INTERNATIONAL HELLENIC

ASSOCIATION
Ὁμάδα Ἐρεύνης καί Μελέτης τῶν Ὁμηρικῶν
Ἐπῶν
Συντονίστρια: Ἰσμήνη Μαρτίνη
e-mail: ismartin797@gmail.com
Ἀθήνα 01/03/2020

Μελέτη Ὁμήρου / Ὀδύσσεια, 29η Ἑνότητα

Ραψωδία α, στίχοι 394-407

ἀλλ' ἦ τοι βασιλῆες Ἀχαιῶν εἰσὶ καὶ ἄλλοι

ἀλλὰ βεβαίως βασιλεῖς Ἀχαιῶν ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι

πολλοὶ ἐν ἀμφιάλῳ Ἰθάκῃ, νέοι ἠδὲ παλαιοί,

πολλοὶ στὴν περιρρεομένη Ἰθάκη, νέοι καὶ παλαιοί,

τῶν κέν τις τόδ' ἔχῃσιν, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς·

ἐκ τῶν ὁποίων κάποιος θὰ μποροῦσε νὰ τὸ κατέχει, ἀφοῦ πέθανε ὁ θεϊκὸς Ὀδυσσέας,

αὐτὰρ ἐγὼν οἴκοιο ἄναξ ἔσομ' ἡμετέροιο

κι ἔπειτα ἐγὼ στὸν οἶκο ἄρχων θὰ εἶμαι στὸν δικὸ μας

καὶ δμώων, οὕς μοι ληίσσατο δῖος Ὀδυσσεύς.»

καὶ τῶν ὑπηρετῶν, ἐκείνων ποὺ μοῦ ἔφερε ὡς λάφυρα ὁ θεϊκὸς Ὀδυσσέας»

τὸν δ' αὖτ' Εὐρύμαχος, Πολύβου πάϊς, ἀντίον ηὔδα·

σ’ ἐκεῖνον πάλι ὁ Εὐρύμαχος, ὁ υἱὸς τοῦ Πολύβου, ἀπάντησε

«Τηλέμαχ', ἦ τοι ταῦτα θεῶν ἐν γούνασι κεῖται,

« Τηλέμαχε, βέβαια αὐτά ἐναπόκεινται στὴν θέληση τῶν θεῶν,

ὅς τις ἐν ἀμφιάλῳ Ἰθάκῃ βασιλεύσει Ἀχαιῶν·

τὸ ποιός στὴν περιρρεομένη Ἰθάκη θὰ βασιλεύσει ἐκ τῶν Ἀχαιῶν.

κτήματα δ' αὐτὸς ἔχοις καὶ δώμασι σοῖσιν ἀνάσσοις.

καὶ τὴν περιουσία ὁ ἴδιος νὰ κατέχεις καὶ στὰ ἀνάκτορά σου νὰ κυβερνᾶς,

μὴ γὰρ ὅ γ' ἔλθοι ἀνήρ, ὅς τίς σ' ἀέκοντα βίηφι

διότι ἄς μὴν ἔρθει ἐκεῖνος ὁ ἄνδρας ὁ ὁποῖος χωρὶς τὴν θέλησή σου καὶ μὲ τὴν βία

κτήματ' ἀποῤῥαίσει', Ἰθάκης ἔτι ναιεταούσης.

τὴν περιουσία σοῦ ἁρπάξει, τῆς Ἰθάκης ἀκόμη ὑπαρχούσης,

ἀλλ' ἐθέλω σε, φέριστε, περὶ ξείνοιο ἐρέσθαι,

ἀλλὰ θέλω ἐσένα, γενναιότατε, γιὰ τὸν ξένο νὰ ρωτήσω,
ὁππόθεν οὗτος ἀνήρ· ποίης δ' ἐξ εὔχεται εἶναι
ἀπὸ ποῦ εἶναι αὐτὸς ὁ ἄνδρας, καὶ ἀπὸ ποιά καυχᾶται ὅτι εἶναι

γαίης; ποῦ δέ νύ οἱ γενεὴ καὶ πατρὶς ἄρουρα;

γῆ; ποῦ βρίσκεται τώρα ἡ γενιά του καὶ τὰ πατρικά του χώματα;

