.
Seterusnya, upacara rasmi penyerahan kalah tentera Jepun diadakan di Sabah,
Sarawak, Singapura dan Tanah Melayu.

d.i&.el.a.1i,*L

ia*" C.,
6SxWMrair6{EB
3ffitlt cqv410rF I ---
IAPSE sEo, rlo' rR, tli"!
rytssi t€qron5.
fRrLi
5r
9@^uiD
&Yrsi
Frll lga ,:y!*ffi1*H.
r-:?l
:._
t' , I t
t:-J

Pendaratan pertama tentera British di Pulau
Pinang pada 3 September 1945, tiga minggu
selepas Jepun menyerah kalah.
Suntber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows. 2006.
The Malayan Emergency Revisited 1948-1960.
Kuala Lumpur: AMR Holding Sdn. Bhd.
Pernyataan menyerah kalah tentera Jepun kepada tentera
Bersekutu yang ditandatangani oleh Leftenan Jeneral Seishiro
Itagaki, Pemerintah Tertinggi Tentera Ekspedisi Jepun Wilayah
Selatan dan Lord Mountbatten, Pemerintah Tertinggi Tentera
Bersekutu di Asia Tenggara.

Pemerintah Tertinggi Tentera Jepun ke-37, Leftenan

Jeneral Masao Baba menyerah kalah di Surrender
Point. Labuan pada I 0 September I 945.
S umh e r : https://r.vlvw.alvm.gov.au/collectionlOG3492l .

f,
t3 Dicapai pada 2 September 2019.

Mejar Jeneral Hiyoe Yamamura menyerah kalah

kepada tentera Bersekutu di atas kapal Tentera
Laut Australia, HMAS Kapunda di Kuching,
Sararvak pada ll September 1945.
Sumher: Bob Reece, 1998. Masa Jepun: Sarav,ak
U nde r T he J ap ane s e I 94 I - I 945. Kuching: Sararvak
Literary Society.

Lord Mountbattcn, Pemerintah Tertinggi Tentera

I Bersekutu di Asia Tenggara menandatangani
pernyataan menyerah kalah tentera Jepun
di Singapura pada 12 September 1945.
Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Chows. 2006.
The Mulayarr Enterpency* Revisited 1948-1960. Ktala
Lumpur: AMR Holding Sdn, Bhd.

Jeneral Teizo Ishiguro menyerah kalah kepada

Leftenan O.L. Roberts di Kuala Lumpur pada
13 September 1945.
Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows, 2006.
The Malttyan Emergency Ret,isited 1948-1960. Klala
Lumpur: A\1R Sdn. Bhd

Penyerahan kalah tentera Jc-pun menamatkan pendudukan Jepun di negara kita yang berlangsung
dari 15 Februari 19.12 hingga 1l September 1945.

:,94
KPM
 Penguasaan Bintang Tiga di Tanah Melayu
Kelewatan pendaratan semula tentera British menyebabkan rvujud kekosongan kuasa politik.
Kesempatan ini digunakan oleh Bintang Tiga PKM melalui MPAJA unruk mengambil alih
penguasaan di Tanah Melayu. Bintang Tiga menganggap kekalahan rentera Jepun sebagai lambang
keunggulan, kekuatan dan keberanian mereka menentang pendudukan Jepun. parti Komunis
Malaya melalui Bintang Tiga telah menguasai bandar, balai polis dan pejabat pentadbiran kera.jaan
yang ditinggalkan oleh tentera Jepun.
Bintang Tiga menjalankan undang-undang sendiri dan menggunakan sebuah mahkamah yang
(n dikendalikan oleh komunis untuk menjatuhkan hukuman mati terhadap sesiapa yang bekerjasama
dengan Jepun, terutama orang Melayu. Tindakan Bintang Tiga menyeksa dan membunuh anggota
polis, askar, pegawai daerah dan pasukan sukarelawan Melayu dianggap perbuatan melampau dan
mencabar kesabaran orang Melayu. Selama lebih kurang 14 hari Tanah Melayu berada di bawah
pcnguasaan Bintang Tiga.

Tindak Balas Orang Melayu

Orang Nlelayu bersatu apabila Bintang Tiga mengancam institusi politik, kekeluargaan dan agama
i:lam. Cangguan Bintang Ti-ua dalam urusan kea_uamaan di surau cian masji<1 menyebabkan orang
Melayu membentuk Gerakan Fi-Sabilillah yang bertujuan mempertahankan maruah
ban-{sn, hak dan harta serta kelangsungan hidup orang Melayu. Kepimpinan ulama
tempatan memberikan inspirasi kepada masyarakat Melayu berhadapan dengan
kezaliman Bintang Tiga.
Di Johor, Haji Salleh Abdul Karim atau dikenali sebagai Kiai Salleh
mempelopori penentangan terhadap Bintang Ti-ea dengan menubuhkan pasukan
I Tentera Selempang Merah. Di Sungai Manik, Perak. Tuan Haji Bakri Haji Mohd
Saman menjadi Khalifah Paran-E Panjang dalam usaha mempertahankan orang
Melayu daripada ancaman Bintang Tiga. Keadaan yang berlaku ini menyebabkan
negara kita berada dalam suasana tidak aman.

Kiai Strlleh Jadual 3.1 Lokasi kebangkitan orang Melayu

menentang Bintang Tiga.
Negeri Lokasi
Johor Batu Pahat (Ayc'r Hitam.
Seng_earang dan Rcngit )
Muar
'fcluk Intan dahulunya dikenali sebagai Teluk
Anson. Narra asalnya ialah Teh"rk Mak Inrirn. Ne Sembilan Batu Kikir (Padang Lebar)
Pada tahun I 882. namany'a tclah ditukar Melaka Alor Gajah
kepada Tcluk Anson bcrsempcna clensan nanlr Perak Sungai Manik
Archibald Anson. Pegar.vai Daclah Hilir Perak Teluk Anscln
Pada I Januari 1982. narnanya ditr.rkar keparia Kampung Gnjah
Tcluk Intan. Bidor
Kuala Kangsar
Pahans Tcmerloh
Apakah yang akan terjadi sekininr:r
I keharmclnian kaum di n.-car.r ki::r Rar-rb

tidak dipelihara )
K,.l.r, Baling
Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows, 2006. The Malayan
1 Retisiterl 194U1960. Kuala Lumpur: AMR Holding

8A
KPM

--
--
--
:-
--:
--
--:
:
--
-:
 Kebangkitan orang Melayu menentang Bintang Tiga yang mencetuskan pergaduhan kaum
menyedarkan pemimpin masyarakat dan Raja-raja Melayu tentan-q kepentingan perdamaian'

Usaha Dato'Onn Jaalar

Dato' Onn Jaafar dilantik oleh Sultan Ibrahim sebagai Pegawai Daerah Batu Pahat dengan tugas
utamanya menamatkan kekacauan dan memulihkan keamanan di Batu Pahat. Pada Ogos 1945,
Dato' Onn Jaafar mengatur perundingan antara Kiai Salleh dan pemimpin Melayu dengan ketua
Bintang Tiga di Dewan Perniagaan Cina Batu Pahat. Kompromi Dato'Onn Jaafar berjaya memujuk
Kiai Salleh membebaskan orang Cina yang ditahan di Parit Raja, manakala Bintang Tiga pula
menamatkan penguasaan mereka di Balai Polis Batu Pahat. Kedua-dua pihak memberikan kerjasama
kepada beliau sebagai Pegawai Daerah untuk mengembalikan keamanan di Johor. C^,

Peranan Raia-raia Melayu

Raja-raja Melayu berperanan penting dalam usaha menyelesaikan pergaduhan kaum. Contohnya,
Sultan Pahang, Sultan Abu Bakar Ri'ayatuddin Al-Mu'adzam Shah berangkat ke Kuala Lipis untuk
nrengingatkan penduduk agar tidak lagi berlaku pergaduhan antara orang Melayu dengan orang
Cina. Sultan Perak, Sultan Abdul Aziz Almustasim Billah Shah juga mengadakan larvatan dan
pemantauan ke beberapa daerah bagi memastikan tiada berlaku pergaduhan afltara orang Melayu
dengan orang Cina. Baginda melawat kawasan yang terlibat untuk berjumpa dengan pemimpin
setempat. Mesyuarat dengan penghulu, ketua kampung dan pegawai kerajaan diadakan bagi
memastikan kerja pemulihan selepas perang diberikan keutamaan.

tsl
Ketegangan antara kaum berlaku di beberapa tempat sebelum pendaratan tentera Australia pada
ll Scptember 1945. Di Kanorvit. permusuhan berlaku antara bekas gerila peribumi yang dilatih
oleh SRD dengan orang Cina yang bersubahat dengan tentera Jepun. Di Kuching, campur tangan
segera tentera Australia mengenakan perintah berkurung berjaya menghalang pertumpahan darah
antara kaum.

PendLrtlukau Jepun memberikan impak negatif terhadap kehanttonian

nta\\ arakat di ne-sara kita. Keretakan hubungan kaum menyebabkan
peIbagtri irsaha dilakukan bagi mengembalikan keharmonian masyarakat.
r
Pe ristiu a ini mernberikan iktibar kepada kita supaya mengelak daripada
perkara vang boleh menimbulkan ketegangan antara kaum. Tindakan
ini boleh menjadi ancaman kepada kerukunan hidup bermasyarakat dan
kestabilan ne-qara.

Konflik dunia yang merangkumi Perang Dunia Pertama dan Perang Dunia
Dato'Onn Jaafar
Kedua meninggalkan kesan terhadap kehidupan manusia. Kesengsaraan
dan kemusnahan akibat peran-s mcmberikan iktibar kepada kita tentang
nikmat keamanan yang servajarnya dipertahankan untuk kehidupan yang
I
sejal-rtera. Sebagai warga masyarakat dunia. kita perlu belajar untuk hidup
bersama-sama ba-qi menjamin keadaan yang aman dan harmoni.

SE
KP!I
 ,[ t
\3--"

I KOHFLIK DUI'IIA DAN PEI{DUDUKAI{ JEPUH

DI NEGARA KITA

(Y' I I{asionalisme di Negara Kita Sebelum Perang Dunia

. Kesedaran Awal Nasionalisme

Latar Belakang Perang Dunia

. Perang Dunia Pertama
2 .
.
Berakhir Perang Dunia Pertama
Kesan Perang Dunia Peftama
Perang Dunia Kedua
. Faktor Tercetusnya Perang Dunia Kedua di Eropah
3 .
.
Perang Dunia Kedua di Eropah
Berakhir Perang Dunia Kedua di Eropah

Perang Dunia Kedua diAsia Pasifik

.
4 .
Peluasan Kuasa Jepun
Bermula Perang Dunia Kedua di Asia Pasifik

Faktor Kedatangan Jepun ke Negara Kita

5 . Serangan Jepun terhadap Negara Kita
Dasar Pendudukan Jepun di llegara Kita
. Dasar Pentadbiran
6 .
.
Dasar Ekonomi
Dasar Sosial
Periuangan Rakyat Menentang Pendudukan Jepun
. Rejimen Askar Melayu Benteng Pertahanan Tanah Air
. Penentangan MPAJA
. Kerjasama MPAJA dan Force 136
1 . Kerjasama Parti Kuomintang dan MPAJA
. Force 136
. Penentangan Individu
. Gerakan Anti-Jepun di Sarawak dan Sabah

Perkembangan Gerakan Nasionalisme Tempatan dan

I Pendudukan Jepun
. Perkembangan Seman_ear Antipenjajah
. Perjuangan Menuntut Kernerdekaan dalam Kalangan Orang Melayu
. Kesedaran Politik di Saraqak dan Sabah

I Keadaan Negara Kita Selepas Kekalahan Jepun

.
.
Kekalahan Tentera Jepun dan Pengakhiran Perang Dunia Kedua
Penguasaan Bintane Tiea di Tanah }lelal,u

gA
KPM
Aktiviti 1: Perbincangan Bebas (Free Discussion)

Arahan:
Perbincangan murid dalam kumpulan kecil. Semasa sesi perbincangan,lantik seorang murid sebagai
pemudah cara.

llLrstrasi yang berikut menggambarkan situasi yang meucetuskan Pcrang Dunia Pertama.
(.J

Jika kamu
Jika
Jika menyerang
kamu serang
kamu bertindak Austria-Hungary
Rusia, kami
terhadap Serbia, kami akan...
Jika akan.
kamu beftindak, kamiakan
kami akan.
Jika
kamu sentuh,
kami akan...

Br-rtlrrrarkan ilustrasi tersebut. lakukan aktiviti yang berikut

I . Pr-rbincangan dalam kumpulan kecil.

(a) Namakan negara Eropah yang terlibat dalam konflik di atas.
tb) Bagaimanakah konflik tersebut mencetuskan Perang Dunia Pertama?
(c) Jelaskan kesan Perang Dunia Pertama terhadap negara tersebut.

2. Perbincangan dalam kumpulan besar.

Dengan bimbingan guru sebagai pemudah cara, kongsikan maklumat hasil perbincangan
dengan kumpulan lain dalam bentuk perbincangan bebas.

3A
KPM
 21 Abad Ke-21

Aktiviti 2: Pembelajaran Akses Kendiri dan Mangkuk Ikan Emas (Self Access Learning
and GoldFish Bowl)
Arahan:
1. Murid diberikan tajuk dan membuat pembentangan untuk mempersembahkan hasil dapatan.
0a 2. Murid boleh menggunakan pelbagai cara dan bahan untuk pembentangan.
3. Wakil murid atau satu kumpulan akan ke hadapan menyatakan pandangan dan menjawab
persoalan yang dikemukakan.

Kekejaman tentera Jepun terhadap masyarakat awam digambarkan dengan begitu tragis
dalam novel Nyar.t'a di-hujong Pedang, karya Ahmad Murad Nasaruddin dan memoir
Sybil Kathigasu bertajuk No Drom of Mercy.

I OLEI{
AIITIAD ilUNAD

,{S i.
'.f ;
.lt
i
,,1

{ i,,'7i

I Berdasarkan pernyataan di atas, secara berkumpulan bincangkan persoalan yang berikut:

(a) Kekejaman yang dilakukan oleh pentadbiran tentera Jepun di negara kita.
(b) Kesengsaraan yang dialami oleh penduduk negara kita semasa pendudukan
tentera Jepun.
(c) Reaksi rakyat terhadap pendudukan tentera Jepun.
(d) Iktibar yang diperoleh daripada peristiwa pendudukan tentera Jepun.

2 Setiap kumpulan akan membentangkan dapatan mereka dan berkongsi maklumat dengan
kumpulan lain.

8A
KPM
 Pemaharnan dan Pemikiran Kritis

1 Perang Dunia Pertatna tercetus pada tahun 1914.

Apakah faktor yang menyebabkan perang tersebut'i
A. Pearl Harbour diserang
B. Wilayah Jerman diceroboh
C. Perancis bersekutu dengan Rusia
D. Bakal raja Austria-Hungary dibunuh
7 Bagaimanakah tokoh yang berikut mengembalikan maruah bangsa dan negaranya selepas C.l
Perang Dunia Pertama?
Pemimpin Negara
Benito Mussolini Itali
Adolf Hitler Jerman

A. Mengadakan referendum
B. Memulihkan sistem monarki
C. Mengukuhkan angkatan tentera
D. Membangunkan industri baharu
,1 Jepun menyerang tanah jajahan kuasa Barat di Asia dalam Perang Dunia Kedua.
Apakah tindakan kuasa Barat untuk menamatkan kemaraan Jepun?
A. Menaja kegiatan subversif
B. Melakukan serangan bom atom
C. Membentuk pertubuhan serantau
D. Mengisytiharkan dasar bumi hangus

+. Scnarai yang berikut merujuk slogan yang digunakan oleh pihak Jepun.
r Semangat Asia
. Asia untuk orang Asia
. Lingkungan Sekemakmuran Asia Timur Raya

Apakah matlamat penggunaan slogan tersebut?

A. Meluaskan kuasa
B. Menyatukan wilayah
C. Menyebarkanideologi
D. Menamatkan penjajahan
5 Ekonomi Tanah Melayu semakin merosot semasa J antara tahun |9 42- I945 .

Bagaimanakah pentadbiran Jepun mengatasi keadaan tersebut?

A. Melahirkan tenaga mahir
B. Mengimport bahan makanan
C. Menghentikan perdagangan antarabangsa
D. Memperkenalkan sistem ekonomi kawalan

B4KPM
 6 Poster yang berikut dikeluarkan oleh tentera Jepun semasa pendudukan Jepun di Tanah
Melayu.

CY) *

..r.'- ..

TAMEAHI(AI{IAH SAIANC' II{AffiXAI{

?idak <hukrp mal*Ran, tirhk xlanrat l;*\iiluyan"
lr*gcri yang titlak chuhrp prngharilan nrakanannya, nrxhayt akan lErh*trrr.
Xekutrhar Malai di:ebabkan olsh lekuarang*r malraaan.
Inilab ke-t"alahan pc*erintalran lnggrr& dahulu.
Lirahakanlab msmbake ladang difana&, yang ko*rng, i{rpaya menanrbah p*ng-
harilan mala*iln.
,,i Srrr:ggrrppun padi, )agurzg, uh,i ltelrrtrk, sbi kay{ rl** lain*ya rurlah r}ilananr,
tetagi gandakanlab la,{i prtrgha*ilan itrr.
Ucihalanlah *em*libar * lt:*tls, *y*r*, kxmbln* &xn lainnya"
$emrxnya itu m*mb,ffi pan&aihr k*pada dilj. rpgr*&trl, dan
jugr mcndalangkan kc**hm*trn, t{eren rtan daq k€ala,rnur;rn.
tr&slau$$tl g*W$$l*t ini bcrjclan k*ahttrtl ,
**kali, kita tida* Mmba*1g.
&'

Sumber'. Arkib Negara Malaysia.

(a) Apakah tujuan poster tersebut dikeluarkan oleh pentadbiran tentera Jepun?

(b) Jelaskan kandungan poster tersebut.

(c) Pada pandangan anda, mengapakah masalah kekurangan bekalan makanan berlaku semasa
pendudukan Jepun?

(d) Wajarkah saranan seperti di dalam posrer di atas diamalkan oleh generasi hari ini?
Berikan ulasan anda.

qA
KPM
Nilai, Patriotisme dan Iktibar

. Menghargai nikmat keamanan dunia kepada negara kita.

. Kesedaran semangat cinta akan negara.
. Sentiasa menghindari konflik dengan pihak yang boleh mengancam keamanan negara.
. Sentiasa menghargai keamanan dan belajar untuk hidup bersama-sama dalam keadaan aman
dan harmoni. (.)
. Kebijaksanaan dalam merancang strategi bagi menjamin kejayaan dalam perjuangan.
. Sentiasa bersedia berkorban untuk mempertahankan kedaulatan tanah air'
. Ketahanan fizikal dan mental penting dalam menghadapi cabaran hidup.

Diri dan Keluarga

Sentiasa membina kehidupan yang aman dan harmoni dalam keluarga dengan menghormati peranan
setiap ahli dalam keluarga.

Negara
Menyelesaikan permasalahan melalui perundingan dan berusaha mengelakkan konflik yang boleh
menjejaskan keamanan dan kesejahteraan masyarakat.

fr FEI\rINC.CEREMO}\IY

W 34."
AS EAN
. l'ilir{_AIp tst}
SEAN SUM}L{I
23 f une ?013, Bangkok, Thailand

I I
I
,.lt', +'
{

I
rl
[[
I
I t rieta$t
+ +.'#if
r:i I I
Pemimpin negara sentiasa membina hubungan dengan dunia luar untuk meningkatkan hubungan baik antara
negara serantau.
Sumber'. Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd.

*A
KPM
 al

t
; .. t. ta
&
i'*&;i*3"
J**" 4

; * 'i.
ttlr
i
1a

Ftw ** :$ ilWit;x
I
1,,
*
,r.
v &tu*

,. o u ,fu*..,' .t

,
rs!rI
tr!
t D
D D
*
@
PE RALIHAN KUASA I f,lii',;lat *
.,j'tlie
l{' s}lr,ir
*fa
,rtJl(af

lTl H D N EG RA K h,

w&,x {}t

Sinopsis
British Military Adrninistration (BMA) arau Penradbiran Tenrera British diisytiharkan di negara
kita selepas tamatnva Perang Dunia Kedua. Selepas itLr. British melaksanakan pentaclbiran Malayan
Union di Tanah Melayu. Pelaksanaan Malayan Union )ang trencetuskan bantahan besar-besaran
daripada penduduk tempatan rnenyebabkan British rnenggantikannya dengan Persekutuan Tanah
Melayu 1948. Di Sarawak, Charles Vyner Brooke (V.vner Brooke) berlindak rlenyerahkan Sarar.r,ak
kepada kerajaan British. Tindakan beliau mencetuskan reaksi rnenyokong dan menentang daripada
penduduk tempatan. Majoriti penduduk Sarau,ak rrenentang penyerahan Sarawak kepada British.
Keadaan di Sabah berbeza kerana British berjaya rnengambil alih Sabah daripada Syarikat Borneo
Utara British (SBUB) tanpa sebarang penentangan.

British Military Administration British Military

(BMA) dilaksanakan Administration
di Tanah Melayu. (BMA) dilaksanakan
di Sarawak
dan Sabah.
September 1945 It
'FFTEIII

qA "i.:
KPM =i
1
{ I
4
 British Military Administration (BMA) atau Pentadbiran
Tentera British.
Gagasan Malayan Union.
Reaksi penduduk tempatan terhadap Malayan Union.
Penyerahan Sarawak oleh Brooke kepada British.
Penentangan penduduk tempatan terhadap penyerahan Sarawak.
Penyerahan Sabah kepada British.
Reaksi penduduk tempatan terhadap penyerahan Sabah
kepada British.

Kepentingan mempertahankan maruah bangsa.

Kepentingan berwaspada dalam membuat sebarang tindakan.
Kepentingan sikap berani menyuarakan pandangan
dengan beretika.
Kepentingan menghargai kepimpinan tokoh terdahulu dalam
membina negara.

Kemahiran Pemikiran Sejarah'

Memahami kronologi peralihan kuasa British di negara kita.
Meneroka bukti Perlembagaan Malayan Union.
Membuat interpretasi sebab penentangan penduduk tempatan
terhadap British.
Membuat imaginasi cara penduduk tempatan menentang
Malayan Union dan gerakan antipenyerahan Sarawak.
Membuat rasionalisasi Syarikat Borneo Utara British (SB[IB)
menyerahkan Sabah kepada British.

Gagasan Malayan Union Sarawak dan Sabah

diperkenalkan di Tanah Melayu. diserahkan kepada British

E Julai 1946

qA
KPM
,,i a
-L
 ffi British Military Administration
British Military Administration (BMA) di Tanah Melayu bermula pada lZ September 1945 setelah
tentera Jepun menyerah kalah. BMA merupakan pentadbiran tentera yang diletakkan di bawah
arahan Lord Mountbatten, Pemerintah Tertinggi Tentera Bersekutu di Asia Tenggara (1943-1946).
Perancangan bagi hal ehwal awam di Tanah Melayu dilakukan oleh Timbalan Ketua pegawai Hal
Ehwal Awam, Brigedier Jeneral H.C. Willan. Tugas BMA adalah untuk mengembalikan kestabilan
dan memulihkan kepercayaan rakyat.

Mengembalikan Kestabilan dan Keamanan

British Military Adn-rinistration (BMA) berusaha untuk memulihkan keamanan dan kestabilan
clengan membubarkan pasukan MPAJA pada I Disember 1945. BMA mengarahkan semua
.f senjata yang diberikan kepada mereka semasa pendudukan Jepun clahulu dikembalikan. BMA
gagal mengumpulktrn semula scnjata tersebut. BMA juga gagal merlbanteras kegiatan jenayah,
keganasan, kongsi gelap dan masalah ketegangan kaum.

Memulihkan Kepercayaan Rakyat

Rakyat berkumpul menyambut kedatangan tentera British.
Sumber: Wendy Khadijah Moore, 2004. Malaysia: A Pictorial
History 1400-2004.Kuala Lumpur: Arkib Negara Malaysia dan
The New Straits Times Press.
,"fllli
* ' g\..,{ Membuat lnterpretasi
Matlamat BMA adalah untuk mengembalikan
kestabilan dan memulihkan kepercayaan rakyat
selepas perang. Sejauh manakah usaha yang
dilakukan oleh BMA berjaya mencapai matlamatnya?
Rakyat mengalami kesukaran hidup di barvah
pemerintahan Jepun. Bekalan makanan dan
ubat-ubatan sukar didapati. Sekiranyir ada
bekalan tersebut, harganya pula melambung
tinggi. Wabak penyakit semakin merebak.
terutama penyakit beri-beri yang disebabkan
oleh kekurangan zat makanan. Selain itu.
kebuluran berlaku di kebanyakan tempar.
Rakyat juga tidak mempunyai wang
untuk membeli makanan, manakala kegiatan
menyorok barang, amalan rasuah, peras ugut
dan pasar gelap di Kuala Lumpur menjadi
semakin tidak terkawal. Masalah ini berakeLr
umbi sehingga gagal dibanteras oleh BMA.
Rakyat yang hidup dalam penderitaan
dan kesengsaraan akibat pemerintahan
Jepun berharap dapat diselamatkan oleh
pentadbiran BMA. Dengan itu. BMA telah
mengambil alih pentadbiran Tanah Melayu
bagi mengembalikan kepercayaan rakyat
supaya menyokong kepulan-ean British
di negara ini. BMA juga berusaha untuk
memulihkan kerosakan inf'rastruktur akibat
bencana peperangan.

qA
KPM
Jadual 4.1 Inflasi dan kegiatan pasar gelap.

Selepas
Sehelum Perang Disember Julai Perang
Disember 1941 1944 1945
0gos 1945
Dolar Selat
Barang Unit Mata Wang Jepun
(Straits Settlements)

Beras Per kati 0.06 8.20 36.00 75.00

Gula Per kati 0.08 18.00 72.00 r20.00

Garam Per kati 0.01 5 9.50 22.00 28.00

Telur Setiap satu 0.03 1.25 8.50 35.00

II
BalmHarimau 1/z
oz 0.45 15.00 35.00 45.00 ll
EE
Petrol Per Gelen 0.85 s5.00 160.00 185.00
5
Nota: Jadual 4.1 menunjukkan peningkatan harga barang dari bulan Disember 1941 hingga bulan Ogos 1945'
Sumber'. Zakaria Haji Ahmad, 2006. The Encyctopedia of Malaysia, Vol. Editor, Government and Politics 1940-2006' Kuala Lumpur
Editions Didier Millet Sdn. Bhd.

?;--1 .a
British berharap pemulihan sosioekonomi akan
memulihkan kepercayaan rakyat. BMA berusaha
untuk memulihkan ladang getah, lombong bijih
timah serta membaiki prasarana dan kemudahan
kesihatan yang dimusnahkan oleh tentera Jepun.
b
Namun begitu, BMA menghadapi kesukaran
untuk membawa masuk jentera, alat ganti, mesin w
dan teknologi yang menyebabkan sosioekonomi
sukar dipulihkan.
Walaupun BMA berusaha untuk memulihkan
kekacauan, rakyat hampa dengan ketidakupayaan
BMA menangani masalah yang dihadapi mereka.
Kegagalan pentadbiran British memberikan
kesedaran kepada kita supaya sentiasa bersikap
rvaspada dan tidak mudah mempercayai kuasa
asing. Hal ini jelas berlaku apabila BMA gagal
melaksanakan tugasnya ketika penduduk tempatan
mengharapkan bantuan.
w ;q
y%..
I
*
British Military Administration (BMA) ,*,.
berusaha untuk memulihkan kepercayaan
rakyat dan keamanan negara. Namun begitu, Rakyat menyambut kedatangan tentera British yang tiba
BMA gagal melaksanakan tanggungjarvab di Kuala Lumpur pada tahun 1945.
I
yang diharapkan oleh rakyat. Sumber: Wendy Khadijah Moore, 2004. Malaysia: A Pictorial
I
Histor!- 1400-2004. Kuala Lumpur: Arkib Negara Malaysia dan
t The New Straits Times Press.

ts2KPM
 f) Gagasan Malayan Union
Gagasan Malayan Union diperkenalkan di Tanah Melayu bagi menggantikan BMA. British
berhasrat agar Malayan Union akan melicinkan sistem pentadbiran, meningkatkan pelaburan
ekonomi, mengukuhkan pertahanan dan mengekalkan orang asing sebagai sumber tenaga kerja untuk
meningkatkan ekonomi.

Latar Belakang
Unit Perancang Tanah Melayu yang diketuai oleh Mejar Jeneral Ralph Hone
W--,
cliberikan tusas untuk merangka satu bentuk pentadbiran baharu di Tanah
Melayu yang dikenali sebagai Malayan Union. Setiausaha Tanah Jajahan f&t',,.
British, George Henry Hall membentangkan rancangan ini di Parlimen #.^
British pada 10 Oktober 1945. Rancangan Malayan Union yan_r diisytiharkan
lf dalam Warta Kerajaan dikenali sebagai Kerras Putih 6214. Dalam Kerras
Putih tersebut, British akan mengambil alih pemerintahan Tanah Melayu dan George Henry Hall
00 menubuhkan sebuah pentadbiran berpusat (kesatuan) di bawah jajahan British.
!o
l2 ,,r!
t ta

I
Unit Perancangan Tanah a Rancangan Malayan Union
Melayu dibentuk di London dibentangkan di Parlimen British.
-
Tan Cheng Lock
pada bulan Februari 1943. a Persatuan Pelajar Melayu Britain
menghantar memorandum bertarikh
25 April 1945.
a Memorandunr ini meminta supu)u

-(.> hak kewarganegaraan di Tanah Mela,vu

tidak mengikut prinsip.,rrrr ::;i;lj.
ialah syarat
Jrus s*j.;
kewarganegaraan berdasarkan
tempat lahir.

Tan Cheng Lock dan Persatuan

Malayan Union
dilaksanakan Cina Seberan-e Laut menqhantar
di Tanah Melayu memorandum kepada Blitish
pada 1 April 1946. berkaitan dengan masa depan
.i.i:ira:li Tanah Melayu.

a Kerlas Putrh 6214.

Kertas Putlh 6274 membentangkan
perkara kandungan Malayan Union yang
Rancangan Malayan
13
Union disiarkan dalam
diluluskan oleh Parlimen British di London
Warta Kerajaan
pada 22 Januari 1946. Antara perkara
tersebut termasuklah konsep kesatuan,
bentuk pentadbiran, sistem perundangan.
kedudukan Raja-raja Melayu. syarat Kronologi Pelaksanaan Gagasan Malayan
kewarganegaraan dan agama Islam. Union di Tanah Melayu.

qA
KPM
 Ciri-ciri Perlembagaan Malayan Union meliputi sistem pentadbiran dan kewarganegaraan

Kesatuan
I Ketua

l
Pentadbir
Pentadbiran
Negeri-negeri Melayu Bersekutu, Malayan Union . Malayan Union diketuai oleh
Negeri-negeri Melayu Tidak Gabenor British yang dilantik
Bersekutu dan Negeri-negeri oleh Raja England.
Selat kecuali Singapura disatukan . Majlis Eksekutif dan Majlis
menjadi satu unit pentadbiran. a Perundangan Malayan Union
dibentuk di bawah kawalan
t Pesuruhjaya Tinggi British. CI,
D
tr,
Sultan menjadi Ahli
Majlis Raja-Raja yang
r
hanya membincangkan
soal agama Islam dan

ffi
adat istiadat Melayu.

Salinan dokumen
Malayan Union.

. Kewarganegaraan melalui prinsip jus soli

menjadi asas kewarganegaraan Malayan Union. Mengapakah orang Melayu
. Seluruh rakyat yang dilahirkan di Tanah membantah Malayan Union
Melayu dan Singapura diiktiraf sebagai warga Kewarganegaraan yang diperkenalkan oleh
Malayan Union. British di Tanah Melayu
. Mereka yang berumur 18 tahun dan ke atas pada tahun 1946?
i
serta bermastautin selama 10 tahun hingga
15 tahun akan diberikan kewarganegaraan.
. Mereka yang berumur kurang daripada 18 tahun '1-{hidr"
yang ibu bapanya merupakan warganegara,
turut diberikan kewargane gar aan.
Hasilkan peta pemikiran
yang sesuai untuk
menerangkan ciri-ciri
Malayan Union.

g"' res 1,
i.-+s€
Pembentukan Malayan Union merupakan usaha penjajah untuk
menakluki tanah air kita. Malayan Union telah mengubah status Memahami Kronologi
Tanah Melayu daripada negeri naungan kepada negeri Tanah Susun kronologi proses
Jajahan. Oleh hal yang demikian, kita perlu menolak sebarang pelaksanaan Malayan
bentuk penjajahan demi kedaulatan ibu pertiwi, meskipun nyawa Union di Tanah Melal,r:.
menjadi taruhan.
qA
KP]\I
 British Mendapatkan Tandatangan Sultan
British melantik Sir Harold MacMichael (MacMichael) untuk rnendapatkan taudatansan sultan.
Bagi memastikan misi ini disempurnakan dengan baik. British menshanrar H.C. Willan (Willan).
Timbalan Ketua Pe-earvai Hal Ehrval Arvam Malaya merintis jalan menghadap Raja-raja Melayu
untuk meninjau sokongan Raja-raja Melayu terhadirp British.

H.C. Willan Merintis Jalan Menghadap Raja-raja Melayu

Willan menjalankan tugasnya dari 8 September 1945 hingga 29 Septembe r 1945 .sultan pertama yang
ditemui ialah Sultan Johor. Willan kemudiannya berkunjung ke Selangor untuk menghadap Sultan
Selangor, iaitu Sultan Hisamuddin Alam Shah ibni Almarhum Sulran Alauddin Sulaiman Shah.
Rombongan Willan seterusnya menghadap Sultan Kedah. Kemudian, beliau menemui Syed Hussin,
Setiausaha kerajaan Perlis dan menghadap Raja Perlis di Kangar, Perlis. Dari Perlis, Willan bergerak
ke Perak, menghadap Sultan Perak. Pad,a 23 September 1945, beliau menghadap yang di-pertuan
co Besar Negeri Sembilan dan pada 28 September, beliau menghadap Sultan Pahang. Seterusnya,
rEt Willan menemui Dato'Jaya Perkasa Che Da Omar Mahmud, Menteri Besar Terengganu sebelum
menemui Sultan Ali. Akhir sekali, Willan ke Kelantan menghadap Sultan Kelantan. Dalam
laporannya, beliau mempunyai keyakinan yang tinggi bahawa Raja-raja Melayu akan menyokong
British dengan menandatangani perjanjian Malayan Union. Pada setiap pertemuan dengan sultan,
Willan berusaha memastikan sokongan Raja-raja Melayu untuk menandatangani perjanjian. Dengan
ini, misi Willan telah memudahkan tugas MacMichael.

Misi Sir Harold MacMichael Mendapatkan Tandatangan Sultan

Pada 1l Oktober 1945, MacMichael, wakil kerajaan British tiba di port Swettenham, Selangor,
dengan menaiki kapal Royallsr. Beliau ditemani oleh A.T. Newboult sebagai jurubahasa. Cara
yang dirintis oleh Willan ternyata tidak menepati harapan wakil kerajaan British, MacMichael.
MacMichael tetap menerima tentangan daripada Raja-raja Melayu.
MacMichael menggunakan pelbagai taktik untuk mendapatkan persetujuan Raja-raja Melayu
terhadap Malayan Union. Dalam tempoh dua bulan, beliau berjaya mendapatkan tandatangan
persetujuan sembilan orang Raja-raja Melayu.

1
MacMichael mentbuat kunjun_ean ke negeri Melayu untuk
mendapatkan tanclatangan sultan. Pada 18 Oktober 194-5. beliau
Y*
menghadap Sultan Johor', iaitu Sultan Ibrahim ibniAlmarhurn Sultar.r
Abu Bakar. Sultan Ibrahim mcnurunkan tanclatangan baginda pada
20 Oktober 1945.

Seterusnva. MacMictrael r.nengliadap Sultan Sclangor. Sultan

Sir Harold MacMichael
Sumber'. Ja'afar Onn, 20O7 . UMNO
dan Malayan Union. Petaling laya:
MPH Group Publishing Sdn. Bhd.
Hisarnuclclin Alanr Shah ibni Alrnarhum Sultan Alauddin
Sulairnan Shali. Bacinrla sultan rnenurunkan tandatangiin
pada 24 Oktober 1t)-l-i.

BEIGM
 3
;g
u
u
Pada 3l Oktober 1945, MacMichael menghadap
Sultan Abu Bakar Ri'ayatuddin Al-Mu'adzam
Shah ibni Almarhum Sultan Abdullah
I
u u
g
MacMichael kemudiannya menghadap
a Al-Mu'tasim Billah, Sultan Pahang. Baginda Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan,
u
g terpaksa menurunkan tandatangan pada
g
g Tuanku Abdul Rahman ibni Almarhum Tuanku
*u 2 November 1945. *<# Muhammad dan empat orang Undang. Pada
u u
u 14 November 1945, baginda terpaksa menurunkan
*u tandatangan setelah didesak oleh MacMichael,
e
g
walaupun pada mulanya baginda enggan berbuat
ed demikian.

g MacMichael menghadap Sultan Perak, Sultan

e, Abdul Aziz Almustasim Billah Shah ibni
*
g
u Almarhum Raja Muda Musa. Baginda cuba g,
g melengahJengahkan masa untuk menandatangani D
g
u perjanjian tersebut. Namun begitu, baginda uu Pada 29 November 1945, MacMichael Etr
u
u u berkunjung ke Kedah dan menghadap Sultan
g
u
akhirnya terpaksa menurunkan tandatangan pada
22 November 1945.
k
*u Badlishah ibni Almarhum Sultan Abdul Hamid
Halim Shah. Dalam pertemuan itu. berlaku
F
4i
M qc
u perdebatan antara kedua-dua pihak. Baginda
*u bertegas enggan menandatan-eani perjanjian
u
u Malayan Union. Walau bagaimanapun. pada
u 2 Disember 1945, MacMichael berjaya

Padirl Diserrber l g,l5. Raja Pcrtis.Tuanku Syed

u
u
mendapatkan tandatangan baginda.
q,
= Putra Jarnalullail ibni Alrnarhurn Syed Hassun
.l arnalullail telah menurunkan tandatangalt
=
= sctr'lah clidesak olch MacMiclraet.
g
=
I ffi]
'g
wI Pada 15 Disember 1945, MacMichael
u
E-
menghadap Sultan Kelantan, Sultan Ibrahim
Ci ibni Almarhum Sultan Muhammad IV. Beliau
II mengugut untuk tidak mengiktiraf Raja-raja
tfro.*,.hael kemudiannya menghadap Sultan
Ii *,
* Melayu yang enggan menurunkan tandatangan.
tU ibni Almarhum Sultan Zainal
Sultan Ismail Nasiruddin Shah +t
Terengganu.
Abidin. Pada W
?e
u
#
Baginda sultan terpaksa beralah dan bersetuju
menandatangani perjanjian tersebut pada
t, mulanya baginda enggan menandatangani E
*e, 17 Disember 1945.
f aokrrn"n tersebut kerana perjanjian ini h ed
t bertentangan dengan Undang-Undang Tubuh 1*.

+ Negeri Terengganu. Namun begitu, baginda h

t, akhirnya menurunkan tandatangan pada E EIttilE
e ,, ,'r.-t", ,r-r. p ffi*rJr:. Sultan yang menandatan-eani

Ef,ffi perjanjian Malayan Union.

Willan dan MacMichael berjaya menyelesaikan misi mereka kerana menggunakan desakan
dan paksaan untuk mendapatkan persetujuan Raja-raja Melayu terhadap Malayan Union. Cara
yang digunakan oleh kedua-dua pegawai British itu tidak dipersetujui dan menimbulkan reaksi
penentangan daripada pelbagai pihak. Kesannya, Raja-raja Melayu telah membantah perjanjian
Malayan Union.

qA
KPM
 ffiReaksi Penduduk Tempatan terhadap Malayan Union
Kerajaan British mengisytiharkan Malayan Union pada I April 1946. Pada tahun 1946, Kertas
Putih yang diperkenalkan oleh British menimbulkan reaksi yang menyokong dan tidak menyokong,
khususnya Raja-raja Melayu, masyarakat Melayu dan persatuan Melayu. Malayan Union ditentang
oleh Raja-raja Melayu, orang Melayu dan bekas pegawai British yang pernah berkhidmat
di Tanah Melayu.

Penentangan Raia-raja Melayu terhadap Malayan Union

Terdapat pelbagai reaksi Raja-raja Melayu yang menentang pelaksanaan pentadbiran Malayan
Union. Reaksi tersebut seperti yang berikut:
. Malayan Union merupakan bentuk penjajahan secara mutlak oleh kerajaan British.
. Sultan Melayu kehilangan kedaulatan dan kuasa politik yang selama ini menjadi hak
.f \/ Raja-raja Melayu.
$ . Raja-raja Melayu menyuarakan bantahan dan tentangan baginda terhadap Malayan Union
I melalui pelbagaicara.

Gara Bantahan Raja-raja Melayu I

J

Persidangan Raja-raja Melayu di Istana

Iskandariah. Kuala Kan-ssar, pada bulan April
1946 memutuskan untuk rnengernukakan
bantahan rnelalui Mahkamah Tinggi
di England. Sultan Perak, Sultan Kedah dan 1 Sultan Badlishah ibni Almarhum
Sultan Johor akan berangkat ke England Sultan Abdul Hamid Halim Shah
sekiranya kehadiran baginda diperlukan
di mahkamah tersebut.
Menurut sistem perundangan British,
MacMichael mendapatkan persetujuan
daripada Raja-raja Melayu dengan cara
tidak sah.
Sultan Kedah. Perak dan Johor mengutus sltrat
bantahan kepada Geor-re Henry Hall. mendakrva
38f,1i#!fiei1-r^-* --- -ryrylq$lEqu#: baginda diperdaya oleh MacMichael.
Beberapa orang raja mendakrva diugut supaya
menurunkan tandatangan tanpa menyedari akibatnya.
Raja-raja Melayu memohon British rnemansuhkan
persetu.juan yang ditandatangani itu.
Tuanku Syed Putra Jamalullail juga mengirimkan
telegram kepada kerajaan British di London untuk
iF*
rc I menyuarakan rasa tidak puas hati baginda terhadap
tindakan MacMichael . Baginda tidak diberikan
\ peluang untuk mendapatkan nasihat daripada
ffi3r1q 'i pembesar negeri sebelum nremberikan persetujuan.
Sultan Ibrahim ibni Almarhum
Sultan Abu Bakar

,OA
KPM
Kongres Melayu turut disokong oleh Ra.1a-raja \tcla1 tr. Kongres ini diaclakan untuk menunjukkan
kesunggr.rhan orang Melayu rnenolak Malayan Union. Sultan Hisarnudriin Alam Shah ibni Almarhunr Sultan
Alauddin Suiairnan Shah menderma seban'' ak S l5 ribu ke pada Persatuan Nlelayu Selangor yang rnenjadi
tuan rumah Kongres Melayu Pertama. Baginda jusa rt't,-'rasmikan pernbukaan kongres ini.

Memulaukan Upacara Pelantikan

Gabenor Malayan Union

Pada 28 Mei I946. Ahli Parlimen British tiba Raja-raja Melayu nrentulaukan tlpacara
H
pelantikan Gabenor setelah perjumpaan
di Kuala Kangsar, Perak. tempat Sultan Iskandar Shah
bersemayam. Perhimpunan besar-besaran di Padang dengan Dato' Onn Jaalar cli Hotel Station. 5
Bandar Diraja Kuala Kangsar, menunjukkan raja dan Dato' Onn Jaafar mernpersembahkan resolusi
rakyat bergabung untuk menentang Malayan Union. Kongres Melayu. iaitu rnernohon Ra.ja-raja
Tuanku Permaisuri Perak. Raja Perempuan Kelsom Melayu supaya berserma-satna dengan rakyat
mengetuai barisan hadapan perarakan bersama- memboikot upacara pclantikan Gahenor
sama dengan rvanita negeri Perak. Perarakan itu Malayan Union.
berjalan melintasi Raja-raja Melayu. Ahli Parlimen Ribuan orang Meiayu )irns herhirnprLrn
British dan pemimpin Melayu yang berada di atas di Hotel Statiorr melaungkan "Daulat TLrankr"r l"
pentas. Mereka sangat kagum dengan semangat yang dan "Hidup Melayu". Raja-raja NIelar u nekad
ditunjukkan oleh Tuanku Permaisuri Perak itu. memulaukan upacara pelantikan Ciabenor
Malayan Ur.rion. iaitLr Sir Ecluard Gent tlarr
mengadakan sidang akhbar.

t4r*)s
Kita patut mencontohi sikap pemimpin yang
mempunyai semangat sanggup berkorban
untuk bangsa dan tanah air. Mereka sedia
mempertahankan kedaulatan negara, walaupun
menghadapi pelbagai halangan daripada
pihak British.
t,., il tt,, *nb, bw *4;1 W *b, & A{.da&, ,tt,he7 6, ,*a Wet W
t^ W b 6e4%.,*rt*-a l&a {& 9@1**,

Sultan's Wife Leads Pr*test

*t W<tmcn &.gxin*t LJnion
Perarakan menentang Malayan Union yang diketuai oleh
Raja Perempuan Kelsom. "!..

Sutnber: Zaitcu Ghani. 1985. "Wanita Melayu dalam Politik

1946-1948" dlm. Khoo Kay Kim (ed.). Se_jorah Mtts'-tuttun
Melnyu Moden. Kuala Lumpur: Penerbit Unjversiti Malaya.
Bagaimanakah Raja-raja Melay'u
4!ttG menentang gagasan Malavan Union'l

{tr
KPM
 Penentangan Rakyat terhadap Malayan Union
British Military Administration (BMA) menyiarkan beritii _sa_sirsan \lalaran L'nion unrLrk
pengetahuan rakyat umum. Akhbar Mo.jli,s menyiarkannya pada 12 Oktobel l9-l-5. sehali rclcpu:
kctibaan MacMichael.
Berita Malayan Union mencetuskan kesedaran nasionalisnte untuk nteltentang British. Bantahan
terhadap Malayan Union dilaksanakan melalui akhbar'. cendekiauan. persatllnn Mclavu. kongre.
dan perhirnpunan besar-besaran.

I
' :':: .
Akhbar seperti [Jtusurt Melayu (Singapura) . Majlis (Kuala Lurnpur) dan Wurta Negorct (Pulau
.f Pinang) telah menyuarakan bantahan dengan keras, mengecam dan mengutuk Malayan Union
kerana merugikan orang Melayu.
. Akhbar ini menyeru orang Melayu mengadakan perhimpunan besar-besaran untuk mencllak
gagasan Malayan Union.
. Akhbar ini sentiasa melaporkan perkembangan berita penentangan orang Melayu terhadap
Malayan Union.
,.

lalu
Dari Purulangan sePirrtas Hari lahirtt
i)',,,iton dikctahui bahawu ,' e(r,,t,,/, /,,,i),",.M|t1(t.\trt I ttt(rt itt/
"r"n'in',,gou Malatutt rt tttrl,t
"*"
!'u ha,,,, .,,,,,,;;i,')1,',',,',,',,1 ..,.:,,,.,
()t'(ttt'<
s-

grri' un gkan or an
g b uk-an olelt ittr.,:,,.:^' .ll(/(t.\'tt.
r*r, -,,,
' r,,, r,
Ualni untrt mencemaskan
ir',t'i1;u.
t, r, r,,., t,,'n't i tn',,,.*
.l l r. /, t t t,
orang g
r.,,
t t,t t

tlit iion tlttn Perusaan

t t t t, t t, t t

tiitit,, t,
", " i.
rt t, r,,,,,,
lo,b u,, t.
t r h t /, r t t t

rnerrgcnui hari dePan o * n o, )',,' I t. r 1, t 1 1 1,,,,

'^)ir,, ", t" t)t ( tt q(t tt ('l
r"','...,,
tt, ",
Pi'o sultan hendaklah
" ' pet'a.'aott
.rn,,)
' seP en1h.
*urr'ironrtkan dengan o n i ni bag i oran g r*..,'n',,,.,,,,,,, A,,r,,, r)j,
'
;;;;' ;';;";;";'n M at Yan
u ni n,i* iii,iretat tr i ttt tt,tt,ti t.i....
n.r",',u
s eb elum men)1 et ui utnY a' .va ng bena r.
Brl.,"',"
i 1
t i /1 11 l
dariPada uusan * i,,, )ple,i ;:;:;,:,:;: k,,, c,,,,,

llfi;::, i$,*":ffi
" ;,,,
' & Sumhet.: Diubah
.,
Neguru. r oo.l"irri'u' daripadir
W,ttr

ffi
2
Tokoh Pentadbir Melayu
. Pemimpin Melayu seperti Dato'Onn Jaafar, Dato'NikAhmad Kamil,
Za'ba,Tengku Mohamed, Dato'Abdul Wahab Abdul Aziz (Panglima
Bukit Gantang), Wan Md Yussof (Panglima Kinta, Perak) dan
Dato' Hamzah Abdullah telah menggerakkan orang Melayu
menentang Malayan Union dengan pelbagai strategi.
. Pemimpin Melayu Johor. Dato'Abdul Rahman Mohammad Yassin
membantah usaha British untuk terus menjajah Tanah Melayu. Dato' Nik,\hnrari Kartril

'oA
KPM
Bantahan Wanita
. Tokoh wanita seperti Cikgu Zaharah Abdullah
(Batu Pahat), Halimahton Abd Majid (Rembau).
Saleha Mohd Ali, Zaharah Tamin (Selangor).
Datin Puteh Mariah Ibrahim Rashid (Perak) dan
Hasnah Ishak (Pulau Pinang) merupakan benteng
barisan hadapan menentang Malayan Union.
. Di Batu Pahat, Cikgu Zaharah Abdullah, ahli
Pertu buhan Pergerakan l\tlel ayu Semenanj ung Johor
berucap membantah pelaksanaan Malayan Union. Richard Wnstedt
Menurut Cikgu Zaharah Abdullah:
Jika apa sekalipun terjadi. karni kaum r'vanita akan
tumt menggembleng tenaga bersama-sama kaun.t
tp
lelaki, bagi mendapat kembali hak-hak kami. tI,
5
#
&
ta

Frank Swertenham
&
w

ri
&
l;
t" Bantahan Bekas Pegawai British
Pegawai tadbir British 1'ang pernah
Mariah berkhidrnat di Tanah Melayu turut
Datin Puteh Halimahron
Abd Majid menentang Mala1,.an Union. Mereka
mengkritik keseluruhan rancangan
Malayarr LInion. Anlara pegawai
tersehut termasuklah:
. Frank Swettenhanr
3 . Roland Braddell
. Cecil Clementi Smith
a Persatuan Melayu seperti Syarikat Bekerjasama Am . Richard Winstedt
Saiburi (SABERKAS), Persatuan Melayu Kedah, . Frederick Weld
Perikatan Melayu Perak. Persatuan Melayu Selangor . George Maxwell
clan Persatuan Melayu Johor berjaya menghimpunkan
orang Melayu dari seluruh negara dan setiap lapisan
masyarakat untuk membantah Malayan Union.
Pertubuhan Melayu ditubuhkan atau diaktifkan
semula sebagai tindak balas terhadap Malayan
Nyatakan tokoh wanita yang
Union. Pertubuhan ini kemudian meniadi penggerak
menentang Malayan Union.
rnenganjurkan rapat umunr bagi n-rcrnbantah tinclerkan
MacMichaeI clalam usaha nrenclapatkan tanclatangan
Ra-ia-raia Melayu clan bantahan terha.iap gagasan
Malayan LInion.

g
KPM
 Pemimpin persatuan Melayu dan sultan bekerjasama mengadakan bantahan terhadap kedatan-ean
MacMichael di Kelantan, Kedah dan Johor.

