Nichtlateinische Schriftzeichen

A. gr . a.
way ?
nana
1
Aigrao
94 Homers
1291
!
ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
Α Κ Ρ ΙΒ Η Σ Π Α Ρ Α Φ Ρ Α Σ Ι Σ
ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΣΥΛΛΑΒΩ ΡΥΘΜΩ.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΝ ΠΟΛΛΩΝ ΡΗΣΕΩΝ , ΕΚ

ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΙΣΜΩΝ ΕΡΑΝΙΣΘΕΙΣΩΝ , ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ
ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ
Υπό
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΡΟΥΣΙΑΔΟΥ .
Καθηγητού της Ελληνικής Γλώσσης εν τη κατά Βιένην

Καισαροβασιλική Ακαδημία των Επιστημών , και δι
δασκάλου εν τη των ανατολικών Γλωσσών .
ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ ΕΚΔΟΘΕΙΣΑ .
ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ .
ΤΥΠΟΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ.
(Οδός Ερμού άνω τής Καπνικαρίας).
Τώ 1848. σ. Ε.
BIBLIOTHECA
REGLA
ΤΩ
ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΑΤΩ 19,
ΦΙΛΟΜΟΥΣΩ ΤΕ ΚΑΙ ΦΙΛΟΚΑΛΩ
ΟΘΟΝΙ
ΤΩ, ΠΡΩΤΩΙ ΒΑΣΙΛΕΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΒΑΘΥΤΑΤΗ ΑΙΔΟΙ ΑΝΑΤΙΘΗΣΙ ΤΗΝ ΒΙΒΛΟΝ
“Ο Παραφραστής.
ΕΠΙΕΙΚΕΣTATE ΒΑΣΙΛΕΥ.
Σοι, τω θεία Προνοία κατ’ Εύμοιρίας της Ελλάδος

ΒΑΣΙΛΕΙ επιδειχθέντι, η πολιούχος Παλλάς, τας
Ελικωνιάδας , Τύχης Βασκανία από του πατρώου
Εδάφους φυγαδευθείσας , εις την πάλαι Εστίαν αυτών
μετά Εκατονταετηρίδας ανακαλέσασα και συναγα
γούσα, την Καλλιόπης προςάγει τα περί τον Οδυσσέα
διά του κορυφαίου των Ποιητών και εις των Απογό
νων αυτού την Γλώσσαν άδουσαν.
ΣΥ δε, ΕΥΜΕΝΕΣΤΑΤΕ ΒΑΣΙΛΕΥ, την ευδαι>
μονίαν των Ελλήνων περί πλείστου ποιούμενος, και

ΠΑΤΗΡ ΩΣ ΗΠΙΟΣ ΣΟΙΣΙ ΛΑΟΙΣ ΑΝΑΣΣΩΝ ,
αξιώσεις τους των Ελλήνων Παϊδας των πρός Παι
δείας και της αεί επί τα Κρείττω Προόδου διψώντας,
υπό την Σκέπην της ΣHΣ κηδεμονικής ΜΕΓΑΛΕΙΟ.
ΤΗΤΟΣ ζηλωτάς της των προγόνων Ευδαιμονίας
και Ευκλείας γενέσθαι .
O τη Ση Μεγαλειότητι ευπειθής
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΟΥΣΙΑΔΗΣ
Μακεδών,
ΜΗ
ΤΟΙΣ ΕΝΤΕΥΟΜΕΝΟΙΣ .
ΕΝ ταϊς των Ελληνιστών κριτικαίς των Ομήρου Ποιήσεων

Ζητήσεσιν , εύρηται και η Διατριβή ανωνύμου τινός ισχυ
ριζομένου , εαυτώ αντιφάσκοντα, το προς τον Χρόνον της
Υποθέσεως της οδυσσείας, αποδείξαι τον Ποιητήν. Προς
Λύσιν δε του ζητήματος τούτου,όπερ ποριζόμενος και ανώνυμος
νέος Χρονολόγος, εκ της οδοιπορίας του Τηλεμάχου και της
Αποχωρήσεως του Οδυσσέως από της Ωγυγίας νήσου, είκοσι
και οκτώ Ημέρας, κατά τον Εκλογισμός αυτού, άλλήλαις
διαφωνούσαις ευρίσκει, εισήνεγκεν εις την Ακαδημίαν των
ελευθερίων Τεχνών εν Παρισίοις, ο σοφός Βοαδέν (Boivin )
Συγγραφήν , Χρονολογία της ' Οδυσσείας επιγραφομένην,
και την εξής Επαριθμήσει των του Ποιήματος τον Χρόνον
εκπληρούντων Νυχθημέρων της, κατ ' αυτήν, τεσσαρακονθη
μέρου Υποθέσεως της Οδυσσείας, την Γνώμην του ανωνύμου
Κριτικού όλως αναιρούσαν (*).
(* ) Κατά τον Υπολογισμόν δε του σοφού π. λι Βοσαού (P. le Bossu),

και Υπόθεσις της εν τη οδυσσεία Πράξεως , διήρκεσε πεντήκοντα και οκτώ
Ημέρας ελλ » ο σοφός ούτος 'Ανήρ εψεύσθη του ορθού Αριθμού των Ημερών,
υπό των Λατινικών Μεταφράσεων παραχθείς . (η αράβαλε την λο'. Σημείω .
σεν εν τη Ε. Ραψωδία) .
4
ΕΞΑΚΡΙΒΩΣΙΣ ΤΩΝ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑΝ ΤΗΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΕΝ ΤΗ
ΥΠΟΘΕΣΕΙ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ ΕΚΠΛΗΡΟΥΝΤΩΝ
ΝΥΧΘΗΜΕΡΩΝ .
Εν τη Α. Ραψωδία περιέχεται η Πράξις της ά. Ημέρας.

» Β . 6' . Ημέρας.
> D
» » Γ '. >> Φ
και γ της δ'.και Μέ
ρους της έ. Ημέρας.
» » Δ '. >
τύ λοιπού Μέρους
του έ Νυχθημέρου, και της Ημέρας.
» Ε. >>
ή της ζ'. και των
εξής 24 Ημερών μέχρι της λά. Ημέρας.
» » Ζ' και Η » ή της Νυκτός της
λά . και της λβ. Ημέρας.
D
» Θ ', Ι, κ ', Δ ', Η'.
> ή τηςλγ. Ημέρας.
» Ν'. ή της λδ . και της
** Αρχής της λέ. Ημέρας.
D » Ξ ' και όν ή του λοιπού Μέ
ρους της λέ, και λς'. Ημέρας.

» » 1 . ή της Πρωίας της
ζ'. Ημέρας.
» » P. ή του λοιπού Μέ
ρους της λζ'. Ημέρας .

και ο Σ και Τ. ή της λή.Ημέρας.
η » Υ. Φ και Χ, ή της Νυκτός της
λή. και η τής λθ '. Ημέρας.
9 ) Ψ , ή της Νυκτός της
λθ '. Ημέρας.
και ο Ω. ή της μ'. Ημέρας.
« Φ Φ Φ ΦKEY » » »
ΥΠΟΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΟΙΜΙΑΚΗ.
Η Λέξις, Οδύσσεια, σημαίνει την ιστορίας και το Μυθώδες

της Ιστορίας του ήρωος αυτής, Οδυσσέως, και της Διηγήσεως
των περί αυτόν. Προς ακριβεστέραν δε Κατάληψιν και Γνώ
σιν του Σκοπού του Ποιητού , και της Διατάξεως της Ποιή
σεως αυτού ταύτης, ειρήσθω ολίγα τινά ταύτα .
Η οδύσσεια ου τείνει, ώςπερ ή Ιλιάς, προς Διδασκαλίας
πασών των συμμάχων, και των το Σύμπαν αποτελουσών
Πολιτειών της Ελλάδος , αλλ' εκάστης Πολιτείας ιδία και
επειδή η Πολιτεία συνίσταται εκ του αυτής Άρχοντος και
των υπ' αυτού Αρχομένων, εισίν αναγκαίαι Διδασκαλίαι τινές
το Αρχοντι, ως Ολομελές τι προστάττον, και τοις Αρχο
μένοις , ως Μέλη τους Προστάγμασιν αυτού πειθόμενα.
Δύω δέ τινα εισιτά τω τοιούτω άρχοντιάναγκαία: Σύνεσις
εν τώ προστάττειν και Φροντίς του ακριβώς τελεϊσθαι το
υπ' αύτου προσταττόμενα: 'Αλλ' ή το αρχοντι, ή τω των
Κοινών επιμελουμένω Ανδρί αναγκαία Σύνεσις, δια πολυ
χρονίου Πείρας παντοίων Πραγμάτων, και διά της Γνώσεως
πολλών και διαφόρων Τρόπων της Διοικήσεως και των Νό
μων άλλων Πολιτειών κτάται: Διό αναγκαίων το πολύν Χρό
νον αποδημεϊν τον τοιούτον άνδρα, προς τελείαν εαυτού
Διδασκαλίαν : 'Αλλ' ή Αποδημία αυτού πολλές και μεγάλας
επάξειεν Αταξίας εν τη Πολιτεία, διά της Παλινοστήσεως
αυτού μόνον καταπαυομένας. Ταύτα ούν τα δύο, την Απο
δημίας και τον Νόστος, συνάπτει ο Ποιητής εν τη Ποιήσει
αυτού , και εν τω Ηρωϊ αυτής.
Τη προς εαυτού Διδασκαλίαν Ανάγκη υπείκων ο Άρχων,
6
αποδημεί εις πλειόνων Ηγεμόνων τας Αυλάς: ένθα μανθάνει

τα ήθη και έθιμα πολλών Εθνών. Εκ τούτου προκύπτουσι
μέν, φυσικώ τω λόγω, πλείσται Περιστάσεις απροσδόκητοι,
κίνδυνοι παντοΐοι, και διάφοροι Περιπτώσεις, τη πολιτική
Διδασκαλία λυσιτελέστατα: Αλλ' ή απουσία του Άρχοντος
επάγει τη Πολιτεία πολλάς Αταξίας, διά μόνης της Παρου
σίας αυτού καταπαυομένας. Ταύτα ούν εισι τα προς τον
Άρχοντα.
Τοίς δε Αρχομένους , ή τοϊς Υπηκόοις, αναγκαίον μόνον το
Αξίωμα, Πιστούς είναι το αγαθό Αργoντι αυτών, και
ακριβεϊ Πειθαργία εθέλειν κυβεργάσθαι, ει και τα αυτούς
προσταττόμενα τη Γνώμη αυτών αντιβαίνοντα φαίνοιτο.
Ταύτα πάντα ούν διεξοδικώτατα συνάψας ο Ποιητής εν
τω Μυθολογήματι (Roman) αυτού τούτω, υποτίθησι τον
τοιούτον συνετόν και φιλόπονον Άρχοντα, Υπηκόους έχοντα ,
τους μέν, εν ταϊς Περιηγήσεσιν αυτού αυτώ συνοδεύοντας,
τους δέ, εν τη Πολιτεία μένοντας και τούτων , τους μεν απί
στους αυτό γίγνεσθαι, τους δε πιστούς μένειν τους αυτό
δε συνοδοιπορoύντας, τα αυτούς προσταττόμενα εκτελεϊν μη
εθέλοντας ενίοτε, αυτού μή παρόντος, αλλά τα αυτοϊς ορθό
τερα δοκούντα πράττειν και ούτως αυτούς μεν κακώς από
λυσθαι, διά την έαυτών Άνοιαν τους δ' εν τη Πολιτεία στα
σιάζοντας, δεινώς τιμωρείσθαι διά την απιστίαν αυτών:
και διά τών υπό της Παρακοής και του στασιαστικού ήθους
επαγομένων Δεινών, δείκνυσι πάσι τά τη Απιστία, τη Στα
σιάσει, ουχ ήττον δε και τη Εκτροπή από της γενικής
ιδέας και Γνώμης του συνετού Άρχοντος , αεί σχεδόν επόμενα
ολέθρια Αποτελέσματα.
Διά ταύτα ούν τα εν τω Μυθολογήματι τούτω δύο κύρια,
άτε το πάν αυτού αποτελούντα Αίτια, γίνεται αναγκαία και
7
Απουσία του Άρχοντος από της Επικρατείας αυτού . Αύτη

όμως έκ Προαιρέσεως γινομένη, αντιβαίνει το γενικό σπου
δαίω Αξιώματι, τον Άρχοντα την Επικράτειαν αυτού
καταλιμπάνoντα αποδημεϊν απαγορεύοντι. Τούθ' ένεκα πα
ρέσχεν οó Ποιητής , διά μεγίστης Κρίσεως, εύλογόν τι, και τη
Αποδημία του Πρωος της Ποιήσεως αυτού,αναγκαίον Αίτιον ,
μη εισαγαγών αυτό εις το ποίημα.
Αλλ' ώςπερ ουκ επιτρέπεται το εκ Προαιρέσεως μόνον και
άνευ Ανάγκης αποδημεϊν τον Άρχοντα, την Επικράτειαν αυ.
του καταλιμπάνοντα, ούτως ουδε το πολύν Χρόνον εν Αλλο
δαπή διατρίβειν, πρός Διδασκαλίαν αυτού τη Αποδημία
χρώμενον συγχωρείται εκουσία γάρ δόξειε τότε η Απου
σία αυτού, και δικαίως αποδοθείηεν αυτώ πάσαι αι εκ της
Απουσίας αυτού εν τη Πολιτεία ενδεχόμεναι Αταξίαι.
Δια ταύτα ούν ουκ έχρήσατο ο Ποιητής , εν τη Συντάξει
του προκειμένου Μυθολογήματος, Υποθέσει και Αρχή της
Ποιήσεως , ούτε τη Αποδημία , ούτε τη εν Αλλοδαπή εκουσία
Διατριβή του Άρχοντος αλλά τη Παλινοστήσει αυτού μόνη
και ταύτη αυτού άκοντος αναβαλλομένη" Και επειδή η κατ '
Ανάγκην εν Ξένη Διατριβή έχει φυσικώτερόν τι και κοινότερον
εν ταϊς κατά Θάλατταν Πορείαις , εποίησεν Ηρωα του Ποιή
ματος , Νήσου Άρχοντα. Ορθοτάτη δε Σκέψει συντάξας το
Μυθολόγημα, και το Αληθεί συμμίξας το πλάσμα, εισή.
γαγε πρωταγωνιστής τον Οδυσσέα, της Ιθάκης βασιλεύοντα ,
παραθείς τα άλλα πρόσωπα τω Τηλεμάχω, τη Πηνελόπη,
το Αντινόω και άλλοις, ώς αυτώ έδοξεν έκαστον αυτών ονο
μάσαι.
Φουντον νυνηθινννννν8688
ΡΑΨΩΔΙΑ Α .
Υ Π Ο Θ Ε Σ Ι Σ.
ΘΕΩΝ Συμβούλιον γίγνεται περί του ειςΙθάκης Νόστου

του Οδυσσέως από της Ωγυγίας νήσου , και μετά το Συμβού
λιον παραγίνεται η Αθηνά προς τον Τηλέμαχον, Μέντη
ομοιωθείσα, των Ταφίων βασιλεϊ, και παραινεϊ αυτό απελ
θεϊν εις Πύλον μεν προς Νέστορα, εις Σπάρτην δε προς τον
Μενέλαον' είτα δε αφανίζεται έμφασιν αυτώ δούσα, ότι Θεός
εστίν. Οι δε Μνηστήρες της Πηνελόπης διατελούσι φοιτών
τες εις τον Οίκον του Οδυσσέως, άτακτούντες εν αυτώ και
ποιούντες μεγάλης Εύωχίαν εν ή Φήμιος ο κιθαρωδός ψάλλει
αυτοίς την από Τρωάδος Επιστροφής των Ελλήνων . Ταύτα
δε αυτόν άδοντα ακούσασα η Πηνελόπη , καταβαίνει από του
Δώματος αυτής και ονειδίζει αυτή την διά τού 'Ασματος
αυτού της Αλγηδόνος της Καρδίας της Επαύξησιν. ο δε Τη
λέμαχος εις το εαυτής Δώμα επανελθεϊν κελεύσας αυτήν, Εκ
χλησίαν τη Επαύριον αγγέλλει της Μνηστήρσι.
1
Wowonosororonowwowosomes.onor www.0.0.0.0
ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
Ρ Α Ψ Ω ΔΙΑ Α.
ΤΑ του πολύφρονος (α) Ανδρός διήγησαί μοι, Μούσα ! (*)

ός, την Πριάμου ιεράν πόλιν πορθήσας Τροίαν, (β)
Χρόνον πλανώμενος πολύν, (γ) πολλών Ανθρώπων είδε
Πολίσματα: έγνω αυτών τα Έθιμα και ήθη,
και κατά Θάλασσαν πολλά έπαθε(δ), του Εταίρων 5
Νόστου ουχ ήττον μεριμνών, η υπέρ της Ζωής του. (ε)

Αλλ' ουκ έρύσατο αυτούς, πάνυ επιθυμών περ
απώλoντo γάρ υφ' αυτών της Αθεμιστουργίας, (ς)
Ηλίου Βούς τάς ιεράς (ζ), οι άφρονες, φαγόντες
ο ήλιος δε δι' αυτήν την Ασεβείας Πράξιν, 10
απεματαίωσεν αυτών του Νόστου την Ελπίδα.
Αυτού σύ, θύγατερ Διός, των Πράξεων και Μόχθων
διήγησαι τι και ημίν , (η) όπερ ειπείν εθέλεις . (0)
)
» Πάντες οι άλλοι, τον δεινόν όλεθρον του Θανάτου, (0)
και προ της Τρωάδος των Τειχών οι πεφευγότες, πάλιν 15
και εις τας Οικίας εαυτών ενόστησαν, σωθέντες
» έκ τών Κινδύνων των πολλών Πολέμου και Θαλάσσης
» Τον Οδυσσέα μόνον δέ, Πατρίδα και Γυναίκα
και ιδείν ποθούντα,(ια) Καλυψώ, νύμφη ήκαι σεβασμία,(ιβ)
20
και έντιμος, ένδοξος θεά, Σπηλαίοις εν τοϊς κοίλοις

και κατείχε, σύνευνον αυτή επιθυμούσα έχειν.
και ότε δέ, μετ' Ενιαυτών Παρέλευσιν , επήλθε
και το Έτος, οίκαδε εν ώ αυτόν παλινοστήσαι
» ήν εκ Θεών (ιγ) και τότ' αυτώ Μόχθοι Ταλαιπωρίαι
και προύκειντο,και του μεταξύ των φίλων αυτού όντι. (ιδ) 25
ΡΑΨΩΔΙΑ Α. 11
και οι Θεοί άπαντες αυτόν ήλέησαν οι άλλοι,

» πλήν Ποσειδώνος ούτος γάρ μόνος , αδιαλείπτως(ιε)
και το ισοθέω οδυσσεϊ έχθραίνων διετέλει,
και αεί εγκείμενος αυτώ , πρίν εις Ιθάκην έλθη.
• Αλλ' ώς απήλθε Ποσειδών εις την Αιθιοπίαν, (ις ) 30
5 πρός Διθιόπων τους λαούς: (οικούντας πορρωτάτω

και εν ταις της Γης Εσχατιαϊς , διηρημένους τ' όντας
Σ εις δύο Έθνη : ιζ ) ών οι μεν το πρός Δυσμάς Ηλίου ,
και οι δε το προς Ανατολάς της Γής οικούσι Μέρος )
και μεταληψόμενος Αρνών και Ταύρων Εκατόμβης , 35
ο και παρεκάθητο αυτοϊς , τερπόμενος , δειπνούσι,
» Θεοί οι άλλοι είς Διός τα Δώματα συνήλθον.
» Ζευς δ',ο Ανθρώπων και Θεών πατήρ, μνησθείς Αιγίσθου,
και τουεκβoήτου (μη ) ού το Ζήν ο Αγαμεμνονίδης
και αφείλετ', ο περικλεής Ορέστης αυτού τότε 40
και μνησθείς, τοϊς μάκαρσι Θεοίς : Βαβαί οποία ! (είπε)
: καταιτιώνται τους Θεούς οι Άνθρωποι· (ιθ) αιτίους
: ημάς γάρ είναι των Κακών φασίν, ιδίαις όσα (και)
: πάσχουσ ' αυτών Αμαρτωλαϊς,υπέρ το Πεπρωμένον»( κα)
: ως και νύν Αίγισθος , ( κβ) Υιού Ατρέως την Γυναίκα 45
: πρός Γάμον ήγαγεν , αυτόν νοστήσαντα φονεύσας
: και του Ποινήν την τρομεράν ειδώς της Πράξεώς του (κγ)
: δι Αργειφόντου του Ερμού, επιτηδές πεμφθέντος, (κδ)
: αυτώ κελεύσαι παρ' ημών , όπως μήτε τον Άνδρα
: αυτής φονεύση, μηδ' αυτήν αγάγηται Γυναίκα 50
: και γάρ Ατρείδου ο υιός, Ορέστης, έφηβήσας,
: και την πατρώαν τω Αρχήν παραλαβείν θελήσας,
: λήψεται Δίκην παρ' αυτού.ΞΕρμής μέν φιλοφρόνως
: ταύτα παρήνεσεν αυτώ αυτός δε ουκ επείσθη:
: διό και πάντων νυν Ποινήν απέτισεν αξίαν. (κε) 55
12 ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
» Υπολαβούσα δ' ή θεά γλαυκόφθαλμος, Αθήνη: κς

: Πάτερ εμού, και βασιλεύ πάντων βασιλευόντων,
: Κρονίδη κράτης' (είπ' αυτώ): εκείνος μεν ο άφρων
: κείται τον Θάνατον παθών, ού άξιος εφάνη
: Ωσαύτως γένοιτο παντί και άλλω, όστις Έργα 60
: τοιαύτα πράττου,( κζ ) οί' αυτός έπραξεν ανοσίως
: Αλλ' ή Καρδία μου δεινώς, περί του Οδυσσέως,
: του κακοδαίμονος Ανδρός, συνθλάται υπό Λύπης:
: πολύν νύν Χρόνον γάρ αυτός, οó πολεμόφρων ήρως
65
: κακοπαθεί, μακράν αυτού των Συγγενών και Φίλων,
: έν Νήσω τη δασοπληθεί και περιρρύτων (κη ) ένθα
:: Ωκεανού ο ομφαλός εστίν εν ή η Κόρη,
: θυγάτηρ του φροντιστικού Άτλαντος διατρίβει. (κθ)

: (ός απασών των Θαλασσών γιγνώσκει τας Αβύσσους (λ),
: κ' έχει κρατών τας υψηλής κίονας, διειργούσας 70
: την Γήν τε και τον Ουρανόν.) αυτή τον Οδυσσέα, (λα)
: τον δύστηνον, παρ' εαυτή κατέχουσα κωλύει,
: δυςθύμως και ανιαρώς έχοντας ει και Λόγοις
: θωπευτικούς κατακηλεϊν αεί ασχολουμένη,
: όπως της Μνήμης εαυτού εξώση την Ιθάκην. 75
: Αυτός δ' εκ των Καπνοδοχών αυτής, ιδείνύψούσθαι λ6)

: ποθών τα Νέφη τού Καπνού, τον Θάνατον προκρίνει.
: Σου δε ώ κράτιστε Θεών, ουδόλως η Καρδία
: ουκ ευσπλαγχνίζεται αυτό, ούτω δεινοπαθούντι.
: Ουκ άρ' αυτός ο οδυσσεύς, επί τάς Ναύς Ελλήνων( λγ) 80
: ο σοι προθύμως αποδούς Λατρείας και ο Θυσίας
: υπό Τρωάδος των Τειχών, αγνές προσενεγκών σοι;
: τι ούν αυτώ έθελεχθρείς ούτω δεινώς;3 Ζεύ πάτερ.
Τέκνον εμόν (είπεν αυτή, υπολαβών τον Δόγον
: Ζεύς Νεφελών ο άθροισής ) ποίος του Στόματός σου (λε) 85
ΡΑΨΩΔΙΑ Λ. 13
: Λόγος αυτός ο εκφυγών ! πώς δε του Οδυσσέως

: επιλαθοίμην αν εγώ ποτέ, του ισοθέου ;
: ός τη Συνέσει εν Θνητοίς άπασι διαπρέπει» (λε)
: o και Θυσίας τους Θεούς προσενεγκών ουχ όσας.
Αλλ' ο γαιούχος Ποσειδών, αεί τε και βαρείαν 90
: την οργήν έχει κατ ' αυτού , ένεκα Πολυφήμου
: του θεομάχου , των λοιπών Κυκλώπων του κρατίστου
: ον βασιλέως Θαλασσών, του Φόρκυνος, θυγάτηρ
:
: η νύμφη Θόωσα, αυ τώ Σπηλαίοις εν τοίς κοίλους

: μιγείσα έτεκες και ου αφείλετο το όμμα 95
: ο οδυσσεύς· διό αυτόν ου κτείνει μέν, αλλ' όμως (λς )
: Πατρίδος Γής της ποθητής πόρρω ποιεί πλανάσθαι .
: Αλλ' άγε, σύμπαντες ημείς σκεψώμεθα οι άλλοι (λξ)
: περί Νοστήσεως αυτού , πώς γε απ νοστήσοι:
: ο Ποσειδών δε της Οργής παύσεται ου γάρ μόνος 100
: έναντιούσθαι τοϊς Θεούς δυνήσεται τοις άλλοις .
Πάτερ εμού, και βασιλεύ πάντων βασιλευόντων
: Κρονίδη ! (είπεν η θεά γλαυκόφθαλμος 'Αθήνη)
: Ει μεν τοίς μάκαρσι Θεοίς δοκεϊ, τον Οδυσσέα ,
: επ' οίκον, τον γνωμονικόν ήρω, παλινοστήσαι, (λή) 115
: τον Αργειφόντην είτ’ Ερμήν, ευθύς εις Ωγυγίαν
: πέμψωμεν , άγγελον σαφή Νύμφη τη ευπλοκάμω,
: την αμετάθετον Βουλήν ταύτην, περί τού Νόστου
: δηλώσαι, του καρτερικού ήρωος Οδυσσέως.
: Εγώ δεν τούτω κατευθύ πορεύσομ' εις Ιθάκης(μ ) 110
: ίν' έτι μάλλον τον Υιόν προτρέψω παρορμώσα,
: Θάρρος ειςπνεύσω τε αυτόν , ώστε είς Εκκλησίαν
: τους κομοφόρους ιθακούς άπαντας συγκαλέσας ,
: απαγορεύση της Μητρός Μνηστήρας τους αυθάδεις (μά)
: τας Βούς και Πρόβατα αυτού σφάττειν εν 'Αφθονία. 115
: Είς Σπάρτην πέμψω δε αυτόν,και Πύλον την αμμώδη (με )

: περί Νοστήσεως Ιατρός αυτού του φιλοστόργου ,
:
: έν' έρωτών ακούση τί ίσως , και παρ' Ανθρώπους

: τοις πάσι κτήσηται Τιμήν, περικλεά τε Φήμην. (μη)
» Ταύτα ειπούσα η Παλλάς και υποδησαμένη 120
5 Πέδηλα θεία τα χρυσά, μεθ' ών και τας Θαλάσσας (μδ)
» και την απέραντον της Γης έκτασιν, ώς Ανέμου
ο Πνοή διέτρεχ' αφανώς λαβούσα και το Δόρυ
D
άμα αυτής το στερεόν, μέγα κ ' εστομωμένον
και οξεί Χαλκώ, τε και βαρύ δι' ού νικά τας Τάξεις 125
0
Ανδρών ηρώων, τη Οργή αυτής υποπιπτόντων :
και απ' όλύμπου του λαμπρού των Άκρων καταβάσα,
ο ήλθ' εις Ιθάκης κατευθύ, και επί τούς Προθύροις,
• εν τη Εισόδων της Αυλής, του Οίκου Οδυσσέως,
ο έστη, το Μέμφη έμφερής, τώ βασιλεϊ Ταφίων, (μέ) 130
ο Δόρυ αυτής το στιβαρόν εν τη Χειρί κρατούσα.
• Εύρε δ'εκεί τους υβριστές Μνηστήρας Πηνελόπης (μς )
ο εμπρός του οίκου των Θυρών, επί Βοών τας Βύρσας
ο καθεζομένους, ας αυτοί κατέσφαττον αφθόνως,
ο καιτερπομένουςτους Πεσσούς (μζι κήρυκας δέκαιάλλους 135
και ταχείς Θεράποντας, τους μεν οίνον εν τοις Κρατήρσι
2 κιρνώντας Υδατι,τους δέ τούς Σπόγγοις τας Τραπέζας (μή)
ο καθαίροντας,και επ ' αυτάς Κρέατα προτιθέντας (μη)
οD και διανέμοντας πολλά. Τηλέμαχος δε πρώτος
ο είδ' ο θεόμορφος αυτήν καθήμενος γάρ τότε 140
και έτυχε, συν τοϊς υβρισταϊς Μνηστήρσι, περιλύπο
» Ψυχή , τον φίλτατον αυτού Πατέρ' αδιαλείπτως
και προύφθαλμών έχων, και θερμώς ευχόμενος , ελθόντα(0)
και αυτόν εκεϊποθεν ιδεϊν· όπως τους μεν Μνηστήρας
ο σκεδάσου τρέψας εις φυγήν, αυτός Τιμήν δε έχοι, 145
A.,
Pyd 123
ZE
S
ve.1
Arwróv
Mitoze X.;.
tačovdov
Xow
vro
Tvaad
ΡΑΨΩΔΙΑ Κ. 15
5 και Κτήματα τα εαυτού πάλιν, και βασιλεύοι.

• Ταύτα φρονών εν εαυτώ , ενώ συν τοις Μνηστήρσι
και εκάθητο,την Αθηνάν είδενευθύς δ' ηγέρθη
2 και εις τα πρόθυρα αυτή, ως απαντήσων ήλθε
» μεμπτόν νομίσας κ'απρεπές το ίστασθαι τον Ξένον(νά)150
» Χρόνον πολύν προ των Θυρών. Αυτή δε προσεγγίσας,
και έδεξιώσατο αυτήν,κ' έκ τής Χειρός το Δόρυ
» λαβών αυτής το στιβαρόν, είπεν επιφωνήσας :
: Χαίρε , ώ Ξένε! παρ' εμοί πάσαν Φιλοφροσύνην
.
: ελθώνευρήσεις όταν δε δειπνήσης Καιρός έσται (ν6 ) 155
: ειπείν μοι Xρείαν εί τινός Πράγματος ίσως έχεις .
« Προηγε ταύτα εξειπών, είπετο δε Αθήνη. (γγ )
» ότε εις την ύψιστεγή εισήλθον δε οικίαν, (νε)
και το Δόρυ φέρων της Θεάς, πρός Στύλην την μεγάλης
» έστησ', εντός της ευπρεπώς ξεστής Δορατοθήκης,
>
160
και εν ή και του καρτερικού πατρός , του Οδυσσέως,
και ίσταντο Δόρατα πολλά είτ' άγων την Παλλάδα,
και εις Θρόνον'κάθισε λαμπρόν, έχοντα Υποβάθρας (νέ)
και ποικιλούφαντον καλόν Τάπητα εφαπλώσας
και επί τον Θρόνον ο εγγύς και εαυτώ κλισίαν Ανζ) 165
και έθηκεν άμα ποικιλτήν, των Κλισιών των άλλων
» έξωθ',ο Ξένος ένα μή τού Δείπνου τω Θορύβω
και τοϊς αλαζόσι συνελθών αηδεή Μνηστήρσιν
άμα δε και περί Ιατρός αυτού της Απουσίας
ο έχη αυτόν διερωτάν. Κόρη δ ' ή αμφιπόλος (νη ) 170
και καλή Προχόη και χρυσή της Χέρνιβα επέχει
ο επί Λεκάνης αργυράς νίψασθαι και συγχρόνως
και παρέθη Τράπεζαν αυτοίς, ευξέστως ειργασμένην.
Άρτον τ'Εδέσματα πολλά , είτα εκ των παρόντων (νθ )
χαριζρμέν' η αιδεστή ήνεγκε Ταμιούχος 175
και επί την Τράπεζαν. Κρεών Πίνακας δε παντοίων

και ο Kρεωδαίτης, και χρυσά Εκπώματ' αυτοίς άμα,
» φέρων παρέθηκεν εν οίς απαύστω ήσχολείτο
5 Σπουδή, αυτούς οινοχοείν οίνον ηδύν ο Κήρυξ.
D
» Εισήλθον δε κ' οι υβρισταί Μνηστήρες επομένως, 180

Σκ' επ' άλλων Θρόνων εφεξής 'καθέζοντο και Δίφρων
» Και οι μεν Κήρυκες αυτούς επέχεον το Νίπτρον, ( ξ)
και αι Δούλαι δε εν τοίς Κανοίς εσώρευον τον άρτον.
» Εν' ώ δε ήσθιον αυτοί όψων των προκειμένων ,
και νέοι Θεράποντες , Σπουδή επλήρουν τους Κρατήρας. 185
ο Φαγόντες και πιόντες δέ, Ωδάς κ' Ορχήσεις είχαν
» δια Φροντίδος: (ταύτα γάρ κοσμεί τας Ευωχίας.)
η Κήρυξ τις δε περικαλλή παρέδωκε Κιθάρας (ξά )
Φημίω τω κιθαρωδώ: ός παρά τοϊς Μνηστήρσιν
και ουκ άσμενος , αλλ' ακοντί κιθαρωδών, Ανάγκη (ξε ) 190
ήρξατο άδειν. Αυτού δε προοιμιαζομένου
και προς την Παλλάδα Αθηνών την Κεφαλήν του κλίνας(ξγ)
ο Τηλέμαχος, ίνα μηδεις των άλλων τι ακούη:
: Μέμψη μοι, Φίλε( προς αυτόν έλεγενθεί τισ'είπω;(ξ8)
: Ούτοι Κιθάρας και Ωδάς ηδύνονταιακούειν 195
: τούτο δε ράδιον αυτοίς · καί γάρ Περιουσίαν
: φθείρουσι ξένην αποινί, Ανδρός δυστήν', ού ίσως
: επί Ξηράν που τα οστά σήπονται υπό όμβρου,(ξε)
: ή κυλινδεί το κύμ' αυτά, εν τω Βυθώ Θαλάσσης
: Αλλ ' εί επανελθόντ ' αυτόν έβλεπον εις Ιθάκην , 200
: πάντες άν εύξαιντο,ταχείς μάλλοντους Πόδας είναι , (ξε)

: ή πλουσιώτατοι Xρυσού, πολυτελών τ' Εσθήτων .
: Αλλ ' αυτός φεύ ! Μοίρα κακή απώλετο· υμϊν δε
: Παραμυθίας τις Ελπίς ουκ έστιν, ει και ότι (ξζ )
: πάλιν ελεύσεται , τινες λέγουσιν· αλλ' ουκ έσται 205
17
ΡΑΨΩΔΙΑ Α.
: Ημέρα'κείν' η ευτυχής, αυτού της Επανόδου.
: Συ δε είπέ μοι αληθώς , τις εί και πόθεν ήλθες και
: τίς της Πατρίδος σου η Γη ; τίνες σε οί τεκόντες ;
: η Ναύς οποία τε και εφ' ήν έπλευσας : πώς ενταύθα
: οι Ναύται σ' ήγαγον και αυτοί τίνες εισί ; διότι 210
: πεζή αδύνατον ελθείν τινά εις την Ιθάκην. (ξή)
: Είπέ μοι δ' έτι αληθώς , ώστε μη με λανθάνειν
: εις την Ιθάκην πρώτον, ει νύν ήλθες, ή πατρώος
: φίλος τις εί ; και γαρ πολλοί άλλοι ημών τον Οίκον
: επίσταντ' ήν γάρ ο Πατήρ εντευκτικός και πράος.(ξύ) 215
: Εν Αληθεία ούν σ ' ερώ, όσα επερωτάς με.
(είπε Παλλάς η Αθηνά αυτώ,ύπολαβούσα.)
: Του Αγχιάλου του σοφού υιός είμι, ο Μέντης ,
: και βασιλεύς των ναυτικών Ταφίων· ήλθον δ' ούτω (ο)
: συν τοϊς Εταίροις επί Ναύν , τον βαθύν πλέων Πόντον 220
: Ανθρώπους επ' αλλοεθνείς, εις την Τεμέσην πόλιν,
: διά Χαλκόν επ' Αλλαγή Σιδήρου, όν κομίζω: (οά)
: της Νήσου δ' εν Εσχατιά, και το Λιμένι Ρείθρω, ( β )
: πόρρω της πόλεως η Ναύς , υπό τη δασυδένδρω
225
: Νηΐω βρει, ή έμή ίσταται επ ' Αγκύρα.
: ότι πατρώοι δε ήμεϊς , κατά Ξενίαν Φίλοι
:
: εσμέν ανέκαθεν, γνωστόν έσται σοι, τον Λαέρτην

: ήρωα, είπερ προς αυτόν ελθών επερωτήσoις:
: ός εις την πόλιν, ώς φασίν, ουκέτι, καταβαίνει , (ον )
: αλλά μακράν εν τω Αγρώ κακοπαθών διάγει,
>
230
: Γραύν τινά δούλην παρ' αυτώ έχων , παρατιθείσαν
: αυτώ την Πόσιν και Τροφήν, όταν καταλαμβάνη
; Μέλη αυτού τα γηραιά Καμάτου η οδύνη,
: εις το Οινόπεδον αυτού ερπύζοντος Ανία.
: Επιδημούντα δε τον σον Πατέρ' ακούσας ήλθον 235
2
: αλλ ' ήδη βλέπ' ότ’ οι Θεοί αυτόνκωλύουσι που .