Λεξιλόγιον

ἀλλ' ἦ τοι βασιλῆες Ἀχαιῶν εἰσὶ καὶ ἄλλοι

Οἱ λέξεις εἶναι γνωστὲς

πολλοὶ ἐν ἀμφιάλῳ Ἰθάκῃ, νέοι ἠδὲ παλαιοί,

Οἱ λέξεις εἶναι γνωστὲς

τῶν κέν τις τόδ' ἔχῃσιν, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς·

θάνε: ἔθανε

Οἱ λέξεις εἶναι γνωστὲς

αὐτὰρ ἐγὼν οἴκοιο ἄναξ ἔσομ' ἡμετέροιο

Οἱ λέξεις εἶναι γνωστὲς

καὶ δμώων, οὕς μοι ληίσσατο δῖος Ὀδυσσεύς.»

δμώων / ἡ δμὼς : ἡ οἰκιακὴ βοηθός, ἡ ὑπηρέτρια ( βλ. 12η ἑνότητα)

ληίσσατο /ληίζομαι: λαμβάνω διά τῆς βίας, λεηλατῶ, ληστεύω, ἁρπάζω λάφυρα, κερδίζω, ἀποκτῶ.
Ἡ Ληίη: ἡ λεία, ὁ ληίδιος: ὁ αἰχμάλωτος, ὁ συλληφθείς ὡς λεία, ἡ ληιάς: ἡ αἰχμάλωτη

τὸν δ' αὖτ' Εὐρύμαχος, Πολύβου πάϊς, ἀντίον ηὔδα·

Οἱ λέξεις εἶναι γνωστὲς

«Τηλέμαχ', ἦ τοι ταῦτα θεῶν ἐν γούνασι κεῖται,

Τυπικὴ φράση (βλ. 21η ἑνότητα)

ὅς τις ἐν ἀμφιάλῳ Ἰθάκῃ βασιλεύσει Ἀχαιῶν·

Οἱ λέξεις εἶναι γνωστὲς

κτήματα δ' αὐτὸς ἔχοις καὶ δώμασι σοῖσιν ἀνάσσοις.

ἀνάσσοις/ἀνάσσω: Κυβερνῶ, ἡγοῦμαι, ἐξουσιάζω, εἶμαι Ἄρχων, εἶμαι Κυρίαρχος, εἶμαι ἰδιοκτήτης
–κύριος. Ὁ Ἄναξ :ὁ Κυβερνήτης, ὁ Ἄρχων, ὁ Κυρίαρχος, ὁ Ἡγεμών. Ἡ Ἄνασσα (τὸ θηλυκό)

μὴ γὰρ ὅ γ' ἔλθοι ἀνήρ, ὅς τίς σ' ἀέκοντα βίηφι

ἀέκοντα /ἄκων: χωρίς τήν θέληση, ἐξαναγκαστικῶς, ἀκουσίως (ἑκών-ἑκοῦσα-ἑκόν: μὲ τὴν θέληση,
ἐκουσίως, προθύμως. Γνωστὴ φράση : «ἑκών ἄκων»

βίηφι (ἐπική δοτική)/ἡ βία-βίη : σωματική-φυσικὴ δύναμη, ἰσχύς. Στὸν Ὅμηρο καὶ ἡ διανοητικὴ
ἱκανότητα (βίη Ἡρακλέους), ἡ βιαία πράξη, ἡ βιαιότητα
βιάζω, βίαιος, βιαιομάχας, βιαστέον, βιαστής, βιάω (βιάζω, καταναγκάζω, καταπιέζω, καταβάλλω,
ἀναγκάζω, ἐπιβάλλω)

κτήματ' ἀποῤῥαίσει', Ἰθάκης ἔτι ναιεταούσης.

ἀποῤῥαίσει/ἀποῤῥαίω : ἀφαιρῶ, ἁρπάζω κάτι ἀπὸ ἄλλον

τῆς ναιεταούσης (ἐπική μετοχή :ἡ ναιετάωσα) /ναιετάω : κατοικῶ, κατοικῶ σὲ τόπο.