Pada 15 Disember 1945, seramai 10 ribu orang berhimpun di Kota Bharu semasa MacMichael
datang untuk mendapatkan tandatangan sultan.

.f Bantahan di Kedah
E a Pada 19 Januari 1946, ribuan orang Melayu Kedah telah berarak
EO di Alor Setar menentang Malayan Union.
a Perarakan ini dianjurkan oleh Kesatuan Melayu Kedah,
SABERKAS, Kesatuan Ulama Kedah dan Persatuan Melayu
Kedah.
a Tuan Haji Hussain Che Dol, Yang Dipertua Kesatuan Melayu
Senu Abdul Rahman
Kedah dan Senu Abdul Rahman, SetiausahaAgung SABERKAS
telah mengkritik kandungan Kertas Putih Malayan Union yang
dianggap mencabul kedaulatan bangsa Melayu.

ft

. Pada bulan Januari 1946,Lembaga Kesatuan Melayu Johor

melancarkan gerakan menentang Malayan Union. Perhimpunan
ini disertai oleh Persatuan Melayu Johor. Ungku OmarAbdullah,
Naib Presiden Lembaga Kesatuan Melayu Johor dan Dr. Hamzah Dato'Onn Jaafar
berucap menentang Malayan Union.
. Pada l0 Februari l946,Pergerakan Melayu Semenanjung Johor
di bawah pimpinan Dato' Onn Jaafar berhimpun menentang
Malayan Union.
. Seramai 20 ribu orang Melayu berhimpun di bandar Batu Pahat.
. Dato' Onn Jaafar berucap menggesa orang Melayu bangkit
bersatu untuk menentang penjajah British.
ry

.r:&*

Dato'Panglima
Bukit Gantang

,OA
KPM
 5
ftr I

Penentangan gagasan Malayan Union dianjurkan oleh penlimpin pcrsatuan Melayu clan pcnglibatan
Raja-raja Melayu cli negeri masing-masing. PerjLrangan llenentang Malayan Union berkernbang
ke peringkat kebangsaan apabila Za'ba.Yang Dipertnrt Persatuan Melayu Selangor, menghubun-ei
Dato' Onn Jaafar di Johor, Dato' Panglima Bukit Gantang di Perak dan Tunku Abdul Rahman
di Kedah. Mereka menzahirkan penubuhalt sebuah baclan induk untuk rnenjadi pemangkin
menentang Malayan Union. Pemimpin dan cendekiarvan Mela-YLr pada peringkat negeri bersetu-iu
untuk menganjurkan Kongres Melayu. Mereka bersepakat mahu nenubuhkan badan induk untr-rk
menentang Malayan Union secara tersusun.
Kongres Melayu diadakan di Bangunan
Kelab Sultan Sulaiman. Kampung Baru.
Kuala Lumpur. Kongres ini berlangsung dari g,
I Mac 1946 hingga 4 Mac 1946. Sebanyak 4l buah
D
EP
pertubuhan Melayu menghantar rvakil masing-
masing untuk menghadiri kongres ini. Mereka 5
mervakili pelbagai lapisan masyarakat antaranya
termasuklah tokoh politik. sosial. perniagaan dan Perrvakilan berganibar di hldapan Kr-lab Sttltrtl
ekonomi. Kongres ini bersetuju menubuhkan Sulaiman Kampung Baru. Ku;rla l-ttttrpLtr. -qctclalt latrtitl
United Malays National Organisation (UMNO) Pcrsidangan Kon-sres N4elar r-r.
Suntbtr'. }lalay-'ia. Jabatart Wat'islttt \currlt. :\ll\J,\11'liit'h;
untuk menentang Malayan Union. .\tttu l'<'r jtnttgtttt. KLtitllt [-tttttPLtr: JiiLrlitllll \\'lrri\iil]
Obor \L-!itrii.

, ::1F

Kon-rres Melayu turut diadakan di Johor Bahru. Johor. pada 11 Mei l9-16. Melalui kongres ini,
LrMNO clitLrbuhkan cli Istana Johor pada 11 Mei-1946. UMNO melaksanakan beberapa perkara
penting untuk rlemajukan orang Melayu dan menjadi perlggerak rlenlupuk perpaduan orang
Melayu di selurr-rh Tanah Melayu.
Hari lahirnya Malayan Union itu dianggap sebagai "Hari Ketratiatt" oleh orang Melayr"r.
Peristirva itu meruntun hati ribuan orang Melayu yang berhimpun nlemakai lilitan kain putih
di songkok sebagai tanda berkabung. Malayan Union tnerupakatr sct.nbtlyatl Yilng memanggil orang
Melayu dad selumh negeri menyeftai kon-eres yarrg menjadi obor pembakar semangat ban-{sn Melal'tt.

"*, tq$
.&

{,

Penvakilan parti politik cialam Kongres Mclayu di lstana Persidangan hal'i pefiama Kongres Melayu cli Dervan
I

Besar,JohoiBahru,Johor,pada 1l NAei fS+6. Singgahsana Istana Besar' Johor Bahru' Johor' pada
I

.sutrtlter: Malaysia. Jabatan Warisan Negirra. 2007. Merdeka Obor I I Mei 1946'
Satu Per.itrangttn. KualaLumpur: Jabatztn Warisan Negara Suruhar'. Ja'afar On.. 2OO1 . U14NO tlun Mulutun Uttirt,.
Petaline Jaya: MPH Group Publishing Sdn. Bhd.

'r:i.

5[roilr
t.e-/-,4
F-'v
KPM
 6 UMN0 Menganjurkan Bantahan Secara Besar-besaran

United Malays National Organisation (UMNO) menganjurkan bantahan besar-besaran menentans

Malayan Union. Tunjuk perasaan besar-besaran menentang Malayan Union diadakan scmasa Ahli
Parlimen British, iaitu L.D. Gammans (Garnmans) dan David Rees Williams (Rees Williams)
membuat tinjauan bcrkaitan dengan penentangan orang Melayu terhaclap Malayan Union.

Alor Setar, Kedah Padang Francis Light School,

F
Ribuan orang ramai memenuhi [" Pulau Pinang
tebing jalan raya dari Titi Light
Rapat umum diadakan di Padang Francis
Bumbung Lima hingga bandar School, Pulau Pinang. Mereka membarva
Alor Setar membantah Malayan sepanduk bertulis "Humbankan Perjanjian
.f Union. Seramai 50 ribu orang MacMichael" yang mempamerkan kebencian
menyertai rapat umum di bandar kepada MacMichael. Laungan "Hidup Melayu"
E Alor Setar.

#
bergemuruh di udara.
E '; o

Ipoh, Perak Kampung Baru, Kuala Lumpur

o
Orang ramai berhimpun di Pekan Ahad, ;o Ucapan pemimpin Melayu membantah
Jalan Datuk. Ipoh, Perak membawa Malayan Union menyambut kedatangan
sepanduk. "Karni Berkehcndak Gammans dan Rees Williams dalam rapat
Naungan. Bukan Penaklukan". "Jangan umum di Padang Kelab Sultan Sulaiman,
',
Kecervakan Kan-ri'" dan laungan "Hidup -.!i
Kampung Baru, Kuala Lumpur.
Melayu" sentiasa belgerna di sepanjang
perhirnpunan tersebut. ry:-
Klang, Selangor
Seremban, Negeri Sembilan Orang Melayu berhimpun di padang
dan perkarangan Istana Alam Shah
Orang ramai berbaris panjang di jalan membantah Malayan Union.
masuk istana dengan membawa sepanduk
bertulis "Kekalkan Takhta Kerajaan -
Raja-raja Melayu" dan "MacMichael
ialah Imperialis".
Gammans dan Rees Wiiliarns membuat laporan
kepada Pejabat Tanah Jajahan bahawa sulran yang
menandatangani Perianjian Malayan Union tidak
menyedari akibat daripada perjanjian tersebut. Mereka
menyokon-t sepcnuhnya cadangan Raja-raja Melayu
terhadap penubuhan Perse kutuan Tanah Melayu.
Bantahan penduduk tempatan berjaya membuka mata
kerajaan British terhadap keburukan Malayan Union.

Ilarttaharr oranu ll'lcla,v-rr ti-.rharlap lVlirlar ru Perjuangan menentang Malayan Union memaparkan
LInirln senrl\ii lau'atan Alrli llarlirrrcn Ulitish. kekentalan semangat juang dan penyatuan orang Melayu.
; S,rcrl I'ltrstrt ,\li. :{)l?. .\c,.jrrntlt llri..trrl
.\'rttrtltr'; Semangat patriotik seperti ini sepatutnya menjadi pegan-san
i Alririt.Vtrri l'L t l{ titl}t1}1.iilil 7it:i()il!tlirtta I !ll/rlr r,l. kita untuk rnempertahankan maruah bangsa dan ne_eara.
l,,ilrlrrr:: .l,rrl, Sllillr,!lr lrrlorlr;rlrt,rr rtrtl lierti.rr.lt
I \'\r'l{r|l,r. nt ( r'rrrc

*A
KPM
ffi fenyerahan Sarawak kepada Keraiaan British
Selepas Perang Dunia Kedua, Sarawak diserahkan kepada British. Penyerahan itu menimbulkan
pelbagai reaksi daripada penduduk tempatan'

Pentadbiran Tentera di Sarawak

Setelah Perang Dunia Kedua tamat, tentera Australia mendarat di Kuching dan memperkenalkan
pentadbiran tentera. iaitu British Borneo Civil Affairs Unit (BBCAU) pada I I September 1945. Pada
tahun 1946, British kemudian memperkenalkan BMA di Sarar'vak. Pada 1 Julai 1946, Vyner Brooke
menyerahkan Sararvak kepada kerajaan British. Penyerahan ini mendapat tentangan hebat daripada
masyarakat tempatan di Sarawak.

tr,
Terdapat pelbagai faktor yang menyebabkan Vyner Brooke menyerahkan Sarawak kepada kerajaan
}}
TF
British. Antaranya termasuklah seperti yang berikut:

Masalah Pewarisan Takhta

5
Vyner Brooke tidak mernpunyai anak lelaki untuk menggantikan tempatnya
sebagai raja, sedangkan beliau semakin tua dan uzur. Vyner Brooke
enggan melantik anak saudaranya Anthony Brooke (anak Bertram Brooke)
untuk menggantikannya.

Desakan Kerajaan British

Pada l9 Jun 1944, pihak Pejabat Tanah Jajahan mendesak Vyner Brooke
memberikan kuasa yang lebih luas kepada British untuk meluaskan
penguasaannya di Saralvak. Dengan rnenjadikan Sararvak sebagai tanah
jajahannya, British dapat menguasai kekayaan ekonomi dan menjaga
lep"rtingun pelaburan British di negeri itu. Pada 28 Februari 1945, Pbjabat
Tanah Jajahan mengutus surat kepada Vyner Brooke tentang pendirian untuk
menyerahkan Sararvak kepada British. Akhirnya. Vyner Brooke bersetuju Charles V1'net' Brookc'
untuk menyerahkan Sarawak kepada British.

Masalah Kewangan
Vyner Brooke menghadapi masalah kewangan
untuk memulihkan Sarawak selepas tercetusnya Frff,tq
Peran-u Dunia Kedua. Ekonomi Sarawak terjejas. Faktor Penyerahan
lombong minyak musnah dan ladang getah juga
terbiar. Kcmudahan pendidikan, kesihatan. jalan
Hffi] Sarar,vak kepada British

raya dan lapangan terbang juga perlu dibaiki.

$zner Brooke tidak mampu untuk membangunkan
negeri Siuawak semula.
Semasa Sarawak berada di bawah pemerintahan
Jepun, kerajaan sementara telah diwujudkan.
Pengerusinya ialah Bertram Brooke dan Anthony
Brooke. Sementara itu. Oliver Stanley, Setiausaha
Tanah Jajahan berunding dengan kcrajaan sementara
pada tahun l94zl untuk rnerr-rbolchkan British
mengambil Sarar'vak. Narnun begitu. Bertram Brooke
dan Anthony Brooke menolak tawarall tersebut.

toA
KPM
-
-=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
:
=
=
=
=
=
=
=
 Proses Penyerahan Sarawak kepada British
Penyerahan Saralvak kepada kerajaan British melalui proses
seperti yang berikut:

Vyner Brookc menshantar setiausaha

pcribadiny'a. Gerarcl T. MacBry,an
Pe.jabat Tanah Jajahan mengutus surat kepada
tuntuk rncrrdupltkarr pcr'\(.tLrjuan
Vy'ner Brooke pada 28 Februar:i 19.15 untuk
daripada ketua tempatan.
mem i nta be I i au mcnandatan gan i surat per.j anj ian
clengan George Hcnry Hall. Setiausaha Tanah
Ja.1ahan. Pacla 24 Oktober l9zl-5,
beliau bcrsetuju
menyerahkan Sarau,ak kepada British.

Gerard T. Mac[3r1'an pulang kc England

r+ bersama-sama dengan dokurn,--l r anlr
clitandatangani olch ketua tentplrtan
EI Sararvak. Vvncr Brooke bcr.sctuju
rl Kera jaan British rnengarahkun Vyncr Brooke menyerahkan Strravu,ak kepatla kclajaan
supaya rnerrdapatkan kelulr.rsan Majlis British. Penverahan itu r-libuar tanpa
Negeri clan persetu.juan rakyrt Saran,ak peneetiihr-ran r:ik1,at Stirat ak.
terlebih clahulu.

w"

Kerajaan British mcn-shalttar dua orang

ahli parlirncnnl'a. iaitu Gaurrnans dan * t*s*t

Rees Willianrs untuk rlernbuat tinjauan,

Gammans
Mercka tiba di Kuching pada 2 Mei 19,16
ees Wi.lliarns
[1asil tinjatrlrn itu rnerrtllrpirti:
Scbahagian besar periburrri ntenc-ntang pcnl,erahan
Sararvak.
,:t:,t..
C)rang Cii n a rlenyclkon! penvcrahan S arau,,ak .
Tcrclapat juga pencluduk 1,ang tidak ntemahiinri Mallis Ncgeri rclah utcn-ec:luarkarr Ranc
rraksud penl erahan Sararvak. Unclang-Undang Pr--nlenihau (Cession
Laporan Garlmiins clan Rees Willitirns berkaitan Bil[;. Keputusilnn),a ntcnunjukkarr baharva
clen_9an isu penyerahan Sararvak diban,a ke Majlis golongan ltropc'nvc.rahan nteltans clcngan
Negcli untuk dir-rncli. I 9 undi. semcntara l6 Lrncli nlcllelitauc.

' ,,',,:

.:,::l:

:
Trrral Slrrauak sebagai nL'scri naungun Br.itish
riirrulnruhkirri. Sarau,ak ilisahkirn seba5iri
ranrih ju jiihrLn Blitish. Parla I .lulai 1L)..16. Har.i
Apakah peranan Gammans dalam peristirva Pcrtr clriltirn Salerr.ak rliisl,'tihalkan tli Kue hing.
penyerahan Sarawak?

K(EI
KPM
 t
l r' .

4,0 ffiemksfr FemSmS*k Tempatan ter**dap

Fersgrermhxst Seravu*k
Penyerahan Sarawak mencetuskan dua reaksi yang berbeza, iaitu golongan yang
menentang penyerahan Sarawak dan golongan yang menyokong penyerahan Sarawak'

Faktor Penentangan Penyerahan Sarawak

Colongan yang menentang penyerahan Sarawak ini antaranya dipimpin oleh
(E
Datu Patinggi Abang Haji Abdillah. Golongan ini menentang disebabkan oleh beberapa D
faktor seperti yang berikut:
' HI
YErtdmkxn Wg*er Erooke Bertentangart dengarl Ferlemhagaan tr$41
F
. Prinsip Kelapan dalam Perlembagaan 1941 menyatakan bahawa pemerintahan sendiri
akan diberikan kepada rakyat Sarawak.
. Menurut perlembagaan ini, penduduk Sarawak akan dibimbing untuk mentadbir
negeri mereka sendiri.
. Namun begitu, tindakan Vyner Brooke menyerahkan Sarawak kepada British
telah melanggar Prinsip Kelapan ini. Beliau menafikan hak rakyat Sarawak untuk
mendapatkan pemerintahan sendiri seperti yang termaktub dalam perlembagaan ini.
.--=,s U$n*r Srocke EVlenEetepikan Surat Wasiat Eharles Erooke
' Vyner Brooke telah membuat keputusan tanpa berbincang dengan Raja Muda
(Anthony Brooke) dan Tuan Muda (Bertram Brooke).
. Golongan menentang penyerahan mahu memulihkan pemerintahan Dinasti Brooke
supaya dapat menuntut kemerdekaan dengan mudah.

:,i* *erard T" fl{mmBrymfi mens$ilnakan ltrluslihat

' Gerard T. MacBryan menggunakan pelbagai muslihat seperti tekanan, desakan,

pujukan dan sogokan untuk mendapatkan persetujuan daripada ketua tempatan.

E'*

*r*
€.wk
W.

Bertram Brooke '; Apakah faktor penentangan

,i,_1,,t. .l penrerahan Sarari,'ak'l

,OA
KPM
 Bentuk Penentangan Penduduk Tempatan
Golongan yang menclltatlg penyerahan Saralak melancarkan pelbagai bentuk penentansan dan
bantahan terhadap penyerahan Sararvak kcpada British.

1
Mengadakan Persidangan
Johari Anang dan Sharkaivi Osman menganjurkan
persidangan yang dihadiri oleh perrvakilan dari
seluruh Sararvak. Pengcrusi pcrsidangan ini ialah
Johari Anang. Objektif pcrsidangan ini adalah
r+ untuk mengadakan demonstrasi pacla setiap
1 Julai kerana nlenentang peny'erahan Sarai.vak
kcpada British.
Pertubuhan \,ans lnenyertai persiclangan
ini antaranya tern'rasuklah Pcrserakan Pemuda
Melayu (PPM). Barisan Pemuda Sarau,ak (BPS).
Persatuan Kebangsaan Melayu Sarari.ak ( PKN4S ).
Persatuan Melayu Mili. Kesetiaan Muda Nlatu dan
Persekutuan Bumiputera.
Mengadakan Demon$trasi
Pada 30 Oktober l9z16, demonstrasi pertama diadakan
ketika kedatangan Gabenor pertama Sararvak.
Charles Arden Clarke di Astar.ra. Den-ronstrasi ini
diketuai oleh Datu Patinggi Abang Haji Abdillah.
Perarakan ini disertai oleh 16 persatuan Melavu.
PKMS nrendesak British berundur dari Sararvak.
Antara kata yang tertulis termasuklah "Kaitri
membantah clengan sekeras-kerasn),a atas tindakan
Brooke menyerahkan Sararvak kepada kolonial
In-e-eeris". "Sarawak adalah hak karni. "Leburkan
kolonial" dan "No Cession". Sepanduk dan poster
antipenyerahan clitan.rpal di pokok. perahu dan jeti.
Dernonstrasi di Sibu diterajui oleh ppM.
Beberapa demclnstrasi berjaya diIaksanakan.

I ffi
3 Metetakkan Jauuatail
Beramai-ramai
British menyedari pemimpin antipenyerahan i
terdiri daripada pegarvai perkhidmatan arvarn
dan guru. British bertindak mengeluarkan
Pekeliling No. 9/1946 (Circular No. 9) pada
bulan Disember I946 yang melarang pegar.vai
awam menyertai gerakan antipenyerahan.
Pada 2 April 1947, seramai 409 orang kakitangan
kerajaan meletakkan jawatan. Kakitangan yang Tunjuk perasaan di Kuching menentang penyerahan
meletakkan jawatan termasuklah guru serta Saralvak.

pctugas di Pos dan Telegraf, Jabatan Marin. Sunilter'. Ramlah Adam. Abdul Hakim Samuri dan Muslinrin
Fadzil. 2007. Se.juruh Tingkalan -1. Kuala Lumpur: Dewan
Kastam, Perubatan dan Kesihatan, Percetakan, Bahasa dan Pustaka.
Jabatan Tanah dan Ukur. Jabatan Kerja Raya,
Bon.rba dan Perbendaharaan. Seterusnya. seramai
-56 orang pelajar Maktab Perguruan Melayu
Sararvak bertindak menamatkan pengajian
sebagai bantahan terhadap Pekeliling No. 9.

il0
t!
KPM

&antaham #m$mrxgmm h$*s*ut**
Goion-qan rvanita yang menentang hebat penyerahan
Sararvak ialah Cikgu Lily Eberrvein (PKMS),
Hajah Sipah Tuanku Othman, Dayang Fauziah
dan Cikgu Ajibah Abol. Kerum ibu yang diketuai
oleh Cikgu Lily Eberwein telah per-ui ke rumah
panjang untuk mengadakan kempen kcsedaran.
Mereka sanggup mengorbankan masa dan tenaga
untuk mengatur demonstrasi menentang penyerahan
Sarawak. Cikgu Ajibah Abol mengetuai kaum
rvanita untuk bergabung tenaga dengan gerakan
antipenyerahan dalam r.rsaha mempcr.iuangkan
kemerdekaan Sararvak.
Cikgu Lily Ebelrvein. Ketua Kautr lbtt.
r di Privy Council. Pada 16 Julai 1948.
Demonstrasi Kaum lbu me mbantah pc'nyerahan
Sararvak kepada koloni British pada tahun 19'17.
Snnbt'r: Ramlah Adam..{bdul Hakint Sarnuri clan
Nlrrslirnin Fadzil. 2007. Se.iurttlt 7'ittg/:,tr,zrt -1. Kuala
Lumpur: Dervan Bahasa dan Pustaka.
's,l rfgri ,Et iE
IEIIET
iwl iwi iryi iryi iffii tBri
Menggunakan Akhbar
Gerakan antipenyerahan telah mendapat tenaga
baharu apabila akhbar U t u s an S ar aw ak diterbitkan
pada bulan Januai 1949. Utusan Saraw&k digunakan
sebagai saluran untuk menyebarkan tentangan
mereka terhadap penyerahan Sarawak. Pengarang
menggunakan kritikan yang tajam terhadap
rancangan penyerahan Sarawak. Misalnya, ulasan
berita tentang tindakan kerajaan British menyekat
Ip
Anthony Brooke daripada memasuki Sarawak pada D
16 September 1949 dan artikel bertajuk "Kerajaan Etr
British Menipu Rakyat" yang disiarkan pada
7 November 1949. F
lWl tBEt lffi iryt itri lffit
6
Pergerakan Pemuda Mc'la1'u tPP\1 t.
menghantar surat kepada kerajaan British
di London bagi menyatakan bantahan mereka
terhadap penjajahan Sararvak. Pada tahun
1949, BPS telah menghantar referendum
rnemansuhkan penyerahan Sararvak. Mereka
menghantar surat bantahan kepada Perdana
Menteri British. Clement Attlee dengan
salinannya kepada Gabenor.
Anthony Brooke kemudiannya
menentang penyerahan melalui sistem
perundangan. Beliau membuat rayuan
Anthony Brooke membawa kes ini
ke Mahkamah Tinggi Brunei. Nttrnun begitu,
rayuan tersebut telah ditolak.
Orang Dayak menubuhkan Sararvak Dayak
Association (SDA) dengan 500 orang ahli.
tkA
--KP\I
 mflt runmnlmifll
Menuhuhkan Kumpulan Rukun 13
Golongan mucla dalam gerakan antipenyerahan
menubuhkan Rukun l3 pada 20 O-cos 1948.
RLrkun l-l ditubuhkan secara sulit oleh para
pomirnpin Pergerakan Pemuda Melayu (PPN4)
di Sibu. Kumpulan ini dipirnpin oleh Arvang Rarnbli.
Morshidi Sidek clan tlujang Suntclng.
Sasaran kr-rn.rpulan ini adalah untuk
menghapuskan pegarvai tin-rgi British di Sibu,
Nlorshidi Sicle k Bu jang Sunton!: A\\ang Rarnbli
Sararvak. Satu mesr,uarat sulit diadakan untuk
rnembunuh Duncan Stervart pada 3 Discmber 1949
di Sibu.
.f
E
E Peristiwa Sungkit Berdarah *,G
'*+,- nlr

Rosli Dhoby antara pejuang kemerdekaan Sarawak. Beliau telah menikam

Duncan Stewart dan seminggu kemudian, Duncan Stewart meninggal
dunia di Hospital Singapura. Peristiwa ini dikenali dengan nama.,sungkit
Berdarah". Pembunuhan Duncan Stewart memberikan kesempatan
kepada British untuk menindas gerakan antipenyerahan. pada 6 Disember
dan 7 Disember 1949, British menutup pejabat PPM, PKMS, BPS dan RosliDhoby'
Angkatan Semangat Anak Negeri Sarawak (ASAS). Anthony Brooke merayu semua persatuan
antipenyerahan supaya menghentikan usaha menentang penyerahan
!' pada
5 Februari 1951. Rosli Dhoby, Morshidi Sidek, Awang Rambli
- dan Bujang Suntong akhirnya dikenakan hukuman gantun-s hingga
''' mati setelah didapati bersalah. Anggota Rukun 13 yang lain dikenakan
hukuman penjara. Gerakan antipenyerahan Sarawak menemui kegagalan.
Walau bagaimanapun, gerakan tersebut memberikan kesedaran dan
membangkitkan nasionalisme dalam kalangan penduduk tempatan.
Semangat tersebut membawa penubuhan parti politik di Sararvak.

Duncan Stewarl. Gabenor

British yang kedua di Sarawak

,d xps t
E5 Membuat lnterpretasi
' .*BJ Tal'sirkan ungkapan cli barvah: :!

Kemcrdekaan itu telah tctap ada

dalam tangan jika kita herserlia
tltcttr-orbltttkittt rliIi .utt.liIi.

Puisi "Panseilan \{u rang Suchi" Rosli Dhoby ditangkap oleh British.
Sumber: Rudi Affendi Haji Khalik, 1997. Rosli Dhobi

M
di Tali Gantung. Kuala Lumpur: Gaya Media Sdn. Bhd.

KPM
 Reaksi Penduduk yang Menyokong Penyerahan Sarawak

I Di sebalik pencntangan terhadap penyerahan Sarawak, terdapat juga penduduk

yang menyokong penyerahan ini. Kurnpulan penyokong ini diketuai oleh
i

l Datu Bandar Abang Haji Mustapha dan Datu Amar Abang Haji Suleinian.
I Terclapat beberapa faktor yang menyokong penyerahan Sarawak, iaitu untuk
i
memajukan negeri dan penduduk tempatan serta memberikan peluang
pekerjaan dalam perkhidmatan awam. ([
D
rt,

0- F
Ahli Ma-ilis Negeri, Datu Bandar Abang Haji Mustapha menyatakan baharva selepas
perang. negeri Sararvirk mengalami banyak kemusnahan. Penyerahan ini dapat memajukan
Sarawak clalam pelbagai aspek sepetti politik, perhubungan. perdagangan, pertanian,
pendidikan, kesihatan dan meningkatkan taraf hidup masyarakat Sararvak.

Memaiukan Penduduk Tempatan

Golongan propenyerahan menubuhkan Young Malay Association (YMA) untuk

menggalakkan kemajuan orang Melayu dalam bidang ekononli dan sosial. Pertubuhan
ini juga membantu orang Melayu yang mundur dan ketinggalan dalam pelbagai aspek.
Kegiatan YMA menjurus dalam bidang pelajaran, agama dan sukan. Pertubuhan ini
menubuhkan cawangannya di Sibu, Kalaka dan Miri.

rE Membgrlkan Peluang Pekeriaan dalam Pefh!|mat1n Awam :

Ramai golongan intelektual di Sarau'ak diberikan peluang untuk mengisi jarvatan tinggi
clalam perkhidmatan kerajaan seperti peguam, doktor dan jurutera. Dengan ini. British
akan meml'rerikan taraf berkerajaan sendiri kepada Saralvak.

British menjaclikan Sarariak tanatr jalahannya. Langkah tersebut menggambarkan rancangan

besar British cliTanah \'lelaiu. Singapura dan rvilayah tttara Borneo. Penyerahan Sarar'vak telah
lnencetuskan rcaksi nte n L- ntart s tlan ttteuytlkong daripada penduduk.

BA KPM
 f; Penyerahan $abah kepada Ker{aan British
Selepas tentera Jepun menyerah kalah, British Military Administration (BMA) diperkenalkan
di Sabah. Kota Kinabalu dibebaskan daripada kawalan tentera Jepun pada 28 September 1945,
manakala Sandakan pada 19 Oktober 1945. BMA diketuai oleh C.F.C. Macaskie. BMA berusaha
untuk mengembalikan keamanan dan ketenteraman negeri.

,,}"
@..*

EEI

trl

Tentera BMA bersama-sama dengan kanak-kanak Tentera BMA di Pulau Labuan, Sabah.
di Kudat, Sabah. Sumber: Wendy Khadijah Moore, 2004. Matal,sia: A Pictorial
Sumber: Wendy Khadijah Moore, 2004. Malaysia: History 1400-2004. Kuala Lumpur: Arkib Negara Malaysia
A Pictorial History 1400-2004.Kuala Lumpur: Arkib dan The New Straits Times Press.
Negara Malaysia dan The New Straits Times press.

*k]** ** E-.r
I --5----
t Faktor Penyerahan $abah kepada British
t
Syarikat Borneo Utara British (SBUB) menandatangani satu perjanjian dengan kerajaan British pada
\ 26 Jun 1946. Sabah kemudiannya menjadi tanahjajahan British. penyerahan Sabah sebagai sebuah
II tanah jajahan bermakna pentadbiran negeri akan ditadbir oleh seorang Gabenor yang bertindak
sebagai Ketua Kerajaan. Gabenor British yang pertama di Sabah ialah Sir Edward Twining.

Memenuhi Kepentingan British

Perdana Menteri Britain, Clement Attlee ketika itu sedang menyelesaikan soal pemberian
:1
kemerdekaan kepada Sri Lanka,India dan Burma. Sementara itu, Sabah merupakan sebuah
negeri yang berpotensi menggantikan jajahan rersebut. Sabah berupaya untuk membekalkan
t
L.

sumber bahan mentah dan kawasan pasaran bagi barangan British.

I llEenerusk*n Basar British dalarn Hubungan Luar

Semasa pemerintahan SBUB, Sabah menjadi ne_eeri naungan British. British menguasai
perhubungan luar negeri dan pertahanan Sabah. Keadaan ini mendorong SBUB membuat
keputusan untuk menyerahkan Sabah kepada British pada tahun 1946.

:!A
KPM
 .:2 '#.
a

*.
,*
,e
Tr

I tu L
ff' I t
t
?
4 I t't I
I I ",
..dL.A
rut
* ld + ,x
I
*

c*w,

TD
*'\ TD
Kebakaran di Hospital Arvam Jesselton Sabah ,
Suntber: Australian War Mcmorial 5
Kudat

Masa$ah Kewangan SBUB

Sebelum meninggalkan Sabah, tentera Jepun telah
Jesselton
memusnahkan Jesselton, Kudat dan Sandakan. Kerosakan
ini memerlukan kos yang besar dan tidak mampu
ditanggung oleh SBUB bagi membangunkan Sabah. Pihak
syarikat bersetuju menyerahkan Sabah kepada kerajaan
British kerana kekurangan dana.

Bandar Sandakan scbclum dibont Bandar Sandakan selepas dibom oleh tentera Jepun.
olch tcntera Jepun. Sumber'. Zakaria Haji Ahmad, 2006. The Encyclopedia of Malaysia,
Vol. Editor, Government and PoLitics 1940-2006. Kuala Lumpur:
Editions Didier Millet Sdn. Bhd.

Penyerahan Sabah kepada British disebabkan oleh

Apakah laktor penyerahan Sabah
beberapa faktor sepefii pemulihan prasarana akibat
kepada British'l
kemusnahan oleh tentera Jepun dan kepentingan
British di Sabah.
,,4
KPM
 J) Reaksi Penduduk Tempatan terhadap Penyerahan Sabah
Penyerahan Sabah kepada British pada l5 JuJai 1946 tidak mendapat penenrangan daripada rakyat
tempatan di Sabah disebabkan oleh perkara yang berikut:

British Menindas Kegiatan Berpersatuan

Penduduk Sabah terdiri daripada pelbagai kumpulan etnik yang berbeza dari aspek bahasa. budaya,
sistemkepercayaan, petempatan dan kegiatan ekonomi. Keadaan ini menyukarkan pcrrimpin Sabah
untuk menghimpunkan kesemua etnik dalam satu pertubuhan.
Walaupun begitu. tcrdapat juga persatuan yang ditubuhkan seperti Persiiudaraan Sahabat
.f Pena Sabah (PASPAS) dan Persatuan Kebangsaan Melayu di Sabah yang dipimpin oleh Tengku
Noordin. Zakaria Gunn dan Abu Bakar K. Ahmad. Selain itu, terdapat ju_ta tsarisan pernuclii Sirbah
(BARIP) yan_r dipimpin oleh Manclur Mohammad Sharif. Lnam Suhaili Yaakub. Seru ji yaakLrb clan
ZulkifliApon-e Abanc Abdul Hadi.
Pada au'alnra. orsanisasi ini ditubLrhkan untuk menrperbaik keadaan
ckonomi clan politik kaurn bumipntera. Kemudiannya. pentintpin persatualt
ini bergiat aktif rrembanqkitkan kesedaran berpolitik dalam kalan_ran
masyarakat setenlpat. British khuatir penraruh pemirnpin ini akan
men_csucat kedr-rdr-rkan mereka cli Sabah. ffit *,-
Basi nrelumpuhkan gerakan nasionalisnre ini. British bertindak secara
halus menari iirkan ja*'atan kenaikan pangkat kepada ahlipersatuan ini. Selain
itu. British turut meminclahkan ahlidan pemimpin yang aktif dalam _uerakan
berpersatuan ke banclar lain. Kegiatan berpersatuan ini akhirnya menjadi
Iemah kerana mengalami masalah kervangan clan kekuranean pemimpin
lmrrr Suhrili Yankub
yang berkebolehan.

Pertubuhan Pemimpin Tindakan

Pengiran Muhd Yusof Jamil Umar Tclah dihantar berkursirs ke SITC

H.M. Salleh Ditawarkan beke{a dengan kcrajaan

Barisan Pemuda Sabah
Mandur Syarif Pulang ke Indonesia.
(BARTP)
Imam Suhaili Yaakub Berpindah ke Pulau Labuan.

Seruji YaakLrb Menyertai Khairat Jumaat Muslirrin (KJM)

Pertubuhan Pemimpin rilrEuPril

Dipindahkan ke Jessclton pada bulan September 19216.
Tengku Noordin Beliau kernudian ditarvarkan beker.ja di Treasury
Pernirnpin Parti Jesselton sebelurn pulang ke Tanah Melavu.
Kebangsaan Melal,u
l.abuan (PKMI-) Zakaria Gunn Ditukarkan ke Jesselton

Apong Kerahu Ditukarkan dari daerah Tawau ke daerah Sandakan

,,4
KPM
 rtB l:\
'"t
iI .

,n l*,
i
t# .J \
1
$
I
*i
w t *"
l.'1'" -
q ei,

*q,a.

It
*.-
c .s
, *
t{
Sebahzrgian daripach ahli Parti Kebangsaan
iLr ,
Sebahagian daripada ahli Persaudaraart
{
Melayu Labuan. Sahabat Pena Labuan. 1940.

Swnbcr: Eko Prayitno Joko. Zaini Othman tlan Arvg Darnit, 2018. Gerokun Berpolitik Buntipute ru lsLun di Sabuh (1938-196j) E?
Sarat t\.1
l>l
Kota Bahru: Kedai Hitarn Putih.
L'J
t
Mengehadkan Peluang dalam Pentadbiran
5
Dasar British mengehadkan peluang kepada pencludLrk tempatan melibatkan diri dalanr bidang
lrentaclbiran menyebabkan penduduk Sabah kurang mempunyai pengalaman dalar.l sistct.tt
birokrasi Barat.
n
Pcnlcrahan Sabah dianggap sebagai pelLrang kepada penduduk tempatan untuk melibatkan diri
.lalam pentadbiran. memr{ukan bidang perniagaan dan meluaskan jaringan perda-eangan. Selain
itr.r. penyerahan ini tlapat membangunkan negcri Sabah selepas perang. Oleh sebab itu. kebanyakan
penduduk enggan melibatkan diri dalarn aktiriti rnenentan-s penyerahan Sabah kepada British.

Penyerahan Sabah kepada British tidak mendapat sebarang bantahan daripada penduduk tempatan
i
kcrana mereka tidak memahami tujuan penyerahan tersebut. Hal ini disebabkan oleh dasar British
yang menindas kesedaran nasionalisme dalam kalangan anak rvatan. Gelontbang kebangkitan
nasionalisme di Sabah berlakLr apabila British memperkeualkan langkah ke arah berkerajaan sendiri
cli Sabah.

E,
) Gerakan penciuduk tempatan membantah pclaksanaan /1-6
gagasan Malayan Union di Tanah Melayu dan -gerakan
Membuat rasionalisasi
antipenyerahan di Sarar'vak kepada British mencetuskan
Pada pendapat anda, n.rengapakah
impak yang berbeza. Gerakan menentang Malayan Union
SBUB rnenyerahkan Sabah kepada
i
berjaya mencapai matlamatnya. Semeutara itu, penyerahan British'l
) Sabah kepada British tidak mendapat tentangan atau
bantahan dalam kaliingan pencluduk tempatan. Dasar
i
British selepas perang terhaclap Tartnh Mclayu, Sararvak dan
I
Sabah menyebabkan gelornbang kebangkitan nasionalisme
Mengapakah pendidikan penting
untuk membebaskan tanah air daripada belenggu penjajah. untuk rnenirnbulkan nasionalisme'l

,'A
KPM
 m
cry

ERA PERALIHAN KUASA BRITISH DI NEGARA KITA

British Military . Mengembalikan Kestabilan dan Keamanan

1 Administration . Memulihkan Kepercayaan Rakyat

r+
Gagasa n . Latar Belakang
o 2 Malayar n Union . British Mendapatkan Tandatangan Sultan
€
)
Reaksi Penduduk . Penentangan Raja-raja Melayu terhadap
Tempatan terhadap
3 Malayan Union
Malayan Union . Penentangan Rakyat terhadap Malayan Union

Penyerahan Sarawak . Pentadbiran Tentera di Sarawak

4 kepada Kerajaan British . Faktor Penyerahan Sarawak kepada British

Reaksi Penduduk . Faktor Penentangan Penyerahan Sarawak

5 Tempatan terhadap . Bentuk Penentangan Penduduk Tempatan

Penyerahan Sarawak . Reaksi Penduduk yang Menyokong Penyerahan
Sarawak

Penyerahan Sabah
6 . Faktor Penyerahan Sabah kepada British
kepada Kerajaan British

Reaksi Penduduk .
7 Tempatan terhadap .
Dasar British
Kepentingan Sosioekonomi Penduduk Tempatan
Penyerahan Sabah

tsA
KPM
 21

{ktiviti I : Fikir-Pasang-Kongsi (Think-Pair-Share)

Arahan:
l. Murid dikehendaki memikirkan jawapan bagi soalan yang diberikan secara individu.
2. Murid berbincang dengan pasangan.
3. Mereka berkongsi maklumat hasil perbincangan dengan pasangan dan kumpulan lain
Peristiwa l: Gerakan Mencntang Malayan Union 1946

E
D
ED

sx,0|i x0T 5

Sumber'. Ja'afar Onn, 2tW . UMNO dan Malayan Union.Pelaling Jaya: MPH Group Publishing Sdn. Bhd

Peristiwa 2: Gerakan antipenyerahan di Sarawak

i 1
f
t

I
I
J

Sumber: Rudi Affendi Haji Khalik, 1997. Rosli Dhobi Sumber'. Ramlah Adam, Abdul Hakim Samuri dan
di Tali Gantung. Kuala Lumpur: Gaya Media Sdn. Bhd. Muslimin Fadzil.2007. Sejarah Tingkatan .1. Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Berdasarkan gambar di atas, jawab soalan yang berikut:

(a) Bandingkan sebab penentangan penduduk tempatan terhadap British di
i. Tanah Melayu
ii. Sarawak
(b) Sejauh manakah strategi yang digunakan oleh penduduk tempatan di (a) (i) dan (a) (ii)
berjaya mencapai matlamat perjuangan mereka?
(c) Sebagai generasi muda, syorkan usaha untuk mewujudkan sebuah pentadbiran negara
yang stabil pada masa akan datang.

={A
KPM
 21 Abad Ke-21

Aktiviti 2: Aktiviti Drama (Drama Activity)

Ilustrasi yang berikut menunjukkan peristiwa penentangan penduduk Sarawak terhadap penyerahan
Sarawak kepada British pada tahun 1946.

oke Anthony Brooke

rf WeWant Bro is Not Cri
EI
<l oi
iatah
kaxri
-) Earrt
K0L0N1\11
$TU(KA H

Ie\

0
*-1
o

Arahan:

l. Secara berkumpulan, murid membuat perbincangan untuk mempersembahkan drama bertajuk

"Gerakan Antipenyerahan di Sarawak".

2. Murid perlu mencari maklumat tentang perkara yang berikut untuk menulis skrip drama
(a) Sebab penduduk Sarawak menentang penyerahan Sarawak.
(b) Cara penduduk Sarawak menentang penyerahan Sarawak.
(c) Peristiwa "Sungkit Berdarah" di Sibu, Sarawak.

3. Berdasarkan maklumat yang diperoleh, tulis skrip dan buat latihan sebelum dipersembahkan
dalam bentuk drama.

4. Rekodkan drama tersebut untuk tujuan dokumentasi

WA
KPM
 Pemahaman dan Pemikiran Kritis
@
il

l Mengapakah British menubuhkan pentadbiran yang berikut?

Tempoh September 1945-Mac 1946

Pentadbiran British Military Administration (BMA)

A. Mervujudkau keamanan I{I

B. Menjirnatkan perbelan.jaan til
C. Membcrikan latihan kepimpinan
D. Melaksanakan ekonomi karvalan IF
2 Maklumat yang berikut merujuk rancangan British untuk mewujudkan sistem pentadbiran
baharu di Tanah Melayu selepas Perang Dunia Kedua.

Mewujudkan pentadbiran yang cekap

Memastikan sumbangan orang asing
Memperkenalkan syarat kewarganegaraan terbuka

Apakah sistem pentadbiran yang dapat menjayakan rancallgan tersebut?

A. Negeri-negeri Melayu Bersekutu

B. British Military Administration
C. Persekutuan Tanah Melayu
D. Malayan Union
J British telah melantik Sir Harold MacMichael untuk mendapatkan tandatangan Raja-raja
Melayu bagi melaksanakan Malayan Union.
Bagaimanakah beliau mendapatkan persetujuan tersebut?

I Membuat desakan
II Mcrvujuclkrn imuniti
III Mengekalkangelaran
lV Meng-uunakan ugutan

A. I dan II
B. I dan IV
C. II dan III
D. III dan IV

MKPM
 @ Pemahaman dan Pemikiran Kritis
4 Petikan yang berikut berkaitan dengan pentadbiran Malayan Union yang diperkenalkan oleh
British di Tanah Melayu bagi menggantikan British Military Administration.

Kerajaan British memperkenalkan Malayan Union untuk menggantikan British

Military Administration (BMA) di Tanah Melayu. Pengenalan Malayan Union
pada tahun 1946 ini menjadi pencetus utama penggemblengan tenaga dan kuasa
orang Melayu. Pertama kalinya orang Melayu bersatu, sebulat suara menentang
Malayan Union yang diperkenalkan oleh kerajaan British.
r+ Sumber: Abdullah Zakaia Ghazali. "Likuliku Ke Arah Persekutuan Tanah Melayu 1948',. Kumpulan
Kertas Kerja Seminar 60 Tahun Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu-Asas Negara Merdeka. Kuala
o Lumpur: Arkib Negara Malaysia.

€ (a) Jelaskan ciri-ciri Malayan Union.

(b) Bagaimanakah penduduk tempatan menentang Malayan Union?
(c) Andaikan anda pemimpin orang Melayu semasa pelaksanaan Malayan Union. Berikan
syor anda untuk membuat penambahbaikan terhadap Malayan Union supaya Raja-raja
Melayu dan orang Melayu boleh menerima Malayan Union.

5. Pernyataan yang berikut berkaitan dengan penyerahan Sarawak kepada British

Pada 21 Mei 1946, dokumen penyerahan Sarawak kepada kerajaan British

ditandatangani oleh Vyner Brooke dengan pihak kerajaan British yang diwakili
oleh C.W. Dawson di Astana, Kuching. Pada I Julai 1946,upacara penyerahan
Sarawak kepada British berlangsung di hadapan bangunan Mahkamah,
Pangkalan Batu, Kuching. Peristiwa ini dikenali sebagai Hari penyerahan
atau Cession Day sebagai tanda kerajaan British telah menerima penyerahan
Sarawak secara rasmi.

Sumber: Ho Hui Ling. "Penyerahan Sarawak kepada Kerajaan British, 1946-1951,' dlm. Malaysia
Se gi Sejarah, Bil. 29, 2C01.
dari

(a) Mengapakah Vyner Brooke membuat penyerahan tersebut?

(b) Bincangkan reaksi penduduk Sarawak terhadap penyerahan tersebut.
(c) Mengapakah British menjadikan Sarawak tanah jajahannya?
(d) Penduduk Sarawak menggunakan slogan yang berikut.untuk menentang penyerahan
Sarawak kepada British.

No Cession
We Do Not Want To Be Colonised
Down With Sararvak Colon

Mengapakah slogan tersebut digunakan oleh penduduk Sarawak?

BA
KPM
 Cakna dan Cerminan

Nilai, Patriotisme dan Iktibar

Kestabilan dan kemakmuran negara yang kita miliki pada hari ini perlu dihargai.
Kestabilan dan kemakmuran negara merupakan hasil perjuangan masyarakat terdahulu yang
harus dipertahankan demi kelangsungan generasi akan datang.
a Semangat juang dan pengorbanan mereka yang berjuang demi kelangsungan kestabilan dan
kemakmuran negara hendaklah kita contohi.

Diri dan Keluarga tr

l'
Kita hendaklah bersyukur kerana kestabilan dan kemakmuran negara membolehkan kita mengecap E
impian yang dicita-citakan.
5
Negara
Kemerdekaan dan kedaulatan membolehkan proses pembangunan dan pemodenan negara berjalan
dengan jayanya.

;:l :t

"laiE&r

Pembangunan dan pemodenan negara dapat dikecapi melalui kemakmuran negara

Sumber'. Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd.

XA
KPM
 .THE

{AS AT{E\I]
L.N. "d6t .tr)51:

THI o l3l rq5l:

L.N. 767 tqs.l

.'\CREEh,{
I tl-15. ;\ r* L)

ffiI}IRATION Or TTIALAYA
.I,\\]ES CEI
{'f HIS MAJI
,{intlrrhunr
K.B.l:. {il.1il.).
;r ir.li J'e ;-t ilill'i
Ill'AYAI-L,'D-
ALN'{t ''-[""\5lr\,I
AGHEETTIEIIIT, I$48 t hc S.;r ic nf

RAHIr{A\ ihni
tltc l'anr rii-Pe
Territorics \\ hi
SEMBILA\. I-I
BAB 5 Alnrlrrhurrr .5u
Sultan of ihe
Sulran AilDI
S
rL
K.C.lvt.C.. ti.lr.l..
PERSEKUTUAN TANAH MELAYU TUNKU 8.,\DLI
I{ALIMSHAH
1948 His Highncss
JAMALTJ
IBRAHIM itrni
Sinopsis s.P.M.K." S.J.M.K..
Persekutuan Tanah Melayu 1948 diperkenalkan oteh British untuk menggantikan arrd I-lis H igh
Malayan Union. Terdapat pelbagai faktor Persekutuan Tanah Melayu l94g ditubuhkan. ZAINAL ABIDI
Ciri-ciri Persekutuan Tanah Melayu 1948 yang berbeza daripada Malayan Union for Theniselvrs ir
diterima oleh penduduk tempatan. Pembentukan Perjanjian persekutuan Tanah Melayu Wrrt,nlts it
1948 lebih menggambarkan toleransi penduduk negara ini menuntut kemerdekaan. itrr;tngelttr:tt ts
governlrr*ltt of
Sembilan.

Penentangan orang Penubuhan

Melayu terhadap Jawatankuasa
Malayan Union. Kerja.

APRtt 1946 JULAI 1946

XA
KPM
t l -.r
r\
FEDERAl-l$N {j j

AGREEMEi';T"
, B} L.N. 2?9;|Q"{{i. i, lnti Pati
O. 17;1951: I-.fr. .l,l l. Latar belakang penubuhan Persekutuan Tanah Melayu 1948
2. Faktor penubuhan Persekutuan Tanah Melayu 1948.
0. -1q./1955: L.N. ;;'j i 3. Ciri-ciriPersekutuan Tanah Melayu l94tl.
4. Kesan penubuhan Persekutuan Tanah Melayu I 948.

'j'f I)r\-flrD ti;* i,i r ' Elemen Kewarganegaraan

\llE BEI.WIL::,; ]:,,,. dan Nilai Sivik
, K.(',.r.{.i;.. l}.$.( !". i l

:S"f Y' lnd H!r il:' l. Kepentingan mempeftahankan kedaulatan negara.

r;-r ABLI BAK&!"1. . 2. Kepentingan kesedaran negara kita tanggungjar.vab kita
(j.l!.1... (i.('.( l.( . :i 3. Kepentingan bersemangat rvaja dalam perjuangan.
rf J0HORH, l'fi' i'1: 4. Implikasi tindakan masa kini terhadap masa depan.
N AL"MUAlll,rr[] ',i' KPS
BI'LL.;\H AI3t.)l'L-l .,". i l
:i
Kemahiran Pemikiran Sejarah
AHANC. Hi5 Flti:i',.,:
Alntarhunr'fUi\\'li[' ].i 1. Memahami kronologi penubuhan Persekutuan Tanah
fiu;tn Bcsilt, iiriri til,: ; Melayu 1948.
l forttt i h': S,; ,.' 2. Meneroka bukti dan sebab Persekutuan Tanah Melayu
Higl'rness HISAh{{ r i}l ;i 1948 ditubuhkan.
lr ALA-lDIlli\ q! ri".1 l ': l 3. Membuat interpretasi penerimaan nasionalis Melayu
rie ()f SELAN{;OF.. }1l, radikal dan bukan Melayu menentang pembentukan
AZIZ ALlfi I j"'.1-,,\:,i,.1 Persekutuan Tanah Melayu 1948.
iuluur of lhe Si;.i * 4. Membuat imaginasi usaha tokoh tempatan merealisasikan
iHAtI ihni AIniii,rr:. penubuhan Persekutuan Tanah Melayu 1948.
,.( .II.u., r.rl.l'. .Sul .,,' 5. Membuat rasionalisasi kesan penubuhan Persekutuan Tanah
iE,n PurRr\ iiri:i ;\li::, ,
Melayu 1948.
i thc RLrja of PEltl-l.r
I

'AlntrLrlrunr Sir i,:

c.!1.c.. Sultali ril'ii:., '
jss Suliarr IS[,{AIL ,:
\. c.tvt.c.. Sulttl ril' ii:.- '
'td Tltcil Succdi:.,'r
i,tas beerr l'i'pr*r*i;;*li .
ll
iultl he rtt ltie i, : :

llc \llrlri-r Stl:i; '

,()r Pe i'.,k. K''.:

Cadangan Penubuhan
Perlembagaan Persekutuan Tanah
Rakvat. Melayu.