: Ούπω γάρ τέθνηκ' οδυσσεύς ο θείος , ζή εισέτι, (οέ)
: αλλ' έν τινι Ωκεανού κωλύεται των Νήσων,
: ένθ ' άγριοί τε χαλεποί αυτόν κατέχουσ’ Άνδρες.
: Εγώ δε, ώσπερ οι Θεοί εν Νώ έμπνέουσί με, (ος) 240
: μαντεύσω σοι, και αληθής ή Πρόρρησίς μου έσται ,
: εί και ου Μάντις, ούτε δε Οιωνιστών ειμί τις,
: και ούτε όρνεοσκοπείν ειδώς έν Σαφηνεία:
: “ Ο σος Πατήρ επί πολύ ουκέτι, της Πατρίδος
: έσται απών της ποθητής, ουδ' εί δεσμούς Σιδήρου 245
: κατείχοιτο και γάρ αυτός τον τρόπον εξευρήσοι,
και οίκαδε αύ επανελθεϊν, πολύβουλος ών πάνυ .
: Αλλ' άγε δή μοι νύν και συ ειπε εν Αληθεία,
Λαερτιάδου ει Υιός γνήσιος είς τω όντι
: και γάρ ομοίον οδυσσεί πάνυ όρώ σε όντα 250
: την Κεφαλήν και οφθαλμούς. Πολλάκις γάρ αλλήλους
: συνωμιλούμεν φιλικώς, πρό του Απόπλου, ότε
: μετά Ηρώων των λοιπών ανήχθη εις Τρωάδα:
: έκτοτε δ' ούτ' αυτόν εγώ, ούτ' έμε 'κείνος είδε.
: Πάντα σοί, Φίλε, αληθώς καγώ ερώ,ά οίδα, 253
(είπεν αυτώ υπολαβών Τηλέμαχος ο εύφρων).
: Η Μήτηρ μεν αυτού Υιόν είναι με λέγει, όμως
: εγώ ουκ οίδα: (οζ) επειδή ουδείς εν Ακριβεία
: τίς ο γεννήσας οίδ ' αυτόν. Αλλ ' είθε Τέκνον είην
: ΙΙατρός ευκτήμονός τινος, γηράσαντος ησύχως 260
: επί τοϊς Κτήμασιν αυτού, εν Οίκω τώ ιδίως
: νύν γάρ, του πάντων των θνητών, Πατρός δυστυχεράτου
: με ονομάζουσιν 1ιόν. Ταύτα εγώ γιγνώσκω,
: και αληθεύων λέγω σοι νύν έρωτήσαντί με.
: Η Πηνελόπη επειδή εκυοφόρησε σε, (σή) 265
(είπεν αυτώ η Αθηνά Παλλάς υπολαβούσα),
: την Γένεσίν σου οι Θεοί ουκ άδοξον παρέσχον.
: Αλλ' έτ ' ειπέ μοι αληθώς τις αύτ ' η Ευωχία ;
: τίνες οι τόσοι εν τω σώ Οίκω συνηθροισμένοι και
: τί το γιγνόμενον αυτό ; Γάμος ή Ευωχία ; (οθ) 270
: Έρανος ταύτα ουκ εισίν πάνυ αυθάδεις γάρ τοι
:
: κ ' υβριστικοί οι έν τη ση δοκούσί μοι Οικία

: συνευωχούμενοι αυτοί ώστε μεμπτόν εύρήσει
: το πράγμα, πάς τις συνετός τοιαύτα βλέπων Αίσχη.
: Επεί ούν πολυπραγμονών ανερωτάς με ταύτα, 275
: ερώ σοι, Ξένε, (είπ' αυτώ Τηλέμαχος ο εύφρων).
: Πλουτών ο Οίκος και λαμπρός έμελλεν ούτος είναι ,
: εκείνος έτι ο Ανήρ ενταύθ' ει επεδήμει:
: αλλ' ημίν Βλάβην οι Θεοί θελήσαντες προσάψαι,
: άλλως ψηφίσαντο, αυτόν εν πάσι τοις Ανθρώπους, 280
: ανήκουστόν τε αφανή, ποιήσαντες γενέσθαι.
: Ουδέποτε δ' οδυνηρόν ήν αν εμοί τοσούτον,
: ει υπό Τρώων των Τειχών συν τοϊς αυτού Εταίροις
: Μάχας συνάπτων, εαυτού τον Βίον ετελεύτα,
: ή εν ταϊς Φίλων του Χερσί, τον πόλεμον τελέσας : 287
: Τάφω αυτόν γάρ ευπρεπεί οι Έλληνες τιμήσαι
: έμελλον πάντες αυτός δε, είς τό λοιπόν του Χρόνου,
: Δόξαν μεγίστην τω Υιώ αυτού αν περιήψε:
: νύν δε αι Άρπυιαι αυτόν ανήρπασαν αδόξως: (π )
: ανήκουστός τε αφανής εγένετο εκλείψας: 290
: εμοί δε Λύπας άλγεινάς κατέλιπε και Θρήνους.

: λυπούμενος και στένων δε, ου κλαίω αυτόν μόνον,
: αλλ' ότι Λύπας οι Θεοί παρέσχον μοι και άλλας.
: όσοι γάρ άριστοι εισιν Άρχοντες εν ταϊς Νήσοις,
: Σάμη (πά) Ζακύνθω, τη Δρυμών πλήρει,τη Δουλιχίω, 295
: και οι Ιθάκης Βασιλείς της ορεινής, οι πάντες

: Μητέρα μνώνται την εμήν,και φθείρουσι τον Οίκον :(π)
: αυτή δε ούτε απειπείν, και μισητόν περ όντα, (πγ )
: τον Γάμον δύναται αυτούς,ουδε αυτόν τελέσαι .
: Αυτοί δε οίκον τον εμόν, τρώγοντες και τρυφώντες 300
: φθείρουσ' αεί· κάμε δ' αυτόν ταχύ καταφθερούσι.
Δεινοπαθούσα η Παλλάς Αθήνη επί τούτοις • .
: Αναγκαιότατός έστιν ο Νόστος Οδυσσέως,

(επείπε), Χρόνος φεύ,πολύν ήδη αποδημούντος,
: τοϊς αναιδέσιν ίν' αυτούς Μνηστήρσιν επιβάλη 305
: Χείρας αυτού τάς ισχυρές και γάρ,εί τοϊς Προθύροις

: του Οίκου νύν επανελθών, ίστατο αιφνιδίως , (πδ )
: την Περικεφαλαι ’ αυτού έχων και την Ασπίδα ,
: και δύο Δόρατ’ (ως αυτόν ίδoνεγώ το πρώτον,
: εν τη οικία τη εμή πίνοντα κ' εύθυμούντα, 310
: εν τη Εφύρηθεν αυτού τότε Επανελεύσει, (πε)
: παρά του Πλου , του υιού Μερμήρου: έν ταχεία
: Νηϊ δέ πλεύσας ήλθ' εκεί , παρά του βασιλέως
: fλου θανάσιμον ζητών φάρμακον, του εμβάψαι
:
: τα χαλκά Βέλη εν αυτώ (πς ) ουκ έδωκε δ' ο Πλος 315

: αυτό το φάρμακον, Θεών των αθανάτων Φόβω· (πζ )
: έδωκε δ' ο έμός Πατήρ, ηγάπ'αυτόν γάρ πάνυ )( πή)
: Ει ούτως ούν ο οδυσσεύς, εξαίφνης τοϊς Μνηστήρσι
: νύν ανεφαίνετο, αυτους πάντας υπό Χειρών του
: πεσόντας είδες αν, κ' ευθύς εις Λύπην πικρoτά την 320
: την Γάμου Εφεσιν αυτών άμα μεταβληθείσαν. (πο )
: Ταύτα γε μην εν των Θεών εστί τη Εξουσία ,
: είπερ νοστήσας, παρ' αυτών εν τω ιδίω οίκω
• Δίκην εισπράξεται, ή ού. Εγώ δ' εν τούτοις ήδη
* βουλεύσασθαί σοι παραινώ,τους υβριστές Μνηστήρας, 325
2
: όπως εξώσης εκ της σής Οικίας και ει βούλει

: άκουσον, και τη Συμβουλή ταύτη μου πρόσχες ήδη.
: Εις Εκκλησίαν Αχαιούς Aύριον συγκαλέσας
: πάντας τους ήρωας, αυτοίς αγόρευσον, Ολύμπου
: επικαλούμενος Θεούς μάρτυρας και Μνηστήρσιν 330
: επανελθείν εις εαυτών κέλευσον μεν τους Οίκους,
: τη ση Μητρί δέ, ει ελθεϊν επιθυμεί εις Γάμον (4)
: είς του Πατρός του κραταιού αυτής τον Οίκον πάλιν
: ελθείν είπέ· ο δε Πατήρ αυτής τε και η Μήτηρ,
: Γάμον ποιήσουσιν αυτή, πλείστα παρέξουσί τε (τιά) 335
• Δώρα Προικός , όσα είκός δίδοσθαι γαμουμένη
προσφιλεστάτη Θυγατρί. Σοί δε, τη Συμβουλή μου
είπερ πεισθής , ευνοϊκή Συνέσει συμβουλεύσω
: Ναύν ευτρεπίσας σοι, πασών αρίστην, και εκλέξας
: και Κωπηλάτας εν αυτή είκοσι, πλεύσον είτα, 340
: περί Πατρός, τοσούτον νυν αποδημούντος Χρόνον,
: πευσόμενος, Ανθρώπων τις, ει σοι είπείν τι οίδεν
: έκ Διός Φήμην τινάίσως ακούσης: ήτις ( 6)
: μάλιστα φέρει τους Θνητοίς Κληδόνα 'γνοουμένων.
: Πρώτον είς Πύλον μεν ελθών, ερώτησον τον θείον 345
: Νέστορα ( ηγ) 'κείθεν είτα δε μετάβηθι εις Σπάρτης
: προς τον Μενέλαον αυτός ήλθε γάρ τελευταίος
: τών κατά Τρώων Αχαιών και εί περί Πατρός σου
: ακούσης ζών ότι εστι εισέτι, και νοστήσει,
: προσδόκησον Ενιαυτόν, και του μεγάλα πάσχων: 350
: είδε μηκέτι όντ' αυτόν, και τεθνεώτ' ακούσης,
: επάνελθ ' εις την ποθητήν Πατρίδα σου, και τότε
: Μνημείον σκεύασον αυτώ Κενοταφίου , πλείστα
: και τα Εντάφια αυτού ποιήσας , οία πρέπει
Την σην Μητέρα δέ, Ανδρί συνοίκησον είτ ' άλλο.( ηδ). 353
: Πάντα δε ταύτα, ως εικός, πράξας και εκτελέσας,

: περί του τρόπου συνετώς φρόντισον είτα, όπως
: και τους Μνηστήρας εν τη ση Οικία αποκτείνης,
: η Δόλω, ή αναφανδόν ου δε Νηπίου δίκην
: αφραίνειν δεί σε ήδη γάρ ουκ εν τοιούτος νέος. 360
: ή ουκ ακούεις την λαμπράν Εύκλειαν, ήν Ορέστης (φέ)
: έλαβ' εν πάσι τοις Θνητοίς, τον δολερόν φονέα
: Πατρός αυτού του ευκλεούς , Αίγισθον κατακτείνας ,
: υπέρ Πατρός Δίκης. λαβών; Εύτολμος ούν Ομοίως ,
: και συ γενoύ (πάνυ καλόν και μέγαν γάρ ορώ σε): 365
: όπως τον έπαινον και συ των Μεταγενεστέρων
: αξίως κτήση ευθαρσών. Εγώ δ' εις τους Εταίρους
: επί την Ναύν νύν κατελθεϊν βούλομαι, οί με πάνυ,
: δυσχεραινούση τη Ψυχή , πάντες καραδοκούσι:
: Σοι δε Φροντίς άπαντ ' αυτά του εκτελέσαι έστω, 370
: και επιστρέφου των εμών νουθετικών σοι Λόγων.
: Φιλοφροσύνη αληθεί (Τηλέμαχος ο εύφρων
: είπεν αυτή υπολαβών); άπαντα ταύτα, Φίλε,
: νουθέτησάς μοι , ως Πατήρ Τέκνων αυτού ιδίω,
: κ' ουκεπιλήσομαι τινος ών νουθετών μου είπας. 375
:'Αλλ' ει και σπεύδεις απελθεϊν,επίμεινόν τι, όπως
: λουσάμενός τε και τερφθείς, επί την Ναύν σου χαίρων
: απέλθης, Δώρον παρ' εμού, κάλλιστον και τιμήεν
: άμα λαβών· οία αεί ειώθασι διδόναι
: Φίλοι ξενούμενοι, αυτών τοϊς ξενουμένους Φίλοις , 380
: και ό, Οικία εν τη ση αληθινής Φιλίας

: κ’ Ευγνωμοσύνης της έμής, Τεκμήριόν σου έσται .
: Μή σπεύδοντά με απελθεϊν κώλυε (ή Αθήνη
αύθις υπέλαβε Παλλάς ») Δώρον δε το τιμήεν,
: όπερ μοι δούναι θέλεις νύν, επανελθόντι δώσεις, 385
: είς Οίκον τότε τον εμόν αυτό αποκομίσεις ,

και ούτω δώσω σοι καγώ άλλο αντάξιόν σου .
α Ταύτα ειπούσα η Παλλάς , όρνις ώς ωκυπέτις, (gs)
η αίφνης εγένετ' αφανής. ' Ανδρίαν δε και Θάρρος
και μέγα ενέπνευσεν αυτώ και τότε πολύ μάλλον 390
και επιμνησθήναι του Πατρός εποίησεν, ή πρόσθεν.
» Eθαύμασε την εν αυτώ 'Αλλοίωσιν νοήσας:
» Θεών δ' αυτόν είναι τινά ύπέλαβε, και άμα
και προς τους Μνηστήρας κατευθύ, Θεώ ομοίος ήλθεν
ο ούς έν βαθεία Σιωπή καθεζομένους εύρε, 395
και του ενδόξου Μελωδού ακούοντας, Ελλήνων (της)

Στον εκ Τρωάδος χαλεπόν κιθαρωδούντος Νόστος,
» όν ούτω δυνηρόν αυτοϊς εποίησεν Αθήνη. (μή)
• Την Μελωδίαν δε αυτού ακούσασα την θείαν,
400
» η Ικαρίου συνετη θυγάτηρ Πηνελόπη,
'Ανώγαιω του υψηλού την κλίμακα κατέβη» ( ηθ)
» ου μόνη δε είποντ' αυτή'Αμφίπολοι γάρ δύο.
» Εις των Μνηστήρων ότε δε Δώματος του ευδμήτου
και την Θύραν ή θεοειδής ίκετο Πηνελόπη,
και παρά την Παραστάδ' αυτής έστη: ( ρ ) (καλυψαμένη 405
» Πέπλω στιλπνώ τας Παρειάς ) εκάτερθεν δε μία
και των προσηνών δυοϊν, αυτή παρέστη 'Αμφιπόλων:
» και ένδακρυς τον Μελωδόν τον ένδοξον προσείπε:
:Και άλλας,Φήμιε, πολλάς Θεών τε και Ανθρώπων( ρά )
: Πράξεις επίστασ’ αίνετάς, ας εξυμνεϊν ασμένως 410
: ειώθασιν οι Μελωδοί (ρβ) αυτών και συ ουν ήδη ,
: παρακαθήμενος αυτούς, άδε τινά: αυτοί δε
: πινέτων οίνον Σιωπή» της λυπηράς δε ταύτης
: παύσαι'Ωδής, ( ργ) ή θλιβερώςάγχει μου την Καρδίαν,
415
: ανεπιλήστω αλγεινώ κατεχομένην Πένθει.
: πενθώ γάρ Άνδρα, άπαυστι αυτού μιμνησκομένη,

: ού Φήμη κλέους και λαμπρά κατά τε Θετταλίαν (ρδ )
: και μέσον Άργος πανταχού τρανώτατα θρυλλείται.
: Κιθαρωδώ τώ προσηνεί τι μέμφη , Μήτερ, (είπε
: Τηλέμαχος υπολαβών.) την Μελωδίαν, ήπερ 420
: τέρπειν προήρηται ημάς; οι Μελωδοί γάρ ούπως(ρέ)
: αίτι' εισίν αλλά ο Ζεύς,εκάστοτε Ανθρώπους (ρς)
: διδούς τοίς ταλασιν, αυτός εκάστω όπως θέλει.
: δι' ο και ούτος ου μεμπτός την όλεθρίαν Μοϊραν
: Ελλήνων άδων νυν ημϊν οι άνθρωποι γάρ μάλλον 425
: τάς νεωτάτας των Ωδών ακούουσιν ασμένως"(ρζ)

: υπομενέτω ούν κ ' ή ση Καρδί' αυτόν ακούειν.
: Ου μόνος δε ο οδυσσεύς ώλετο εν Τρωάδι,
: αλλ'έτι άλλοι τε πολλοί απώλoντ’ άμα Άνδρες .
;
; Αλλά νύν, Μήτερ, εις το σον επανελθούσα Δώμα, 430
: σύ τε αυτή επιμελού σώνΈργων των ιδίων, (ρή)
της Ηλακάτης καιΙστού (ρθ) πρόςαττε και ταϊς Δούλαις,
Επιμελεία ακριβεί, αυτών τελεϊν τα Έργα.
: Ταύτα προσήκει Γυναιξί, Ανδράσι δ' αγορεύειν " (ρι)
: εμοί δε μάλλον τούτο δε ως πρώτη εν τω οίκω. 435
« Η Πηνελόπη επ ' αυτούς έκθαμβος, ριά) εις το Δών:
και ανέβη πάλιν εαυτής , πεισθείσα τη Συνέσει
Λόγων Υιού του προσφιλούς. Εκεί δε αναβάσα ,
5 συν Αμφιπόλοις ταϊς δυσίν, έκλαιεν Οδυσσέα,
ο άνδρα τον φίλτατον αυτής εν όσω η Αθήνη 440
» Υπνω δεί τους οφθαλμούς έκλεισ ' αυτής ηρέμα. (ριβ)
» Μνηστήρες δ' ερωτομανεί πάντες Επιθυμία,
Ο)
Δώματ' εν τω ύψιστεγεί ασέμνως εθορύβουν
και αυτούς Υιός δ' ο συνετός του οδυσσέως είπε :
: Μητρός Μνηστήρες της έμής, βίαιοι αλαζόνες! 445
: νύν μέν τερπώμεθα κοινή δειπνούντες Ησυχία,

: Θορύβω δε, μηδέ Κραυγαϊς το Δείπνον ταραττέσθω :
: (καλόν γάρ τoίoυ Μελωδού ακούειν, οίος ούτος, (ριγ)
: ου η Φωνή τή των Θεών Αυδή παραπλησία).
: Αύριον δ' άμα τη Hoϊ φανείση'ς Εκκλησίαν 450
: έλθωμεν πάντες · ένθ' υμϊν δηλώσω αποτόμως,
: όπερκαι νύν. Οίκου τουμού οίχεσθε έξελθόντες!
: άλλοσε έλθετε υμίν ποιοϊσθαι Ευωχίας,
• υμών τα κτήματα αυτών αμοιβαδόν, κατ' Οίκους
και καταναλίσκοντες · ει δε κρείττον, ηδύτερόν τε 455
Συμϊν δοκεί, ενός Ανδρός μόνου, ατιμωρήτως
: τα εαυτού κατασπαθών , κατάβρωσε τρυφώντες !
: εγώ δ' ολύμπου τους Θεούς, τους αειδίως όντας
: επικαλέσομ', ει ποτέ Απόδοσιν γενέσθαι
: υμών των Εργων, δώ ο Ζεύς , εν τη οικία δώη, 460
: ατιμωρήτως τη έμή πάντας απολεσθήναι .
« Ταύτα ειπόντος ούν αυτού , τα Χείλη οι Μνηστήρες
και άπαντες έδακον αυτών θαυμάζοντες, τοσαύτη
και Τόλμη ειπόντοςταύτ'αυτούς. Αντίνοος δ' Ευπείθους (ριδ)
: Τα όντι (είπεν ) οι Θεοί , Τηλέμαχε, τοσούτω 465
: Θάρσει και Τόλμ’ υψηγορείν ούτω διδάσκουσί σε:
: μη δώη δ ' ο Κρονίδης Ζεύς, ανάσσειν σε Ιθάκης,
: το σοι πατρώον Γενεά Σκήπτρον παραλαβόντα.
: Θαυμάσειας (είπεν αυτώ Τηλέμαχος ο εύφρων)
: Αντίνοε , ει σ' είπω τί ; Πάνυ γε δή βουλoίμην 470
γενέσθ' Ιθάκης βασιλεύς, Κρονίωνος διδόντος: ( ριε)
: ή των κακίστων ίσως τι νομίζεις έν Ανθρώπους
: τον Θρόνος είναι; (ρις ) ουδαμώς κακόν το Βασιλεύειν .
: ταχέως γάρ την έαυτού Οικίαν πλήρη βλέπει
• Πλούτου, παντοίων τ ' Αγαθών, και εαυτόν μεγάλως 475
: τιμώμενον, ο Βασιλεύς: Αλλ' εν τη περιρρύτω

: Νήσω Ιθάκη, Βασιλείς των Αχαιών και άλλοι
: νέοι και γέροντες πολλοί εισί, και βασιλεύσαι
: αυτών τις δύνατ' εν αυτή, (ριζ) ει οδυσσεύς ο θείος
: θανών ποθί ουκέτι ζή: εμοί δ' αρκέσει μόνον 480
: το βασιλεύειν της εμού Οικίας και των Δούλων,

: ούς μοι κατέλιπ’ ο Πατήρ, κτησάμενος Ευκλεία (ριή)
: Τή Εξουσία των Θεών κείται (ριθ) εν τη Ιθάκη
: τις βασιλεύσει Αχαιών, Τηλέμαχε (επείπεν
: αποκρινόμενος αυτώ Ευρύμαχος Πολύβου ) 485
: Συ δε τα κτήματα τα σα έχoις, και κυριεύοις

: Δούλων των σών» ουδείς ποτέ ελεύσοιτο γάρ, όστις
: Βία σου άκοντος, τα σά Κτήματα αποσπάσοι,
: υφ' ημών ζώντων έως oύ οικείται η Ιθάκη.
: Αλλά περί του Ξένου νύν θέλω σε ερωτήσαι, 490
: άριστε : πόθεν ο Ανήρ; έκ τίνος Γής λέγει 'ναι και

: τίς δέ αυτού η Γενεά, και της Πατρίδος Χώρα και
: περί του Νόστου του Πατρός αγγέλλων σοί τι ήλθεν και
: ή όφλημάτων εαυτώ ιδίων τι εισπράξων ; (ρκ)
: ώς έσπευσμένος αναστάς απήλθε γάρ εν τάχει , 495
: ουδε υπέμεινε γνωστός άλλω τινί γενέσθαι:
: ου δυσγενή δ' Ανδρα αυτόν το πρόσωπον δεικνύει (ρκά)
: Οσον μεν περί του εμού Πατρός της Επανόδου,
: Ευρύμαχε, ουκ έχω νύν πλέον τινα Ελπίδα. (ρκβ)
(ανταπεκρίνατο αυτό Τηλέμαχος ο εύφρων" ) 500
: δι' ό και πίστιν ουδαμώς τινα ταϊς Αγγελίαις
: παρέχω, όθεν άν ποτέέλθωσ '' ουδε προςέχω
: τη Προφητεία, ής εμού η Μήτηρ, εις τον Οίκον (ρκγ)
: Μάντιν καλούσα, παρ' αυτού ακούει ερωτώσα .
: Ο Ξένος δέ, ού πέρι συ μαθεϊν τις εστί θέλεις, 505
ΡΑΨΩΔΙΑ Α . 27
: Φίλος πατρώος μοι εστί Τάφιος» Αγχιάλου,

: Μέντης , υιός του συνετού και βασιλεύς Ταφίων.
« Ταύτα Τηλέμαχος αυτώ είπεν ,είκ' εν τω Μέντη(ρκό)
και την θεάν έγνω Αθηνών. Οι δε Μνηστήρες πάλιν
και εις την επέραστον Ωδήν και όρχησιν τραπέντες, 510
5 ετέρποντο, και επελθεϊν έμενον την Εσπέραν.
» Του ζοφερού Εσπέρου δε εν τούτοις επελθόντος , (ρκέ)
και απήλθεν έκαστος αυτών επ’ οίκον καθευδήσων .
» Τηλέμαχος δε Μερινών πλήρης απήλθεν, ένθα
Υψηλός Θάλαμος αυτώ ευωκοδομημένος, (ρκς ) 515
» Αυλής εν περιορατώ ήν Τόπο της καλλίστης .
Ευρύκλεια, θυγάτηρ δε, ππος Πεισινορίδου, (ρκζ)
και γυνή καλή και συνετή, πολλά τ’ επισταμένη,
(ήν ο Λαέρτης εαυτώ προθήβην ποτέ ούσαν,
και είκοσ ’ ηγόρασε Βοών, ( ρκή) και ίσα τη ιδία 520
η αυτού Συνεύνω τη σεμνή, τίμα εν τη Οικία
και αλλά την Σύνευνον αυτού , ίνα μή παροργίζη (ρκθ)
και του παρακλίνεσθαι αυτή απείχετο σωφρόνως
» ή και των Δούλων απασών των άλλων εν τω οίκω,
» ηγάπα μάλιστα αυτού τον Εγγονόν· δν έτι 525
και νήπιον όντα, εν πολλή έτρεφε τη Φροντίδι )
και συνεπορεύετο αυτό, Λαμπάδας ανημμένας ( ρλ)
και ταϊς Χερσί φέρουσα αυτώ δ' ήνέωξε τάς Θύρας
» Θαλάμου, του επιμελώς εσκευασμένου· ένθα
ο επί την κλίνην καθεσθείς, τον μαλακών Χιτώνα 530
και αποδυσάμενος, αυτόν Γραί τη ευσυνέτω
και παρέδωκεν η εν Σπουδή πτύξασα και Πασάλω,
» παρά Ευνή τη τορνευτή, κρεμάσασα εξήλθε
και την Θύραν δε τώ αργυρώ εφείλκυσ’ Επισπάστω (ρλά)
» και τωΙμάντι τον Μοχλόν παρέτεινε του Κλείθρου . 535
B
Κεκαλυμμένος δε εκεί, εξ απαλών Eρίων
D
Περιβολαίω υφαντώ, εν εαυτώ δι' όλης
και διενοείτο της Νυκτός , τα περί την Πορείαν,
και την συμβουλεύσασα αυτώ, παρήνεσεν Αθήνη.
ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ Δ . ΡΑΨΩΔΙΑΣ.

Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ.
ΤΑ του πολύ φρονος Ανδρός. Ου τον δολιόφρονα και πα

Φούργον Ανδρα, τον την Αρετήν και την Κακίαν κατά τα εαυτώ Συμφέ .
ροντα και κατά τον Σκοπός των Μηχανορραφιών αυτου εκάστοτε υποδυό.
μενον , το εν τω Κειμένω , πολύτροπον, δηλοί ώς τινες την έννοιας της
Λέξεως οπέλαβον: ουδέποτε γαρ τη Λέξει, Τρόπος, κατά Σημασίαν
Ηθους ή έθους χρήται ο Ποιητής» αλλά, πολύτροπον σημαίνει
ενταύθα τον πολυτρόπως διατρεπόμενον , και λόγον των Πραγμάτων ποιού
μενον, και ταϊς Περιστάσεσιν εκάστοτε είκοντα . • Το πολύτροπον ( λέγει
» ο Ευστάθιος) ταυτόν εστί τη ευκίνητον, ποικίλον , πολύμητιν, πολύνουν,
• επιχειρηματικών, πολύβουλον, πολύστροφον· ουκ έφ ' ενός εστώτα οία
• γεγραμμένην Εικόνα , τρεπόμενον δε πολλές οδούς Βουλευμάτων, ως
» Οδυσσεί πρέπει, τω πολυμηχάνω , τω παντοίους Δόλους κεκοσμημένω,
• καθά φησιν ο Ποιητής . Πολύτροπος ούν, και διά πολλών
1
Εμπειρίαν πολύφρων , ώς ο Ποιητής μετ ' ολίγον ειρεί και ως Ευριπί .
• δης αν είποι, ποικιλόφρων· έτι δε πολλάς , ως ερρέθη, Ατραπούς
Βουλευμάτων τρεπόμενος, ου μήν και προς πολλά ήθη μεταβαλλόμενος
» και άντικρυς εύριπος, η Χαμαιλέων τo Ηθος. Τρόπον γάρ ουκ οίδε το
Ηθος ο Ποιητής. ώστε ουδ' αν λέγοι πολύτροπον τον πολυήθη και τα
D Ηθη διάφορων
(*) Μούσα. Εν τώ πρώτω Στίχο της Ιλιάδος ερρέθη περί της ευκό
σμου Μετριοφροσύνης και του Αναγκαίου των Επικλήσεων, δι ών άρχεται
των Ποιημάτων αυτού Ομηρος, τοίς Μεταγενεστέροις αυτάς Παράδειγμα
καθιστάς . Ενταύθα δ'έρούμενμόνον περί της Χρήσεως αυτών,το Παράδειγμα
του Ορατίουεισάγοντες όπερ εν τη ποιητική Τέχνη αυτού παρέσχεν, ήν
επί της οδυσσείας της Επικλήσει απλώς εσχημάτισεν. Ουδέν γάρ δυςχε .
ρέστερον τοίς Ποιηταίς, και εξαιρέτως τοις Εποποιούς, του φυλάττειν την
Κοσμιότητα και την Απλότητα εν ταις Προτάσεσι των Υποθέσεων των
Ποιημάτων , προς α ορμώνται. Συλλαβόντες γαρ υψηλήν τινα Ιδέαν , και
άλλοις αυτήν κοινώσαι θέλοντες, ουδέν δε ικανώς Ευγενίς ουδ' Ισχυρών
προς την Ανακοίνωσιν αυτής οιόμενοι, χρώνται ταϊς μάλιστα εκτετυφώ .
30 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ .
μέναις και ταις επιδεικτικωτάταις των λέξεων, εμφατικώς εκφραζόμενοι.
Ταϊς τοιαύταις κομπαστικαίς Ενάρξεσι δε δυσαρεστούμενος ο Οράτιος , λέ
γει, τοις Ποιηταίς .
,, Nec sic incipies, ut scriptur Cyclicus olim .
Fortunam Priami cantabo et nobile Bellum.
Τι μέγα παρέξουσι γάρ αύται αι μεγαλαυχείς υποσχέσεις; αναμφιβό
» λως όποιον τω, ώδινεν όρος και έτεκι Μύν. Πολύ δε
» κρείττον το μιμείσθαι την Σύνεσιν και την Μετριοφροσύνην του ουδέποτε
και ουδέν Απεικός ποιήσαντος του Ποιήματος αυτού:
Ανδρα μου εννεπε, Μούσα , πολύτροπον , δς μάλα πολλά
πλάγχθη , επεί Τροίης ιερόν Πτολίεθρον επερσεν .
πολλών δ' Ανθρώπων δεν έστεα, και Νόον έγνω.
» αρχομένου , και μέγα Πύρ, ολίγον Καπνόν αναδιδόν ενάψαι πρώτον μη
« θελήσαντος , αλλά τουναντίον, Καπνον πρώτον δείξαντος, ένα άπλετον
Πύρ είτα εκλάμψη, και τον Αντιφάτην, τον Κύκλωπα και την Χάρυ •
και βδιν, τα εκπληκτικά Τέρατα ιδείν ημάς δείξαντος.
Αλλ' έρεί τις : Ούκουν αναγκαίον το προπαρασκευάζειν τον Αναγνώ
στην , και τη υψηλή ιδέα των, όσα είπείν βούλεται, εξ Αρχής προσεκτικόν
ποιείν αυτόν; Αναμφιβόλως αναγκαίον τούτο· αλλ' ή Μετριοφροσύνη και η
Απλότης εστί πολύ κρείττων των τοιούτων μεγαλορρημόνων και κομπα .
στικών Ενάρξεων. Πειρασάτω γάρ τις εκτυφώσαι ταύτην την Επίκλησιν
και την πρόθεσιν τής Υποθέσεως του ομηρικού Ποιήματος, και γνώσεται ,
ότι αι μεγαλαυχέσταται και επιδεικτικώταται λέξεις, ου μόνον ουδέν Μέ.
γα δείξουσιν , αλλά διαφθερoύσιν αυτήν μάλιστα .
Εν ταύτη τη Απλότητα και τη Μετριοφροσύνη αυτού , ουδενός ημέλησεν
ο Ομηρος των, όσα δύναται μάλιστα προσεκτικών ποιήσαι τον Αναγνώ .
στην , και την Περιέργειας αυτού κινείν . Yπισχνείται ημίν την Διήγησιν
των Παθημάτων και των Πράξεων Ανδρός συνετού, την Τρωάδα πορθή
σαντος, πολύς Χρόνον πλανηθέντος, πολλάς Χώρας επελθόντος , τα ήθη και
Εθιμα πλειόνων Λαών γνώντος , πλείστους Κινδύνους και Μόχθους υπομεί
ναντος, και τέλος εις την εαυτού Πατρίδα επανελθόντος, μετά την Απώ .
λειαν πάντων των Εταίρων αυτού , διά το ιδία εαυτών Αφροσύνη ασεβές
και ανόσιον έργον αυτών απολεσθέντων .
(6) Την ίεραν πόλιν πορθήσας Τροία 9. Την Τιμήν της
Πορθήσεως της Τρωάδος, τω οδυσσεϊ απονέμει ο Ποιητής, άτε πολλά εκ.
τελέσαντι, ών άνευ η πόρθησις, ήν ταϊς Συμβουλαίς αυτού πειθόμενοι διέ
πραξαν οι Έλληνες , ουδέποτ ' άν εγίνετο · διό και πτολίπορθον πολ .
λάκις επονομάζει αυτόν . Ανδρειότατος των εν τω Στρατώ Ηρώων ουκ ήν
μεν ο Οδυσεύς, ήν όμως και φρονιμώτατος και τη ' Αθηνά προςφιλέστατος,
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. 31
ώς περ και εν τη Ιλιάδι είδομεν . Ακριβώς δί των μεγάλων 'Ανδρώντας