Ἐπὶ τόπων : βρίσκομαι, κεῖμαι, ἀπὸ ὅπου, ὑπάρχω

ναίω (1): κατοικῶ, διαμένω, παραχωρῶ τόπο πρὸς κατοίκηση, κάνω κάποιον τόπο κατοικήσιμο,
οἰκοδομῶ, ἐγκαθιστῶ σὲ τόπο. Ναός καί νεώς : ἡ κατοικία τῶν θεῶν, τὸ ἱερό, ὁ νεωκόρος
(ὁ φροντιστής-φύλακας-ἐπιμελητὴς ναοῦ)
τῆς νεώς: γενικὴ ἑνικοῦ τοῦ οὐσιαστικοῦ ναῦς

ναίω (2) - νάω: ἐκτείνομαι πέρα ἀπὸ τὰ ὅρια, εἶμαι πλήρης

Διαφορετικὸ ἀπὸ τὸ ρῆμα νέω:

νέω (1) : πηγαίνω
νέω (2) : κολυμβῶ
νέω (3) : κλώθω, γνέθω
νέω (4) :σωρεύω, στοιβάζω

ἀλλ' ἐθέλω σε, φέριστε, περὶ ξείνοιο ἐρέσθαι,

φέριστος : ποιητικὸς τύπος ποὺ ἀπαντᾶ κυρίως στὴν κλητικὴ ὡς προσφώνηση, ἀλλὰ καὶ ἐνίοτε
στὴν αἰτιατική, ἤ φέρτερος : ὁ γενναιότερος, ὁ καλλίτερος, ὁ ἱεραρχικῶς ἀνώτερος, ὁ ὑπέρτερος.
Φέρτατος : ὁ πιὸ γενναῖος, ὁ πιὸ καλός, ὁ ἄριστος
«κακῶν φέρτατον» — μεταξὺ δύο ἀρνητικῶν καταστάσεων καλλίτερη εἶναι ἡ λιγότερο δυσάρεστη
(Ὁμ. Ἰλ.).

ἐρέσθαι /εἴρομαι/ἔρομαι : ἐρωτῶ, ζητῶ πληροφορίες, ρωτῶ νὰ μάθω ποῦ βρίσκεται κάτι, μαθαίνω
μέσῳ ἐρεύνης, ἐρευνῶ, ἐξετάζω (ἐρώτηση, ἐρώτημα)
ὁππόθεν οὗτος ἀνήρ· ποίης δ' ἐξ εὔχεται εἶναι

ὁππόθεν : ἀπὸ ποῦ, πόθεν

ποίης : ποίας

εὔχεται /εὔχομαι : προσεύχομαι, ἐκπληρώνω ὑπόσχεση σὲ θεότητα, ἀφιερώνω, εὔχομαι, ἐπιθυμῶ,

ὑπόσχομαι, διακηρύσσω, καυχῶμαι, κομπάζω, δηλώνω, ὁμολογῶ (εὐχή, εὐχετάομαι)

γαίης; ποῦ δέ νύ οἱ γενεὴ καὶ πατρὶς ἄρουρα;

ἡ ἄρουρα : ἡ καλλιεργημένη γῆ, ἡ γῆ πρὸς καλλιέργεια, ἡ καρποφόρος γῆ, τὸ χωράφι, ἡ ἐξοχὴ (ὁ
ἀρουραῖος, ὁ ἀρουρόπονος: ὁ ἀγρότης, ὁ καλλιεργητὴς γῆς).
Χαρακτηριστικὸς στίχος ἀπὸ τὸ ἔπος τῆς Ἰλιάδος: «ἀλλ’ ἧμαι παρὰ νηυσί, ἐτώσιον ἄχθος
ἀρούρης»: ἀλλὰ κάθομαι δίπλα στὰ πλοῖα ἀνώφελο βάρος στὴν γῆ (φράση τοῦ λυπημένου
Ἀχιλλέως ἐξ αἰτίας τοῦ θανάτου τοῦ Πατρόκλου)

ἀρόω: ὀργώνω, σπέρνω.