JULAI 1947

li.-' 1 WA
KPM
 _*f= Latar Belakang Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu 1g4B
Persekutuan Tanah Melayu diperkenalkan bagi menggantikan Malayan Union 1946 yang ditolak oleh
penduduk tempatan. Sebuah Jawatankuasa Kerja dibentuk untuk merangka perjanjian persekutuan
Tanah Melayu. Di samping itu, terdapat juga golongan yang mencadangkan perlembagaan alternatif
yang dinamakan Perlembagaan Rakyat.

O Penubuhan Jawatankuasa Kerja

Ahli
Jarvatankuasa Kerja ditubuhkan pada 25 Julai 1946. Jawatankuasa
Matlamat penubuhan jarvatankuasa ini adalah untuk
membincangkan asas Perjanjian Persekutuan Tanah
Mclayu 1948. Jau,atankuasa Kerja terdiri daripada

n
n'akil Raja-raja Melayu, rvakil UN4NO dan pe-sarvai
kanan British.
ll'i,

H Wakil Kerajaan British

1. A.T. Newboult
- Ketua Setiausaha Malavan Union
2. K.K. O'Connor
- Peguam Negara Malayan Union
3. W.D. Godsall
Persekutuan - Setiausaha Kewangan
Pclsckutuan ialah gabungan be-bcrapa buah neqer.i 4. Dr. W. Linehan - MCS
di barvah sertu unit pentadbiran. Pentadbiran kerajaan 5. A.Williams - MCS
Persekutuan dibahagikan kepada dr-ra. iaitu kerajaan 6. D.C. Watherston - Setiausaha
Iusat durr kcrirjaarr ncpcri .

!li]

:. Nyatakan ciidangnn Jau,atarrkuasa Ker.ja.

AhliJawatankuasa Keria dan Penasihat

t-.
tl
Undang-undang.
Duduk dari kiri: Theodore Adams
d
(penasihat kepada sultan), K.K. O' Connor, ;

r,
,
I l
A.T. Newboult, Dato' Onn Jaafar.
I'*.-,
,t

Haji Mohamad Sheriff Osman dan ! I

Raja Kamaralzaman Raja Ngah Mansur. , ,'
Berdiri; D.C. Watherston, Ralph Hone, w
fr
W.D. Godsall, Dato' Nik Ahmad Kamil
Mahmud, Dato' Hamzah Abdullah. I t. 1.
Dato' Abdul Rahman Mohd Yassin. I
I, .*rb i
Roland Braddell dan Dr. W. Linehan.
,}
Sunber: Ja'alat Onn, 2007. UMNO dan Malcyan
*

t
Unror. Petaling Jaya: MPH Group Publishing
Sdn. Bhd. 1
I
&.4tI
KPM
 .

Jalvatankuasa Keria telah memulakatr tugasnya pada

arval bLrlan Ogos 1946 sehingga pertengalran bulan
Wakil UMNO Novcmber 1946. Jau,'atankuasa ini mertvediakan
caclangan seperti yang berikut:
1. Dato'Onn Jaafar
2. Dato'Abdul Rahman Mohd Yassin l. Menyatukan semua negeri Melayu dalam satLt

3. Haji Nlegat Yunus pentirclbiran dan dua buah Negeri-ne-qel'i Selat.

2. McrnLrlihkan kedr-rdukan dan kedauliitan Raja-ra.ia
Me layu.
3. Nlenjaga kecludukan istimer.r'a orane N{elaytt dan
kepentingan sah kaunt lain.
1. Me nubuhkan Dervart Perundangan Negeri bagi
setiap negeri.
5. Mengenakan syarat kes.'arganegaraan yan-g ketat.

tt,
IE
('I
Wakil Raja-raja Melayu
l. Ra.ia Kamaralzaman Raja Ngah Mansur
- Ra.1a Kecil Tengah Perak
2. Dato'HamzahAbdullah
Terdapat pegalvai pemerhati dan Penasihat
- Orang Kaya Menteri Besar Sclangor
Undang-undang dalam Jarvatankuasa Kerja.
3. Haji Mohamad Sheriff Osman
iaitu scperti yang berikut:
- Setiausaha Kerzrjaan Kedah
-1. Dato'Nik Ahmad Kamil Mahmud Theodore Adams
- Dato'Seri Setia Raja Kelantan - Penasihat Raja-raja Melayu
Roland Braddell
- Penasihat Unclang-undang UMNO
Ralph Hone
- Perncrhati dan ri,akil Gabenor Jeneral

I
1..
,,,
&
&
.*&
4

'!.&
Ahli yang mewakili Raja-raja Melayu dan UMNO.
Dari kiri: Dato' Abdul Rahman Mohd
?;. &L Yassin, Dato' Nik Ahmad Kamil Mahmud,
Dato' Onn Jaafar, Haji Mohamad Sheriff Osman,
Raja Kamaralzaman Raja Ngah Mansur dan
Dato' Hamzah Abdullah.
Srunber'. la'atlar Onn, 2007. UMNO dan Malayan Union.
Petaling Jaya: MPH Group Publishing Sdn. Bhd.

r*"*'' 5lq8}
&h* t" M KPM
 Gerakan Irlasionalis Melayu Radikal

Golongan nasionalis Melayu radikal membidas kerajaan British kerana menjalankan perundingan
secara tertutup dengan UMNO. Pihak British meneerepikan PKMM daripada Jawarankuasa Kerja
tersebut. Golongan ini bergabun-u membenruk Pusat Tena_9a Rakyat (PUTERA).
Gabungan PUTERA terdiri daripada beberapa pertubuhan Melayu seperri yang berikut:
. Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM)dipengerusikan oleh Dr. Burhanuddin al-Helmi.
. Angkatan Pemuda Insaf (API) diterajui oleh Ahmad Boestamam sebagai presiden.
. Gerakan Angkatan Muda (GERAM) diketuai oleh Aziz Ishak clan Abdul Samad Isrnail.
. Hizbul Muslimin diketuai oleh Abu Bakar al-Baqir.
' Barisan Tani Malaya (BATAS) diketuai oleh MusaAhmad.
. Angkatan Wanita Sedar (AWAS) diketuai oleh Shamsiah Fakeh.

n
It:,

H Dr. Burhanuddin Aziz Ishak

Abu Bakar al-Baqir

al-Helmi
Ahrrrad Boestamarn
AbdLrl Samad Ismail

Gabungan

Golongan bukan Melayu menubuhkan All Malaya Council of Joint Action

(AMCJA). Pengerusinya ialah Tan Cheng Lock. Golongan ini menganggap
British tunduk kepada runrutan UMNO. Mereka beranggapan penubuhan
Jawatankuasa Kerja ini tidak demokratik. AMCJA kernudiannya bergabung
dengan PUTERA. AMCJA terdiri daripada:
. Pan-Malayan Federation of Trade Union (PMFTU). Setiausahanya
ialah Chan Loo.
. Malayan Democratic Union (MDU) dipengerusikan oleh John Eber. Tan Chen-s

. Malayan Indian Congress (MIC) diketuai oleh John Thivy

sebagai presiden.
Kumpulan ini rnenolak perjan-jian persekutuan. AMCJA membantah
kerana Jawatankuasa Kerja tidak mempunyai rvakil bukan Melayu.
PUTERA dan AMCJA mengansgap Perlembagaan Persekutuan sebagai
tidak demokratik, mengukuhkan British dan perkauman. Pada bulan Julaj
1947 " cadawan perlemba_Eaan yane telah disemak oleh Jarvatankuasa
Kerja diumumkan kepada awanl. Gabun_uan PUTERA-AMCJA menenrang
cadangan pcrlembataan tersebut secara terbuka.
.Tohn Thivl

tA
KPM
 \
I Sumbangan l{asionalis Melayu *adikal
Golongan nasionalis Melayu radikal melaungkan perjuangan kemerdekaan sejak penghujung
tahun 1930-an. Mereka rnempunyai matlatnat perjuangan. iaitu membebaskan tanah air daripada
penjajahan. menyatukan seluruh Tanah Melayu dan enggan berkompromi dengan penjajah untuk
mencapai kemerdekaan.
Golongan ini juga menrperjuangkan hak semua kaum dalam sebuah negara dan memberikan
penekanankepaclakebebasanhakbersuara. berhimpundanmenerbitkanakhbar.AhmadBoestamam
menerbitkan akhbar Sttarct Rctkyut sebagai waclah untuk membuka rninda rakyat ke arah idea ingin
bebas dan merdeka.
Selain itu, {ahamatt kebangsaan yang cliperjuangkan oleh golongan ini rnudah diterima oleh
se setcngah rakyat. PKMM berjaya menubuhkan cawangannya di seluruh negeri Perak. Hulu
Langat.
Selangor dan Ternerloh, Pahang. Jumlah keahlian PKMM pacla bulan lulai 1947 dianggarkan
melebihi 53 ribu orang.
Golongan nasionalis Melayu radikal.iuga memperjuangkan pembelaan terhadap ketidakadilan'
Mereka berjuang berclasarkan prinsip dan falsafah. Para pejuang ini bukan sekadar menjadi tokoh
setempat. tetapi rnelangkaui jarak sempadan dan kenegerian sehingga digelar tokoh politik nasional'

*..
.&it:,,..

C'I

I
1

Ishak Haji Muhammad sedang berucap dalam
satu mesyuarat.
Sumber: Zakaria Ibrahim. Yusri Ramli dan Sabaruddin
Hussein, 201 1 . Selagi Hayat Dikandung Badan: I*mbaran
Periuangan. Selangor: MPH Group Publishing Sdn. Bhd.
i
A
Ahmad Boestamam dan ahli PKMM dalam Kongres API
yang pertama pada22-24 Disember 1946.
Sumber: Zakaria Ibrahim, Yusri Ramli dan Sabaruddin Hussein,
2011. Selagi Hayut Dikandwtg Badan: lzmbaran Perjuang,an.
Selangor: MPH Group Publishing Sdn. Bhd.

Baharva se kaliptrl kertterdekaatl telah Istilah radikal digunakan oleh British

dicapai oleh golongan nroderatu. tctapi scjarah
mcrnbuktikan bahawa golortgan nasionalis
radikal .juga telah ntemberikatl sumbangan
terhadap tcrcapainya kenterdekaatr.
Dr. lsmail Ahdul Ralimatr.
LJcapan Timbaltrn Perdana Mcuteri Malaysia (1970-197-3)
berscmpena dengan peuerimaatr ljazah Kehormat Doktor
tJnclang-Undang di Kortvokesyen Universiti Sains Malaysia
pada 2-j Scpterlber 1973.
kepada golongan ini kerana keberanian
mereka rrenentang British secara terbuka
dan membangkitkan perasaalt anti-British
dalan.r penulisan. Ahrnad Boestamam
dalarn bukunyr Testttntent Politik API,
nrenyatakan secara tegas baharva "mereka"
menentarlg penja.iah British kerana British
bertindak menindas golortgan nasionalis
Melayu radikal. l-antaran itu. golongan
ini terpaksa berhadapan dengan pelbagai
bentuk penindasan.

tA
KP]\{
GI Gadangan PUff IA-AIIISJA

PLITERA-AMCJA menentang rangka Perjanjian Persekuruan 1948. Gabungan ini ticlak bersetujLr
dengan perrvakilan Jawatankuasa Kerja yang hanya dirvakili oleh UMNO, Raja_raja Melayu
dan British. Mereka mencadanskan Perlen-rbaeaan Rakyat sebagai alternatif kepada per.janjian
Persekutuan 19118.

Cadangan PUTERA meliputi Cadangan AMCJA meliputi perkara yang berikut:

perkara yang berikut:
. Penyatuan Tanah Melayu dengan Singapura.
. Kedudukan Bahasa Melayu. . Sebuah kerajaan pusat yang kuat.
. Pertahanan dan hal ehwal luar . Raja-raja Melayu sebagai Raja Berperlembagaan
negeri. o Kemajuan politik dan ekonomi orang Melayu.
. Syaratkewarganegaraan . Adat istiadat dan agama Islam.
Tanah Melayu. . Syaratkewarganegaraan.

r\
l$)
. Bendera dan lagu kebangsaan.
Sumher: Syed Husin Ali,2017. "The
Relevance of The Peoples Constitutional
Proposals Today" dlm. The Peoples
Sumber: Ramlah Adam, 2ffi9. Gerakan Radikalisme di Maiavsia. Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Constitutional Proposals for Maktya. Kuala

Lumpur: SIRD.

H rh
Pada akhir bulan Mac 1947,cadangan PUTERA
dan AMCJA ini digabungkan untuk membentuk
Perlembagaan Rakyat.

Perlembagaan Rakyat
Pada bulan Julai 1947, PUTERA-AMCJA mengadakan peilemuan unruk rnengcmukakan draf
Perlembagaan Rakyat. Antara kandungan Perlembagaan Rakl at termasuklah:
1 Tanah Melayu disatukan dengan Singapura.
2. Penubuhan sebuah Dewan Perundangan pusat dan majlis-majlis ner:eri yane dipilih bagi
seluruh Tanah Mclayu.
3. Kewarganegaraan yang sama bagi semua orang yang menganggap Tanah Mela1,,u sebagai ternpat
tinggal tetap dan sanggup mencurahkan kesetiaan tanpa berbelah bahagi.
4. Raja-raja Melayu sebagai Raja Berperlernbagaan yan_r bertanggungjarvab kepadii rakvar dan
menerima nasihat mclalui Majlis Mesyuarat.
5. Hal ehwal agama Islam dan adat istiadat Melayu diketuai sepenuhnl,a oleh orang Mclayu melalui
Majlis Khas.
6. Perhatian khas hendaklah diberikan kepada kemajuan politik dan ekonomi orang Melay.u.
7. Bahasa Melayu hendaklah menjadi bahasa kebangsaan clan bahasa rasmi yang tr_rnggal bagi
Tanah Melayu.
8. Hal ehwal luar negeri dan pertahanan hendaklah menjadi tanggungjawab bersama kerajaan Tanah
Melayu dan kerajaan British.
9. Kewarganegaraan Malaya haruslah dinamakan Melayu.
10. Warna merah dan putih haruslah dimasukkan sebagai latar belakang bendera kebangsaan
Tanah Melayu.
Sunilter'. Syed Husin Ali, 20 I 7. "The Relevance of The peoples Constitut ional proposals Todav.. dlm. l.he pcrtplc t Cr tn:t it ur irntu !
P ropo s a l s .lbr M u/a.r'a. KLr:rla l-unrpur: S I RD.

={*
KPM
 i

%
Karnunclx* seriufinsan
HAR?AL Puteftl.AlteJA
Ssdrr t{r.
lsSe* spdli
es, @
dte! dt*
te{di h$r
1!t8!G er*
16* ,8dl$
{a --
)ralxK

Keratan akhbar tentang hartal.

Sumber: Syed Husin Ali, 2017 . Sejarah Ralqat
( Khususnya Perkembangan Nasionalisme )

Malaysia. Petaling Jaya: Strategic Information

and Research Development Centre.
E;I
l>t
[j
L'.1
Perhimpunan ahli AMCJA di Singapura.
Sumber: Ramlah Adam, Abdul Hakim Samuri
dan Muslimin Fadzil.2}07 . SejarahTi.ngkatan
3. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

. British telah menolak Perlembagaan Rakyat dan menerima Perjanjian Persekutuitn Tartah
Melayu yang digubal oleh Jarvatankuasa Kerja.
. PUTERA-AMCJA telah menganjurkan hiart*i pada 20 September 1947 yang meminta
semua peniaga menutup kedai sebagai tanda bantahan.
. Tarikh 20 Oktober 1947 men-rpakan tarikh yang dipilih untuk Hari Hartal Se-Malaya.
r Menerusi sokongan Dervan Perniagaan Cina. hartal dilaksanakan di bandar utama di Tanah
Melayu.

Jarvatankuasa Kerja yang merangka Perjanjian Persekutuan

Tar-rahMelayu tidak disenangi oleh golongan nasionalis
Melayu radikal dan golongan bukan Melayu kerana
tidak rnelibatkan semua pihak. Colongan ini bergabung
dan mengemukakan Perlemba-eaan Rakyat. Namun begitu.
British mcnerima Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu.
iri;r;'i;ti ialah tindakan tutup kedai
dan memberhentikan semua kegiatan
ekonomi oleh peniaga. Protes tanpa
keganasan ini telah diadakan dengan
cilra rnenutup semuu prcnris l ang
beroperasi seperti kilang. kedai.
sekolah. peiabat dan ladang.

tA
KPM
 a) Faktor Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu t g4B
Pada I Februari 1948, Persekutuan Tanah Melayu telah ditubuhkan secara rasmi setelah Raja_raja
Melayu menandatangani Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948. penubuhannya didorong
oleh beberapa faktor seperti penentangan orang Melayu terhadap Malayan Union, cadangan
Raja-raja Melayu dan UMNO serta sokongan pentadbir British.

Penentangan 0rang Melayu terhadap Malayan Union

.

&
Orang Melayu, Raja-raja Melayu. cendekiarvan Melayu dan UMNO telah berganding bahu rnembantah
pelaksanaan Malayan Union. Hal ini disebabkan oleh Malayan Union memberikan kesan buruk kepada
Raja-raja Melayu dan orang Melayr.r.
. Ahli Parlimen British. iaitu Gammans dan Rees Williarns telah menyaksikan bantahan orang Melal,u
terhadap Malayan Union.
. Mereka melaporkan hasil tinjauan tersebut kepada Deu,an parlimen British selcpas kernbali ke England.

r\
IC,
.
.
Gammans menl,atakan baharva sekiranya British melaksanakan rancangan Malar,an Union keadaan
huru-hara akan berlaku di Tanah Melayu.
Ketika pelbagai penenrangan dan bantahan dilakukan. persecliaan untuk menggubal perlanjian
Persekutuan Tanah Melal u telah dijalankan melalui rundingan Ra.;a-raja Melay,u. UMNO dan British.

H
Gadangan Raja-raja Melayu dan UMN0

tu Malcolm MacDonald. Gabenor Jeneral dan Sir Edu,ard Gent. Gabenor Malayan Union mengadakan
pertemuan dan perundingan den-uan Raja-raja MelayLr di Kuala Kan-esar pada27 Mei 19_16 untuk menoatasi
konflik masyarakat Melal,u den_ean kerajaan British berhubung dengan isu Malayan Union.
Dalam pertemuan tersebut. Raja-raja Melayu mencadangkan perkara yang berikut:
. Penubuhan persekutuan bertaraf naungan dan bukannya tanah jajahan.
. Perjanjian baharr.r untuk menggantikan Malayan Union.
. Jawatan Pesuruhjaya Tinggi menggantikan Gabenor.
. Raja berkuasa dalam perundangan.
. Perkataan "Negeri-negeri Melayu" perlu muncul dalam persekutuan yang baharu.

Sultan Perak seba_eai jurucakap Raja-raja Melayu menjelaskan kepada Sir Edivard Gent agar mendesak
British menerima usul pembentukan persekutuan sebelum membincangkan perkara lain.
Gammans dan Rees Williams menyampaikan surat bantahan daripada Sultan perak cli parlimen British.
Surat daripada baginda berbunyi:
... Tiada seorang pun yang dapat mcnahan daripada bercluka-cita terhaclap perbuatan ter,uopoh_
gapah dalam menenlukan nasib sesuatu bangsa. Saya telah menurunkan tandatangan oleh sebab
saya dipaksa dan dilakukan secara terburu-buru. Tidak boleh dikatakan saya telah bersetuju dengan
butir di dalam Malavan Union.
Sunbcr: Mohd. Tajuddin Abdul Rahrnan. 987. 1

Ddto Ontt Jrrrrlil'. Petaling Jaya: Pelanduk Publications.

,,4
KPM
 Sokongan Pentadbir British
i
. Pentadbir British menlokong konsep persekutuan kerana dapat mervu.ludkan keamanan,
kestabilan dan kemajuart ekonomi.
. Terdapat pe-sauai tin-ugi British mendorong British membentuk Persekutuan Tanah Melayu.
Antaranya termasuklah Sir Edrvard Gent. Malctllm MacDonald. Sir Ralph Hone. Gammans,
A.T. Nervboult. Roland Braddell. W. Linehan dan Theodore Adams.
. Sir Ralph Hone rnencadangkan agar British melibatkan Raja-raja Melayu dalam pentadbiran
berasaskan perlernbagaan. Misalnya, rremberikan kuasa tertentu kepada sultan dalam Majlis
Negeri dan Ma.ilis Perundangan.
. PadabulanMei l946.SirEdr.vardCentbertemudenganwakilUMNOdi PulauPinang.Seterusnya,
pada 18 Julai 19,16, di King's House, Kuala Lumpur, British memberikan peluang kepada
Dato' Onn Jaafar dan Raja-raja Melayu rnengemukakan cadangan balas.
. Pembentukan Persekutuan mervujudkan politik yang stabil. Keadaan ini akan mendorong pelabur
luar untuk melabur di negara ini.
. Pada masa yang sama. British perlu melaksanakan dasar,,, ,.i:,..s,,., yang disarankan oleh
Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) rnelalui Piagam Atlantik.

t,
D
t,
(,t

q
**

t
,lL
',!.

\
_f x e_. "a

Membuat lnterpretasi
Bagaimanakah Persekutuan

f -&
&
Tanah Melayu 1948 dibentuk?

-w
Sir Edward Gent berucap selepas Raja-raja Melayu menandatangani
Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948 pada 2l Januari 1948. :t.a :....
Sumber: Wendy Khadijah Moore, 2004. Malaysia: A Piuorial History Proses ke arah berkerajaan
1400-2004. Kuala Lumpur: Arkib Negara Malaysia dan The New Straits
Times Press. sendiri.

Bantahan orang Melayu terhadap Malayan Union

dan cadangan Raja-raja Melayu supava Malayan Piagarn Atlantik telah diisytiharkan pada
Union digantikan dengan Persekutuan Tauah Melayu bulan Ogos 1941. Piagam ini dirangka
oleh Britain dan Amerika Syarikat. Prinsip
mendapat perhatian dan simpati daripada pentadbir
piagarn ini berkaitan dengan matlamat
British. Bantahan ini menyedarkan keraiaan British
pelan tindakan untuk dunia selepas
bahar.va Malayan Union telah ditolak oleh penduduk
berlakunya peperangan supaya tiada lagi
tempatarl dari segenap lapisan. peluasan rvilayah.

3A
KPN,l
 Si Ciri-ciri Persekutuan Tanah Melayu 1948
Jawatankuasa Kerja mengambil masa lima bulan untuk menyelesaikan kerja merangka Perjanjian
Persekutuan Tanah Melayu 1948. Pada 20 November 1946,rangka Perjanjian Persekutuan tersebut
dibentangkan dalam persidangan yang dihadiri oleh Raja-raja Melayu, wakil British dan UMNO.
Ciri-ciri Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948, antaranya termasuklah pentadbiran, kuasa
Raja-raja Melayu, perundangan dan kewarganegaraan Persekutuan Tanah Melayu.

,,
a Persekr-rtuan clibentuk menerusi gabun-ean sembilan buah
negeri Melayu clan dua buah Negeri-negeri Selat.
a Singapura kekal sebagai tanah .iajahan British yang
berasingan.
o Kerajaan Persekutuan diketuai oleh seorang PesurLrhjava

n
1l':,
a
Tinggi British yans mempunyai kuasa eksekutif.
Kerajaan Pcrsekutuan bertanggungjarvab dalarn hal
kcrvangan serta hal lain yang mempunyai kepentingan
bersama.
Pentadbiran a Majlis Nlesyuarat Persekutuan dan Majlis Perundangan

H ,
a
Persekutuan ditubr-rhkan bagi membantu Pesuruhjaya
Tinggi British.
Majlis Mesyuarat Persekutuan meneandungi ahli rasmi
dan ahli tidak rasmi.

,
t.
t

I . Sebuah Majlis Raja-Raja clibentuk untuk membolehkan i

Raja-raja Melayr.r mernberikan pandangan dalarn perkara

Kuasa Raja-raja vanI tertentlr.
I . b"-; pcrinekat negeri puln. sultan bertanugungjarvab
Melayu
mensesahkan rang undang-undang yang diluluskan dalam
Dcrvan Perundansar-r Negeri.
,

, . Ma.jlis Perundangan Persekutuan diketuaioleh Pesuruhjaya

Tinggi. Biclang kuasa Majlis Perundangan Persekutuan
nrerrerrkupi halehlval luar.ketenteram:lnarvam.kehakiman,
Perundangan t
- pL'rdasancau.komr-rnikasi dan percr.rkaian.
. RlnS undans-undane perlu mendapat perkenan Raja-raja
\lelar Lr nrelalui N{a.jlis Raja-Raja.
,
T
A
KPM
 ! Kewarganegaraan Secara Kuat Kuasa Undang-undang
. Jus soli hanya terbuka kepada rakyat Raja dran
rakyat British.
. Pemohon yang lahir di luar negeri ayahnya rnestilah
, rakyat Raja dan rakyat British.
. Penduduk asal dari negeri Melayu yang lahir sebelunt.
senlasa atau selepas tarikh Per.janjian Pcrsekutuan Tanah
Mclayu.
, . Rakyat Raja dan rnercka yang telah serasi, memahami
adat resam dan bertutur bahasa setempat (naturalised)
boleh mernohon melalni mana-mana undang-undang
, yang dikuatkuasakan.
Kervarganegaraan Secara Pendaftaran
. Mcrcka yang dilahirkan dalam Persekutuan Tanah
, Melayu dan bermastautin selama 15 tahun daripada
tempoh 20 tahun dari hari permohonannya.
. Seseorang itu juga perlu mempunyai tingkah laku yang
tr,
baik, tiada rekod jenayah. menguasai bahasa Melayu D
, dan bahasa In-qgeris serta bersctuju taat setia kepada E
Persckutuan Tanah Melayu.
CJI
L

I t
tt,

Ahli mesyuarat Majlis Negeri pada I Februari 1948.

Suntber: Zakaria Ibrahim. Yusri Ramli dan Sabaruddin
Hussein, 2011. Selagi Hayat Dikandung Badan: Lembaran
Per.juangan. Selangor: MPH Group Publishing Sdn. Bhd.
.(.! iiiii:;+,::, !.:irl,: ialah orang Melayu dan Orang
Asli yang lahir dan tinggal di negeri Melayu
:
yang rnenrpunyai sultln.
[.i-:ii*q;li 9]i'ii!rE-t ialah rnereka yang lahir
di Melaka, Pulau Pinang dan mana-mana
tanah jajahan British yan-r lain.
N{elalui Perjanjian Persekutuan Tanah
Melayu. Raja-raja Melayu diberikan
semula kedaulatan bagincla. Selain itu.
Tanah Melayu mendapat taraf naungan dan
ffi Bina peta pernikiran yang sesuai untuk
nrenggambarkan ciri-ciri Persekutuan Tanah
Mela1,'u 1948.

syarat kewarganegaraan diperketatkiin. B incangkan ciri-ciri kervarganegaraan

diperoleh secara pendaftaran.

ttA
KI}M
Kesan Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu 1948
Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948 berjaya mengembalikan kedudukan Raja-raja
Melayu seperti sebelum perang, menjaga kedudukan istimewa orang Melayu, membuka ruang
kewarganegaraan dan mewujudkan perpaduan kaum di negara kita.

Mengembalikan Kedudukan Raja-raja Melayu

. Persekutuan Tanah Melayu 1948 mengembalikan kuasa Raja-raja Melayu semula.
. Majlis Raja-Raja diwujudkan melalui peruntukan Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948.
Majlis ini dipengerusikan oleh seorang daripada Raja-raja Melayu. Keanggotaannya terdiri
daripada sembilan orang Raja Melayu.
. Pesuruhjaya Tinggi memastikan bahawa raja perlu dirujuk terhadap perkara dalam bidang
kuasa kerajaan Persekutuan.

Menjaga Kedudukan lstimewa Orang Melayu

Pcmbentukan Perjanjian Persckutuan Tanah Melayu 1948 niengiktiraf kecludukan istimerva orang
Melayu dan kepentingan sah kaum lain.

Membuka Ruang Kewarganegaraan

Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu 1948 merrrbuka ruang kepada orang bukan Melayu rnenjadi
warganegara. Orang Melayu diiktiraf sebagai penduduk asal yang diberikan kedudukan isrimewa.

T
i,'{
t.e
it lia ir

,1,

f,

Raja-raja Melayu bergambar di hadapan King's House, Kuala Lumpur pada 2l Januari 1948, selepas menandatangani
perjanjian Persekutuan Tianah Melayu 1948.
Dari kiri: Dato'Undang Rembau, Dato'Undang Jelebu, Sultan Ismail (Terengganu), Tuanku Syed Putra Jamalullail
(Raja Perlis), Sultan Abdul Aziz (Perak), Tuanku Abdul Rahman (Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan),
Sir Edward Gent, Sultan Abu Bakar (Pahang), Sultan Hisamuddin Alam Shah (Selangor), Sultan Badlishah (Kedah),
Sultan Ibrahim (Kelantan), Dato' Kelana Sungai Ujong, Dato'Undang Johol dan Tengku Besar Tampin.
Sumber: Wendy Khadijah Moore,2004. Malaysia: A Pictorial History 1400-2004.Ktala Lumpur: Arkib Negara Malaysia dan
The New Straits Times Press.

Lre,I
KPM
 Mewuiudkan Keriasama Kaum

* . Kerjasama kaum penting dalam usaha memupuk pelpaduan.

. Persekutuan Tanah Melayu 1948 membuka jalan ke arah perpaduan dan kerjasama antara
kaum melalui penubuhan Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum atau Communities Liaison
Committee (CLC).
. Kebanyakan cadangan CLC dimasukkan ke dalam usul perundangan yang diluluskan oleh
Majlis Perundangan Persekutuan.
. Jawatankuasa ini berjaya memupuk persefahaman antara pemimpin pelbagai kaum-
. Persekutuan Tanah Melayu 1948 merintis pada pembentukan Perlembagaan Tanah Melayu
1957 yang sekali gus membawa kemerdekaan.

Persekutuan Tanah Melayu 1948 menjaga kedudukan istimewa orang Melayu dan kepentingan
sah kaum lain. di sampirrg membuka ruang kepada orang bukan Melayu menjadi warganegara.
Pcrnirnpin dan rakyat sama penting dalarn usaha mendukung perpaduan bangsa. Gabungan kuat
antara rakyat dengan pernimpin ytrng dipayungi oleh Raja-raja Melayu berjaya merungkai percaturan
dan rancangan rapi yang disusun oleh pihak British untuk melemahkan orang Melayu' E
tp
Kerjasama antara Raja-raja Melayu dengart CJI
UMNO memboleh kan Persekutuan Tanah
Melayu 1948 terbentuk. Pembentukan ini
mengembalikan status Raja-raja Nlelal u
:!
t dan orang Melayu. British mengiktiraf
dasar menaungi negeri Melayu semula
seperti sebelum Perang Dunia Kedua.
Peranan Raja-raja Melayu dan orang
Melayu penting dalam usaha mendukung
Ahli mesyuarat cadangan penubuhan Persekutuan Tanah
Melayu pada 20 November 1946 di King's House, Kuala perjuangan maruah bangsa. Tolak ansur
Lumpur. antara kaum juga penting untuk mencapai
Sumber: Ja'afar Onn. 2007. UMNO dan Malayan Union.Petaling matlamat penubuhan Persekutuan Tanah
Jaya: MPH Group Publishing Sdn. Bhd.
Melayu 1948.

q
,t t
rt
ry I eY *V
13

..f'ffo"
u.t t i{,'}$ Membuat Basionalisasi
; Bincangkan kesan penubuhan
I T I Persekutuan Tanah Melayu 1948
kepada negara kita.

n
..MtwNrr?t/!l!

Persidangan Majlis Raja-Raja pada 15 Februari 1948 setelah

Jelaskan kebaikan sistem
Malayan Union dibubarkan dan digantikan dengan
persekutuan yang diamalkan
\ Persekutuan Tanah Melayu pada tahun 1948.
di ne-eara kita.
Sumber: Wendy Khadijah Moore, 2004. Malaysia: A Pictorial
History 1400-2004. Kuala Lumpur: Arkib Negara Malaysia dan The
New Straits Times Press.

XA
KPM
 lmbas

PERSEKUTUAN
TANAH MELAYU 1948

latar Belakang Penubuhan Persekutuan

n
Tanah Melayu 1948
. Penubuhan Jawatankuasa Kerja
. Gerakan Nasionalis Melayu Radikal
1l':,
. GabunganPUTERA-AMCJA
. Sumbangan Nasionalis Melayu Radikal
. Cadangan PUTERA-AMCJA

2 I Faktor Penubuhan Persekutuan lanah Melayu 1948

.
.
.
Penentangan Orang Melayu terhadap Malayan Union
Cadangan Raja-raja Melayu dan UMNO
Sokongan Pentadbir British

Giri-ciri Persekutuan Tanah Melayu 1948

. Pentadbiran
. Kuasa Raja-raja Melayu
. Perundangan
. Kewarganegaraan

Kesan
a

a Menjaga
a

tA
KPM
 Abad

Aktiviti lt Table Talkers

Arahan:
1. Murid berada dalam kumpulan masing-masing.
2. Murid dikehendaki bergerak ke meja yang telah dilekatkan dengan isu/topik tertentu
3. Murid diminta membincangkan jawapan isu/topik tersebut secara lisan dan bertulis'
Meja L
Gambar yang berikut menunjukkan anggota Jawatankuasa Kerja yang merangka Perjanjian
Persekutuan Tanah Melayu 1948.

) ,
,
CE
D
TD

t t\
t*
i
;
I
t

(a) Namakan anggota Jawatankuasa Kerja tersebut.

(b) Nyatakan tugas jawatankuasa tersebut.

Meja 2
(a) Terangkan ciri-ciri Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948.
(b) Kcsan Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948 sehingga kini

Me.ia 3
(a) Nyatakan isi kandungan rangka Perlembagaan Rakyat 1947.
(b) Mengapakah British enggan menerima perlembagaan tersebut?

Meja 4
(a) Bandingkan isi kandungan Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948 dengan
rangka Perlembagaan Rakyat yang dicadangkan oleh PUTERA-AMCJA pada bulan
Jdai 1947.
(b) Mengapakah PUTERA-AMCJA menentang rangka Perjanjian Persekutuan Tanah
Melayu 1948?

BAKPM
 Ke-21

Aktiviti 2: Carousel

Arahan:
1. Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan.
2. Setiap kumpulan dikehendaki bergerak dalam kumpulan daripada satu soalan kepada soalan
lain yang dilekatkan di sekeliling bilik darjah.
3. Setiap kumpulan mesti bergerak ke setiap tempat yang dilekatkan soalan dan perlu menjawab
semua soalan yang disediakan.
4. Murid diminta berbincang dalam kumpulan dan menulis jawapan mereka di atas kertas.

'InL i:ll{,ll(lllr)l ()a: M4l_t1r',

{r.8,r--)t uE j)r<-l }*^l A0Rl:cllENt_ J!4i

hll'i, ojtru-..,.,............,.r-l t)- t o:*j zrr

ia5 tilE\trE!
LN. 6l,!rtr,.
lt a);t).)
aI l.: t:r,,o4. o 7tlr4r, !) 1,.r!r,r
tr,t!i,
l\ l trii
J-! ll.te::. 1j! lrrr,t{it,
rl tTrl't.], I \ trr.l$)1.
l.l. rr7 rlrri. a). t{ t9a5: L!. tj{,rr1l ?,1 t_.\ it rr..l

.i&" Jfa ,lrJ-I ,rF r l)Bli ,,-i' jb .lrs {rrlr+

.{ .€ "\tt .l {r, at\ -d-t .*, .*r f* .y- .{
3t 6rrtr* lrJ- !!, C r^.i. L} Ua JIJ sSL
.g r .i d ai ., .i ,l JU! trrr
"ra 't, 'e- '('

H :(a).s, -r\.s-,v+.$r g .u+.{XiL)*tv< .$

,6 rr I \d. .ri .rg+ jb rF *Sl tu
,as l[. aart tp/l arl .u l-Jl &J]li-br
\L \a- ,t*j oF ltlu w+ tf v-.tI
"5u.
4r 4 u,.$ u $ri try't;rt O*St* ,*\i
dle f- Yi,.t+r ,rtr ,.pr1 ,ir p1 1t, ,p. J\i r*.
/L &Jrkb * t+4 .+!- eF f .u er:o- c.S
yr J- !. ,{ "s ,)L} J.i!)L i'LL tfy'l !, Lb
i/J: ,:)&L d/ :]l !L !J. rrl)L {r-( et! ju
ul. iut- ",rt ,n aj -6 .g ," .{ .u irtl , i,l lt

+JLE iU tfrl ,l ,l. J+ ,G t:L 1$+- {il"art fF

' 3' :. .. ., {
,-,,,r'h,il,,1
! r,"r. :.. .rr r. r.
,q-'i 6i v511.rh--gt.c.{.rf
e5\ et, *I+t4+ e* ri rr'll i,|l
w-.{ -" y'u
t/ y !Lr.r-
{ -. .'..
L- -.

lll.L lry'l &l ia" lrl ,(r $ tr- .*, o, Aro Wrl(!;! H! &;fi} itr n,t., ,ji {tjr i; lrtri. H.
&a* sord 11,{t rrghr.d. d. uDr{.s ir lr},. ri1ir..{i.
r.;; g .u. 13 4 .6 .y .1 ,J .g "ri .: .19 -u rd nit,lra,rt ir ni. M?r!' rtrr?. r, d:.,... r, .ri,rr
"! *?{ 'i.srn.jrrr,'ni-. 1r tilr{,d i) {Jr: .tir ., ..,.h .1.
fpll;,1 J61 JLL u !r" iL 1jJJ rrtr, ;q tLL ae h, ilild'r
<?!1.! thi rft*:d,
.,r. hr qJ.j ,r a,,",:
!i,r'..
.$ lttgi .r.! oft cuu .s. 1* {. .or+t lai jur- ,t. ildrr,1, Htr il,t&ir t,.,r],ar,rrt, j,nr: r,,
,.$ 1ti.eha,r a,ih t*ir., i[r'. r],Jr.:,{: /ri ;i :,r r:.r
,- !,"" i3 ror1, ib arr! q3-, */) Jd ft !i!r inJiran *rn lttr tt(t..j ri.11rN.i,,p.r,!.
Brnr r! $r Flha arpG ,*t,.i r1".,.-r ..i t*", rr.,
i.L'ri h t...n*r ,, lt. I r Lr. rr fr1;

Perjanjian Persekutuarl Tanah Melayu 19,18

Soalan 1
Mengapakah British memperkenalkan Persekutuan Tanah Melayu 1948?

Soalan 2
Jelaskan ciri-ciri Persekutuan Tanah Melayu 1948

Soalan 3
Jelaskan kedudukan Raja-raja Melayu dalam Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948

Soalan 4
Bincangkan kesan Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948 kepada negara kita.

Ag
KPM
 Pemahaman dan Pemikiran Kritis

I Pantun yang berikut menggambarkan sebab pembentukan Persekutuan Tanah Melayu 1948'

Dari Bentan ke Kuala Sedili,

Singgah berjaja di Batu Pahat;
Syarat kewarganegaraan secara ius soli,
Kuasa raja turut tergugat.

Bagaimanakah orang Melayu menangani isu tersebut?

A. Membentuk jawatankuasa perundingan
B. Mengukuhkan pertahanan negeri
C. Memajukan ekonomi peribumi
D. Mengadakan tunjuk perasaan
tr
2. Jadual yang berikut berkaitan den-ean Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948 l'E
Tahun Peristiwa
194t3 Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu ditandatangani

Mengapakah orang Melayu menerima perjanjian tersebut?

A. Parti politik digabungkan
B. Berkuasa mengawal pentadbiran
C. Syarat kewarganegaraan dipermudah
D. Kedudukan istimewa orang Melayu dilindungi
i. Maklumat yang berikut merujuk Jarvatankuasa Kerja pada tahun 1946

. Pegawai Kanan British

. Pemimpin UMNO
. Wakil Raja-raja Melayu

Men gapakah j alvatankuasa tersebut ditubuhkan?

A. Menentukan bidang senarai kuasa negeri
i
B. Mengehaclkan kemasukan pekerja asing
I
C. Mcmbentuk perjanjian persekutuan
I

(
D. Merangka Perlembagaan Rakyat
4 Mengapakah gabungan PUTERA-AMCJA ditubuhkan pada tahun 1947?
I A. Menentang Malayan Union
B. Mengeratkan perpaduan kaum
C. Memajukan pembangunan ekonomi
D. Menentang Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu

BE
KPM
 Pemahaman dan Pemikiran Kritis

5. Petikan yang berikut merujuk perjuangan golongan radikal diTanah Melayu pada tahun 19.17.

PUTERA-AMCJA bersetuju untuk membuar draf perlembagaan balasan kepada cadangan

UMNO-Raja-raja Melayu-British. Cadangan pihak kerajaan telah diterbitkan pa<la bulan
Oktober 1947 ,memang tidak dapat diterima oleh gabungan ini kerana bertentangan dengan
kehendak mereka.

Sumber: Ramlah Adam,2N9. Gerakan Radikolisme di Malaysia (1938-1965). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa
dan Pustaka.

7-1 (a) Nyatakan perkara yang dicadangkan oleh PUTERA-AMCJA dalam perlembagaan Rakyat.
t+ (b) Mengapakah British menolak rangka Perlembagaan Rakyat?
l-l (c) Apakah tindakan nasionalis Melayu radikal dan bukan Melayu apabila British menolak
Perlembagaan Rakyat?
(d) Jelaskan sumbangan golongan nasionalis Melayu radikal clalam sejarah perjuangan
kemerdekaan negara kita.

6. Petikan yang berikut berkaitan dengan pembentukan Persekutuan Tanah Melayu 1949

Kerajaan British berpendapat penentangan orang Melayu Malayan Union sudah

tidak boleh dikawal lagi. British bersetuju dengan tuntutan
Seterusnya, Perlembagaan Persekutuan digubal oleh UMNO,

S umbe r'. Abdullah Zakaria Ghaz.ali, 2008. "Raja, Negeri dan Perlembagaan" dlm.
Sejaruh Masih Releyan. Shah Alam: Karisma Publications

(a) Jelaskan usaha ke arah pembentukan Persekutuan Tanah Melayu 1948.

(b) Mengapakah orang Melayu menerima pembentukan Persekutuan Tanah Melayu 1948?
(c) Jelaskan kepentingan Persekutuan Tanah Melayu 1948 dalam pembinaan negara dan
bangsa Malaysia.

gA
KPM
Nilai, Patriotisme dan Iktibar

o Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu 1948 membawa kesan besar terhadap kemerdekaan
negara yang membentuk semangat patriotisme dalam kalangan rakyat.
a Perjuangan pemimpin dalarn usaha membentuk pertubuhan dan kesatuan membangkitkan
kesedaran clan tanggungiawab dalam kalangan rakyat untuk mewujudkan sebuah negara
yang merdeka dan berdaulat.
a Kewujudan Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948 yang berjaya mengembalikan
kecludukan dan maruah Raja-raja Melayu dapat menyemai rasa bangga dalam diri setiap
rakyat di negara ini.

Diri dan Keluarga

Sebagai ahli dalam keluarga, semangat patriotisme hendaklah disemai dari kecil agar dapat t-]
F3
melahirkan rakyat yang bertanggungjawab dan cinta akan negara. Z
l'::l
Negara
C'I
Persepakatan dalam masyarakat pelbagai kaum, budaya dan agama menjadi teras utama bagi
menjamin kesejahteraan masyarakat serta mengukuhkan peradaban bangsa dan negara.

'1, ,;l'
- ;.f

ffi
*ii*-' -
\h ;.;,'. &,
i*1&:-
-l

, i
I
t
I
$
ixl ,".','L', .._ ds
l ,-'wll
te

Istana Kenangan Kuala Kangsar.

Institusi raja perlu dihormati dan dipertahankan untuk memastikan kedaulatan negara terpelihara
Sumber: Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd

tA
KPM
 '\*b

&

"1
.,

D
D
. *'?i{ '

t I I
I I U

Sinopsis
Perkembangan pengaruh komunis di
kita berlaku sebelum meletusnya perang Dunia
negara
Kedua. Komunis melakukan pelbagai tindakan untuk melumpuhkan ekonomi negara dan
menggugat kestabilan politik. Matlamat komunis adalah untuk merampas kuasa daripada British
dan menggantikannya dengan sebuah Republik Komunis. Namun begitu, British berjaya menawan
hati dan fikiran rakyat untuk bersama-sama membanteras ancaman komunis. Zamandarurat telah
membawa pelbagai kesan kepada politik, ekonomi dan sosial di negara kita,

. Perisytiharan
Darurat Penubuhan Pelaksanaan Pembunuhan
a Pengharam MCA Rancangan Sir Henry Gurney
PKM Briggs
. Pendaftaran
Kebangsaan dan

1 1g4g 1950 1951

KPM
 lnti Pati

1. Latar belakang pengaruh komunis di negara kita.

2. Ancaman komunis di negara kita.
3. Usaha menangani ancaman komunis.
4. Kesan zaman darurat terhadap negara kita.
\

Elemen
dan Nilai Sivik
1. Kepentingan sikap berhati-hati dalam menghadapi
anasir yang menggusat kestabilan negara.
2. Kepentingan mempunyai pemikiran yang strategik
3. Kepentingan menjamin keamanan negara.
4. Kesediaan untuk berkorban demi negara.

/*ps
&
-
Kemahiran Pemikiran Sejarah

1. Memahami kronologi perkembangan pengaruh

komunisme di negara kita.
2. Meneroka bukti ancaman komunis di negara kita
3. Membuat interpretasi usaha membanteras
ancaman komunis di negara kita.
4. Membuat imaginasi tentang ancaman komunis
di negara kita.
5. Membuat rasionalisasi Perang Saraf untuk
keamanan negara.

Pelaksanaan Perundingan Baling Perisytiharan

t Perang Saraf Penamatan Darurat
Penubuhan Parti
Perikatan

1952 1955 1960

-J@
J- \.-
r!
M
'
L" -.-.*..'
'x;, \

KPM
 ffi Kemasukan Pengaruh Komunis di Negara Kita
Komunisme ialah ideologi yang diasaskan oleh Karl Marx dan Friedrich Engels. Mereka menulis
karya Conrnunist Manfesto dan Das Kapital . Perkataan komunis membawa maksud oran-s yan-q
menganut fahaman komunis. Komunisme ialah suatu fahaman politik yang rnenjadikan ekonomi
dan barang pengguna sebagai milik negara. Percubaan untuk menyebarkan ideologi komunis
di negara kita bermula sejak tahun 1920-an. Pada masa itu, terdapat dua buah negara yang terlibat
dalam penyebaran fahaman komunis, iaitu China dan Indonesia.

Kemasukan Pengaruh Komunis dari China

. Ideologi komunis mula dibawa masuk ke negara kita sejak arval tahun l9}}-an melalui
cawangan Parti Kuomintang (KMT) yang beribu pejabat di China.
. Menjelang tahun I9Z4,cawansan KMT ditubuhkan pada hampir setiap bandar di negeri
Melayu bagi menyebarkan pengaruh komunis. Antara bandar tersebut termasuklah Muar,
Melaka. Seremban, Klang, Kuala Lumpur dan Sungai Petani.
. Selain KMT, terdapat sebuah lagi pertubuhan, iaitu Main School yang bergerak dalam kalangan
orang Hailam di bawah arahan Parti Komunis China (PKC). Pada tahun I 927 , perpecahan berlaku
antara Parti KMT dengan PKC. The Communist International (Comintern) yang berpusat
di Moscow mengarahkan penubuhan Parti Komunis Nanyan-e (pKN) pada tahun 1928.
:' . Namun begitu, PKN tidak berjaya mencapai matlamatnya. Keadaan ini menclorong Comintern
(0 mengarahkan penubuhan parti baharu, iaitu Parti Komunis Malaya (pKM).

Kemasukan Pengaruh Komunis

dari lndonesia
. Pada tahun 1920, beberapa orang pemimpin komunis dari Indonesia seperri Tan \lalaka.
Alimin, Moeso, Boedisoejitro, Hasanoesi, Winanta, Soebakat dan Sutan Perpateh menr ebarkan
fahaman komunis di Seberang Perai, Pulau Pinang, Perak Utara dan Kedah.
. Kegagalan Partai Komunis Indonesia (PKI) menguasai Pulau Jawa ( 1926) menr ebabkan pKI
berusaha untuk membuka cawangan di Tanah Melayu.
. Namun begitu, usaha mereka tidak mendapat sambutan daripada orang Melal,u kerana komunis
menggunakan kekerasan untuk mencapai matlamat mereka.

ET+EE
rB
Pergerakan pengaruh komunis
iH+rlr. ke negara kita.

d htr#s
Bincangkan kemasukan pengaruh
i i. r;
'--r_i"' komunis di negara kita.

Ilustrasi Alirnin dan Tan Malaka

*A KPM
Penubuhan Parti Komunis Malaya
. Pada30April 1930, Parti Komunis Malaya (PKM) ditubuhkan di Kuala Pilah, Negeri Sembilan.
PKM bergerak melalui kesatuan sekerja, pertubuhan, penerbitan akhbar dan sekolah Cina.
. Seterusnya, PKM menyusup ke dalam Kesatuan Sekerja untuk mengukuhkan
pengaruh komunis.

P ada zaman pendudukan Jepun ( 1 94 1 -1945), PKM bertindak:

. Menjalinkan kerjasama dengan British dalam usaha memerangi Jepun.
. Membentuk Malayan People's Anti-Japanese Army (MPAJA) atau Bintang Tiga pada
tahun 1942.
. Menerima bantuan senjata,latihan, kewangan, bekalan logistik dan perubatan daripada
pihak British.
7

Selepas Jepun menyerah kalah, kekosongan politik berlaku di Tanah Melayu disebabkan oleh
kelewatan British kembali ke Tanah Melayu. Keadaan ini memberikan peluang kepada PKM
untuk meluaskan pengaruhnya.
. Bintang Tiga PKM melalui MPAJA keluar dari hutan dan melakukan kekacauan. Mereka
melakukan kekejaman dan pembunuhan terhadap orang Melayu, Cina dan India yang
C',
didakwa pernah bersubahat dengan Jepun.
. Apabila BMA mengambil alih pentadbiran di Tanah Melayu, MPAJA dibubarkan pada
1 Disember 1945. Walau bagaimanapun, PKM dibenarkan bergerak sebagai sebuah
pertubuhan yang sah di Tanah Melayu. Keadaan ini memberikan peluang kepada PKM
untuk mempengaruhi beberapa pertubuhan tertentu dengan ideologi komunis.
. Seterusnya, PKM menyusup dalam kesatuan sekerja, iaitu Pan-Malayan Federation of
Trade Unions (PMFTU).
. Menjelang bulan Disember 1947 hinggabulan Mei 1948, komunis berjaya menguasai 335
kesatuan sekerja dan menyusup dalam PKMM, MDU dan PUTERA-AMCJA.
. Oleh sebab pergerakan komunis mengancam ekonomi dan keselamatan negara, maka
British bertindak meluluskan Trade Union Ordinance No. 9 of 1948. Ordinan ini menyekat
pengaruh komunis dalam kesatuan sekerja dan akhirnya mengharamkan PKM.