Πράξεις θεωρούντες, τη Συνέσει μάλλον ή τη 'Ανδρία και Τόλμη εύρήσο»
μεν της ευτυχούς Αποβάσεως την Τιμήν πολλάκις προσήκουσαν. Ιεράν δε
επονομάζει ο Ποιητής την Τρωάδα, άτε υπό του Ποσειδώνος και του
Απόλλωνος τειχισθείσαν .
(γ) Χρόνον πλανώμενος πολύν. Την Υπόθεσιν τού Ποιήμα
τος τούτου αποτελεί η εν τω πλείονα έτη, διά πολλών, Μόχθων και συνε
χών Κινδύνων διαρκέταντι Πλώ , του Οδυσσέως Πλάνη: διαφόρου γαρ
όντος του Σκοπού της οδυσσείας από του της Ιλιάδος, διαφέρει, το προς
τον Χρόνον, και η Διάθεσις της Ποιήσεως αυτής, εν ή Ηθος του Ηρωες ή
Σύνεσίς έστι και η Σωφροσύνη και δια ταύτης της Διαθέσεως ηδυνήθη και
Ποιητής παρατείνει την Υπόθεσιν του Ποιήματος όσον Χρόνον ηθέλησε ,
και αι της Πολιτικής Διδασκαλίαι αυτού αναγκαίον εποίησαν" μή θελήσας
γάρ περιορίσει την υπόθεσιν εν ολίγοις Εβδομάσιν, ώςπερ την της Ιλιά-.
δος, παρέτεινεν αυτήν εις οκτώ έτη και εξ Μήνας, από της Πορθήσεως
της Τρωάδος, ότι έλαβε την Αρχήν αυτής, μέχρι της εις Ιθάκης Απο
πλεύσεως του Ηρωος,ότε έπαύσθη και επειδή πολυχρονίω Πείρα συνετός γί
γνεται ο άνθρωπος, πολυχρόνιον και το Μυθολόγημα αυτού κατεσκεύασεν
ο Ποιητής » ενώ διηγείται τα Συμβεβηκότα 'Ανδρί, πάντα τα αυτώ προς-
πεσόντα Δεινά διά μόνης της Συνέσεως νικώντι, ήν εν τη πολυχρονίω Πλά .
νη αυτού έκτήσατο.
(8) Είδε Πολίσματα κλ . Μεγάλα ετιμώντο παρά τοις πάλαι
οι πολλές επελθόντες Χώρας· διό, προς τη Τιμή, ή διέπρεπον οι σοφοί
των Ηρώων, δια των άλλων 'Αρετών και Προτερημάτων αυτών , ου παρε
βλέπετο και η διά της εν πολλαίς Χώραις Επιδημία αυτών. Η μεν Ιστορία
και η Μυθολογία ποιούσε τον Ηρακλέα και τον Διόνυσον πολλάς επελθόντας
Χώρας, ο δε Ποιητής διδάσκει ρητώς , τίνες των 'Αποδημιών είαι Τιμής
και Προσοχής άξιαι. Λέγει γάρ ου μόνον πολλών 'Ανθρώπων κ«αι ί.
δε Πολίσματα: διότι πολλοί πολλάς επέρχονται Χώρας δια μα
ταίαν Πολυπραγμοσύνην μόνον, όπερ ούτε οφέλους, ούτε Επαίνου μεγά
λου άξιον · αλλ' επιφέρει άμα και: Éγνω αυτών τα έθιμα και
ή θη: όπερ Τιμής τω όντι και Επαίνου άξιον. Εισί δε αι Εκδεμίαι είτε
Ωφελείας, είτε Βλάβης πρόξενοι και ταύτης μέν, όταν ο Εκδημών επα
νέρχεται,κομίζων Μοχθηρίας και Κακίας, εν τη Πατρίδι αυτού αγνώστους:
Ωφελείας δε, όταν επανελθών κομίζη νέας 'Αρετάς και Γνώσεις προς Εύ
πρέπειαν της Πολιτείας και Βελτίωσιν των Ηθών: Τούθ' ένεκα και ο Αν .
κούργος ουκ επέτρεπεν εκάστω απο δημεϊν, και ξένας επέρχεσθαι Χώρας .
Φόβω, μη επανερχόμενοι εις την Πατρίδα κομίζωσι ξένα ήθη και έθιμα.
32 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ.
Βλάβης και Αταξίας πρόξινα , και πλείους διαφόρων Διοικήσεων Ιδέας.
όθεν λέγει και ο Πλάτων (Νμ. Kφ. XII) • άδι ούν χρή ποιείν περί
- 'Αποδημίας εις άλλας Χώρας και Τόπους , και περί Υποδοχής Ξένων .
Πρώτον μεν νιωτέρω Ετών τετταράκοντα μη εξέστω αποδημαϊν μη .
» δαμού μηδαμώς. Ετι δε ιδία .... Θεωρούς δε άλλους εκπέμπειν
>>χρεών. ο Θεωρος ο τοιούτος ημίν γεγονώς, έστω πλειόνων Ετών ή
και πεντήκοντα . .
α) Η οπίρ της Ζωής του. Την Ίδίαν της 'Αρετής του Πρωος του
Ποιήματος , εν τη Αρχή αυτού μεγαλύνει ο Ποιητής δεικνύων , ότι εφρόν
τιζεν ουχ ήττον υπέρ της Σωτηρίας των (εν τω ιδίω αυτού Πλοίω τεσσα.
ράκοντα και τεσσάρων ) Εταίρων , ή υπέρ της εαυτού Ζωής. Ούτοι γάρ έφα .
γον τας Βούς του Ηλίου, οι δ' άλλοι άλλως εν διαφόρους Τρόποις και Το
πους βιαίως προαπολώλασιν, ως διηγήσεται ο Ποιητής .
(G) 'Απώλoντo γάρ υφ' αυτών τής Αθεμις ουργίας
Διά τούτου τού Στίχου δείκνυσιν ο Ποιητής της Διαφοράν της οδυσσείας
από της Ιλιάδος. Εν τη Ιλιάδι, διά την άνοιαν των Βασιλέων απώλοντο
οι λαοί. λέγει γαρ « Μήνιν άειδε Θεά Πηλειάδεω Αχιλ .
λή ος, ή μυρί’ Αχαιοίς "Αλγέθηκε πολλές δ' εφ θίμους ψυ
χάς κλ . Ενταύθα δε αυτών γάρ σφετέρησιν Ατασθαλίησιν
όλον το .. ειπών πρότερον, ότι ο Ηγεμών αυτών έμερίμνα υπέρ του Νό
στου αυτών: Δι’ και η μεν οδύσσεια πρός των 'Αρχομένων , η δε Ιλιάς προς
των Αρχόντων Διδασκαλίαν τείνει,
(ζ) Ηλίου Βούς τάς ιεράς οι άφρονες φαγόντες. Το εν τω Κει.
μένω Υπερίονος δύναται ως Επίθετον, του υπέρ ημάς ιόντος» ως Ου
σιαστικών και ως Πατρωνυμικόν (κατά Πίνδαρον, περιονίδου, εξ ου
Fπεριονίων, και κατά Συγκοπήν Υπερίων, ως σημειοϊ Ευστάθιος ) του Ηλίου
εκλαμβάνεσθαι· υιός γάρ του Υπερίονος και της Θείας , και αδελφός της
Ηούς και της Σελήνης μυθολογείται ο Ηλιος, έν Κολχίδι παρά τας Εκβο
λάς του Ωκεανού τη Hot συνοικών· εκείθεν δε επί Τεθρίππου εκ της προς
'Ανατολάς εις την πρός Δυσμάς Πύλην εγκαρσίως όχούμενος , ετέρπετο την
αυτό τεράν,καλών Βοών Αγέλην εν τη Τρικρανία (Σικελία ) άνευ Βουκόλου
νεμομένην δρών : αναψύχων δί τους ίππους αυτού εν τοις βαθυρρόοις Κύμα
στην, οίκαδε πάλιν διά των βορείων Μερών, επί λαμπροτάτου ηφαιστοτεύ .
κτου οχήματος επανέρχετο . Τα δ' άλλα, επειδή ίδιον της Ποιητικής το
Διδακτικών κυρίως, μεγίστη δε και ωφελιμωτάτη Διδασκαλία και της Θεο
σεβείας, αρίστας το προς τούτο Διδασκαλίας,αεί και εκ πλαγίου , άτε δρα.
στικωτέρας ούτω γιγνομένας , παρέχων ο Ποιητής, διδάσκει και ενταύθα,
ότι τοΐς 'Ασεβέσι και Ιεροσύλοις, θεία Τιμωρία και θάνατος επίκειται, δν
όπως εκφυγείν δύνανται.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ . 33
( 1) Διήγησαί τικαι ημίν Ζητείται ούν, Διά τί ταύτα τη Μού.
ση λέγων ο Ποιητής επιφέρει το, και η μιν ; Οτι σπουδαιοτάτης και
αξιολόγου ούσης της Υποθέσεως, ουδείς αμφιβάλλου, ότι ου διηγήσοι ται αυ .
την και άλλοις η Μούσα, και ότι ου ποιήσωνται αυτήν και άλλοι των Πιη .
των Ποιήσεως αυτών Υπόθεσιν: Είτε και υποσημαίνων ίσως, ότι η Υπόθεσις
αυτή ην γνωστή και δεδημοσιευμένη εν Αιγύπτω, όθεν λέγεται ότι έλαβεν
αυτήν ο Ποιητής. « Ως εικός ον, πολλούς μεθ' ύμπρόν ( φησιν Ευστάθιος )
και εγχειρήσειν τοιούτω Εργω . ίσως δε και διά το παρωχημένον, είτις ανα
και πολει την προεκτεθειμένην Ιστορία, ότι δηλαδή Αίγυπτόθεν η Λαβή
και της Ποιήσεως τω Ομήρω, ως προ ολίγουεγράφη . » Ειρήσθω δε προς του.
τους και πιθανώτερον· τουτέστι, θελήσας ειπείν ο Ποιητής, ότι αληθούς
ούσης της περί Οδυσσέως Διηγήσεως ταύτης, αδύνατον Λήθη συσχεθήναι
αυτήν και μη πασίγνωστος είναι, ότανεί έλεγαν: Επειδή ποιούνται λόγους
περί αυτής , αξίωσον, Μούσα, διηγήσασθαι αυτήν και τους Ελλησιν, ώς και
άλλους λαούς ήδη έδιηγήσω « ίνα λεγη, ότι ως εταίροις φθάσασα είπας,
Σ
είπε και ημίν, » ( επιφέρει Ευστάθιος).
(θ) όπερ ειπείν εθέλεις. Τουτέστιν, αρξαμένη από τι
νος Μέρους, ο πόθεν έθέλεις, λέγει Ησύχιος, το εν τη Κειμένω
άμ 06 εν διασαφηνίζουν: δι ου δείκνυσιν ο Ποιητής, ότι ου διηγήσεται
πάντα τα Συμβεβηκότα τα οδυσσει, αλλά Mέρος τί αυτών μόνον,της αλη
θούς Υποθέσεως του Πιήματος Mέρος τί αυτών μόνον ούσης, και ο Ποιη .
της μίαν πραγματεύεται μεν Πράξιν, αλλά διά των Επεισοδίων αναφέρει
πάντα τα Συμβεβηκότα , όσα δυνατόν παρέπεσθαι ταύτη τη κυρία Πράξει ,
και συνάπτει πάντα αυτά εις εν Ολομερές.
(1) Πάντες οι άλλοι τον δεινον όλεθρον του Θανάτου
κλ . Επειδή Σκοπός της προκειμένης Παραφράσεως ουκ έστι μόνον του Κει
μένου και Εξήγησις προς 'Ανάγνωσιν απλώς των Συμβάντων το οδυσσει,
ώς περ είθισται αναγινώσκεσθαι τα Μυθολογήματα, αλλά και η' Ανάπτυξις
και Διασαφήνισις της Εποποιίας και της Δεξιότητες του Πο :ητού εν τη Δια
τάξει των Ποιήσεων αυτού, οφείλομεν δηλώσαι άμα και, ότι της Οδυσσείας
ή Διάταξις όλως διαφέρουσα εςι της της Ιλιάδος. Εν τη 'Ιλιά δε γάρ διη .
γείται τα Δεινά, όσα η Μήνας του Αχιλλέως επήνεγκε τους Έλλησι και της
Υποθέσεως συντόμου ούτης, άρχεται της Ποιήσεως αυτού, αρξαμένης της
Μήνιδος, και διηγείται φυσική Ακολουθία το πάν των Συμβεβηκότων. Της
Υποθέσεως της οδυσσειας δε μακράς ούσης, και συνεχή μη επιδεχομέ
νης την Διήγησιν, διά τα εν τη μακροχρονίω Διαρκεία αυτής πολλά τε κα;
τη Ποιήσει μη πάντα οικεία Συμβεβηκότα , διετάξατο τεχνιέντως την Ποίη .
σιν, τον Αναγνώστήν εις το Μέσον της Γιοθέτες και άγων, και αρχόμενος
3*
όσον ενών αυτώ, από του τέλους αυτής, εισάγει επομένως, διά της θαυμα
στης Τέχνης αυτού, τον εύρυά Τρόπον του ανακαλείν τα αξιολογώτατα των
Πραγμάτων, και διηγείσθαι αυτά κατά τελείαν Συνέχειαν, την Περιέργειας
του 'Αναγνώστου κινούσαν διά της 'Επιθυμίας και της Ελπίδος του γνώναι
τα μεταξύ Συμβάντα, άπερ ου σαφηνίζει ο Ποιητής . Διατρέψας Έτος όλον
παρά τη Κίρκη ο Οδυσσεύς, διηγε το έβδομον ήδη έτος μετά της Καλυ .
ψούς εν τη Ωγυγία, ότι έπεμψαν τον Ερμήν οι Θεοί κελεύσοντα τη Καλυψοί
αποπέμψαι εις την Πατρίδα αυτού τον Οδυσσέα , παρασχούση αυτή και
πάν το τη Νοστήσει αυτού 'Αναγκαίον. Ιδού ούν ή Αρχή της οδυσσείας .
'Εφεξής δε αναπτύσει λαμπρά και συνετη Εκλογή, όλων των εν τη Συν
τάξει της Περιπλοκής του Επικού Ποιήματος οικείων Συμβεβηκότων, πάντα
τα της Αναπτύξεως της Υποθέσεως προηγηθέντα .
(ιά) τον Οδυσσέα μόνον δί Πατρίδα και Γυναίκα
ιδείν ποθούντα κλ. Την Ηθικήν αεί προ οφθαλμών έχων ο Ποιη
της, εθέλει μηδένα ουδ' ελάχιστον περί της Συνέσεως του Ηρωος αμφιβάλ.
λειν, παρά τη χαριέσση Καλυψοί διάγοντος, και ου μόνον άτρώτου υπό των
Θελγήτρων του Κάλλους της Θεάς μείναντος , αλλά και αδιαλείπτως στέ .
νοντος, της Γυναικός και της Πατρίδος αυτού αεί μιμνησκομένου» δι' ου
διδάξαι σπεύδει, ότι και η 'Απουσία του Οδυσσέως από της Πατρίδος αυτού
ουκ ήν εκουσία, και η Παλινόστησις, αυτού άκοντος ανεβάλλετο . Τούτο δε ουκ
απεικότως, αλλ' αναγκαίως μάλιστα. Είδαμεν γαρ εν τη προοιμιακή Υπο
θέσει, ότι έν τη Συντάξει του Ποιήματος ουκ ήδύνατο ο Ποιητής ποιήσα
σθαι Υπόθεσιν και 'Aρχήν της Ποιήσεως την εκουσίας του Βασιλέως Απο
δημίαν από της Επικρατείας αυτού, ούτε την εκουσίως Διατριβήν πόρρω
της εαυτού Πατρίδος» αλλά την Νόστησιν μετα αναγκαίαν 'Απουσίαν,
αυτού άκοντος, αναβαλλομένην· όθεν επιμένει κυρίως εις την κατ’ Ανάγ
κην 'Απουσίαν και εις τα τήν Παλινόστησιν αυτού κωλύοντα. Λέγει δε ημίν
εν ταύτη μεν τη Ραψωδία, ότι η Καλυψώ κατείχε παρ' εαυτή τον δύστη
νον Οδυσσέα έν Νυκτί και Ημέρα κλαίοντα και οδυρόμενον· εν τη Ε , δ:
ποιεί αυτόν επί την ΙΙαραλίαν καθήμενον και την Θάλασσαν, Κώλυμα της
Νοστήσεως αυτού, περιαλγεί Καρδία και δακρυχέρυσιν όμμασι θεώμενον.
(ιβ) Καλυψώ νύμφη η σεβασμία κλ . Το ό.ομα Καλυψώ
παράγεται από του καλύπτειν (κρύπτειν) : κρυφία ούν και μυστη.
ριώδης Θιά η Καλυψώ, παρά την οποία επτά Έτη κρυπτόμενον ευρίσκει
τον Οδυσσέα και Αναγνώστης: Ευλόγως oύν ποιεί ο ποιητής τοσαύτα έτη
παρά τη μυστηριώδη Θεά διατριβοντα της Ποιήσεως αυτού τον Ηρωα,
άτε μέγαν πολιτικός "Ανδρα, ο Τέχνη το Μυστηριώδες και η Προσποίη
σίς έστιν, ήν παρά της Θιάς διδαχθείς (λέγει ο Ρ. Π. Β :σσού) Χρήσιν των
Δ.δασκαλιών αυτής εκάστοτε ποιείται , ουδέν άνευ Υποκρίσεως πράττω .
Πάν γάρ Σχήμα υποκρίνεται , και εαυτόν άχρι της τελευταίας Ημέρας Υπο
κρίσει κρύπτει: 'Αλλ' ου φανείται υγιής τώ τα περί τον Οδυσσέα ακριβέ.
στερον σκοπούντι του Βοσσού η Κρίσις αύτη. Ήλθε γάρ προς την Θεάν το.
σον κρυψίνους και υποκριτικός , ώστε επί ταύτην την Τέχνην, την οποία
πάντας τους δεινότατους Υποκριτές και Κρυψίνους υπερέβαλλε, μείζονος
Προκοπής ουκ είχε χρείαν· διό ευλογώτερον ίσως ειπείν, ότι έκρυψεν αυτόν
ο Ποιητής επτά έτη εν τοις Σπηλαίοις της Καλυψούς, ένα ποιητικώς επη ,
ότι ελάνθανε πού διήγε και τι έπραττε τοσαύτα έτη, τα οποία ου παρενεί
ρεν εις την Διήγησιν της Ποιήσεως αυτού.
(γ) Ην εκ Θεών κλ. Ου μόνον ηθικών, αλλά και θρησκευτικών Αξιω
μάτων άμα πλήρη εισί του Ομήρου τα έπη. Απ' Αρχής της μεν Ιλιάδος
έδειξεν, ότι η μετά του Αγαμέμνονος βρις του Αχιλλέως επήνεγκε τάς Βου .
λάς του το Παν τη Προνοία αυτού διέποντος Διός . Διός δ' ετελέ.
και το Βουλή, λέγει εν 'Αρχή της Ιλιάδος την αυτήν 'Αλήθειαν δε διδα.
σκει και της οδυσσείας αρξάμενος και υποδεικνύων,ότι και η εν τη Ωγυγία
Διατριβή του Οδυσσέως, κατά θείαν ήν Πρόοιαν, και η εκείθεν Εξέλευσις
αυτού έμελλε γενέσθαι, εν τω υπό της θείας Προνοίας προθεσμία Χρόνω.
(ιδ) καί τοι μεταξύ αυτού των Φίλων όντι. fxx μεγα .
λύνη έτι μάλλον το δεινόν των Δυστυχημάτων και την Σύνεσιν του Οδυσ
σέως ,προςέθηκε ταύτα ο Ποιητής : ανιαρώτατον γάρ το πεπονθέναι νέα Δυςυ .
χήματα υπό των Φ.λων αυτού , ώςπερ σοφώτατον και το αβλαβώς από των
Δεινών αυτών απαλλαγήναι .
(ιέ) 'Αδιαλείπτως έχθραίνων διετέλει τώ οδυσσει.
Ατε τον Κύκλωπα, υιόν αυτού όντα, τυφλώσαντι,
9
(ις ) Εις την Αιθιοπία και κλ. Εν τη Α. Ραψωδία της Ιλιάδος έσα
φηνίσθη, ότι απήρχοντο κατ' έτος πάντες οι Θεοί εις την Αιθιοπίαν, ίνα
παρώσι τη Πανηγύρει, ήν ήγον προς τιμήν αυτών οι Αιθίοπες. Ιστορικών δε
και ηθικόν άμα το Ιράγμα: ο θεοσεβής γαρ των Αιθιόπων Λαός, ου μόνον
γενικάς Πανηγύρεις εις πάντων, αλλά και ιδιαιτέρας εις εκάστου των Θεών
Τιμήν ετέλουν. Τότε δε του Ποσειδώνος ήγε το ή Εορτή διό μόνον ο Θεός ού.
τος απήλθεν εις Αιθιοπίαν . 'Αλληγορικώς δε, αντί του πάσαν την Γην περιό
δέοντος Fδατος εκλομβάνεται ο Ποσειδών και επειδή ο Νείλος επικλύζων
κατά τινας του Ενιαυτού Καιρούς την Χώραν των Αιθιόπων, ποιεί αυτήν εύ .
καρπον, τιμάται υπ' αυτών ως Θεός ευεργέτης , ευδαίμονα την Χώριν ποιών
ο Ποσειδών .
(ιζ) Διηρημένους όντας εις δύο θν η κλ. Αύτη ή του Ποιητού την
βαθείαν Γνώσιν της Γεωγραφίας δήλον ποιούσα “Ρήσεις , παρέσχε Πράγματα
τοις πάλαι Γεωγράφοις, την Σαφήνισιν αυτής σπουδάσασι, καθ' & ο Στρά .
σων εν Διεξόδω συγγράφει: Αλλ' ήμείς , του εις Εξήγησιν γεωγραφικά
Υποθέσεως 'Αναγκαίου, εν ταις περί Επικού Ποιήματος Σημειώσεσιν ακαί

ρου όλως γιγνομένου, ουδέν ενταύθα περί της Γνώμης και της 'Αμφισβη .
τήσεως των πάλαι Γεωγράφων αναφέροντες, την Έξήγησιν του Στράβωνος
μόνον εισάγομεν, όστις της Γνώμης εκείνων ουδένα Λόγον ποιούμενος, την
εαυτού μόνην λέγει. « Επειδή οι Αιθίοπες οικούσε παρά τον μεσημβρινών
Ωκεανόν, το του Ποιητού , το διχ θα δεδαία τι έσχατοι
» 'Ανδρών,έχει ορθώς, ώςπερ και το, οι μεν δυσομένου Υπε.
>
» ρίονος οι δε ανιόντος επειδή ο Νείλος διαιρεί αυτούς απ’ αλ

και λήλων, ώςπερ και την Αίγυπτον , και του Στράβωνος ή Γνώμη αύτη
συνάδει τοϊς γεωγραφικούς των Νεωτέρων Πίναξιν, εν οίς φαίνεται ο Νεί .
λος δίχα διαιρών την Αιθιοπίαν εις ανατολικής και δυτικήν. Ικανά δε
ημίν ταύτα πρός Κατάληψιν ταύτης της Ομηρικής Ρήσεως οι τάς Γνώμας
δε και τας Αμφιλοχίας των πάλαι Γεωγράφων ακριβέστερον γνώναι βέλοντες,
αναγνώτωσαν το Α. και το Β'. Βιβλ . του Στράβωνος. Κατά τον Ομηρικόν δε
Γεωγραφίας Πίνακα, πάσαι αι των Τότε Γεωγραφίας Γνώσεις, διήκουσιν
από της Κολχίδος, ένθα επιτίθεντο αι Ανατολαί , άχρι του εν λυδίη "Ατλαν
τος, ένθα υπετίθεντο αι Δυσμαι του Ηλίου . Τούτον δε τον Ομηρικόν της
Γής Κύκλος, δίχα διατέμνει Γραμμή εκ Κολχίδος εις τον Ατλαντα έλκομέ
νη, δι ή το κάτω ήμισυ Μέρος μετά της μεσογείου Θαλάσσης, υπό του
παρά τον φάσιν Ποταμόν και έγγιστα του Ατλαντος εισρέοντος Ωκεανού εκ.
πληρούμενον , αποτελεί πάσαν των Αιθιόπων την Χώραν.
(ιή) Τοϋ ε κ 6ο ή του κλ . Αίγισθος ο Θυέστου, ηγεμών της μεσημ
βρινής Χώρας των Μυκηνών , εφόνευσε τον Ατρέα , πατέρα του Αγαμέμνο
νες, ού την γυναίκα Κλυταιμνήστρας εν τη κατά Τρωάδος'Απουσία αυτού,
διαφθείρας, ιδολοφόνησε και αυτόν επανελθόντα, και έγημεν αυτήν αλλά
μετά Επταετίαν έλαβε Δίκην υπέρ του Πατρός ο Αγαμέμνονίδης Ορέστης
αυτόν τε και την Κλυταιμνήστραν ανελών . Αυτόν ούν τον Αίγισθον επονομά
ζει ενταύθα Αμύμονα Ποιητής: Επίθετον ανάρμοστον μεν Κακούργω
ανοσιωτάτω, τον Βασιλέα αυτού δολοφονήσαντι, επί το γήμαι την Γυναίκα,
και των Χωρών αυτού βασιλεύειν : Ου μεμπτός όμως τούτου ένεκεν ο Ποιη
της: ουκ αμελώς γαρ και απερισκέπτως, αλλ' επιτηδες έχρήσατο τω 'Επι
θέτω αυτώ, σπουδαίαν τινά'Αλήθειαν ημάς διδάξαι θέλων. Εύλογος μεν η
υπέρ αυτού'Απολογία του Ευσταθίου λέγοντος. « ότι ουδ' εν τη οδυσσεία
» ο Ποιητής, ώςπερ ουδ' εν τη ελιάδι , έθέλει μωμοσκόπος είναι και σιλλές,
» ότι μη πάσα'Ανάγκη άμύμονα γούν ονομάζει νύν τον ατασθαλoν Αί.
» γισθον ο ομηρικός Ζεύς, ουκ εκ των εκείνου Κακών λαβών το Επίθετον,
» αλλ' αφ'ών, ώς εικος, είχε Καλών . είχε δε το Ευγενές, το Ευ ειδές , το
• Συνετόν, και είτε που άλλο άλλως δε, ουδέ έχρήν το μεγάλο Διά φλύαρον
Ηθος προσαναπλάσασθαι τον Ποιητήν. » 'Αλλ' ου και ικανή ή 'Απολο

γία αύτη» άλλο γάρ τι σπουδαιότερον και του Ποιητού μάλλον άξιον κείται
εν τω Πράγματι. Επωνόμασι δηλονότι ο Ποιητής ούτω τον Αίγισθον , ίνα
απολύση της Αιτίας τον Δία, διά το υπό του Κακούργου αυτού εκτελεσθέν
'Ανοσιούργημα , υποδείξαι θέλων, ότι ουδέποτε αίτιος ο Θεός των παρά τους
'Ανθρώπους 'Ανοσιουργημάτων: επιιδή αυτός μεν έπλασε τους Ανθρώ .
πους εχέφρονας και ικανούς του ποιείν το 'Αγαθόν οι "Ανθρωποι όμως, διά
την 'Ακράτειας -Ασέλγειας και Κατάχρησιν της Ελευθερίας αυτών, δια
φθείρουσι ταύτας τας εν αυτοίς της 'Αρετής 'Aρχάς, και παραδιδούσιν
εαυτούς τη Κακία, και ώσανεί έλεγεν, ο Ζευς δε μνη και θείς Αίγι
σθου του Φρον ή σπιτι και Ευφυία παρασκευασμένου
και ικανού τού εύσχημονείς και εύ πράτττειν κλ.
(ιθ) Bα ( ο ί! οποία τους Θεού και είπε) καταιτιώνται οι
"Ανθρωποι. Οι έλεγε ταύτα ο Ζευς ήσαν μίν οκτώ Éτη παρωχηκότα
μετά τον θάνατον του Αγαμέμνονος, αλλά προ ολίγου μόλις Χρόνου έτι.
μωρήσατο του Πατρός τον Φινέα ο Ορέστης»: εν καιρώ ούν αναφέρει και
Ποιητής του Αιγίσθου το ' Ανοσιούργημα αυτό.
(α)Αιτίους γαρ ή μαςείναι 3 τωνκακών φασικλ. Ρήσις σπου
δαιοτάτη, άτι της Χριστιανικής Θρησκείας την ιδέαν πνέουτα. Επί Ομή.
ρου ήδη εγίνωσκον οι Εθνικοί , ότι ο Θεός αγαθώτατος μεν ών, αδύνατον
του Κακού αίτιος είναι δικαιότατος δε , ανταποδίδωσιν επαξίως το, τε
'Αγαθόν και το Κακόν και όλεν τα Δεινά, όσα επέγουσιν εαυτοίς οι "Αν
ρωτοι, ου παρά του Θεού, αλλ' από της Ασωτείας και της ιδίας αυτών
• Ανοίας κυρίως προέρχονται εκουσίως γάρ στερούσιν εαυτούς το Αγαθόν,
όπερ δύνανται έχειν, και περιπίπτουσι Συμφοραίς, τα Δεινά επισπώμενοι ,
άπερ έκφεύγειν δύνανται.
(κά) Υπέρ το Πεπρωμένον. 'Εν τη Ρ. της Ιλιάδος “ Ραψωδία
είδαμεν, ότι θέλων ενθαρρύναι ο 'Απολλων τον Αινίαν λέγει αυτώ, ότι εί
δεν άλλους Μαχητάς ανδρείους τε και θαρραλέους, οίτινες και του Θεού
( της Μοίρας αυτούς αντιπράττοντος, ενίκων διά της 'Ανδρίας και της Ευ .
τολμίας αυτών, οι δε Τρώες απολέσουσι, παρά την Βούλησιν του Θεού,
το λαμπρόν λιον. Ε.θα εδηλώθη , ότι αυτή η Θεολογία του Ομήρου συνά -
δει μάλιστα τη ημών Θεολογία, διδασκούση ημάς, ότι ο Θεός μετατίθεται
ενίοτε τας Βουλήσεις αυτού, ως πλείστα τοιούτων παραδειγμάτων εν τη
θεία Γραφή βεβαιούσι την ' Αλήθειαν ταύτην. 'Αληθές όμως και ότι ουδέν
γίγνεται παρά την θείαν Πρόνοιας και Βούλησιν. Εν τούτω δοκεί μέν
υπειναι 'Αντίρρησίς τις , αλλά το πράγμα εξακριβούντες εκλείπουσαν ευρί
σκομεν την δοκούσαν ταύτην Αντίρρησιν. Δύω γαρ αλλήλαις εναντίαι Δυ
νάμε και (Μοίραι ) θεωρούνται εν ταις Πράξει των Ανθρώπων ων οτε μεν τη
μιά, ότι δέ τή ετέρα εκουσίως υπείκει και ενεργών "Ανθρωπος τούτο και εκείνα
πράττων· όθεν αεί τους Νόμους της Προνοίαςυπόκειται,εί και παρ'αυτό κείται
το μεταβάλλειν αυτούς, ούτε υπό της Προνοίας εν τη Ελευθερία αυτού κω
λυομένω, ούτε της Ελευθερίας αυτού την Πρόνοιαν κωλυούσης. Ουδέν δε
από Τύχης, αλλά πάντα κατά τας θείας Διατάξεις γίγνεται επειδή έμως
η Βούλησης του Ανθρώπου ισχύει εις πάντα, μεταβάλλει τας Διατάξεις αυ
τάς . ο Θεός, Παραδείγματος χάριν, ου τριώρισε ποτε τω Αιγίσθω ταύ
τας ή εκείνας τάς Συμφοράς, αλλ' ο Αίγισθος δια της όλως εκουσίου Δια
φθοράς αυτού , αυτός εαυτώ επήγαγεν αυτάς, παρά την Βούλησιν του Θεού .
διό ορθώς λέγει ο Ποιητής, απάντων την ΠοινήνΥ απέτισε ,
αξία ν' ο Θεός τιμώρησε μεν αυτόν κατά τους Νόμους της θείας αυτού
Δικαιοσύνης, αλλά την Τιμωρίαν ταύτην αυτός εαυτώ επήγαγεν ο Αίγισθος
διά των 'Ανοσιουργημάτων αυτού, αποφυγείν αυτήν δυνάμενος» όπερ τη
'Ελευθερία και Προθυμία της ψυχής, το Καλόν ή το Κακόν προκρινούσης,
και διά της 'Εκλογής ταύτης τα αυτή μή προωρισμένα και μη πεπρωμένα
εαυτή επισπώτης, εντελέστατα συνάδυσαν ποιεί την Πρόνοιας του διέπον
τος και δικάζοντος Θεού. Ταύτα μεν ικανά προς Διασαφήνισιν του ου μιο
κρού Λόγου ημίν δόξαντος τούτου Χωρίου. Θαυμαστόν δε φαίνεται, ότι οι
'Εθνικοί εγνώριζαν ταύτας τας μεγάλας Αληθείας , καίτοι τόσον άκομψον
και αλλόκοτον Θεολογίαν έχοντες , ώστε επίστευον μεν τον Δία ως υπέρτατον
όν, πατέρα Θεών τε και 'Ανθρώπων, το Παν διέποντα: Κρίμα αυτού την
Μοίραν, και όμως γεννηθέντα αυτόν έλεγον , διηγούμενοι και τηνΓενεαλο
γίαν αυτού· τινές δε και θανόντα, δεικνύοντες και τον Τάρον αυτου εν
Κρήτη: ο Καλλίμαχος περιπαίζει με τους Κρήτας, τον νομιζόμενον Τάφον
του Διός δεικνύοντας, ψεύστας καλών αυτούς, και όμως εκ της Ρέας τεχ
θέντα λέγει αυτον, επί τινος όρους της Αρκαδίας. • Ζεύ, σε μεν ιδαίοισιν
» έν ούρεσι φασι γενέσθαι, Ζεύ, σε δ ' εν 'Αρκαδία: πότεροι, πάτερ, εψεύ
• σαντοκαι Κρήτες αεί ψεύσται και γάρ Τάφον, ώ άνα, σεϊ , Κρήτες ιτε .
» κτήναντο, ου δ' ου θάνες: εσσί γάρ αιει· εν δε σε Παρρασίη “Ρείη τέκειν,
» ήχι. Σ • (Καλλμ . Υμν. εις τον Δία . Αλλά πιθανώτατον, ότι
αύτη του Διός ή Γενησις ήν Μυστηριώδες και αλληγορικόν τι, τοις Σοφούς
μόνον γνωστόν· άλλως γάρ αδύνατον το συνάδειν εαυταίς ταύτας τας αλλή
λαις ούτως αντιθέτους Ιδέας.
(κβ) ας και νυν Αίγισθος κλ. Η Τιμωρία του Αιγίσθου εγένετο
μικρόν προ ταύτης των Θεών της Συμβουλίας , οκτώ Ετών ήδη παρωχηκό
των, ως προείρηται, μετά τον Φόνων του Αγαμέμνονος. ο Χρόνος ούτος
ήν αναγκαίος τώ Ορέστη, πάνυ νέω υπό της αδελφής αλέκτρας εκ του
πατρικού απαχθέντι Οίκου, ένα ανδρωθείς γένηται ικανός Δίκην λαβειν
περί τού Φόνου του Πατρό .
(κγ) Καίτοι Ποινήν την τρομεράν ειδώς της Πράξεως

του, κλ . Ουδείς Κακούργος αγνοεί τα τοις Ανοσιουργήμασιν αυτού παρε .
πόμενα: πώς δε γιγνώσκουσιν αυτά ο Ποιητής έρεί ημίν εξής.
( δ) Δι' 'Aργειφόντου του Ερμού επί τηδες πεμφθέν.
τος κλ. ο Θεός, αγαθώτατος ών, ου παύεται παραιών τοϊς 'Ανθρώ
ποις. 'Αλήθεια μεγίστη δι' ούτω θαυμαστής δηλουμένη Ποιήσεως· ρη
τώς γαρ αποφαίνεται ενταύθα ο Ζεύς , ότι παρήνεσε τω Αιγίσθω μήτε τον
' Αγαμέμνονα ανελεϊν, μήτε την Κλυταιμνήστρας γημα , τον Ερμήν πέμψας
προς αυτόν τις γε ο Ερμής ούτοςκαικαι εν τώ Ερμή, και φυσικός ενταύθα άλλη
γορείται Νόμος , εν εν τω Βάθει της Καρδίας του Ανθρώπου ενεχάραξεν
ο Θεός, και ός , κατά Κικέρωνα , ου μόνον του Κόσμου αρχαιότατος , αλλά
και τώ Δημιουργό του Παντός εστιν ισόχρονος: « Υπήρχε γαρ Νούς ανές
καθεν, επιλέγει Κικέρων, εκ των Κόλπων της Φύσεως εκρεύσας, τον
» 'Ανθρωπον εις το 'Αγαθόν άγων και από του Κακού αυτόν αποτρέπων :
99 ός από της Yπάρξεως αυτού Νόμος ών, ουκεγένετο Νόμος 'Aρχήν λαβών,
ότι ήρξατο γράφετθαι· η δε Υπαρξις αυτου σύγχρονος έστι τη του Θεού
και ιδέα· όθεν αληθής και αρχικός Νόμος παραινείν τε και αποτρέπειν
» ικανός, εστίν ο Νούς του μεγάλου Διός. ,, ο Ζεύς ούν Ερμήν καλεί
αυτόν ενταύθα, δς εκ Θεών πηγάζων , απαύστως βοά τας μάλιστα δις -
φθαρμένας Καρδίας : τούτο μενΥ Καλόν εκείνο δε Κακόν.
.
Επί ταύτη τη ομηρική Ρήσει εγένετο αναμφιβόλως και το αρχαίον “Ρη

τον εκείνο, περί ου λέγει ο Σιμπλίκιος : ο Νούς εστί πάντων των
'Ανθρώπων Ερμής. Τοιούτόν τι λέγει και ο Επίκτητος παρ' Αρ.
διανώ (Βιβλ. ΙΙΙ). Το γαρ 'Απόλλωνα επείσθη ο Λάθος; ουκ απελθών
99 και μεθυσθείς, χαίρειν είπε τώ Χρησμώ ; τί ούν και παρά τούτο ουκ είπεν
αυτώ ο Απόλλων τας Αληθείας ; Καίτο: εγώ μεν ουκ είδα, ούτ ' ει
πεισθήση μοι, ούτ ' ει μή εκείνος δε ακριβέστατα ήδει, ότι ου πεις
και σθήσεται, και όμως είπε . Διά τί δε είπε και Διά τί δε Απόλλων εστί.
διά τι δε χρησμωδεί διά τι δ' εις ταύτην την Χώραν εαυτόν κατα
και τέταχεν. ώς τε Μάντες είναι , και Πηγή της 'Αληθείας , και προς αυτόν
και έρχεσθαι τους εκ της Οικουμένης; δια τί δε γέγραπται το ΓΝΩΘΙ
ΣΑΥΤΟΝ, μηδε ος αυτό νοούντες ; Ου παύεται και η 'Αγαθότης του
Θεού παραινείν τω 'Aνθρώπω· αύτη της'Αληθείας η Πηγή ρέει αενάως:
αλλ' ο "Ανθρωπός έστιν αεί άπιστος, απειθής και στασιαστικός.,,
(κέ) Διo απάντων την Ποινήν απέτισεν αξίαν. Δίω
τινά Προσοχής άξια φαίνονται εν ταύτη τη σπουδαιοτάτη “ Ρήσει του
Ομήρου: το μίν, ότι ο Ποιητής κμίζει πάν Αμάρτημα και Παράπτωμα
ώς Χρέος τη θεία Προνοία οφειλόμενον. Εκ ταύτης της ιδέας επήγασε
και ο Χριστιανισμό, ο Κοσμοσωτήρ αυτός , ώνόμασεν ούτως ταύτα εν τη

Κυριακή Προσευχή, ή, διδάσκει ημάς « και άφες ημίν τα ο
λήματα ή μών» λέγων, και θεωρεί τους Αμαρτωλούς ως όφε λέτος,
το όφλημα αυτών τώ Δανειστή αυτού οφείλοντας» το δέ , ουχ ήττον σπου .
δαίον, ότι ο Θεός ου τιμωρεί εκάστοτε πάν Αμάρτημα πραχθέν, αλλά
πολλάκις παρέχει τις Αμαρτωλούς Χρόνον μακρόν, ώστε εκπληρώσωσιν
όλως τα Αμαρτήματα αυτών, και τότε τιμωρεί πάντα αθρόα.
(κς) Υπολαβούσα δ' η Θεά κλ . Αύτη ή Περίστασις παρέσχε
τω Διί την πόθεσιν του ήλι ρεθέντος Λόγου. Ο Αίγισθος απέτισε την
Ποινήν των 'Ανοσιουργημάτων αυτού· όθεν η Αθηνά ( ή Σύνεσις) το οδυσ
σεϊ χαριζομένη , χρήται υπέρ αυτού ταύτη τη Ευκαιρία , ώσανεί έλεγεν :
ει τιμωρητέοι οι Πονηροί και κακούργοι, οι Θεοσεβείς και το Αγαθόν
πράττοντες εισίν 'Αμοιβής και Προστατείας άξιοι. ο οδυσσεύς έστι θεο
σεβής και αγαθός 'Ανήρ, και όμως καταδιώκεται και καταπονείται αδί
κως . Καιρός ούν το καταπαύσασθαι τάς Συμφοράς αυτού.
(κζ). όςS τις έργα τοιαύτα πράττει κλ . Ού δυνατόν γάρ
το μή έθέλειν την 'Αθηνών ( Σύνεσιν) το τιμωρείσθαι τα 'Ανοσιουργήματα,
και μάλιστα οία έπραξεν ο Αίγισθος , μοιχός, φονεύς, κλ. γενόμενο;· αλλ '
ώσπερ εθέλει και επιτάττει των ' Ανοσιουργημάτων της Τιμωρίαν, ούτω
κρίνει αναγκαίαν και του 'Αγαθού την Ανταπόδοσιν τοις αυτό πράττουσι •
(κή) Εν Νήσω τη δασοπληθεί κλ. Παρά Στράβωνι ανα»
γινώσκομεν τον Απολλόδωρον μεμφόμενον τώ Καλλιμάχω εθελοντι, παρά
την τους λόγους του Ποιητου οφειλομένην Πίστιν, της Καλυψούς την Νήσον
εν τω Ωκεανώ κειμένην, και όθεν άχρι του Ωκεανού της Πλάνην του οδυσ
σέως αποδεικνύοντος, ότι η Νήσος αύτη της Θεάς, έκειτο εν τω μέσω
της Θαλάσσης μεταξύ Σικελίας και Λιβύας, και μικρόν της Μελίτης
υπερέκειτο ή Γαύλος . Αλλ' ο Καλλίμαχος , ού δε ο Απολλόδωρος, λέγει
αληθώς. Την Γαύλον γαρ ειπείν εβούλετο ο Γοιητής. αλλ' ίνα ποιήση
θαυμαστότερον το Πράγμα, μετατίθησιν αυτήν, ούτως ειπείν , εις το Μέσον
τού Ωκεανού και ποιεί εξ αυτής την Ατλαντικών Νίσον, περί της οποίας
ήκουσε διηγείσθαι .
(κθ) Η κόρη του φροντιστικού "Ατλαντος διατρίβει
Προς Επαύξησιν των Συμφορών του Οδυσσέως ποιεί όμηρος την Νήσον
ταύτην πάνυ μακράν της Γης απέχουσαν, εν τω Μέσω του Ωκεανού
κειμένην και κατοικουμένην υπό της Καλυψούς , ής τη Εξουσία ών ο Οδυσ.
σεύς ουδέποτε Σωτηρίας ελπίδα έχειν δύναται, είμή τις των Θεών βοη
θος αυτώ γένοιτο. Ην δε και "Ατλας των Τιτάνων τις, δν έρριψεν εις τον
Τάρταρον ο Ζούς , εν τω Ουρανώ τους Θεούς καταπολεμήσαι βουληθέντα,
και προς Τιμωρίαν επέθη και τις όμοις αυτού του ουράνιον Κύκλον» το
δ' Επίθετος αυτού , όλοοφρων, δισήματόν έστι, καθ' Ησύχιον» σημαίνει