ἀρόσιμος, ἄροσις, ἀροτὴρ (γεωργός, ἀγρότης), ἄροτος (ὁ ἀγρὸς καὶ ἡ σοδειά), ἀροτραῖος
(ἀγροτικός, ἐξοχικός), ἀροτρεύς, ἀροτρευτήρ, ἀροτριάω, ἄροτρον, ἀροτροφορέω (μεταφέρω τὸ
ἄροτρον)

Γραμματικὴ

Συνέχεια Γ’ κλίσεως

Ἀρσενικό
Πτῶσις Ἑνικὸς Πληθυντικὸς Ἑνικὸς Πληθυντικὸς
Ὀνομ. ὁ ἡγεμὼν οἱ ἡγεμόνες ὁ γείτων οἱ γείτονες
Γενική τοῦ ἡγεμόνος τῶν ἡγεμόνων τοῦ γείτονος τῶν γειτόνων
Δοτική τῷ ἡγεμόνι τοῖς ἡγεμόσι (ν) τῷ γείτονι τοῖς γείτοσι (ν)

Αἰτιατ. τὸν ἡγεμόνα τούς ἡγεμόνας τὸν γείτονα τοὺς γείτονας

Κλητ. ὦ ἡγεμὼν ὦ ἡγεμόνες ὦ γεῖτον ὦ γείτονες

Ἀρσενικό Οὐδέτερο
Πτῶσις Ἑνικὸς Ἑνικὸς Ἑνικὸς Πληθυντικὸς
Ὀνομ. ὁ Σωκράτης ὁ Περικλῆς τὸ βέλος τὰ βέλη
Γενική τοῦ Σωκράτους τοῦ Περικλέους τοῦ βέλους τῶν βελῶν
Δοτική τῷ Σωκράτει τῷ Περικλεῖ τῷ βέλει τοῖς βέλεσι

Αἰτιατ. τὸν Σωκράτη τὸν Περικλέα τὸ βέλος τὰ βέλη

Κλητ. ὦ Σώκρατες ὦ Περίκλεις ὦ βέλος ὦ βέλη
Μερικὰ Ἀνώμαλα Οὐσιαστικὰ

Ἀρσενικὸ Οὐδέτερο
Πτῶσις Ἑνικὸς Πληθυντικὸς Ἑνικὸς Πληθυντικὸς
Ὀνομ. ὁ υἱὸς οἱ υἱεῖς τὸ δόρυ τὰ δόρατα
Γενική τοῦ υἱοῦ & υἱέος τῶν υἱέων τοῦ δόρατος τῶν δοράτων
Δοτική τῷ υἱῷ καὶ υἱεῖ τοῖς υἱέσι τῷ δόρατι τοῖς δόρασι

Αἰτιατ. τὸν υἱὸ τοὺς υἱεῖς τὸ δόρυ τὰ δόρατα

Κλητ. ὦ υἱὲ ὦ υἱεῖς ὦ δόρυ ὦ δόρατα

Θηλυκὸ Οὐδέτερο
Πτῶσις Ἑνικὸς Πληθυντικὸς Ἑνικὸς Πληθυντικὸς
Ὀνομ. ἡ γυνὴ αἱ γυναῖκες τὸ πῦρ τὰ πυρὰ
Γενική τῆς γυναικὸς τῶν γυναικῶν τοῦ πυρὸς τῶν πυρῶν
Δοτική τῇ γυναικὶ ταῖς γυναιξὶ τῷ πυρὶ τοῖς πυροῖς

Αἰτιατ. τὴν γυναῖκα τὰς γυναῖκας τὸ πῦρ τὰ πυρὰ

Κλητ. ὦ γύναι ὦ γυναῖκες ὦ πῦρ ὦ πυρὰ

Γιά τήν ἑρμηνεία τῶν λέξεων σέ ὅλες τίς ἑνότητες : Λεξικόν τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς Γλώσσης, Ἰωάν.
Σταματάκου, Ἐκδοτικός Ὀργανισμός “ Ο ΦΟΙΝΙΞ” ΕΠΕ, Ἀθήνα 1972
Γιά τήν Γραμματική σέ ὅλες τίς ἑνότητες : Γραμματική τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς Γλώσσης, Ἀχιλλέως
Τζαρτζάνου, Ἐκδοτικός οἶκος Ἀδελφῶν Κυριακίδη α.ε., Ἀθήνα 1965

Ἰσμήνη Μαρτίνη
Συντονίστρια Ἐπιτροπῆς Ὁμήρου ΙΗΑ
Ἀθήνα