Penyebaran ideologi komunis dari China dan Indonesia menyebabkan terdapat penduduk yang
terpengaruh dengan fahaman komunis.Ideologi ini berkembang dalam kesatuan sekerja. Selepas
Perang Dunia Kedua, berlaku kekosongan politik di Tanah Melayu yang membuka peluang
kepada PKM untuk menyebarkan fahamannya. PKM kemudiannya diharamkan oleh British.

__!A
KPM
 J)nncaman Komunis di l{egara Kita
Gerakan Komunis Antarabangsa telah menganjurkan dua persidangan di Calcutta, India.
Persidangan Kongres Belia Asia berlangsung pada 19 Februari 1948 hingga 25 Februari 1948,
manakala Persidangan Parti Komunis India diadakan pada bulan Mac 1948. PKM turut
menghantar wakil ke persidangan tersebut.
Dalam persidangan tersebut, pengikut komunis di kawasan yang dijajah digesa supaya
memperhebat perjuangan menentang kuasa imperialis di setiap negara Asia. Berikutan daripada
itu, Jawatankuasa Eksekutif Pusat PKM telah mengambil keputusan untuk melancarkan
per.juangan bersenjata bagi rrenLrbLrhkirn Ilepublik Kornunis cli Tanah
Melayu. Tindakan konrrrnis mclancarkan pcr-juangirn herscnjatiL
meuyebabkan British nrcntisytihiilkan clarulat. PKI\4 rlcneruskar.r
tindnkan melumpuhkan ekunonti clan intl'ustrLrktur serta nteng:lncam
kesclamiitan raky,at.

(E)
Sir Edward Cent. PcsLrruhjaya
Tinggi British di Tanah Melayr.r.
Sumber: Pnsal Makh.unat Urusan dat
Unit Foto Utusan Melar,u (M) Bhd.
Perisytiharan Darurat
Pada 16 Jun 19"18. komunis membunuh tiga orang pengurus ladang
Eropah di Sungai Siput, Perak. Komunis memhunuh Arthur Walker,
pengurus Ladang Ephil, John Allison. pensurus Ladang Phin Soon
dan pembantunya Ian Cristian.
Berikutan dengan peristir,va tersebllt, Sir Edu,ard Gent,
Pesuruhjaya Tinggi British di Tanah Melayu mengisytiharkan darurar.
Undang-Undang Darurat dilaksanakan di kawasan tertentu di negeri
Perak seperti di Ipoh dan Sungai Siput serta di Johor yan_e meran-rkuuri
daerah Muar, Kluang, Kulai dan Plentong.
Pada l7 Jun 1948, Undang-Undang Darurar ini diperluas melipuri
keseluruhan negeri Perak dan Johor.
Seterusnya, pacla I 8 Jun I 948, undang-undang ini dikuatkr-rasakan
ke seluruh Tanah Melayu. Dengan itu. usaha ntembante ras ancaman
komunis di Persekutuan Tanah Melayu bermula dengan rasntinya.

Lori yang dibakar oleh komunis.

Sumber: Mohd Azzam Mohd
Hanif Ghows, 2007. The Malayan
Emergency Revisited 1948-1960.
Edisi kedua. Kuala Lumpur: AMR
Holding Sdn. Bhd.

'|it,
. , Bilakah perisytiharan Kereta api yang disabotaj oleh komunis untuk melumpuhkan ekonomi British
-,,.ii
i -r i--
\^Lfv darurat dikuatkuasakan? di Tanah Melayu.
Sumber: Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd.

BA KPM
Tindakan Komunis
Walaupun Undang-Undang Darurat dikuatkuasakan di seluruh Tanah Melayu, komunis tetap
meneruskan aktiviti menggugat keamanan dan kestabilan negara. Bagi memastikan kejayaan dalam
perjuangannya, komunis mencetuskan huru-hara di seluruh negara agar penduduk hilang keyakinan
terhadap British. Mereka melakukan pelbagai tindakan untuk melumpuhkan ekonomi, merosakkan
infrastruktur, mengancam keselamatan penduduk dan pasukan keselamatan.

Komunis Melumpuhkan Ekonomi

Sejak Undang-Undang Darurat dikuatkuasakan, lombong bijih timah dan ladang getah menjadi
sasaran utama serangan komunis untuk melemahkan ekonomi British. Dari tahun 1948 hingga tahun
1956, komunis menyerang 80 lombong bijih antaranya di Perak, Selangor dan Negeri Sembilan.
Mereka merosakkan pokok getah, kilang estet, rumah asap, rumah kongsi, kedai dan sekolah
serta membunuh pekerja. Tindakan komunis ini menyebabkan pekerja lombong dan ladang getah
menderita. Selain mengganggu kerja harian di lombong dan ladang, nyawa mereka turut terancam.

Pokok getah yang dirosakkan oleh komunis untuk

melumpuhkan ekonomi.
Ladang getah dan rumah kediaman yang telah
dibakar oleh komunis.
Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows, 2007. The Malayan Emergency Revisited 1948-1960. Edisi kedua. Kuala Lumpur: AMR
Holding Sdn. Bhd.

Komunis Merosakkan Infrastruktur

Komunis menjalankan pelbagai kegiatan sabotaj terhadap kemudahan asas, terutama sistem
pengangkutan dan perhubungan. Mereka mengebom, merosakkan dan mengalihkan landasan kereta
api. Kenderaan yang melalui jalan raya pula ditembak dan dibakar. Komunis turut mensabotaj
kemudahan telefon dan telegraf serta merosakkan paip air. Seterusnya, mereka bertindak menyerang
pekerja awam yang ditugaskan untuk membaiki jalan raya, memasang paip air, membina sistem
pengairan dan pekerja yang menjalankan penyelidikan di tapak skim hidroelektrik. Keadaan ini
menjejaskan kehidupan harian penduduk tempatan kerana infrastruktur tidak dapat diselenggara
dengan baik.

A4KPM
 Komunis Mengancam Keselamatan Rakyat
Komunis melakukan pelbagai tindakan ganas
yang menggugat keselamatan rakyat. Mereka
mengugut, mensabotaj, menyerang, melakukan
kekejaman. menganiaya, menculik, merampas,
membakar harta benda dan membunuh penduduk
yang enggan bekerjasama. Contohnya, pada
malam 5 Julai 1949. komunis mencampakkan
bom tangan di Sheum Circus. Kampar, Perak.
Akibatnya, scramai 46 orang cedera parah
-
Parti Komunis Malaya (PKM) mcltyasarkan
pasukan keselamatan dan menyerang balai polis.
Tindakan ini dilakukan untuk mencetuskan
keadaan yang huru-hara dan menunjukkan
ketidakupayaan kerajaan untuk melindungi
keselamatan penduduk.
Jadual 62 Statistik anggota keselamatan yang terkorban
dan tercedera pada tahun 1948-1960.

dan empat orang mati. Tindakan komunis ini

menyebabkan kesengsaraan dan penderitaan
kepada rakyat. Polis 513 701 l?t4
Special
593 746 1339
Jadual 6.1 Statistik orang awam yang terbunuh. tercedera Constables
dan hilang pada tahun I 948-1960.
Auxiliary aAa 154 396
Police

Tentera 519 959 1478

2413 1385 810 4668
Sumber: Ramlah Adam, 2014. Pahlawan Tegar Merdeka. Kuala
Sunrber: Ramlah Adam, 2014. Palilawan Tegar Merdeka. Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
(9 Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. \

Pembunuhan Henry Gumey

,ry.w*. r** li v.s

1.

Pada 13 September 1948, Sir Henry Gurney

dilantik sebagai Pesuruhjaya Tinggi British
di Tanah Melayu menggantikan Sir Edward Gent.
Pada 6 Oktober 1951, Sir Henry Gurney menjadi
mangsa serang hendap komunis di Jalan Kuala
Kubu Bharu dalam perjalanan ke Bukit Fraser.
#*
Pasukan keselamatan sedang bertugas untuk membanteras
ancaman komunis.
Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows, 2007. The Malayan
Emergency Revisited 1948-1960. Edisi kedua. Kuala Lumpur:
AMR Holding Sdn. Bhd.

't4
KPM
Komunis menyerang pasukan keselamatan
r*rm@;
seperti yang berikut: Muzium Polis Diraja Malaysia (PDRM)

17 Choh, Johor
Jun Komunis menyerang Balai Polis
1948 Kampung Jeram.

26 Temerloh, Pahang
Jun Komunis menyerang Balai Polis
1948
Kuala Krau.

28 Jerantut, Pahang I
f
Jun Komunis membakar balai polis
1948
Muzium Polis Diraja Malaysia terletak di Kuala
Lumpur, Malaysia. Muzium Poiis Diraja Malaysia
17 Gua Musang. Kelantan dirasmikan pembukaannya pada 9 Januari l96l
Julai oleh Yang di-Pertuan Agong ketiga, Tuanku Syed
Komunis menyerang Balai Polis
1948 Putra ibni Almarhum Syed Hassan Jamalullail.
Gua Musang.
Muzium Polis Diraja Malaysia yang baharu telah
dibina pada tahun 1983. Muzium ini dibuka pada
8 Kajang. Selangor 2 Oktober 1998 dan dirasmikan pada 24 Julai 1999
Mac Komunis menyerang jip tentera. oleh Tun Abdullah Ahmad Badarvi.
1949
Arahan:
l. Murid diagihkan kepada beberapa kumpulan
22 Muar, Johor kecil untuk membuat kajian yang berikut
Februari
C')
Komunis menyerang Balai Polis di galeri A, B, C dan Dataran Perwira.
1 950 Bukit Kepong. (a) Peranan PDRM selnasa zaman darurat.
(b) Koleksi anugerah, pingat dan pencapaian.
Ulu Semur. Kelantan (c) Artifak yang dipamerkan.
24
Mac Komunis menyeran-q hendap (d) Senjata dan kenderaan yang digunakan.
1 950
pasukan askar Melayu. 2. Setiap kumpulan dikehendaki n.renyiapkan
tugasan yang diberikan.
3. Selepas lawatan, setiap kumpulan dikehendaki
28 Kota Tinggi, Johor
lnembentangkan dapatan masing-masing.
Jun Komunis menyerang Balai
1950 Polis Kambau.

21 Taiping, Perak
Februari Komunis menyerang
1952 Komunis cuba mervujudkan sebuah kerajaan
kenderaan polis.
republik komunis di Tanah Melayu. Bagi
merealisasikan matlamat mereka, pelbagai
Kedah
28 tindakan dilakukan bertujuan mengancam
Mei Komunis membunuh Ketua keamanan negara. Tindakan komunis ini
1 954 Polis Kedah.
menyebabkan rakyat dan kerajaan bekerjasama
membanteras ancaman komunis.
18
0ktober
Porttian. Johor
t
Komunis menyerang Balai Polis
1 954
Chuan Seng.

_{4
KPM
 Usaha Menangani Ancaman Komunis -
ffi)
Bagi menangani ancaman komunis, beberapa usaha telah diambil seperti penguatkuasaan
Undang-Undang Darurat, pemerkasaan pasukan keselamatan, pengenalan pendaftaran kebangsaan,
Rancangan Briggs, tawaran pengampunan, Kempen Bulan Rakyat Melawan Penjahat, perintah
berkurung, perang saraf dan rundingan Baling.

Penguatkuasaan Undang-Undang Darurat

Bagi menguatkuasakan Undang-Undang Darurat, British mengambil pelbagai tindakan antaranya
termasuklah berikut:

Mengenakan hukuman berat kepada

Menahan sesiapa sahaja yang disyaki
sesiapa sahaja yang membantu
terlibat dalam pergerakan komunis
komunis.
tanpa sebarang perbicaraan.

Menggeledah rumah kediaman,

Mengetatkan undang-undang senjata
api dengan mengenakan hukuman
mati terhadap mereka yang membar,va
senjata api dan bahan letupan.
(E)
Mengharamkan PKM dan parti
politik berfahaman radikal. Antaranya
termasuklah AWAS, Ikatan Pembela
Tanah Air (PETA). Pemuda Radikal
Melayu (PERAM). PKMM dan
Hizbul Muslimin.
memagar kampung, mengadakan
perintah berkurung, mewujudkan
PENGUATKUASAAN
Kampung Baru dan memindahkan
UNDANG-U1'lDAlrlG
serta menempatkan penduduk.
DABURAT
Menangkap pemimpin gerakan
radikal seperti Ahmad Boestamam.
Ishak Haji Muhammad, Abu Bakar
al-Baqir dan Khatijah Sidek.

Pemerkasaan Pasukan Keselamatan

British telah memperkasakan pasukan keselamatan tempatan untuk membanteras kegiatan kontunis
British menubuhkan pasukan yang berikut:
PASUKAT.I KESELAMATAN

!
P0US TENTERA

Cawangau Khas . Pasukan Askar Melayu

Special Constables (SC) . Pasukan Askar Komanwel
Polis Hutan . Sararvak Rangers
Polis Wanita
Senoi Praaq (Urang Perang)
Auxiliary Police (AP)

NAKPM
 POLIS

Cawangan Khas
. Pada bulan Ogos 1950, Guy C. Madoc dilantik
menge(uai badan per!sikan. Beliau menubuhkan
Cawangan Khas (Special Branch) yang kemudiannya
menjadi sebahagian claripada pasukan polis
. ;;*ilil;;;;;;;,il;;;;;il;;;,,i* ini memborehka,
..,..r- /--.,,----- r.r..,. .-,r.
*::ji3,;",Hi.';l,Tllilffjllf.,*,
PKM.
pihak berkuasa mengetahui operasi komunis.
. Terdapat anggo,ta pasukan yang menyamar sebagai komunis Sunrbar.. Mohrj Azzam Mohd Ha,if Chows.
untukmendapatkanmaklumattentangPKM. 2tJ)7. The Mulayutt Energancy Revisired
British juga mensambil ramai ahli Cawangan Khl.lalam
Kuara Lumpur:
' kalangan orang Cina untuk menjejak anggota komunis hingga
l1,J'--li"1l1;,rtl:1. }[i:"
kubu persemburryiannya.
, Sebagai sebuah badan perisik, Cawangan Khas ini memberikan sumbangan semasa darurat'
. Kejayaan eawangan ini membuat penyusupan dalam organisasi PKM memudahkan pasukan keselamatan
meraucang tindakan terhadap PKM.

)
Special Constables
. Pasukan ini dituLruhkan pada tahun 1948 ketika
Rancangan Briggs sedang dilaksanakan.
. Seramai 24 rlbu orang Special Constables dilatih dan
dihantar ml'ngawal Iaclang dan kawasan lombong.
. Mereka menjadi barisan hadapan dalam menghadapi
ct)
) ancaman komunis.

Anggota Special Constables melindungi

pekerja di ladang teh.
Polis Hutan Sumber: Wendy Khadijah Moore,2004. Malaysia:
. Pacla asalnya, pasukan ini dikcnali sebagai Flying Squad.
A Pictorial History 1400 - 2004. Kuaia Lumpur:
Arkib Negara Malaysia dan The New Straits Times
. Patla tahun l95l , pasukan ini dinamakan Jungle Squacl Press (Malaysia) Berhad.
\ dan kemucliannya Jungle Companies.
. Seterusnya, pada tahun 1953, pasukan ini disusun
semula dan dinamakan Police Field Force (PFF).
r Pada l8 oktober 1958, PFF dikenali sebagai Pasukan
Polis Hutan.
. Antara tugas mcreka tcrmasuklah mcmburu komunis.
membuat rondaan di pinggir hutan, rnembarva bekalan
makanan kepada pasukan yang befiu*eas di dalam hutan
\ dan menjaga kubu (ungle forr).
*

Polis Wanita
Anggota Polis Wanita.
. Polis wanita ditubuhkan pada bulan Ogos 1955.
r Strnber Mohtl Azzant Mohd Hanif Ghorvs.
Barbara D.R. Wentworth merupakan pegawai polis . l'hc MtrLututt Energt'tttt' Rerisile(l
)001
rvanita yang pertama. Beliau ditugaskan melatih l91E 1960. L,ilisi kedua. Kuala Lumpur: AMR
anggota baharu dan menyusun pasukan polis wanita. Holding Siln. Bhd.

M
KPM
 Senoi Praaq (Urang Perang)
. Pasukan Scnoi Praaq riilubulrkan p;rcla tahun
I 956.
. Seuoi I'ruq clalanr llrhasa Scrnd clikenali schirgui
Urang Penmg.
. Merr:ka ditugaskrn tnengcnan tent[)itt
persentbunyian ktxnunis cli dirlam hutan.
. Anggotanyir tcrdiri daripacla Orang Asli strkr.r
Scnoi, Scnrai cliln Ternuan"
Pasukan Polis Senoi Praaq sedang melakukan
' Mereka lebih dikerrali schagai "Thc Silent
pemeriksaan di perkampungan Orang Asli.
Killers".
Sumber: Muzium Polis Diraja Malaysia, 2004. Sejorah
Bergambar Institusi Polis di Malavsia. Edisi kedua.
Kuala Lumpur: Muzium Polis Diraja Malaysia.

Auxiliary Police
' Pada trulan Diserlber 1948, trrdapat $crarnfli
l7 rihu orang anggota Auxiliary Poliee (AP)
di scl unrh [)cl'sekutuan'l'irnalr Mt:layu.
. Mcrcka nlonll)cl'lahflnkan harrdar dalr kalnpurrg
clilrilnda ssrangail komurris.
. Merek;r nrcnrbantu polis nlenentang ancanran
(o komunis.
' Pacla tahun 1956. angg()ta AP dijadikan P.olice
Vrlunlccl Rcscl'vc.
Auxiliary Police
Sunber: Mohtl Azzam Mohcl Hanif Ghows. 2(fi7. The Malatan EntergerLct,
Reyisited 1948-1960.Edisi kedua. Kuala Lumpur: AMR Holding Sdn. Bhd.

TEI'tTEBA

-:. qa LnGtr*'
r; -..
1

& *r ,l ffiflI I

( ",?

Pasukan Askar Melayu.

Sumher: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows, 2N7. The Mabyan
Emergency Revisited 1948-1960.EAisi kedua. Kuala Lumpur: AMR
Holding Sdn. Bhd.

LREI
KPM
 Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows, 2007. The
Malayan Emergency Revisited 1948-1960. Edisi kedua.
Kuala Lumpur: AMR Holding Sdn. Bhd.

$arawak Rangers
. Ilasnkan iui terdiri daripadaariurg lban.
. Tu$rit$ rnercka lnrnje.iak pcrs$mbunyiul
korttunis di tlltlarn hutan.
. Mcrcka rnahir rlitlaln sckrk"bclok htrtan.
. (irgan katanya,"Agi klupAgi Ngelatran" yang
hclnraksud "sclrrgi hitlup sclagi tnulawittt".
. Barryah kenr dan nrarkas knmunis b*rjaya
dinrusnahkan oleh pasuknn ini,

Anggota (Iban Tracker). cn

Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows, 2007. The Malayan
Emergency Revisited l94B-1960. Edisi kedua. Kuala Lumpur: AMR
Holding Sdn. Bhd.

Anggota pasukan Home Guard wanita.

Sumber: Wendy Khadijah Moore.20O4. Malaysia: A Pictorial
Histor!- 1400-2004.Ktala Lumpur: Arkib Negara Malaysia
dan The New Straits Times Press (Malaysia) Berhad.

\
,@
Pesan daripada Apot a,4< Saad (Big Nose), perintis
Senoi Praaq,"Jangan sia-siakan pengorbanan saya serta
rakan-rakan yang telah lama bersara. Dulu kami
terpaksa berlapar di dalam hutan, makanan
dicatu, tak cukup tidur, tinggalkan anak bini
berbulan-bulan. nyawa pula di hujung peluru,
semuanya semata-mata nak tengok rakyat Malaysia
dapat hidup amarl."
\
I

M KPM
 T

I Pendaftaran Kebangsaan dan Kad Pengenalan

Di barvah Undang-Undang Darurat, kerajaan memperkenalkan sistem pendaftaran keban-usaan clan

penggunaan kad pengenalan pada 23 Julai 1948 bagi mengalval pergerakan pencluduk.
Langkah ini diambil untuk memudahkan pihak keselamatan membezakan orang awarl dengan
komunis. Di bawah peraturan tersebut, setiap lelaki. r.vanita dan kanak-kanak yane berunrur
12 tahun ke atas dikehenclaki mendaftarkan diri dengan pihak berkuasa. Orang awam dikehendaki
membawa kad pengenalan ke mana-mana sahaja.

i FEI]Ei{A
9:
t I

a4
ti
,.
v4 I

'"1
el
l

I
3

4
I

(E)
I . ,&;Ju
Anggota Special Constables sedang memeriksa kad
Kad pengenalan Persekutuan Tanah Melayu. pengenalan masyarakat tempatan.
Sumber: Malaysia. Arkib Negara Malaysia, 2006. Arkib Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghow s.2O07 . The Malayan
Warisan EksklusiJ. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Emergency Revisited 1948-1960. Edisi kedua. Kuala Lumpur:
Distributors Sdn. Bhd. AMR Holding Sdn. Bhd.

*-
f ,d

M&, *w il
E
I
t
s
,{ t
I
t{ fl
?]
>e ?

Pemeriksaan
anggota keselamatan.
kad pengenalan oleh ,i ,l

..-,&
I
t
\
Apakah tujuan kad pengenalan Anggota Special Constables sedang memeriksa kad pengenalan penumpang bas.
diperkenalkan pada tahun I 948? Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows, 2007. The Malaltan Emergency Revisired
1948-1960. Edisi kedua. Kuala Lumpur: AMR Holding Sdn. Bhd.

WA
KPM
 i

\b,,
:l

ry
*
Sir Harold Rowdon Briggs
Sumber'. Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows,
Kawasan penempatan Kampung Baru. 200'1. The Malayan Emergency Revisited
Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows, 2007. The Malayan Emergency Revisited 1948-1960. Edisi kedua. Kuala Lumpur:
1948-1960. Edisi kedua. Kuala Lumpur: AMR Holding Sdn. Bhd. AMR Holding Sdn. Bhd.

Rancangan Briggs

Rancangan Briggs dilancarkan oleh Sir Henry Gurney. Pesuruhjaya Tinggi British di Tanah Melayu
pada tahun 1950. Leftenan Jeneral Sir Harold Rorvdon Briggs pula dilantik menjadi Pengarah
Operasi. Tujuan utama langkah ini adalah untuk memlrtuskan hubungan PKM dcn-ean Min Yuen
yang membekalkan makanan, scnjzrta, maklumat clan ubat-ubatan kepada PKM. Rancan-ean Briggs
merupakan langkah yang berkesan untuk melemahkan pergerakan komunis.

P"h/t
Suasana di Kampung Baru .s/KPs -i
..c1

Penduduk setinggan di pinggir hutan dipaksa berpindah i$3 Meneroka bukti

ct)
dari kampung halarnan ke sebuah petempatan baharu yang
Pelaksanaan Rancangan Briggs
a-qak asing. Kawasan penempatan semula ini digelar sebagai
"Kampung Baru". Kampung Baru dilengkapi di negara kita memberikan kesan
dengan
kepada penduduk tempatan.
kemudahan tempat tinggal, bekalan elektrik. air paip. sekolah
Buktikan.
dan kemudahan kesihatan. Selain itu. petempatan ini juga
mcmpunyai kemudahan pusat komuniti dan rumah ibadat.
Jarvatankuasa kampun-e ditubuhkan untuk menrelihara dan
memperbaik kemudahan di Kampung Baru itu. Kampung
t Baru juga dipagari dengan kawat berdr"rri dan dikarval N{in Yuen (Organisasi Massa)
oleh Special Constables. Sehingga bulan Mac 1952, N4in Yuen ditubuhkan untuk
lebih daripada 423 ribu orang pendudLrk di pinggir hutan
lu
mendapatkarr bekalan makanan
dipindahkan ke 410 buah Kampun-s BarLr. rlan ri lrrts kepuda komunis.
Min juga melakukan peras
Yuer.r
usut. nlcrompak. menjalankan
Pengagihan makanan kegiatan propa-eanda. nT elakukart
di Kampung Baru. perisikan dan sabotaj. merekrut
Sumber: Mohd Azzam ahli baharu serta membantu
Mohd Hanif Ghows.
2001 .The Malayan
dalam menjalankan kegiatan
Emergency Revisited politik. Min Yucn beroperasi
I 948- I 960. Edisi kedua. pada sebelah malam dan bergerak
Kuala Lumpur: AMR
Holding Sdn. Bhd. dalam kalangan rakyat tanpa
senjata api.

WA
KPM
 /6Wi
.';w5"!"'.::
Yti,.,"t
z"& &" "t
. {1fi Zg#",
1*
,'WtrWW3

Tawaran Pengampunan
Pada 6 September 1949, Sir Henry Gurney mengisytiharkan pengampunan kepada komunis supaya
menyerah diri. Setiap hari, Radio Malaya menyiarkan syarat ta\,varan pengampunan. poster juga
ditampal di nterata-rata tempat. Sebanyak 40 juta risalah dan l2juta pas pengampunan diedarkan
dalam bahasa Cina. Melayu dan Tamil. Penyebaran risalah ini dilakukan dalam pelbagai cara
termasuklah disebarkan melalui pengangkutan udara. Iklan dan wayang gantbar rligunakan untuk
membantu penduduk memujuk anggota komunis supaya mr-nyer.ah diri.

Kempen Bulan Rakyat Melawan peniahat

Pada 22 Disember 1949, Majlis Perundangan

Persekutuan mengisytiharkan kempen "Bulan Rakyat
-tu,
Melawan Penjahat". Penduduk berbilang kaum diseru
supaya mendaftarkan diri secara sukarela dengan
pihak berkuasa. Menjelang bulan Mac 1950. jumlah
sukarelawan tclah mencecah ke angka 435 905 orang.
(9 Sukarelarvan ini terdiri daripada penduduk lelaki
dan wanita daripada pelbagai sektor termasuklah
golongan profesional. Kempen tersebut berjaya
melibatkan rakyat berbilang kaum yang bekerjasama
menentallg komunis. Pelaksanaan kempen tersebut Penduduk turut menyertai perarakan bersempena
dapat menggalakkan interaksi dan mengeratkan dengan "Kempen Bulan Rakyat Melawan
hubungan antara kaum. Penjahat" yang diadakan di Semenyih.
Sumber: Malaysia. Jabatan Warisan Negara, 2007.
Me rdeka Obor Satu Perjuangan.Kuala Lumpur: Jabatan
Perintah Berkurung Warisan Negara.

Perintah berkurung ialah tindakan melarang penducluk keluar dari rumah dalam tempoh tertentu.
Perintah berkurung membolehkan pasukan keselamatan menjalankan operasi dengan lebih berkesan.
Misalnya, pada bulan Jun 1951, penduduk di karvasan Labis, Johor. clikenakan perintah berkurun_s
untuk membolehkan pasukan keselamatan menjalankan operasi memburu komunis.
Selain itu. perintah berkurung dikenakan terhadap penducluk yang enggan bekerjasama densan
pihak berkuasa untuk membanteras ancaman komunis. Contohnya. pada bulan Mac l9-52. penduduk
Tanjung Malirn dikenakan perintah berkurung selama 22 jam untuk
mengelakkan mereka berhubun-g dengan komunis. Tindakan ini dibuat
apabila 40 orang komunis menyerang sekurnpulan pekerja yang dihantar
..] untuk membaiki paip air. Kejadian ini mengorbankan l2 nyawa. Siasatan
dijalankan oleh pihak polis retapi tidak memperoleh sebarang maklumat.
Bagaimanakah kerajaan Pada2l Mac 1952, Sir Gerald Templer (Templer) tiba di Tan jung Malim
menyiarkan syarat tawaran untuk memaklumkan penduduk tentang hukuman terhadap sikap mereka
pengampunan'/ yang enggan memberikan sebarang maklumat tentang gerakan komunis
kepada kerajaan.

MKPM
 Perang Saraf
Perang saraf ialah rancangan yang dilaksanakan oleh British untuk menghapuskan komunis me lalui
usaha memenangi hati dan fikiran rakyat. Pada tahun 1952, Templer dilantik menjadi Pesuruhjaya
Tinggi British di Tanah Melayu. Beliau bertindak untuk memenangi hati dan fikiran penduduk
Persekutuan Tauah Melayu. Beliau ingin menjalinkan hubungan baik dengan penduduk tempatan
supaya mereka bekerjasama dengan pihak kerajaan dan menyampaikan segala maklumat tentang
komunis. Perang saraf berjaya memujuk rakyat berbilang kaum supaya bersatu dan membanteras
ancaman komunis.

Mengadakan Lawatan
Templer mendampingi rakyat untuk mengetahui masalah dan
pandangan mereka. Beliau melakukan sebanyak 122 lar'vatan
ke sekolah, kampung, hospital, dispensari, bilik operasi' pondok
polis, unit pasukan keselamatan, buruh. lombong. estet dan
bersedia menerima penvakilan. Setiap lawatan nlengambil masa
dua hari hingga tiga hari. Seterusnya. dengan diiringi oleh isteri.
beliau mclakukan 20 lar,vatan ke Kampung Baru dan Kampung
Melayu. Sementara itu, isteri bcliau menubuhkan cawangan Templer melakukan lawatan untuk
mendampingi rakyat.
Palang Merah, Pandu Puteri dan pusat komuniti.
Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif
Ghows. 2007. The Malayan Emergency
Revisited 1948-1960. Edisi kedua. Kuala
Melonggarkan Syarat Kewarganegaraan Lumpur: AMR Holding Sdn. Bhd.

Mclonggarkan syarat kervirrganegaraan bagi menarik kaum ct,

bukan Melayu menjacli rakyat Tanah Melayu. Langkah ini
penting untuk mer.vt4udkan bangsa yang bersatu. Kesannya.
pada 14 September 1952. seramai lebih kurang 1.2 juta oran-s
Cina dan 180 ribu orang India layak menjadi rvarganegara.

Mengadakan Pilihan Haya Mailis Perbandaran

Kuala Lumpur

Kerajaan mengadakan pilihan raya tempatan pertama bertujuan

menggalakkan penyertaan orang bukan Melayu dalam politik dan Penduduk keluar mengundi'

mendapatkan sokongan untuk menentang komunis. *ff#'trk11i:X,2i!"y:|l:*il)

1948-1960. Edisi kedua. Kuala Lumpur:
l*i$., Menanuafkan Hadiah Wang TUnai AMR Hol<iing Sdn. Bhd.

Hadiah wang tunai turut ditawarkan kepada penduduk yang dapat menangkap atau memberikan
maklumat tentang gerila komunis. Contohnya, sesiapa yang berjaya menangkap Chin Peng, pemimpin
PKM sama ada hidup atau mati akan diberikan hadiah sebanyak $250 ribu.

r"=---r@ Memenangi Kepercayaan 0rang Asli

Templer berusaha untuk memenangi kepercayaan Orang Asli supaya mereka menyokong kerajaan
dalam usaha menghapuskan komunis. Beliau mendirikan 14 kubu untuk mendapatkan sokongan
Orang Asli. Kubu ini menyediakan kemudahan barangan keperluan harian, perubatan, pendidikan
dan perlindungan.

BA KPM
 Memaiukan Fsrkhidrmatan penera$Sfr Et

Kerajaan turut memajukan perkhidmatan penerangan untuk mendapat sokongan penilucluk tempatan.
Jabatan Penerangan dan Perkhidmatan Radio Malaya clijaclikan metiium untuk menimbulkan
kesedaran kepada masyarakat agar menyokon-e kera.jaan membanteras komunis. Jabatan ini
bertanggungjar,vab mcnye barkan risalah antikomunis kepada penduduk rian risalah kerajaan kepada
komunis di dalarn hutan.
, )7/j

rfir&r6
Memperkenalkan Kauuasan Hitam dan
*ffi{ ,ic,
Kawasan Putih
Kerajaan memperkenalkan konsep "kawasan hitam" dan
"kar.vasan putih". Kawasan hitam ialah kar,vasan yang
terdapat kegiatan komunis yang aktif dan clikcnakan
perintah berkurung. Kawasan putih ialah kawasan yang
diisytiharkan bebas daripada ancaman komunis.
Kawasan putih yang diisytiharkan di Melaka.
Sehingga tahun l9-54, kerajaan mengisyriharkan
Sumber: Malaysia. Jabatan Warisan Negara, 2007.
Melaka, Terengganu, Kedah, Perlis clan Negeri Sembilan Mercleka Obor Satu Perjuangan. Kuala Lumpur: Jabatan
scbagai karvasan putih. Warisan Negara.

Rundingan Baling
(E) Bagi ntenamatkan ancamau komunis dan
mencapai kemerdekaan, Tunku Abdul Rahman
&...,
mengaderkan perterltuan dengan pemirnpirr -?.*\€illt:
PKM di Sekolah Inggeris, Baling, Kedah, *J za%,

pada 28 Disember 1955. Pertcmuan tersebut

melibatkan kerajaan Persekutuan Tanah Melayu
dengan PKM. Wakil Persekutuan Tanah Melayu I

ialah Tunku Abdul Rahman yang ditemani oleh

Tan Chen-t Lock dan David Marshall, sementara Kedatangan wakil kerajaan. Dua dari kiri David Marshall,
PKM dirvakili oleh Chin Peng. Chen Tien dan Tan Cheng Lock dan Tunku Abdul Rahman.

Rashid Maidin.

I
Tunku Abdul Rahman meminra Chin Peng
membubarkan PKM. meletakkan senjata dan
menyerah diri. Chin Peng pula menetapkarr
I
syarat, iaitu peletakan senjata dan penyerahan
diri akan dibuat seandainya kerajaan bersetu.ju ; -\
tt -#\' l.t'q
mengakr"ri PKM se bagai sebuah parti politik yang
sah. Tunku Abdul Rahman enggan meneriura Rashid Maidin, Chin Peng dan Chen Tien mewakili
syarat tcrscbut. Oleh hal yang dcmikian. PKM dalam Rundingan Baling.
rundingan terscbut tclah menemui kega-ealan. Sumber: Malaysia. Jabatan Warisan Negara, 2007. Merdeka
Obor Satu Perjuangan.Kuala Lumpur: Jabatan Warisan Negara.

Kerajaan berusaha membanteras ancaman komunis melalui pelbagai kaeclah. Antaranya termasuklah
melalui ketenteraan dan mendapatkan kerjasama claripacla rakyat seperti dalam perang saraf.
Kejayaan ini mencerminkan kerjasama antara rakyat dengan kerajaan amat penting dalarn usaha
mempertahankan tanah air.

MKPM
ffi Kesan Zaman Darurat terhadap l,legara Kita
Daruratmemberikan kesan jangkapanjang terhadap negarakitadari aspekpolitik dan sosioekonomi.
Peristiwa darurat ini juga mempercepat usaha ke arah rundingan kemerdekaan.

Aspek Politik
Zaman darurat meninggalkan pelbagai kesan dari aspek politik seperti peningkatan jumlah
warganegara, penubuhan Malayan Chinese Association (MCA) dan mempercepat kemerdekaan.

Jumlah
T
Kerajaan telah rnelonggarkan syarat kewarganegaraan pada tahun I 952. Seramai lebih kurang 1 .2 juta orang
Cina dan 180 ribu orang lndia menjadi warganegara Persekutuan Tanah Melayu. Kelonggaran syarat ini
menunjukkan pengorbanan orang Melayu terhadap kaum lain bagi mervujudkan perpaduan rakyat.

Darurat mendorong Sir Henry Gurney mengambil langkah lnerlawan hati penduduk Cina ke aral.r penubuhan
parti politik berorientasikan tempatan. Hasilnya, Tan Cheng Lock mernbentuk N{alayan Chinese Association
(MCA) di Kuala Lurnpur pada27 Fcbruari 1949. Penubuhan MCA rnel,akinkain British bahar'"'a bukan semua
orang Cina nrenyokong komunis. MCAjuga bersedia berganding bahu dengan kertrjaan nretrteratrgi kornunis.
Sehinggabulan Februari 1953. MCAmernpunyai 2,50 ribu orang ahli. MCA mernbantu kerajaan dari segi
kcrvangan dan menempatkan 500 ribu orang pendLrduk semula ke Kampung Baru.
Selain itu. MCA juga rnenjalankan kutipan derma mclalui jualan loteri kebaJikan. Kutipan jLralan loteri
tersebut didermakar.r kepada penduduk di Karnpung Baru. Sehingga pertengahan t.thun 1953. MCA berjaya cn
mengumpulkan sc.jumlah $2.5 juta bagi mernperbaik kehidupan penduduk Cina cli Kampun-e Baru.

British sedar pihaknya tidak boleh menamatkan darurat i

melalui stralegi ketenteraan semata-mata. Darurat menjadi .t
faktor yang mendorong British bersedia untuk mempercepat t
kemerdekaan Persekutuan Tanah Melayu. I
Penubuhan Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum (CLC)
I
meningkatkan kesedaran politik dalam kalangan pemirnpin
kaum bahawa mereka boleh berkongsi kepentingan dan
hala tuju yang sama melalui penubuhan Parti Perikatan Sebahagian ahli jawatankuasa MCA.
(UMNO-MCA-MIC). Kemenangan Parti Perikatan dalam Sumber'. Malaysia. Jabatan Warisan Negara, 2007.
Merdeka Obor Satu Perjuangan. Kuala Lumpur:
Pilihan Raya Umurn 1955 memberikan keyakinan kepada
Jabatan Warisan Negara.
British bahawa Persekutuan Tanah Melayu dapat menervaskan
komunis melalui perpaduan penduduk yang berbilang kaun.r.
Dalam suasana inilah, British memberikan kemerdekaan
kepada Persekutuan Tanah Melayu. Dengan ini, PKM tidak .. MCA merupakan pertubuhan
mempunyai alasan untuk meneruskan perjuangannya. . berorientasikan tempatan yang
-1,
ditubuhkan semasa zaman darurat.
Terangkan kepentingan penubuhan
MCA kepada masyarakat Cina.

tA
KPM
 Aspek Sosioekonomi
Zaman darurat menyebabkan kerugian harta benda. penderitaan rakyat, hubungan kaum terbatas
dan meningkatkan jumlah kematian.

Meningkatkan Kos Ferbelanjaan

Darurat menjejaskan perkembangan ekonomi dan meningkatkan kos perbelanjaan pihak British untuk
menangani ancaman komunis. Anggaran purata kos rlarurat ialah sebanyak $250 ribu hingga $300 ribu
sehari. Dengan itu, kerajaan terpaksa membelanjakan lebih $10 juta sebulan atau 9120 juta setahun untuk
membanteras ancaman komunis.
Di samping itu, kerajaan membelanjakan kos yang besar untuk menyelesaikan masalah penempatan :

semula penduduk di pinggir hutan. Dari tahun 1950 hingga tahun 1953, perbelanjaan kerajaan dianggarkan
lebih $7 juta untuk pembangunan di Kampung Baru. I

I
,/

Menyehahkan Psflderitaan dan 3.

Kesengsaraan kepada Rakyat
Rakyat menghadapi penderitaan semasa zafi1an
darurat ini. Kawasan ladang dan lombong menjadi $ -:" 4&,
sasaran serangan komunis menyebabkan kegiatan
it
(EI ekonomi negara terjejas. Pengeluaran tanaman padi
dan makanan lain semakin berkurangan. Akhirnya,
harga barang makanan dan keperluan harian t
melambung tinggi.
t
Sementara itu, peniaga, pekedai, pengusaha ,
i
kebun. peladang dan pelombong mengalami
kesukaran kerana mereka merupakan sasarall peras
ugut komunis bagi mendapatkan rvang dan bekalan
makanan. Kegagalan memenuhi tuntutan komunis
Pemeriksaan sedang dijalankan oleh Home Guard untuk
menyebabkan kemusnahan pada lombong. ladang
membanteras komunis.
dan kedai serta mengancam nyawa.
Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows, 2007. The Malayan
Penduduk juga menghadapi kesukaran untuk Emergency Revisited 1948-1960. Edisi kedua. Kuala Lumpur:
bergerak dan memperoleh bekalan keperluan AMR Holding Sdn. Bhd.
kerana terpaksa mematuhi pelbagai peraturan yang t.
ll dikenakan oleh kerajaan. Akibatnya, penduduk t

tidak dapat menjalankan kegiatan harian. Ramai

pekebun dan pekerja lombong tidak dapat bekerja
kerana perintah berkurung dikenakan kepada
mereka. Catuan bekalan makanan yang dikenakan
oleh kerajaan menyebabkan mereka bergantung
pada makanan seperti ubi kayu, keledek dan jagung.

V
Pasukan keselamatan sediLng menjalankan pemeriksaan ke atas
barangan yang dibawa oleh penduduk tempatan dalam usaha
menghapuskan komunis.
Sumber'. Mohd Azzam Mohd Hanif Ghoivs. 2007. The Malayan
Emergenty Ret'isitt,tl 1948-1960. Edisi kedua. Kuala Luntpur:
AMR Holding Sdn. Bhd.

_sA
KPM
 Merenggangkan Hubungan Kaum
Rancangan penempatan semula Kampung Baru didominasi oleh kaum tertentu. Kaum Cina dikumpulkan
di kawasan petempatan yang sama, manakala kaum lain di petempatan lain. Peternpatan baharu yang
dilengkapi dengan prasarana biasanya berketrbang menjadi bandar baharu, manakala kaum Melayu hanya
tertumpu di kampung yang serba kekurangan.
Kawalan pasukan keselamatan yang ketat menyebabkan hubungan dengan kaum lain terbatas. Kehidupan
demikian tidak memberikan ruang kepada penduduk Kampung Baru untuk bersosial dengan kaum lain.
Pengasingan ini menyebabkan hubungan antara kaum semakin renggang.

Jumlah Korban Zaman Darurat

1i

;7 Darurat menyebabkan banyak anggota

ll -
l
pasukan keselamatan. komunis dan orang
awam terkorban. Darurat menyebabkan
'' &^ penderitaan dan kesengsaraan kepada
penduduk Persekutuan Tanah Melayu.

TEDERAI, CONSTI1UTlO!
IOX UNDET ARTCE 161 tr 1'HE
6!5nrurox
\l i/,
r\ 1'

(,,.j
Perdana Menteri Persekutuan Tanah Melayu. Tunku Abdul Rahman \
menandatangani penanratan Ordinan PeratLrran-Peraturan Darurat 1948.
Suntber'. Pusat Maklumat Utusan clan Unit Foto Utusan Mclavu (M) Bhd.

Penamatan Darurat tT. &^M S*as]

r:. Yang di-P.ilte ASoiE

Darurat telah menyebabkan banyak nyawa terkorban,

kemusnahan harta benda dan membawa kesengsaraan
kcpada rakyat. Pcnamatan zamar darurat di seluruh ..jii
{r, ,r rrrrs tli .r.i !.!rti(.I ri nri,,riir !..!i.iir.r
! ,,,i,. rrrr rir. ,..r i, , r'r. :,;J (r.llniir. h.,i i,,l.J
negara berkuat kuasa mulai 3l Julai 1960. Dengan itu, trL:. Sr'r,r ll;ri,iirfri;,r {li,,i trr.Jl
L {i rl...iiii, , SLiirlr {r.r lrix Srlair,.xr 5 r.,1, B\ 1i.
j,,1,|
berakhirlah zaman darurat yang berlangsung selama
,

l)Ll:
,:, \ .r,, !.1.. !ii:., '!rr P.tr!l.i Jt.,jirltr )'.r.,
,, a L,:., ,', ,{ {:ri.l. l6i ,,i ni, C.:,n(,
12 tahun di negara kita.
.r,,1.i,. !,h.rI:,,r'. i!!ri:ir,.,.:
,
)rji .i..1 l.r1 N ,i . illlritlr.). .rr 1r:. tir,,r\ r:rrl \:r\ . i rL l1
r:,.11. rri.i...ir'..,,il Jri,.,ii
,-:
i,,i i,rr i. i trr r!.r: . r,r:.'
rrj.' !. ,il
(irfr'..,r/rr,r 1:,i,r \:,r, i,,1r,i i..r., . .,r.,r,a
Darurat meninggalkan kesan dari aspek politik dan iirirl I r)jr,l'r ,r. ,r(.r1.... rr ,:.i .1 r. ., , 1::r 1..i,
ih i[.) r,.,,],1 i .r r,r rlkl r i . .r.
sosioekonomi. Darurat juga menyebabkan rakyat l{a, lrlrl
Iti ll i \1 r...r',. (,, : i,.1.
hidup dalam penderitaan.

il, Alrx'L R^rlM Nl

Tempoh darurat selama 12 tahun menyebabkan
kesengsaraan dan kesulitan kepada penduduk tempatan. Repeal of The Emergency Regulation.
Tindakan komunis memusnahkan kemudahan asas Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows,
2007. The Malayan Emergency Revisited
serta menyerang penduduk dan anggota keselamatan 1948-1960. Edisi kedua. Kuala Lumpur: AMR
menyebabkan keadaan huru-hara di negara kita ketika Holding Sdn. Bhd.
itu. Pelbagai usaha dilakukan oleh kerajaan untuk
I membanteras komunis dan mengembalikan keamanan
negara kita. Bagi menghargai keamanan yang dikecapi, Berdasarkan peta pemikiran yang
kita perlu bersama-sama mempertahankan negara sesuai. lakarkan kesan zaman darurat
daripada musuh. di negara kita.

BAKPM
 lmbas Kembali

'i
Kemasukan ' Kemasukan Pengaruh Komunis dari China
Pengaruh . Kemasukan Pengaruh Komunis dari Indonesia
Komunis . Penubuhan Parti Komunis Malaya
di Negara
Kita

Ancaman . PerisytiharanDarurat
Komunis . Tindakan Komunis
di Negara Kita

(0 ANGAMAN
KOMUNIS 1

DAN . Penguatkuasaan Undang-Undang Darurat

PERISYTIHARAN J . Pemerkasaan Pasukan Keselamatan
DARURAT . Pendaftaran Kebangsaan dan Kad
Usaha Pengenalan
Menangani . Rancangan Briggs
Ancaman . Tawaran Pengampunan
Komunis . Kempen Bulan Rakyat Melawan Penjahat
. Perintah Berkurung
. Perang Saraf
. Rundingan Baling

an Zaman
Darurat
terhadap . Aspck Politik
. Aspek Sosioekonomi
. Penamatarr Darurat

WA
KPM
 Abad Ke-21

Aktiviti 1: Hentian Bas (Bus Stop)

Arahan:
1. Beberapa buah hentian diwujudkan di dalam kelas. Setiap satu hentian disediakan soalan.
2. Muridbergeraksecaraberkumpulandari satuhentiankehentianyanglainuntukmembincangkan
soalan yang disediakan.
3. Murid berkongsi pendapat dan merekodkan komen serta maklumat yang diperoleh.

Stesen I - Berdasarkan gambar yang berikut, apakah yang anda faham tentang Rancangan Briggs'/

* s- l;

.w

ct)

X*,*

,'

Sumber: Mohd Azzam Mohd Hanif Ghows,2007. Tfu Malayan Ernergency Revisited 1948-1960. Edisi kedua.
Kuala Lumpur: AMR Holding Sdn. Bhd.

Stesen 2 - Bagaimanakah kerajaan menangani ancaman komunis semasa zaman darurat?

Stesen 3 - Jelaskan peranan pasukan polis semasa zaman darurat.
Stesen 4 - Terangkan peranan pasukan tentera semasa zaman darurat.

AE
KPM
 Abad Ke-21

Aktiviti 2: Saya Lihat, Saya Fikir, Saya Tanya (I See,I Think,I Wonder)
Arahan:
1. Catatkan perkara yang anda lihat.
2. Fikirkan perkara yang anda lihat.
3. Tanyakan soalan yang berkaitan dengan gambar di bawah.

Gambar di bar.vah rnerujuk peristirva Rundingan Baling 1955

1..

w
'i

, I
tl
1
I

a _-*,,;;1,
A \" J@
.d}L- tl
,.t,

t.;
.* ,*.'
,*"
Sumber: Wendy Khadijah Moore,2004. Malaysia: A Pictorial History 1400
& ,&
L-W
- 2004. Kuala Lumpur: Arkib Negara Malaysia
dan The New Straits Times Press (Malaysia) Berhad.

Secara berkumpulan, bincangkan soalan yang berikut:

(a) Apakah yang anda lihat di dalam gambar?
(b) Bincangkan peristirva Rundingan Baling 1955.
(c) Mcngapakah Rundingan Baling l9-55 rnenemui kegagalan?
(d) Apakah peranan anda untuk mengekalkan kedaulatan negara ini?

WA
KPM
 I Pemaharnan dan Pemikiran Kritis

l. Dialog di bawah mungkin berlaku pada zaman darurat di Tanah Melayu

Pegawai British: Tuan, kita menghadapi kesukaran untuk membanteras

ancaman komunis kerana mereka mendapat bantuan
daripada Min Yuen.
Pesuruhjaya Tinggi British: Jika begitu, saya akan arahkan Sir Harold Briggs untuk
menangani masalah ini.

Bagaimanakah Sir Harold Briggs menyelesaikan masalah tersebut?

A. Mengisytiharkan darurat
B. Melancarkan perang saraf
C. Memperkenalkan tawaran pengampunan
D. Melaksanakan kawasan penempatan semula
2. Gambar yang berikut merujuk Sir Geralcl Templer semasa melancarkan perang saraf
a"; r

CD

Bagaimanakah beliau mendapatkan sokongan penduduk supaya menyokong usaha perang

saraf tersebut?
A. Mewujudkan Kampung Baru
B. Memperkenalkan kad pengenalan
C. Membawa masuk tentera Komanwel
I
D. Melonggarkan syarat kewarganegaraan
-') Kerajaan membelanjakan sebanyak $250 ribu hingga $300 ribu sehari untuk pertahanan
I negara antara tahun 1948 hingga tahun 1960.

Mengapakah keadaan sedemikian berlaku?

A. Menamatkan konfiontasi
B. Membenclung rusuhan kaum
C. Men-qhapuskan kegiatan lanun
D. Membanteras ancaman komunis

XA
KPM
 dan Pemikiran Kritis

4. Petikan yane berikut tentang perang saraf

Perang di Tanah Melayu ialah perang saraf. Penyelesaiannya tidak terletak

di tangan individu dan tidak di tangan kerajaan di United Kingdom.
r
Tanggungjawab ini terletak di tangan kita semua, rakyat Tanah Melayu dan
kerajaan yang berkhidmat untuk mereka.
Sir Gerald Templer
S umbe r : The Strai t s Time s, 8 Februari 1 952, hlm. 7.

(a) Apakah maksud perang saraf?

(b) Mengapakah Sir Gerald Templer memperkenalkan kempen perang saraf untuk
membanteras ancaman komunis di Tanah Melayu?
(c) Sejauh manakah pelaksanaan perang saraf mencapai matlamatnya?
(d) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, syorkan langkah yang perlu dilakukan oleh rakyat
untuk membantu kerajaan membanteras ancaman komunis.