γάρ και τον ολέθρια φρονούντα, κακόφρονα, δεινόν, διά την
κατά των Θεών Συνωμοσίαν αυτού και των λοιπών Τιτάνων, και τον
φρονούντα τα υπέρ όλων, ήγουν τών όλων φροντιστι
κον και κατά ταύτην την δευτέραν Σημασίαν χρήται ο Ποιητής εν
Ο
ταύθα το όλοοφρων, καθ' & Ευστάθιος σημειοί « τον δε "Ατλαντα ,
ος πατήρ είναι λέγεται της σωματικής Καλυψούς, και Θαλάσσης πά
», σης Βένθεα οίδε και Κίονας έχει, ο Γήν τε επί μέσου έχουσι και
» Ουρανόν ανέχουσιν, οι με, αλληγορούιν εις την ακάματος και άκοπία -
• τον Πρόνοιαν, την πάντων αιτίαν , και όλοόφρονα τον τοιούτον "Άτλαντα
η καλούσιν, ώς τα υπέρ όλων φρονούντα, ήγουν τών όλων φροντιστικόν.,,
ναή δε κατ' αμφότερα σύμφωνον, δυνάμεθα ειπείν, ότι ήν γνωστή
το Ποιητή και η αρχαία Παραδοσις, ότι "Ατλας ήν ο μέγας αστρο
νόμος Ενώχ, και τον παγκόσμιον Κατακλυσμών προϊδών και προφητεύσας ,
και τους Ανθρώπους της Μετάνοιαν νουθετεϊν μη παυόμενος, ένα παραιτή
σωνται Προσευχαις και θερμούς Δάκρυσι το αυτούς απειλούν Δεινόν: Προς
μείζω δε Βεβαίωσιν του Πράγματος ώνόμασε τον υιόν αυτού Μαθου.
σ αλαν ,από της συνθέτου Εβραϊκής Λέξεως meth ( Θάνατος) και shalah
( έπεμψε)· τουτέσιν έπεμψε τον Θάνατον, υποδεικνύων ότι μετά τον Θά
νατον επικαλύψουσι τα Υδατα άπασαν της Γης την Επιφάνειαν. Διά δε
τας Προφητείας και τους απαύστoυς Θρήνους αυτού, εγένετο Παροιμία εις
τα Δάκρυα αυτού, Μαθουσάλια Δάκρυα. Ταύτη ούν τη Παρα
δόσει πεποιθώς ο Ποιητής επωνόμασεν αυτόν ολοόφρονα κατά την
διττήν υπό του Ησυχίου δηλουμένην έννοιαν της λέξεως.
(Α) όστις πασών των Θαλασσών γινώσκει τας
'Αβύσσους κλ . Ευλόγως δυνάμεθα ειπείν, νομίζομεν,ότι αύτη ή “Ρήσεις
σημαίνει τον "Ατλαντα ώς ουδέν άγνοούντα πάντων των εν Ουρανώ , έν Γη
και Θαλάσση , υπό πολλών γάρ εξηγείται κατά ταύτην την Éννοιαν δυνατόν
όμως και Μυστηριώδες τι εγκρύπτεσθαι αυτή , προς Βεβαίωσιν της Γνώμης
χρησιμεύον, ότι ο Ποιητής εγίνωσκε καλώς και τας αρχαιοτάτας των
Παραδόσεων, άτε δια μόνης τινος Λέξεως Συνέμφασιν αυτών πολλάκις
ποιών καθ' ά γάρ λέγεται, ότι ο Ενώχ η Ατλας προεφήτευσε τον Kατα
κλυσμόν, και καθ' ά έπιστεύετο, ότι Δυνάμει της των περί την 'Αστρολογίας
βαθείας Γνώσεως αυτού, προφήτευσε ταύτα, λέγεται περί αυτού, ότι
εγίνωσκε τας 'Αβύσσους της Θαλάσσης και εβάσταζεν επί Κίονας τον Ου.
ρανόν, κατ ’ Εννοίας έμφασιν, ό : εγίνωσκεν,ότι η "Αβυσσος των Θαλασσών
και ο ουρανός παρέξουσι του Κατακλυσμού τα ύδατα: * Τη Ημέρα
ταύτη ερράγησαν πάσαι αι Πηγαι της 'Αβύστου , και οι Καταρράκται
κα99ι του Ουρανού ήνεώχθησαν. ,, (Γνσ. 7. 11.) Ταύτην τή, παλαιάς Δια
4*
θήκης την Ρήσιν δυνατόν μεν ότι αινίττεται ενταύθα ου ικανόν όμως
το εξευρείν μόνον την εν ταις Φράσεσιν αυτού εγκρυπτομένην έννοιαν ,
αλλά ζητητέον και ποθεν έλαβε τας Εννοίας αυτάς, και το τας Φράσεις
ταύτας αυτό πορίσαν. Οι ταύτην την Ρήσιν του Ποιη του κατά φυσικήν
τινα 'Αλληγορίαν εξηγούντες λέγουσι, συμβολικώς εισαχθείσαν, αντί του 'Αξω.
νος του Κόσμου, δια του Κέντρου της Γης διέρχεσθαι, και από του ενός
άχρι του ετέρου Πόλου διήκειν νομιζομένου, και τον "Αξωνα αυτόν , ενίοτε
μεν ώ; Στήλη τις τον Ουρανών και την Γήν βαστάζουσα θεωρούμενων
(όθεν ο Αισχύλος και μετ' αυτόν ο ίλάτων, Κίονα κατ' ενικόν 'Αριθμόν
ωνόμασαν αυτήν ), άλλοτε δε αντί δυοίν Στηλών, εκλαμβανόμενον, ών
εκατέρα διήκει από του Κέντρου της Γης, η μεν άχρι του ενός , η δε
μέχρι του ετέρου Πόλου και ούτως υπολαμβάνων αυτόν και ο Ποιητής
ενταύθα , Κίονας, κατά Πληθυντικόν 'Αριθμόν τίθησιν· 'Aλλά ταύτα Λε
πτολογίαν μάλιστα, ή Πιθανότητα δεικνύουσιν. Είρηται δε ανωτέρω, ότι
την Ωγυγίαν Νήσον εν τω Ατλαντικό Ωκεανώ τίθησιν ο Ποιητής· όθεν
δυνάμεθα πιθανώτερον ειπείν , ότι την ιδέαν των τον Ουρανός και την
Γήν βασταζουσών Στηλών αυτών , η Γειτνίασις της Λιβύας, το Μεσημ.
βρινόν της 16ηρίας και ο "Ατλας, παρέσχον τώ Ποιητή . Προ Ομήρου δε
και η θεία Γραφή λέγει Στήλας του ουρανού « Στύλοι Ού .
ρανού επετάσθησαν και εξέστησαν από της Επιτιμήσεως αυτού. ,, ( Ιώβ .
XXVI. 11 ). 'Αλλά και άλλο τι κείται εν τω Πράγματι, δι' ού συνέ.
λαβεν 'σως και ποιητής των Στηλών αυτών την ιδέαν· τουτέστιν, αι Στή.
λαι του Ηρακλέους και επί Ομήρου αναμφιβόλως υπάρξασαι» αλλά και
μη υπαρχουσών τότε πλέον, ουδεμία Αμφιβολία , ότι διετήρησε το όνομα
αυτών ο Τόπος, ένθα ίδρυντο , κατά την εύλογον Παρατήρησιν του Στρά
βωνος.
(λά) ή τις τον Οδυσσέα κα τίχουσα παρ' εαυτή,
κλ. Παρατηρήσθω ό Επαινος της Αρετής του Οδυσσέως, διά της θαυμα
στής Αντιθέσεως της Επιθυμίας της Καλυψούς, τη Συνέσει αυτού, προς
τας θελκτικάς Χάριτας της Θεάς ενισταμένου.
( β ) Αυτός δ' έκ τών Καπνοδοχών αυτής ιδεί και υ.
ψούσθαι, κλ, Θαυμαστή τω όντι και αυτη η ιδέα, τον διακαή πόθον
της Πατρίδος εξεικονιζουσα. “ο οδυσσεύς θερμώς ποθεί επανελθείν εις
Ιθάκην· αλλ' επειδή αρνούνται αυτό οι Θεοί της Ευχής αυτού την Εκπλή
ρωσι», πλησιάσει τουλάχιστον τη Πατρίδα επιθυμεί , και ένα ίδη μόνον το,
Καπνον εκ των Καπνοδοχών αυτής ανυψούμενον, προκρίνει τον Θάνατος του
αθάνατος γενέσθαι παρά τη Καλυψού .
(λγ) ουκ άρ' αυτό και ο οδυσσεύς; κλ . Επιτηδές, ουχ απλώς δε
μόνον ετέθη, το, υπό Τρωάδος των Τειχών : ου θαυμαστόν γάρ, το

επιδημούντα και πάντα άφθόνως έχοντα , Θυσίας τους Θεούς έρδειν· αλλ' εν
το Στρατό και πολεμία Χώρα: « Το δε εν Τροίη, λέγει ο Ευστάθιος,
Επίτατίς εςι του ευσεβούς έργου : ου γαρ εν Ιθάνη έθυεν, ένθα έπλούτει,
» αλλ' επί Ξένης, ένθα , ως εικός , έχρήν φείδεσθαι.
(λο) Ποιος του Στοματός σου ΛόγοςS εξέφυγεν αυ .
το ς; κλ. Ψόγον την Πρόνοιαν αυτού υβρίζοντα ηγείται ο Ζεύς της Αθη»
νας τους λόγους και ταυτα τη Θεά λέγων υποδείκνυσιν, ότι βλάσφημον
ου μόνον το λέγειν τους αγαθούς και τιμίους Ανθρώπους καταδιώκοντα τον
Θεόν, αλλά και αυτών επιλανθανόμενον φαντάζεσθαι , « Παιδευτικά και
B
ταύτα, σημειοϊ ο Αρχιεπίσκοπος, ου μόνον εις το μη δέον είναι τους έρ
» χοντας λήθης πάσχειν τών εις αυτούς Χαρίτων,αλλά και το Θείον επί
• στρο φον είναι των σπουδαίων Ανδρών.
(λε) όστις εν πάσι τοις Θνητοίς Συνέσι διαπρί
πει , κλ. 'Αλλεπάλληλα έπονται τα Χαρακτηριστικά της Εικόνα του ο .
δυσσέως: Η θερμή Συμπάθεια της Αθηνάς ή πάσαις ταις θελκτικαίς Χά
ρισι της Καλυψούς ανθισταμένη Νοσταλγίαν ή και υπό του Διός αυτού
βεβαιουμένη Σύνεσις και Θεοσέβεια αυτού, υπευφαίνουσιν, ότι αληθής Σύ
γεσίς έστι, το σέβεσθαι τους Θεούς » όσον γάρ θεοσεβής τόσον συνετώτερος
και Ανθρωπος» ώςπερ και ο Μωσής έλεγε τους Ιουδαίοις (Δευτών. 1V. 16 )
• ότι αύτη η Σοφία υμών και η Σύνεσις υμών εναντίον πάντων των Εθνών
» όσοι αν ακούσωσι πάντα τα Δικαιώματα ταύτα, και έρoύσιν: ιδού Λαός
σοφός και επιστήμων το έθνος το μέγα τούτο » .
(λς ) Διό αυτόν ου και τείνει μεν, αλλ' όμως κλ. Διότι
ή Ζωή του Ανθρώπου εν Χειρί του Δημιουργού αυτού μόνον κείται.
( ζ ) Αλλ' άγε σύμπαντες ήμεϊς σκεψώμεθα οι άλλοι
κλ . Εί και πάντων των Θεών υπέρτατος και σοφώτατος ο Ζεύς, ουκ
αποκλείει όμως ουδένα των άλλων Θεών από της Συμβουλίας αυτού τούτο
δε παρενειρεν ο Ποιητής πρός Διδασκαλίας των Βασιλευόντων υπεμφαίνων,
ότι όσον σοφοί και αν ώσι , μηδέποτε περί σπουδαίων Πραγμάτων της
Βασιλείας αυτών μό οι κρίνειν και ψηφιζεσθαι, αλλά πάσι τοις περί
αυτούς Συνετούς συμβουλεύεσθα: ορείλουσιν . ούτω φησί και ο σοφώτατο
των Βασιλέων (Πρμ. ΧΙ . 14 ) « Oις μή υπάρχει Κυβέρνησις, πίπτουσιν
και ώςπερ Φύλλα: Σωτηρία δεν υπάρχει εν πολλή Βουλή και.
(λή) Ει μεν τοίς μακαρσι Θεοίς δοκεί νυν το Ν ο
στη σαι, κλ. Η Αθηνά ( Σύσις) οίδεν, ότι πάντες οι Θεοί συμψηφί
σονται την Νόστησιν του Οδυσσέως, διό ου περιμένει το Ψήφισμα αυτών,
αλλά προτείνει πάραυτα το υπέρ της Νοστήσεως αυτού πρακτέον.
44 Σ3 ΜΕΙΩΣΕΙΣ .
(30) Εγώ δ' εν τούτω κατευθύπορούσομ' εις & θάκαι η κα,ι
κλ . Εντεύθεν έρχεται ο Ποιητής παρασκευάζειν την θαυμαστής Φθοράν
των Μνηστήρων και βεβαιούν την πιθανότητα, ής χρήζει προς πίστωσαν
ταύτης της ΓΙράξεως, ο κύριος Σκοπός και η μόνη της Ποιήσεως Υπόθεσις
ούσης» και όθεν εις αυτόν δεί τείνειν και αναφέρεσθαι το παν. Επειδή γαρ
η Αθηνά εμπνεύσει Θάρρος και Δύναμιν τον Τηλέμαχον, νέον όντα έτι και
ούτε τι ιδόντα , ούτε Μέγα τι πω πράξαντα, ίνα εναντιωθείς τοσούτας
Ηγεμόσιν αντιταχθή και απειλήση αυτοίς, τι ου πράξει άρα ο Οδυσσεύς .
ο τοσαύτα και τηλικαύτα διαπράξας, τοσούτους και τηλικούτους Κινδύ
νους γενναίως υπομείνας και ευτυχώς αυτοίς αντιπαλαίσας, και πλής
των μεγάλων Προτερημάτων αυτού, και την Αθηνάν βοηθόν εξων;
( μ) 'Απαγορεύσαι της Μητρός Μνηστήρας τους αυ
θα δεις, κλ . Διά την πολυχρόνιον Απουσίας του Οδυσσέως συνήλθον
εις την Οικίαν αυτού πάντες οι εν Ιθάκη και ταις γειτνι αζούσαις Χώραις
νέοι Ηγεμόνες, την χήραν νομιζομένην Πηνελόπην γυναίκα μνηστευόμενοι,
και ακολασταίνοντες μετήρχοντο παντοίοις Νεανικεύμασι και Αυθαδίσμα
σιν, όπως αναγκάσωσιν αυτην Ανδρα αυτής αυτών τινα ελέτθαι.
(μά) Είς Σπάρτην δέ πέμψωαυτόν και Πύλον την
αμμώδη, κλ . Κατά φυσικόν τε και ηθικόν Λόγον επενοήθη αύτη ή εις
Σπάρτης και Πύλον Αποδημία του Τηλεμάχου· απρεπές γάρ τώ τότε είκο
σαέτει τουλάχιστον Βασιλόπαιδι οικουρείν, και τας F€ρεις και Ακολασίας
των Μνηστήρων υπομένειν, αντί του προθυμείσθαι και φροντίζειν μηχανο
μένω τε και πυνθανομένω, ένα μάθη τι περί του Πατρός. ο δε Ποιητής
καλλωπίζει ουχ όσον την Ποίησιν αυτού διά ταύτης της Αποδημίας. Εκτός
γαρ ότι επιτείνει το Μυθολόγημα διά τερπνών Eπεισοδίων και αρχαίων
Ιστοριών, την Ηδονήν του Αναγνώστου επαυξόντων, κοσμεί και πιθανόν
ποιεί άμα και το ήθος του Τηλεμάχου : ει γαρ έμενεν οίκουρών και τα
βρεις των Μνηστήρων υπομένων, ελεεινός ήν αν και άθλιος» αποδημήσας
δε μανθάνει πολλά τε και μεγάλα περί του Πατρός, άπερ άλλως αγνοείν
έμελλε , και άπερ το Θάρρος και την Σύνεσιν αυτού επαύξοντα, αινετόν
και των δυσχερεστάτων Περιστάσεων κρείττονα ποιούσιν αυτόν.
(με)και παρ' Ανθρώποις τοις πάσι και τη σηται Τιμήν
περικλεά τε Φήμην. Τούς Βασιλεύουσιν, υπέρ πάντα άλλον, έστιν
αναγκαία η Εύκλεια , ής την Κτησιν εκ Νεότητος θηράν οφείλουσι. Η
Σπουδή και Φροντίς του Τηλεμάχου προς το αποδημήσαι και μαθείν τι
περί του Πατρός, αιωνίαν περιποιεί αυτώ Εύκλειαν, και απαλλάττει αυτόν
της 'Ατιμίας και του αϊδίου Ονείδους , εί της Εκπληρώσεως του ιερού αυ
του χρέους ημίλει .
(μη) Και υποδησαμένη Πέδηλα θεία και χρυσά, κλ.

Εν τω Κειμένω" «καλά 11 εδηλα, αμβρόσια, χρύστια. » Τοίς
Ζωγραφούσι μάλιστα αναγκαία η Ρήσις του Ομήρου αύτη, ου τον Ερμήν
μόνον, αλλά και την Αθηνάς Πέδηλα φορείς ποιoύντος · ό δ' Ευστάθιος αλ.
ληγορών την Ρήσιν ταύτην σημειοί: « Τα δε ρηθέντα Πέδιλα καλά φησιν·
αμβρόσια, χρύσεια, λέγων, και οι αυτά έφερον αυτήν επί τε υγρήν
επί τ' απείρονα Γαίαν άμα Πνοαΐς 'Ανέμου, ήτοι ομοίως 'Ανέμοις· δη
και λού δε διά τούτων ο Ποιητής το θείον και λαμπρόν και οξυκίνητον της
Φρονήσεως' το θείον μεν διά του αμβρόσια, θείον γάρ τι ή 'Αμ
βροσία· διά δέ τού κρύσεια, το λαμπρόν. το δε έξυκίνητον, διά
της κατ ’ Ανεμον φορά, το δέ γε υποδεδέσθαι την ' Αθηνών,
το της Φρονήσεως εύοδον και απρόσκοπον εν τοις πρακτέοις υποδηλού» .
(μδ ) κ' εστομωμένον οξείXαλκ ώ τι και βαρύ , κλ .
Εν τη Ιλιάδι είρηται , ότι οι Πάλαι τω Χαλκώ μάλλον ή τω Σιδήρω
έχρώντο εν τοις όπλοις αυτών · ουχ έπεται όμως εκ τούτου , ότι ουκ είχον
τον Σίδηρον, διότι και τον Σίδηρον αναφέρει πολλάκις ο Ποιητής, μάλιστα
δι και εν τη παρούση “Ραψωδία, βλέπομεν παρακατιόντες τον Μέντης
εν τη Ντί αυτού Σίδηρον εις Τεμέσης της Ιταλίας προς 'Aλλαγήν Χαλκού
κομίζοντα.
(μέ) Το Μέμφη έμφερής, κλ. Εκ της Παραδόσεως διδασκόμεθα ,
ότι ο Ποιητής τους εαυτού Φίλοις μάλιστα ευγνωμονών, εισήγαγεν εις τας
Ποιήσεις αυτού τα ονόματα αυτών, τιμήσαι αυτούς θέλων. Εν τη, εν Ιλιάδα
.
Βιογραφία, αυτού είρηται, ότι εν εκείνη μεν τη Ποιήσει τον Τύχιον ούτως
έτίμησεν εν ταύτη δε τον Μέντορα, τον Φίμιον και τον Μέντην. Ην δε
ο Μέντης έμπορος περίφημος εν λευκάδι: πλεύσας δε εις Σμύρνης έλαβε
σύμπλουν, τον Ποιητήν εν πάσαις ταις κατά Θάλατταν Πορείαις αυτού
και το Εμπόρω τούτω Χάριν οφείλομεν περί των δυοίν Ποιήσεων αυτών ,
ών ή Σύνταξις αδύνατος αν είη το Ποιητή, άνευ των Γνώσεων, άς έκ .
τήσατο σύμπλους τω Μέντη γενόμενος· όν τιμήσαι θέλων, ου μόνον τόνομα
αυτού παρέσχε τώ βασιλεί της Τάφου ( των προς το 'Αχελώο Εχινάδων
Νήσου τινός ) αλλά και την Αθηνάν, την Μορφήν αυτού λαβούσαν ποιεί,
κατά προτίμησιν πάντων των Βασιλευόντων εν ταις τη Ιθάκη γειτνιάζού
σαις Νήσοις.
(μς) Εύρε δ'έκει τους υβριστας Μνηστήρας Πηνε
λόπης, κλ . Πάραυτα άρχεται ο Ποιητής εξεικονίζειν την Αισχρότητά
των εν Παιδιαίς και Ασωτείαις ζώντων Μνηστήρων .
( μζ) και τερπομένους τοίς Πισσοίς. "Αγνωστόν έστιν οποία
τις ήν κυρίως και πώς επαίζετο η Παιδιά ούτη: λέγεται δε μόνον, ότι
επαίζετο επ’ "Αμαι, ου εκάστη Πλευρά διείληπτο πέντε Γραμμαίς , και

εκάτερος Κυβευ της είχε πέντο Πεσσούς, τους λίθους ή τους Σημείοις εν τη
νυν Σάχ λεγομένη Παιδιά ομοίους. Ο Ευστάθιος σημειού «Ιστέον δε ...
» και ότι Βόλια Κυβιστών τους Πεσσούς φασιν οι παλαιοί ... και ότι
>
Πεσσα ομωνύμως και η Γραμμή και η Ψηρο, · οίον , και Πεσσά πεντά.
και γραμμα και ότι πέντε ήσαν τις έχρώντο» και ότι επί πέντε Γραμματς
και τας ψήφους έτίβουν» ών ή μέση ιερά εκαλείτο» και ότι διά τάς πέντε
ταύτας και Πε ττεία έδόκει κληθήναι, ως οιονεί πεντεία τις ούσα. Ở
Αθήναιος (Βιβλ. Ι.) λέει περί ταύτης της Παιδιάς των Μνηστήρων . « Και
.
» οι Μνηστήρες δε Πεσσοίσι προπάροιθε Θυρίων ετέρποντο, ου παρά του

» Μεγαλοπολίτου Διοδώρου ή Θεοδώρου μαθόντες την Πεττείαν, ουδέ του
» Μυτιληναίου Λέοντος του ανέκαθεν Αθηναίου , ός αήττητος ήν κατά την
Πεττευτικήν, ώς φησι Φανίας. Απίων δε ο Αλεξανδρεύς και ακηκοέναι
φησί παρά του Ιθακησίου Κτήσωνος την των Μνηστήρων Πεττείαν oία ήν.
» οκτώ γάρ, φησι, και εκατόν όντες οι Μνηστήρες, διετίθεσαν Ψήφους ,
» εναντίας αλλήλαις, σας προς ίσας τον ' Αριθμόν, όσοι περ ήσαν και αυτοί
>>
γίνεσθαι ούν εκατέρωθεν τέσσαρας και πεντήκοντα το δ' ανά μέσον
» τούτων διαλιπείν ολίγον κενόν εν δε το Μεταιχμίω τούτω μίαν τιθέ
και ναι Ψηφον, ήν καλείν αυτούς με Πηνελόπης: Σκοπόν δε ποιείσθαι , εί τις
βάλλοι Ψήφω έτέρα και κληρουμένων, τον λαχόντα στοχάζεσθαι ταύτης.
• Ει δέ τις τύχοι και εκκρούσειε πρόσω την Πηνελόπην , αποτίθεσθαι την
» εαυτού εις την τής βληθείσης και εξωσμίνης Χώραν, εν ή πρότερον ήν
» και πάλιν στάντα την Πηνελόπης, ενώ το Δεύτερον εγένετο Xωρίω,
και εντεύθεν βαλείν ( την έαυτού ). Είδε τύχοι άνευ του μηδεμιάς των άλλων
» ψαύσαι, νικάν, και Ελπίδας έχειν πολλάς γαμήσειν αυτήν. Τον δε Ευρύ
» μαχον πλείστας ειληφέναι ταύτη τη Παιδιά,και εύελπιν είναι τώ Γάμων
» Επινοητής δε της Πεττείας νομίζεται ο Παλαμήδης εν τω κατά Τρωάδος
»
Πολέμω, προς Τέρψιν τον Πολιορκούντων επινοήσας αυτήν, όπως μη
» χαλεπαίνωσι προς το πολυχρόνιον της Πολιορκίας· όθεν και εν Ιλίω ιδεί
» κνυτο λίθος εφ' ού επέσσευον οι Αχαιοί : όπερ και το του Σοφοκλέους,
• εκείνος έφεύρι Πεσσούς, κύβους τε, τερπνόν 'Αρ:
γίας "Άκος, και εν τώ τω Παλαμήδει ομωνύμω Δράματι αυτού, ως
επινοητήν ταύτης της Παιδιά, τον Ηρωα εκείνον μάλλον πιθαγεύεται. Με-
τενεχθήναι δε την Παιδιών είς Ιθάκην, ή εις τας αυτή γειτνιάζούσας Νήσους
προ της Επανόδου των Ελλήνων, λέγεται. Το δε του Πλάτωνος (άνδρ. )
« ήκουσα τοίνυν , περί Ναύκρατιν της Αιγύπτου γενέσθαι των εκεί πα
1, λαιών τινα Θιών, ού και το όρνεον το ιερόν, και δη καλούσιν 16ην αυτό
δε όνομα τώ Δαίμονι είναι Θεύθ. Τούτον δή πρώτον Αριθμόν τε και Λο .
και γισμόν ευρείν και Γεωμετρίας και Αστρονομίαν, έτι δε Πεττείας τε και
Κυβείας και δη και Γράμματα κλ . ,, τους Αιγυπτίους αποδίδoσι την

Επινόησιν ταύτης της Παιδιας· αλλ' εκείνη διέφερεν όλως της παρ' Éλλησι
μη χαίροντες γαρ οι Αιγύπτιοι ουδεμιά ανωφελεί και Τέρψιν μόνον σκο.
πούση Παιδιά, επενόησαν Παιδιών τινα επ'"Αβακος " την Περίοδος του Ηλίου
και της Σελήνης και τας Ελλείψεις αυτών φέροντα·
. " αλλ' αγνοείται ο Τρόπος
και οι κανόνες , καθ' ού , έπαιζετο.

(μη) Τους μέν οίνον εν τοις Κρατήρσι κιρνώντας
Y
Υδατι
ατι κλ. Ουδέποτε έπινον άκρατον , τον Οινον οι Ελληνες, αλλ' ύδατι
επίρνων αυτον πρώτον εις Κρατήρας, εξ ών ήντλουν αυτόν είτα εις τα Πο
τίρια τούτο δε ήν έργον των Κηρύκων» οι δε Θεράποντες, άτε ήττονες των
Κηρύκων, εκάθηρον τας Τραπέζας.
(μθ) Σπόγγοις ταςΤραπέζας καθαίροντας κλ. Και
γαρ ούτε οι Ελληνες, ουδ' οι μετ' αυτους Ρωμαίοι έχρώντο τοϊς Τραπέ
ζολίνοις.
(ν) Προύφθαλμών έχων, κλ. Διά της Eγγίσεως της Αθηνάς
έγγενάται το Τηλεμάχω ή συνετή Φροντίς και Σκέψις αύτη , δι' ής μεγα
λύνει ο Ποιητής την Δόξαν αυτού• η γάρ Σύνεσις ου μόνον προσεκτικόν τω
Πρακτέω εν τοις περί αυτον ποιεί τον "Ανθρωπον, και διοικεί τα Αισθήματα
και τους Στοχασμούς αυτού, αλλά και την Ψυχήν αυτού φωτίζει πολλάκις
ώστε προαισθάνεσθαι τά Μέλλοντα.
(να) Μεμ π τον νομίσας κ’ απρεπές, κλ. Της των τότε Χρό
νων Κοσμιότητος Τεκμήριον τούτο και βασιλόπαις Τηλέμαχος, αντί του κε
λεύσαί τινι των περί αυτον εισαγαγείν τον Ξένον, εγείρεται αυτός , έρχεται
απαντήσεων αυτώ και δεξιούται αυτόν, όπερ εν ταις τότε (ώςπερ και παρ'
ημίν) Πιστότητος τεκμήριον ένομίζετο· λαμβάνει εκ Χειρός αυτού το Δόρυ,
και λαλεί αυτώ φιλοφρονέστατα.
(νβ) όταν δε δειπνήσης Καιρός έσται, κλ. Μεγάλη ' Α
πειρoκαλία και Σκαιότης ένομίζετο παρά τοις Tότε το πάραυτα ερωτάν
τους εις τας Οικίας αυτών έρχομένους Ξένους, της Ελεύσεως αυτών το Αϊ
τιον" αλλά πρώτον έξένιζον αυτούς Δείπνω τε και Δώρους : πολλάκις δε
παρήρχοντο εννέα Ημέραι προ του έρωτάν αυτούς, ώς εν τη 'Ινιάδι ίδομεν.
(γγ) Προηγε ταύτα εξειπών, κλ . Τιμή και Σέβας προς τους
Ξένους ένομίζετο παρά τοϊς Πάλαι το προπορεύεσθαι τους Ξενίζοντας, ει
και Βασιλείς είησαν οι τοιούτοι, προ των Ξενιζομένων, εντίμων ή και ιδιω
των Ανθρώπων όντων, εις την εαυτών Οικίαν αυτούς εισάγοντας τούτο δε
ευλόγως: ουδείς γαρ Λόγος, ότι ο επόμενος μείζω την Ελευθερίαν έχει. ή
ο ηγούμενος· όθεν και παρά Σοφοκλεί έν τη Ηλέκτρα αναγινώσκομεν , ότι
εις το Ανάκτορον αυτού θέλων ο Ορέστης εισαγαγείν τον Αίγισθον , επί τω
ανελεϊν αυτόν εν τω αυτώ Δώματι, ενώ εδολοφονήθη υπ' αυτού και 'Αγαμέ
μνων, αυτού προηγείσθαι αυτόν εκέλευσεν, άτε μοχθηρόν όντα Aνδράποδον

καθ' ου ασφαλίζεσθαι αναγκαίον. Παρ' ημίν δε τουναντίον εθίζεται και γάρ
ή Κοσμιότης θίλει έπεσθαι τους Ηττονας αντί του ηγείσθαι, και μόνον παρά
τοίς εν Δόξη και ισχύει νομίζεται οικείων τους Κρείττους προ πάντων ηγεί.
σθαι, προς Διατήρησιν της Δόξης αυτών.
( δ ) ότι εις την ύψιστεγή εισήλθον δίοικίαν. Κατά
τινα Ιχνογραφίας της ακίας του Οδυσσέως υπό του φιλοσόφου Φός, η εκ
της μεγάλης Αυλής εις το Μεσαύλιον Είσοδος, ήν διά δικλίδων Θυρών, και
και εκ του Μεσαυλίου εις τον 'Ανδρώνα, ού το Στέγασμα έστηρίζετο επί
Στηλών, εν μιά των οποίων ην η Δορατοθήκη.
( ε ) Εις Θρόνον κάθισε λαμπρό νY ... ποικιλούφαντον
λαμπρόν Τάπητα εφ απλώσας. 'Αρχαιοτάτη ή κατασκευή των ποι
κιλού φάντων Ταπήτων και Ιστίων. Επί Μωσέως γάρ αναγινώσκομεν, ότι
τα Ιστία της Κιβωτού του Νώε ήσαν θαύμαστος ένυφασμένοις Ποικίλμα
σιν. (Εξδ . ΧΧVΙ. 31 ) « Και ποιήσεις Καταπέτασμα εξ Υακίνθου , και
Πορφύρας και Κοκκίνου και εκλωσμένου, και Βύσσου νενησμένης. Εργον
υφαντόν ποιήσεις αυτό Χερουβίμ. 'Αλλά και εν Ιματισμούς έχρώντο
τοιούτοις Υφάσμασι και γάρ του ' Ααρών και των γιων αυτού τα Ιμάτια,
εκ ποικιλοχρόων Υφασμάτων εξειργασμένα ήσαν: ('Εξδ ΧΧVΙΙΙ.8) " Και
το ύφασμα των Επωμίδων, ό έστιν επ' αυτώ, κατά την Ποίησιν εξ αυτού
έσται εκ Χρυσίου καθαρού , και Υακίνθου και Πορφύρας και Κοκκίνου διανε
νησμένου, και Βύσσου κεκλωσμένης.,, Τοιούτων Υφασμάτων Ιματισμούς
εφόρουν και αι Βασίλισσαι και αι έντιμοι Δέσποιναι. (Δβδ. Ψαλμ . 44. 10 .
15. ) “ Παρέστη η Βασίλισσα έκ Δεξιών σου εν Ιματισμό διαχρύσω περι
βεβλημένη, πεποικιλμένη • .. Πάσα η Δόξα της Θυγατρός του Βασιλέως
και έσωθεν, εν Κροσσωτοϊς χρυσούς περιβεβλημένη. »
(νς) έχοντα Υποβάθραν. Και εν τη 'Ιλιάδι σεσημείωται, ότι
α
οι Θρόνοι των ενδόξων και εντίμων Ανθρώπων είχαν πάντες Υποπόδιον .

(ζ) Και εαυτώ κλισίαν θηκε , κλ . Σημειώσεως αξία του
Τηλεμάχου ή Κοσμιότης. Τη ' Αθηνά μέν παρέσχε Θρόνον Υποβάθρανέχον
τα, εαυτώ δε έθηκε Kλισμών άνευ Υποποδίου: εξ ού δήλον, ότι οι Κλισμοί
ή Κλιντήρες αυτοί, διέφερον των Θρόνων και αυτή Διαφορά έτηρείτο και
τοϊς Μνηστήρσιν · οι μεν γαρ αυτών εκάθηντο επί Θρόνων , οι δεεπί Κλι .
σμών, κατά το Διάφορον της Αξίας και του Κράτους αυτών.
(νη) Κορη δ ' ή 'Αμφι πόλος, καλή νΠροχο η ν, κλ. ' Αναμ
Υ
φιβόλως τα τότε Εθιμα περιγράφει ο Ποιητής,διά ταύτης της Ρήσεως, Απλό .

τητι και Μεγαλοπρεπεία θαυμαστώς εξεικονιζόμενα.
(ν ) Άρτον και ’ Εδέσματα πολλά είτα εκ των πα• α
ρόντων, κλ. Μεγάλης Κριτικής Υπόθεσιν παρέσχε τοις πάλαι Γραμμα

τικούς το θέμα τούτο » λέγουσι γάρ έπει Ταμιούχος παρέθηκεν 'Αρτου
και Εδέσματα πολλά , - Λείψανα έωλα (χθιζά) , περιττον ήν ειπείν , ότι και
ο Κρεωδαιτης παρέθηκε παντοίων Κρεών Πίνακας. Σημείωσαι δε (λίγει
Ευστάθιος) και ότι, Δαιτρος δε Χριών Πίνακας παρέθηκες
αείρας, διαγράφεσθαι ιστορεί Αθήναιος « επειδή έπαρκεϊν δοκεί το
και , προ αυτού Δίστιχον»: Σίτον δ'αιδίη Ταμίη παρέθηκε φέρου .
1, σα: Είδατα πολλ' επιθεϊσα, χαριζομένη παρόν.
των». Ει γάρ, φησιν, Είδατα παρέθηκεν η Ταμίη Κρεάτων όντα λεί .
και ψανα, τον Δαιτρόν ουκ έδει παρεισφέρειν. Και μην καινόν άλλως ουδέν
(επιφέρει Ευστάθιος) των τριών Στίχων φυλαττομένων, την μεν Ταμίην
έωλα παραθέσθαι, τον δ' αυ Δαιτρόν έτεροία παντοία πρόσφατα Ποι
κιλίας τε Χάριν και προς Φιλοφροσύνης Ενδειξιν. » Καινοσπονδίας ούν
Λεπτολογίαι, Ανδρών τη Ασχολία αυτών καταχρωμένων , νομίζεται ταύτα.
ουδέν γάρ παράλογον ουδ' απεικός φαίνεται εν τω Πράγματι, επειδή
έκαστος των ενεργούντων το αυσώ Καθήκον εκπληροί ή μεν Ταμιούχος
παρατίθησι τον "Αρτον και τα Κρέατα, άπερ απετίθεντο εις το Ταμείον
εκάστοτε, ίνα παρατιθώνται άπυρα τους δειπνούσιν, ώςπερ και παρ' ημίν
γίγνεσθαι είωθε την Παράθεσιν Aρτοκρεών, Σχελίδων, υίνων και βρείων
Γλωσσών καπνιστών, και άλλων Αλιπάστων· ο δε Κρεωδαίτης τα έμπυρα
παρετίθει Κρέα, όσα παρεσκεύαζεν ο Μάγειρος: τα ούν άπυρα Εδέσματα,
δύναται παρόντα καλείσθαι· επειδή πολλάκις πάρετίθεντο τοίς εκά
στοτε δειπνούσι, και εκσκευαζόμενα από της Τραπέζης απετίθη εις το
Ταμείον ή Ταμία, ώς και νύν είθισται » και κατά ταύτην την έννοιαν κείται
παρά τω Ποιητή το, παρεόντα Κρέ α, δηλονότι τα εν τω Ταμείο
απόθετα, ήτοι έωλα , κατά την Σημείωσιν του Ευσταθίου. Αλλ' ουκ ορθόν
νομίζεται λείψανα κυρίως λέγεσθαι αυτά Λείψανα γάρ λέγεται τα από
της Τραπέζης εκσκευαζόμενα και προς άλλην Παράθεσιν άχρηστα έμπυρά
τε και άπυρα Εδέσματα περί των οποίων αναφέρει και το εξής Σημειώ
σεως άξιον ο Αρχιεπίσκοπος. « Δημητρίου γούν φασί του Φαληρέως, χαρίσα
α
και μένου Μοσχίωνι Λείψανα Τραπέζης της κατ' αυτόν , ο Μοσχίων εξ ί .

και κείνων, εν έτεσι δύο τρείς Συνοικίας έωνήσατο» και
(5) Και οι μέ και Κήρυκες αυτοίςεπέχεον το Νίπτρον.
Κοινή ούν ήν και τότε Συνήθεια το νίπτεσθαι τάς Χείρας προ του κατακλί
νεσθαι επί Δείπνω. Ο δε Ποιητής την Κοσμιότητα ακριβώς τηρών , το
μεν Μέντη και το Τηλεμάχω Αμφίπολον, τοις δε Μνηστήρα: Κήρυκας το
Νίπτρον επιχέειν εισάγει· ου γάρ τίμιον ει διηκόνες Γυνή 'Aνδράσιν ούτως
αυθάδεση και ασελγέσιν· « Ου γαρ έχρήν τοίς Τέρισταις και 'Ακολάστοίς
» Παιδίσκας διακονείν και σημειο ο Ευστάθιος.
( ξα) κήρυξ τις δέ περικαλλή παρέδωκε Κιθ α ρ α ν Φη:
5*
μίω, κλ. ρί πάλαι Βασιλείς και Ηγεμόνες ειώθασιν έχεις παρ' αυτούς
Φιλοσοφία τι και Μουσική διαπρέποντας 'Ανδρας, ου μόνον περί του
τέρπειν και ευφραίνειν αυτούς τε και τους περί αυτούς, αλλά και του
διαδίδοσθαι την Σοφίαν και τον νοερόν Φωτισμόν , και του φροντίζειν εξαι
ρέτως τα περί της Χρηστοήθειας και Κοσμιότητα: Διό και ο οδυσσεύς εις
Τρωάδα αποπλεύσας κατέλιπι παρά τη Πηνελόπη τοιούτόν τινα σοφών
* Αιδρα, όν Φήμιον ωνόμασεν ο Ποιητής, προς τιμήν τινος των εαυτού
Φίλων ώτω καλουμίνου , και Διδασκάλου αυτού χρηματίσαντος.
(ξε) ου και άσμενος, αλλ' ακοντι κιθαρωδών κλ. Την Σο.
φίας και Σύνεσιν του Φημίου επαινέσαι θέλων λέγει ταύτα ο Ποιητής:
αφυίσι γαρ προς το ωφελείσθαι εκ των Διδασκαλιών αυτού ούσι τοις Μνη.
στήρσιν , άκων και ' Ανάγκη εκιθαρώσει αυτούς.
(ξη) Πρός την Παλλάδα Αθηνών την Κεφαλήν του
κλί καιας, κλ. Η τότε Συνήθεια του ξενίζειν Δείπνο και Δώροις τον Ξέ
τον προ του πυνθάνεσθαι αυτόν τις αστι, και τι ελθών θέλει , μεταβάλλεται
1
ενταύθα, είτε δια Προαισθήσεως της θείας Παρουσίας , είτε υπό της δεινής
'Ανάγκες του Ξενίζοντα, εις φιλόφρονα και ευγνώμονα μάλιστα Οικειό.
τητα .
(ξδ ) Η έμφη μοι, Φίλο, τί τί σ' είπω; Της Τηλεμάχου Κο.