(E) 5 Gambar di bawah menunjukkan Sir Donald MacGillivray sedang memeriksa perbarisan
The Boys Wing of the Federation Military College bersempena dengan perasmian Federal
Military College (FMC) di Port Dickson pada tahun 1954.

Sumber: MohdAzzam Mohd Hanif Ghows,2007.The Malayan Emergency Revisited 1948

- 1960.Fdisi kedua. Kuala Lumpur: AMR Holding Sdn. Bhd.

(a) Pada pandangan anda, mengapakah British menubuhkan institusi tersebut?

(b) Setiap murid perlu menyertai pasukan badan beruniform di sekolah. Apakah kepentingan
menyertai pasukan badan beruniform ini?
(c) Bagaimanakah anda dapat memainkan peranan untuk menggerakkan masyarakat supaya
menghargai sumbangan pasukan keselamatan kepada keamanan dan keharmonian
negara?

A4 KPM
 dan

Nilai, Patriotisme dan Iktibar

. Kestabilan dan kemakmuran negara yang kita kecapi pada masa ini perlu dikekalkan.
. Kestabilan dan kemakmuran negara merupakan hasil perjuangan masyarakat terdahulu
I yang harus dipertahankan demi kelangsungan generasi akan datang.
/
. Semangat juang dan pengorbanan mereka yang berjuang demi kestabilan dan kemakmuran
negara hendaklah dicontohi dan dihargai'

Diri dan Keluarga

Kestabilan dan kemakmuran negara yang kita nikmati pada hari ini disebabkan oleh pengorbanan
generasi masa lalu. Oleh sebab itu, kita harus menerapkan semangat sedia berkorban untuk
membolehkan kita melindungi ahli keluarga dan masyarakat daripada ancaman musuh negara.

Negara
Kestabilan, keselamatan, keamahan, keharmonian dan kesejahteraan merupakan faktor anjakan
pembangunan dan pemodenan negara yang berjalan dengan jayanya.

.t,

C')

I a$rs

'tt
z 2071

ffi
Pemodenan angkatan tentera merupakan usaha kerajaan untuk memelihara keselamatan negara daripada ancaman musuh
Sumber: Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd.

XA
KPM
 t
#,k
ffi
REPORT c01-cN1'01; iloltl H tr)RNEO
1;gllF;liA't {}il {:} ht.{t.A1.A
cf the
'"t\JTn,AI. ,5n! Lq rRy r urMh4Ifi-EE
{-ls Ft)u('.4"JT(}.\
COMMITTEE
ill

MALAY EDUCATION R*$xrr*

NORTH BORNEO

}.EPERATiCN OF N{ALAYA {trt EDUCATIONAL SURVEY

I
?r{H }}"sR:\dS^5 ltEr{}ftT *hi
h{AI-"AY &I}t.i{:A?"}{"}S*
,:te{

"rHH ts€t*$.lvt': R*i{}iq]- {.}N

{}Hf $: &${i Et}t".ri-'r\'}llt} };
*'i.rr s: !, I r!{n.
i!lu r:ruslrrl l!*rr1, t'. itr_ t:. w_ \vuoDilEAD

nfln49
l**'ta Sill{llE&l EIi}1'" 1+1t

|w6.@rtu 8&L.a,.?4r4/t.ta i?ri?/.!jrr,t'!,./.!t:t !)t,/,t :l

BAB 7
USAHA KE ARAH KEMERDEKAAN
SEar*p*frs
Kesedaran politik selepas Perang Dunia Kedua mencetuskan aspirasi rakyat untuk urencapai
kemerdekaan. Idea negara merdeka dicetuskan oleh pelbagai golongan untuk membentuk negara
yang berdaulat. Usaha mencapai kemerdekaan dilakukan bagi memenuhi
-qesaan British supaya
perpaduan rakyat berbilang kaum dapat diwujudkan sebagai prasyarat unruk merdeka. Oleh sebab
itu, penubuhan Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum (CLC), pembentukan Sistem Ahli dan sistem
pendidikan kebangsaan serla kerjasarna parti politik dilakukan sebasai usaha ke arah kenterdekaan.

Parti Kebangsaan PUTERA-AMCJA . Sistem Ahli

Melayu Malaya . Laporan Bames
I

. Laporan Fenn-Wu

1945 1946 1947 1949 1951

. United Malays National Organisation Jawatankuasa . Independence
(UMNO) Hubungan of Malayan
. Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak Antara Kaurn Party (lMP)
. Barisan Pemuda Sarawak (CLC) . Parti Islam
. Pergerakan Pemuda Melayu Se-Tanah
. Parti Kebangsaan Melayu Labuan Melayu (PAS)
. Barisan Pemuda .lesselton dan Labuan

BA KPM
 lnti Pati

L Latar belakang idea negara merdeka.

2. Penubuhan Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum.
3. Pembentukan SistemAhli.
4. Pembentukan sistem pendidikan kebangsaan.
5. Penubuhan parti politik.

Elemen Kewarganegaraan
dan Nilai Sivik

l. Kepentingan mempertahankan kedaulatan negara.

2. Permuafakatan dalam menjamin keharmonian
masyarakat di negara kita.
JA\?,ATAN.KUASA PETAJARAN 3. Kepentingan pendidikan untuk kesejahteraan negara.
t956
4. Berorganisasi dalam perjuangan.

s
lris Kemahiran Pemikiran Sejarah

1. Memahami kronologi usaha ke arah kemerdekaan.

2. Meneroka bukti kejayaan pembentukan kerjasama
antara kaum.
3. Membuat imaginasi kegigihan pemimpin dalam
membentuk perpaduan kaum.
4. Membuat interpretasi keperluan membentuk sistem
pendidikan kebangsaan.

I 5. Membuat rasionalisasi kepentingan memelihara

keharmonian dalam masyarakat berbilang kaum.

Pilihan Raya Majlis Laporan Penyata Ja'uvatankuasa

Perbandaran Kuala Luurpur Woodheacl Pelajaran 1956

1952
Persidangan
1954
.
1955
PerikatanUMNO-MCA-MIC
1956
JAvafA&(uasr F hJARAN
D
Kebangsaan . Pilihan Raya Majlis
Konvensyen Perudangan Persekutuan
Kebangsaan
Pilihan Raya Negeri

WA KPM
 ffi) Latar Belakang ldea llegara Merdeka
Perkembangan politik antarabangsa dan serantau mempengaruhi gelombang politik di negara kita. Benih
kesedaran politik yang tumbuh di serata tempat mencetuskan idea negara merdeka.

Kesatuan Melayu Muda -

Kesatuan Melayu N'luda (KN{M) pimpinan Ibrahint Haji Yaakob rncrnper-juan{kan kemerdekaan
I 938 tanah air rnelalui konsep Mclayu Raya. [dea ini rncrupakau pcll\.atLlan bangsa clan clunia Melal,u
berdasarkan aspck persamaan claerah. clal.irh. kebuclaratin clau bahasa yanr rncnjacli satu rumpun
yang s.rma. iaitu Melayu. Sclepas KMM diharamkan" idea Mclayu Ra1.a terus diper"juangkan oleh
Kesatuan Rakyat lnclonesizi Senrenanjun-r (KRIS)clan Parti Kebangsaan MelayLr Mala,l,a (PKMM).

Parti Kebangsaan Melayu Malaya

Parti Kebangsaan Melal.u Malaya (PKMM) clipimpin olelr Dr. Br-rrhanuclclin al-Hclnri.
Ishak Hnli Muharnn.rad clan Ahnracl Boestamant. partiini nlenetapkalt ntatlarnat politik untuk
menanam sentangat kebangsaan dan bekcr.jasanta rlcnlau kaunr lain bari rnernbcntuk pcqtacluan.
PKMM nrernperjuanrkan kcnterdekaan rnclalui konscp Mclal,Lr Ray,a. N{clalui slogan .'Mcrdeka...
PKMM bcrhasrat ntendaulatkan hak rak1,'at clalant polirik. ckorrorni. ilgarna. sosial clan keburiar,aan.

Angkatan Pemuda lnsaf

Ar.rgkatan Pcmuda Insaf lAPI)dipirnpin olehAhnracl Bocstanriim. pertubuhan ini mcurperjuangkan
idea negara rnerdeka vang r.nenekankan pemerintahan clcnrokrasi dan clasar ekonorni yang
1946 mcngutiimakan rakl,at serta keadilan sosial . Risalah Tesrament politik Apl diterbitkan pada
bulan Disembcr 1946 dengan slogan "Mcrdeka clcngan Darah" menverLl per.jr-ransan rncncapai
kcmerdekaan bangsa dan tanah air dengan jalan terbuka secara lembut. Nantun bcgitu. pcrjunngan
W%, akan diteruskan melalui ke.kelasan jika tcrpaksa. pendckatan dan irne.j radikal ini ntenrcbabkan
]\ API diharamkan oleh British.

M Persatuan Kebangsaan Pergerakan Pemuda Melayu

w"ffi
Melayu Sarawak
W Persatuan Kebangsaan Melayu Sararvak
di bawah pirnpinan Datu Patin-ugi
Abang Haji Abclillah mer.npelopori
gerakan yan-s mcnenlang peny,crahan
Sararvak kepada llritish. Pertubuhan ini
mahu Sararvak menjacli negeri merdeka
di barvah pemerintahan Raja Brooke.
Pertubuhan ini ingin berkerajaan sendiri
sebagaimana yang dijanjikan clalam
Perlernbagaan 1941 oleh Raja Brooke.
Kontroversi pcnverahan Sararrak kcpada British
rnelahirkan Pcrgerakan Pemucla Melayu lPPM)
cli Sibu yanu rcla berkorban.jirr a untuk n.rendapatkan
kemerdckaan pcnuh Salar', ak. Catatan "Mercleka"
dalarl surat-n1en\,urat Pl,\t ntenjclaskan Lrahas ir
gerakan PPM adalah untuk nrerneldekakan Sarlrrak.
Anggota PPM rrenubuhkan pakatan sLrlit RukLrn 1-l
ytrng nekad rrentlrunuh gabcnur. petalai Briti:h cian
Datu Melayu r anq rnenvokong pen\ L.rahiin Sarari ak.
Penubuhan Rukun Ii mernbuktikarr kebencian PPNI
terhadap kokrnial.

United Malays National Organisation

United Malays National Organisation (UMNO) yan-e clipimpin oleh Dato, Onn Jaafirr berusaha
menyatukan orang Melayu unttrk nrempertahankan hak bangsa Melayu dan kecludukan
Raja-raja Melayu. Dengan slogan "Hiclup Melayu". UMNO berjuang mellentans Malayan
Union bagi memelihara stotus quo orang Melayu clan keclaulatan Raja-raja Nlela1,u. pacja tahun
i9,5 I. slogan UMNO diubah kepacla "Merdeka" untuk memper-iuangkan kenrerclekaarr Tanah
Mclal u nrclrrltri perunclirrgan.
)
WA
KPM
 w
w
n
w
, Parti Kebangsaan Melayu Malayan lndian Gongress
t946 Labuan Malayan Inclian Con-eress (MlC) yang
diasaskan oleh John Thiv1, rneletakkan
Periuirngan PKMM untuk kernerdekaan Tanah
ob.jcktif r"rntuk bekerjasaria dengan
Me lay'u rnc rr.r pen taru h i pe n ubr-rhan Part i
kaum lain dalam usaha rnemperjuangkan
Kebangsaan Melayr-r Labuan (PKML) di kemerclekaan Tanah Melayu. MIC'
Sabah. PKML -vang dipirnpin oleh Tengku rncncgaskan balrarva ken'arg:inegaraitn
Noorclin clan Zakaria Gunn menjalankan yang tunggal kcpiida nrereka 1,ang
dasar tidak bckcr.iasama dengan penja-jah menelirna Tanah Mclayr-r sebagai tanah
dan menuntut Sabah tlirnerclekakan dalipadii air dan seclia melafazkan taat setia
Blitish. Laungan "Hiclup Melayu-Merdcka" keparla Tanah N{clayu.
dalarrr penulisan surat Zakaria Gunn kepada
ahli PKML mcnckankan keseclaran kebangsaan
untuk merdeka.

Hizbul Muslimin
PerhimpLrnan rakyat di Maahad al-Ehya Assharif. Gununs Scmanggol. Perak. mt-lahirkan Majlis
1947 Agama lslam Tertinggi (MATA) yang cliterajLri olch ulama bcrpencaruh sepefti AbLr Bakar al-Baqir'.
Shcikh Fadhlulah Sr-rhaimi clan Sheikh Abclullah Fahim. Pcrhinrpunan MATA melahirkan Hizbul
Muslirnin cle ngan matlamat mencapai kernerdekaan Tanah Melayr-r sebagai ucllara lslarn. British yang
tidak senang dengan asas perjuangan Hizbul N'luslimin telah men-eharrtrrktLn pellubllhan tersebut.

Malayan Ghinese Association

Tan Clheng l-ock yang memirnpin Malayan Chinese Association (MCA) rt.tcuesaskan baharva MCA
1 949 mernpunyai tugas untuk menjadikan Tanah Melayu yang berbilang kaurn scbuali ncgara y'ang
berdemokrasi penuh. Biigi nreniaytrkan matlamat tersebut. MCA berusaha rncu\atukan rnas,varakat
Cina dan bckcrjasama dengan senrua kaunr di Tanah Melayu dalam kcaclaan harmoni untuk
kcrncrclckaan Tanah Mclayu.
t a$1

Parti lslam Se-Tanah Melayu
ldea ncgara Islanr telah diteruskan rnelalui
penubuhan Parti Islam Se-Tanah Melay'u (PAS;.
Dr. Burhanuddin al-Helmi, Yang Dipertua PAS.
rnencgaskan baharva PAS bercita-cita urenrbina
satu negaril dan satu bangsa yang teguh dengan
bahasa Melayr,r sebagai bahasa kebangsaan dan
rasrni yang tunggal. Kerncrclckaan bagi PAS ialah
Tanah Melayu merdeka densan mcnjalankan
hukur.r.r Islam.
a lain yang diterima menjadi rakyat Tanah
ldea negara merdeka tercetus secara menyeluruh
dalam kalan-san penduduk di negara kita yang meliputi
pelbagai ideologi terhadap keinginan bebas daripada
kolonial British. Wirlaupun r.vujud kepelbagaian idea
negara rnerdeka, semuanyamenjurus ke mah matlamat
yang sama, iaitu mcmpcfiahankan kedaulatan ncgal'a.
\
{
lndependence of Malayan
Party (lMP) -
Dato' Onn Jaafar mengasaskan penubuhan
Independence of Malayan Party (IMP)
untuk melaksanakan idea "Tanah Melayu
untuk Malayan". Selepas tahun 1949,
pemikiran politik Dato' Onn Jaafar terarah
kepada perpaduan kebangsaan. Bagi
Dato' Onn Jaaf-ar, tuntutan kemerdekaan
tidak boleh dibuat tanpa kerjasama kaum
Melayu. Beliau mahu orang Melayu
menjadi pemimpin kepada orang bukan
Melayu yang turut mempunyai hak dalam
politik dan ekonomi.
gAKPM
 (

7.2 Jauuatankuasa Hubungan Antara Kaum

Ketegangan hubungan antara kaum yang semakin meningkat selepas perang Dunia Kedua
menimbulkan kesedaran pemimpin kaum dan kerajaan British tentang kepentingan perpaduan.
British memberikan mesej bahawa kemerdekaan hanya akan diberikan apabila kerjasama antara
tiga kaum utama, iaitu Melayu, Cina dan India dapat diwujudkan. Berikutan itu, perundingan
antarapemimpin kaum dilakukan untuk mewujudkan kestabilan politik, ekonomi dan sosial ke arah
mencapai status berke r ajaan sendiri.

Penubuhan Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum

Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum atau Communities Liaison Committee (CLC) ditubuhkan
pada Januari 1949 yang menghimpunkan pemimpin utama masyarakat pelbagai kaum.

Objektif pe mbentr-rkan CLC

..... Mengkaji hubungan kaum secara mendalam.

Membetulkan keadaan politik, ekonomi dan

yang adil untuk semua komuniti.

Mewujudkan keadaan harmoni dan muhibah dalam kalangan pendudLrk

di negara ini.
Wq
F Moto CLC ialah "'Kesirnraan clan Keadilan untuk Peniluduk Tanah Melavu"
M

L
*;;W
w*w
W

"d'Fo'
if"}$
Secara berkumpulan. bincangkan
persoalan yang berikut:
Men gapakah B ri ti s h n-rementingkan
kerjasama dan perpaduan kaum
sebagai prasyarat untuk nremberikan
kemerdekaan kepada negara kita'?
Kongsikan dapatan kunrpulan anda
dengan kumpulan lain. E.E.C. Thuraisingham. Pengerusi CLC.
Sumber'. J.M. Fernando, Zulkanain Abdul Rahman dan Abdullah
Zakoia Ghazali, 2013. E.E.C. Thuraisingham A Malaysiun
Pqtriot. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

WA
KPM
 Anggota Jawatankuasa
Hubungan Antara Kaum

.@
Malcolm MacDonald (Gabenor Jeneral British
di Asia Tenggara)

E.E.C. Thuraisingham (rvakil orang Ceylon)

5ilIftrlEffi
. Dato' Onn Jaafar (Menteri Besar Johor/
Presiden UMNO)
. Dato'Abdul Wahab Abdul Aziz
Dato' Panglima Bukit Gantang
(Menteri Besar Perak)
. Mohd. Salleh Hakim
(Ahli Majlis Perundangan Negeri Selangor)
. Dr. Mustapha Osman
(Ahli Jawatankuasa Kerja UMNO)
. Zainal Abidin Haji Abas
(Setiausaha Agung UMNO) Ilustrasi kerjasama dan toleransi pemimpin kaum
dalam pembentukan rupa bangsa Tanah Melayu.
Sumber'. lJbah suai daripada Ramlah Adam, 1994. Dato'
,W
sEffi
. Tan Cheng Lock (Melaka)
Onn Pengasas Kemerdekaan. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka. ib. x;
'd ,,ffi
*-'":tu
. Lee Tiang Keng (Pulau Pinang) w/ffi
. C.C. Tan (Singapura)
'3
{
. Yong Shook Lin (Selangor)

. Roland Braddell (wakil orang Eropah) -t

. L.R. Doraisamy Iyer (wakil kaum India) i'.{ KPsi,n{a Membuat lmaqinasi
. Dr. J.S. Goonting (wakil orang Serani)
Tafsirkan ilustrasi di atas.
Kongsikan tafsiran dengan
rakan anda.

Jarvatankuasa Hubungan Antara Kaum (CLC) telah

rneningkatkan kesedaran kerjasama politik dalarn kalangarl
pemimpin kaum. Pemimpin sedar baharva mereka perlu
Bincangkan kepentingan sikap
berkongsi kepentingan dan membentuk hala tuju yang sama. berloleransi dalam masyarakat
iaitu membawa negara ke arah kemerdekaan serta pembinaan berbilang kaum.
negara dan bangsa.

WAKPM
 Peranan Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum
.lawatankuasa Hubungan Antara KaLur (CLC) berperauan untuk nrenyelesaikan pelbagai istr vang
melibatkan pertikaian antara kaum. Antara isu tcrsetrLrt ternrasLrklah politik. keclLrdukan istintcua
orang N{elayLr, kedudukan ekonorni orane Melayu" ker,r,arganegaraalt orang bukan MelayLr dan penclidikan.

Politik Persediaan ke arah berkerajaan sendiri

Orang Melay'u menuntut diperakLri keduclukan

Kedudukan lstimewa
istimerva sebasai pendLrcluk asal I antau Alarn Melayu
0rang Melayu .

W% Orang Melayu tidak mernperoleh peluan-e yane

Kedudukan Ekonomi
F 0rang Melayu
sama sepefii kaum bukan Melayu dalam sektor
perniagaan dan perusahaan.
w@
4*, #L
f"";ffi
;*W -Y
Kewarganegaraan Ketcgasan orang Melayu terhaclap pcrnberian syarat
Bukan Melayu ker.vareanc-uaraan kepada kaum bukan Melayu.

------T
Sistem persekolahan yang berbeza-beza mengikut
Pendidikan kaum. menggunakan bahasa pengantar, buku teks
dan sukatan pelajaran yan-e berlainan.

A
HKPM
 Mencadangkan peralihan ke arah
berkera.jaan sendiri dilakukan Pilihan raya diadakan pada peringkat majlis
dengan memberikan pengalaman
bandaran, majlis negeri dan juga Majlis
pilihan raya secara berperingkat Perundangan Persekutuan.
kepada penduduk Tanah Melayu.

Bersetuju agar orang Melayu rvajar

Kedudukan istinrerva orang Melayu cli negara ini
mempunyai kcdudukan istimerva
kerana rneuunjukkan taat setia yang cliperakuidan kepentin-qan sah kaum lain diiktiraf.
tidak berbelah bahagi dan mengiktiraf
negara ini satu-satunya tanah air rnereka.

Penubuhan kmbaga Pembangunan Industri Desa

Mencadangkan penubuhan agensi untuk
meningkatkan ekonomi dan pendidikan
orang Melayu.
(RIDA) pada tahun 1950 merupakan tlrntutan daripada
Dato'Onn Jaafar. Beliau berpendapat bahawa bantuan
ekonomi dan kemajuan luar bandar perlu sebagai
tolak ansur terhadap persetujuan orang Melayu
melonggarkan syarat ker,varganegaraan kepada kaum
bukan Melayu.

Bersetujr.r kervarganegaraan kepada kaum Syarat kervargane-[araan di longgarkan untuk

bukan Melayu pentint bagi memupuk memberikan kedudukan politik kepada kaum {
taat setia kepada Tanah Melayu dan bukan Melayu dan melahirkan semangat paniotik
kerjasama dalam kalangan pcnduduk. sefta bertanggungjarvab kepada negara.

\a
Mencadangkan sistem pendidikan yang
seragam nntuk memupuk kesetiaan dan
perpaduan kaum diTanah Melayu.
7l
Penubuhan jarvatankuasa penclidikan untuk
men-ukaji sistem pendidikan bagi melahirkan
pendidikan yang seragam dan diterirna oleh
semua kaum.

Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum memainkan peranan yang berkesan untuk

membentuk persefahaman antara pemimpin kaum di Tanah Melayu. Penyelesaian isu
berkaitan dengan kaum melalui pendekatan muafakat dan bertoleransi adalah penting
-/ untuk mervujudkan keharmonian kaum dan nremelihara kestabilan politik. Penyelesaian
masalah melalui perundingan yang dilakukan oleh pemimpin kaum servajarnya diteladani
untuk mengukuhkan persefahaman dan kesejahteraan masyarakat di negara kita yang
berbilang kaum.

I'A
KPM
 ffi'Sistem Ahli
Selepas Perang Dunia Kedua, British menjalankan dasar dekolonisasi, iaitu menyediakan langkah
berkerajaan sendiri secara beransur-ansur kepada tanah jajahannya. Kekurangan pegawai tempatan
dalam perkhidmatan kerajaan menyebabkan Dato' Onn Jaafar meminta agar tindakan diimbil
untuk menambah peluang pentadbiran kepada wakil tempatan dalam usaha menyediakan Tanah
Melayu ke arah kemerdekaan. Cadangan beliau yang selari dengan dasar British membawa kepada
pembentukan Sistem Ahli.
Pada tahun 1951. Sistem Ahli merupakan Beberapa orang anggota Sistem Ahli memberikan
Sir Hcnry Gurney, sistem yang melatih Majlis Perundangan latihan kepada penduduk
Pesuruhjaya Tinggi penduduk tempatan Persekutuan (MPP) tempatan berkai tan dengan
British mengumumkan menerajui pentadbiran diberikan tanggungjawab pentadbiran negeri sebelum
senarai anggota Sistem Persekutuan Tanah terhadap beberapa jabatan British memberikan
Ah1i. Melayu. dan agensi kerajaan. kemerdekaan.

Sistcm Ahli dilaksanakan
pada bulan April l9-51 hingga
bulan Jun 1955. iaitu sebelum
pilihan raya MPP diadakan
pada bulan Julai 195-5.
Tiga porrfolio kekal di bawah
pentadbiran British:
. Hal Ehwal Ekonomi
. Perindustrian dan Perhubunsan
Sosial
. Perumahan dan Kerja Raya.
Pada tahun 1954, berlaku rombakan
Sistem Ahli. Beberapa porttblio
baharu dirvujudkan dan dijarvat oleh
warganegara Persekutuan Tanah
Melayu vang menjadi anggota MPP.

ru
F
M
Wffi
W
A
Dato'Onn Jaafar, E.E.C. Thuraisingharn. Lee Tiang Kcnu.
t
Tunku Yaacob ibni
Ahli Hal Ehwal Dalam Ahli Pelajaran. Ahli Kesihatan. Sultan Abd. Hamid.
Negeri. Ahli Pertanian dan Perhutarran

4,

_gg
Dato'Mahmud Mat. Dato'Nik Ahmad Kamil, H.S. Lee, Dr. Ismail Abdul
Ahli Tanah, Lombong Ahli Kerajaan Tempatan, Ahli Pengangkutan Rahman.
dan Pcrhubungan. Perurrahan dan Perancang (1954). Ahli Hasil Bumi (1954)
Bandar (19-54).

WAKPM
 ."9,

Ahli bertaraf "Menteri"

dan bertanggungarvab
menjaga portfoiio yang
Satu sistem kabinet
mengandungi jabatan dan
bayangan yang terdiri
daripada beberapa
agensi kerajaan
,@
pegawai tadbir Dato' Onn Jaafar sebagai
dan tokoh "Menteri" Hal Ehwal Dalam
masyalakat. Negeri Persekutuan Tanah
Melayu bertanggun gjawab
Ahli dilantik untuk menjaga;
Giri-ciri oleh Pesuruhjaya . Hal ehwal imigran.
Sistem Ahli Tinggi British . Penyiaran dan
dengan pencetakan.
persetujuan . Hubungan negeri
Majlis Melay,u dengan
Ahli diletakkan Negeri-negeri Selat.
di bawah kuasa
. Hal ehwal menunaikan
Pesuruhjaya haji.
Tinggi. Ahli bertanggungjawab . Pendaftarankerakyatan.
mencadangkan undang-undang . Perkahwinan.
yang berkaitan dengan . Kernatian.
jabatannya untuk dibentangkan Lembaga Pembangunan Industri
dalam MPP. Desa atau Rural lndustrial
Development Authority (RIDA),
Jabatan Pilihan Raya dan Jabatan
Rupa Bangsa Nasional juga
"li' Mcnyediakan asas penting untuk ntelatih orang tempatan di bawah tanggungjawab beliau.
ke' arah berkerajaan sendiri .
Surnber: Ramlah Adam, 1994. Daro'
Onn J attJttr P eng,o scrs Keme rdekuan.
,,; Mcrnbe rikan pendedahan kepada pendudr-rk tcmpatan Kuala Lunrpur: Dewan Bahasa dan
untuk belajar mentadbir dan mene'rajui kerajaan Pustaka.
n-renjelang kemerdekaan
Kepentingan
Sistem Ahli Merupakan proses memupuk
ke Arah
Kemerdekaan #,".ff1T"1il;I::r,ffi l?:l ilx;
pelbagai kaum. Sekiranya anda merupakan
pemimpin tempatan, apakah
cadangan anda r-rntuk
mengukuhkan Sistem Ahli
o Menentukan kemerdekaan yan-g cliperoleh mendapat
sokongan seluruh penduduk Pcrsekutuan Tanah Melayu. sebagai persediaan ke arah
berkerajaan sendiri?

Sistem Ahli memberikan pendedahan yang baik kepada

penduduk tempatan untuk mentadbir dan menerajui kerajaan.
Hal ini sesuai dengan dasar British yang memberikan tempoh
peralihan pentadbiran menjelang kemerdekaan ne-qara kita.

gA KPM
 ffi.) Sistem Pendidikan Kebangsaan
Semasa di bawah pentadbiran British, sistem persekolahan berkembang mengikut kaum. Terdapat
sekolah vernakular Melayu, sekolah vernakular Cina dan sekolah vernakular Tamil, di samping
sekolah aliran agama dan sekolah Inggeris. Persekolahan di Sarawak dan Sabah juga terbahagi
kepada sekolah vernakular Melayu, sekolah Cina dan sekolah mubaligh Kristian. Sistem
persekolahan yang menggunakan bahasa pengantar dan kurikulum yang berlainan menimbulkan
jurang perbezaan ekonomi dan sosial yang ketara antara rakyat berbilang kaum. Sistem seperti ini
menghalang usaha menyatupadukan rakyat ke arah melahirkan satu identiti bangsa dan negara.

Usaha ke Arah Pembentukan

Sistem Pendidikan Kebangsaan
Melalui Penubuhan
Laporan
Jawatankuasa Pelajaran
Fenn-Wu
di Tanah Melayu, Sarawak
dan Sabah 1 951

Diterbitkan berikutan dengan bantahan

Laporan daripada masyarakat Cina terhadap
Barnes Laporan Barnes.
1 951 Mengkaji pendidikan Cina.
Mencadangkan penambahbaikan untuk
menjadikan sekolah Cina sebagai
F Jawatankuasa Pelajaran Melayu dipengerusikan institusi yang memberikan faedah kepada
penduduk Tanah Melayu.
oleh L.J. Barnes.
Menekankan kepentingan sekolah rendah untuk
membina satu rupa bangsa penduduk yang Antara kandungan Laporan Fenn-Wu
termasuklah seperti yang berikut:
menganggap Tanah MelayLr sebagai tempat
tinggal yang kekal dan tumpuan taat setia.
. Sekolah Cina diteruskan secara
berasingan di baw,ah sistem
kebangsaan.
Antara kandungan Laporan Barnes . Pendidikan sekolalr Cina haruslah
termasuklah seperti yang berikut: berorientasikan Tanah Melavu.
. Sekolah rendah menggunakan bahasa
Melayu atau bahasa In-egeris sebagai
bahasa pengantar. REI]ORT'
. Sekolah menengah menggunakan bahasa ,4 rllc
Inggeris sebagai bahasa pengantar. COMh,{ITTEE
rrt

er't
\,-,-
Sekolah vern*knlar ialah sekolah
yang menggunakan bahasa ibunda
sebagai bahasa pengantar.
MALAY EDUCATION
Laporan Barnes yang mengkaji
FEDERATION OF },IALAYA
pelajaran Melayu.
S umbe r: Malaysia. Kementerian
Pelajaran Malaysia, 2O10. Sejarah
P erguruan Malay s ia : War i san
Cendekiuwan. Kuala Lumpur:
Kementerian Pelajaran Malaysia.

M KPM
 $*m$$te?t*$ $$ }.*"{}-}*n&

Ordinan
Pelajaran
1952
He,gr*rt

:-r*f; t*Affi*ffi;" rqslr]n'f' t:N

Diluluskan selepas Jawatankuasa Penasihat t{ftt-,{Y Hf,}ti{:-eYt{}};
Pusat Pelajaran meneliti Laporan Barnes
;iexa$
dan Laporan Fenn-Wu.
Ordinan ini berfujuan membentuk sistem "r:.{H s*FrN-lrft-l R.H;s}t{"T {}1.{
pendidikan yang menggunakan bahasa Cf ttNkst'. 1Ltlt ;L'A]I()N
rasmi Persekutuan.
Semua murid daripada pelbagai bangsa
disatukan dalam satu sistem berorientasikan
Tanah Melayu.

Antara perkara yang termaktub dalarn

I Irrrr* Sfilff'il*dll$I1,

Laporan Jawatankuasa Penasihat Pusat

Pelajaran yang mengkaji Laporan Bames
Ordinan Pelajaran 1952, termasuklah sepefli
dan Laporan Fenn-Wu dikeluarkan pada
yang berikut: bulan September I 95
. Tanah Melayu mempunyai dua jenis
1 .

Sumber'. Malaysia. Kementerian Pelajaran

-
Malaysia. 2010. Sejarah Perguruan Malaysia:
sekolah rendah. iaitu sekolah yang Wari,san Cendekiawan. Kuala Lumpur:
menggunakan bahasa Melayu dan bahasa Kementerian Pelajaran Malaysia.
Inggeris sebagai bahasa pengantar.
. Bahasa Cina dan bahasa Tamil diajar
sebagai bahasa ketiga di sekolah rendah
Dr. William P. Fenn. ahli akademik dari China
sekiranya terdapat I 5 orang murid
dan Dr. Wu Teh Yao, pegarvai Pertubuhan
dalam kumpulan yang sama.
Bangsa-Ban-qsa Bersatu diundang oleh British
. Sekolah menengah menggunakan bahasa
untuk mengkaji Pendidikan Cina di Tanah Melayu.
Inggeris sebagai bahasa pengantar.

,s xps 't
i .i Membuat lnterpretasi
Ordinan Pelajaran 1952 ialah undang-undang
pcrtama berkaitan dengan pembentukan satu Ordinan Pelajaran 1952 mendapat tentangan
sistem persekolahan rendah berteraskan bahasa kaum Meiayu dan kaum bukan Melayu. Tafsirkan
In-egeris dan bahasa Melayu scbagai bahasa pernyataan ini.
pengantar. Walau bagaimanapun. Ordinarr
',,ltltfltill
Pelajaran 19-52 masih belum dapat memenuhi
aspirasi semLla kaum di Tanah MelayLr kerana Melalui pelbagai sumber. secara berkumpulan,
mendapat tentangan daripada semua kaum. bandingkan sistem persekolahan berdasarkan
Laporan Barnes. Laporan Fenn-Wu dan Ordinan
Pelajaran 1952. Bandingkan dapatan kumpulan
anda dengan kumpulan lain.

t8A
KPM
 h
ffi
ffi
COLQNY OF NOR'TII BORNEO

-
Laporan llVoodhead di $arawak
dan Sabah 1955 NORTH BORNEO
EDUCATIONAL SURVEY
E.W. Woodhead, Ketua Pegawai Pelajaran dari Britain
diundang untuk meninjau perkembangan pendidikan
dan scterusnya membuat cadangan tentang pendidikan
di Sarawak dan Sabah.
Mr E. W. \I'OODHEAD
Antara cadangan Laporan Woodhead termasuklah
seperli yang berikut: ol]0 4I
. Memperkasakan pendidikan peringkat rendah
dan menengah. ehrd .r e .hr.Etsl tdn$.. ,.*dG4E, !cur.i, N.dt ee.

. Menitikberatkan kepentingan bahasa Inggeris

sebagai bahasa pengantar. North Borneo Educational
Survey atau dikenali sebagai
. Mewujudkan sistem pembiayaan pendidikan Laporan Woodhead.
yang teratur. Sumher: Malaysia. Kemenrerian
Pelajaran Malaysia, 2010. Sejarah
Perguruun Maluysia: Waris0n
{}ene}idikxn Kehangs&an di Saran,ilk Cendekiawan. Kuala Lumpur:
Kementerian Pelajaran Malaysia.
Berdasarkan Laporan Woodhead 1955.
terdapat cadangan pembentukan sistem Hendidikan Kebangsanr di Sabale
pendidikan kebangsaan di Sarawak,
W*%". antaranya termasuklah seperti yang berikut: Laporan Woodhead 1955 diterima di Sabah
F . Mewujudkan sekolah menengah
dengan beberapa pindaan. iairu:
.
W
ttu,

berbilang kaum dengan Mempertingkat pengajaran bahasa

w*ffi rnenggunakan bahasa Inggeris Melayu dan bahasa Inggeris di sekolah
W*..ffi
#a*;#, sebagai bahasa pengantar. Cina.
W# . Menyeragamkan sukatan pelajaran
. Memastikan bahasa lnggeris diajar
dan peperiksaan. di sekolah Melayu dan bahasa Melayu
. Memperkenalkan buku teks yang diajar di sekolah Inggeris.
berlatarbelakangkan unsur tempatan.
. Menetapkan peperiksaan di sekolah
. Memastikan pendidikan sivik diajar menengah dikendalikan dalam bahasa
secara formal di sekolah. ln-egeris.

Matlamat pendidikan kebangsaan bertujuan Ordinan Pelajaran Koloni 1956 diperkenalkan

membentuk perasaan kekitaan dan taat setia
kepada negeri Sarawak dalam kalangan
penduduk berbilang kaum.
s"l"ll"3'1
9''-:hj Membuat lnterpretasi
Mengapakah bahasa Inggeris menjadi bahasa
pengantar utama dalam sistem pendidikan di Sarawak
dan Sabah bcrdasarkan l.aporan Woodhead'?
untuk meneruskan rancangan Woodhead.
Rancangan ini untuk mencapai matlamat
dalam usaha menyeragamkan kurikulum dan
peperiksaan yang meliputi peringkat rendah
dan menengah. Selain itu, rnatlamatnya juga
unfirk melahirkan perasaan kebersamaan dalam
kalangan kaum di Sabah.

WAKPM
 ffi Penyata Jawatankuasa
ffi Pelajaran 1956

Jawatankuasa Pelajaran yang dipengerusikan oleh

Dato' Abdul Razak Hussein selaku Menteri Pelajaran,
ditubuhkan untuk mengkaji semula sistem pendidikan
sedia ada. Jawatankuasa ini mencadangkan satu sistetn
pelajaran kebangsaan yang baharu.
Dato' Abdul Razak Hussein,
PenyataJawatankuasa Pelajaran I 956 mengemukakan Menteri Pelajaran Persekutuan
teras pembentukan sistem pendidikan kebangsaan dcngan Tanah Melayu I 955-l 957.
I hasrat memupuk integrasi dan perpaduan dalam kalangan Sumber: Pusat Maklumat Utusan dan Unit
Foto Utusan Melayu tMtBhd.
rakyat berbilang kaum, iaitu rnelalui:
. Sistem persekolahan yang sama bagi kanak-kanak
daripada semua bangsa.
I
. Bahasa kebangsaan sebagai bahasa pengantar utama.
. Kandungan kurikulum yang seragam dan bercorak
kebangsaan.
pli?"tyATA
I

JAWATAN.KUASA P6,LAJARAN
Penyata jawatankuasa ini antara lain mencadangkan: t9i6

!
. Sckolah Umum (rendah) menggunakan bahasa Melayu.
I
. Sekolah .lenis Umurn (rendah) menggunakan sama ada
bahasa Inggeris. bahasa Clina atau bahasa Tamil.
I

. Bahasa Mela-vu dan bahasa Inggeris drjadikan mata

pelajaran wajib di selrua sekolah. {
I
. Sekolah Menengah Kebangsaan menggunakan bahasa
i
Melayu sebagai bahasa pengantar, manakala bahasa
I

Inggeris menjadi mata pelajaran.

1
'tHffi.:"
Penyata Jarvatankuasa Pelajaran 1956 nierupakan asas
kepada pembentukan sistem pendidikan kebangsaan. Penr ata Jau atankuasn Pclajaran
Melalui sistem tersebut. sukatan pelajaran dan peperiksaan It)56 .juga clikenali scbagai Pcnvata
vang seragam serta meng-eunakan bahasa pengantar yang Razak 1956 dan dilulr.rskan nrenjadi
Oldirran Pclnjaran I 9.57.
sama menjadi langkah penting untuk memupuk seman-eat
.\ u n tI t r'. NIal a1 si u. Kcmcntr-rian Pe I a j anrn
perpaduan. nilai kewarganegaraan, identiti sepunya dan \{alrr1'sirr. 10 10. Sclairrlr Pt'rquruutt
kesetiaan kepada negara dalam kalangan generasi muda. ,\4uluy.sitt: lVariytrt CtndL,klrlrlrli. KLIala
Lunrprrr: Kore nleri an ['e I a.jaran \{ala1. si a.

T Se.jauh manakah Penyata Jawatankuasa Pelajaran 19-56 dapat

mengukuhkan perpacluan melalui pendidikan'/ Bincangkan.

M KPM
 ffil, Penuhuhan Parti Pslitik
Parti politik banyak ditubuhkan selepas Perang Dunia Kedua kerana perkembangan nasionalisme,
iaitu semangat untuk membebaskan diri daripada cengkaman penjajah dan seterusnya mewujudkan
negarayang merdeka dan berdaulat. Kepelbagaian parti politik telah mewujudkan kerjasama antara
parti untuk mengukuhkan perjuangan menuntut kemerdekaan tanah air.

Kemunculan Parti Politik Selepas Perang Dunia Kedua

Parti Kebangsaan Persatuan Kebangsaan Angkatan
--
<= Melayu Malaya Mehyu Sarawak Pemuda Insaf
Pergerakan Pemuda United Malays
Melayu(PPM)
Ets NationalOrganisation
(PKMM) €KMS) (APr) (UilTNO)
&
-f= Oktober lc)45
EE 1946 Februari I 946 Mac 1946 Mei 1946
F=
d

. Dr. Burhanuddin . Abang Haji Zaini Ahmad . Mohamad Sirat . Dab'Onn Jaafar
4
=
al-Helmi . Abang Haji Openg Boestamam Yaman . Tunku Abdul
= . Ishak Haji . Datu Patinggi Abang . Arvang Rambli Rahman
g
=
2,
A

.
Muhammad HajiAbdillah . Rosli Dhoby
Ahmad
4 . Morshidi Sidek
6 Boestamam
&
s . Melahirkan
kesedaran politik
. Memupuk kesetiaan . Meng-uembleng . Menentang
tcnaga pemuda
. Menentang \lalaran
dan pe4radLran kaunt penjajahan Brirish Union.
d: dalam kalansan di Sarall'ak. sebagai pcnggerak . i\{enLrnrut . Beke{asama
=
orang Melayu. . Menentang pcnyerahan tuntuk rnembuat kerrerdekaan dengan kaurn lain
I . Menekankan Sarawak kepada British. perubahanpolitik. Sara*ak. untuk rnencapai
ts
perpaduan . Penjenanraan scnrula
. Menggunakan kemc-rdekaan.
r4
antara pcnduduk
PersatLran Melayu slogan "Merdeka
berbilang kaurr. dengan Diutrh" untuk
Sariru'ak (PN4S)yang
. Mencapai memperjuangkan
F
'ffii;,
kemerdekaan darr
mcmperjuangkan
diharatrkan sernasa
pcndr"rdr.rkan .lepun
kemerdckaan.
M,
w)17t.#, di Saraivak. I
Melayu Raya.
'ti-. "#1 rG- I
wf."ty
Independence of Parti Islam Se-Tanah People's Progressive Parti Negara
W,M -=
EE
Malayan Party Melayu (PAS) Party (PPP)
(IMP)
z
-4 6 Septenrber I 95 I No', ember I 95 I .lanulri 1953 Februari 1954
=
I

. Dato'Onn Jaafar . Haji Ahmad Fuad . Dr'. S. Kanapathippilai . Dato'Onn Jaafar

z, zA . Tan Cheng Lock Hassan . Dr. Seenivasagam . Dato'Hamzah Abdullah
A =
E
. Dr. Burhauuddin . Heah Joo Seang
s
F
A
al-Helmi .
.
E.E.C. Thuraisingham
P. Ramani
:E!

{ . Mcnl,atukan rakvat. Mernperjuangkan . Mcmpequanukan . MenLlntut kenrerdekaan dengan

lrelbagai kaunt kenrerdekaan Itak yang sanra rurtuk kc'rjasama senrua kaunt.
di 'l'anah l\{elavu. pcnuh haci Tanah semua kanrl. . Nlcnrhcntuk:rtu pani hrr:i selrrrrrt
- . Keliasanra lVlelayu. . Meurperjuanglian rakvat untuk membentuk negara
zg
kaurn sebagai . Pcnyatuan kcadilan sosioekonomi Tanah \'lclayu.
4
E
4 dasar penting pentadbiran Islant berasaskan dernokrasi
ulrtuk lncncapai di negeri Mela1,u. berparlimen.
kcmerdckaan.

,A
KPM
Parti Kebangsaan Malayan Indian Barisan Pemuda Barisan Pemuda Malayan Chinese
Melalu l,abuan Congress (MIC) (BARIP) Sarawak @PS) Association (MCA)
(PKML)
Disember I9;16
JLrn 19'16 Ogos 1946 (.lcssclton dtrn Labuan Jun 1947 Februari 1949
)

. Tengku Noordin . John Thivy ' MandLrr Syarif . Abang Mohd. . Tan Cheng Lock
. Gr-rnn . . Imam Suhaili Kassim Taha . Yong Shook Lin
Zakaria K.L. Devasar
Yaakub . Ahmad Zaidi . Il.S. Lee
' Pengiran Ahn.rad Adruce

E
. Meningkatkan . Menjaga . Mcnyatr.rkan . Mer-nperjuangkan Memelihara
kcmajuan tlalam kcpcntingan anak negeri dan kepentingan kepentingan
bidang sosiockonomi. orang India beker-jasan-ra pendudr.rk kaurn Cina.
. Menuntut agar Sabah cli Tanah Mclayr.r memperbaik bumiputera ke arah Beker-jasama
di merdc kakan daripacla
. Mernpcrjuangkan keadaan ekonomi berkerajaan sendiri. lnenentang
pentadbiran British. kemajuan politik dan politik. . Menentang komunis di Tanah
bcrsama-sama . Menuntut penyerahan Melayu.
kaurn lain. keadilan dalipada Sarawak kepada
pentadbiran British British.

{
I
M
Kebanyakan parti politik yang ditlrbuhkan ini berasaskan
kaum dari segi aspirasi dan keahlian. Sebahagiannya pula
ditubulikan untuk nlemperjuangkan kepentingan kaum. ."r'll?nt
Walau bagaimanapun. terdapat penubuharl parti politik i'S.g Memahami lnterpretasi
pelbagai kaum sebagai usaha membentuk parti bercorak
Mengapakah banl'ak parti politik
kebangsaan. Penubuhan parti politik mencerminkan kesedaran
muncul pada tal'run 1940-an
berorganisasi untuk menjamin kejayaan perjuangan. Oleh
di negara kita?
sebab itu. permuafakatan dan kesederhanaan dalam peiuangan
amat penting bagi memastikan keharmonian masyarakat dan
kestabilan politik di negara kita. #
Penubuhan parti berasaskan
kaum menjejaskan perpaduan.
Bahaskan.

L(E
KPM
 Kerjasama Politik ke Arah Kemerdekaan
Sikap benolak ansur dalam gerakan politik mencapai kematangan apabila berlaku kerjasama politik
antara kaum di negara kita mulai pertengahan tahun I940-an. Sebelum wujud kerjasama parti politik.
terdapat pakatan antara gerakan tertentu yang merintis kerjasama kaum untuk mencapai kemerdekaan.

PERI,EII{BAGAAil RAI{YAT {} PaKatan PUTERA.AMCJA

Pusat Tenaga Rakyat (PUTERA) pimpinan

Dr. Burhanuddin al-Helmi dan All Malaya
Council of Joint Action (AMCJA) diketuai
oleh Tan Cheng Lock bergabung pada
bulan Disember 1947. Pakatan ini menjadi
perintis untuk memupuk kerjasama politik
antara kaum serta melahirkan Manifesto
Perlembagaan Rakyat sebagai alternatif
pembinaan negara bangsa yang merdeka.
Manifesto ini mencadangkan pemerintahan
sendiri . pembentukan Dewan Perundangan
dan penerimaan satu kewarganegaraan.

?Nf;i.te.
flr 'a

F
$ rersidangan Kebangsaan

Persidangan Kebangsaan berlangsung pada bulan Februari 1954 yang diketuai oleh Dato'panglima
Bukit Gantang. Menteri Besar Perak. iaitu Dato'Abdul Wahab Abdul Aziz. persidangan rersebut
membincangkan langkah membentuk gabungan parti politik kebangsaan Tanah Melayu yang
bersatu. Persidangan ini disertai oleh Independence of Malayan party (IMp), Malayan Indian
Congress (MIC). Persatuan Ceylonese Malaya dan Persatuan Eurasian Malaya. persidangan ini
menuntut agar diadakan pilihan raya Persekutuan

I
 *l*'\
Konvetrsl'en ialah pcrsidangan
anggota pcrtubuhan politik
.a Lrntuk membincangkan sesllatu
perkara.
.',?

,f,) *onrensyen Kebangsaan

Konvensyen Kebangsaan yang dianjurkan oleh UMNO" pimpinan Tunku Abdul Rahman dan MCA
pimpinan Tan Cheng Lock diadakan pada bulan Ogos 1954. Konvensyen yang membincangkan usaha
ke arah kemerdekaan dan masa depan Tanah Melayu ini dihadiri oleh Parti Islam Se-Tanah Melayu
(PAS), Persetiaan Melayu Kelantan dan Persatuan Melayu Semenanjung. Konvensyen ini meluluskan
resolusi mendesak British mengadakan pilihan raya Persekutuan.

Pembentukan Parti Perikatan

MCA

Pada bulan Oktober 1954, MIC menyertar

UMNO LrMNO dan MCA membentuk Parti Perikatan. ,.'.
::t :! ..:.,..
.:

Penyertaan MIC melengkapkan kerjasama tiga

kaum terbesar di Tanah Melayu. Parti ini memilih
kapal layar sebagai logo yang melambangkan
kesediaan menempuh cabaran dan rintangan
{
bagi rnencapai kemerdekaan rlegara.

Ke{asama antara kaum penting r-rntttk ntencapai kemerdckaan dan tnemastikan pcncluduk berbilan-e
kaLrm di ne-rrar?I kita dapat hiclup dalarrr keadaan rr,rkttn clan darnai.

Llsaha kc arah kcmcrclckitittt menckankan lan'rkah pcmuptrkan kcr;asatna dan pembentukan

pcrpacluan kaum sebagni asas pcrtrbinaatl nesara hanssa. Persiapan ke arah berkcrajaan sendiri
diaclakan bagi memastikan pe ndtrcluk terrlpatan lll;lrllptr me'ntaclbir negara setldiri . f)asar bckerjasama
dan pcnnuafhkatan antara kaum dicapai me-laltri sikap tolcrarlsi dan perunclin-uatl untuk mervujudkan
keadaan harmoni clan muhib:th clal;rm kalangan pcndtrcluk berhilang kaum di rlegara kita. Kegigihan
dan kebijaksanaan pcmirnpin terclahLtltr nlervu-ittdkatt asas kerjasama clari aspek politik- ekonomi
dan sosial rr ljiu dihargai,

WA
KPM
 lmbas Kembali

Kesatuan Melayu MLrda

Parti Kebangsaan Melayu Malaya
Angkatan Pemuda Insaf
t,
Persatuan Keban-Esaan Melayu Sarawak
Pergerakan Pemuda Melayu I

United Malays National Organisation I

I
Parti Kebangsaan Melayu Labuan i

Malayan Indian Congress 1

t
Hizbul Muslimin I
I
Malayan Ch i nese Association
Parti Islam Se-Tanah Melayu
Independence of Malayan Party
I,
i

\
a Kemunculan Parti Politik \
I
Selepas Perarrs Durria
a Penubuhan Jawatankuasa
I
Kedua Hubungan Antara Kaum
t
o Keriasama Politik a Peranan Jawatankuasa I

ke Arah
Latar Belakang ldea Hubungan Antara Kaum I
Itlegara Merdeka
i

Penubuhan Jawatankuasa I
Parti Politik
USAHA \
Hubungan
KE ARAH Antara Kaum
\
KEMERDEKAAN
I
I

\
Sistem I

Pendidikan I
Kebangsaan Sistem Ahli I

I
I
J

\
Usaha ke Arah Pembentukan Sistem Pendidikan . Pembentukan Sistem Ahli
I
I
Kcbangsaan Melalui Penr-rbuhan Jawatankuasa . t
Ciri-ciri Sistem Ahli
Pelajaran di Tanah Melayu, Sarawak dan Sabah .
. Kepentin_ean Sistem Ahli
Laporan Barnes l95l
ke Arah Kemerdekaan
. Laporan Fenn-Wu 195I
. Ordinan Pelajaran l9-52
. Laporan Woodhead di Sararvak dan Sabah 195-5
. Penyata Jarvatankuasa Pelajaran 1956 I
I
i

BE KPM
 Pembelajaran Abad Ke-21

Aktiviti 1: Perbincangan Betras (Free Discussion)

Arahan:
Perbincangan murid dalam kumpulan kecil. Semasa sesi perbincangan, murid bertindak sebagai
pemudah cara.
Ilustrasi yang berikut menggambarkan sikap bertolak ansur pemimpin kaum dalam Jawatankuasa
Hubungan Antara Kaum yang dibentuk pada tahun 1949.