σιότητος Τεκμήριον και τούτο , μη θέλοντας παραβηναι το τω Ξενιζομένω
οφειλόμενων Σίβας, εί έρχε το ψέγειν τοϊς Μνηστήρσι και αιτιάσθαι αυτούς
εν τη οικία αυτού τοιαύτα πράττοντας.
(ξε ) Esi Ξηραν πον τα οστά σ ή πονται υπό όμβρου ,
κλ . Ταύτα δε λέγει ο Τηλέμαχος ώσαγεί βούλοιτο φαίνεσθαι ουδέν Παρα .
μυθητικός περί του Πατρός ακούσαι ελπίζω όπως ο Ξένος, Φόβω, ότι τα
σα Δεινά απαγγέλλοντι ουδείς ευνοεί, μή θελήσοι κενοίς Λόγοις παραμυθή
σασθαι αυτόν ,
(ξε ) πάντι , αν εξαι » το ταχείς μάλλον τουςπόδας
s
είναι, κλ . Διά τούτου υποδείκνυσιν ο Ποιητής, ότι οι ασελγείς και άσωτοι

και όλως oι ούτιδανοί και φαύλοι των Ανθρώπων καταγίνονται μόνον περί
το θησαυρίζειν 'Αργύρια , και υπερβαλλόντως μεγαλοπρεπή και πολυτελή
Ιμάτια περιβάλλεσθαι» είρηται δε περί τούτου και εν τη Ιλιάδι .
(53) Η . δί Παραμυθίας τις Ελπίς ουκ έστιν, κλ .
.
Εν τω Κειμένω *ουδέ τις ημίν Θαλπωρή. » και γράφεται και
Ελπωρή ,, Ιστέον δε (σημειοί Ευστάθιος) ότι την χαροποιάν Ελπίδα
Θαλπωριν λέγει, επεί θάλπει τους πολλούς και των Αγαθών Ελπίς, ώςπερ
αύ πάλιν και των εναντίων, ου μόνον ψυχάς απλάς, αλλά πολλούς και απο.
νεκροί και η Τραγωδία δί τον κενών Θαλπωρή, έχοντα, κεναις Ελπίσι λέγει
θερμαίνεσθαι και θερμήνέπί ψυχρούσι Καρδίαν έχειν, ,. ορθότερον άρα το
Θαλπωρή, άτε Θέλπος το Αίματι και τη καρδία παρέχουσα διά της Επι
θυμίας, ήν ημίν έμπνέει· εξ ου πηγάζει η Ζωή όπερ αρμοδιώτατον ένα
ταύθα .
(ξη) Π ε ζ η αδύνατον έλθείν τινα εις την Ιθάκη ν.

Μεγάλην 'Αφέλειαν του Τηλεμάχου εμφαίνουσι ταύτα: πώς γαρ δύνα .'
άν τις πεζή εις Νήσον έλθείν ; αλλ' ουκ απεικότως είρηται ταύτα υπό Νεα -
νίου των εν τω Κόσμο όλως σχεδόν απείρου και γαρ εν ταις Ομιλίαις ου
πάντοτε περί σπουδαίων Πραγμάτων, ουδέ λέξεως 'Ακριβεία γίγνεται
Λόγος καθ” & ο Ευστάθιος σημειοί λέγων· « Ιστέον δε, ότι αφελής έντα .
,, θα και αστείος και του Τηλεμάχου Λόγος εν τω, ου γάρP τισ και πεζό και
οίο μαι ενταύθα ι κ έσθαι, ήγουν εν τη καθ ' ημάς Νήσω "
σπουδαίον δε ο λόγος έχει ουδέν, οποία τα τού Σχεδιασμού, και μάλιστα
και εν τοις Νέους και μήπω πεπαιδευμένοις λέγειν . ,,
(ξε) Ην γαρ εντευκτικός και πράος. Μέγαν Επαινον τους
Βασιλεύσιν επάγει ή εν τω Κειμένω Λέξις επίστροφος: οφείλουσι
γάρ οι Βασιλείς φροντίζειν ου μόνον περί των ιδίων Υπηκόων και των περί
αυτούς, αλλά και περί πάντων των Ανθρώπων εν γένει, και πάντας αγαθο
ποιείν. Το δε επίστροφος ενεργητικής και παθητικήν άμα Σημασίαν
έχει, κατ’ Ευστάθιον· δηλοί γάρ τόν τε αγαπώντα και τον αγαπώμενον,
και η δευτέρα Σημασία της προτέρας 'Αποτέλεσμα εστίν ο γάρ πάντας
αγαπών Βασιλεύς, και αγαπηθήσεται αναμφιβόλως παρά πάντων.
(0) Και Βασιλεύς των ναυτικών Τα φίων. Η νήσος Τά
φος κείται μεταξύ της Λευκάδος και της Ιθάκης , απέναντι της Ακα
νανίας, καλείται δα και Ταφιούσα, ής οι Οίκηται προς τα Ναυτικά
και το Εμπόριον ησχολούντο μόνον, και εις Τρωάδα ουκ έπλευσαν μετά των
άλλων Ελλήνων , ως ρηθήσεται εν τη Ξ, Ραψωδία.
(οα) Ηλθον δ' ούτω , κλ . Το εν τω Κειμένω, ώδοξον και η κα
τήλυθον, ου το ενταύθα, αλλά το σύ τα, δηλονότι εξ ετοίμου,
απλώς και άνευ Παρασκευής: τουτέστιν ουχ ως Βασιλεύς, αλλ' ώς Εμ
πορός τις επ’ Εμπορεία γάρ πλέειν λέγει: και ουδαμού εύρηται παρ' ημί
ρω το ώδε κατά τοπικής Σημασίαν. • Ουδέποτε γάρ, φησιν, ο Πριστής
• , τοπικών οιος τι ώρα και σημειοϊ ο Αρχιεπίσκοπος.
( β ) Είς Τ ε μ έση ν, διά Χαλκο , επ' 'Αλλαγή Σιδήρου,
όν κομίζω . Εν τη Χώρα των Βρυτίων της κάτω Ιταλίας έκειτο πόλις
Τεμέση καλουμένη , (ή νύν Βοντίσιον και Ιταλιστί Brindisi ) και ετέρι
αυτή ομώνυμος εν Κύπρο, αμφότεραι πολύχαλκοι • ο Στράβων και οι παλοι
Γεωγράφοι εθέλουσιν, ότι ο Λόγος ενταύθα περί της Βρυτίων Τεμέσης εςίν .
ο γάρ Πλούς εκ Τάφου εις Τεμέσην, διά Παράπλου παρά την Ιθάκην γ'
γνεται, εις Κύπρον δέ Παρεκτροπή αν είη: * Τεχμέσης και Ποιητής λέγε
και (σημικού και Βοστάθιος ) την Ιταλικήν , το νύν, ώς τινές φασι, Βροντίσιον »
Ο γάρ εις ταύτην έκ τής Τάφου πλέων , διέρχοιτο αν εκ Παρόδου και
την Ιθάκην επανιών δι εκείθεν, διά της Ιθάκης έρχοιτο άν. ,, ο δε
σοφός Βοστάρ (Bochar) ευλόγως συμπεραίνει, ότι την Πόλιν ταύτην Τε .
μίτην ονόμασαν οι Φοίνικες, διά τον εν αυτή μεταλλευόμενον Χαλκό .» και
γάρ το Τέμες, Ταξιν ή Χώνευσιν σημαίνει Φοινικιστί, και οι Φοίνικες
μάλιστα κατεγίνοντο προς την Μετάλλων Χώνευσιν.
(ον) Νήσου δ' εν τη Εσχατιά και το Λιμένι Ρείθρο
πόρρω τής Πόλεως κλ «Οι Παλαιοί, (λέγει ο Ευστάθιος) Ρείθρόν
φασι κατά κύριον όνομα καλείσθαι τον εν Ιθάκη λιμένα, διά τόν εις
!! αυτόν εκ του Νηίου καταρρέοντα Χείμαρρον· το Νήίον, όρος 'Ιθάκης,
Νηών δικτικόν· όθεν και την Ιθάκην υπον ήτον έρεί εν τοις εξής:
το δι Νηίω τούτω υποκείσθαι τον Αιμίνα λέγουσιν· έχει γαρ η Ιστορία
και ούτω Νήίον, όρος Ιθάκης κάθυγραν· όπερ εις τον υποκείμενον δέον Αι
μίνα, εκ του συμβάντος τώ Λιμένι, «Ρείθρον προσαγορεύεται. , ο δε
νομιζόμενος Μάντις, επιτηδεςλέγει ταύτα, όπως μή θελήσοι ο Τηλέμαχος
καλέσαι και τους Εταίρους αυτού, και ούτω κωλύσαι αυτόν αποπλεύσαι
απεύδοντα.
( οδ ) ουκέτι και αταβαίνει. Η Δύπη του λαίρτου διά την πο
λυχρόνιον του Υιού Απουσίαν, βαρυτά την Μελαγχολίαν επήγαγεν αυτώ.
ώστε ανεχώρησε μετά της Δούλης αυτού εις τον 'Αγρόν, ένθα διήγεν εν
Συμφορά και Κακουχία. 1
( οι) ούπω γάρ τίθνη κα’ι οδυσσιος ο θείος, ζή είσίτι. TI
Σημειώσεως άξιος και Λόγος της Θεάς ούτος. Γιερί της εις Ιθάκης Ελεύ .
σεώς της προποιείται πεπλασμένην 'Αλήθειαν λέγουσα, ότι ήλθε τον Οδυ .
σέα επιδημούντα ήδη ακούσασα· είτα βεβαιοι, ότι ζη ο οδυσσεύς, ένα εν

θαρρύνει τον Υιόν αυτού, και επιφέρει μετά βεβαιότητος, ότι κατέχεται
υπό χαλεπών αγρίων 'Ανδρών έν τινι αυτή αγνώστη Νήσω τα πάντα
Ψεύδους και Αληθείας φύραμα. 'Αληθές μεν ότι κατέχεται έν τινι Νήσω
του Ωκεανού, Ψευδές δε, ότι υπό χαλεπών αγρίων Ανδρών κατέχεται,
διότι η Καλυψώ κατέχει αυτόν. δι' ών δείκνυσιν ή Θεά, ότι ως άνθρωπος
λαλείν τοιούτοι γάρ εισί συνήθως των Θνητών οι Λόγοι, κατά τινα μέν
αληθείς, κατ' άλλα δε ψευδείς, και σπανιότατα Ψεύδους καθαροί.
(ος ) Εγώ δε, ώςπερ οι Θεοί εν Νώ έμπνέουσ με .
ένα πιθανωτέραν ποιήση της Προόδησιν η Θεά λέγει, ότι θεία Εισπνεύσει
προφητεύσει αυτή την ταχείαν Νόστησιν του Πατρός.
(οζ) όμως εγώ ουκ οίδα. Ταύτα του Τηλεμάχου παρεξηγούν
τις τινες θέλουσιν, επί Χλεύη των Γυναικών λεχθέντα' αλλά το Σεβας του
Βασιλόπαιδος προς την Μητέρα και η Τιμή, ήν απένεμεν αυτή , δεικνύουσι
σαφέστατα την 'Αρετήν, την Σωφροσύνην και την Πιστότητα της Μητρός
καλώς γινώσκοντα αυτόν και διά τούτων των Τεκμηρίων αποδείκνυται
ψευδής ή Γνώμη των Παρεξηγητών ταύτης του Τηλεμάχου της 'Aποκρί
σεως, ής η έννοια, αύτη εστίν. Υποσχεθείς ο Τηλέμαχος τη ' Αθηνά είπεί,
την ήν ήπίστατο ' Αλήθειαν , είπεν αυτήν , και το υπ' αυτού λεχθέν έστιν
ορθότατον και δίκαιον, άτε και υπό των Νομοδιδασκάλων μάλιστα επικυ .
δούμενον, την Μητέρα μόνον γνωστήν ουχί δε και τον Πατέρα καλούντων
" Mater certa esse dicitur, déye! οé rpótics, quia invenientur qui
quaeve partui et Educationi adfuerint . At de Paire hujus gra
tus certitudo haberi non potest. ,, Τούτο δε και γενικώς ομολογείται
αληθές, ώστε και ο Ευριπίδης παράγει εκ ταύτης της Βεβαιότητος της
Μητρός, ότι αι Μητέρες μάλλον ή οι Πατέρες αγαπώσι τα εαυτών Τέκνα
λέγων « η μεν γαρ αυτής οίδεν όντα , ο δ' οίεται και
μετ' αυτόν λέγει και ο Μένανδρος: «• Ουδείς οίδε τίς ο Πατήρ
αυτού· δοξάζομεν δί και νομίζομεν αυτόν μόνον
Πατέρα είναι: ,, αλλ ' αύτη η Δόξα και Υπόληψις, ' Αλήθεια γίγνεται
και Βεβαιότης, όταν αι Μητέρες βιώσι Βίον εγκρατή και σώφρονα, οίον
ιδίου ή Πηνελοπη .
(on) Η Πηνελόπη επειδή έκυοφόρησε σε, κλ . Προς την
πασίγνωστον Εύ λειαν της Πηνελοπης τείνει της Θεάς ή 'Απόκρισις αύτη
υποδεικνύουσα ,ότι των Γονέων ή Εύκλεια Λαμπάδος δίκην φωτίζει τα Τέκνα
αυτών, και ποιεί περιφανή, όταν βαδίζωσιν υπό την Λάμψιν αυτής.
(οθ)
) Γάμος ή Ευωχία; « “Ιστέον δε ( σημειοί Ευστάθιος) ότι
κατά τρείς μάλιστα Τρόπους συνέλθοιεν αν πολλοί επί Ευωχία :
5. ήγουν, εν Είλαπίνη, έν Γάμω, και εν Εράνη και ο μεν Ερανος,
κόσμιον και ουδέ πολυτελές, αλλά φειδωλώς ήσθιον ώς τα πολλά οι
και Ερανισται, ώς ίδιον εσθίοντες έκαστος.... ο δί Γάμος, δήλον ότι δμί.
» λου εστί Συνέλευσις επί Νυμφίων Συναρμογή και δε Είλαπίνη, Ευωχία
εστί και αυτή πολυτελής. Τα τοίνυν κατά τους Μνηστήρας, Έρά .
και να μέν ούκ έοίκασιν· ουδέ γάρ έχουσιν ούτε ευτελές ούτε κόσμιον και
και σεμνόν, και δη δοκεί έχειν ο Έρανος. Γάμος δε ουκ έoικεν είναι που γαρ
1 , ο Νυμφίοι και όσα Γάμου ίδια; λείπεται άρα Είλαπίνη είναι και μην
ουδέ τούτο • ο γάρ της Ελαπίνης επιστατών Τηλέμαχος, ου χαίρει τους
>
γινομένοις, αλλ' αιτιάται τους Συμπότας, διότι αλλότριον Βίοιον νή
ποινον έδουσιν. Επεί ούν ούτε Γάμος τελείται, ού οι Μνηστήρες εφίες
» ται, ούτε Είλαπίνη: Ερανον δε ουκ άν τις ουδε νομίσει το γινόμενον
5, 6ρις άρα εστί το Συμπόσιον τούτο , και Υβρισται οι τούτο τελούντες:
διό και επάγει συλλογιστικώς η Ομηρική 'Αθηνά ώστε μοιύβρί
και, ζοντες υπερφιαλως δοκούσι δείκνυσθαι. ,, Λαλεί
δε ως άνθρωπος ή 'Αθηνά, Αιτίαν τώ Τηλεμάχο παρασχειν θέλουσα, ένα

νουθετήση αυτά τα δέοντα ειπείν τοις Μνηστήρσι.
( π. Νύν δ έ α Ά ρπυιαι αυτόν ανήρπασαν αδόξως. Εν
τη π. Ραψωδία της Ιλιάδος είρηται , ότι Αρπυ.αι παρά τοις πάλαι έκα
λούντο μυθικώς μέν έμπτερά τινα Τέρατα και Δαιμόνια, αφ' ών ωνομά .
ζετο ούτω και πάν το δρομοίως τρέχον , ή ταχέως επτάμενον· αλληγορικώς
δε και αι καταιγιδώδεις και αρπακτικοί "Ανεμοι , αι Θύελλαι, οι Τυφώνες ,
οι Στρόβιλοι· όθεν αφανιζομένου τινός, αί Αρπυιαι ανήρπασαν
αυτόν, έλεγoν.
(πα) Σάμη. Αύτη ή περί της Κεφαλληνίας κειμένη Νήσος ελέγετο
και Σάμος, ής οι Κάτοικοι Σαμαίοι έκαλούντο, προς Διάκρισιν των
Σαμίων, την ανατολικώς κειμένην Σάμον οικούντων.
(πβ ) Μητέρα μνώνται τηνεμήν και φθείρουσι τον
Υ
οι και ο ν.
ν.
Παράδοξον τω όντι φαίνεται, ότι οι την Πηνελόπην μνώμενοι ,
καταλύσαντες εις τον οίκον αυτής, φθείρουσιν αυτόν καθ' εκάστην άσω »
τεύοντες, αντί του επιμελείσθαι, πλουτίζειν και αυξάνειν αυτόν, Δώρα
λαμπρά έκατος τη Βασιλίδι προσφέροντες παραδοξότερον δε, ότι απόν
τος του Βασιλέως ποιούσι ταύτα οι αυτώ υπήκοοι Ηγεμόνες τε και άλλοι:
και παραδοξότατον, ότι ουκ εξελαύνει αυτούς ή Βασιλίς τούτο όμως ούκ
ήν εν τη Ισχύς αυτής διότι η Διοίκησις των Χωρών της Ελλάδος ήν μεν
βασιλική, ουχί όμως δεσποτικώς μοναρχική αλλ' οι Μεγάλοι του Βασιλείου
εί και υπήκοοι τω Βασιλεί, είχαν μεγάλα Προνόμια και Δύναμιν μεγάλην .
όθεν η Πηνελόπη μόνη ούσα, Πενθερον βαθύγερων την οικίαν καταλιπόντα .
και εις τον Αγρόν αποχωρήσαντα, και τον νέον έτι έχουσα, ουκ ήδύνατο έναν.
τιούσθαι το πλήθει αλαζόνων και υβριστών Ηγεμόνων, πάντα σχεδόν τον
Δημον ανακτησαμένων: Φοβευμένη δέ, προς τούτοις, μη επιβουλεύσωσι
και τη ζωή του Υιού, πάντα υπομένειν ηναγκάζετο. Ταύτα ούν τα περί
την Βασίλισαν και τον άνιθον και όλως αδύνατον Βασιλόπαιδα θεωρού
σιν, ευκατάληπτα γίγνεται τα Δεινά, όσα επάγει ή εν τοιαύταις Περι
στάσεσιν άνηθος Ηλικία Διαδόχ:υ , εν Πολιτείαις δεσποτικωτάτης και απο
λύτου μάλιστα Εξουσίας. Διό ουδέν απίθανον φαίνεται εν τούτω τώ την
Υπόθεσιν του Μυθολογήματος αποτελούντι Μέρει.
(πγ) Η Μήτηρ δέ ούτ' ά π ειπείν τολμά αυτοίς τον
Γάμον. κλ. Την Σύνεσιν της Πηνελόπης μεγαλύνει ο Ποιητής, την τρο
μεράν Κατάστασιν αυτής εξεικονίζων· ου τολμά απειπείν τοις Μνηστήρσι
τον Γάμον, φόβο μη αναγκάσευσιν αυτήν εις Γάμον· αλλ' ουδ ' αποδέξασθαι
δύναται αυτόν , τον Οδυσσέα Καθεκάστην καραδοκούσα, και την Νόστησιν
αυτού ελπίζουσα· διό επειός: Καθεκάστην νέα Προνοίας Φυλακτήρια , ένα
αποβάλλεται τον Σκοπόν τών Μνηστήρων και παρακρούνται αυτούς,
( π ) και γάρ οι τοίς Προθύροις τού Οίκου ανέπα.

νελθών , στοτο αιφνιδίως, κλ. Την Υπόθεσιν του Μυθολο
γήματος αεί προ οφθαλμών έχων ο Ποιητής, τον φόνον των Μνηστήρων
διατελεί παρασκευάζων, ένα πιθανόν αυτόν ποιήση: Ιδού γαρ η Αθηνά
αυτή λέγει « εί ενεφανίζετο αίφνης ο οδυσσεύς εν τοις Προθύρεις του
Οίκου ένοπλος, τα πράγματα μεταβληθείησαν πάραυτα και οι Μνηστήρες
τ.μωρηθείησαν· » Τίς αμφιβάλλου ούν, ότι ο οδυσσεύς ου λήψεται, Συνερ
γεία του Υιού και των δυοίν πιστών Θεραπόντων αυτού, Δίκην μεγάλης
παρά των Μνηστήρων, δειπνούσε και Οίνω βεβαρυμένοις αυτοίς εσιτι
θέμενος;
(πε) Εν τη Εφύρη θεν αυτού τότε Επαναλύσει. Εξ
Πόλεις διαφόρους αναφέρουσιν οι Γεωγράφοι υπό το όνομα Εφύρη την
έν Πελοποννήσω περί τα όρια της Κυλλήνης: την Συκιωνίας Κύμης, την
έν Θεσπρωτία , την εν Αιτωλία , την εν Θετταλία, και έκτης της Κορίνθου .
Ενταύθα δε έστιν ο Λόγος περί της εν τη Θεσπρωτία της Ηπείρου: εκ
ταύτης γάρ μόνον ήν παραπλείν την Τάφος τους είς Ιθάκην επαναπλέον
τας, άτε εν τη από την άλλων Εφυρών πορεία του προς Ιθάκης Πλού,
αυτής μη κειμένης. Υπήρχε δε η Εφύρη αύτη ουχ ήττον της εν Θεττα
€
λία περίφημος διά τα εν αυτή φυόμενα φάρμακα, ής τους Oικητάς η Μή

δεια εν τη εν αυτή ολιγοχρονίω Διατριβή αυτής, την έαυτής Τέχνης
έδίδαξε. Μάλιστα δε θέλεται , ότι και της Πόλεως ταύτης ο βασιλεύς
1λος, απέγγονος ήν της Μηδείας και τουΙάσονος, πατρός του Φέρητος,
ου υιός ήν ο Μέρμερος και τον Πλον γεννήσας ούτη η Γενεά όμως ουχ εύρε:
θήσεται, τη υγια Χρονολογία ραδίως συνάδουσα .
( πς) Του εμβάψαι ταχαλκά Βέλη εναυτώ. Υπό χαλετών
αιμοβόρων Θηρίων, τας Χώρας έρημούντων, δεινώς ενοχλούμενοι οι Πάλαιν
Φαρμάκω εμβεβαμμένοις Βέλεσιν ηναγκάζοντο καταδιώκειν αυτά. Εν
τοιαύτη τενί ούν περιστάσει απήλθε και ο οδυσσεύς εις Εφύραν, Φάρμακα
παρά του Βασιλέως αυτής ζητήσων.
(πζ) Θεών των αθανάτων Φόβω . Ουδεμία αμφιβολία, ότι
ο Οδυσσεύς είπε το fλω τον Σκοπόν, δι' όν εζήτει παρ' αυτού το Φάρ
μακον· αλλ' ούτος μη γνωρίζων αυτόν ακριβώς, και περί της Χρήσεως του
Φαρμάκου αμφιβάλλων, ηρνήσατο αυτό το φάρμακον Φόβω των Θεών
ο γάρ οδούς και Πόρους τους Κακούργοις παρέχων, συνένοχος των Κα
κουργημάτων γίγνεται.
(πη ) Πατήρ διέδωκαι’ οίμος αυτώ επανελθόντε κλ . και 1
Μέντης λέγει, ότι Φόβω των Θεών ηρνήσατο τω οδυσσει ο Πλος , ο δε

Πατήρ αυτού έδωκεν αυτώ το φάρμακον' άρα ουκ εφοβείτο τους Θεούς,
είπoι άν τις αλλά το Συμπέρασμα τούτο αναιρείται διά του Αιτίου , όπερ
επάγων ο Μέντης λέγει , πάνυ φιλών αύτόνιτίμ α ίπεννοών,
ότι ηγάπα και ετίμα αυτόν μόνον, διότι εγίνωσκεν ενάρετον αυτόν όντα
“ και ακριβώς οίδε τον φίλον ώς εαυτόν : ο γάρ Φίλος, άλλος αυτός ,, (λέγει
Ευστάθιος): Οι Τίμιοι γάρ τους Εναρέτους μόνον αγαπώσι και άδι.
στάκτως δύνανται πιστεύειν αυτοίς, άτε 'Αρετής μετόχους ούσι και αύτη
εστίν ή εν ταύτη τη Ρήσει ιδέα του Ποιητού.
(πθ) Τήση Mητρί δε, ει ελθείν επιθυμεί εις Γαμον. κλ .
Σολοικίζουσα πως φαίνεται η εν τω Κειμένω Σύνταξις :
Μητέρα δ' εί οι Θυμός εφορμάται γαμέεσθαι,
αψ ίτω εις Μέγαρον Πατρός μέγα δυναμένοι ο:
Σχήμα εκουσίου Σολοικισμού το, Μητέρα δεείοίΘυμός εφορ :
» μάται γαμίεσθαι, αψίτω εις Μέγαρον Πατρός (σημειο
Ευστάθιος): ήν γάρ το ακόλουθον και ασόλoικoν ,9 ούτως ειπείν κατά ορ .
Σ θην Ευθείαν. Μήτηρ δε, ει βούλοιτο γαμέεσθαι , άψ ίτω :
» ή και άλλως: Μητέρα δε, εί οίΘυμός εφορμάταιγα μέε α
και σθαι, απόπεμψον. ο δε συνετός Μέντης, επίτηδες ούτω σχη

ματίζει τον λόγον διά Αιτίαν τοιαύτην· βουλευσάμενος γάρ ειπείν ότ
την Μητέρα από πεμψον, και φθάσας ειπείν κατά τι αυθω .
> ρόν ώς εν Σχεδιασμό την Αιτιατικήν , είτα συνειδών ώς ίσως ού πείσει
και τον φιλομήτορα Τηλέμαχον, είπών τό, απόπεμψον, σιγά μεν τούτο
και το Ρήμα, ώς oία επιμηθευσάμενος, μη έχων δε συντόμως άλλης Λέξιν
« αυτόθεν εξευρείν, άμα και την ορθήν Σύνταξιν σώζουσαν, και το δυς .
χερές του λόγου εκκλίνουσαν , εξ Ανάγκης εις άλλο “Ρήμα εκπίπτει, και
και ούτως εμπίπτει εις το σολοικοφανές, είπών, υποχωρήσατο · ίνα δήθεν αυτή
απέρχεται θέλουσα, και μη ο Παίς αυτήν εκπέμπει αέκουσαν και ούτω
» μεν ο νουνεχής Μέντης τον λόγον εσχημάτισεν αμφιδεξίως πάνυ, αμφότερα
έμφήνας, και το, αποπεμψον την Μητέρα ει μή φιλείς αυτήν,και το,
« η Μήτηρ άψίτω, ει μή συθέλεις λυπήσαι αυ την έξ έκα .
τέρων Εννοιών ανά μίαν λέξιν σιγήρας ήγουν το “Ρήμα μεν το προστα
• κτικόν έκτού , την Μητέρα απόπεμψον εκ δε τού, ή Μ ή
» τη ρ αψί τω, το της Ευθείας όνομα» και ούτως ου μόνον καινοπρε
πές άπέβη το Σχήμα διά το σολοικοφανές, αλλά και γοργόν και ελ.
D λειπτικόν , και
( α) Γάμον ποιήσουσιν αυτή, πλείστα παρεξουσί τε,
κλ. εν τω Κειμένω. οί δέ, Γάμον τεύξουσαν, και αρτυνίου
σιν Ειδνα πολλά μαλ, όσσα έoικε ... « Καινοπρεπές Σχή-.
& C
» μα, ( προ,επιφέρει ο Αρχιεπίσκοπος ) και το, ελθέτωείς Μέγαρο

» Πατρόςμέγα δυναμέ νοιο, οι δέ,Γά μοντεύξουσι κλ
ώφειλε γαρ είπεί, ο δε, ήτοι ο Πατήρ, Γάμοντεύξει· ο δε

» Ποιητής ου προς ένα , τον Πατέρα, οίτινες ως εν τοις εξής ιστορείται,
» την Πηνελόπην εκέλευον γάμεσθαι. όρα δέ και ό : ε δυνατόν τε και πλού .
» στον υπέμφαίνει ο Ποιητής τον της Γηνελόπης πατέρα Ικάριον μέγα
και τα γαρ δυνάμενον αυτόν είπε, και τα εξ αυτού τη Θυγατρί Éεδνα ,
και πολλά μάλα φίλη Παιδί πρέποντα.
( α ) Η έκ Διός Φήμηντινά ίσως ακούσης, κλ . Το εν
τω Κειμένω όσσα, Κληδόνα Σημαίνει, κατά τον Σχολιαστήν, ήν οι Ρω
μαίοι Omina λέγουσι. τουτέστι Φήμην τινά από Τύχης, ή από ταυτο
μάτου ακουομένην , και προστμαίνουσάν τι: το δε αυτή προσκείμενον, εκ
Διός, επιφέρει ο Ποιητής, επειδή κατά θείαν Πρόνοιαν έξικνείται η Κληδών
εις των Θνητών τας Ακοάς: το δε Κλέος (φέρουσα και ) ου Δόξαν,
αλλά Φήμην απλώς παρά τω Ποιητή , κατ’ Ευστάθιονσημαίνει, « Κλέος
και γάρ παρ' ομήρω η Φήμη: έστι δε ότε, και η Τιμή, εάν Προσθήκης και
και Λόγος λάβη τινά: οίον: Κλέος εσθλόν, ή μέγα, ή ευρύ» λέγει δε την
όσσαν εκ Διός είναι, διότι πάσαν όσσαν και ομφήν εις τον Δία οι
Παλαιοί ανάγουσι . Διός δε ή όσσα, ή και της προμάντιδος Ειμαρμένης ,
δηλωτική γάρ έστι του μέλλοντος» ή και άλλως, ή τού Αέρος, ός αϊ .
93
τιός έστι Φωνών διοχής τυγχάνων» » Και όντως συμβαίνει πολλάκις
ακούεσθαι Φήμας συγκεχυμένας μέν, αληθευούσας όμως εν τέλει, ών ούτε
την Πηγήν ούτε τον αυτάς διαδιδόντα είδαμεν.
(αβ ) Πρώτον είς Πύλον δε ελθώνερώτησον τον θείον
Νέστορα. Διά το βαθύ Γρας πολλών Πραγμάτων έμπειρον όντα τον
Νέστορα, πέμπει προς αυτόν πρώτον η Αθηνά τον Τηλέμαχον, και είτα
προς τον Μενέλαον εις Σπάρτην, διότι αυτός ήν και μετά οκταετή Πλάνην
τελευταίος νοστήσας, όθεν δύναται ακούσαι παρ' αυτού νεώτερον και βεβαιό .
τερόν τι περί του Πατρός. Τήν Σύνεσιν δε μάλλον τιμάσθαι και την Ευγέ
YELZY
αν υποδεικνύων ο Ποιητής, τον μέν Νέστορα διον, τον δέ Μενέλαος
ξανθον επονομάζει.
( (γ) Συνοικισον είτ' άλλο. Παράδοξον μεν δοκεί, ότι εις
Επιγαμίαν έλθείν θελήσουσαν την Βασίλισσαν, Συναινέσει του Υιού τον Γά
μον τελέσαι ποιεί όμηρος. Αλλά τούτο πάνυ Ευπρεπές και Κόσμιον τη
Πηνελόπη γίγνεται.
Υ
( +δ) Ην Ορέστης , κλ. Πάνυ διάφοροι μεν εισί των Περιστά.
σεων του Ορέστου αι του Τηλεμάχου , αλλ' η Θεά δηλώσαι θέλει αυτό,
ότι ώςπερ μέγα Κλέος έκτήσατο Ορέστης, του Πατρός τον Φονέα κτείνας,
ούτω και αυτος ουχ ήττον Κλέος κτήσεται τους υβριστας Μνηστήρας της
Μητρός, και του Οίκου αυτού φύρει, φονεύσας, να παρορμήση αυτών τω
6*
58 ΣΗ ΜΕΙΩΣΕΙΣ .
Ορέστη εφάμιλλον γενέσθαι. Τούτο δε το παρορμητικόν Παράδειγμα , όσον

μεν προς την Πηνελόπην ανάρμοστον φαίνεται διότι η Μήτηρ του Ορέστου
Κλυταιμνήστρα, συνήργησε το μοιχό αυτής Αιγίσθω εις το δολοφονήσαι
τον εκ Τρωάδος νοστήσαντα άνδρα αυτής Αγαμέμνονα· η δε Πηνελόπη
αγαπά θερμώς τον Οδυσσέα και θρηνεί απαύστως την Απουσίαν αυτού ως
προς τους Μνηστήρας όμως αρμοδιότατον δοκεϊ τε και εστί πάντες γαρ
αυτοί Αίγισθοι ήσαν.
( ε) όρνις ώς ώ κυπέτις, κλ. Διαφόρως εξηγείται το εν τω
Κειμένω , ανοπαία: οι μεν γαρ κύριον όνομα 'Ορνέου τινός αετώδους,
Φήνη έοικότος , υπολαμβάνουσι την Λέιν , οι δε την 'Οπήν της 'Οροφής, ήν
και Kάπης και Καπνοδόκης εκάλουν ή δια της οποίας Κεραμίδος: εστί
δε αύτη ή την Κάπνην έχουσα : οι δέ το, ανόπαια λέγονσιν αντί του
αφανής, πόρρω της όψεως: κατ’ Ευστάθιον . Των Πρώτων ή Γνώμη όμως
ορθοτέρα φαίνεται όρνιθι γάρ ώκυπέτιδι, από των οφθαλμών ημών αϊ
φνης αρανζομένη, παραβάλλει την Θεαν ο Ποιητής.
( ς) Τον εκ Τρωάδος χαλεπόν κιθαρωδούντος
Ν οσ το ν . Βαθεία Σιωπή ή ροώντο οι Μνηστήρες του Μέλους, τον Θάνα
τον του Οδυσσέως εξ αυτού ακούσαι ελπίζοντες» ως θεόπνευστοι γάρ Προ
φη είναι ένομίζοντο τα τοιαύτα Μέλη.
( ζ ) ό ν αυτοίς ούτω'δυνηρ αν εποίησεν Αθήνη Α
ποσιωπά ο ΙΙοιητής την Αιτίας του οδυνηρού Νόστος των Ελλήνων: τουτέ
στι το Ανοσιούργημα του Λοκρού Αίαντος, της Αθηνάς τον Ναόν αίσχιστα
βεβηλώσαντος . « Σημειωτέον ούν (λέγει Ευστάθιος) ότι ου βούλεται και
α
Ποιητής τούς των Ιστοριών ασέμνοις εμπλατύνεσθαι. »

(ψη) Ανώγεω του υψηλού. Ενβα ειργάζετο εν Ησυχία η Βα
σιλίς.
( β ) Παρά την Παραστάδ' αύτής έστη . Εν ουδεμιά των
Πράξεων, εν ουδενί των Τρόπων αυτής Aπρεπές , ή Ψεκτόν τι πράττου
σαν, αλλ ' αεί και πανταχού Συνέσει και Αρετή διαπρέπουσαν την Πηνε-
λόπην δείκνυσιν ο Ποιητής. Υπό της Αλγηδόνος, την Καρδίαν αυτής
συντρ βούτης, αναγκαζομένη η Βασιλίς, καταβαίνει από του Διώματος αυ .
της ειπείν το « τμίω παύσασθαι τον Νόστος των Ελλήνων άδοντι, και
άλλο τί άται Μέλος» ουκ εισέρχεται δε εις το Δώμα των Μνηστήρων , ουδο
τους δια την Τρυφήν και Ακoλαστίαν αυτών ασελγέσι και αυθαδεστάτρις
Υβρισταις πλησιάζει, αλλ' ίσταται παρά την Παραστάδα της Θύρας, κε
καλυμμένο το Προσώπων και δακρυχέoυσιν όμμασιν ου δε μόνη, αλλά
δύο Αμφιπόλους αυτή επομένας έχουσα, όπερ ή Κοσμιότης και η τότε
Συνήθεια αναγκαίον έτος, ώςτεο και έν τή Γ. Ραψωδία της Ιλιάδος την
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ . * 59
Ελένην, υπό διοιν των ευγενών Γυναικών επακολουθουμένην , επί τον Πύρ.
γον ανέρχεσθαι είδομεν ,
(ρ) Και άλλας, Φήμιε, πολλας Θεών τε και Ανθρώ-.
πων Πράξεις, κλ . Είδημανέστατον Ιστορικών και Φιλόσοφον μέγαν
υποδείκνυσιν ενταύθα και 11οιητής τον φήμιον" και γάρ ο άνηθος της Φιλ:.
σοφίας ορισμός, του πρώτον επινοητήν, εκ ταύτης της Ρήσεως, τον Όμηρον
λέγει ο Ευστάθιος «Φιλοσοφία, εστι Γνώσις θείων και αν
θρωπίνων Πραγμάτων.»
( ρα ) Ειώθασιν οι Μελωδοί. όθεν και Ουιργίλιος (Ι. Αίν. 742 )
πλάττει τον μελωδόν 1οπαν, ού τα ιδιαίτερα Συμβεβηκότα ένίων Ηγε .
μόνων , αλλά τα κρυφαίτατα 1υστήρια της Αστρονομίας, τη Δι οι παρά
το Δείπνον άδοντα : 1hic canit errantem Lunarm Solisque Laboris :
Τα δ ' άλλα, μεγάλην τινα Ομοιότητα τοις Mέλεσιν αυτοίς των Πάλαι έ
χρυσι τα παρ' ημίν Κλέφτικα Τραγωδια, ώςπερ και παρά τους
δυτικούς Ευρωπαίοις τα Cantates λεγόμενα "Aσματα .
( 8) Της λυπηράς δε ταύ της παύσαι 'Ωδής, κλ . Ου το
αληθές Αίτιον της την Καρδίαν αυτής αγκούσης Λύπης λέγει ενταύθα ή
Γηνελόπη: κελεύει γάρ τώ φημίω παύσασθαι ταύτην άδοντι την ' Ωδήν,
περιδες μη γνωστοποιήση δι' αυτής τοις Μνηστήρσι , το Σκοπώ αυτής
εναντίον τι· επειδή το Μέλος αυτό άδων, είτε τον Θάνατον του Οδυσσέως
δηλώσαι έμελλεν, και τότε αναγιάσωσιν αυτήν οι Ανηστήρες Ανδρο αυ
της αυτών τινα προαιρεθήσεσθαι εκλέξει: είτε την εγγύς Νόστησιν αυτού,
και ούτως επιβουλεύσωσιν αυτή Δεινά μηχανώμενοι. Πλήν τούτου δέ, ου
πρός Φημίου, αλλ' Ομήρου εστί τον Νόστος του οδυσσέως άται, « Σημείω .
και , σαι δέ, (προςεπιφέρει ο Ευστάθιος ) και ότι επίτηδες ο Πομητής ανέκοψε
9 την του «φημίου Αιδήν, εαυτώ πάντως και τη κατ ' αυτών Αοιδή αναθείς
τα κατά τον κόστος, ού Αινείαν ποιήσεται, αρξάμενος εκ της Γ. Ραψω .
99 δίας : έμφήνας ούν ως και δια του Φιμίου είχεν ειπείν τα του Νότου ,
όμως έκρινε δέον αυτός Αοιδες τούτων γενί τθαι εν τοις εξής: , διο
βότατα κελεύει αυτή η Πηνελόπη παύσασθαι της 'Ωδής ταύτης, και ο
Ποιητής πορίζεται αναγκαιότατα και αινετα Αίτια έκ Υποθέσεως .
έργ) Κατά τε την Ελλάδα κλ. ου μόνον καθ' όλην την Ελλάδα
ν
αλλά και εν πολλαίς άλλαις Χώραις εθρυλλείτο του Οδυσσέως το Κλέος

Οδυσσέως γάρ (σημειο Ευστάθιος ) έως και εις Ιβηρίαν Ϊχνη του κλέους :
» οίδε δε και η Σικελική Χώρα: και ουκ ήγνόει δε ουδ' ή των Αυτόνων:
» ή δέ Τρωική, ουδέν έλαττον ομοίως και άλλοι Τόποι πολλοί και διατί άρα.
εν τη Ελλάδι μόνη περιορίζει το Κλέος αυτού και Πηνελόπη και επειδή αγνοού
σα τότε πάσας αυτού τις λαμπρές Πράξεις και πάντα τα υπ' αυτού
60 ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΕΙΣ .
διαπραχθέντα , και έν τινι των Νήσων της Ελλάδος απολεσθέντα νομίζουσα