Berdasarkan ilustrasi tersebut, Iakukan aktiviti yang berikut:

l. Perbincangan dalam kumpulan kecil.
(a) Namakan pemimpin kaum yang terlibat dalam Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum.
(b) Bincangkan isu yang ditangani oleh pemimpin tersebut untuk memupuk kerjasama kaum
ke arah mencapai kemerdekaan.
(c) Sebagai sebuah negara yang mempunyai masyarakat berbilang kaum, mengapakah kita
perlu menghormati prinsip toleransi antara kaum?
(d) Cadangkan langkah bagi mengukuhkan semangat kekitaan antara penduduk berbilang
kaum di negara kita.

2 Perbincangan dalam kumpulan besar.

Dengan bimbingan guru sebagai pemudah cara. kon-{sikan maklumat hasil perbincangan
dengan kumpulan lain dalam bentuk perbincangan bebas.

BAKPM
 21' Pembelajaran Abad Ke-21

Aktiviti 2: Fikir-Pasang-Kongsi (Think-Pair-Share)

Arahan:
l. Murid memikirkan tajuk atau soalan secara individu.
2. Murid berbincang dengan rakan secara berpasangan.
3. Murid berkongsi maklumat dengan pasangan lain.

Tajuk: Pembentukan Sistem Pendidikan Kebangsaan

Rajah yang berikut menunjukkan perbandingan sistem persekolahan lama dengan sistem
persekolahan baharu berdasarkan Laporan Barnes dan Laporan Fenn Wu.
SISTEM PERSEKOLAHAN LAMA SISTEI\,4 PERSEKOLAHAN BAHARU

CADANGAN BARNIS

SEKOLAH SEKOLAH
R+M RENDAH I\IENENCAH

R
V
<s
$t ]NGGERIS
INGGER]S
I\4ELAYU
o
R (,
z
z lr
u
I

,jT,,T
I t
ts LADANCAN ]-ENN 2

l
R+N.4
INGGERIS INCGLIi S I NGG ERIS

E
<s IT4 ELAYU [,1ELAYU [,4E LAYU
3;
+a R+N,4
@a
I
CINA .INA OI NA

TAIV]11 TAI\4IL iA[1lL

R Sekolah Rendah
l\,4 = Sekolah lvlenengah

Surnber: Ubah suai daripada Sabihah Osman. Muzaffiu.'l'ate dan lshaL lbrahinr. l99l Sa.j<truh fittl4kurun -l Kuala Lumpur: Dewan
Birh:rsa darr I)Lrstaka

Berdasarkan rajah di atas:

(a) Bandingkan sistem persekolahan baharu berdasarkan Laporan Barnes dengan Laporan
Fenn-Wu.
(b) Berikan ulasan anda tentang ciri-ciri sistem pendiclikan kebangsaan berdasarkan
kedua-dua laporan tersebut.
(c) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda. bina rajah yang menunjukkan pembentukan
sistem pendidikan kebangsaan berdasarkan Penyata Jawatankuasa pelajaran 1956.

M KPM
 Pemahaman dan Pemikiran

l. Tokoh yang berikut memberikan sumbangan kepada negara sebelum merdeka.

. Dato'Onn Jaafar
. E.E.C. Thuraisingham
. Tan Cheng Lock

Apakah sumbangan tokoh tersebut?

A. Menubuhkan parti Perikatan
B. Menjadi Ahli Suruhanjaya Reid
C. Menganjurkan Konvensyen Kebangsaan
D. Menganggotai Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum
2. Mengapakah sistem yang berikut diperkenalkan di Tanah Melayu'/

Tahun Peristiwa
l9-51 Sistem Ahli diperkenalkan

A. Merangka perlembagaan baharu

B. Melaksanakan pilihan raya umum
C. Membincangkan syarat kewarganegaraan
D. Melatih penduduk tempatan berkerajaan sendiri
3. Mengapakah parti yang berikut ditubuhkan'/

Parti Independence of Malayan Party (IMP)

Pengasas Dato'Onn Jaafar

A. Menyekat pengaruh komunis

B. Mewujudkan perpaduan kaum
C. Mempertahankan hak periburni
D. Mengurangkan pengaruh golongan radikal

4. Mengapakah perkembangan peristiwa tersebut berlaku'l

Tahun Peristiu a

1949 Penubuhan Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum

l9-53 Penganj uran Persidangan Kebangsaan

A. Pengaruh luar yang semakin kuat

B. Perpaduan antara kaum tidak mantap
C. Kelemahan dalam sistem pemerintahan
D. Keputusan pilihan raya tidak memberangsangkan

M
KPM
 n
rl

Pemahaman dan Pemikiran Kritis

:

5. Tokoh yang berikut ialah pemimpin pertubuhan dan parti politik yang memperjuangkan idea
negara merdeka.

Ibrahim Haji Yaakob. Dr. Burhanuddin al-Helmi, Dato'Onn Jaafar,

pcmimpin Kesatuan pemimpin Parti Islam
I

pemimpin Independence I
Melayu Mucla. Se-Tanah Melayu. of Malayan Party. \ I
(a) Jelaskan idea negara merdeka yang diperjuangkan oleh tokoh di atas. t
(b) Sejauh manakah idea negara merdeka tersebut menyemarakkan nasionalisme di negara
I

i
kita?
(c) Jelaskan iktibar yang diperoleh daripada perjuangan tokoh di atas untuk kecemerlangan
generasi muda pada hari ini.
l
I

6. Jadual yang berikut menunjukkan perbandingan porrfolio dalam Sistem Ahli sebelum t
merdeka dengan sebahagian daripada portfolio sistem kabinet Malaysia selepas merdeka I
;

Sistern Ahli Persekutuan Tanah Melayu Sistem Kabinet Nlalal,sia 2019

(1951)
Ahli Dalam Negeri Menteri Dalam Negeri
Ahli Hal Ehu,'al Ekononti Menteri Hal Ehwal Ekonomi
Ahli Kesihatan Menteri Kesihatan
)
Ahli Pelajaran Menteri Pendidikan
I

Ahli Perumahan dan Kerja Raya Mentcri Kerja Raya

Ahli Pertanian dan Perhutanan Menteri Pertanian dan Industri Asas Tani
Ahli Perindustrian dan Perhubungan Sosial Menteri Perdagangan Antarabangsa dan Industri
Ahli Tanah, Perlombongan dan Perhubungan Menteri Air, Tanah dan Sumber Asli

(a) Adakah pelaksanaan Sistem Ahli memberikan kebaikan kepada penduduk tempatan?
Berikan penjelasan anda.
(b) Jika anda sebagai seorang ahli dalam Sistem Ahli, jelaskan tindakan anda untuk
memanfaatkan peluang tersebut bagi mempertahankan hak dan maruah bangsa.
(c) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, jelaskan perbezaan antara Sistem Ahli sebelum
merdeka dengan sistem kabinet selepas merdeka.
(d) Apakah cabaran yang dihadapi oleh kerajaan hari ini untuk memperkukuh sistem kabinet
negara kita?

BA
KPM
 dan Cerminan

Nilai, Patriotisme dan Iktibar

o Pemikiran tokoh berwibawa, berwawasan dan beraspirasi wajar dihayati dan dicontohi untuk
menyelesaikan permasalahan yang melanda masyarakat.
a Pengamalan sikap kepimpinan berwibawa berupaya untuk mengukuhkan agenda pembinaan
negara dan bangsa.
a Permuafakatan dan kerjasama kaum penting untuk mewujudkan keharmonian masyarakat
dan kestabilan negara,
o Kemajuan pendidikan penting untuk melahirkan modal insan yang berupaya untuk
menyumbang kepada kesejahteraan negara.

I
Diri dan Keluarga
Sebagai ahli dalam sebuah keluarga, sikap saling menghormati dapat mengukuhkan institusi
keluarga dan seterusnya menyumbang kepada kesejahteraan masyarakat.

Negara
Sikap toleransi dalam masyarakat berbilang kaum menjadi teras utama untuk menjamin kerukunan
dan keharmonian masyarakat yang dapat mengukuhkan peradaban bangsa dan negara'
i

.E ew

I
3
, s&

{ ;
".raf&

*U*
1
i

W* EH

Keharmonian hubungan masyarakat pelbagai kaum asas kepada perpaduan kebangsaan untuk mengukuhkan
) kedaulatan negara.
Sutnber'. Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd.

) AE
KPM
W lnti Pati Pembelaiaran
l. Perkembangan pilihan raya di Persekutuan Tanah Melayu
2. Proses Pilihan Raya Umum pertama.
3. Penubuhan Majlis Perundangan Persekutuan.
4. Peranan kabinet pertama Persekutuan Tanah Melayu.

Elemen Kewarganegaraan
dan Nilai Sivik

1. Kepentingan integriti dan jati diri dalam kehidupan harian.

2. Kepentingan pilihan raya sebagai lambang demokrasi.
3. Kepentingan kepemimpinan yang berwibawa.
4. Kepentingan perkongsian kuasa dalam kalangan
masyarakat berbilang kaum.
KPS
Kemahiran Pemikiran Sejarah
'.. '*
1. Memahami kronologi proses pilihan raya di negara kita.
2. Meneroka bukti kesanggupan penduduk di negara kita
berkongsi kuasa dan bertolak ansur dalam pilihan raya.
3. Membuat imaginasi kesungguhan pemimpin berusaha
menuntut kerajaan sendiri.
4. Membuat interpretasi kepentingan penubuhan Majlis
.t Mesyuarat Persekutuan.
5. Membuat rasionalisasi peranan kabinet pertama dalam
membentuk perpaduan negara.

Pilihan Raya Pilihan Raya

Ma-i I is Pe rurtclatt-{an Majlis Perbandaran
Persc'kutuan Kuching

1955 1956

EfT*E
a.CrFl l-.L
H.i#ni+ll \\,ww.spr.gov.lxy

d !:*-. ../..I Ir r
EI;EIT{I

BA KPM
 :

1
1
!
"!;
t

@' Perkembangan Pilihan Raya

di Persekutuan Tanah Melayu
Pilihan raya merupakan asas berkerajaan
sendiri dan memberikan peluang kepada rakyat
untuk memilih wakil atau parti yang akan
membentuk kerajaan. Di negara kita, pilihan
raya diadakan bermula dari peringkat majlis
perbandaran, diikuti peringkat negeri dan
Pilihan raya di Persekutuan Tanah
seterusnya Pilihan Raya Majlis Perundangan
Persekutuan 1955.
Melayu diadakan selaras dengan
peruntukan dalam perjanjian
Persekutuan Tanah Melayu 1948.

n
,@ !

Pilihan Raya Majlis Perbandaran George Town

pada tahun 1951.

Kerajaan Persekutuan mervujudkan

Parti Radikal 8 5
sebuah Jawatankuasa Pilihan Raya
Parti Buruh 8 2
bagi Majlis Mesyuarat Perundan-ean
UMNO 5 I
untuk mengkaji dan membuat cadan_9an
Bebas J I tentang perkara tersebut.
€
6
(r Pilihan Raya Majlis Perbandaran Kuala Lumpur I

E llar'1i
\
1

IMP 2
Parti Buruh Selangor
Persatuan Penyewa-Penyerva
Rumah Ordinan Pilihan Raya Pihak Berkuasa
Bebas Tempatan diwujudkan pada tahun 1950
I
yang mernberikan kuasa kepada majlis
Perikatan
(UMNO Kuala Lumpur dan tempatan untuk mengadakan pilihan raya.
9
MCA Selangor)
Sunber'. rvu,rv.arkib.gov.my. Dicapai pada I3 Julai 2019

gA KPM
 Pilihan raya majlis perbandaran yang pertama diadakan di George Town, Pulau Pinang
pada tahun 1951. Pilihan Raya Perbandaran George Town diadakan untuk memilih
!
sembilan orang ahli Pesuruhjaya Perbandaran George Town. Sebelum pilihan raya ini
diadakan. ahli dalam Majlis Perbandaran dilantik oleh Gabenor Negeri-negeri Selat.
Hari pendaftaran pemilih diadakan selama enam minggu mulai 17 Mei 1951 hingga
I
L

30 Jun 1951. Seramai 14 514 orang pengundi mendaftar untuk membuang undi dalam
pilihan raya ini.

Pada tahun 1954, pilihan raya peringkat
negeri diadakan. Dalam pilihan raya
I
s8,M
Pilihan Raya Majlis Perbandaran Kuala Lumpur
diadakan pada Februari 1952. Pilihan raya
ini diadakan untuk merebut 12 kerusi Ma.ilis
Perbandaran Kuala Lumpur bagi kawasan
Sentul, Bangsar.Imbi dan Petaling Jaya.
Dalam pilihan raya ini, UMNO bahagian
Kuala Lumpur dan MCA bahagian Selangor
mula mengadakan kerjasama dan bergabung.
Gabungan pada peringkat awal ini dikenali

I sebagai Perikatan.
ini, Perikatan UMNO-MCA telah Pilihan raya majlis perbandaran seterusnya
memenangi 226 kerusi daripada 268 diadakan pada peringkat bandar Johor Bahru,
kerusi negeri yang dipertandingkan. Ipoh, Alor Setar, Melaka dan Seremban.
Hal ini menunjukkan penerimaan Kerjasama parti UMNO-MCA terus mendapat
masyarakat terhadap kerjasama antara kemenangan pada kerusi majlis perbandaran
kaum dalam politik negara kita pada yang dipertandingkan.
masa itu.
-*aq@.@

r=
f-l
lEl

m r@..WM ['^']

BTFORE
SELT
BflTET IGB)
x$u$x6 , HEArIl{
lsrtws:
lr=er
I

t
lfmEit
8t t(L.
EEEI
o
Keadaan ini jelas menunjukkan baharva Stunber: Malaysia. Arkib Negara N{alaysia. 2(X)7.
Merintis Denui Derrutkrasl. Kuala Lun.rpur: Arkib
pilihan raya pada peringkat awal berjaya Negara Malaysia.
menyedarkan rakyat tentang amalan
dcrnokrasi. Pilihan raya ini memberikan
Berdasarkan poster SATU RDAY
pengalaman kepada rakyat mengendalikan
FORUM di atas, jelaskan harapan
pilihan raya pada peringkat Persekutuan.
rakyat rnelalui pilihan ra1 a ini.
Pilihan raya inijuga merupakan persediaan
ke arah berkerajaan sendiri.
\ ,,,,1.,, Mengapakah Pilihan Raya Majlis
I
',, , .,1 Perbandaran George Town dan
i.rl,r'.i'
I Kuala Lumpur diadakan?

WA KPM
D) Proses Pilihan Raya Umum Pertama
Pilihan Raya Umum Pertama perlu diadakan bagi merintis jalan ke arah kemerdekaan. Oleh itu,
Raja-raja Melayu bersetuju mengadakan pilihan raya bagi memilih anggota Majlis Perundangan
Persekutuan (MPP). Pengisytiharan pilihan raya ini dibuat oleh Sir Donald MacGillivray.
Proses ini bermula setelah penetapan bilangan ahli MPP, penentuan sempadan, pendaftaran
pengundi, penamaan calon, mengadakan kempen, mengundi, pengiraan undi dan pengumuman
keputusan.
I
t
Rundingan Sebelum Pilihan Raya Umum
Sebelurn pilihan raya untuut diadakan. bebcrapa isu yan-u bcrkaitan dengan bilangan ahli \,1PP
perlu clisepakati.

Pada I Februari l9-54. Jarvatirnkuasa Pilihan Raya telah dibentuk dengan 46 orang
ahli. Tu-etrs jarvatankuasa ini adalah untuk menqkaji lial ehr.val pilihan raya yang iikan
dijalankan. .larvatankuastr Pilihan Ra1,a ini men-eeluarkan ciuii bentuk pen\ata sLlsLrnan
MPP yang dinarnakan Bentuk A clan Be rrtLrk B.

ItEi\-TUK A BIiN'l'trK It
Seorang Speakcr Seorang Speaker

Tiga orarrg ahli yang dilantik. Tiga orang ahli vang dilantik

Sebelas orang wakil negeri Sebelas orang wakil negeri

Dua puluh orang yang dilantik mervakili Dua puluh orang )'altc dilantik nteu,akili
keper.rtingan tertentLl. kepentingan tertentu.

Tiga orang dilantik meivakili golongan lninoriti Tiga orang dilantik mewakili golongan minoriti

Dua orang ahli rasmi (Setiausaha Pcrtahanan
dan Setiausaha Ekonorni).
Enam puluh orang yang dipilih melalui
pilihan raya.
Dua orang ahli rasmi (Setiausaha Perlahanarr
dan Setiausaha Ekonomi).
En'rpat puluh L-trpat oralts i anu. cliltilih
nrclalLri piiihan rar a.
[.apan olans tantbahan lantikan olch
Pe

Pilihan raya perh-r diadakan tidak lervat dari Tidak menetapkan tarikh atau masa tertentu
bulan November l9-54. untuk pilihan raya.

Tunku Abdul Rahman clan Parti Perikatan memilih bcntuk A. seclangkan Jarvatankuasa
Pilihan Raya memilih bentuk B.

KPM
 Tunku Abdul Riihman berangkat ke London ".rp'i}, Meja Bulat Serentak
bersama-satra clc-ugan Tan Cheng Lock. Ef,,u (Simultaneous Round Table)
T.H. Tan dan kernucliannl,a clisertai oleh
Dato' AbdLrl Razak Hussein pada 2l April :l@ii,n
Lukisan di Mernorial
l9-54. Ronrbongan ini bcrtujr"ran menyatakan Pengisytiharan
hasrat nrencntukan tiga perlirna bilan-gart Kemerdekaan. Banda
anggota MPP. Bilnngan allggota MPP ini Hilir. Melaka. Lukisan
henilaklah dipilih rnclalui pilihan raya. Semasa ini menggambarkan
orang ramai
cli I-ondon. clengan pcrtolongarl Lord Ogn.rore.
mcnghulurkan derrna il
Tunku Abdirl Rahrnan berjaya bertemu clengan ketika ronrbongan
,

ahli Parlimen daripada Parti Buruh British" Tunku AbdLrl Rahman

{
Parti Konservatif cliin Parti Liberal. Tunku mcnyatakan hasrat f,,. ,-J

Abdul Rahmirn rncmbuat kenyataan terltang ke London. #h

hasrat rrcrcka rnelalui iikhbar kepada rakyat
Tdnp! di90ngko, dunaul s€orong wdnito ydnE
Britisir dan ahli Parlimcn. dikenoli seboEoi Siti Rohmoh Kosim yong ber!mur

t
23 tohun mendekoti TunL! lolu menghulurkon
geldng emos yong dipokoinyo kepodo pemimpin
itu. Kotonyo, denqan niloi emos te6ebut. dio
mohu meoolong funku m@mbioyoi tombong ke
London untuk fremujuk British membeboskon
Pada 1.1 Mci 19-54. Tunku Abdul Rahman Tonoh Meloyu dorlpodo terus datokluk.

telah berjaya rncngadakan rundingan dengan
OIivcr Lyttelton. Setiausaha Tanah Jalahan
British di London. Narnurr begitu. rundingan
terscbLlt rnasih gagal rnenjayakan hasrat
Tunku Abclul Rahman mendapatkan tiga
perlirna ahli rnelalui pilihan raya. Walirupun
rundingan tersebut .ragal. merekii tetap
clisanrbr-r1 meriah di Tanah Melayu.
Akhirny'a, bilangan ahli MPP
clipersclu.jui untuk dipilih melalui pilihan raya
sebanyak -5) orans. Pcrkara ini dipcrsetu.jui
olch pihak British dan Parti Pcrikatan yang
i
tliu'trkili olch TLrnku Abdul Rahmiin.
i Oleh sebaLr persetujuan hanya dicapai
I pacla arval bulan Julai 195.1. maka
pilihan raya hanya akan diadakan pada
tahun l9-5-5. Pacla l8 Ogos l9-54 hingga
l9 Ogos l9-54. Rang Undang-Undan-e
Pilihan Raya Persekutuan Tanah Melayu
diluluskan ba-ei membolehkan Pilihan
Raya Persekutuan diadakan seba-qai
langkah ar,val ke arah kemerdekaan.
Semongd wonito itu dengdn pontos menjolor
kepodo koum abu loin. Mereko tonpo dipokso
menonggolkon borong kehos berupd subong,
Datuk Siti Rahn.rah Kassin.r rontoi. kerongsong. pin boju don cincin yong
dipokoi ketiko itu lotu dikumpulkon ke dolom
.\tr ttt bt r'. \\ \r'\\ .ko\ Ino,(r )rt] .rl]\
.
selendong meroh milik Siti Rohmdh.
Diirprri prrdrr .l Feblurr i l() 19.
Dolom sekelip moto, dermo yong diberikon oleh
wokil-wokil don pemerhoti semokid mencurdh-
curdh. Seperti yong diceritokon oleh lbrohim
Mohmood dolom bukunyo bertoiuk selordh
Perjudngdn Bangso Meldyu poda ldhun t987,
hodirin yong duduk di tingkot otos dewon teloh
yan-rr 'menggugurkon' wong kertds bern,lai RM1 hi.99o
10 *n deml mefibontu Tunku-
Secara berkumpulan, murid menulis l'espons
di atas kertas kepada situasi di atas. Kemudian, murid
rnengedarkan catatan mengikut pusin-9an jam supaya
ahli kumpulan menambah jarvapan. tI,
l. Apakah nilai yang boleh diteladani daripada D
situasi di atas'l
E
2. Jika anda berada dalam situasi tersebut. apakah
1,ang akan anda lakukan'l
o
3. Berikan peribahasa yang sesuai berdasarkan
kedua-dua situasi tersebut.
4. Sebagai generasi selepas merdeka, apakah
sumbangan anda kepada negara')
Keanggotaan dalam Majlis Perundangan Persekutuan
(MPP) sebelum ini dilantik oleh Pesuruhjaya
Tinggi British. Caranya dengan mengundang parti
politik, pertubuhan kaum serta badan pekerja,
perniagaan dan perusahaan menganggotainya. Nama
calon yang sesuai dikemukakan untuk menjadi calon
7 dalam MPP ini.

BA KPM
 Proses Pilihan Raya Majlis Perundangan Persekutuan lg5b
Rajah yang berikut ialah proses Pilihan Raya Majlis Perundangan Persekutuan 1955
r-
Suruhanjaya Penentuan Sempadan Kawasan
1r ditubuhkan dan berjaya membentuk 52 kawasan
pilihan raya (26 April 1954).
a
52 CotlSltfUEil(l{S /N ts v0uP
7H€ FEDETAIIAN cv
t
'' l -t.t',-
Contoh sempadan kawasan: I
':i ,- : .",.

Peta bagi Nombor 17 Kawasan

Kuala Lumpur Barat dalam Proses
Kawasan Pilihan Raya Majlis
Perundangan Persekutuan 1 955. Pilihan
Sumber: Malaysia. Jabatan Muzium
Malaysia.2003. Baya
Di Atas Runtuhan Kota Melaka Kita
Dirikan Negara Banz. Kuala Lumpur:
Fgogllll €,Ls,cfiofl, tg55 Jabatan Muzium Malaysia.

k
Rang undang-undang diluluskan
bagi membolehkan pilihan raya diadakan
(Ogos 1954). ,

/
:i
Pendaftaran pengundi mulai 18 Oktober 1954
di seluruh Tanah Melayu, manakala di Terengganu Penamaan calon
bermula 29 Oktober 1954. (15 Jun 1955).
*
t
*
Syarat untuk meqiadi pengundi Syarat untuk menjadi calon ..t

€ Warganegara Persekutuan Tanah Melayu Warganegara Persekutuan Tanah Melavu

E] 2l
<l
I
Berumur tahun ke atas Berumur 2l tahun ke atas. 3.r
06 1

Individu yang tinggal di Persekutuan Tanah

) Melayu dalarn tempoh enam bulan terdahulu Telah ting-sal cli Persekr-rtuan Tanah Melar u
(dari tarikh l7 Oktober 1954 atau 28 Oktober dan tinggal dalam tempoh II bulan
1954 bagi negeri Tereng-eanu) layak untuk sebc'lurn hari penarnaan calon.
memohon sebagai pengundi.
.\trrrtltt,r.. 1'.E. Smith. |,955. Ruytrt rtn tltt First Lllettiort
Bel'pengetahuan clalam bahasa Insgeri.
of Mentbtrs I() tlrc Leci.\ldtivc Council o/ tlte Fttlcrutitttt
ol Muluttt. KLrala LLrrnpLrr: Arkib Negara N{ala1sil. dan bal.rasa Melavu.

Dengan menggunakan pelbagai sumber. bezakan syarat

Bagi menjamin peIaksanaan rncnjadi pengundi dan calon antara Pilihan Raya Ma.jlis
pilihan raya yang sistematik, Perbandaran Pcrsekutuan I95-5 dengan pilihan raya umum kini.
pihak B ritish melantik 2 Penurunan hacl urnur mengundi daripada 2l tahun kepada
T.E. Smith untuk rnenyelia I tl tahun merupakan tindakan yang rasional . Ulnskan
urusan pilihan raya. pernyataan ini.

*A
KPM

rfl[1 It
 i} Pengumuman

.I#
\
ru

*l*

t
,I

fi

t
t
,8.

Peti undi dibawa ke pusat pengiraan undi {

dan proses pengiraan undi dilakukan.

E !
l
6',q

i
$
t i
I

,
\ E

:1
*'I
Kempen pilihan raya
(45 hari).

1
\
*J,,
{
rc trn E--r
l.rJ
l>l

t :
t
I
\ I
30
o
1
t ;i' rr
iI
\,.,f \l
J

l t"
i,
l,

,*$,
n'j
It .l! #
Malavsia. Arkib
alaysia, 2007. Merintis
,1-4
Malaysia. Jabatan Warisan Negara. 2007. Merdeka Obor
Kuala Lumpur: Arkib Satu Per.juangan. Kuala Lumpur: Jabatan Warisan Negara

d -tl t
t
*44 .{
J, ,{ I \*"
-'
t
 Jadual 8.1 Pecahan pengundi Jadual82 Agihan kerusi mengikut negeri.
mengikut kaum.
Kerusi
(daripadajumlah pengundi 1 280 000)
Perak l0
Kaum Pengundi o/o
Johor e
Melayu I 078 000 84.2 Selangor 1
Cina 143 000 11.2 Kedah 6
India 50 000 3.9 Kelantan 5
Lain-lain I 000 0.1 Pulau Pinang 4
Jumlah I 280 000 100.0 Negeri Sembilan 3

,\umber: K.J. Ratnam. 1969. Puham Pcrkauman t:lan Pahang --)

Proses Politik di Malaya. Diterjemah oleh Kassim Terengganu

Ahmad. Kuala Lumpur: University Malaya Press. Melaka 2
Perlis I t

Jadual 83 Pilihan Majlis Persekutuan 1955

Peratus (Vo) jumlah
Bilangan Kerusi Undi yang
Nama parti undi (tidak termasuk
calon yang dimenangi diperoleh
undi rosak)
Perikatan 52 5l 818 013 79.6
Parti Negara 30 0 78 909 7.6
Parti Islam Se-Tanah Melayu 11 40 661 3.9
Parti Kebangsaan Perak 9 0 20 997 2.0
Liga Melayu Perak -1 0 5 433 0.5
Parti Progresif Perak 2 0 I 081 0.1
Parti Buruh 4 0 4 186 0.4
Calon Bebas l8 0 31 642 3.0

Kerusi Panas (Hot Seat)

{s,tr Setelah membuat kajian secara berkumpulan,
seorang murid duduk di hadapan dan menjarvab soalan
€ yang berikut:
i. Berdasarkan Jadual 8.1, hitungkan bilangan
6 masyarakat Melayu, Cina dan India yang rnenjadi
{
E pengundi dalam pilihan raya ini.
ii. Berpandukan Jadual 8.2, mengapakah terdapat
perbezaan agihan kerusi mengikut negeri?
iii. Rumuskan keputusan Pilihan Raya Umum 1955.

Laporan Pilihan Raya Pertama Majlis

ffi Perundangan Persekutuan Tanah Melayu 1955
Rwt Laporan ini mengandungi maklumat tentang
tu trdir dui&cr urusan pemilihan serta penerangan berkaitan
16 tlE L.d*tu Cldd
dengan peraturan dan tindakan yang perlu diambil
tlotE{rrG\ ot srt\\ll
bagi menghadapi pilihan raya. Di samping
itu, laporan ini menggariskan langkah bagi Calon yang memenangi Pilihan Raya
me ntadb i r perj al anan pilihan raya, pembahagian Majlis Perundangan Persekutuan 1 955.
-t+ kawasan, pendaftaran calon dan pengundi serta Sumber: M:aJaysia Jabatan Muzium Malaysia, 2003.
Di AttLs Runtulnn Ktta Melakt Kita Dirikn Negara
nama-nama calon dan parti yang bertanding.
Baru. KualaLumpur: Jabatan Muzium Mirlaysia.

,A
KPM
Pilihan Raya Awal di Sarawak Pilihan Raya Awal diSabah
Di Sarawak, pilihan raya tempatan pertama Di Sabah pula, pilihan raya kerajaan tempatan pertama
diadakan pada tahun 1 95 6 . Pi lihan raya ini diadakan pada 16 Disember 1962 di barvah Local
diadakan sebagai persediaan awal ke arah Government Elections Ordinance untuk 118 kawasan
(rvard) di pihak berkuasa tempatan. Setiausaha Kolonial
berkerajaan sendiri. Pilihan raya diadakan
bagi Kerajaan Tempatan selaku Penguasa Pilihan Raya
bagi kawasan Kuching Municipal Council
bertanggungjawab menjalankan pilihan raya tersebut.
(KMC) dan seterusnya bagi Sibu Urban Seramai 202 calon bertanding bagi 118 kawasan. Calon
District Council (SUDC) pada tahun di 53 kawasan menang tanpa bertanding.
1957. Bagi pilihan raya KMC, Kuching
Parti Kawasan dimenangi
dibahagikan kepada sembilan kawasan USNO 54
(ward). UNKO 38
Selepas pilihan raya, William Tan Borneo Utara National Party 29
(BUNAP)
dipilih sebagai Pengerusi pertama KMC
t,NPMP 12
dan Ong Kee Hui sebagai timbalannya. Bebas 4
Bagi pilihan raya SUDC pula, Sibu
Pembahagian kerusi Majlis Undangan Borneo Utara
dibahagikan kepada sembilan kawasan.
oleh Majlis Kebangsaan Perikatan Sabah
Keputusan pilihan raya tersebut
Kerusi
meletakkan Ting Chew Huat sebagai [:*:* Parti
USNO 8
Pengerusi SUDC dan Timbalan Pengerusi
UNKO 5
ialah John Loo Ling Chong. Tindakan
BUNAP 4
mengadakan pilihan raya ini mendapat
UNPMP l
sambutan baik daripada rakyat pelbagai
Srunber: Saimin Ginsari dan Joseph M. Fernando. "Donald Stephen
kaum kerana mereka boleh memilih wakil dan Peranannya dalam Pembentukan Malaysia" dlm. Sejaraft, Jumal
dalam kerajaan. Jabatan Sejarah Vol. 23 No- l, 2014.

-J."::"o..
o" Main Peranan (Role Play)
E21 !
Simulasikan situasi ini di dalam kelas anda.
Pemilihan wakil yang berintegriti dan Proses di dalam Bilik Mengundi
mempunyai jati diri yang teguh adalah Petunjuk
penting untuk memastikan amalan l. Kerani pengundian g,
demokrasi diamalkan dengan baik 2. Tempat mengundi D
TD
di negara kita. Pilihan raya ini membuka 3. Tempat kotak undi
peluang yang adil kepada rakyat untuk
mengambil bahagian dalam politik
4. Wakil parti politik
5. Ketua bilik mengundi o
tempatan dan mengamalkan demokrasi 6. Keluar
di negara ini.
. ,i.-. - -.,."-

Pilihan raya umum atau pilihan raya kecil di Malaysia

rff-:*1 melibatkan enam peringkat, iaitu:
l. Pengeluaran Writ (Suruhanjaya Pilihan Raya akan
Dengan menggunakan pelbagai sumber, mengeluarkan rvrit/ surat kuasa untuk menjalankan
bandingkan Pilihan Raya Majlis Perundangan
pilihan raya)
Persekutuan dengan pilihan raya pada masa ini
2. Penamaan Calon
dari aspek:
. Parti yang bertanding 3. Kempen Pilihan Raya
. Jumlah pengundi
4. Pengundian
. Keputusan pilihan raya
5. Penjumlahan Rasmi Undi
. Jumlah kerusi yang dipertandingkan
6. Pengumuman Keputusan Pilihan Raya
Sunilrur: spr.gov.my. Dicapai pacla I 2 Julai 201 9.

204
KPM
 J) Penubuhan Mailis Perundangan Persekutuan I

Setelah berlangsungnya Pilihan Raya Majlis Perundangan Persekutuan 1955, negara kita melalui I
satu perkembangan baharu dalam sejarah demokrasi negara. Berikutan kemenangtrn besar dalam
t
Pilihan Raya Persekutuan Tanah Melayu 1955, parti Perikatan membentuk Kerajaan Persekutuan.
Tunku Abdul Rahman dilantik sebagai Ketua Menteri Persekutuan Tanah Melayu yan-s pertama.
MPP yang berperanan mengeubal undang-undang pentadbiran pada peringkat Persekutuan Tanah
Melayu turut mengalami perubahan dari segi bilangan keang-uotaannya.

Majlis Perundangan Persekutuan 1948

Majlis Pcrundangan Persekutuan (MPP) pada tahun 1948 terdiri daripada wakil peringkat
pentadbiran pusat, Majlis Negeri, anggota kerajaan pusat dan ahli tidak rasmi seperti yang berikut:
Komposisi ahli MPP Keanggotaan
52 Ahli tidak rasmi dilantik dalam kalan arakat tefientu
J ex io Ketua Setiausaha Setiausaha Kew dan Besar Persekutuan
9 Residen Residen British mewakili sembilan buah lis Ne
2 Wakil 'l- Selat. iaitu Pulau dan Melaka
11 orang Ahli rasmi dalam kalangan Pegarvai Pentadbiran Kerajaan
Jumlah 77

Majlis Perundangan Persekutuan 1 955

Selepas Pilihan Raya Majlis Perundangan Persekutuan 1955. bcberapa pe.rubahan berlaku secara
berperingkat di negara kita.
Komposisi ahli MPP Keanggotaan
52 Ahli d melalui
35 orang Ahli lantikan mewakili kumpulan yang berkepentingan seperti keusaharvanan,
1om dan T
11 orang Menteri Besar mervakili I
2 orang Wakil Negeri-negeri Selat, iaitu Pulau Pinang dan Melaka.
.Iumlah 100
€
Sumber: Wan Junaidi Tunku Jaafar,2014. Evolusi Parlimen dan Evolusi Speaker Parlimen Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa
dan Pustaka.
l-l
I-l
H
Kesan Penubuhan Mailis Perundangan Persekutuan
Kerajaan diketuai oleh Tunku Abdul Rahman sebagai Ketua Menteri dan akan mengambil alih tugas
pentadbiran Tanah Melayu daripada Pesuruhjaya Tinggi British. i

Proses pertukaran dan pembaharuan berlaku secara berperingkat dan men-eambil masa. Pesuruhjaya Tinggi
British masih memegang tampuk kepimpinan peringkat arasan yan_s menentukan hala tuju negara.

Kuasa pegarvai British kini beransur-ansur dipindahkan kepada rakyat tempatan. Namun begitu, masih
terdapat pegawai British yang berperanan sebagai penyelia atau penasihat bidang keselamatan. Susulan itu,
Sistem Ahli dimansuhkan.

Keanggotaar.r MPP menyaksikan perkembangan penting amalan pentadbiran demokrasi di negara kita.
Keadaan ini
menggambarkan kejayaan Kerajaan Persekutuan yan-r dibentuk dan dipimpin oleh rakyat
tempatan, manakala ahlinya dipilih oleh rakyat.

A
KPM
 T ?

adalah hari yang, amat penting dalarn seittrah

i ini. Pilihanral,o Persekutuan yang bartt
i diadakan kini sudah menjadi sejarah. Buctt
w
i
pertama kalinya Majlis ini bersidang sebagai
i
sebuah majlis yang nnjoriti ahlinva dipilih dan
saya berasa anxat hangga dan berbesar huti
memegang jawatan Ketua Menteri. Kita telah
s sucttu peristitro )-ang amat penting dalam
negara kita mencapai status berkeraiaan
dan merdeka. Ketika memikirkan ialan ttang
perlu di t e mp uhi, s a o dap at mem b ay an g kan
v-

f' pelbagai permasalahan s e rta ke s usahan,

Halimaton Abd Majid ketika mengangkat surnpah
sebagai ahli MPP. Beliau merupakan ahli rvanita
pertama MPP.
tetapi saya c'ukup yakin bahaw'a dengan
adanya rasa muhibah, kesabaran dan
kea:uman, sertd rattg paling penting
sokongan Ahli Yang Kehormat dan
ralcltat, segala halangan dapat
ditempuhi dan segala masalah diatasi

Ucapan Tunku Abdul Rahman pada

Perasmian Majlis Perundangan
Persekutuan, 3l Ogos 1955.

Sumber'. Malaysia. Arkib Negara Malaysia,2O07 . Merintis Denai

Demokrasi. Kuala Lumpur: Arkib Negara Malaysia.

Yang Dipertua Majlis Perundangan
Persekutuan. Raja Muhammad Uda
menyampaikan ucapan kcpada MPP
yang baru ditubuhkan.
sl'
E:
I I
w Pada 1 1 September 1959. Pallimen
Sebahagian daripada ahli MPP 1955.
Sumber: Malaysia. Arkib Negara Malaysia,2007. Merintis
Denai Demokrasl. Kuala Lumpur: Arkib Negara Malaysia
's
9,.-h d Terangkan
Dengan pembentukan Majlis Perundangan
Persekutuan ini, rakyat tempatan mula
memainkan peranan yang penting dalam
pentadbiran. Pembentukan Majlis Perundangan
Persekutuan juga menunjukkan kompromi
melalui perkongsian kuasa antara kaum bagi
mencapai kemerdekaan.
Tunku Abdul Rahman dalam ucapannya pada sesi
pembukaan MPP pada 31 Ogos 1955, menyifatkan
peristiwa ini sebagai "hari yang amat penting
dalam sejarah Majlis ini" dan sebuah peristiwa
penting dalam perjuangan Tanah Melayu ke arah
berkerajaan sendiri. Majlis yang baru ditubuhkan
ini telah bersidang buat julung-julung kalinya
di Dewan Tunku Abdul Rahman, Jalan Ampang, tr,
Kuala Lumpur. D
tr,
Persekutuan Malaya ditubulrkan. Persidangan
peftamanya berlangsung pada 1 2 Septernber
o
l9-59 dan clirasmikan oleli Yang di-Pertuan
Agong peftama. Tuanku Abdul Rahman ibni
Almarhum Tr"tanku Muhammad.
xpsMembuat lnterpretasi
'a
rnaksud "hari yang arnat pcnting
dalam sejarah Majlis ini" yang diucapkan oleh
Tunku Abdul Rahrnan semasa pembukaan
M PP patla 3 I Ogos I 955 .
Siapakah wanita pertama menganggotai
MPP pada tahun 1955?
,A
KPM
 8.4 Peranan Kahinet Pertama Persekutuan llanah Melayu
Kabinet pertama Persekutuan Tanah Melayu dibentuk selepas Pilihan Raya Umum 1955. Kabinet
pelbagai peranan ke arah berkerajaan sendiri. Tunku Abdul Rahman dilantik
dan berkuasa menubuhkan kabinetnya sendiri bagi memastikan pentadbiran

Kabinet pertama Persekutuan Tanah Melayu.

NAMA JAWATAN
Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj Ketua Menteri
Dato'Abdul Razak Hussein Menteri Pelajaran
Menteri Kerajaan Tempatan dan Perumahan dan
Dato' Sulaiman Dato'Abdul Rahman

Dr. Ismail Abdul Rahman Menteri Tanah dan Galian

H.S. Lee Menteri Pengangkutan
Sardon Jubir Menteri Kerja Raya
V.T. Sambanthan Menteri Buruh
1

Menteri Kesihatan
Menteri Pos dan Telekom
i
Menteri Pertanian !
I
Sunrber'. rvrvw.arkib.gov.rny. Dicapai pacla 20 Julai 2019.
I

I
{
Membincangkan soal kewangan ,l

t1
@ dan keperluan orang tempatan

o dalam perkhidrnatan awam. :\

{
I
Model \l'estminster Peranan Menyambung sistem yang i
Sistem pemerintahan diguna pakai dalam Majlis I

demokrasi mengikut
Kabinet
Mesyuarat Persekutuan !
l

Britain. Pefiama yang berasaskan

l

Model Westminster.

Kuasa Veto Mengurangkan kuasa

Hak atau kuasa penuh pentadbiran British.
yang diberi kepada
pihak tertentu sahaja,
Membincangkan isu Meminta Kuasa Veto
kuasa pembatal.
keselamatan dalam negeri Pesuruhjaya Tinggi
dan pertahanan. dibatalkan.
Seba-qai Ketua Menteri, Tunku Abdul Rahman bertanggungjawab menunaikan mandat
daripada rakyat untuk mencapai kemerdekaan. Menteri Pelajaran, Dato'Abdul Razak Hussein
puli berperanan penting untuk membina bangsa yang bersatu melalui sistem pendidikan' Menteri
-Buruh,
V. T. Sarnbanthan pula melaksanakan tugas teralvalnya bersama-sama dengan menteri lain
untuk menjadikan perkhiclmatan awam bercorak tempatan. Beliau mengurangkan pegawai Eropah
dalam Malayan Civil Service (MCS) secara berperingkat.
Begitu juga Leong Yew Koh sebagai Menteri Kesihatan yang bertanggungjawab memenuhi
manifesto Parti Perikatan. Beliau dikehendaki menjalankan rancangan secara meluas dengan
meningkatkan mutu perkhidmatan perubatan dan kesihatan secepat mungkin dalam tempoh negara
menuju berkerajaan sendiri.

q
r I

t:
,
.1 I
-'f /
w1 Y" Y- *i' |*

Kabinet pertama Persekutuan Tanah Melayu selepas Pilihan Raya Umum 1955.
Ducluk diri kiri: C.T. Thomas, H.S. Lee, Tunku Abdul Rahman, Sir Donald MacGillivray' D.C. Watherston' M'J' Hogan E
dan Dr. Ismail Abdul Rahman. D
Berdiri dua dari kiri: Dato' Abdul Razak Hussein, O. Spencer. Abdul Aziz, A.H.P. Humphrey, Sulaiman Dato' Abdul E
Rahman, V.T. Sambanthan" Sardon Jubir, Leong Yew Koh, Ong Yoke Lin dan Too Joon Hing'
Sumber'. Malaysia. Arkib Negara Malaysia.2007. Merintis Denai Dentokrasl. Kuala Lumpur: Arkib Negara Malaysia' o
Kabinet pertama Persekutuan Tanah Melayu
memperlihatkan barisan pemimpin yang berwibawa'
T
Bagaimanakah warganegara boleh
Mereka berusaha membangunkan negara menerusi
menggunakan hak dan tanggungiarvab
jawatan yang diamanahkan, di samping bekerjasama dan
untuk memilih wakil dalam Pilihan
berkongsi kuasa antara satu sama lain.
raya bagi kesejahteraan negara?

Sebagai warganegara yang bertanggungjawab, kita f{";i3--i

perlulah memanfaatkan pilihan raya bagi memilih wakil r\,s'
dan pemimpin negara. Hakrakyat untuk membuatpilihan
Meneroka Buki
hendaklah digunakan dengan bijak bagi meneruskan
Buktikan kabinet pertama berjaya
amalan sistem demokrasi di negara kita. mewuiudkan kompromi antara kaum.

,A
KPM
 lmbas

PITIHAN RAYA

Perkembangan Pilihan Raya di Persekutuan

Tanah Melayu

I i
{

&
F
$
p

r Penubuhan Majlis Perundangan Persekutuan

€ . Majlis Perundangan Persekutuan 1948 I
6 . Majlis Perundangan Persekutuan 1955
. Kesan Penubuhan Majlis Perundangan Persekutuan
E

Peranan Kabinet Pertama Persekutuan

ffi
fld
t
ili+
Ilanah Melayu L
a
ffi
ff
w

gA
KPM
 t! Pembelaiaran Abad Ke-21

Aktiviti 1: Meja Bulat Serentak (Simultaneous Round Thble)

Arahan:

1. Murid berada dalam kumpulan. Setiap murid menulis respons kepada soalan yang diberikan.
2. Kemudian, mereka mengedarkan catatan yang dibuat mengikut pusingan jam supaya setiap
ahli pasukan dapat menambahkan atau membetulkan apa-apa yang dicatat.
3. Wakil kumpulan akan membentangkan jawapan masing-masing.

Situasi l: Pilihan Raya Majlis Perundangan Persekutuan (MPP) 1955

Salah satu tempat mengundi dalam Pilihan
Raya MPP 1955.
Sumber. Malaysia. Jabatan Warisan Negara, 2007.
Merdeka Obor Satu Perjuangan. Kuala Lumpur:
Jabatan Warisan Negara.
Penggunaan poster ketika kempen Pilihan
Raya MPP 1955.
Sumber: Arkib Negara Malaysia.

Situasi 2: Pilihan Raya 2018

:!
D
b
E
+
t,
I

Salah satu tempat mengundi dalam pilihanraya. Penggunaan bendera ketika kempen pilihan raya
masa kini.
Sumber'. Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd.
www.kosmo.com.my/.iurnal/citra-demokrasi-rakyat-malaysia-1.671137. Dicapai pada 12 Ogos 2019.

Berdasarkan gambar di atas, jawab soalan yang berikut:

1. Bandingkan Situasi 1 dengan Situasi 2.
2. Adakah penggunaan poster masih relevan dalam pilihan raya kini?
Berikan alasan anda.
3. Bagaimanakah situasi pilihan raya yang akan berlaku pada masa depan? Berikan
gambaran anda.

M
I(PM

\
 H Pen:belaiaran Abad Ke-21 -
T

A&tiviti 2: Fail Ed*r (Tkvefting FiIe]

Arahan:

l. Murid dikehendaki berada dalam kumpulan. Setiap kumpulan diberikan saru fail yang
mengandungi soalan untuk dibincangkan dan dicatatkan.
2. Setelahl5 minit hingga 20 minit, soalan dan catatan jawapan dimasukkan semula
ke dalam fail lalu diedarkan kepada kumpulan lain. !
3. Setiap kumpulan yang mendapat fail baharu daripada pasukan lain akan membaca jawapan
yang diberikan. Mereka boleh menambahkan, membaiki atau menyatakan pandangan pada
I

jawapan dalam fail tersebut.

4. Setelah setiap kumpulan memberikan respons kepada jawapan, guru akan mengadakan :
:

perbincangan dan membuat rumusan. I

I

I
I
!

\
I

I
I

i
i
I
I
l
I

t
l

E i

i-
E Sumber: www.arkib.gov.my/web/guest/pilihanraya-umum-pertama-1955. Dicapai pada 12 Jiulai2}l9. I

I
I

Soalan: I

I
(a) Apakah maksud manifesto?
\
(b) Mengapakah Parti Perikatan menggunakan manifesro di atas?
I
(c) Bagaimanakah sesuatu manif'esto dapat mempengaruhi pengundi?
t
(d) Mengapakah sesebuah parti perlu berusaha menunaikan manifesto mereka? l
(
I
\
i
i
I
I

BA
l

KPM i

'i
I Pemahaman dan Pemikiran Kritis

I Apakah pilihan raya yang terawal di negara kita?

A. Pilihan raya negeri
B. Pilihan Raya Perbandaran George Torvn
C. Pilihan Raya Majlis Bandaran Johor Bahru
D. Pilihan Raya Majlis Perbandaran Kuala Lumpur
2. Ganrbar I menunjukkan pengundi sedang membuang undi.

Gambar I

Apakah nilai yang ditunjukkan daripada Gambar 1?

A. Prihatin
B. Pemurah
C. Berhemah tinggi
D Bertanggungjawab
3.
E
Gambar 2 menunjukkan Ahli Kabinet Kerajaan Persekutuan 1955 D
F E

Gambar 2

Mengapakah kabinet pertama ini penting kepada negara kita?

A. Penyatuan parti politik
B. Menunjukkan kompromi antara kaum
C. Mengukuhkan kuasa Raja-raja Melayu
D. Pertambahan kuasa Pesuruhjaya Tinggi

KE
KPM
 Pemahaman dan Pemikiran Kritis

I
Sumber: Malaysia. Arkib Negara Sumb e r. Malay sia. Jabatan
Muzium I
Malaysia. 2007. Meri ntis Denai Malaysia,2003. Di Axs Runulan Kon I
I
Demokrasi. Kuala Lumpur: Arkib Melaka Kia Diilan Negara Baru.Kttala
i
Negara Malaysia. Lumpur: Jabatan Muzium Malaysia.

Sumber. Malaysia. Jabatan Warisan Negara, 2007. Merdeka Obor Satu Perjuangan.Ktala
Lumpur: Jabatan Warisan Negara.

4 Gambar di atas menunjukkan kempen Pilihan Raya Umum 1955.

Berdasarkan gambar di atas, jawab soalan yang berikut:
(a) Bagaimanakah kempen pilihan raya dijalankan?
(b) Adakah strategi berkempen seperti gambar di atas masih berlaku dalam pilihan raya kini?
Berikan penjelasan anda.
(c) Cadangkan strategi berkempen dalam pilihan raya pada masa depan.

l;,

Sumber'. Malaysia. Jabatan Muzium Malaysia, 2N3. Di Atas Runtuhan Kota Melaka Kita Dirik"an Negara Baru. Kuala Lumpur:
Jabatan Muzium Malaysia.

5 Gambar di atas menunjukkan proses mengundi, penghantaran peti undi dan pengiraan undi
pada pilihan raya sekitar tahun 1950-an.
(a) Mengapakah ketiga-tiga proses di atas perlu dikawal ketat?
(b) Dengan menggunakan pelbagai sumber, bandingkan situasi mengundi pada masa dahulu
dengan kini. Mengapakah wujud perbezaan tersebut?
(c) Berdasarkan pengetahuan anda, ceritakan proses pilihan raya yang dijalankan di negara kita.

tsA KPM
 Nilai, Patriotisme dan Iktibar

o Kesanggupan penduduk di negara kita bertolak ansur antara kaum dalam menjayakan pilihan
raya dengan harmoni.
a Kesungguhan pemimpin negara berusaha membentuk kerjasama mentadbir negara agar
keamanan dan kemakmuran berterusan.
a Kita hendaklah bijak menggunakan hak untuk memilih wakil bagi menyuarakan pendapat
kita melalui pilihan raya.

Diri dan keluarga

Kita hendaklah menunaikan tanggungjawab mengundi dengan bijak dan tidak mensia-siakan
peluang menegakkan demokrasi di negara kita melalui pilihan raya.

Negara
Dalam dunia yang berwadahkan media sosial, kita bertanggungjawab menggunakan media sosial
dengan bijak bagi mengelakkan unsur negatif demi kesejahteraan negara.

t &
_,#,
i
*'
I:;
il l{I
T
! t LT
.!

E
.}

I
fl ;i L
Rakyat menunaikan hak dan tanggungjawab sebagai pengundi.
Sumber: Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd

tsA
KPM
 {T

w t ?..,
I
W.*,.
w

*
t"
rffi ?

*
,

* t

& i# *
lB)
w * 4
j
tr $

t
tY* fi*) t ,

w
D I
ei.,*
D t ,
t?
)
PERLE ) ,i.
il,HERSEKUTUAN
*/
TAIUAII M E
S**mpsi*
Kesungguhan Raja-raja Melayu, para pemimpin dan rakyat dalam usaha menuntut kemerdekaan
telahmembawa misi kemerdekaan ke London. Misi rombongan ini berjaya mendapatkan persetujuan
kerajaan British untuk memberikan kemerdekaan kepada negara kita melalui Perjanjian Kemerdekaan
Tanah Melayu. Berikutan persetujuan ini dan setelah mendapat persetujuan Raja-raja Melayu, maka
Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu dibentuk yang akhirnya rnenghasilkan
Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957. Sementara itu, Perjanjian Persekutuan Tanah
Melayu ditandatangani bagi membentuk sebuah negara yang merdeka. Kandungan perjanjian ini
berjaya menunjukkan nilai toleransi dan pengorbanan serta permuafakatan rakyat derni kestabilan
dan kemakmuran negara.

rl
Perundingan antara Rombongan Kemerdekaan Rundingan Kemerdekaan !

pihak Raja-raja bertolak dari Singapura. di London. I

I
Melayu dengan Pernbent ukan Suruhanjaya
Perikatan. Perlembagaan.
I
r-T- 1 Januari 1956 18 Januari-6 Februari 1956
*
*/a,,
w
i
1. .-.
.h*l )

,'A d-- \-,

ry"A
,l
1
r
x t
I
tW1, I
KPIVT , t
 &

I nti Pati
1. Usaha rundingan kemerdekaan.
2. Peranan Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu.
e*' 3. Langkah penggubalan Perlembagaan Persekutuan Tanah
Melayu yang merdeka.
4. Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu.

?
, Elemen Kewarganegaraan
dan Nilai Sivik
l. Menghormati keputusan pemimpin negara.
2. Permuafakatan untuk kestabilan negara.
3. Sikap keterbukaan untuk kemajuan negara.
4. Menjunjung keluhuran perlembagaan.
,"KPS
sw \*ts
Kemahiran Pemikiran Sejarah
t,n l. Memahami kronologi langkah penggubalan Perlembagaan
I Persekutuan Tanah Melayu yang merdeka.
2. Meneroka bukti permuafakatan antara rakyat untuk
kestabilan negara.
3. Membuat imaginasi kesungguhan pemimpin pelbagai kaum
berusaha mewujudkan negara yang stabil.
4. Membuat interpretasi tentang kepentingan Perjanjian
Persekutuan Tanah Melayu.
5. Membuat rasionalisasi perlunya toleransi antara kaum demi
kestabilan negara.

@l&ffitrINd
@n

i,b*t38bd-
ary**d*bb
ab.*3-
.ry**b*.

a,^,***

tulfu.#Ek
h**-ed*e
h*t****

3k5*.

e€r*r5!*!-rqrlrr's
r+llP*tsturddJ
b*.r9ffids&ud4
k.!tcr,rlE,-@rq

a.r'EtueDl'd,*
tl4@nl*16@
d,t.,d*lwtu'rBl*
&.Dl&

I Mei1957 31 1957
Rombongan Tunku Abdul Rahman Perlembagaan Persekutuan Tanah
ke London untuk menambah baik Melayu merdeka berkuat kuasa
kandungan draf Perlembagaan secara rasmlnya.
Persekutuan Tanah Melayu.

gAI{PM
 }) Usalra Rundingan Kemerdekaan
Pihak Raja-raja Melayu serta para pemimpin yang dipilih oleh rakyat dan pihak British mengadakan
beberapa rundingan dalam usaha merintis jalan ke arah kemerdekaan. Sementara itu, beberapa
perubahan di dalam dan di luar negara mempengaruhi usaha kemerdekaan negara kita.

c ]
c ]
Keadaan selepas Perang
Dunia Kedua rnenyaksikan
usaha membebaskan negara
daripada penjajaharr seperti
di Mesir, lndia, Bunna dan
Filipina. Rakyat bangkit
menentang penjajah dan
mencapai kemerdekaan.
c )
c )
Kerajaan British memberikan Pilihan Raya Umum 1955
jarninan baharva mereka akan menjadi asas pembentukan
membantu Persekutuan Tanah perlembagaan ke arah
Mcla; u urttuk berkenrjairn berkerajaan sendiri.
sendiri secepat murrSkin.

c3 cf
c) c]
Kepentingan Tunku Abdul Rahman dan wakil Raja-raja Melayu
rundingan menjelaskan perlunya misi rundingan di London bagi
kemerdekaan antara
wakilRaia-raia
o membincangkan hal keselamatan, hubungan British-Tanah
Melayu dan soal berkaitan dengan perlembagaan negara
Melayu dengan wakil yang akan merdeka.
Parti Perikatan
Ketika ini, wakil Raja-raja Melayu dan wakil Parti Perikatan
mendapat sokongan segenap kaum tanpa mengira ideologi parti
politik. Antara pihak yang menyokong perundingan ini termasuklah
E.E.C. Thuraisingham, wakil orang Ceylon. Ketua Parti Rakyat,
iaitu Ahmad Boestamam, pemimpin Parti Negara, wakil Parti

ngt
Buruh dan wakil kaum Serani turut menyokong perundingan ini.
Ahmad Boestamam menyeru agar rakyat menyokong usaha
rombongan ke London ini.

Wakil Raia-raja Melayu Wakil Parti Perikatan

Menteri Besar Perak: Tunku Abdul Rahman

H Dato'Panglima Bukit Gantang, iaitu Dato'Haji Wahab

Abtl Aziz
Menteri Besar Selangor: Dato' Abdul Razak Hussein
Encik Abdul Aziz Abdul Majid
Menteri Besar Johor: H.S. Lee
Dato'Mohamad Seth Mohammad Said
Menteri Besar Kelantan: Dr. Ismail Abdul Rahman
Dato' Nik Ahmad Kamil Haji Mahmood

Sumber'.Ibrahim Mahmood, 1981 . Sejarah Perjuangan Bangsa Melaya. Kuala Lumpur: Penerbitan Pustaka Antara

BAKPM
 \5

(-'"\ O
ls.-
ini tiba
0 di London pada

"+' l4Januari 1956

*$ / p

D.
\ F\
\
*(
\ Tunku Abdul Rahman
KARACHI q berangkat dari Kuala Lumpur
\ ke Singapura dengan menaiki
kapal terbang.
ini sing-rah t
di Karachi, Pakistan. t
Kemudian, mereka
menaiki kapal terbang
menuju ke [.ondon.

ct
laut, M.V. Asia berlepas dari
Petun uk:
Pelabuhan Tanjung Pagar,
III
III
Perjalanan ke London

Perjalanan pulang ke Kuala Lumpur

Singapura dengan membawa
semangat merdeka.
p
Perjalanan rombongan rundingan kemerdekaan ke London.
Sumber: Diubah suai daripada Jabatan Muzium Malaysia,2Cf3. Di Atas Runtuhan Kota Melaka Kita Dirikan Negara Baru.Kuala
Lumpur: Jabatan Muzium Malaysia.

Rombongan kemerdekaan
Sebanyak l0 ribu orang ke London
dianggarkan menghantar
rombongan kemerdekaan
ke London di Tanjung
Pagar, Singapura
Rombongan kcrnerdekaan Tanah Melayu diketuai
t;;t
oleh Tunku Abdul Rahman. Beliau merancang ts
r -'4
perjalanan rombongan ke Karachi dengan menaiki l,r::i
kapal laut. Tujuan beliau menyusun perjalanan
sebegini a-ear dapat lnenggunakan masa pelayarall (E'
untuk berbincang dengan r.vakil Raja-raja Melayu.
tt Tunku Abdul Rahman berbuat dernikian bagi
9;
'\
.a
t rnendapatkan persetujuan supaya kedua-dua pihak
t t

k
a
1 dapat rnenyusun stratcgi bersama-sama apabila
&
berunding dengan kerajaan British.

Rombongan Merdeka ke London'

Dengan menggunakan peta pemikiran yang scsuai,
Sumber: Malaysia. Arkib Negara Malaysia,20O6. Arkib Warisan
akarkan per.ialanan rombon gan kemerdekaan dari
Eksklusif. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Distributors
I

Sdn. Bhd. Kuala Lumpur ke London mengikut kronologi.

tsA
KPM
 ,I
I
Rundingan kemerdekaan berlangsung dari l8 Januari 1956 hingga 6 Februari 1956, antara rvakil
Raja-raja Melayu, Parti Perikatan dengan British di Lancaster House, London. Ketika membalas
ucapan alu-aluan daripada kerajaan British, Tunku Abdul Rahman telah menyatakan:
T
E
Rombclngan saya sedang berusaha bagi rnenclapatkan taraf berkera.jaan
sendiri untuk Persekutuan Tanah Melayu dengan serta-merta dan
kemerdekaan penuh pada tahun hadapan.

i;"w+-t'T u@i-.1
lr]4[!\:1
Ahli Majlis Eksekutif, selain Ketua
Setiausaha dan Peguam Negara
dilantik oleh Pesuruhjaya Tinggi
dengan nasihat Ketua Menteri.
Kerajaan Persekutuan Tanah
Melayu harus memberikan ganti
rugi kepada pegawai British yang
diberhentikan.
Mengadakan Perjanj ian Pertahanan
dan Bantuan Bersama antara
Persekutuan Tanah Melayu dengan
British.
m. Pihak British dan Komanwel
akan memberikan bantuan seperti
pertahanan kepada Persekutuan
Tanah Melayu.
Tanah
Menghapuskan jawatan Setiausaha
Kewangan dan digantikan dengan
Menteri Kewangan.
Perkara yang Menuntut agar Menteri Hal Ehwal
dirundingkan Ekonomi hendaklah dalam kalangan
dan disepakati rakyat Persekutuan Tanah Melayu.
di London Menginginkan Menteri Pertahanan
daripada rakyat Persekutuan Tanah
Melayu menggantikan Pengarah Gerakan
1 yang disandang oleh pegawai British.
t Menuntut tarikh kemerdekaan tidak
lewat dari 31 Ogos 1957.
Berunding tentang isu Suruhanjaya
Perlembagaan, kewangan, keselamatan
dalam negeri dan perkhidmatan awam.

Dalam rundingan merdeka ini, segala

perbincangan dihasilkan dalam satu laporan
setebal 20 halaman Misi rombongan dari
Persekutuan Tanah Melayu ini juga berjaya
ct) WA
',,
"".
mendapatkan persetujuan kerajaan British
k'.
&* untuk memberikan kemerdekaan kepada
Tanah Melayu melalui satu perjanjian yang
dikenali sebagai Perjanjian Kemerdekaan
Tanah Melayu pada 8 Februari 1956.
Sheikh Abdullah Fahim
Dalam rundingan ini, kedua-dua pihak
,@ bersetuju untuk membentuk Suruhanjaya
Perlembagaan yang berperanan merangka
Penetapan tarikh Kemcldekaan Persekutuan Tanah
Melayu pacla 3l Ogos 1957 ditentukan selcpas perlembagaan bagi negara kita.
Tunku Abdul Rahman dar.r beberapa pernirnpin yang lain
meminta pandangan claripada Sheikh Abdullah Fahim,
ulama besar dari Kepiila Batas. Pulau Pinan-{.
Smnlpr: rvrvrv.arkib.qor'. my. Dicapai pada l3.tulai 2019. Laporan akhbar luar negara.

tsAKPM
I Sambutan Bersejarah
Sambutan Bersejarah di Melaka
Tunku Abdul Rahman dan rombongan merdeka selamat
tiba di Lapangan Terbang Batu Berendam, Melaka pada
20 Februari 1956. Rombongan merdeka diarak hingga
ke Padang Banda Hilir, Melaka. Lebih kurang 100 ribu
orang datang dengan menaiki bas. lori dan berjalan kaki dari
seluruh negara. Mereka berkumpul untuk mendengar ucapan
pengumuman tarikh kemerdekaan. Tunku Abdul Rahman
memaklumkan bahawa melalui Perjanjian Kemerdekaan,
negara kita akan diberikan kemerdekaan pada 3l Ogos 1957.
Serentak dengan pengumuman itu, rakyat yang membanjiri
Padang Banda Hilir, Melaka, melaungkan "Merdeka"
dengan bergemuruh. Langkah menuju kemerdekaan ini
memperlihatkan gandingan kesungguhan semua pihak.
Lantaran itu, keputusan yang dipilih oleh pemimpin negara
Ketibaan rombongan merdeka diarak hingga
harus dihormati supaya keharmonian berkekalan selamanya.
ke Padang Banda Hilir, Melaka.

E'
3r

Leong Yew Koh berucap di Padang Ghafar Baba, mengetuai perhimpunan V.T. Sambanthan menyambut
Banda Hilir. Melaka. di Padang Banda Hilir. Melaka. kepulangan Tunku Abdul Rahman
dengan kalungan bunga.

4.}f m
H
l-l
t'^,
b
&
i t.
wt

Memorial Pengisytiharan Kemerdekaan. Tunku Abdul Rahman

tr
Bangunan ini menempatkan sejarah perjalanan negara memberikan isyarat .t

ke arah kemerdekaan negara. Memorial ini dinamakan kemerdekaan kini

sedemikian bagi memperingati peristiwa pengumuman dalam genggaman.
kemerdekaan Tanah Melayu yang dibuat oleh Tunku
Abdul Rahman.
,.. *xtli{er t: M*Wal{i r,laba&n l\4.s?i$i1irMalayrii4; W,?i,'@
:

,''&uittak@ .'Ke\a.,,*4g. !$k*,'l Xii&., gqiken,: Nis$tq .:.:Sqll.;:'.W**&

I4qlpur: Jqb'i@!{tr:il*"ntat4yriqr,
::l:l
.!amler: www.arkib.gov.my. Dicapai pada 4 Oktober 2019. ., , , , ,: 1
:
' 1-' r: :

BA
KPM
 }) Reranan $uruhanjaya Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu -
Berikutan persetujuan di London, maka pada [J Mac l9-56. setelah mendapat persetujuan Ra.ia-raja
Melayu, kerajaan British mengumumkan pembentukan Suruhanjaya Perlembagann Persekutuan
Tanah Melayu atau Suruhanjaya Rcid. Suruhanjaya ini memulakan tugasnya pada akhir bulan
Jun l9-56.
Antara tugas suruhanjaya ini termasuklah membincangkan, menyuslln cian meranska
Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu yang merde ka. Terma Rujukan Suruhanjaya Perlemba-eaan
Persekutuan Tanah Melayu dalam menjalankan peranannya adalah seperti yang berikut:

1.t*
?s
Memeriksa aturan perlembagaan yang Mernberikan cadangan terhadap Perlernbagaan
wujud di scluruh Tanah Melayu, mengarnbil Persekutuan sebagai unit tung-ual, bebas
kira kedudukan dan martabat Ratu England dan berkerajaan sendiri dalarn lingkungan
dan Raja-raja Melayu. Komanrvel berdasarkan Demokrasi Berparlimen
Y
dengan dua Dewan Perundangan.

@ @
Mervujudkan kerajaan pusat yang kuat Melindungi kedudukan Ra.1a-raja Mclayu
dengan kerajaan negeri ju-ea rnempunyai sebagai Raja Berperlernbagaan di neeeri
autonomi tertentu. masing-masing.

5ji
#
Mencadangkan satu.iawatan bagi ketua ncgara.
iaitu Yang di-Pertuan Bcsar (kentudiannra
dikenali sebagai Yang di-Pertuan .A.sons )

untuk Persekutuan Tanah Melayu.

E') Dengan menggunakan peta pemikiran yane sesuai.

bina Terma Rujukan Suruhanjaya Perlembagaan
Persekutuan Tanah Melayu dan peranannya. @
Mengadakan satu bentuk kervargiinesaraan
bagi Persekutuan Tanah Melal u.

Anggota Suruhanlaya Perlembagaan Persekutuan

yang dilantik ini berkongsi latar belakang pengajian
7;;
dalam bidang undang-undang dan berpengalaman -#
dalam sistem Perundangan Komanr,vel yang sama.
Menjaga kedudukan istimewa orang
Melayu dan kepentingan sah kaum lain.

WAKPM
Tugas Suruhanjaya Perlernbagaan Persekutuan Tanah Melayu adalah seperti yang berikut:

Gerak Keria
Suruhanjaya
Perlembagaan
1
Persekutuan 3
Tanah Melayu
Mengadakan
Meminta cadangan
persidangan untuk
daripada semua penduduk
membincangkan pelbagai isu.
yang berminat secara
Sebanyak I I 8 perjumpaan
bertulis atau lisan.
diadakan dari bulan Jun
Suruhanjaya ini
menerima memorandum
bertulis daripada pelbagai
pihak untuk diteliti.
u hingga bulan Oktober 1956.
Mengkaji dan membuat laporan
serta cadangan membentuk
perlembagaan bagi sebuah
Meneliti kedudukan
perlembagaan bagi negeri negara merdeka.
! dalam Persekutuan.
menghadap Raja-raja
Melayu. Menteri Besar,
Penasihat British dan
pegawai negeri.
Mereka juga bermesyuarat
dan nrelawat negeri Melayu
serta Negeri-negeri Selat.

Suruhanjaya Perlcrnbagaan Persekutuan berttnding dengan pelbagai pihak. Mereka menyuarakan

iclea dan pandangan ba-qi memberttuk sebuah ne-qara merdeka yang sejahtera. Sikap prihatin dan
terbuka yan-e berterusan dizahirkan dalarn penggubalarr perlembagaan negara yiing merdeka.

Anggota Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu

t'
w
fc,
t
^\%-
&

# I .&
{ *** &

?- ) .t .-,w t.

LordReid SirWilliam Sir William Mckell Hakim Hakinr

(Britain) Ivor Jennings (Australia) B. Malik Abdul Hamid
Pengerusi (Britain) (India) (Pakistan )

Sumber'. Arkib Negara Malaysia.

gA
KPM
 $) Largkah Penggubalan Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu
yang Merdeka
Beberapa langkah diambil sejak pembentukan Suruhanjaya Perlembagaan persekutuan Tanah
Melayu. Antaranya termasuklah mendapatkan memorandum daripada pelbagai pihak. Suruhanjaya
ini juga mengadakan rundingan dan akhirnya merangka draf perlembagaan.

Sebanyak 131 memorandum bertulis diterima antaranya daripada pihak Raja-raja Melayu.
1, parti politik, badan awam dan orang perseorangan untuk dipertimbangkan. Memorandum ini
berkaitan dengan corak pentadbiran, kewarganegaraan dan kedudukan istimewa orang Melayu,
bahasa serta pendidikan.

Memorandum daripada Pihak Raja-raja Melayu

. Raja-raja Melayu men-eerlukakan rnemorandum bagincla sendiri. Antaranya. baginda mencadangkan
supaya Persekutuan yang merdeka mempunyai seclrang Ketua Ne-tara yanc clikenali sebagai
Yang di-Pemuan Agong.
. Yang di-Pertuan Agong harus dipilih oleh Raja-raja Melayu berclasar-kan kckananan. Tcmpoh.iawatan
yang dicadangkan sebagai Yang di-Pertuan Agong ialah lima tahun. yan-s di-pcrtuan A-rong boleh
meletakkan jawatan dengan persetujuan Mallis Raja-Raja.
. Raja-raja Melayu n-relindungi kcdudukan istimerva orang Melayu clan kcpe-ntin-ean sah kaum lain.

Memorandum daripada Parti Politik dan Pihak Awam

Soal Kewarganegaraan
. Parli Perikatan telah menl,uarakan cadangan melalui memorandum yang clinarnakan Testament Amanah
Politik Perikatan. Semasa rnenyediakan memorandum ini, terclapat perbezaan pandangan tentang
isu.frr.s.roli dalam parti Perikatan. Terdapat beberapa pihak dalam UMNO yang menolak pen.rberian
kewargane-ear aan .j t r s .s ct I i .

. Dervan Pernia-uaan Melayu memohcln mengetatkan soal ker.varganegaraan.

. Persatuan Dervan Perniagaan Cina se-Malaya menggesa suruhanjaya membuat peruntukan basi
kewarganegaraan mcnerusi kelahiran.
. Masyarakat India menuntut kedudukan kewarganegaraan mereka diteliti.
. Masyarakat Serani mahu hak mereka dipertahankan.

,a
gt
Bahasa dan Pendidikan
. Memorandum daripada MCA menuntut supaya semua sekolah yan_e ada daripada aliran bahasa in-g_ceris
atau vernakular perlu diteruskan.
. Memorandum juga mencadangkan supaya semua sekolah kebanssaan mempelajari bahasa Inggeris.
Melayu, Cina dan Tamil.
H
ffi Suruhanjaya Perlemba-eaan Pcrsekutuan Tanah MclayLr
yang mengandr.rn-e,i perkara yang berikut:
.
te lah r.nengeluarkan draf perlcnrbaraan

Meneruskan sistern kerajaan Persekutuan dengan neeeri r.nempunyai kuasa tertentLl.

. Sistem ker,varganegaraan berasaskan jus soli kepada semua yang lahir cli Tanah Melayu.
. Kedudukan istirne.,va orang Melayu diteruskan.
. Raja-raja diterima dengan konsep Raja Berperlembagaan dengan seoran-q Yang di-pertuan A_eong
dipilih ba-ei Persekutuan Tiurah Melayu.
. Sebuah parlirnen dcngan dua Mitjlis Mcsyuarat. iaitu Dervan Negara <Jarn Dcrvan Rakyat dibentuk.

WAKPM
 3 r:,
.-p
. Terdapat ahli UMNO yang tidak
bersetuju dengan konsep jus soli
kerana bimbang kedudukan istimewa
orang Melayu akan tergugat.
. Agama Islam mestilah diakui sebagai
agama rasmi.
. Bahasa Melayu dijadikan sebagai
bahasa rasmi.
. Dato' Onn Jaafar dari Pani Negara
menolak syarat kewarganegaraan
yang longgar.
. Hal ini mendorong Parti Negara,
PAS dan Parti Rakyat mengadakan
kongres pada 4 Mei 1957 hingga
7 Mei 1957 untuk membincangkan
draf perlembagaan ini.
Parti PAS pula mengkritik soal
kewarganegaraan yang dianggap tidak
menjaga kepentingan orang Melayu
dan mahu kedudukan agama Islam
menjadi asas pemerintahan negara.
Reaksi a Menuntut bahasa Melayu dijadikan
terhadap Draf bahasa rasmi.
Perlembagaan
Persekutuan
Tanah Melayu
. Terdapatjuga sebahagiandaripada
pertubuhan masyarakat Cina ingin
menjadikan bahasa Mandarin sebagai
bahasa kebangsaan.
. Sementara itu,MIC mahukan syarat
kewarganegaraan dan penggunaan
bahasa Tamil diberikan perhatian.

ffi Pada 9 Mei 1957, Tunku Abdul Rahman, Dato'Abdul Razak Hussein, Ong Yoke Lin
dan V.T. Sambanthan berlepas sekali lagi ke London untuk berbincang dengan
kerajaan British tentang isu kewarganegaraan dan beberapa isu yang belum muktamad.
Beberapa perubahan dan pindaan dibuat pada draf perlembagaan.

ffi Hasil pindaan disembah perkenan dan dibincangkan dalam Majlis Raja-Raja.

ffi Draf ini kemudiannya dibawa ke Majlis Perundangan Persekutuan untuk dibentangkan
dan dibahaskan pada l0 Julai 1957 hingga l1 Julai 1957.

ffi Draf Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu akhirnya diluluskan oleh Parlimen British
di London dan kemudiannya diluluskan oleh Majlis Perundangan Persekutuan pada
27 Ogos 1957. Dengan lulusnya rang undang-undang ini, maka Perlembagaan Persekutuan
Tanah Melayu 1957 berkuat kuasa secara rasminya pada 31 Ogos 1957.
E
D
E
Kejayaan penggubalan perlembagaan ini (0
membuktikan bahar.va permuafakatan mampu Bincangkan nrentorandutn yang
membalva kestabilan negara. Sikap keterbukaan diterima daripada parti politik dan
dengan menerima pandangan daripada pelba-eai pihak arvam kepada Suruhanjaya
pihak perlu dipertahankan agar negara kekal

E\*
Perlemba-eaan Persekutttan .

maju dan harmoni.

Toleransi antara kaum mernbolehkan

negara kita mencapai kemerdekaan tanpa
perturnpahan darah. Bincangkan.

tsA KPM
 I Perianiian Persekutuan Tanah Melayu
Dalam usaha mcmbentuk Perlentbagaan Persekutuan Tanah Melayu l9-57 (pTM), satu perjanjian
tclah ditandatangani pada 5 O-r:os l9-57 yang dinamakan seba_sai Pcrjanjian persekutuan Tanah
Melayu. Perjanjian ini mengandungi beberapa pcrkara seperti Pengamalan Raja Berperlcmhacaarr
clan Sistcm Demokrasi Berparlimen, kervargancgaraan, kcdudukan istimer.va orang Melayu clan
kcpentingan sah kaum lain. kedLrdukan agama lslanr dan bahasa. Perjanjian ken-rerdekaan ini
ditandatangani antara Raja-raja Mclayu clcngan Sir Donald MacGitlivray ba-ei pihak baginda
Queen Elizabeth II di King's House. Kuala Lumpur. Perjanjian ini clijadikan asas pembcntukan
perlembagaan PersekutLran Janah Melayu l9-57.

lnti Pati Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1gE7

Pengamalan
1 Kewarganegaraan
Raja Berperlembagaan
dan Sistem Demokrasi
Berparlimen
Pemilihan seorans raja sebaeai Yang
di-Pertuan Agong yang clilantik dalam
kalangan Raja Melayu setiap lima rahun
sekali merupakan satu kcistimewaan.
Hal ini termaktub dalam Perlcrnbagaan
Persckr.rtuan l9-57 seperti yang berikut:
30
Setiap orang yang dilahirkan dalam Persekutuan
pada atau selepas hari merdeka akan menjadi
warganegara. Kewarganegaraan diberikan dengan
tiga cara. Pertama, melalui penguatkuasaan
undang-undang [Perkara 14). Kedua, memohon
didaftarkan sebagai rakyat [Perkara l5] dan ketiga,
memohon untuk menukar kewarganegaraan atau
naturalisasi [Perkara 19]. Perkara ini dapat dilihat
dalam Perlembagaan Persekutuan 1957 .

Brr^orrx IV
BilrAar^N III
NECERI PERSEKUTUAN
WARGA NEGARA
Bah l-Raia bagi Tanah Mela-vu Babl-Meminn Jatli Warga Negara
RnJA blAi 32. (l)
Hendak-lah ada sa-orang Raja bagi Negeri 14. {lt
Dengan rerta'alok kapada Fasal (2), orang? p1.n;,6,
N.!cri
Persekutuan yang bergelar Yang di-Pertuan Agong, saperti yang tersebut di-bawah ini meniadi vy41fs nreo
din Pc,orni-
rurinya.
dan kedudokan baginda itu teratas daripada simua negara menurut kuat kuasa undang:. ia.itu-: -
[:?J:",
orang' dalam Negeri Persekutuan dan baginda itu (a) tiapr orang yang sa-belum Hari Merdeka,
tidak-lah boleh di-bawa apar jua perbicharaan ka-atas- i:ill:i'.
meajadi warga-ncgara Ncgeri persekutuan """"""
nya di-dalatn mana: jua mahkamah.
(2) Maka Permaisuri Yang di-Pertuan Agong iru dengan meneFati apa' sharat daiam
(bergelar Raja Permaisuri Agong) dun derjat-rrya Perjanjian Persekotuan Tanah Melayu.
hendak-lah berikut kenrudian daripada Yang di- tahun 1948, saoa ada menurut kuat kuasa
Pertuan Agong ya'ani teratas daripada semua orang: undang2 atau lainz daripada itu;
lain di-dalam Negeri Persekutuan. (b) tiap: orang yang lahir dalam Negeri
ct) (3) Maka Ysng dlPertuan Agong iru hendak-lah Persekutuan pada atau pun salepas Hari
di-pileh oleh Majlis Raja! sa-lama lima tahun, tetapi Merdeka;
boleh-lah baginda itu pada barang bila masa jurr (c) tiap: orang yang lahir diJuar Negeri
mcletakkan jawatan-nya dengun rnengirimkan sa- Persekutuan pada atau pun saJepas Hari
puchok surat yang di+anda tangani-nya kapada Majlis Merdeka bapa-nya menjadi warga negara
Rajatl atau pun baginda itu boleh-lah di-pechat oieh pada masa ia lahir itu dan sama ada bapa,
Majlis Raja'. lalu berhentilah baginda daripada nya itu telah di-lahirkan dalam Negeri
memegang jawatan sa+elah berhenti daripada menjadi Persekutuan atau pun bapa-nya itu bckerja
Raja itu. dengan Kerajaan Negeri'Pcriekutuan atdu
(4) Sharatl Bahagian I dun III Jadual Yang Ketiga pua Kerajaan sa+abuah Negeri pada masa
itu hendak-lah terpikai tentang memileh dan m-emechit anak-nya lahir itu.
Yang di-Pcrtuan Agong itu. (d) tiap': oratrg yang lahb di-luar Negeri
Persekutuan pada atau sa-lepas Hari
Merdeka bapa.nya menjadi warga negara
pada masa ia lahir itu; jika surat beranak-
nya itu didaftarkan di-sabuah Kedutaar
Sebahagian kanclungan Tanah Melayu dalam tempoh satu tahun
Iepas ia lahir itu, atau lebeh daripada suaru
Pcrlernbagaan Persckutuan tahun saperti yang di-benarkan
#
oleh
Tanah Melayu 1957. Kerajaan Persckutuan bcrbubong dengan
maui, sstl$ kelahirau yang tertcatui.

BA
KPM

Perjanjian Persekutuan menjaga kedudukan
istimewa orang Melayu. WalauPun
semua rakyat Persekutuan Tanah Melayu
mempunyai hak serta kewajipan yang sama,
rakyat keturunan Melayu diberikan beberapa
keutamaan dengan mengambil kira status
mereka sebagai rakyat asal Tanah Melayu.
Hak untuk masyarakat lain tetap dipelihara
dan dilindungi. Perkara ini termaktub dalam
Perlembagaan Persekutuan 1957 seperti
yang berikut:
1S3. il)
Maka Yang di-Pertuao Agong bcrtanggong'
ia*a6' aias ftikara"menjaga
'orang'
kedirdo--kan istimewa
Melayu prt1,h3t', 1{S.lalal bagi kaum' yang
lain' menurut sharat' rerkara tnl.
(2) Walau apa pun dalarn Perlembagaan ini, tetapi
denpan terta'aiok- kapada sharat' Perkara 40 serta
Per[ara ini, Yang di-Penuan Agong hendak'lah men-
ialankan kewaiipanr-nva menurut Perlembagaan ini
han undang' pirlekuttian sa-chara yang wajib kerana
meniasa kedldokan istimewa orang-' Melayu dan
men'en-iukan peruntokan bagi orangr Melayu dalam
iawatan kerlhan (sa-lain daiioada iawatan Kerajaan
heseri) scho[arshio. allowancd atau tain' keutamaan
tenianq oelaiaran atau latehan atau pun kemudahan
khas iairc ai-beri oleh Keraiaan P6rsekutuan. dan
oeruntoka-n surat kehenaran atau lesen jika di'
kehendaki oleh undang' persekutuun apar jua surat
kebenaran atau lesen tersebut untok mcnjalankan apa'
perusahaan atau perniagaan, dengan terta'alok kapada
iharatt undang'itu dan Perkara ioi.
5 Kedudukan Bahasa Melayu
Dalam Perjan.jian Pcrsekutuatr ini, bahasa
Melayu diiktiral' scbagai bahasa kebangsaan.
Bahasa Melayu dijadikan bahasa pengantar
dan bahasa komunikasi. Perkara initermaktub
dalam Perlembagaan Pcrsekutuan I9-57 seperti
yang berikut:
t00
B^qrors XII
PERXARA 'AI{ DA*\ LAINI
Sahrd ttl. (l) Bahasa kebangsaan ia.lah bahasa Melayu
dan headakJah dengaa apa' jua jenis tulisan saperti
yans di-undanSlkan oleh Parliament :
D-kcclualikan bahawo*
(a) lidek-lah sa-kali'sa.saoraog di&gah atau d!
larang daripada menggunakan (salsin dati-
pada untok maksud': rasmi), atau danpada
mcngajar atau mcmpclajari apai juga bahast
laiq dan
(6) tiada aoar iuo dalam fasal ini akan merosakkan
hak Xcrajaan Pereekutuan alau Ketajaan
sa-sabuah Negeri tentang mcnjaga dan
mcmelihara fassl mcngguna dan mempelajari
bahxa apa; jua kaum lain di-Ncgeri
utilan.
k
Agama Islam sebagai agama Persekutuan
dan agama lain boleh cliamalkan dcltgan
aman dan damai di ne-eara kita. Perkara ini
termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan
19-57 seperti yang berikut:
*,1;1' I#f Tlilf il,.,*:It,,"ir?If
-damai-
i,fr .i";"1dfffi
jua
i Fffi r,-
dengan aman dan dalam mana' Negeri
dalam Negeri Persckutuao.
ll. (li Tiap! sa-orang berhak mengrkut ugama-nya
b.ruEea, sendiri, dan boleh mengembangkan-nya Etapi dcngan
tcrta'alok kapada Fasal (4) dibawah inr.
(2) Siaoa: iua tidak boleh di-paksa membayar apa'
Fffitorin iua chukii vinp heodak di-khaslan baik kescmua sa-
kali atau ja-b-a,ha9an daripada-nya eahaja, kerana
iJlll?"" maksud'z ugama yang lain daripada ugama-nya
flillXrt:Jr" sesdid.
bagio-rrng1
(3) Umat'?tiap: sa-suatu ugama berhak-
rt'lnw'
(a) menguruskan hal ahwal ugama-lya sendiri;
(D) menubohkan dan menjaga pe,rtubohan dan
rumah2 keguoaan ugama atau khairatl dao
(c) memoeroleh dan memileki harta dan
mehtadbirkan-nya mengikut undang?.
Tegasnya, Perjanjian Persekutuan Tanah
Melayu 1957 merupakan cerminan sikap
permuafakatan dan tolak ansur pelbagai
pihak. Sebagai warganegara yan-g cinta akan
negara, kita seharusnya menjunjung prinsip
keluhuran perlembagaan supaya ne-qara kekal
aman dan berdaulat.
Gandingan permuafakatan antara rvakil
Raja-raja Melayu dengan pcmintpin negara
dalam usaha memperoleh kernerdekaatt
telah menitmpakkan hasil. Sekernbalinya
rombongan kcmerdekaatt ke tanah air. mereka
diraikan di Paclang Banda Hilir. Melaka.
bagi rnen-eumumkan tarikh kemcrdekaan
negara. Sementara itu. ba-qi mewujudkan
H
u
sebuah negara yan-s merdeka, Suruhanjaya
Perlembagailn Persekutuan Tanah Melayu
telah dibentuk. Hasil perrnuafakatan semua
pihak. Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu
ditandatangani dan perjan-iian ini menjadi
asas kepacla terbentuknya Perlembagaan
Persekutuan Tanah Melayu l9-57 yang merdeka.
Perse-
,A
KPM
 lmbas Kembali

t
I
I
I
I
I

Usaha Rundingan Kemerdekaan

t
i

Peranan Suruhanjaya Perlembagaan

Persekutuan Tanah Melayu t
. Gerak Kerja Suruhanjaya Perlembagaan
Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu.

Persekutuan
Tanah Melayu

1957 Langkah Penggubalan Perlembagaan

Persekutuan Tanah Melayu yang Merdeka

E
E Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu
. Inti pati Perjanjian PersckutLran Tunah
Melayu l9-57.

I
l.
I

\
I

BA
I(PM
 Abad Ke-21

Aktiviti L: UIas Gilir (Rotating Review)

Arahan:
l. Murid membentuk kumpulan dan menerima gambar di bawah.
2. Mereka mencatatkan idea dan jawapan di atas kertas sebak dan memaparkannya di tempat
kumpulan masing-masing.
3. Setiap kumpulan akan bergerak dari satu kumpulan ke satu kumpulan untuk membuat penilaian
hasil perbincangan.
4. Setiap kumpulan boleh membuat komen, idea tambahan atau persoalan pada kertas sebak
berkenaan dengan menggunakan pen yang berlainan warna.

F'I

{t
r$q
"c:'-: F ;q"! tff.E F

*
i
F

?,

t
;F
s
{ #

a
IEryry
EE
rkffi
E
Sumber'. Memorial Pengisytiharan Kemerdekaan Banda Hilir, Melaka

Setiap kumpulan diberikan gambar diorama di atas dan menjawab soalan yang berikut:
(a) Terangkan situasi yang anda lihat dalam gambar diorama di atas.
(b) Pada pendapat anda, mengapakah tempat tersebut menjadi pilihan peristiwa di atas?
(c) Apakah perasaan anda apabila melihat peristiwa ini? Berikan alasan anda.
(d) Sekiranya anda berada semasa peristiwa tersebut berlaku, apakah yang akan anda lakukan
bagi menjadikan peristiwa ini bermakna kepada anda?

gAKPM
 E Abad Ke-21

Aktiviti 2: Main Peranan (Role Play)

Arahan:
1. Murid dimaklumkan dalam pelajaran terdahulu akan aktiviti ini bagi membuat persediaan dan
mencari maklumat.
2. Murid diberikan tanggungjawab untuk memegang satu peranan atau watak.
3. Murid membuat persembahan dengan memainkan peranan atau watak serta situasi yang telah
diberikan.
l" ,:

{
1; t:;:.,a
1t
,,q
)Jfr
**
&
'
I

I I
ITtr, -

i--t: I * I
t&.
AA
f: ' ,k
r?. I
Babak 1: Babak 2: Babak 3:
Wakil rombongan ke London. Menghantar rombongan Tunku Abdul Rahman dan
Sumber: Malaysia. Arkib Negara Malaysia. Tunku Abdul Rahman ke rombongan tiba di London.
2M6. Arkib Warisan Eksklusy'. Kuala Lumpur:
Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd.
London di Tanjung Pagar, Sumber: Malaysia. Jabatan Warisan
Negara, 2007. Merdeka Obor Satu
Singapura.
Perjuangan. Kuala Lumpur: Jabatan
Sumber: Pusat Maklumat Utusan dan Warisan Negara.
Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd.

r\6'
Babak 4: Babak 5: Babak 6:
Mengadakan Perjanjian Tunku Abdul Rahman dan Tunku Abdul Rahman

H Kemerdekaan di London.
Sumber: Malaysia. Jabatan Warisan
Negara, 2O07. Merdeka Obor Satu
Perjuangan. Kuala Lumpur: Jabatan
Warisan Negara.
rombongan tiba di Melaka.
Sumber'. Malaysia. Arkib Negara
Malaysia, 2006. A rkib Warisan Eksklusif .
berucap serta memaklumkan
tarikh kemerdekaan negara.
Sumber'. Malaysia. Jabatan Warisan
Kuala Lumpur: Utusan Publications &
Distributors Sdn. Bhd.
Negara, 2007. Merdeko Obor Satu
Perjuangan. Kuala Lumpur: Jabatan
Warisan Negara.

Selain aktiviti Main Peranan dalam situasi di atas, murid boleh menjawab soalan yang berikut
melalui aktiviti berkumpulan:
Kumpulan l: Nyatakan kepentingan setiap peristiwa di atas.
Kumpulan 2: Jelaskan pengajaran yang boleh diteladani daripada tokoh dan peristiwa di atas.

tsA
KPM
 Pemahaman dan Pemikiran Kritis

Soalan I berdasarkan situasi di bawah.

Situasi 1: Pengenalan Persekutuan Tanah Melayu 1948.

Situasi 2: Pilihan Raya Majlis Perundangan Persekutuan 1955

I Apakah kesan daripada situasi di atas?

A. Imperialisme semakin diperluas
) B. Negara menuju ke arah berkerajaan sendiri
C. British mengukuhkan kedudukan di negara kita
D. Pentadbiran Tentera British mulai diperkenalkan
Soalan 2 berdasarkan gambar di bawah.

Perjanjian Kemerdekaan 8 Februari 1956.

2 Apakah perkara yang dipersetujui dalam perjanjian tersebut?

A. Pemansuhan Sistem Ahli
B. Penubuhan Majlis Raja-Raja
C. Pengisytiharan Pembentukan Malaysia i.;;-
D. Pembentukan sebuah Suruhanjaya Perlembagaan f.cd
!*.
L *1

Pernyataan di bawah berkaitan dengan hasil persetujuan di London

Pada 8 Mac 1956, kerajaan British mengumumkan pembentukan

suruhanjaya bebas setelah mendapatkan persetujuan Raja-raja Melayu

3 Apakah peranan suruhanjaya tersebut?

A. Mengadakan pilihan raya
B. Mengkaji dasar pendidikan kebangsaan
C. Merangka perlembagaan negara yang merdeka
D. Membentuk satu badan khas mengatasi ancaman komunis

eg
KPM
 4. Jawab soalan yang berikut berdasarkan pernyataan di bawah

Berikutan persetujuan di London, maka pada 8 Mac 1956, kerajaan British

mengumumkan pembentukan suruhanjaya bebas yang dikenali sebagai Suruhanjaya
Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu atau Suruhanjaya Reid setelah mendapat I

persetujuan Raja-raja Melayu. \

I

Sumber. Nik Anuar Nik Mahmud, 2011. BiograJi Tun Abdul Razak Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia. )

I
(a) Berikan nama ahli yang menganggotai Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan Tanah
Melayu.
(b) Nyatakan peranan suruhanjaya ini.
I
(c) Pada pendapat anda, mengapakah suruhanjaya ini menerima banyak memorandum I
daripada pelbagai pihak? I
i
I

I
-5. Gambar menunjukkan peristirva yang berlaku di Padang Banda Hilir, Mclaka

1
I
tY'"'--
'*' i
i
i
*?s* {f,r '
I

/
'H I
*s :
--a!-e4.
"..*"cEffi&, \
Lrong Yew Koh berucap. Tunku AMul Rahman berucap. \
1
Sumber'. Malaysia. Jabatan Muzium Malaysia, 2003. Sumber: Malaysia. Jabatan Warisan Negara, 2007. Merdeka I
Di Atas Runtuhon Kota Melaka Kita Dirikem Negara Obor Satu Perjuangan. Kuala Lumpur: Jabatan Warisan 1
I

Bnru.K:uala Lumpur: Jabatan Muzium Malaysia. Negara.

2 (a) I
>t
t<l
t..l
Ceritakan apa yang anda lihat daripada kedua-dua gambar tersebut.
I
(b) Mengapakah pengumuman tarikh kemerdekaan penting kepada rakyat di negara kita? i
(c) Terangkan nilai yang boleh diteladani daripada tokoh dan peristiwa di padang Banda \
Hilir, Melaka. I

'f
I

gA
KPM
 Cakna dan Cerminan

Nilai, Patriotisme dan Iktibar

a Permuafakatan pemimpin dalam usaha menjayakan misi negara demi kesejahteraan rakyat
dan negara.
a Kesungguhan pemimpin dan rakyat daripada pelbagai kaum bertolak ansur untuk
membentuk masa depan negara yang gemilang.
a Kita hendaklah meneladani sikap pemimpin yang berusaha untuk merangka masa depan
negara dengan mengambil kira setiap aspek tuntutan rakyat agar negara kekal aman
dan makmur.

Diri dan Keluarga

Sewajarnya, kita meneruskan sikap bertolak ansur dan saling menghormati serta menyayangi antara
satu sama lain agar negara kekal sejahtera.

Negara
Tanggungjawab menggemilangkan negara yang telah dicorakkan oleh pemimpin dahulu dan masa
ini terletak pada bahu setiap warganegara Malaysia.

*
,1

.M,'

c)
t @
I

@ *

11.

:t&e b

Ahli Kabinet Persekutuan Tanah Melayu 1957 yang bekerjasama untuk menggemilangkan negara kita.
Sumber: Malaysia. Jabatan Warisan Negara,2007. Merdeka Obor Satu Perjuangan. Kuala Lumpur: Jabatan Warisan Negara.

BA KPM
 w 1€ w"m * f,''.* ,i7

&
qk "rt
'& && *ow * *
q,

*
&
.y..,u a:,,
n
*&
UGn
" #. ttfr
1,W
*:eW
&
w
* tW v,
J ,"3
*..
*
{
*
&
g tt *t

w
lC
t.ry
t
'?$"t *
uS.r
ry
1tl
q *t
G
I
v *
% w
{
"w
r {g &.

r b
w
D
o ro , .
.- ,',1,

,w
I

$igtepsEs
H
wtSA
D
M ffi ?;

Merdeka yang ditakrifkan sebagai kebebasan dan usaha mendaulatkan nusa dan bangsa telah
diperjuangkan oleh pelbagai pihak. Tarikh 31 Ogos 1957 menjadi detik bersejarah bagi negara
kita. Rakyat berjuang untuk membebaskan negara daripada cengkaman kuasa asing. Bagi
memastikan detik bersejarah pemasyhuran kemerdekaan ini diingati, pelbagai persediaan telah
dibuat. Selain itu, kemerdekaan meninggalkan kesan yang penting untuk dihayati oleh generasi
kini. Kita perlu menghayati pengorbanan, mempertahankan perpaduan dan nilai kesetiaan
dengan tidak berbelah bahagi supaya negara kekal berdaulat. W"
F 'k
YT%'W. *"*.&t;#
Tunku Abdul Rahman Stadium Merdeka
mengumumkan sambutan siap dibina.
Hari Merdeka
melalui Radio Malaya.

8 JUIAI 1957

*
'"t,
{$i
&
. ,!eQ

- WA
KPM
1Sl
rfr- *. -
q
[$$ 1& *'$
d*
td
*'
.N#
lntl Pati Pembelajaran
3
l. Pengertian kemerdekaan.
2. Persediaan menyambut pemasyhuran kemerdekaan negara
3
3. Detik pemasyhuran kemerdekaan negara.
iq. 4. Kesan kemerdekaan terhadap negara kita.
s s' 5. Prinsip kedaulatan Persekutuan Tanah Melayu.

Ye dan Nilai Sivik

1. Kepentingan jati diri dalam pengisian kemerdekaan negara

2. Kebanggaan terhadap keunikan kemerdekaan negara kita.
i'
3. Kepentingan mengekalkan kedaulatan negara.
4. Kepentingan bersyukur dengan nikmat kemerdekaan.

KPS
Kemahiran Pemikiran Sejarah
'-,"=&

1. Memahami kronologi detik pemasyhuran kemerdekaan.

2. Meneroka bukti kesan kemerclekaan terhadap negara.
3. Membuat imaginasi persediaan menyambut kemerdekaan
4. Membuat interpretasi pengertian kemerdekaan.
5. Membuat rasionalisasi tentang perlunya mempertahankan
kedaulatan negara kita.

3e'

l2:00 tengah malam . Perisytiharan Kemerdekaan

Pemasyhuran Kemerdekaan
.
di Padang Kelab Selangor.
$
di Stadiurn Merdeka. *I5,
Istiadat Mengangkat Sumpah
DYMM Yang di-Pertuan Agong.
Perdana Menteri dan Jemaah Menteri

1 31 1057
s

,A
KPM
I
 m) Pen gertia n Kemerdekaa n
Kemerdekaan negara pada 31 Ogos 1957 bersamaan dengan 5 Sdfar 1377 Hljrah merupakan
peristiwa yang penuh pengertian bagi negara kita. Merdeka membawa erti bebas daripada sebarang
cengkaman kuasa asing. Merdeka juga bererti bebas menentukan pemerintahan dan hala tuju
negara. Kemerdekaan yang diperjuangkan merupakan rentetan perjuangan yang panjang. Banyak
takrif merdeka yang boleh diteliti dan diambil iktibar supaya generasi kini dan akan datang terus
menjiwai dan mempertahankan kemerdekaan.
Takrif kemerdekaan menurut Kamus Dewan ialah bebas daripada penjajahan, kurungan
atau naungan. Negara yang merdeka juga bermakna negara yang berdaulat, iaitu mempunyai
kuasa tertinggi. Beberapa tokoh telah memberikan takrif kemerdekaan, antaranya termasuklah
t
Sayyid Jamal al-Din al-Afghani, Rashid Rida, Mahatma Gandhi, Nelson Mandela, Soekarno,
Tunku Abdul Rahman, Tun Temenggong Jugah analr Barieng, Tun Fuad Stephens dan
Mohamad. i
Tun Dr. Mahathir
Menurut Sayyid Jarnal al-Din al-Af_chani. perjuangan bagi rnenghadapi penjajah hendaklah
clisertai sentangat kebangsaan (jinsiyl,ah) dzrn cinta akan tanah air yang merdeka (rvataniyyah).
Beliau yakin" rakyat perlu mcmbebaskan diri daripada pencerobohan pihak luar dengan bersatu
padr"r bagi mempertahankan maruah diri. ban-rsa, agama dan negara.
Srrntlryr: Aznran l\'ld Ziin dtn Mahl,ucldin Abu Bakar. "Pemikiran PoJitik Sayl,icl Jamal al-Din al-At-qhani N,lengenai
Kr)n\r'l) Pr'nlbinaan Peraclaban Llntmah & Rcsprorrs N,lasyarakat Terhadapnl'a" tlln. MALIM: Jurnul pettqujitut Linutnt
'lL'rt
A:irt qqLt r tt .8. l(X)7 .

Menurut Rashid Rida. kedaulatan dan kekuatan scsebr-rah ne-gara adalah untuk
membebaskan diri daripada penjajah Barat. Baginya. kedaulatan sesebuah
negara adalah densan rnenghidupkan sistem khalifah dan menghapuskan
ikatan perkauman.
Suntlrcr: Siti NLrrul Izza Hashint dan Ernty Azziaty Rozali, "The Struggle of Rashicl Rida in
Pan-lslarrisnr Movenrcnt ' (lllm. ltiertotiottttl Journal of We.st Asicut Stutlits: Jurnal Antutrubungxt
Ka.jiun Asitt Ba ut . 5 I I ). l0 l i.