αυτόν, επίστευεν, ότι μόνοι οι Έλληνες εγίνωσκον τα μεγάλας Πράξεις
τε και Συμφοράς αυτού. Περί δε του, καθ’ Ελλάδα και μέσον Άργος
α
(προςτίθησιν και αυτός Υπομνηματιστής ) « Άργος μεν γαρ η όλη Πελοπόν

» νησος, Ελλάς δέ, πόλις ύπό το Πηλεί και Αχιλλεί μερικός ούν ο έπαινος
» είληπται και οι παρ' 'Αξίαν του Οδυσσέως· ου μόνον διότι το τού'Αν .
» δρός ήγνόει πολυγνώριστον η Γυνή, αλλά και ότι έπρεπε Γυναικί το ευ
» τελές και η τοιαύτη 'Αφέλεια και ταύτα εξ αυτοσχεδίου και παρά
και μέσω τω των Μνηστήρων Συμποσίω. »
(ρο) οι Μελωδοί γαρούπως , αλλά ο Ζεύς κλ. Διά Πρόλη.
ψιν ταϊς Γυναιξί συνήθη νομίζων ο Τηλέμαχος, ότι ου θέλει η Πηνελόπη
των Ελλήνων την Νόστησιν άδοντα ακούειν τον Φήμιον, ουκ απεικότως
λέγει αυτή , οι Μελ 0 δοί ουκ εισίν αίτιοι τωνΣυμφορών,
ας άδoυσι «και γαρ ου διότι αυτοί άδoυσι, διά τούτο τοιώς δε απέβη
τα πράγματα αλλά έμπαλιν, τοιώς δε συμπεσόντα οι 'Αριδοί, άδoυσι. »)
(κατ’ Εύς άθιον): Το δέ, ο Ζεύς εςιν αίτιος των παρ' Ανθρώπους
Συμφορών, ουκ έστι Ψόγος, αλλ' εν τω Λόγω τούτω του Τηλεμάχου
αι ανεξιχνίαστοι Βουλαί και Κρίσεις του υπερτά του όντος υπεννιούνται.
(ρε) Τοις τα λασιν'Ανθρώποις, Εν τω Κειμένω 'Aνδράσιν
αλφιστοίσι , τουτέστι υπό της αθλίας Καταστάσεως αυτών απαύο
στως πονείν και μοχθείν , και Πόρους, Μηχανές και Βοηθήματα κατά
των αυτούς καταπονουσών Συμφορών και Μεριμνών επινοείν αναγκαζο
μένους. Μήτηρ γάρ των Τεχνών ή 'Ανάγκη· όθεν το, αλφιστής εν
ταύθα μεν επινοητικός, εφευρετικός υπ' 'Ανάγκης, από του
αλφεϊν, ήτοι επινοείν παραγομένη Λέξις: έν Αρχή δε της Δ. “ Ρωδ. και εν
τη Ν. “Pψο. Στίχ. 261. δεξιός , επιτήδειος εκλαμβάνεται.
( ρς) Τάς νεωτά τας των ' Ωδών ακούουσιν ασμένως .
Κοινή δ' εν γένει η Επιθυμία αύτη , καθ' ά και ο Πίνδαρος (όλμ. Ω . ΙΘ)
λέγει :
αίει δε παλαιόν
μεν οίνον, "Ανθεα δ' Υμνων
νεωτέρων.
(ρ ) Σύτε αυτή επιμελού σών Εργων των ιδίων κλ.
Ταυτά και ο κ τωρ λέγει τη 'Ανδρομάχη , δλδ. “Pψο . Ζ . μιάς μόνη; Δεν
ξεως Διαφορά ούτος μεν γαρ εις τα περί τον πόλεμον, ο δε Τηλέμαχος
εις τα περί το λέγειν αναφέρων τον Λόγον «διδάσκοντος
« του Πριττού ό.
πως παρωδητέον τα έπη » φησίν Ευστάθιος.
n
(ρη) Της Ηλακά της και Ιστού. Και εν τη Ιλιάδι είρηται, ότι
ΣΗ Μ ΕΩΣΕΙΣ . 61
επί Ομήρου και αι Βασίλισσαι αύται ομοίως ταϊς άλλαις Γυναιξίν ειργά
ζοντο . Το δε εν τω Κειμένω, Ιστον εποιχομένη , το ισταμένας
υφαίνειν σημαίνει όρθιαι γάρ και περί τον “Ιστον (τον παρ' ημίν Έργα .
λειον κοινότερον ) περιερχόμεναι ολόκληρο ύφαιναν Ιμάτια , ώςπερ και νύν
έτι εν ταις Ινδίαις υφαίνειν ειώθασι.
( ρθ Ταύτα προσήκει Γυναιξί, κλ. Πάνυ απηνώς και τους νυν Ε .
θεσι και ιδέαις εναντίως προσφέρεται τη Μητρί ο άλλως αγαπών και τις
μών αυτήν Τηλέμαχος· αλλ' αύται αι παρ' ημίν απάρεστοι Φράσεις και ά
τοποι Γνώμαι , ληφθήτωσαν οίαί είσι: δηλονότι του τότε Αιώνος · άλλως γάρ ,
εις τον ημέτερον Αιώνα αυτάς εφαρμόσαι θέλοντες , αδικούμεν τον Ποιητών
κρείττονα τα τότε Καθεστώτα μή δόντα ημϊν · « ότι δε ου πρέπει Μύθος, καθ'
Ομηρον, Γυναιξί , δηλοί και Σοφοκλής έν τώ,Γυναι, Γυναιξί κόσμον
η Σιγή φέρει χρήσιμον δ' ενταύθα και Ξενάρχου το, είτ' εισιν οι
Τέττιγες ουκ ευδαίμονες ών, ταις Γυναιξίν ουδ' ο τιούν
Φωνής ένις , επιφέρει ο Υπομνηματιστής.
>
(ρι) Η Πηνελόπη επ' αυτούςέκθαμβος κλ. Μη αμφιβάλλουσα

η Πηνελόπη, ότι Θεός τις έφώτισε την Καρδίαν του Τηλεμάχου και παρορ •
μα αυτον ποιείν τα τούτη τη Περιστάσει Δέοντα , υπακούει αυτό αναντιό
ρήτως.
(ρια) Υπνω ή δει τους οφθαλμούς έκλεισ' αυτής ήρέ .
μα. Ου προς Αθηνάς το πέμπειν τον ύπνον· αλλ' ο Ποιητής υποδηλώσαι διά
τούτου ηθέλησεν, ότι η τω ( ίκω του οδυσσεως Λόγω τε και βργω πλου
σιοπαρόχως τ'Αγαθά παρασχούσα Παλλάς, μετριάζει ηδει "Ύπνω και της
Γυναικός την 'Αλγηδόνα: τουτέστιν ή Συ εσις και Σωφροσύνη της Βασιλίσ .
σης εποίησεν αυτήν 'Αναβολήν ποιήσασθαι της λύπης και των Δακρύων,
όπερ τον Fπνον αυτή επήνεγκε.
(ρι )καλόν γαρ τoίoυ Μελωδου ακούειν , οίος ούτος, >
κλ. μτνους γάρ υπό των Μουσών ών, ώς αι Μούσαι αυταί ήδει.
(ριγ) Αντίνοος δ' Ευπείθους , κλ. Δύω ήσαν των Ηγεμόνων
7
της Ιθάκης και Συγγενών του Οδυσσέως οι εν τοις Μνηστήρσι πρωτεύον

τες: ο Αντίνοος και ο Ευρύμαχος» εκείνος μεν πικρός και 'Αλαζών, ούτος
δε προύς, μετριόφρων και το Καιρώ και ταις Περιστάσεσιν είκων· όθεν
ούτος του Αντινόου και Λόγος αγχίνους Ειρωνεία εστί και Κατάρα ταύτα
γάρ λέγων υπονοεί, ότι μή καλώς ανατραφείς και παιδευθείς και Τηλέμα .
χος, ως θεό τνευςος λαλείν εθέλει. Εύχεται δ' αυτώ μηδέ τοτε βασιλεύσαι ,
διότι ει Βασιλόπαις μόνον ών, τοσαύτη λαλεί ' Αλαζολεία , τί ποιήσοι άρα,
Βασιλεύς γενόμενος, και υπό την έαυτού Εξουσίαν, κατά Διαδοχήν μόνον,
ου δε και διά τήν 'Αξιότητα αυτού, αυτό ανήκουσαν Επικράτειαν έχων,
62 Σ ΜΕΙΩΣΕΙΣ .
ο Τιλέμαχος ενοεί μεν καλώς τον λόγον αυτού, αλλ ' Εμπνεύσει της Θεάς
προς ποιείται, ώς Ευχήν αυτώ την Κατάραν ταύτην του Αντιγόνου εκλαμ
βανειν.
(ριδ) Πάνυ γε δή βουλοιμη ν , κλ. Ως ει ειπείν ήθελεν : Ούκ

αμφιβάλλω, 'Aντίνοε, ότι αγαπών με, το μή ενταύθα βασιλεύσαι εύχη μοι,
το Βασ.λεύειν, Μεριμνών και Δυσχερεών πλήρες, και έθεν φευκτέον αυτό
ποιουσών νομίζων, και ευγνωμονώ σοι περί τούτου: 'Αλλ' όμως ίσθι , ότι
άσμενος δεξαίμην άν το Σκήπτρον , ει ο Ζευς έχορήγει μοι αυτό: « τουτέ
και στι, κάν συ απεύχη ( σημείου Ευστάθιος ) αλλ' εγώ θέλω το θεό ,δοτου
και τούτο Καλόν . ο δε Ομηρικός ούτος λόγος χρήσιμος το ζητούν τι μέγα τι
και 'Αγαθον. ,,
(ριε) Εί των Κακίστων ίσως τι νομίζεις έν 'Ανθρώ
τοις τον Θρόνος είναι , κλ . Εί και υποκρινόμενος, χλευάζει
όμως ο Τηλέμαχος τον 'Αντίνοου εντούζα: βούλεται γαρ υποδείξαι αυτή,
ότι και αυτός αν μη βασιλεύση , πάλιν το Σκήπτρον ούτ' εις ' Aντινόου,
ουδ' είς άλλου τινός τας χείρας ήξοι· διότι ταύτης της Τιμής άλλοι Ba
σιλείς αυτών αξιώτεροι εισίν , οίτινες και Βασιλείς μεν μη όντες , ενδέχεται
όμως Βασιλεί, γενέτθαι. Τούς λόγοις δε του Αντινόου και τη 'Aποκρίσει
του Τηλεμάχου προςέχοντες, την 115 ποίθησιν αυτού τη του Διός Βουλήσει
γνωρίζομεν, παρά του οποίου δέχεται το Σκήπτρον ως Δώρον της θείας
αυτού Προνοίας σαφέστερον δε κνομένην δε βλέπομεν τήν εν τοις Λόγοις
του Μνηστήρος τούτου 'Αλαζονείαν, και την ηρεμαίαν Ειρωνείαν του Τη
λεμάχου λέγοντος, " και άλλοι Νέοι και Γέροντες πολλοί εισί , και βα
σιλεύσαι τις δύνατ' εν αυτή , ει οδυσσεύς ο θείος έθανα και ουκέτι ζη 29
δι' ής ελέγχει και καταισχύνει αυτόν , άτε εαυτόν μόνον της Βασιλείας άο
ξιον κρίνοντα.
(ρις) Το Βασιλεύειν της εμού οικίας και των
Δούλων , κλ. Τύς Μνηστήρας καθησυχάσαι θέλών λέγει ταύτα ο Τη
λέμαχος , πειστεύειν πείθων αυτούς , ότι ουδαμώς φροντίζει του αναθήναι
ποτε τον αυτώ ανήκοντα Θρόνον. Κατ’ Ευστάθιον δε · ου μενον φόβον
τινά λεληθοτως επισείει το 'Aντινόν, διά τό τον Τηλέμαχον, οία είκός
άλκιμον είναι ως εκ Πατρός πολεμικού , αλλά και κληρονομιαίους είναι
του ; Δμώας δηλοί .
(ριζ) Κτησάμενος Ευκλεία. Προς τους έν άλλοις ρηθείσι μαρ
τυρεί και Θουκιδίδης, ότι η Πειρατεία ουκ ένομίζετο παρά τοις Τότε ως
άτιμόν τι , είτε και των Ηρώων αυτών αυτή χρωμένων, « Οι γάρ Έλληνες
το 11άλαι, και των βαρβάρων, οί τε εν τή Ηπείρα παραθαλάσσιοι και
και όσοι Νήσους είχον, επειδή ήρξατο μάλλον περαιούσθαι Ναυσιν επ' αλλή -
55 λους , ετράποντο προς Ληστείαν . και τον πλείστον τού Βίκυ

εντεύθεν έποιούντο ουκ έχοντας πω Αισχύνην τούτου του έργου, φέροντος
δέ τι και Δόξης μάλλον ... 99
(ριη ) Τή Εξουσία των Θεών κείται , κλ. Ταύτα του

Ευρυμάχου δεικνύουσι μεν αυτόν "Ανδρα ήπιον και μετριόφρονα, προς τον
'Αντίνοον παραβαλλόμενον , αλλ' όμως, υπό την φαινομένην Ηπιότητα και
htετριοφροσύνην ταύτην, ουκ ολίγον κρύπτεται Φάρμακον. Δύω γάρ τινα
είπεν ο Τηλέμαχος: το μεν · ει και αυτός ο βασιλεύ οι της Ιθάκης, εισίν
9 όμως εν αυτη πλείους άλλοι Ηγεμόνες ταύτης της Τιμής άξιοι· , υπο
δείξαι θέλων, ότι ουκ έσται αυτή 'Αναγκαίον εκλέξαι τινά των Μνη
στήρων έαυτής βασιλέα εφ' ώ απεκρίνατο και Ευρύμαχος Τή Εξουσία
των Θεών κείται, εν τη Ιθάκη τις βασιλεύσει Αχαιών 2 ) τουτέστιν , ο
Ζυς πιρέξει το Σκήπτρον ότινι αυτος θελήσοι , και τούτο ούκ εξαρτάται
από της Κρίσεως του Τηλεμάχου. Το δε « Εμοί αρκέσει μόνον το Βασιλεύειν
της έμής Οικίας και των Δούλων, ούς μοι κατέλιπ’ ο Πατήρ ,, Εφ' και
απεκρίνα το πάλιν ο Ευρύμαχος , δι' Eυχής Κατάραν υποκρυπτούσης , ή
τουλάχιστον ταϊς Μνηστήρσι μάλλον ή τω Τηλεμάχω ωφελίμου ούσης.
• Συ δε τα Κτήματα τα σα έχους και κυριεύοις Δούλων των σων. Ουδείς
5)ποτε ελεύσεται γάρ, όςτις Βία, σού άκοντος , τα σά Κτήματα αποσπάσου ,
τουτέστιν, απόλαυε των σων Αγαθών και Κτημάτων ως ιδιώτης» και γάρ
ουδείς Ξένος ελεύσεται ποτε εις Ιθάκην αφελείν σου αυτά και ελάσαι τον αρ.
πάσοντα σοι τον πατρώον Θρόνον.
(ριθ) Εί όφλημ ά των εαυτώ ιδίων τί είς πράξων ;
ότι εν τοις πάλαι Χρόνοις επορεύοντο συνήθως και αυτοί οι μέγιστοι "Αρ
χοντες και Ηγεμόνες είς πράττειν τα εν 'Αλλοδαπή αυτοίς οφειλόμενα
Χρήματα, βεβαιούμεθα και εκ της Θείας Γραφής , εν ή αναγινώσκομεν τον
Τωβίαν υπό Τωβίτ του πατρός αυτού εις Ράγα πεμφθέντα εισπράξαι τα τα
Γαβαήλ δα εισθέντα δέκα Τάλαντα . 4. Και νυν υποδεικνύω σοι τα δέκα
και Τάλαντα του ' Αργυρίου, ά παρεθέμην Γαβαήλω τώ του Γαβρία εν Ρά
και γους της Μηδίας και είπεν αυτώ, πορεύου και μη χρονίσης.,, ( Τωβίτ.
Κεφ. 4. 20 , καί Κεφ. 5. 8. )
( ρκ) ου δυς γενή δ' Ανδρα αυτό και το Πρόσωπο
δεικνύει. Της Ευμορφίας ειδήμονες όντες οι Μνηστήρες, κρίνουσι τον
Ξένων από του τιμιωτάτου Μέρους ( από των οφθαλμών και του Προσώ.
που ) και γνωρίζουσιν εν αυτώ ευγενή τινα και χρηστον "Ανδρα.
(ρκα) ου και έχω νύν πλέον τινα Ελπίδα . Πείσαι θέλων
ο Τηλέμαχος τους Μνηστήρας πιστεύσαι, ότι ουκ έχει πλέον Ελπίδα νοσή
σοντα ειδείν τον Πατέρα, διό ούτε διάδοχος της Βασιλείας αυτού γενέσθαι,
λέγει ταύτα ουκ αμελεί όμως και του διατηρούν αυτούς έν Φόβω και Φρον.
τίδι, υποδε κρύων αυτοϊς άμα, ότι έχει 'Αγγελίας και Προφητείας τινάς
την Νόστησιν του Πατρός υπισχνουμένας.
(ρκό) Εμου η Μήτηρ εις τον οίκον , κλ To Ηθος των Γυναικών
εξεικονίζει ένταυ’α ο Ποιητής, όταν των αυταίς Φιλτάτων τινός την Επα
νέλευσιν περιμένωσι καραδοκούσαι» του οποίου (άβους) ουδ' αυτή η συνε
τωτάτη Πηνελόπη απήλλακται τη εις το τελειότατον Εξεικονίσει της πι
στοτάτης και ερασμιωτάτης Γυναικός του Οδυσσέως, αρμοδιώτατον ενταύθα
φαινόμενον· πάσαν γαρ 'Αγγελίαν, πάσαν διαδιδομένην Φήμην επιμελώς
παραδέχεται, και συμβουλεύεται τοις πάση τη ' Αστρολογία υπέρ αυτού
χρωμένοις Μάντεσι, και διά των συνήθως παραμυθητικών Προφητειών αυ
των έμπτερούται της Βασιλίσσης και Ελπίς, Ησυχίαν τινά εν αυταίς εύρι
σκούσης.
(ρκγ) Εί κ' εν τώ Μέντη κλ . ο Τηλέμαχος και του βέβαιος , ότι
αυτή ην η Αθηνά , ου γνωστοποιεί όμως τους Μνηστήρσι ούτε την Πα.
ρουσίας αυτής, ουδε την Γνώμην, ήν ενέπνευσεν αυτόν η Θεά.
(ραδ) Τούζοφερου εν τούτοις δε Εσπέρου επελθόντος,
κλ . Διά τού Επιθέτου ( ζοφερού) δείκνυσιν ο Ποιητής, ότι ουκ ήγνόει το
πρώτον κοινοποιηθέν , ότι δηλαδή ο και Αφροδίτη καλούμενος έσπερος Α .
στήρ, ο αυτός έστιν o και Φαειφόρος λεγόμενο ;.
(ρκε) Ενθα υψηλός Θάλα μος, κλ. Λέγει δε όμηρος, ότι του
Τηλεμάχου και Θάλαμος έχειτο κατά το άκρον της Αυλής εν τω κεχωρισμένο
και περικλείστω Υπερώο, ώστε μη κοινωνείν τοις Δώμασι του Ανακτόρου:
απρεπές ήν αν γάρ, εί ώκει , και ο Βασιλόπαις τα υπό της Βασιλίσσης
και των άλλων Γυναικών οικούμενα Δώματα. Το δε Θάλα μ ος,' Ανδρος
Κοιτώνα σημαίνει παρ' ομήρω, κατ’ Ευστάθιον" οι δε μεθ' όμηρον και
τον Γυναικός Κοιτώνα καλούσιν ούτω.
(ρκς) Ευρύκλεια, θυγάτηρ δε άπος Πεισινορίδου,
κλ . Τής Δούλης του Λαέρτου την Γένεσιν και την Μοίραν εξηγείται ημίν και
Ποιητής, διότι αυτή μάλιστα διαπράξει τα περί την 'Αναγνώρισιν του o
δυσσέως προς τούτω δε και επειδή εστι Τιμής αξία, διά τήν Πιστότητα
και 'Αγάπης προς τον Οίκον του Δεσπότου αυτής.
( ροζ) Είκοσ’ ή γόρασε Βοών,κλ. Προ της Επινοήσεως των Χρυσού
και' Aργύρου Νομισμάτων, και Μεταβλητική ( το δι' 'Αμοιβής ωνείσθαι και
πιπράσκειν) μόνον συνειθίζε το» των ανίων δε το Τίμημα Βόες ήν παρά
τοις τότε Ελλησι.
(ρκη) 'Αλλα τ η ν Σύν ευνον αυτού τναμ ή παροργίζη,
κλ . Την Σύνεσιν του Λαέρτου Μεγαλύνει διά τούτου ο Ποιητής, πρός Διδα.
σκαλίαν των 'Αναγνωστών και Τιμήν του Ηρωος του Ποιήματος αυτού.
μέγα γάρ Προτέρημα ή εκ συνετών και εναρίτων Γονέων 'Ανθρώπου Γέ
με σις .
(ρκθ) Συνεπορεύετο αυτώ Λαμπάδας αν ημμένα και

κλ. Σημειώσεως αξία ή των ηρωϊκών Αιώνων εκείνων Απλότης . Τού Βά
σιλόπαιδος καθευδήσαι απερχομένου , προπορεύεται Γραύς τις μόνον των
Θεραπαινών της Βασιλίδος, Δάδας αναμμένας (Πεύκης Ξύλα δηλονότι, οίς
έχρώντο προς Φωτισμόν, ώςπερ και νύν έτι χρώνται οι 'Αγριώται των Χω .
ρων της ει τουρκοκρατουμένης Ελλάδος μάλιστα) εν Χερσί φέρουσα, ήτις
και τα Θαλαμηπόλου Εργα εκτελεί αυτό, τα μάτια αποδησαμένω καθή.
ρασα, άπερ ουκ εφ' υψηλού πολυτελεί Υφάσματι έστρωμένου Θρόνου, ουδ'
έν Κανώ τινι τίθησιν, αλλ' από Πασσάλου τινός εν τω Τοίχο της Κλίνης
αυτού εγγύς κρεμά. Ου Πτωχίας δέ, ουδε Σμικροπρεπείας ' Αποτέλεσμα η
Ευτέλεια αύτη, αλλ' Γιθών Απλότης κυρίως, δι' ής τα τότε ήθη και έθιμα
εξεικονίζει ο Ποιητής .
(ρλ) Την Θύραν δε τώ αργυρωεφείλκυσ’ Επισπάς ,
κλ . Ιδού πώς έσιευάζοντο τότε αι Θύραι. Εν τω Μέσω της Θύρας ενετίθετα
Κρίκος ( ή Κορώνη, ή Επισπαστήρ, ή 'Επίσπαστον) χρησιμεύων προς το έ
φελκύειν την Θύραν του δε Κρίκου εγγυς οπή ήν, έξ ής έκρέματο Ιμάς,
ού έλκομένου ύψούτο ή καθείλκετο Τίλαρος ή Μάνδηλος, του οποίου καθελ.
κομένου μεν έκλείετο , ανελκομένου δε ήνοίγετο η Θύρα. ότι δε ή τοιαύτη των
Θυρών Κατασκευή και νύν έτι συνειθίζεται εν ταϊς Κώμαις των Χωρών της
και μέχρι τούδε τουρκοδεσποζομένης Ελλάδος, γνωστόν έστι παντί Ελληνι
και τοις τας Χώρας εκείνας περιπορευομένοις 'Αλλοφύλους.
ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ ΤΗΣ Α. ΡΑΨΩΔΙΑΣ.
7
Ο ΜΙΚΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
ΡΑ Ψ ΩΔΙΑ Β
ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ συναγαγών ο Τηλέμαχος κατηγορεί τών

Μνηστήρων τάς Αδικίας και παραγγέλλει αυτούς έξελθεϊν της
Οδυσσέως Οικίας. Αυτών δε απολογουμένων και την Μητέ
ρα προς Ικάριον τον πατέρα αυτής αποπέμψαι κελευόντων,
φαίνονται αίφνης δύο Αετοί εν τω Αιθέρι, ών την Εμφάνισιν,
το τίς Μνηστήρσιν επαπειλούν Κακών προσημαίνουσαν, εξη
γείται ο Μάντις. Εν τούτοις δε ζητεί ο Τηλέμαχος παρά των
ιθακών Πλοίον, εις Πύλον και Σπάρτην αποπλεύσων, και
διαλυθείσης της Εκκλησίας απέρχεται παρά τον Αιγιαλών
προσευξάμενος τη Αθηνά: η Θεά υπό Σχήμα του Μέντορος
εμφανισθείσα, βοηθήσειν αυτώυπόσχεται και του πλοίου τη
Συνεργεία της Θεάς ετοιμασθέντος , αποπλέει Ηλίου δύναν
τος ο Τηλέμαχος, τα προς τον Πλούν Επιτήδεια παρ’ Ευρυ
κλείας, της τροφού αυτού λαβών .
6 SKS8 PASSAT EASYS SA
Ρ Α Ψ Ω ΔΙ Α Β.
1
» ΟΓΕ δ' ανέλαμψε το Φώς ιούς της ορθρoτόκου,

» του Οδυσσέως ο Υιός εξεγερθείς της Κλίνης
Ο)
περιεβάλετο τ’ οξύ θέμενος δ' αυτού Ξίφος
>>
περί τους ώμους, (α) και καλά Πέδηλα υποδήσας
» Ποσίν αυτού τους λιπαρούς, εξήλθε του Θαλάμου, 5
» Θεώ Ολύμπου έoικώς : (βι κ' ευθυς τοίς οξυφώνοις
Κήρυξικέλευσεν ειπών, (γ) Κηρύξει συγκαλέσαι
και τους κομοφόρους ιθακούς (δ) ελθείν εις Εκκλησίαν:
» και συνηγείροντο ταχύ (ε) εκείνων κηρυσσόντων.
Αγειρομένων δ' ούν αυτών και συνελθόντων, (c) Δόρυ 10
φέρων χαλκούν εν τη Χειρί, ( ζ) και επομένους έχων
» Κύνας ωκύποδας, λευκούς δύο, (η ) εις Εκκλησίαν
έβαινε , πνέων θαυμαστής Χάριτα, ήν Αθήνη
» Παλλάς Θεά, περί αυτόν κατέχες, και πάντες
» θεώντο εκθαμβοι, 10) αυτον ερχόμενον ορώντες. 15
» Ελθών καθέσθη εις Πατρός τόν Θρόνον υπεχώρουν

» Αιδοί αυτώ δ' οι Γηραιοί ( 1) άπαντες της Ιθάκης .
» Το Γήρα δε ο κεκυφώς Αιγύπτιος ο ήρως, ( ια)
και πάνυ πολλών ειδήμων ών , διηνεκεί τη Πείρα
Doύ ο Υιός και προςφιλής Άντιφος, ο ανδρείος, 20
» τώ αντιθέο Οδυσσεϊ συνέπλευσεν εις Τροίαν
» αλλ' εν Σπηλαίω τω βαθεί ο θηριώδης Κύκλωψ
» έκταν’ αυτόν, καταφαγών των άλλων τελευταίον (16)
» (όν, και περ άλλους τρείς Yίους έχων, εξ ών καλείτο
» ο μέν Ευρύμαχος, καιτην κ’ αυτός συν τοις Μνηςήρσι: 25
2
69
ΡΑΨΩΔΙΑ Β.
» οι δ' άλλοι δύω των Πατρός εφρόντιζον Κτημάτων:
» επίθει όμως, και αυτού 'μιμνήσκετο εν Λύπη . )(ιγ)
» δακρυρροούσιν οφθαλμούς ήρξατο πρώτος λέγειν.
v Προσοχή , ώ Ιθακοί, ακούσατε ών λέξω.
: Εν
: Αφ' ού ο θείος οδυσσεύς απέπλευσεν εντεύθεν, (ιδ ) 30
: ούτε Συνέδριον ποτέ, αλλ ' ούτε Εκκλησία
:
ημίν εγένετο νύν δέ, τίς ο ημάς ενταύθα
: αγείρας ; (ιε) τίνα των Ανδρών των νέων, ή γερόντων
: είς Εκκλησίαν συγκαλεϊν Χρειώ τις αναγκάζει ;
35
: ήκουσεν ίσως καθ' ημών Στρατού τινά'γγελίαν ; ( * ) )
: ήν φανερώσαι θέλ' ημίν, πρώτος αυτήν ακούσας :

: είτε δημόσιον ημίν τι προαγγείλαι άλλο ;
: έστω δε ό,τι και αν η εσθλός δοκεί μοι είναι (ις)
: θέλων το όφελος ημών: Είθε δ' ο Ζευς τελέσου
: αυτώ πάν ό,τι Αγαθόν φρονών ειπείν εθέλει . 40
α Ταύτα ειπόντος δε αυτού, επί τη Γεροφητεία

και του Οδυσσέως ο Υιός ταύτη χαρείς, ( ζ) ουκέτι
και σιγών εκάθητο αλλά λαλήσαι θέλων, έστη
» άμα εν Μέσω εγερθείς. Ως δε αυτώ παρέδω,
ο Πεισίνωρ, κήρυξ ο σοφός και συνετός, το Σκήπτρον 45
» έν τή Χειρί, (τη ) ευθύς σραφείς πρώτος προς τον λαλούντα
» Αιγύπτιον. : Υμών μακράν ουκ έστι, Γέρον, (είπε )
: είς Εκκλησίαν ο υμάς καλέσας νύν ευθέως
: αυτόν μαθήση εν εμοί. Λύπη μου η βαρεία
50
: ηνάγκασέ με ένταυθ. υμάς νυν συγκαλέσαι .
: Ούτε Στρατού δε καθ' ημών τινός τινά 'γγελίαν
: ήκουσα, ίν' αυτήν υμίν πρώτος δηλώσω, ούτε
: των δημοσίων έχω τί άγγείλαι αναγκαίον:
: αλλά διττόν τι έμαυτού μέγα Κακόν , τον οίκον
και εμού δεινώς καταλαβόν: το μέν,ότι Πατέρα 55
: απώλειά μου τον έσθλόν πατρός ηπίου δίκην

: τον βασιλεύσαντα υμών ( ιθ ) το δε και τούτου χειρον, (και )
: άτε Οικίαν την εμήν άπασαν διαφθείραι,
: και τα προς Βίον παντελώςεξαφανίσαι μέλλον,
: ότι Μνηστήρες, οι Υιοί Προύχόντων της Ιθάκης, (κα) 60
: προσβάλλουσί μου τη Mητρί απαύστως, μη θελούση:
: κ' εις Ικαρίου του πατρός έλθούσαν την Οικίαν
: φοβούμενοι, μή ο Πατήρ εκδώ αυτήν προικίσας, (κβ)
: ώπερ θελήσοι εξ αυτών, και αν αυτός προκρίνοι:
παραγινόμενοι αεί εις την εμήν Οικίαν, 65
: και Καθεκάστην μου τας Βούς, τα πρόβατα, τας Αίγας

: σφάττοντες, κ' οίνον τον ηδύν πίνοντες, ευωχούνται
: ου κατά κόσμον, και εμού τα Κτήματ’ αναλώσι:
: και ταύτα πράττουσι, τινός Ανδρείου μή παρόντος
: αυτούς εξώσαι· οίος ήν ο οδυσσεύς πατήρ μου: 70
: Εγώ δε νύν ουχ ικανός είμι εναντιούσθαι

: έσται αλλ ' όμως ο Καιρός και έπειτα , ηνίκα
: τρομερός έσομαι αυτοίς: (κγ ) ουκέτι δε τοίς όπλοις
: χρήσθαι διδάχθην (κδ άλλως δε όντως τιμωρισαίμην
: αυτούς και ήδη ως εικός, την Δύναμιν ει είχον: 75
: ούπως γάρ ανεκτά εισί ταύτα αυτών τα Έργα

: εμού δ' ο Οίκος υπ' αυτών απόλυται αισχίστως.
: Κ' Υμείς ούν μέμφθητε αυτούς ! Λαούς τους περιοίκους
: αισχύνθητε ( κε)· τήν τε δεινήν των Ουρανίων Μήνιν
: φοβήθητε (κς) μη δί αυτά τ' ανόσι’ αυτών έργα 80
: παροργισθέντες, καθ' υμάς τρέψωσι την οργήν των:
: και Θεμιστος, Εκκλησιών πασών προεδρευούσης,
: και των Ανθρώπων της Βουλής κυρούσης, ή λυούσης. (κζ)
: Éσασθε δή μοι βοηθοί, ώ φίλοι, και μή μόνον
85
: εάσουτέ με αλγεινή καταπονείσθαι Λύπη .
ΡΑΨΩΔΙΑ Β. 71
: Αν δε Πατήρ μου óο έσθλός, τοϊς Ιθακούς εχθραίνων

: ίσως, ποτέ 'βλαψεν αυτούς · υπέρ αυτών την Δίκην,
.
: έχθραίνοντές μοι, παρ' εμού λάβετε, βλάπτοντές με (κη)
: υμείς αυτοί τε, και αυτούς οτρύνατέ με βλάπτειν .
: Κρείττόν μοι γάρ , είπερ υμείς τάς Ποίμνας και Αγέλας 90
: φάγοιτε, φθείροιτε ομού και τα Κειμήλια μου. ( κθ)
: Ούτω δυνήσωμ’ αν ποτέ Απότισιν ελπίσαι :
: ανά την Πόλιν πανταχού ερχόμενος γαρ τότε,
: αεί τρανώς την υφ' υμών Βλάβην άν διηγοίμην,
: έως αν λάβοιμι αυτής Απότισιν δικαίαν 95
: νύν δ' ανηκέστους τη ψυχή εμβάλλετέ μ' οδύνας.( λ)

5 Δακρύων πλέως οφθαλμοίς ταύτα ειπών, το Σκήπτρον
Οργή κατέβαλε χαμαι» (λα) Οίκτος δε τον παρόντα
και πάντα κατέλαβε Λαόν άπαντες των Προύχόντων
βαθεΐαν τηρουν Σιωπήν ουδείς Κακόν ειπείν τι 100
2 αυτώ ετόλμησεν, εκτός του Αντινόου μόνου,
» έν Αποκρίσει προς αυτόν : Τηλέμαχε, (ειπόντος)
: μεγαλορρημον ! Τί, άσυ αυθαδιάζων είπας ;
: ημάς αισχύναι, και ημϊν Μώμον προςάψαι θέλων:
: ουχ οι Μνηστήρες των Δεινών αίτι ' εισίν αυτών σοι, 105
: αλλά η Μήτηρ σου αυτή, Δόλους μηχανομένης ( λβ)
: το τρίτον ήδη γάρ έστι, ταχύ δε συμπληρούται
:
έτος το τέταρτον, αφ' ου αυτή την των Μνηστήρων
: Ευχήν εκκλίνει δολερώς » (λγ) πάντας ποιεί ελπίζειν
: εκάστω μεν ομολογεί πέμπουσα Αγγελίας, 110
: εν εαυτή δ' άλλα φρονεί τών, άπερ υπισχνείται .
: Λεπτόν και μέγιστον Ιστον εν οίκω στησαμένη (λδ)
: υφαίνει, άπασιν ημίν ειπούσα : Άνδρες νέοι,
: εμού Μνηστήρες ! επειδή ο οδυσσεύς, ο θείος
: τέθνηκε, Γάμον τον ομόν μή θέλετε επείγειν, 115
: αλλά προςμένατ’ έως ου το φάρος εξυφάνω,

: όπως μή μάτην μοι αυτό απόκηται το Έργον
: 8 εις Εντάφιον ποιώ το πρωϊ Λαέρτη, (λε)
: όταν η Μοίρα ή δεινή το Ζήν αυτόν στερήση:
: των Ελληνίδων όπως μή έχρι τις μέμφεσθαί μοι, (λς ) 120
: δίχ’ Ενταφίου αν αυτός, ο σεβαστός μοι Γέρων,
: κήται θανών, πάνυ πολλά πρότερον κεκτημένος . (λζ)
: Ταύτα προβάλλετο ημίν, κ ' επείσθημεν τώ Λόγω
: Λυτή τον μέγαν δε Ιστον ύφαινε μεθ' Ημέραν,
: τας Νύκτας δέ, υπό Φωτός Δάδων των καιομένων 125
: ανύφαιν', όσον του Ιστού ύφαινε μεθ ' Ημέραν,
: κ' έλαθ' ημάς τώ Δόλ' αυτώ πείθουσα τρία της
: τω Τέλ' εγγίζοντος δ' αυτού, του τους του τετάρτου,
: των Αμφιπόλων τις αυτής ήτις σαφώς τον Δόλον
: πάντα εγίγνωσκεν, ημίν εδήλωσε το Πράγμα, (λη) 130
: και κατελάβομεν αυτήν άμ' εν τώ ανυφαίνειν
: Ιστον τον μέγαν και λαμπρόν · δν άκουσίως είτα
:
αναγκασθείσα υφ' υμών εξύφανεν εν Τέλει .

: Ταύτα δή ούτω, δι' εμού άπαντες οι Μνηστήρες
: σοι αποκρίνοντ', ένα σύ και πάντες ταύτα γνώσι. 135
: Την σου Γενέτειραν ούν συ απόπεμψον, προτρέψας
:
Άνδρα λαβείν, ον ο Πατήρ αυτής αυτήν κελεύσοι,
: και δεν προκρίνοι και αυτή. (λθ) Είδ' εθελήσοι έτι
: Χρό νον πολύν ημάς λυπείν, φρονούσα εκτελέσαι,
: όσα αυτήν η Αθηνά εδίδαξεν, ( μ) αρίστως 140
: επίστασθαι περικαλλή Έργα και Επινοίας , ( μα)

: Φρένας τ' εσθλάς, οία τών πριν ευκόμων Ελληνίδων ,
: καλής Μυκήνης, της Τυρούς, και Αλκμήνης, (μβουδεμία
: 'γίνωσκεν ούτω, μήτηρ σή ώσπερ η Πηνελόπη :
: ού σοι εν τω Δολοφρονείν Συμφέροντα ποιείται 145
Αγ.
B.
Xr125
r
ΛΑ.
ΡΑΨΩΔΙΑ Β . 73
: τπάντα γάρ Κτήματα τα σα και η Περιουσία

: καταναλίσκονται , ( μγ) αυτή εν όσω επιμένει
: ταύτα φρονούσ', ά οι Θει αυτήν φρονείν ποιούσιν
: Αυτή μεν μέγα έαυτή ούτω ποιείται κλέος,
: σε δέ Κτημάτων των πολλών επιπoθείν ποιήσοι· (μδ) 150
: ήμεϊς γάρ ούτε εφ' ημών τα Εργα, ουδ' αλλού που
: τρεψόμεθα, η Μήτηρ σου σύνευνος πρίν γενέσθαι
: του, όνπερ αν ημών αυτή έλέσθαι εθελήσοι. ( με)
: Ου Δυνατόν μοι , ουδ' Είκός, Αντίμαχε, (ο εύφρων
είπε Τηλέμαχος αυτώ εν Αποκρίσει αύθις ). 155
: από των οίκων των εμών άκουσαν αποπέμψαι ( με)
: την με τεκούσαν εν αυτούς και θρέψασαν Μητέρα, (μ .)
: αν άλλοθι που έτι ζή, ή ώλετ ’ ο Πατήρ μου:
:
: Κακόν μοι μέγα έσταιγάρ, πολλά τώ Ικαρία

: το αποτίσαι , (μη) αν αυτήν άκουσαν αποπέμψω ' 160
: υπ’ Οδυσσέως δε Δεινά πείσομ', αν επανέλθη:
: και ο Θεός μεγάλ' αυτών άλλα παρέξοι μ' έτι
: τας φοβεράς γάρ Εριννής, η Μήτηρ εξωσθείσα
: επικαλέσοιται , ( μη) και πάς Άνθρωπος μέμψεται μοι :
: διό ουδέποτε αυτόν έρώ αυτή τον Λόγον. 165
: Είδε τούθ' ένεκεν υμείς τόσον αγανακτείτε ,

: εξέλθετ' Οίκων των εμών, (μθ) και άλλοθι τα Δείπνα
: ποιείσθ' υμών, αμοιβαδόν Οίκοις εν τοις ιδίοις
: συνευωχούμενοι , κ ' υμών τα Κτήματ' αναλούντες.
: Ει δ' αποινί ενός Ανδρός το φθείρειν την ουσίαν, 170
: κρείττον υμίν είναι δοκεί, φθείρατε εντρυφώντες:
: εγώ δε μόνον τους Θεούς τους αιδίως όντας
: επικαλέσομαι, ο Ζεύς υμίν την Αδικίαν
: ίν' αποδώ , ποιών υμάς είτα απολεσθήναι,
: εντός των Οίκου μου Πατρός, πάντας ατιμωρήτως. 175
» Ζεύς ο Ευρύωψ, (ταύτ' αυτώ ειπόντος Τηλεμάχου)

>
συγχρόνως δύω Αετούς, εκ Κορυφής του όρους,
και πέτασθαι έπεμψεν αυτώ οι ταϊς Πνοαΐς Ανέμου
και κατεποχούμενοι υψού, μέχρι τινός πλησίον
και αλλήλοις ίπταντο , αεί έχοντες τεταμένας 180
και αυτών τας Πτέρυγας» ώς δε ήλθον επί το Μέσον
και της πολυθρόω Ταραχή βομβούσης Εκκλησίας,
» Πτερά ετίναξαν πολλά, συστρεφομένη Πτήσει.
» Μνηστήρων επί Κεφαλάς τρέψαντες δε το Βλέμμα, (ν)
5 ώς της εγγύς Φθοράς αυτών προφητικόν τι Τέκμαρ, 18 5
και τας Παρειάς και τον Λαιμόν, όνυξι τοίς ιδίοις
D
καταδρυψάμενοι αυτών, εις δεξιά απήλθον (να)
και παρά την Πόλιν, εις αυτώνιπτάμενοι τους Οίκους.
» Εξέστησαν οι ιθακοί τους 4ετούς ιδόντες,
2 κ' εσκέπτοντο εν εαυτοίς τα μέλλοντα γενέσθαι. ( β ) 190
» Ο Αλιθέρσης γέρων δέ, ήρως ο Μαστορίδης,
και ο τους ομήλικας αυτώ άπαντας υπερβάλλων
και εν τω γιγνώσκειν Οιωνούς, Οιωνισμούς τ’ έκφαίνειν,
και είπεν αυτοίς υπολαβών, Ευνοία και Συνέσει.
: Εν Προσοχή, ώ ιθακοί ! ακούσατ' ού νύν λέξω. 195
: Μνηστήρσι μάλιστα ερώ ταύτα προαγορεύων:
: αυτούς γάρ μάλιστ’ απειλεί μέγα Κακόν Κινδύνου.
: ο οδυσσεύς επί πολύ μακράν αυτού των Φίλων,
: ουκέτι έσται, αλλ' εγγύς έστι και μηχανάται
: Φθοράν και όλεθρον αυτούς πάσιν πολλοίς τε άλλους 200
: ημώνΙθάκης Oικητών της πάνυ ευηλίου,
: Κακών ουχ ήττον απειλεί (γγ) διο προ του ενσκήψαι
: την απειλούσαν Συμφοράν, φυγείν αυτήν σκεπτέον. (νε)
: Παυσάσθωσαν ούν και αυτοί ήδη τού ταύτα πράττειν"
: τούτο γάρ κρείττον και αυτούς πολύ, βεβαίως έσται. 205
: Ου δε απείρως και εική, αλλ' ευ ειδώς έκ Πείρας,

: ταύτα επόμενα ημίν, βεβαίως προφητεύω
: απέβη γάρ και οδυσσει τα πάντα ως προείπαν :
: ότε μετά των Αχαιών απέπλευσεν εις Τροίαν.
: Είπον δ' αυτώ, ότι Δεινά πλείστα παθών, ολέσας 210
: και τους Εταίρους εαυτού πάντας, παλινοστήσει
: άγνωστος, Éτει είκοστή. Ταύτα δε νύν τελείται. (νε)
: Τέκνοις τούς σοίς, Γέρον, (αυτώ Ευρύμαχος Πολύβου
: ανταπεκρίνατο είπών) , οίκαδε προφητεύσαι
: απιθι, μήπως τι κακόν πάθωσιν εις το Μέλλον 215
: πολύ σου κρείττον γαρ εγώ ταύτα μαντεύεσθ ' οίδα .
: όρνεαίπτασθαι πολλά φαίνονται καθεκίστην,
:
: ου μέντοι πάντα Οιωνοί (νς) ο δ' οδυσσεύς μακράν που

: ήδη απώλετο και συ είθ' ώφελες φθαρήναι
: αυτό συνάμα, όπως νυν τόσα μή προφητεύοις, 220
: και τον Τηλέμαχον, ημϊν και άλλως ωργισμένον,
3 μή ερεθίζοις εις οργήν μάλλον, επί Ελπίδα
: του παρ' αυτού σοι Δώρόν τι πεμφθήναι εις τον οίκον. ( ζ)
: Άλλο τι δέ σοι νύν ερώ, ώ Γέρον, κÓαι βεβαίως
: γενήσεταί σοι αληθές, και πρόσχες μου το Λόγω 225
: Άν, ώς πολλά και παλαιά ειδώς, οργίζειν θέλεις
: τοιούςδε Παραλογισμούς Τηλέμαχον τον νέον,
: έτι δεινήν μάλλον αυτώ την λύπην προξενήσεις:
: ( εμάς γάρ ούπoτε Δεινόν ποιήσαι τι ισχύσει»)
σαυτώ δ' επάξη υφ' ημών Ζημίαν ής βεβαίως 230
: Οργήν και Λύπην χαλεπήν τη Αποτίσει έξεις.
: Τα Τηλεμάχω δε εγώ προ πάντων παραινέσω,
: ελθείν εις Οίκον του Πατρός κελεύσαι την Μητέρα (νη)
: οι δε Γονείς Γάμον αυτή, λαμπρά Γαμήλια τε
: παρασκευάσουσι πολλά, όσα και οία κόρη 235
: προςφιλεστάτη Θυγατρί, πρέπει εκδιδομένη.

: Νομίζω, γάρ ουδείς υμών, παύσεται της νηστείας
: και απεχθούς περ " (νθ) ουδαμώς τινά γάρ ορρωδούμεν
.
ουδέ Τηλέμαχον αυτόν, τον μεγάλογορούνται
210
: ούτε δε μέλει πως ήμών της Προφητείας ταύτης ,
: ήν λέγεις ή και ουδαμώς πεπληρωμένη έσται:
: αλλά σε μάλλον μισητόν ημίν ποιήσεις, Γέρον
: του Τελεμάχου δε κακώς τα κτήματα φθαρούνται,
: και ούπoτε αυτή η νύν παύσεται Αταξία (ν)
: όσω του Γάμ’ Αναβολήν αυτη ημίν ποιείται . ( ξα) 2.15
: Υπέρ της Αρετής αυτής ερίζοντες αλλήλοις
: αναμενούμεν γάρ αυτόν, Ημέραν παρ' ήμέραν,
: τις προκριθήσεται ημών όπερ Γυναίκα άλλης
: μνηστεύεσθ ' έκαστον ημών, ώςπερ είκός, κωλύει.
: Ευρύμαχέ τε και λοιποί υβριστικοί Μνηστήρες 250)
(ανταπεκρίνατο αυτό Τηλέμαχος ο εύφρων)
: ουκέτι δέομαι υμών, ουδε ερώ τι πλέον
: περί του Πράγματος αυτού οίδασι γάρ Θεοί τε
: και πάντες Ελληνες αυτά . Αλλά μοι Ναύν νύν δότε
: και Κωπηλάτας εν αυτή είκοσιν, ένθα κ' ένθα 255
: επί Θαλάσσης τα μακρά Nώτα κομίσοντάς με
: Εις Πύλον πλεύσαι θέλω γάρ , και Σπάρτην, ερωτήσων
: περί του Νόστου του Πατρός, τοσούτον Χρόνον ήδη
.
: απόντος, ίνα μάθω τί εί τών Θνητών τις οίδε

: ειπείν μοι τι περί αυτού, ήτε διά της Φήμης , 260
: Διός της κόρης, των Θνητών της μάλιστα το κλέος
διαθρηλλούσης, μάθω τί αν ζωντ' αυτόν δ' ακούσω,
: οίκαδε πάλιν κατελθείν δυνάμενον, εν Éτος
: αγωνιών περιμενώ, ιδείν της Αγγελίας
:
: το Αληθές. Θανόντα δε αν μάθω και μηκέτι 265

77
ΡΑΨΩΔΙΑ Β.
: ζώντα αυτόν, επανελθών είτα εις την Πατρίδα,
: Μνήμα αυτώ αριπρεπές ιδρύσω, και Κηδείας
: λαμπραν ποιήσω την Πομπήν , οία αυτό προσήκει
: την δε Μητέρ’ Άνδρα λαβείν, δν εθελήσοι πείσω.
» Ταύτα Τηλέμαχος ειπών καθέσθη · ο δε Μέντωρ 270
και των Οδυσσέως Φίλων ών ο άριστος απάντων, (ξε)
» (και διά τούτο, απελθών εις Τροίαν, την Οικίαν
και πάσαν επέτρεψεν αυτώ, ( γ) ένα βεβαίως πάντα
» φυλάττη , και ταϊς Εντολαίς πείθεται του Λαέρτου,)
» έγερθείς , ήρξατο αυτούς ταύτα ευφρόνως λέγειν
2 275
:
: Εν Προσοχή, ώιθακοί, ακούσατε ου λέξω:
: Ουδείς σκηπτούχος Βασιλεύς, επιεικής και προς
: είη αν πλέον (ξδ) αλλ' αεί κακός, και Αδικίας
: ποιείν θελήσοι, ει ουδείς νύν τών Λαών των τόσων,
: ών εβασίλευ ’ οδυσσεύς ο θείος, ως φιλόφρων 280
: κ' επιεικής πατήρ , αυτού ου μέμνηται· Μνηστήρας
: τους αλαζόνας, δολερού Nβός Κακοβουλία
: τοιαύτα βίαια Δεινά και Άδικα ποιoύντας,
: ου μέμφομαι και γαρ αυτών τας Κεφαλάς Κινδύνω
: περιβαλόντες, τ ' Αγαθά φθείρουσιν Οδυσσέως, 285
: μηκέτι οίκαδε αυτόν νομίζοντες νοστήσεις:
: Αλλά το Δήμο Ιθακών μέμφομαι, πάντας βλέπων
: υμάς εν άκρα Σιωπή, και τούς Μνηστήρσιν ούτε
: Λόγους τουλάχιστον πικρούς, ανθίστασθαι τολμώντας,
καί τοι ολίγων μέν αυτών, πολλών υμών δε όντων. 290
: Άνερ παράβολε τον Νούν, πεπλανημένε Μέντορ !
( Εύηνορ ίδης είπ' αυτώ Λεόκριτος) (ξε) : Τί ταύτα και
•
: δι ών υμάς συ παρορμάν και κατεπείγειν θέλεις ,

: τοιαύτα Άδικα αυτούς πράττοντας καταπαύσαι;
: Δεινόν δ', ου ράδιόν τι γάρ, πλείοσ ' ημίν περ ούσι, 295
: αντιλογεϊν τώ άτακτεϊν , Ανδρών ευωχουμένων

: και οδυσσεύς γε ει αυτός επανελθών, θελήσου
: αυτούς τρυφώντας , εξ αυτού του Οίκου εξελάσαι,
: τη Γυναικί, και του αυτόν ποθούση επιπόνως,
: αυτού ο Νόστος λυπηρός έσται την όλεθρίαν 300
: επoίσει Μοίραν γάρ αυτώ , η Τόλμη του βεβαίως,
: πλείοσ ’ ει μάχοιτο αυτοΐς · διό ού προσηκόντως
: ταύτα ελάλησας είπών. Αλλ' άγε νύν λυθήτω
: η Εκκλησία : ( ξε) οι λαοί έκαστος εις τα έργα
: τράπετ' υμών: ο Μέντωρ δε μετά του Αλιβέρσου, 305
φίλοι ανέκαθεν αυτώ πατρώοι, τ' Αναγκαία
: ευτρεπισάτων εις τον Πλούν· όμως εγώ νομίζω
: τον Πλούν ουδέποτε αυτόν πλευσεΐται, αλλ' ενταύθα
: καραδοκήσ' επί πολύ , ας εύχετ’ Αγγελίας. ( ξζ)
» Ταύτα είπών δέ, ένταυτώ Λαού την Εκκλησίαν 310
» έλυσε τότε και των μεν άλλων εις την Οικίαν
» έκαστος ήλθεν εαυτού οι δε Μνηστήρες πάλιν
και εις οδυσσέως κατευθύ ετράπησαν τον Οίκον.
« Τηλέμαχος το Βήμα δέ, επί την Παραλίας
5 έτρεψε μόνος : ένθ' αυτού νιψάμενος τας χείρας 315
καικαι εν τη Θαλάσση, τη Θεά προςεύξατο Παλλάδι.
: Εισάκουσόν μου, σύ Θεέ, (φωνήσας) ο ελθών μου

Χθες εις τον οίκον, και εμέ κελεύσας αναβήναι
: Πλοίον, και πλεύσαντ' επ' αυτό Θάλασσαν την πλατείαν,
: περί του Νόστου του Πατρός, τοσούτον Χρόνον ήδη 320
: μακράν απόντος αφ' υμών, μαθείν τιν' Αγγελίαν
: οι γάρ Ιθάκης Oίκηται, μάλιστα δ' οι Μνηστήρες,
: τω Επιτάγματι τω σώ ανθίσταντ ' Αυθαδεία.
» Ταύτα προσεύξαμένου δε αυτούς ομοιωθείσα
και τω Μέντορι η Αθηνά τήν τε Φωνήν και Σχήμα , 325
» και προσεγγίσασα αυτώ : Ούτε το από τούδε

άνανδρος, έση και δειλός, Τηλέμαχε, αλλ' ούτε
:
: αφραίνων και άλογιστών, είπερ εν τη Γενέσει

: ενέστακται σ' ή του Πατρός Σύνεσις κ’ Ευτολμία: (ξη)
: άλλ’ οίος ήν σου ο Πατήρ, (ξε) εν τω Τελεϊν , ου μόνον 330
: πάν Εργον, ώ επιχειρείν έβούλετο, αλλ' άμα
: και ό, τι έλεγε ( ο) και συ πάντως τοιούτος έση,
: και εκτελέσεις σου τον Πλούν, και μάτην ουκ εκπλεύση
: ει δ' οδυσσέως ο υιός ουκ εις και Πηνελόπης ,
: ού σε τελέσειν ταύτ', άσυ διανοή , νομίζω.
> 335
: πάνυ ολίγοι γάρ Υιοί πατρώζουσιν· (οα) οι πλείστου
: του Πατρός χείρονές εισι, κρείττονες δέ ολίγοι . ( β)
: Αλλ' ανοήμων επειδή και άνανδρος ουκ έση,
: και της Πατρός σου ουδαμώς Συνέσεως ελλείπεις,
: τα Έργα, ά συ μελετάς, τελέσειν σε έλπίζω: 340
: της Γνώμης δε και της Βουλής Μνηστήρων των αφρόνων
: αμέλει ούτοι υβρισται ασύνετοι γάρ όντες,
: ουκ εννοούσε την αυτοίς εγγύς Θανάτου Moίραν,
: την αφανίσουσαν αυτούς πάντας μια Ημέρα
: ο Πλούς σού δέ, ον μελετάς, μακράν ουκέτι έσται : 345
: τoίoς πατρώος Φίλος γάρ ειμί σοι, ώστ' ου μόνον
: δέ εμού Nαύν, αλλ' εν εμοί και Σύμπλοόν σοι έξεις.
: Νύν δ' εις τον οίκόν σου ελθών, ομίλει τοϊς Μνηστήρσι ,
: κ' ετοίμασόν σοι τα εις Πλούν, ένθείς τα πάντ' Αγγείοις
: πεπληρωμένους οίνον μεν ηδύν εν Αμφορεύσι, 350
: Σιτάλευρον δε θρεπτικών εν Δέρμασι παγίοις.
: Εγώ δέ σοι εθελοντάς συλλέξομαι Εταίρους(ογ)
:
: από του Δήμουιθακών. Νήες δε εν Ιθάκη

: νέαι πολλαι και παλαιαι· πασών δε την αρίστην
: αυτών εκλέξω σου εγώ πρός Πλούν δ' εξαρτισθείσαν, 355
: αναχθησόμεθα , αυτής ταχέως επιβάντες .

» Ταύτα Αθήνη του Διός είπεν αυτώ η κόρη
» ως ήκουσε δε την Φωνήν Τηλέμαχος την θείαν,
» Λύπη πολλή εις εαυτού έβάδιζε τον Οίκον.
Εύρε δ' ελθών τους υβριστές Μνηστήρας Πηνελόπης 360
» Χοίρους εν ύδατι ζεστό παχείς μαδάν, και Αίγας
» έκδερματούν εν τη Αυλή. Ερχόμενον δε τότε
» ιδών Αντίνοος αυτόν, προςήλθ' αυτώ γελών δέ,(οδ)
»
λαβόμενός τε της Χειρός . : Θαρραλαιότατ’ άνερ ,
: μεγαλορρήμων (είπ’ αυτό) Τηλέμαχε ! μη θελε 365
: νύν περί έργου δυςμενούς άλλου τινός φροντίζειν, (σε)
: δυςμενικής μήτ' άλλης δε περί Δημηγορίας.
: Κρείττόν σου μάλλον συν ημίν εσθίειν τε και πίνειν
: και νύν ώς πρίν (ος ) τα δε πρός Πλούν οι ιθακοί σοι πάντα
: παρασκευάσουσι καλώς. Πλοίόν τε δώσουσι σοι, (οζ) 370
: και Κωπηλάτας εκλεκτούς, όπως ελθών ταχέως
: είς Πύλον τι περί Πατρός του ευκλεούς ακούσοις .
: Ού Δυνατόν μοι Υβρισταϊς κ' Υπέρφροσι συνείναι , (οη )
: συνευωχείσθαι τ’ έκοντί κ' ευφραίνεσθαι ήδέως,
: οίοι, Αντίνου, υμείς : ( Τηλέμαχος ο εύφρων 373
: τοιαύτα παραινούντ' αυτώ, υπολαβών επείπεν.)
: Ούχ ικανόν υμίν , το πρίν ασώτως φθείρασί μου
: Κτήματα πλείστα και καλά ; Νηπίου έτι όντος :
: Éνηβος νύν δε γεγονώς, και συν τω αύξοντί μου
: Σώματι, και αι εν εμοί αυξάνουσι Δυνάμεις, ( θ) 380
:
και πυνθανόμενος Ανδρών άλλων, (π) αυτών τε λόγους
: ακούων, μάλλον συνετός γίνομαι και νοήμων,
: τον δεινόν όλεθρον υμίν πειράσομ' επισπεύσαι,
: είτε είς Πύλον απελθών, ή και ενταύθα μένων
: Αλλά πορεύσομαι, κ' υμών ακόντων, και ο Πλούς μου 385
: μάτην ουκ έσται, ώς υμείς ήδύνεσθε νομίζειν

: ως Επιβάτης γάρ Νηός πλευσούμαι της τυχούσης. (πα)
: ου Κωπηλάτας, ούτε Ναύν δούναι μ' υμών θελόντων (πβ)
: τούτο γάρ μάλιστα δικεί υμίν Συμφέρον είναι.
» Την Χείρ' αυτού, ταύτα είπών, απέσπασε ραδίως 390
και του Αντ.νόου της Χειρός. (πγ) Οι δε Μνηστήρες πάλιν.
και του ευωχείσθαι ώς και πρίν φροντίζοντες, ελάλουν
» Λόγους πικρούς και δηκτικούς κατά του Τηλεμάχου:
D έλεγον δέ, οι μεν αυτών . : όντως διανοείται
: Φόνον ημίν προμελετών Τηλέμαχος , εκ Πύλου, 395
: ή και εκ Σπάρτης εαυτώ Εκδικητάς κομίσας (πδ)
: όλως Μανίαν καθ' ημών πνέει γάρ Εκδικίας:
: ή εις την εύγαιον ελθεϊν Εφύρης Γην εθέλει, (πε)
: ένα κομίσας εξ αυτής Φάρμακα θανατώδη,
: και αναμίξας τω Ποτώ, πάντας ημάς ολέση . 400
: 1ίς οίδε δέ, ει και αυτός έλεγεν άλλος πάλιν)
: Πλοίον το κοίλον αναβάς, ουχ ώςπερ ο Πατήρ του
: έν πλάνη που απολεσθή μακράν των Συγγενών τω
: τότε αυξήσει δε ημϊν τον κόπον έτι μάλλον, (πς)
και πάντα τα κτήματα αυτού μοιρήσασθαι αλλήλοις· (πζ ) 405
: τον Οίκον όμως τη Μητρί αυτού τε και εκείνω
: δώσομεν, όστις εξ ημών έξοι αυτήν προς Γάμον.
» Ταύτα μεν έλεγον αυτοί περί του Τηλεμάχου
» Αυτός δ' εις το ύψιρεφές και ευρύχωρον Ταμείον
και κατέβη του Πατρός, εν ώ (πη) επισεσσωρευμένος 410
και πολύς Χρυσός τε και Χαλκός έκειτο, και Εσθήτων
» πεπληρωμέναι Κιβωτοί, και έλαιον ευώδες» (πθ)
» Πίθοι τε Οίνου παλαιού, εις Πόσιν ηδυτάτου,
ο άκρατον έχοντες ιίοτών και εκλεκτόν , πρός Τοίχου
D
και συντεταγμένοι στιχηδόν ίσταντο, Οδυσσέως 415

8
και εις Χρήσιν, είποτε, παθών Δεινά πολλά, νοστήσοι :

Σ κλεισται δε Δίθυροι, στερών Σανίδων ηρμοσμένων,
και εσκευασμέναι ασφαλώς, έκλειον το Ταμείον,
ο ού επιστάτις εν Νυκτί κ ' Ημέρα, ή Ταμία
5 Πεισινοδώρου κόρη ήν, Ευρύκλεια ή έπος, 420
5 ευστόχο Νώ τε και πιστός φυλλάττουσα τα πάντα.
» Είς το Ταμείον δε αυτήν Τηλέμαχος καλέσας :
: Αγε Θηλάστρα μου ( η) εδών Οίνον εν Αμφορεύσιν
: άντλησον (είπεν), ός έστι δευτέριος εκείνου,
: του ον αείεπιμελώς φυλάττεις προσδοκώσα 425
: Ελπίδι ο διογενής, κακόμοιρος ( φα ) αλλ' όμως,
: ότι νοστήσει οδυσσεύς , σωθείς εκ του Θανάτου
: πλήρωσαν δώδεκ’ Αμφορείς πωμάσασα δε πάντας,
: εν Δέρμασ’ έπειτα, καλώς συνερραμμένους θές μου
: είκοσι Μέτρα εκλεκτού Αλεύρου μυλοτρίπτου ( β). 430
: ετοιμασθήτ' ούν πάντ' αυτά, και συ μόν' ίσθι τούτο:
:
: εγώ δ' εσπέριος ελθών αυτά αποκομίσω,
: η Μήτηρ όταν αναβή εις δώμα καθευδήσαι .
: εις την αμμώδη Πύλον γάρ θέλω έλθεϊν κ'είς Σπάρτην,
: περί του Νόστου του Πατρός ίν' έριωτών τι μάθω. 435
: Τι ταύτα, Τέκνον προσφιλές (θρηνητικώς βοώσα)

: ήλθ' επί Νούν σοι; (ή τροφος Ευρύκλεια επείπε):
: πού απελθείν Χώραν πολλήν οδοιπορήσων θέλεις και
: ο ών Υιός μονογενής και πεφιλμένον Τέκνον:
: ο Οδυσσεύς ο ευκλεής έν ξένη και αγνώστω 440
: Χώρα απώλετο, μακράν Πατρίδος της φιλτάτης :

: Σοι δ' απελθόντι, οι αισχροι Μνηστήρες παραυτίκα
: πολλάς τε και απανταχού στήσουσι τας Παγίδας,
: Δόλω και συ ένα φθαρής : είτα τα Κτήματά σου
: διαμοιρήσωντ' εαυτοίς. Διό εν τη οικία 445
: μεϊναι τη σή, και μη εική κακοπαθεϊν θελήσεις ,

: επί Θαλλάσσης της μακράς πλανώμενος τα Nώτα .
: Θάρσει, Τροφός, (είπεν αυτή Τηλέμαχος δε πάλιν):
: αύτη ή Γνώμη γαρ εμού , ουκ άνευ Επιπνοίας
: Θεού μ' εγένετο τινός. Συ δ' όμoσόν μοι ήδη (γγ) 450
: τη φιλοστοργω μου Μητρί μη ταύτα πως κοινώσεις
: την ενδεκάτην πρίν έλθεϊν, ή και την δωδεκάτην
: Ημέραν· (πλήν εί με ιδείν ποθήσασα, ( δ ) ακούσει
: ότι απήλθον") όπως μη κλαίουσα και θρηνούσα,
: το καλόν ΓΠρόσωπον αυτής Δρύψεσι διαφθείροι . 455
« Τον μέγαν όρκον των Θεών, ( τε) ταύτα αυτώ ειπόντι

5 ώμοσ’ ή Γραύς και εντελή ποιήσασα τον όρκον, (ης )
5 ήντλησεν οίνον παρευθύς εν Αμφορεύσι, θείσα
» και τα Σιτάλευρα αυτώ εν Δέρμασι παγίοις:
» και ο Τηλέμαχος ελθών ωμίλει τούς Μνηστήρσι. ( ηζ) 460
• Η δε γλαυκόθαλμος Παλλάς άλλο διενοήθη:
και Του Τηλεμάχου την Μορφήν λαβούσα, ( γη) εις την πόλιν
και παντού ' πορεύετο παντί Ανδρί δε ώ απήντα
»
παρισταμένη, εις την Ναύν 'κέλευ ’ έλθεϊν Εσπέρας.
• Ταχείαν ήτησε δε Ναύν παρά τού Φρονιάδου 465
ο υιού Νοήμονος ηθ) αυτός δ' έδωκ ' αυτήν προθύμως:
3
Άμα Ηλίου δε Δυσμαϊς, και της Νυκτός τω Σκότει (ρ)
5 καλυφθεισών των Αγυιών, εις Θάλασσαν το πλοίον
ο καθείλκυσ ’ η θεά Παλλάς: Νηt δ εν τη ευπλόω
και πάν Αναγκαίον η Θεά θεΐσα, (ρα ) επί Λιμένος 470
τα Έσχατ' έστησε την Ναύν συνήλθον κ' οι Εταίροι
και αθρόοι ών η Αθηνά έκαστον παρορμώσα,
και άλλο τι πάλιν, η Παλλάς , διενοήθη τότε.
D Eίς Οίκον τον του ευκλεούς έσπευσεν οδυσσέως,
2 και Υπνω βάρυνε γλυκεί τα βλέφαρα Μνηστήρων,( β)475
και παραφρονείν ποιούσ' αυτούς τα Κύπελλα εχρίπτειν

και εκ των Xειρών,και απελθεϊν υπνώσαι εις την πόλιν,(ργ)
και μη δυναμένους αντισχεϊν του ύπνου τη Εμπτώσει.
» είτα το Σχήμα και Φωνήν του Μέντορος λαβούσα,
5 και εκ του οίκου τον Υιόν καλέσασ' οδυσσέως. 480
: Τηλέμαχ '(έλεγεν αυτώ), άπαντες οι ανδρείοι
: Εταίρ' ημών εν τη Νηΐ είς Πλούν κάθηντ' έτοιμοι ,
: και την Εμφάνισιν την σην μόνον καραδοκούντες.
: άγωμεν ούν ! και η οδός μηκέτ' αναβαλλέσθω.
α Ταύτα ειπούσα η Παλλάς , ταχέως προηγείτο 485
και τοίς ίχνεσ' είπετο δ' αυτής Τηλέμαχος αυτίκα :
και εύρον δ'ελθόντες εις την Ναύν τους σύμπλους τους εταίρους,
οίς οδυσσέως ο Υιός φωνήσας, : Δεύτε φίλοι !
: του Πλού ημίν επί την Ναύν ήδη τα αναγκαία
: κομίσωμ ’ (είπε), πάντα γάρ έτοιμα κείνται Οίκοι: 490
: και ούτε Μήτηρ ή έμή, ούτε των Αμφιπόλων
: πασών τις άλλη, πλήν μιάς (ρδ; περί του Πλού τι οίδ ,
« Ταύτα ειπών ηγείτ' αυτούς · αυτό παρεπομένους
και ενέθηκαν δε τη Νη? κομίσαντες τα πάντα,
» ώςπερ εκέλευσεν αυτοίς , είτα την Ναύν ανέβη, 495
και προηγηθείσης της Θεάς , κ' εγγύς αυτή καθέσθη
>
• επί την Πρύμνην της Νηός» έπειτα οι Εταίροι

» Νηος τα Πείσμασα ευθύς έλυσαν, κ' επιβάντες
και αυτοί τε άμα της Νηός, επί τών Εδωλίων
και καθέσθησαν · η δε Παλλάς φορόν τε και αυτάρκη 500
και ουρον τον Ζέφυρος αυτούς έπεμψε, ( ρε) της Θαλάσσης

» ΓΙνοή σφοδρά βαρνηχεϊν τα ύδατα ποιούντα.
» Τους Σύμπλους δ' έπειτα αυτού Τηλέμαχος οτρύνων,
και του απαρτίσ' ευθύς την Ναύν 'κέλευσεν εις Απόπλουν
και αυτοί πειθόμενοι δ' αυτώ, Ιστον τόν εξ Ελάτης . 505
άραντες, έστησαν εντός του πλοίου της Μεσόδμης. (ρς)

Υ
στερρώς Προτόνοις δε αυτόν δήσαντες , τα Ιστία
Ιμάσ’ ευκλώστους, τα λευκά, επήραν του δ' Ανέμου
ο Πνοαι επλήρους αι σφοδραι το Μέσον του Ιστίου
» Φορά σφοδρά δε της Νηος θεούσης, βαρυώχει 510
και περί την Τρόπιδα αυτής τα κύματα Θαλάσσης .
» Τότε τα Ερετμά αυτών δήσαντες οι Ερέται,
πληρώσαντές τ’ υπερχειλείς άμα Κρατήρας Οίνου,
» Λοιβήν 'ποιούντο τους Θεούς, μάλιστα δε προ πάντων
ο Κόρη Διός τη Αθηνά,θεά τη Γλαυκοφθάλμω. 515
» Ούτω δι' όλης της Νυκτός κ' Ηούς ανατελλούσης
και πρόσω χωρούσαάπαυστι η Ναύς ούριοδρόμει.
ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ Β. ΡΑΨΩΔΙΑΣ.
KASA ASH PS Ι Κ Α 4KS3
Σ Ι Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ.
(α) ΙΦΟΣ περί τους ώμους. Εκ τούτου δήλον, ότι οι Τότε

παρά τους όρους θεμενοι εκρέμων το Ξίφος και ου ζωννύμενοι αυτο.
(6) Θεώ ολύμπου έoικώς. Τουτέστιν οι αυτόν ορώντες Θεόν
μάλλον ή Άνθρωπον βλέπει εν αυτώ υπελάμβανον.
2
(1) κήρυξε 'κέλευσεν ειπών, κλ. Πρωτίστη και αναγκαιο

τάτη Αρετή των άπαντα τον λαόν, ή πολυάριθμόν τι Μέρος αυ του συγκα
λούντων Ανδρών, ήν ή οξυφωνία , η μεγάλη φωνή. Ησαν δε οι τότε Kή .
ρυκες άγγελοι των Εντολών των Βασιλέων » παρήσαν δε και εν πάσι τοις
δημοσίους Πράγμασιν· αλλά και εν οικιακαίς Πράξεσιν υπηρέτων , τοίς
Δειπνούσι δηλονότι και 5. τ. τ.
(δ) Τους κομοφόρους Ιθακούς. Ούτος και τους Αχαιούς μόνον
παρά του Ποιητού απονεμόμενος Καλλωπισμός και νύν είθισται εν πάσι
τη εισέτι τουρκοδεσποζομένη Ελλάδι μάλιστα.
( ε και ς ; Και συνεγείροντο ταχύ .... άγειρομένων .
δ' ούν αυτών και συνελθόντων. ούτος των λέξεων και πλεονα .
σμός βραδύνει ώς επιτηδες τον Λόγον , ένα εικονικώς διαγράψη του πολυα.
ρίθμου Δήμου την Συρροήν.
(ζ) Δόρυ χαλκούν κρατών έν τή Χειρί. Φέρει δε κρα.
των εν τη Χειρο Δόρυ αντί του Σκήπτρου , τούτο μεν διά Μετριοφροσύνην
όπως μη εμφανισθή εν τη Εκκλησία ως Βασιλεύς και "Αρχων» τούτο δεξιά
Προμήθειαν, άτε ειδώς έν α έσω των Εχθρών αυτού εσόμενος .
η ) κύνας ωκύποδας , λευκούς δύω επομένους έχων,
Εν μεγάλη Χρήσει ήσαν εν τω τότε ηρωϊκό Αιώνι οι Κύνες. Ιδομεν γάρ
και εν τη Ιλιάδι τον Αχιλλέα μεγίστους Κύνας τρέφοντα, και ως φύλακας
του Στρατοπέδου αυτούς χρώμενον οι τον Ποιητήν δε προς Καλλωπισμός
της Ποιήσεως αυτού, τον Τηλέμαχον υπό δυοίν Κυνών εις την Εκκλησίαν
ακολουθούμενον εισάγοντα , ψέγοντες Κριτικοί , ουκ άν καθηψαιντο αυτού , ει
έμιμνήσκοντο, ότι ώςπερ ή Ζωγραφική ούτω και οι Ποιητική πο
ρίζεται εξαιρέτους Καλλον π.σμούς εκ των απλουττάτων Εθίμων, και
ότι ου μόνον έν τη Ποιήσει , αλλά και εν τη Λογγραφα ήδνεται ο Aνα -
γνώστης μεγαλυνόμενα βλέπων και τα ελάχιστα των Πραγμάτων, τα ήθη
και έθιμα των παλαι Χρόνων υποτυπούντα. Τούτο δε το υπό του Ποιητού
περί του Τηλεμάχου ενταύθα , ουδέν διαφέρει τού εν τη θεία Γραφή περί
του εκατόν και πεντήκοντα Ετη προ Ομήρου ζήσαντος Τωβίτ, « ..και
» 1ξήλθον αμφότεροι απελθείν, και ο κύων του Παιδαρίου
B
μετ' αυτών, » (V. 16 )

(6) Και πάντες 'θεώντο εκθαμβοι. Τόσον εξέπληξεν άπαντας ή
1
νεανική του Τηλεμάχου Χάρις, ώστε αιτίας αυτής, Θεότητός τινος την Δύ
ναμιν είναι ηγήσαντο.
(1) Κ' υπεχώρoυν Αιδοί αυτώ οί Γηραιοί. Τουτέστιν οι Ηγο .
μόνες και οι προύχοντες των 'Ιθακών και γαρ το εν τω Κειμένω Γέ.
ροντες, ού το Γηρας πάντοτε, αλλά την Αξίαν και Τιμήν το πλείστον
σημαίνει και οι εν τη Εκκλησία συνελθόντες ήσαν, πλήν τού του, πάντες γε
ροντότεροι του Τηλεμάχου . Υπεχώρησαν δ' αυτό οι Αιδώ, ου μόνον οι έχ.
θροί αυτού, αλλά και οι άλλοι: ο Θεός γάρ παρέχει τους Βασιλεύσι αισθη
τον Χαρακτήρα Μεγαλειότητος εις Αιδώ τους περί αυτους αναγκάζοντα .
Υ
Είξαν δε Γέροντες, λέγει Ευστάθιος , διά τό της Βασιλείας δηλονότι γε :
ραρόν Πρεσβείον· άλλως γάρ, οι Νέοι τοίς Πρεσβυτέροις ύπανίστανται,
» ως πολλαχού δηλούται.
(ιά.) Τώ Γήρα δί ο κεκυφώς, κλ . Συνετώτατα εισάγει ο Ποιη
της τον γέροντα Αιγύπτιον δί Ερωτήσεων προτιμ αζόμενον προ του άρ
ξασθαι τού Λόγου τον νεανίαν Τηλέμαχον· . Οτι Πολυπειρία, είτουν μυρία
» Είδησις τή των Γερόντων Ηλικία παρέπεται» » σημειού και Αρχιεπίσκο
πος. Τοιούτον τι βλέπομεν και εν τη Γ. Ραψωδία, ότε επερωτά ο Νέστωρ
.
τους Νεήλυδας τίνες είσι και πόθεν ήλθον. Το δέ, Αιγύπτιος, δύναται και
ως Κυριωνυμία , και ως εθνική Λέξις υπολαμβάνεσθαι» ή και εκαλείτο
ούτως, ότι εν Αιγύπτω ίσως ενεπορεύετο.
(ιβ) Αυτόν καταφαγών των άλλων τελευταίο ν. Την
εν τω Κειμένω Εκφρασιν « πύμα τον δ' ώπλίσσα το Δορπο » » 3
αμφίλογον και τριχώς εκλαμβάνεσθαι έχουν σαν ευρίσκουσιν οι πάλαι Σχο

λιασταί. Πρώτον μεν ότι τον "Αντιφον κατέφαγεν ο Κύκλωψ τελευταίον
των υπ' αυτού καταβρωθέντων εξ Εταίρων του Οδυσσέως . Δεύτερον ότι
αυτόν καταφαγών , το τελευταίον εν εκείνη τη μέρα, τουτέστι το έσπε
ρινόν εδείπνησε Δείπνον· και Τρίτον, ότι τον "Αντιφoν ιδείπνησε τελευταί
ον Δείπνον εν τη Ζωή αυτού τυφλωθείς γάρ, ώς λέγεται, ουκέτι έφαγες
αποθανών. « Το δέ, πύματος Δόρτον ( σημειοί Ευστάθιος) μέσως ειρήσθαι
• δοκεί προς 'Αστειότητα, ώς εν Σχήματι 'Αμφιβολίας. Η γάρ πύματος ήν
A
» ο "Αντιφος των εξ του Οδυσσέως Εταίρων, ούς ο Κύκλωψ εθoινήσατο

» προς Εσπέραν· ή πύματος ' Ανθρώπων, είτε και απλώς πάντων, ών εις
» Γαστέρα ο Κύκλωψ κατέσπα. - Ουκέτι γαρ ο Κύκλωψ έφαγε, συναπο.
βλώντώ Φωτί και το Ζήν, ώς λέγεται, » Αύτη η τρίτη Εξήγησις όμως