M ahatrna Gandhi men-gatakan bah ari'a kemerclekaan

perlu mcrangkumi politik. ekonomi dan moral.
Setiap ncgara berhak rnenguruskan sendiri negaranya.
Sayyid Jarnal al-Din al-Atghani rvalaupun sukar supa1.,a setiap komuniti hidr.rp
dan Rashicl Rirla nrerupakan clalarn harmoni.
tokoh gerlrkirn Prrrr-l:llrrrri:nre Sttttbcr: Tlte lrlittd ttl ,\lulatnru Cdtullti.l969 dlm. l.rtrps:,1,,rr1u.
cli Mesir. gandhiheritageportal.or-r. Dicapai pada 2 Ogos 2019.

Mahatma Cltrldh i. tokoh pejuang

I
-
F kemcrtlckrun lrrtlirr. Bcliiru .ju-ea
mempcrjuantkurr pembebasan Nelson Mandela berpendapat bahar,va kebebasan bukan
rakyat India daripacla belenggu hanya satu pefiempuran untuk rnelawan satu kumpulan
kemiskinan dan penindasan kasta. atau warna kulit, tetapi satu pertempurarr terhadap
Nelson Rolihlahla Mandela ialah sebuah sistem yang menindas. Kebebasan boleh
tokoh pejuang kemanusiaan yang dicapai melalui politik, bebas daripada perhambaan.
kemiskinan dan penderitaan. Seluruh rakyat perlulah
membcbaskan rakyat Afrika
bersatu dalam satu negara menuju masa depan.
daripacla pninda-san clasar iqrtuteid
Surnlter: Nelson Manclela. 1994. Long Walk ro Frtt,tlont.
cli Afrika Sclatan. Diterjemahkan oleh Alina Abdullah. Selangor: IBDE Ilham Sdn. Bhd.

,A
KPM
 Menurut Soekarno, Presiden Indonesia. kemerdekaan bererti bebas selama-lamanya.
Kebebasan ini merangkumi kebebasan untuk berfikir, bertindak claripada politik
penindasan dan rejim autokratik. Pandirlah sesuatu bangsa pen.jrqah .iika berfikir
bangsa yang dijajah itu akan terus cliclominasi oleh mereka. Rakyat yang dijajah akan
menganggap hilangnya dominasi asing sebagai satu pembebasan. Kemerdekaan akan
membentuk masyarakat baharu yang demokratik tanpa kelas dan kasta.
Sunber: Cindy Adams, 2007. Bung Karno Penyambung Lidah Rakyat Indonesia. Jakartil: Yayasart Bung Kat'no.
https://rvwrv.docdroitl.net/lZxF4sr/bung-kat-no-penyar.nbung-lidah-rakyat.pdf. Dicirpai pada 2tt Ogos 2019.
{tt! \

Mcnunrt Tunku Abdul Rahrnan, Perdana Menteri Malaysia yan-s peltama. kemerdekaan
ibarat tempat perhentian dalam perjalanan yang jauh bagi n.relvujudkan sebuah negara
baharu yang berdaulat. Rakyat perlu berkhidmat untuk negara yang baharu. berusaha
dengan tenaga dan fikiran bagi mencipta satu bangsa baharu dengan cita-cita keadilan
dan kebebasan.
Swnber: Ibrahim Mahmood, l98l . SejanLh Perjuangut Btmgsa Meluru- Kuala Lurr.rpur: Pustaka Antara.

Menurut Tun Temenggong Jugah anak Barieng. pernin.rpin Parti PESAKA, melalui
kemerdekaan, keselamatan negeri akan lebih terjamin dan merladi lebih kuat. Penduduk
"S$ ,s: peribumi Sara,uvak sanggup berkorban demi merr.rpefiahankan negara. Di samping itu.
dengan kemerdekaan ini kita dapat mengatasi ancaman komunis.
$ Surnber'. Vinson H. Sutlive Jr.. 1992. Turt Jug,ult o.f' Sarutuk Cttloniolistn util lltutt R.,.\ltt)nse. Kuala [,umpur:
Faiar Bakti Sdn. Bhd.

{.
*
Menurut Tun Fuacl Stephens. Ketua Menteri Sabah yang pertama, rnelalui kerrrerdekaan.
keselamatan sosial Borneo Utara dan penduduk peribumi serta generasi selepasnya akan
lebih terjamin. Usaha pembangunan yang pesat berlaku di Persekutuan Tanah Melayr-r
mampu menaikkan semangat baharu masyarakat.
Sumber: P.J. Granville-Edge, 1999. Tlte Sabuhun: The Life urul Deullt ttf 'hn F-utul Srtpherts. Kuala Lumpur:
Caxton Printing Sdn. Bhd.
:{s
{,:.
I

s\
:[-\ k Menurut Tun Dr. Mahathir Mohamad. Perdana Menteri Malaysia. r.nerdeka bukan
"# sekadar bebas daripada cengkaman kuasa dan rr.rinda penjajah. Merdeka juga

ffi bermaksud menghayati semangat jiwa rnerdeka dengan menyayangi negara sepenuh
hati dan sanggup berkorban untuk negara ini dengan apa-apa cara sekalipun.
SLrntber: Teks Ucapan Hari Merdeka 2018 d1m. \\'ww.pnlo.gov.rly. Dicapai pada l3 Julai 2019.

J
o
Kemerdekaan memberikan hak untuk rakyat menentukan sendiri bentuk darr hala tuju negara tanpa
pengaruh kuasa luar. Penghayatan terhadap erti merdeka menuntLlt rakyat mengenali sejarah negara.
Hal ini penting bagi kita untuk mengukuhkan jati diri terutama bagi mengisi kemerdekaan ini.

,A
KPM
 10.2 Persediaan Menyamhut Pemasyhuran Kemerdekaan ilegara
Kemerdekaan sememangnya dinantikan oleh seluruh rakyat di negara kita. Bagi memastikan
detik ini bermakna kepada negara dan rakyat, maka beberapa persediaan diatur pada peringkat
Persekutuan dan negeri. Persediaan ini dibuat melalui penubuhanjawatankuasa persediaan fizikal
dan sambutan. Turut diatur ialah upacara sambutan kemerdekaan di setiap negeri. Namun begitu,
tumpuan upacara adalah di Padang Kelab Selangor dan Stadium Merdeka. Pada 8 Julai 1957,
Tunku Abdul Rahman selaku Ketua Menteri Persekutuan Tanah Melayu telah berucap dalam Radio
Malaya menyem seluruh rakyat meraikan Hari Kemerdekaan dengan meriah supaya kekal dalam
sejarah negara. Pada 3 Ogos 1957, jamT:33 pagi, Dato'Abdul Razak Hussein memaklumkan
rakyat menerusi Radio Malaya tentang atur cara sambutan kemerdekaan terutama pada tarikh
31 Ogos 19-57

Jawatankuasa Persediaan Fizikal

Sebagai sebuah negara yang akan memperoleh
kemerdekaan. penonjolan identiti negara perlu
diberikan perhatian oleh jawatankuasa ini.
Prasarana fizikal yan-s disediakan antaranya
termasuklah pembinaan sebuah stadium untuk batu asas Merdeka dan upacara
perasmian pada 30 Ogos 1957.
meraikan ke merdekaan dan istana untuk
.\rnther: Arkib Negara Malaysia.
Yang di-Pertuan Agong.

Tunku Abdul Rahman mencadangkan sebuah lagu rasmi kebangsaan dicipta bagi diperdengarkan
semasa upacara Perisytiharan Kemerdekaan pada 3l O-eos l9-57. Sebuah Jar.vatankuasa Pemilihan
Lagu Kebangsaan dibentuk dengan dipengerusikan oleh Tunku Abdul Rahman
dan dibantu oleh Yaacob Abdul Latiff (Pengarah Jabatan Penerangan).
Lagt Negaruku dicipta sebagai lagu kebangsaan negara. Lagu ini berasal
daripada lagu Terang Bulan, lagu negeri Perak yang liriknya ditulis oleh
Saiful Bahari.
Di samping itu. penggunaan bendera Persekutuan
Tanah Melayu yang telah sedia ada akan dijadikan
bendera kebangsaan. Reka bentuk bendera dicipta
oleh Mohamed Hamzah, kakitangan Jabatan Kerja
Raya Negeri Johor. Bendera Persekutuan mula
"-,0*
B? aE e ar dikibarkan dengan rasminya pada 26 Mei 1950
di Istana Sultan Selansor.

r
F
d
Lambang Negara

o L
Penggunaan Jata Ne-eara
diperkenankun olch Raju-raja
Melayu pada 30 Mei 1957.
Stadium Merdeka yang direka bentuk oleh
Kementerian Pertanian pula men i njau
S. E. Jervkes mengambil masa selama enanr
bulan untuk disiapkan dan mernpunyai
22r1bu tempat duduk ser"ta 3000 daripadanya
pendapat rakyat untuk menentukan
bunga yang sesuai sebagai bunga
-?
tempat duduk berbumbung. Stadium ini kebangsaan. Bunga raya dipilih *
menelan belanja 2.5 juta ringgit. Stadium ini oleh Tunku Abdul Rahman sebasai
siap dibina pada 21 Ogos 1957. bunga kebangsaan.

@A
KPM
 Jawatankuasa Sambutan
Jawatankuasa ini berperanan untuk memeriahkan sambutan pada
peringkat ibu kota dan negeri. Bangunan di sekitar bandar' jalan
raya dan Padang Kelab Selangor dihiasi lampu. Sebanyak 75 ribu
bendera Persekutuan Tanah Melayu turut ditempah khas clari kilang
kain di Jepun dan dibawa dengan kapal laut.

$rr*tT.I I" {firrl-}Io-t"rtf-

f:.1'f$'xrffift ,rCIss

t'
I

l:

4S'!"*

Pakaian seragam ntenteri yang akan digunakan Pintu-pintu gerbang dibina dan cliliiasi dengan sinararr
pada hari merdcka - Malq, Mail,30 Jutai 1957. Iarnpu 5 ang heru arna-wrrni.

Sumber: Samsiah Muhamad (ed.).1007. Citru Merdeka 1L)57 2007. Kuala Lttmput:Arkib Negala Malaysia dan Utusan Pubiication
& Distributors Sdn. Bhd.

Menteri dan pegarvai tinggi kerajaan disediakan

pakaian khas ilham Tunku Abdul Rahman scndiri.
Se.jenis pakaian clari negeri Kedah, iaitu "baju
muskat" diubah suai lengkap dengan seluar satin
dffi i:Hx?xr,t:i:;-o**

hitam dan bersongket. bersarnping dan tengkolok

t yang dircka untuk menteri.

Kerajaan menganjurkan kursus khas berkaitan
dengan protokol yang diikuti oleh sebanyak
300 orang pegawai kerajaan selama tiga hari.
Mereka bertindak sebagai pegawai penerangan
dan pegarvai pengiring tetamu serta pegarvai
jemputan luar negara.
Selain itu, semua pegawai dan kakitangarr
kerajaan diberikan gaji seminggu lebih arval untuk
membcrikan peluang menyambut kemerdekaan.
Sambutan kemerdekaan dinantikan oleh rakyat
sehinggakan semua tiket Keretapi Tanah Melayu
di pantai tirnur habis ditempah. Begitu juga
dengan tiket bas. Semua pihak pada perin-qkat
pusat mahupun negeri memberikan kerjasan-ra
clan bersatu hati untuk menjayakan hari merdeka.
Bagi memastikan sarnbutar.r kemerdekaan negara
berjalan dengan lancarnya, beberapa jarvatankuasa
dirvujudkan seperti yang berikut:
. Jawatankuasa Pusat Perayaan Merdeka
dipengerusikan oleh Tunku Abdul Rahman.
. Jawatankuasa Kerja Pusat Merdeka diketuai
oleh Dato' Abdul Razak Hussein.
. Jarvatankuasa Perayaan Ibu Kota Persekutuan
pula dipengerusikan oleh H.S. Lee.
. Jawatankuasa Derma Perayaan Kemerdekaan
ditubuhkan bagi rnengutip denna membantu
perbelanjaan sambutan merdeka.
Dengan menggunakan pelbagai sumber,
bandingkan rnaksud bendera Persekutttan
Tanah Melayu 1957 dengan Jalur Gernilang.

WA KPM
 'f
i

os Detik Pemasyhuran Bendera Union

B e ndera
Pefsekutuan
Kemerdekaan illegnra Jack diturunkan. Tanah Melayu
dinaikkan.
Upacara sambutan pemasyhuran kemerdekaan
negara merupakan detik bersejarah yang dinantikan
setelah melalui perjalanan yang panjang menuju
kemerdekaan. Permulaan sambutan diraikan pada
malam 30 Ogos 1957 di Padang Kelab Selangor.
Menjelang tengah malam 30 Ogos 1957 , jalan
sekitar bandar Kuala Lumpur dipenuhi kenderaan. ;
Jalan sesak dengan kereta, bas, beca, basikal serta
pejalan kaki menuju ke Padang Kelab Selangor.
Suasana malam penuh meriah diterangi lampu
hiasan dan kedai dibuka sehingga larut malam.

lfx.l- rt
I
Perikatan dari
Semua lampu di padang dan
di sekelilingnya dipadamkan * ft
hitam diketuai sehingga seluruh karvasan
$

x
menjadi gelap gelita.

t.{
t!
t
ratt

17 :'

10:00 malam ir
6
0:30 malam 11:58 malam 12:00 tengah malam I
Sebanyak 300 orang pemuda membentuk Lampu dipasang semula apabila jam besar berbunyi
perbarisan kehormat mengambil tempat menarrdakan detik 12:00 tengah malam dan diikuti
di tengah padang menghadap Jalan Raja dengan laungan "Merdeka" oleh orang ramai.
(menara jam). Perbarisan ini diketuai Kemudian. Tunku Abdul Rahman dibawa ke hadapan
oleh Ismail Bontak. pentas menghadap ketiga-tiga tiang bendera.
Seterusnya, bendera Union Jack mula diturunkan
oleh Tahir Abdul Majid dengan diirin-ei lagu Gctd Save
The Queen yang dirnainkan sebagai tanda berakhirnya
pentadbiran British di Tanah Melayu. Bendera Union
Jack diturunkan dan disambut dengan tepukan dan
Iaungan "Merdeka".
g Bendera Persekutuan Tanah Melayu kemudian
F
-r t
dinaikkan dengan diiringi lago NegarakLt yang
diperdengarkan buar kali pertama kepada umum pada
r rtl malam bersejarah itu. Sorakan "Merdeka" dilaungkan
sebanyak tujuh kali. Tunku Abdul Rahman memberikan
tabik hormat semasa bendera Persekutuan Tanah
Memorial TunkU Abdul Rahman dibina untuk Melayu dinaikkan.
mempamerkgn pelbagai bahan berkaitan dengan. Tunku
Abdul Rahman.
Sumber: Pusat Makiumat Utusan dan Unit Foto Utusan

#m
Melayu (M) Bhd.
?:*i""?'#'[iharan
,A
KPM
 I*

Tunku Abdul Rahman Majlis diakhiri dengan bacaan doa selamat

nT enytrmpaikarl ucapan oleh Tuan Haji Massood Hayati. ;
dcn-ean penuh semangat. !
t

re E 12=25 E@ T

Tunku Abdul Rahmart rneuerima tabik hormat dan

memeriksa perbarisan pern,akilan negeri. Beliau
kemudiannya rnengambil tempat di atas pentas.
Pasukan Pemuda Perikatan seramai 24 orang
yang diketuai oleh Abdui Majid Othman tampil
membawa dulang berisi rantai emas yang tergantung
padanya sebutir Pingat Emas. Pingat ini berukir peta
Semenaniung Tanah Melayu sefta gambar Tunku
Abdul Rahman di dalam peta itu. Di tepi bulatan peta,
ditulis perkataan "Bapa Kernerdekaan Tanah Air", Cencleranrata 1,-ang dibcrikan olch negara lttardan ttcgara
gelaran yang diberikan kepada Tunku Abdul Rahman. Kornanlcl kepada Yang cli Pertuan Agong berserrpenr
dt-ngar kc-nrerdekaan ncgat'a pacla tahun 1957.
Rantai emas clikalungkan oleh Sardon Jubir ke leher
Strntbtr'. Sanrsiah Mtrhanrad (ed.). 2(X)7. Citru Menlekr 1957
Tunku Abdul Rahrran diikuti dengarr laungan "Bapa 2(/1)2. KLrala I-rrnrpur: Arkib Negara Malaysia dan Utttsatr
Kernerdekaan Tanah Air" sebanyak tiga kali. Publie ation & Distributors Sdn. Bhd. rl
j

i{:,.ir;+,r'r
'P-,,

Gelaran Bapa Kemerdekaan Tanah Air yang

diberikiin kepada Tunku Abdul Rahman merupakan
satu tir.rdakan yang tepat. Ulaskan pernyataan ini.

,A
KPM
\
 Peristiwa Bersejarah di Stadium Merdeka
Pada pagi 31 Ogos l95l , di Stadium Merdeka, Kuala Lumpur, upacara sambutan kemerclckaan
diadakan dengan gernilang. Perarakan barisan pasukan tentera dzrn orang ramai dian-egarkan
ber.jurnlah 20 ribu orang mentbanjiri staclium. Mereka datang sear.val pukul 6:00 pagi. WalaupLrn
hujan turun pacla ar,valnya, mereka tidak berganjak menantikan saat yang menggembirakan. Di atas
pentas, kelihatan Raja-rajzr Melayu dan wakil Queen Elizabeth II, iaitu Duke of Gloucester serta
beberapa pegawai ting_ei British dipayungi oleh bidLranda.

'I'unku Abdul Rahman tiba di pekarangan

stadium clan disusuli dengan ketibaan ':

Raja-raja Melayu, Yang di-Pertuan Agong t

5
dan Permaisuri sefta Duke dan Duchess i
of Gloucester. Kederigaran bunyi nafiri .:
$

pada setiap kali pernbesar negara tiba. l

Duke of Gloucester yang mewakili !
it
{
kerajaan British telah memberikan ucapan
dan menyerahkan Surat Perlernbagaan Tunku Abdul Rahman membaca Pemasyhuran
Serahan Kuasa kepada Turrku Abdul Rahman. Kemerdekaan bagi mengisytiharkan bahalva persekutuan
Kemudian nafiri dirnainkan. Tanah Melayu mencapai kemcrdekaan clan kedaulatan.

8:15 pagi

Dengan tan-qan di udara. Tunku Abdul Rahman melaungkan ..MERDEKA" sebanyak tujuh kali dengan
gemanya dan disahut oleh para hadirin yang terdiri daripada pelbagai bangsa.
Kemuclian. disusuli dengan laungan azan oleh Ustaz Hassan Azhari yang sayup kedengaran
E
menandakan rasa kes\,nkuran terhadap kemerdekaan negara kita.
Majlis cliteruskan clengan n.renaikkan benclera persekutuan Tanah Melayu sarnbil diiringi
{ffi,,*, t

lagu kebangsaan. iaitu Negaraku. Sebanyak l0l das ternbakan dilepaskan menandakan
Persekntuan Tanah Melayu menjadi sebuah negara yang rnerdeka dan berdaulat. viiS
!fu Ir
,'d
{i
t
I
I
t
'!
li*"\.+
l.l a.r l,$4,,
i rlb

.i'
.

w$.qQ.
_-"1
ffisIl
i..; -
8'*f '

g
:"I
't
F *
'i"
ta
\t' t
T

TLrnkLr Abclui Rahmarr dr.r.rg:ur

pakaian khas bersenrpena dengan
sarn butar.t kerneldc:kaan.
'- o.""'1'
.iorber: Sarnsiah Muhzunad (ed.). 2007.
C in'u Me nl e kt I 9 57-2007. Ktala Lumpur:
Arkib Negara Malaysia dan Urusan
Publication & Distributors Sdr. Bhd,

-wA
KP]\{
 tt
t:^*

b,

*$,
EIiHEI

Istiadat Mengangkat Sunrpalr
Yang di-Pertuan Agong yang
cliadakan cli Balairong Scri. Istana
Negara. Upacara inikemuclian,
disusuli dengutt pelantikarr .iitrr atrn
Perdana Menteri . Ahli Jentaah
Menteri. Hakim Besar serta
Gabenor Pulau Pinang dan Melaka.
Majlis jamuan cli Residensi
cliadakan bagi n.rengucapkan
sclamat jalan kepada bekas
Pe sr.rruhjaya Tin_e-si British.
Sir Donald MacG il livray.
fi"ffi
Sambutan kemerdekaan
di luar negara.
Sir Donald MacGillivray dan isteri
berlepas dari Lapangan Terbang
Kuala Lumpur ke England. Beliau
diberikan penghormatan dengan
permaidani merah dan barisan
kehormat oleh Batalion Keempat
Askar Melayu.

11:00 pagi 1:30 tengah hari 5:25 petang

Densan melalui scjarah pcrjuangan yan-q panjang dan berliku, negara kita akhirnva rnencapai kemerdekaan.
Kernerclekaan yans sebelLrrn ini diperjuangkan den-9an pelbagai cara, akhirnya dipeloleh mclalui rundingan.
Oleh sebab itu. kita haruslah rncnghnrgai perjuangan yang dilakukan secal'a muathkat tanpa pefiumpahall
darah. Tokoh nasionalis lang tcldiri claripada pelba-uai latar belakang perlu disanjung dan dihar-uai. Hal ini
demikian kerana tanpa jasa r.nereka. kita tidak dapat merasai kemakmuran dan kesejahteraan pada hari ini .

i""',1i3,"
* ,l Membuat lnterpretasi
-;'o

Interpretas ikan kedua-dua -eambar yan g berikut:

i.Apakah maksud genggaman tangan pada Gambar 1?
ii. Mengapakah Tunku membuka genggaman tangan pada
Gambar 2?

Pcntas terapung berbentuk kcrang dibina

diLake Garcle.n. Kuala l,unrpur. belsenrpena
dengan sambutan kemerdekaan negara. Antara
artis yang membuat persembahan termasuklah
P. Ramlee dan Saloma.
t7 d

,er#
t" '" ffi e^.:s.
4: J
Bji,{ 'JG*&-
S
,9*
fl-:""
*#
+*
'riid*+ritlf //
.;'
k{+ffi
16r
# --*uru,
rytu$
'::.:sir:_ , *, .. * *
di
Gambar I

Tunku Abtlul Rahman

Banda Hilir. Melaka
Gambar 2
Tunku Abdul Rahrnan
di Staclium Merdeka pada
'Ya$lijw

Setem dan sampul surat kenang-kenangan hari semasa mcngumurnkan sambutan Kcmerdekaan
pertama mcrdcka. talikh kemeldekaan. 3l Ogos 1957.

BAKPM
 ffi: Kesan Kemerdekaan terhadap lrlegara Kita -
Kemerdekaan yang diperoleh memberikan kesan terhadap negara kita terutama pada peringkat awal
kemerdekaan. Perkara ini dapat dilihat melalui penglibatan negara kita di dalam dandi luir negara
sama ada dari sudut politik, ekonomi mahupun sosial.

Politik
Dari aspek politik, kesan kemerdekaan dapat dilihat pada peringkat negara dan juga antarabangsa.
Kesan di dalam negara dapat dilihat melalui amalan sistem Raja Berperlembagaan dan Demokrasi
Berparlimen. Di samping itu, sistem perundangan dan pentadbiran tempatan menjadi lebih berkesan
apabila negara mencapai kemerdekaan.

T Pengamalan Sistem Raja Berperlembagaan

Setelah merdeka. ne-qara kita mer.rgamalkan konsep Raja Berperlembagaan. yang di-pertuan Agong menjadi
ketua utama negara dengan bidang kuasa tel-tentu.

T Demokrasi Berparlimen
Dalam amalan sistem Demokrasi Berparlimen, rakyat mempunyai kuasa memilih kerajaan dan pemerintah
melalui pilihan raya. Pelaksanaan pilihan raya memberi rakyat hak bersuara dan memilih rvakil untuk
menentukan hala tuju masa depan dan kesejahteraan negara.
\

Hasil kemerdekaan yang dicapai mernbolehkan parlimen berkuasa menggubal undang_undang pada
peringkat Persekutuan. Pada peringkat negeri pula, Dervan Undangan Negeri berkuasa menggubal
undang-undang. Hal ini menjadikan undang-undang lebih berkesan dan mampu rnemakmurkan negara.

L Pentadbiran Negara
Tunku Abdui Rahman dilantik rnenjadi Perdana Menteri persekutuan Tanah Melavu \,an-s pertama. Beiiau
mengekalkan ahli kabinet yang ada dan membuat perubahan dengan melantik Dato'Abdul Razak Hussein
sebagai Timbalan Perdana Menteri. Buat kali pertama dalam sejarah persekutuan Tanah Melayu melnpunl,ai
seorang Menteri Luar sebagai tanda kebebasan negara menjalankan dasar luar negara. Jawatan ini clisanclan-e
oleh Tunku Abdul Rahman.

Cabaran Kerajaan Persekutuan

Cabaran kerajaan Persekutuan adalah untuk menggantikan pegawai Eropah dengan rakr,at tempatan.
khususnya dalam bidang profesional, pendidikan tinggi. keselamatan dan pertahanan. Tunku Abdul Rahman
dan Dato' Abdul Razak Hussein memberikan komitmen yang tinggi bagi melaksanakan penegantian ini
T secara berperingkat dengan melantik rakyat tempatan dalam pelbagai bidang.

lFl.t"6
{31
{.x
iilik**
o"
F ry-f rk uI
.rr}

Majlis Penabalan Yang di-Perhran Agong Istana Negara kini clijactikan Nluzium Diraja. Bangunan Parlimen.
yang pertama pada 2 September 1957.
Sumber: Pusat Maklumat
Sumber'. Malaysia. Arkib Negara Malaysia,
2006. Arkib Warisan Eksklusy'. Kuala F+EiE IPIM
Utusan dan Unit Foto Utusan

Lumpur: Utusan Publications & Distributors

i+'*flii'!t Melayu (M) Bhd.
Muziun.r Diraja.

g Hfi##i
Sdn. Bhd.

KPM
 Peringkat Antarabangsa
Sebagai negara yang mencapai kemerdekaan, negara kita mula memainkan peranan penting pada
peringkat antarabetngsa melalui Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) dan Komanrvel.

T Dasar Luar
Kerajaan nremberikan perhatian melalui pengukuhan Kementerian Luar. Pada awal tahun 1957.
kumpulan pertama pe.earvai clihantar ke Britain untuk mendapatkan latihan. Antara tokoh yang betperanan
penting dalam usaha menentukan dasar luar negara termasuklah Tan Sri Muhammad Ghazali Shafie dan
Dr. Ismail Abdul Rahman yang pernah dilantik menjadi Menteri Luar. Negara kita juga melrjalinkan hubungan
<lengan negara luar seperti Indonesia, India, Australia, Nerv Zealand, Mesir dan Jepun'
i__l

re
Menganggotai Komanwel
Apabila Persekutuan Tanah Melayu merdeka, negara kita juga diterima untuk menyertai pertubuhan
Komanr.vel. Pertubuhan Komanrvel bermanfaat untuk merapatkan hubungan sosioekonomi dengan negara ahli.
#E Komanwel juga menjadi medan untuk negara kita mempamerkan komitmen terhadap isu yang dihadapi oleh
'ffit negara anggota.

T
ffi Pertahanan Negara
Sebelum merdeka. negara kita dilindungi mclalui pembentukan kerjasama pertahanan Britain. Australia dan
New Zealand. Selepas merdeka, Tunku Abdul Rahman ingin mengekalkan hubungan baik dengan Britain
dan negara Komanrvel. Keadaan negara yang belum mempunyai kekuatan pertahanall menyebabkan negara
mel'nerlukan bantuan Britain ketika itu dengan mcmeterai perjanjian pertahanan yan-e dinamakan Anglo
Malayan Def'ence Agreement (AMDA) pada tahun l9-57.
re&].Iii
ilErell-=:
Penyertaan dalam Blok Sterling
Penyertaan ini bermaksud negara menggunakan Pound Sterling dalam urusan perdagangan antarabangsa.
Kedudukan Persekutuan Tanah Melayu sebagai negara yang berpendapatan tinggi daripada hasil getah dan
bijih timah memperkuat kedudukan mata rvang Pound Sterling. Penyertaan Persekutuan Tanah Melayu yang
mempunyai kedudukan ekonomi yang kukuh dalam Sistem Keutamaan Tarif Komanu'el (Commonwealth
Preferential TarifT System) turut memperkukuh kedudukan ekonomi ahli-ahlinya.

I Diiktiraf Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB)

Negara kita diterima menjadi ahli PBB dalam persidangannya pada 17 September 1957. Negara kita
merupakan anggota PBB yang ke-lJ2. Bendera negara kita dikibarkan dalam satu upacara rasmi di ibu pejabat
PBB di Nerv York pada l5 Oktober 1957. Dengan menyertai PBB. negara kita turut menjunjung prinsip PBB
untuk rnelindurrgi hak asasi manusia.

Misi Pengaman PBB

1
Negara kita turut terlibat dalam misi pasukan pengaman
.74 PBB di Congo. Pemilihan ini menggambarkan kepercayaan
I **r"
I
?
dan pengiktirafan tertinggi PBB kepada sebuah negara
baharu untuk bersama-sama terlibat dalam pengurusan
konflik antarabangsa.

Dr. Ismail Abdul Rahman

J
bersama-sama dengan
o,
Mr. Dag Hammerskjoeld,
Setiausaha Agung PBB
pada 14 Mac 1959.
,@
Konranrvel iaiah pc(ubuhan
'
':l:;it:,/il4:a

Sumber: Malaysia. Arkib Negara sukarela yang dianggotai olch

Malaysia,2006. Arkib Warisan Eksklusif .
Kuaia Lumpur: Utusan Publications & negara merdeka yang pernah
Distributors Sdn. Bhd. dijajah oleh British.

=<A
KPM

1
 I
Ekonomi
Selepas mencapai kemerdekaan, kerajaan melakukan pelbagai usaha untuk membangunkan
ekonomi negara.

Rancangan Malaya Pertama 195G1960

Rancangan ini bertujuan meningkatkan pertumbuhan ekonomi negara den-san tumpuan pada
sektor luar bandar. Selain itu, kerajaan mempelbagaikan keluaran perranian supaya tidak hanya
bergantung pada pengeluaran getah, di samping menambahkan peluang pekerjaan bagi mengurangkan
kadar kemiskinan.

Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan (FELDA)

Badan ini ditubuhkan pada tahun 19-56 untuk memajukan tanah baharu secara besar-besaran bagi pertanian
dan penernpatan semula masyarakat. Keluarga dari kar,vasan luar bandar dipindahkan ke rancangan tanah
FEI-DA untuk menanam getah atau kelapa sawit. Perumahan dan kernudahan asas disediakan untuk peneroka.

Institusi Kewangan Tempatan

Malay National Bank atau Bank Kebangsaan Melayu merupakan bank pertama khusus untuk orang Melayu
yang ditubuhkan di Klang Street, Kuala Lumpur oleh Maarof Zakaria. Bank Negara pula mula beroper.asi pacla
26 Januari 1959, bagi menggalakkan kestabilan kewangan dengan menyecliakan persekitaran yang konclusif
untuk pertumbuhan ekonomi negara kita. Selain itu, terdapat juga Krvong yik Bank yang ditubuhkan pada
1913 di Kuala Lumpur.

Pemtrangunan Luar Bandar

Kementerian Pembangunan Luar Bandar dirvujudkan pada 17 November 1959. hasil penstrukturan
pentadbiran yang bertanggungiawab untuk membangunkan infrastruktur. sosial dan ekonorni luar bandar.
Majlis Pembangunan Luar Bandar pula ditubuhkan pada peringkat negeri <lan daerah bagi merancang dan
menyelaraskan pelaksanaan projek pernbangunan. Kerajaan memberikan keutamaan kepacla penyediaan
kemudahan asas untuk penduduk luar bandar.

Rancangan Buku Merah

Rancangan Buku Merah dilancarkan pada25 Januari 1961. Buku ini mengandungi pro.lek berkaitan clensan
kemudahan asas seperli jalan kampung. jambatan, surau, bekalan air dan bekalan elektrik. pemantauan
dan maklum balas berdasarkan rekod yang terdapat dalam Buku Merah diletakkan di dalarn Bilik Gerakan
Kemajuan Negara pada peringkat daerah, negeri dan pusat.

Walaupun kerajaan berusaha membangunkan

kawasan luar bandar. peruntukan yang tidak
mencukupi menjadi penghalang. Keadaan ini
menyebabkan beberapa program pembangunan
:w*
menghadapi masalah sepcrti pembinaan sekolah, 4
I
c"
F pusat kesihatan serta penyediaan bekalan air dan fl,4
elektrik di kawasan luar bandar.

*--\
Majlis perasmian Bank Negara oleh
Yang di-Pertuan Agong pada tahun I 959.
Sunther'. Jabatan Penerangan Malavsia.

:LA
KPM
 Sosial
Sejak mencapai kemerdekaan, kerajaan memberikan banyak tumpuan dalam pembangunan sosial
seperti pendidikan, kedudukan bahasa Melayu, kesihatan dan kemudahan sosial.

! Pendidikan
Pendidikan merupakan wadah untuk membina sebuah bangsa bagi negara yang bersatu. Kerajaan
mengeluarkan Penyata Rahman Talib bagi mengkaji semula Penyata Jarvatankuasa Pelajaran 1956 yang
lalu. Penyata ini memberikan penekanan kepada bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar di sekolah.

Penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka

Kecludukan bahasa Melayu semakin kukuh apabila Fasal 1 Perkara 152 dalam Perlemba.gaan Persekutuan
Tanah Melayu menetapkan baharva bahasa Melayu hcndaklah dijadikan bahasa kcbangsaan. Dengan itu.
Dervan Bahasa dan Pustaka ditubuhkan pacla 22 Jun 1956 di Johor Bahru. Johor. sebagai sebuah jabatan
di bar.vah Kementerian Pelajaran.

Jabatan Penerangan
Penubuhan jabatan ini bertujuan menyampaikan maklumat tentang peristir.va di dalam dan di luar negara.
Hal ini selaras dengan fungsinya sebagai lidah rasmi kerajaan untuk menerangkan kepada rakyat berkaitan
dengan falsafah, dasar dan wawasan negara terutama menjelang kemerdekaan dan pada tahun-tahun awal
negara merdeka.

Kesihatan
Pusat kesihatan dan hospital ditubuhkan untuk rneningkatkan sosioekonomi penduduk luar bandar. Ketika
mencapai kemerdekaan pada tahun 1957, negara mempunyai sebanyak 65 buah hospitat. Kementeriatl Kesihatan
menrainkan peranan penting dalarn pemulihan isu sosial serta pembangunan masyarakat demi kesejahteraan rakyat.

w Kemudahan Asas
Penyediaan kemudahan asas dan intiastruktur kepada masyarakatjuga diberikan perhatian oleh kerajaan pada
arval kemerdekaan. Kemudahan bekalan elektrik dan air bersih diutamakan demi keselesaan dan kesihatan
penduduk. Kemudahan ini juga untuk membantu usaha rneningkatkan taraf hidup, di samping merapatkan
jurang antara penduduk luar bandar dengan bandar.

Tempoh pengisian arval kemerdekaan

merupakan tempoh penting dalam
sejarah negara. Tempoh ini penting
kerana kerajaan pada masa ini perlu
mempelajari dan mencari pengalaman
yang boleh digunakan untuk membina
sebuah negara yang makrnur. Oleh Y
sebab itu, sebagai warganegara, kita
seharusnya bersyukur dengan nikmat
kemerdekaan yang dicapai pada hari ini. 3

Sebahagian penduduk menghadiri kelas yang dianjurkan

oleh kerajaan untuk membangunkan sektor pendidikan pada
awal kemerdekaan.
Sumber'. Arkib Negara Malaysia.

rR-ifi
KPM
--a-
 lIF Prinsip Kedaulatan Persekutuan Tanah Melayu -
Bagi sebuah negara yang merdeka, kedaulatan merujuk kuasa tertinggi yang menentukan
sesebuah negara bebas daripada kongkongan kuasa luar. Wilayah pengaruh. kerajaan, M'
w
keunggulan undang-undang, lambang dan rakyat merupakan aspek kedaulatan negara kita. ffi'
w,
Kita dapat menentukan sendiri nasib rakyat dan hala tuju negara melalui kemerdekaan. :r"
!t:
'i

I
t

1
I Selepas merdeka, Persekutuan Tanah Melayu memperoleh kedaulatan atau
1,

1 kuasa tertinggi. Kedaulatan ini membolehkan kita membuat keputusan

.\

1
tentang hal yang berhubung dengan pentadbiran dan politik negara.
#

+ Wilayah pengaruh merujuk kawasan yang mempunyai

sempadan untuk membentuk Persekutuan Tanah Melayu.
Dalam Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957,
pembentukan Persekutuan Tanah Melayu terdiri daripada
LAUT CHINA
SELATAN Pedis, Kedah, Perak. Pulau Pinang, Selangor, Negeri Sembilan,
Melaka, Pahang, Johor, Kelantan dan Terengganu. Setiap
negeri berdauiat diketuai oleh sama ada Sultan atau Raja.
Yang di-Pertuan Besar atau Yang Dipertua Negeri.
Pdhang

SELAT MEI.AKA

Negeri dalarn Persekuruan Tanah Mclayu 1957.

Sunbtr: pmr.peneransan.gov.m\'. Dicapai pacla l2 Ogos 2019

Kerajaan merupakan institusi yan g bertanggung arvab

untuk menguruskan dan mentadbir negara. Kerajaan
terbahagi kepada tiga komponen utama, iaitu Badan

o'
F
Perundangan, Badan Eksekutif dan Badan Kehakiman.
Dalam amalan demokrasi, kuasa memerintah dipegang
oleh kerajaan yang dipilih oleh rakyat melalui pilihan
raya. Dalam konteks ini, rakyat bertanggungjawab
memilih wakil mereka melalui pilihan raya.
I
Suasana selnasa persidangan pertama parlimen perscktrtuan Tanah MelavLr cli Deu.,an Tunku
1
i
Abdul
t
Rahnran,Jalan Ampang" Selangor. Bangunan ini kini ilikcnali scbagai Kontplcks pcncran-uan pelanconqan
Malaysia (MATIC).
Sumber: IVlalaysia. Arkib Negara Malaysia ,2O07. Merintis Dettui Dttnrokrtt.il. Kuala Luntpur: .Arkib Negara
I Malavsia.

KPM
 Kedaulatan undang-undang bermaksud kerajaan dan rakyat
keseluruhannya tertakluk di bawah undang-undang. Kedaulatan
undang-undang penting bagi memastikan keamanan negara dapat
dikekalkan demi kesejahteraan negara. Kandungan Perlembagaan
Persekutuan Tanah Melay't 1957 menjadi asas kedaulatan negara
yang merdeka dan memelihara hak rakyat.
Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957.
Sunber: Arkib Negara Malaysia.

WW
i
I Lambang kebangsaan seperti Jata Negara, lagu kebangsaan,
bendera kebangsaan dan bunga kebangsaan merupakan identiti dan
jati diri rakyat. Lambang ini juga menjadi simbol perpaduan. Setiap
elemen pada lambang ini mempunyai pengertian berdasarkan
sosiobudaya dan sejarah negara. Oleh sebab lambang ini mempunyai
nilai kedaulatannya tersendiri dan lambang jati diri negara, kita
Jata Negara 1957.
perlu memberikan penghormatan kepada simbol rasmi negara.
Sumber: Arkib Negara Malaysia

g
s-- ""t"3t6"
E{"&$
E
* Pusingan Robin (Round Robin)
l
&
ketika Pilihan
Raya Majlis Perundangan
Persekutuan 1955 .
%
Sunber: Arkib Negara Malaysia.

Pengiktirafan sebagai rakyat membolehkan kita mendapat hak asasi,

% iaitu hak yang dimiliki oleh seseorang individu di sisi undang-undang
i4
ffi
Murid secara berkumpulan
ffi seperti kebebasan bersuara dan mengeluarkan pendapat. Sebagai bergilir-gilir memberikan
warganegara, kita perlu mematuhi perlembagaan. Rakyat mempunyai respons terhadap perkara
hak dan tanggung,jawab terhadap negara dan negara juga mempunyai hak yang berikLrt secara lisan:
terhadap rakyat. Semua pihak bertanggungjawab untuk menggunakan i. Bezakan rnaksud dan
hak masing-masing dengan bijak bagi mengekalkan keharmonian dan simbol pada J ata
kemakmuran negara. Negara 1957 dan kini.
ii. Apakah kepentingan
Jata Negara'?
Prinsip kedaulatan, iaitu kuasa tertinggi yang diperoleh melalui iii. Bagaimanakah kita
perjuangan yang berliku perlu dikekalkan bagi menjamin menghormati lambang
kemakmuran dan kesejahteraan negara. negara kita?

Kemerdekaan yang diperoleh wajar dipertahankan dengan s',1J3*.

E'. J
sepenuh jiwa dan raga. Kemerdekaan yang berkait rapat , -*hf
dengan kedaulatan menuntut kita memberikan kesetiaan yang
?*
Meneroka Bukti
tidak berbelah bahagi terhadap ibu pertiwi. Semangat jiwa
Buktikan perlernbagaan
merdeka generasi lalu dalam usaha mempertahankan kedaulatan
merupakan undang-undaug
negara perlu diteladani dan disyukuri supaya generasi akan tefiinggi negara.
datang terus menikmati kedaulatan negara yang dicintai ini.

E.DI
KPM
 lmbas Kembali
I

:
I lrfll

Persediaan Menyambut pemasyhuran

Kemerdekaan Negara

2 . Jawatankuasa Persediaan Fizikal

. JawatankuasaSambutan

Detik Pemasyhuran l(emerdekaail Hegara

. Detik l2:00 tengah rnalam
, Peristiwa Bersejarah di Stadium Merdeka

Kesan Kemerdekaan terhadap tfegara Kita

. Politik
. Ekonomi
. Sosial

,o,
w%,
F
Prinsip Kedaulatan Persekutuan Ilanah Melayu
a Kedaulatan
a Wilayah Pengaruh
o Kerajaan
a Kedaulatan Undang-undang
a Lambang Kebangsaan
a Pengiktirafan sebagai Rakyat

tsA
I(PM
 E[ Pembelajaran Abad Ke-21

Aktiviti 1 : Fikir-Pasang-Kongsi (Think-Pair-Share)

Arahan
1. Murid dikehendaki memikirkan maksud topik laporan khas di bawah.
2. Murid dikehendaki menjawab soalan yang diberikan secara individu.
3. Bersama-sama dengan rakan, bincangkan petikan dan soalan yang diberikan.
4. Kongsi maklumat dan pendapat/hasil perbincangan dengan atau kumpulan lain

ARKIB I 03ltl9;?011
Ikat

kemerdekaan negara melalui radio yang di pasang.

WALAUPUN lerpaksa meredah hujan dan berialan kaki
selama satu setengah iam untuk menuiu ke lokasi
pengisytiharan, namun saya tetap berasa puas.
Itulah ungkapan veteran UMNO, Tan Sri Zaleha Ismail
apabila diminta berkongsi pengalarran beliau ketika
meraikan derik pemasyhuran kemerdekaan Persekutuan
Tanah Melayu pada 31 Ogo$ 1957 di Stadium Merdeka.
Ssmasa menunggu acara pengisl'tiharan dimulakan kira-
kira pukul 9:30 pagi membuatkan beliau terasa lap*r dan
dahaga.
?aman dahulu bukan seperti sekarang, mana ada
peniaga di luar stadium. jadi terpaksalah saya rnengikat
perut, kalanya.
Sebaik sahaja Tunku Abdul Rahman Putra nrelaungkan
merdeka sebanyak tuiuh kali, kata f,aleha, hanya
perasann sebak menguasai diri.
kerarta terlalu gelnl-rira darr
menangis seri*p kali
itu,
I(em€riehan dan ke$embiraan m?r*ka yang berada di
stadium turut dirasai kamiyang berkumpul di *buah
padang yang dijadlkan British sebagai pusat sktiviti
mahupun pereyaan sebelurn merdeka, katanya yang
pada ketika itu:edang rnenghabiskan [uti semester.
K.ay Kim hercerita" mereka yang berada di padang turut
melaungkan merdeka apabila mendengar Perdana
Mentori Pe'Ilekutunil Tenah Meiayu yang pertama
berbuat demikian di Dataran Merdeka.
Semasa Tunku Abdnl fi.ahman membuat pe ngumuman
tarikh kemerdekaan ftegara di Melaka pada Februari
1956, i:,cliau bahawa
yang
0rang
0:eh itu, katanya, mereka berlumba-lumba
menyambung ptngaJi:an di univerrld untuk
m*ndapatkan kelayakan dan seterusnya merebut
peluailg Fekeriaan yang lebih baik kelak
(ray Kim yang iuga lepasan iiazah sariana muda
Universiti Malaya berkata, pada masa iru juga beliau
menyedari penggunaan Bahasa Melayu akan meniadi
lebih pentins.
Muiurlah saya mempunyai ramai kawa&kawan Melayu,
maka saya boleh bercakap dengan menggunakan bahasa
itu,

Sebahagian petikan daripada akhbar Utusan Mala1tsia,03 September 2011

(a) Ceritakan peristiwa yang dilalui oleh tokoh dalam petikan di atas.
(b) Apakah perasaan tokoh tersebut ketika menyaksikan peristiwa bersejarah ini?
(c) Andaikan anda berada semasa peristiwa bersejarah tersebut, apakah perasaan anda?
Mengapa?
(d) Bagaimanakah peristiwa di atas dapat dihayati oleh generasi kini?

BAKPM
 Aktiviti 2: Saya Lihat, Saya Fikir, Saya Thnya (I See,I Think,I Wonder)

Arahan:
1 Murid dikehendaki menyenaraikan situasi yang dilihat
2. Fikirkan situasi tersebut.
3. Murid mengemukakan soalan yang berkaitan.
Gambar yang berikut menunjukkan peranan Stadium Merclcka

Sambutan Kemerdekaan 1959 Sukan SoutheastAsian Peninsular (SEAP) 1965

\I
t
tI
Bola sepak kelayakan Olimpik 1980
I

i
Secara berkumpulan, bincangkan soalan yang berikut:
i
I
(a) Ceritakan peristiwa yang anda lihat di dalam gambar di atas
o
F
(b) Bincangkan keistimewaan Stadium Merdeka.
I
I

(c) Stadium Merdeka pernah dirancang untuk dirobohkan bagi memberikan laluan pada
itt::'.9
t r!,.,. r)i pembinaan projek komersial bersepadu. I
I
!;':':*
i. Sebagai generasi yang cinta akan warisan sejarah, mengapakah anda perlu membantah t
usaha tersebut? Berikan alasan anda.
ii. Apakah peranan anda untuk memelihara dan memulihara tempat bersejarah \
di negara kita? I
i
I
I

WA
KPM
I
T
t
 I Pemahaman dan Pemikiran Kritis

1 Kamus Dewan mentakrifkan kemerdekaan sebagai

A. naungan kebebasan
B. bebas daripada penjajah
C. kuasa menentukan hala tuiu
D. bersatu menentang kuasa luar
2

Jata Negara 1957

Apakah kepentingan lambang tersebut?

A. Menunjukkan ketelusan
B. Mempamerkankehebatan
C. Mewujudkan semangat berdikari
D. Melahirkan semangat cinta akan negara
J Mengapakah Bank Negara diwujudkan pada awal kemerdekaan negara kita?
A. Menggalakkan pertumbuhan ekonomi
i

B. Membantu penduduk luar bandar

C. Membuka peluang pekerjaan
D. Menarik pelabur luar
I

4. Apakah tujuan Rancangan Buku Merah?

A. Membuka tanah besar-besaran
B. Menstabilkan kervangan negara
C. Menyediakan peluang pekerjaan
D. Memantau projek pembangunan

BA
KPM
 Pemahaman dan Pemikiran Kritis

J.r,e NEGAX.L KU

5 Lagu Negaraku dipilih sebagai lagu kebangsaan.

Lagu ini berasal daripada lagu Terang Bulan dari
negeri Perak.
(a) Nyatakan mesej yang terdapat dalam lirik
lagu Negaraku.
(b) Apakah kepentingan lagu kebangsaan kepada
sesebuah negara?
(c) Bagaimanakah anda menghayati lirik lagu
Negaraku dalam kehidupan harian?

**'Eh &@5 vlBe .E rb,

Sumber'. Malaysia. Arkib Negara Malaysia, 2006.

6. Soalan yang berikut berdasarkan pctikan di bawah Arkib Warisan Eksklusif. Kuala Lumpur:
Publications & Distributors Sdn. Bhd.
Utusan

Parti-parti politik itu walaupun mempunyai fahaman yang berlainan dengan perikatan, tetapi
mereka bertujuan sama, iaitu memperjuangkan kemerdekaan Tanah Melayu.
(Tunku Abdul Rahman)

(a) Pada pendapat anda, mengapakah Tunku Abdul Rahman memberikan ucapan sedemikian?
(b) Apakah sifat mulia Tunku Abdul Rahman berdasarkan ucapan ini?
(c) Mengapakah semua parti politik perlu meraikan Hari Kemerdekaan negara kita tanpa
mengira ideologi masing-masing?
(d) Bagaimanakah anda boleh memainkan peranan untuk menggerakkan masyarakat
meraikan Hari Kemerdekaan negara?

7 Gambar menunjukkan peristiwa yang berlaku

pada malam 31 Ogos 1957.
(a) Ceritakan detik Perisytiharan Kemerdekaan
pada 3l Ogos 1957.
(b) Apakah yang dapat anda tafsirkan melalui
gambar A dan gambar B?
(c) Bagaimanakah anda dapat menjiwai detik
bersejarah di sebelah?

GambarA Gambar B
Menurunkan bendera Menaikkan bendera
Union Jack. Persekutuan Tanah Melayu.

gA KPM
Nilai, Patriotisme dan Iktibar

a Kita hendaklah menghargai pejuang terdahulu yang berusaha untuk menebus maruah negara
yang dijajah oleh kuasa luar.
o Kemerdekaan negara yang dicapai dengan rundingan tanpa pertumpahan darah
memperlihatkan kebijaksanaan pemimpin negara dalam usaha mencorakkan masa depan
negara dengan harmoni.
a Permuafakatan, toleransi dan sayang-menyayangi antara kaum sejak sekian lama perlu
dipertahankarr agar kedaulatan negara terus berkekalan.

Diri dan keluarga

Bersyukur dengan perjuangan generasi terdahulu yang sanggup berkorban untuk keselesaan dan
kemakmuran generasi kini dan akan datang.

Negara
Tanggungjawab mengekalkan kedaulatan negara merupakan agenda negiua yang perlu ada pada
setiap jiwa warganegara Malaysia.

*,*
':d* $ s" #

I] -iri"s#' -
\
F
i +

"1 q#-
-'*f :)
t ,
;11,.
si
e.:
2

kil t6

4:
Jo'*
d
Anggota keselamatan sentiasa bersiap sedia mempertahankan negara daripada ancaman musuh
Sumber: Pusat Maklumat Utusan dan Unit Foto Utusan Melayu (M) Bhd.
o,
*..
Y.tiI?X&,a

M
KPM