»
έκ τής ΙΙαραδόσεως μόνον ορίζεται, του Ποιητού ουδέν περί του Θανά.
του του Πολυρήμου λέγοντος· η δευτέρα δε ψυχρά έστιν ου γαρ ο Λόγος
έντα θα ει εν τω κατά Μεσημβρίαν, ή εν τω καθ' Εσπέραν Δείπνώ κατέ
φαγε τον "Αντιφoν. Τριχώς γαρ ειώθασι χρήσθαι τη Τραπέζη οι Πάλαι ,
και εκάλουν την μεν "Άριστον και 'Ακράτισμα και Εμέρω
μα (το παρ' ημίν Πρόγευμα): την δε Δείπνον ( το παρ' ημίν Γεύ .
μα) και την τρίτην Δόρπον (το καθ ' ημάς Δείπνος). όθεν η πρώτη
Σημασία , ότι δηλ. τελευταίον των εξ υπ' αυτού καταβρωθέντων Εταίρων
τον Αντιφον κατέφαγεν ο Κύκλωψ, μόνη 'Αληθείας έχεται .
(ιγ) Και αυ του μιμνήσκετο εν Λύπη. Ου λέγει δε και
Ποιητής ει εγίγνωσκεν ο Αιγύπτιος τον σκληρόν Θάνατος του Υιού κατ'
ορθον Λόγον όμως ήγνόει αυτόν πώς γαρ αν έμαθεν αυτόν, ουδενός των
Εταίρων προ της Νοστήσεως του Οδυσσέως απονοστήσαντος, παντί δε
άλλο άγνωστον όντακαι όθεν αναμφιβόλως ελυπείτο , μετά του Οδυσσέως
αυτόν απολεσθέντα νομίζω » .
(ιδ) 'Αφ' ού ο θείος οδυσσεύς απέπλευσεν εντεεύθεν .
Την μεγάλην εν τη Ιθάκη Αταξίαν εικονίζει ο Ποιητής ενταύθα. Ο Τηλέ
μαχος ουκ ήν έτι εν Ηλικία Εκκλησίαν ποιείσθαι » η Πηνελόπη ουκ ήδύνατα:
εκτός γάρ ότι το Εκκλησιάζειν ου πρός Γυναικός εστίν, ουκ αν έσοιτο αυτή
Δυνατόν και εί έβούλετο· ο Λαέρτης ήν γέρων και εν τω ' Αγρώ διατρίβων :
οι δε τω Οδυσσ :ι πιστοί φίλοι μείναντες ουκ ετόλμων, τους Μνηστήρας φο .
βούμενοι.
( ε) τίς ο ή μάςs ενταύθα αγείραςκαι ο Αιγύπτιος εγίνωσκε
μέν, προσεποιήσατο δ' όμως άγνοείν, ότι Τηλέμαχος ήν και την Εκκλησίαν
ποιησάμενος, τη 'Αγνοία ταύτη Πρόφασιν του Λόγου , ου άρξασθαι έμελλε ,
χρήσασθαι και τα Τηλεμάχω υποδείξαι θέλων, ότι εν τοις Συνελθούσιν
εύρηνται και Φίλοι αυτού, και ούτω λαθών τους Μνηστήρας εκφύγει το
Μίσος αυτών, όπερ ο Λόγος αυτού διεγερείν εν αυτοίς έμελλε και της
Προςποιήσεως αυτού ταύτης το 'Αποτέλεσμα ήν άριστον• εθάρρυνε γάρ τον
Τηλέμαχον , την Ψυχήν αυτού 'Ελπίδος ενέπλησε και απήλλαξεν αυτόν της
Αμηχανίας , εν ή ευρίσκετο, της Δημηγορίας άρξασθαι μέλλων, άτε νέος και
των τοιούτων ανεπιστήμων έτι ών .
(*) Τον του Κειμένου 30 Στίχον « ηέ τιν' 'Αγγελίαν Στρατού έκλυεν έρ
α
χομένοιο » εξηγούνται τινες, τον είς Ιλιον Στρατον των Ελλήνων υπολαμβά .
νοντες, ότι περί αυτού έρχομένου ήκουσέ τινα Αγγελίαν· αλλά ταύτην ουκ
ήδύνατο ούτω δημοσίως κοινοποιήσαι ο Τηλέμαχος , ως εκ διαμέτρου αντι
βαίνουσαν εις όσα είπεν εν τη Λ. Ρψδ. Στχ. 413 και ειμ. « ήτοι Νόστος
και απώλετο Πατρός έμοίο. » Πλήν τούτου δε, αύτη ή 'Αγγελία ουκ επoίει
αναγκαίαν την Εκκλησίασιν· επειδή αναμφιβόλως διαδοθείη ως Κλίος
ανά πάσαν την Πόλιν.
(ις) Εσθλός δοκεί μοι είνα ι . Κρίνει δε τούτο ο Αιγύπτιος
ναι.
εκ του, ότι εν τη τότε εν Ιθάκη επικρατούση Αταξία, τοιούτος τις (έσθλός
και τίμιος) ' Ανήρ μόνον Εκκλησίαν ποιήσασθαι αδύνατο αποτολμήσαι .
(ιζ) 'Επί τή Προφητεία ταύτη Χαρείς. Του Αιγυπτίου
τον Τρόπον τούτον καλώς νοήσας ο Τηλέμαχος, και τους λόγους αυτού εις
εαυτόν αναφέρων , Εύσημείαν εξ αυτών πορίζεται ακριβέστατα γάρ προς .
είχαν οι Πάλαι ταϊς Περισ άσεσιν, ή τοις των Επιχειρήσεων αυτών προη .
γουμένοις πράγμασι δι' ό λέγει ο Ποιητής « Χαίρε δε Φήμη » .
(1η) Παρέδω το Σκήπτρον εν τή Χειρί. Το Σκήπτρον έφε
ρον εν τή Χειρί συνήθως οι Βασιλείς και Ηγεμόνες , μόνον ότε ενεφανίζοντο
εις τας Εκκλησίας και εις τας Βουλάς· άλλως δε φέροντες αυτό οι αυτούς
επόμενοι Κήρυνες ενεχείριζον αυτοίς δημηγορείν αρχομένους» τότε γάρ
Χρείαν είχον του την'Αξίαν αυτών σημαίνοντος Σκήπτρου. Ωσαύτως δε και
οι Δικασταί καθήμενοι μεν και κρίνοντες τους Διαφερομένους ουκ έσκη
πτροφόρουν, ανιστάμενοι δε εις το ψηφίσασθαι, ελάμβανον το Σκήπτρον εκ
Χειρός του Κήρυκος , ώς εν τη Σ. Ραψωδία της ελιάδος διδάσκει ο Ποιητής
όθεν και ο Τηλέμαχος ουκ ήλθε σκηπτούχος εις την Εκκλησίαν , αλλ' ότε
έμελλε του Λόγου άρξασθαι, έλαβε το Σκήπτρον εκ Χειρός τού Κήρυκος.
(10) Τον βασιλεύσαντα υμών. Ου γαρ αγαθοί Βασιλείς οι δεσπο
τικώς και ου Πατρός ηπίου δίκην βασιλεύοντες, Εντεύθεν φαίνεται έλαβε
και ο Ηρόδοτος το περί του Καμβύσου και του Κύρου, «Καμβύσης μεν
δεσπότης, Κύρος δέ πατήρ » λέγων.
( ) Το δέ καί τούτου χειρον. Των Κριτικών τινες ψέγουσι τον
Ποιητήν λέγειν τον Τιλέμαχον επάγοντα, ότι αι εν τω οίκω αυτού γιγνό
μεναι 'Αταξίαι, μείζον Κακόν αυτώ εισίν, ή ο θάνατος του Πατρός, η Κρί
σις γαρ αυτών αύτη κακή και απερίσκεπτος δείκνυται: του γάρ Πατρος και
Θάνατος φυσικόν τι Αποτέλεσμα ών, και κατά φυσικών γινόμενος Νόμον, τι
και μέγα Κακόν τω Υιω , παραβαλλόμενες όμως προς το βλέπειν την έαυ
του Οικίαν υπό ξένων πονηρών 'Ανδρών κυριευομένην, την Μητέρα ενοχλου.
μένην και τα Κτήματα αφειδώς υπ' αυτών κατασπαθώμενα, εαυτόν δ' άμα
του βασιλικού Θρόνου εξωσθήναι επαπειλούμενον , ασυγκρίτως έλασσον Κα
κον ' τω Βασιλόπαιδι φαίνεται.
(κα) οι γιοι Προυχοντων της Ιθάκης. Τουτέστιν εις
έδει πιστούς είναι οδυσσει τε και εμοί. Λέγει δε ταύτα ο Τηλέμαχος την
οργήν του Δήμου επαυξήσαι θέλων και γάρ των εκατόν και οκτώ Μνη
στήρων, οκτώ μόνον ουκ ήσαν Ιθακοί .
(ε ) όπως αυτός αυτήν έκδώ προικίσας. Την γαρ πρώ.

την παρά του αυτήν εκδόντος ( Ικαρίου) το οδυσσει δοθείσαν Προίκα , το
Υιώ καταλιπείν έδει. Τη ούν εις Επιγαμίαν αγομένη Γυναικι ουκ ήν
επιτετραμμένον τήν τώ πρώτω 'Ανδρι αχθείσαν Προίκα και υπ' αυτού
τεκνοποιησάση, το δευτέρω άγειν, αν ετιμώτο και εσέθετο υπό τών Τέκνων.
(« γ) Τρομερός εσομαι αυτοίς. Ούχ υγιώς υπό πολλών εξη
γείται το , λευγαλέος, εν τω Κειμένω, ασθενής,αδύνατος: ου
γάρ αύτηξεστίν η αληθής της ενταύθα λέξεως Σημασία: ότι το, ή και
Ισιιτα λευγαλέοι τ ' εσόμεθα , παρενθετικώς κείται · Ειπών
γάρ ο Τηλέμαχος , ημείς δ ' ου νύ τι τοιοι άμυνεμεν, ώς κατά
θείαν Εμπνευσιν επιφέρει το, ή και έπειτα λευγαλέοιτ' έσο
με θα καί γάρ σημαίνει μεν τον ασθενή και αδύνατον τό, λευγαλέ
ος, αλλ ' ουχ ήττον και τον τρομερόν, δεινόν, ολέθριον, και το
εν τη προηγουμένη λέξει , έπειτα, επιβεβαιοι ταύτην την ενταύθα Ση
μασίας αυτού , μείζω Δύναμιν τώ Λόγω του Τηλεμάχου παρέχον και
τους Υπηκόους αυτού ενθαρρύνον άμα.
(ιδ) ουκ έτι δε τοίς όπλοις χρήσθαι διδάχ θ η . Αρα η
εν τω Κειμένω Φράσις και «ουδεδαη και ο τες 'Aλκήν » δείκνυσιν, ότι
την 'Ανδρίαν διδα και την και επιστήμη και, ως και πάσαι αι
άλλαι 'Αρεται, ενόμιζεν ο Ποιητής , καθ' και ο Σωκράτης , έν τω παρά Πλτ,
Λάχης, περί αυτής απέδειξε,
(κε) Λαούς τους περιοίκους αισχύνθη τ ε. Και γάρ οι
τον αγαθόν εαυτών βασιλέα καταλιμπάοντες και αυτώ μή αμύνοντες Λαοί,
αναμφιβόλως αίσχιστοι και συνιδανοί νομίζονται υπό πάντων, οίς ή 'Ανε
λευθερία και Μοχθηρία αυτών γνωστή γίνεται.
(κς ) και την δεινήν τών Ουρανίων Νήνιν φοβήθη 1
τε. Ού μόνον γάρ τους τοιαύτα 'Ανόσια πράττοντας , αλλά και τους αδια.
φόρως άλλους ταύτα πράττειν ορώντας και αυτοίς έναντιούσθαι μη τολμών .
τας τιμωρεί ο θεός.
(α) και των Ανθρώπων και τας Βουλας κυρούσης ή
λυούσης. Ο Ευστάθιος υποδείκνυτι ταύτα λέγοντα τον Γιοιητήν , διά
την τότε Συνήθειαν του εισάγειν εις της Εκκλησίας το "Αγαλμα της θε
μιδος εκάστοτε , και πάλιν απάγειν αυτό των Εκκλησιών λυομένων. α τινές
και δε "Αγαλμα Θέμιδος ενόμισαν τοις εκκλησιάζουσιν ειςκομίζεσθαι, προς
• 3 και κάθηνται φασι και εγείρονται.» όθεν λέγει ο Ποιητής «ήτ' Ανδρών
'ΑγοράςS ή μέν λύει, ή δέ καθίζει » 'Αλλ' εκτός ότι ουδείς που
αναφέρει την Συνήθειαν ταύτην, και όθεν δυσκόλως πιστεύσοι αυτήν τότε
υπάρχουσαν, πιθανώτερον φαίνεται , ότι άλλο τί σοφώτερον και ωφελιμώτερον
δηλοί ενταύθα ο Ποιητής· τουτέστιν , ότι η Δικαιοσύνη μόνη βεβαιοι τας εν

ταϊς Βουλαίς Γνώμας, και τας μεν δικαίας αυτών κυροι και προβιβάζαι , τάς
τους Κανόσι αυτής δε μή συναδούσας αναιρεί και καταλύει.
(κη)Δίκην παρ' εμού λάβετε βλάπτοντέςκαι με . "Άδικον
και 'Ασεβές είη αν,τους λαούς το 'Αγαθώ Βασιλεί αυτών, ένεκεν 'Αδικιας
τινός τυχόν, έχθραίνειν, τόσον μάλλον δε παρά του αθώου Υιού αυτού Τι
μωρίαν λαμβάνειν· αλλ' η Τόλμη του Τηλεμάχου την ' Αγανάκτησιν του
Λαού παροξύναι θέλοντος, καιεαυτόν τη οργή, τη Μίσει και τη Eκδικήσει
τιώδε τω Τροπο παραδιδόντος, και μάλιστα εν τη τότε εν Ιθάκη επιπο
λαζούση 'Αταξία , δείκνυσιν αυτον εου · ώ πεποιθότα , ότι ουδεμίαν Αιτίαν
έχει ο Λαός τω Πατρί αυτού έχθραίνειν. όθεν ο λόγος του Τηλεμάχου
ούτος Μεγαλειότητος και Πειθούς έστι πλήρης, τον προηγηθέντα υπ' αυτού
Επαινον του Οδυσσέως, ότι Πατρίς ηπίου δίκην εβασίλευσεν εν αυτοίς, βε
βαιών άμα .
( κθ) Φάγοιτε, φθείροιτε, και μου και τα Κειμηλιά μου.
Διά τούτου του λόγου προλαμβάνει ο Τηλέμαχος της 'Aπόκρισιν των Υ .
πηκόων « ημείς ου φθείρομεν τα σά Κτήμα » ήν ποιήσαι
αυτώ ήδύναντο. Διό λέγει αυτούς « Κρείττον μοι γαρ είπε ο
Υμείς τάς Ποιμνας και'Αγέλας φάγοιτε, φθείροιτε
ομού και τα Κειμήλια μου » υπακοουμένου του, αδιαφόρως
θεάσθαι άλλους ταύτα πράττοντας.
(2 ) Νύν δ' ανηκόστους τη ψυχή εμβάλλετε μ' οδό
νας. 'Αποσιωπών ως υπακουόμενον τό, « πως γάρ άν της Βλάβης 'Αντι
» κατάστασιν ληψαίμην παρά πάντων των Ηγεμόνων αυτών, ήν ποιούσι
και τα εμά φθείροντες .
(λα) Το Σκήπτρον χαμαί κατέβαλε και οργή. να την
εαυτού 'Αγανάκτησιν δείξη, και ως ειπείν ήθελε ( υ θέλω βασιλεύειν
A
τιοούτου Λαού, τα αυτώ Συμφέροντα προδιδόντος και όλως αδιαφορούντος

περί αυτών » Το αυτό φαίνεται πιών και ο Αχιλλεύς εν τη Α. Ραψ. της
'Ιλιάδος, όπου παράβαλε την Σημ . 53.
( 6) 'Αλλά η Μήτηρ σου αυτή Δόλους μηχανομένη .
'Αναισχύντου Λόγος και του 'Aντινόου ούτος, υπό του Πάθους αυτού ασυλ.
λογίστως λαλήσαι και ενηθέντος . Πώς γαρ δύναται ειπείν την Πηνελόπης
της 'Αταξίας εκείνης αίτιον και ίσως διότι αρνείται την Επιγαμίαν αυτής ;
ή ότι οι Μνηστήρες έχουσιν ίσως το Δίκαιον του διατρίβειν εν τη Οικία
και κατασπαθαν τα Κτήματα του Οδυσσέως ; κλ . τ. τ.
( Αγ) Μνηστήρων Ευχ ήν εκκλίνει δολερώς. Ταύτα του
Aντινόου αυξάνουσι μάλιστα την 'Αγάπης και το Σέβας του Τηλεμάχου
προς την Μητέρα, αντί του μισητήν ποιήσαι, εις και τείνει κυρίως ο Σκο .
πος αυτού. Σύνεσιν γαρ και ' Αγάπης προς τον Υιόν και τον "Ανδρα δεί
κνυσιν ο Τρόπος αυτής ούτος .
(λδ ) Λιπτόν και μέγιστον Ιστον. Η λεπτότης και το Μέ
γεθος του Ιστού τούτου δεικνύουσιν, ότι μέγα όν το Εργον, πολυχρονίου
χρήζει της Εργασίας. Το δε, Ιστος και κατωτέρω Φάρος oύ ση
Υ
μαίνουσι το παρ' ημίν Πηνιον ή Πανί κοινότερον λεγόμενον· αλλά
πολυτελές τι Υφασμα, οία αι τότε Βασίλισσαι και αι Δέσποιναι ειώθασιν
έχεις αποτεταμιευμένα, και εις Εντάφιον των Φιλτάτων αυταίς συνήθως
χρησιμεύοντα. Διό και η 'Ανδρομάχη φοβουμένη μή ο νεκρός Εκτωρ γί
νηται των σαρκοβόρων Θηρίων Σπάραγμα, φησίν, Ιλδ . Pψο . Χ.
α
Νύ , δέ σε μέν παρά Ντυσι κορωνίησι νόσφι Τοκήων Oιόλαι Αυλαι
))
έδονται, επεί κε Κύνες κορέσσωνται γυμνόν αυτάρ τοι Είματ’ ένι Με
γάροισι κέονται, λεπτά τε και χαρίεντα τετυγμένα Χερσί Γυναικών. »
(λε) όπερ Έντάφιον ποιώ τα ηρωί Λαέρτη , κλ. Εί και
Πρόφασις κενή ταύτα της Πηνελόπης, τους Μνηστήρας παρακρούσασθαι μό
νον φροντιζούσης διά του Ιστού, δν ουκ έμελλεν ουδ ήθελεν εκτελέσαι, Τιμήν
ποιούσιν αυτή όμως και δεικνύουσι την μεγάλην Σύνεσιν αυτής, αντί πα.
2
σηςδήποτ’ άλλης Διατριβής και Τέρψεως, ταύτην την κοσμίας και άμεμ
πτον 'Ασχόλησιν, και το Ευσέβημα αυτό προκρινάσης . Πάσαι γαρ αι τότε
Βασιλίδες και αι ενάρετοι και τα Καθήκοντα αυτών εκπληρούσαι Δέσποιναι,
Υφάσματα εργάζεσθαι ειώθασιν εις Χρήσιν της Οικονομίας και εις Εντάφια
των αύταις Φιλτάτων.
(λς) Των Ελληνίδων όπως μή έχoι τις μέμφεσθαι μοι .
'Αναμφιβόλως Θεοσεβείας Εργον παρά ταις τότε Γυναιξίν ήν και το ιδίαις
Χερσί τα Εντάφια των Πατέρων , Πευθερών και Ανδρών αυτών υφαίνειν,
και του Καθήκοντος αυτού ή μη Εκτέλεσις τον ψόγον των άλλων Γυναικών
επήγεν αυταίς .
( ζ) Πάνυ πολλά πρότερον κεκτημένος. "Αρα η ευτελής
και ενδεής Ταφή των πλουσίων και των Προύχόντων, Αίσχος τους Συγγενέ .
σιν αυτών επέφερε.
(λη ) .. ημίν εδήλωσε το πράγμα. Τον Αναγνώστην προ
παρασκευάζει ενταύθα ο Ποιητής εις την εν τω τέλει του Ποιήματος 'Αναί
ρεσιν των τοις Μνηστήρσι κοινοπραγουσών περί της Πηνελόπης Γυναικών.
(λθ) Και δεν προκρίνοι και αυτή. Αριστα συνάπτει ο Ποιη
της τη Συνέσει της Θυγατρός την ισχύν και Εξουσίας του Πατρός · ουκ
ήδύνατο γάρ ούτε ο Ικάριος άκουσαν εκδούναι αυτήν, ουδέ αυτή, σώφρων
και συνετή ούσα, εις Επιγαμίαν έλθείν μή συναινέσαντος του Πατρός.
( ) όσα αυτήν η Αθηνά εδίδαξε. Η Αθηνά, ά :ε Θεά της Σο .
φίας και πάντων των νοερών Πραγμάτων, διδάσκει τους Ανθρώπους ου
μόνον Τέχνας και Επιστήμας, αλλά και Δόλους και Τεχνάσματα έμπνέει
αυτούς. Ούτω φρονούσιν οι Μνηστήρες , ενιδείν μη δυνάμενοι, ότι η Πηνε:
λόπη είχαν αφ' εαυτής τοσαύτην Δεξιότητα και Αγχίνοιαν, ώστε υπερβαί
νειν πάσας τας άλλας Γυναίκας άνευ της Συνεργείας Θεότητός τινος· όθεν
τη Εμπνεύσει της Θεάς τον Δόλον της Πηνελόπης αυτόν αποδιδόντες , α
σεβείν ομολογούσιν εναντιούμενοι .
(μα) Επίστασθαι περικαλλή έργα και Επινοίας. Εξαί
ρετοι Αρεται παρ' ομήρω εισί των μεν Γυναικών, Εργα επίστασθαι
καλλέα και Φρένας εσθλάς, των δε Αδρών, Μύθων Ρή
,
τωρ και Πράκτωρ έργων είναι.

(μβ) Τυρούς, 'Αλκμήνης και καλής Μυκήνης. Η Τυρώ,
θυγάτηρ τού Σαλμωνέως, τώ Ποσειδώνι μιγείσα, έτεκε τον Νηλέα και τον
Πηλία: η Αλκμήνη, του Ηλεκτρονος και της Αναξούς κόρη, ευειδής ως η
Αφροδίτη ούσα, πιστοτάτη ήν τώ Ανδρί αυτής, η δε Μυκήνη , αφ' ής
ωνομάσθη η πόλις Μυκήναι, του Ινάχου ην θυγάτηρ (παράβαλε έν
Ιλιάδι την περί τούτων των Γυναικών Μυθολογίαν ).
(μγ ) Σε δε Κτημάτων των πολλών επιπoθείν ποιήσαι.
Τα Τηλεμάχω υποδείξαι θέλει, ταύτα λέγων ο 'Αντίνοος , ότι ου δι' Αγά
πης προς τον Οδυσσέα και προς αυτόν , αλλά δια Κενοδοξίαν μόνον ποιεί
ταύτα η Πηνελόπη , ίνα διά της πολυχρονίου Αντιστάσεως και'Αδιατρεψίας
Εύκλειαν κτήσηται· και αύτη ή Κενοδοξία φθείρει και φθερει πάσαν του
Υιού αυτής της Περιουσίαν· « κατά της, ως αυτός ειρωνικώς έφη , φίλης
Μητρός ερεθιζει τον Τηλέμαχον ου γαρ αν είη φίλη Μήτηρ ή ούτω ζη
» μιούσα αυτόν . » (σημειοί Ευστάθιος).
( μδ) όν πίερ άν αυτή ελέσθαι εθελήσοι. ο Ποιητής προφη
τεύει δια του Αντινόου , ότι οι Μνηστήρες εξελεύσονται εκ του Οίκου του
Οδυσσέως μόνον όταν η Πηνελόπη γένοιται γυνή εκείνου, δν αυτή εθελήσοι·
διότι τα πτώματα αυτών αποσκευασθήσονται όταν η Πηνελόπη δέξηται
εν τω οίκω τον φίλτατον Άνδρα αυτής. « Σημείωσαι δ' εν τούτοις και
» Φίμην έσχηματισμένην, ή φύγεν Ερκος οδότων τω 'Aντινόω (σημειού
)
» ο Υπομνηματιστής)το γάρ, « ού δαμ ού πάρος μεν, πρίν αυτήν

α a
V
» γή μεσθαι 'Αχαιών και κ' εθέλησιν» αληθώς ούτως απέβη . Ού
» δαμού γαρ απήλθον οι Μνηστήρες, έως ελθών οδυσσεύς, ώ εκείνη γή.
)
• μασθαι ήθελεν, εποίησεν , άπερ εποίησεν: επαινετός ούν και των τοιούτων
οΙο αστειότατος Ποιητής. »
)
((με)άκουσαν αποπέμψαι κλ. « ΓΙυκνότητα και Συντομίας και
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ .
• Ισχύς Νοημά των ενδείκνυται ο Τηλέμαχος (λέγει ο Σχολιαστής ) και

» τεχνικήν άγαν μερικήν την Αντίρρησιν ποιείται. Περί μεν γαρ της 'Α
» πάτης και της Υποσχέσεως σιωπά παρατηρήσας δε όπη μάλιστα απη .
ρυθριώση και Αντίνοος, προς τούτο την ' Αντίρρησιν ποιείται. Εστι γαρ
Πρόσφορον εν Πλήθει τον υπέρ της Φύσεως λόγον αντικαταστήσαι. » )
( μς) Την μέ τε και ούσαν εν αυτοίς και θρέψασαν ασα ν Μ η .

τέρα κλ. Την Ευγνωμοσύνην αυτού τρός την Πηνελόπην δείκνυσιν εν
ταύθα ο Τηλέμαχος , ου μόνον ώς τεκούσαν, αλλά και θρέψασαν, τουτέστι
θηλάσασαν αυτόν· δι' ου δηλούται ότι έκτοτε ήδη ήρξαντο αι Δέσποιναι,
και μάλιστα αι Βασίλισσαι, απαλλάττεσθαι του οχληρού Καθήκοντος, όπερ
η Φύσις, τα Τέκνα αυτών θηλάζειν, επέθηκε ταϊς Γυναιξί. Παραδείγματα
της Συνηθείας του παραδιδόναι τα Τέκνα αυτών ταις θηλάστραις απαντώ.
μεν και εν τη θεία Γραφή ικανά, και εν τω οδυσσει αυτή υπό της Ευ .
ρυκλείας θηλασθέντι · αλλ' η Πηνελόπη ουκ εμιμήθη τας τοιαύτας Μητέρας,
αυτή τον Υιόν αυτής θηλάσασα .
(μζ) Πολλά τα Ίκαρίω το αποτίσαι,κλ. Εθος ήν παρά τους
Τότε , ως φαίνεται, εί τις Υιός έπεμπεν εξ οίκου άκουσαν και άνευ απο
χρώσης Αιτίας της χήραν Μητέρα, υπεχρεούτο αποδιδόναι αυτή την τε
Προίκα και πάν άλλο ό,τι ήγαγε το Πατρί αυτού άλλως γαρ "Άδικον
είη αν το μή τιμωρείσθαι την 'Αχαριστίαν. Ει δ' εκούσα ανεχώρει εκ του
Οίκου η Μήτηρ εις Επιγαμίαν έλθείν, ή άλλως πως ζην εθέλουσα, άπασα
ή Προϊξ αυτής έμενε Κτήμα του Υιού, ως νομίμου κληρονόμου» αλλά και
του ούτως έχοντος ένταύθα του Πράγματος , ηθέλησαν των Κριτικών τινες
αναστρέψαι την Éνιοιαν των Στίχων αυτών του Κειμένου, όπως μη δοκoίη
αισχροκερδής και σμικρολόγος και Τηλέμαχος μη θέλων αποδούναι το Ικα
ρίω πάσαν την τή Θυγατρί δοθείσαν Προίκα » διό διαστέλλουσι την Ρήσιν .
Κακόν δε με πολλά αποτίνειν Ικαρίω αΐκ αυτός έκών από
Μητέρα πέμψω. » και άλλοιoύσι την έννοιαν διά ταύτης της Διαστολής:
θέλουσι γάρ μη σημαίνειν τό, πολλ’ αποτίνειν, τα χρήματα και την
Προίκα, αλλά την Ποινήν, ήν επιβάλλει τοις 'Αχαρίστοις η θεία Δίκη: αλ
λά βεβιασμένη και ουχ υγιώς έχουσα δείκνυται η Διόρθωσις αύτη » και γαρ
1
« κακόν δέ με πολλ’ αποτίνειν Ικαρία • λίγων ο Τη
λέμαχος, ου διά Σμικρολογίαν, ή Αισχροκέρδειαν λέγει, αλλ' ίνα μειώση
την Προθυμίαν και ματαιώση την Ελπίδα των Μνηστήρων, διά τά Πλού
τη μάλλον, και διά το Κάλλος αυτής εις Γάμον λαβείν την Πηνελόπην θε .
λόντων· διότιπρος τον Πατέρα Ικάριον μόνον αποπέμψαι αυτήν εδύνατο ,
όπερ ποιήσας υπεχρεούτο αποδούναι τώ 11ατρί πάσαν την Προίκα αυτής,
όπερ ούν, ήρεσκε τοις Μνηστήρσιν, καυχομένοις αναγκάσει αυτήν ώστε αφ'
εαυτής εις τον οίκον του Πατρός ελθείν, τον του Ανδρός καταλιπούσα ,
και ούτω προέλoιτο αν την αυτών τινί Επιγαμίαν μάλλον, του απελθείν
εις τον Οικον του Πατρός: άκουσαν δ' αποπέμψαι ου θέλουσιν , ίνα μή απο .
δοθή τω Ικαρίω ή Προϊκα , άτε καλώς ειδότες, ότι ο Πατήρ άκουσαν εις
'Επιγαμίαν ουκ εκδώσοι την θυγατέρα.
(μη) τας φοβεράς γάρ Εριννυς επικαλέσοι τα ι. 'Εν
τη Ι. ρυδ. της Ιλιάδ . ίδομεν τον Φοίνικα λέγοντα :
Πατήρ δ' εμός αυτίκ ' οϊσθείς πολλά κατηράτο στυγεράς δ'
.
επικέκλητ 'Εριννύς μήποτε Γούνασιν οίσιν εφέσσεσθαι φίλον Υιόν εξ εμέ .

θην γεγεώτα: Θεοί δ' ετέλεσον 'Αράς. - Και παρακατιόντες αναγινώσκό
μεν αυτόθι πάλιν, εισακούσασαν την ' Εριννύν της Φωνής της Αλθαίας τα
Υιώ Μελεάγρο καταρασαμένης :
> )
Της δ' ήεροφοίτις Εριννύ; έκλυεν εξ Ερέβευσφιν, αμείλιχον
Ητορ έχουσα. » Ωσαύτως δε και εν Φ. Ραγδ. της Ιλιάδ . την Παλλά .
δα τω υπ' αυτής Λίθω βληθέντι 'Αρη λέγουσαν:
« Ούτω κεν της Μητρός Εριννύας εξαποτίνοις, ή τοι χωομένη Κακά μή
δεται, ούνες ' .... » ' Εκ τούτων ούν πάντων δηλούται, ότι οι Έθνικοί
Χρέος μέγα και ιερώτατον ενόμιζον το τιμάν τα Τέκνα τους εαυτών Γονείς ,
και επίστευαν ότι ταϊς Εριννύσιν ιδιαιτέρως εντεταλμένον ήν το κολάζει και τα
προς τον Πατέρα και την Μητέρα ασεβούντα και αυτούς μή τιμώντα Τέκ -
να, και εκπληρούν κατά των τοιούτων Τέκνων τας των Γονέων Αράς .
Ταύτης της Ιδέας το ύψος θαυμαστόν τω όντι, άτε Τρόμον τοϊς Τέκνοις έμ
ποιούτης τι γαρ άλλο Φρικωδέστερον του διώκεσθαι υπό των Εριννύων ; Τοι.
αύτη δε εστί και η εν Ιλιάδ. Ραψ. ο. έννοια των λόγων της έριδος προς
Ποσειδώνα :
Oιοθ' ώς Πρεσβυτέροισιν 'Εριννύες έπονται.
διότι οι νεώτεροι Αδελφοί Σέβας και Τιμήν , ίσον τους Γονεύσιν, οφείλουσι
τοις εαυτών πρεσβυτέροις. Τούτο ούν το Δεινόν εκφυγείν διά των ενταύθα
Λόγων αυτού θέλει ο Τηλέμαχος.
(μθ) Εξέλθετ’ οίκων των εμών κλ . Τους επτά Στίχους, ους
εν τη Α. Ραψωδ. είπεν, αυτολεξεί και ενταύθα επαναλαμβάνει ο Τηλέ
μαχος, εξ ου βλεπομεν , ότι ου μεταβάλλει ο ποιητής το άπαξ καλώς ρη.
θέν. Εύκτέον ούν ει και εμείς μιμoίμεθα αυτόν εν ταις άπαξ καλώς ρηθεί
σιν · αλλ ' ή σεμνύνομένη της Ακοής ημών Διάθρυψις ουχ ευρίσκει συναδού.
σας αυτή τας τοιαύτας 'Επαναλήψεις.
(0) Μνηστήρων επί Κεφαλάς τρέψαντες δε το Βλέμ
μα. •• δήλον δε ότι οφθαλμός Μούσης διακρίνει τους Αετούς απερείσα
το οπτικόν εις πάντων Κεφαλά, άλλως γάρ ουκ έστιν ευδιάκριτον, • (λέω
γει όο Ευστάθιος ) Θαυμαστόν γάρ τούτο · αλλ ' επειδή η Μούσα ίδιν αυτό,
πιστευτέον ,
« και Ιάμβλιχος οίδε τοιούτους όρνιθας (επιφέρει και αυτές) οι απορρήσ
σουσιν αυτοί εαυτούς,και που αναιρούσιν επί Δηλώσει μέλλοντός τινος , όπερ
ου κατά φύσιν είναι φησιν,
αλλ' υπερφυές .
(να ) Εις Δεξια απήλθον. ΓΠρος 'Ανατολάς δηλονότι, ως αίσιον
Σημείον το οδυσσει και το Τηλεμάχω.
( 6) Εσκέπτοντο εν εαυτοίς τα μέλλοντα γενέσθαι.
Ιδού πώς αλληγορείται η' Εμφάνεια και τι. των Αετών αυτών. οι δύο
Αετο δηλούσι τον Οδυσσέα και τον Τηλέμαχον · ο Ζευς έπεμψεν
αυτούς: αμφότεροι γάρ ό,τι Πατήρ και ο Υιός υπό του Διός οδηγούνται,
Εκ τής Κορυφής του όρους από του Αγρού, ένθα περί των Πρα
κτέων συμβουλευσάμενοι αλλήλοις, κατέρχονται εις Ιθάκης : ίπτανται
μέχρι τινος πλησίον αλλήλοις ο Πατήρ γάρ και ο Υιός συμ
πράττουσιν αλλήλοις, τον αυτόν Σκοπόν αμφότεροι έχοντες · Ως δε ήλθον
εις το μέσον της Εκκλησίας εις το Δώμα γάρ ελθόντες και οδυσ.
σεύς και ο Τηλέμαχος, ένθα είστιωντο οι Μνηστήρες, ποιούσι Θόρυβον και
τρέπουσι το Βλέμμα επί τάς Κεφαλάς των Μνηστήρων, εξής αυτούς φο
νεύσοντεςΚατεδρύψαντο τας Κεφαλάς και τους Λαιμούς
αυτώ νότι εν τη οργή αυτών αναιρούσιν,ο Πατήρ και ο Υιός,και τους μη
ενόχους των Υπηκόων αυτούς. (Εαυτούς γάρ σπαράττουσι και αιμάσσουσιν οι
τους Υπηκόους αυτών σπαράττοντες και αιμάσσοντες Βασιλείς ) Απήλθον
εις τα Δεξιά παρά την Ιθάκης και τους αυτών ιπτάμε.
νοι οίκους κατασφάξαντες γάρ τούς Μνηστήραςήλθον εις τον Οίκον του
Λαέρτου εν τω Αγρό, και έαυτών Οίκον όντα . Ούτως αλληγορείται φυσικώς
το εύστοχώτατον Τίρας αυτός ο δε Γροτιoς ευρίσκει τούτον τον Οιωνόν πάου
παραπλήσιον τω οιωνώ του Αρχιαρτοδότου τρία Κανά Σιταλεύρου Αρτων
επί της Κεφαλής φέρειν δόξαντος αυτών, και εν τω επάνω ήσαν Εργα Σιτο
ποιού από πάντων των Ειδών, και τα Πετεινά του Ουρανού έφιπτάμενα κα
τήσθιον αυτά.. « Καγώ είδαν Ενύπνιον» και ώμην τρία Κανά Χονδριτών
αίρειν επί της Κεφαλής μου. Εν δε τώ Κανώ τα επάνω, από πάντων
και των Γενών, ών Φαραώ εσθίει , Εργος Σιτοποιού και τα Πετεινά του Ού .
> ρανού κατήσθιεν αυτά από του Κανού του επάνω της Κεφαλής μου. Απο.
κριθείς δι Ιωσήφ είπεν αυτώ αύτη η Συκγρισις αυτού • Τα τρία Κανά,
» τρείς Ημέραι εισίν τι τριών Ημερών και αφελεϊ Φαραώ την Κεφαλήν
και σου από σου και κρεμάσει οι επί Ξύλου, και φάγεται τα όρνεα του Ουρα
ο νου τας Σάρκας σου από σου. » (Γενέσ. XL. 16, 17, 18, 19.) όσπερ
ούν εν τω Ονείρω τούτω προϋσήμενον τον Θάνατος του Αρχιαρτοδότου, τον
9*
*Αρτον, δν επί της Κεφαλής αυτού έφερε κατεσθίοντα τα όρνεα, ούτω προση
μαίνουσι και οι ενταύθα Αετοί το Βλέμμα επί τας Κεφαλής των Μνηστήρων,
τρέψαντες, την υπό Χειρών του Οδυσσέως και Τηλεμάχου Αναίρεσιν αυτών.
( γ ) Κακον ουχ ήττον απειλεί. Ο Αλιβέρσης οίδι μέν, ότι ουδέν
ήμαρτεν εις τον Οδυσσία, αλλ' ίνα πιθανωτέραν ποιήση την Αλήθειαν της
Προφη : είας, συγκαταλέγει και εαυτόν εν τοις απειλουμένοις. Θαυμαστή δε
και η ιδέα αύτη κτί γάρ, εί ο μηδέν αμαρτων Αλιθέρσης φοβείται περί
εαυτού, τί άρα ποιητέον τοίς τοσαύτα αδικήσασι και αδικείν διατελούσε
Μνηστήρσι ;
( δ ) Φυγείν αυτήν σκεπτέον. Ιδού Πρροφήτης πιστεύων,
ότι Δυνατόν το εκφεύγειν το απειλούν Κακόν , το διά βεβαίων και αναμφι
βόλων θείων Σημείων βεβαιωθέν, και ότι αρκεί το μετανοείν εις το μετα
€άλλειν την Κίσιν του Θεού» όπερ τη τερά Θεολογία μάλιστα συνάδον εστί.
(νε) Ταύτα δε νύν τελείται. Διά τούτων των λόγων τίθη .
σιν υπ’ Οφθαλμον ημίν ο 'Αλιβέρσης πάσης της οδυσσείας την Υπόθεσιν·
ο δε Ποιητής υποδείκνυσιν αγχινούστατα, ότι η υπόθεσις αύτη, Ιστορία
αληθής και ου Πλάσμα εστί· διότι πάντα τα Συμβάντα τα οδυσσει πρου .
φητεύθησαν αυτό προ του αποπλεύσαι εις Τρωάδα. Ούτω φυσικώς δε
και τοσαύτη Πιθανότητι είρηται ταύτα, ώστε αδύνατον σχεδόν το μή πι
στεύσαι αυτούς .
(νς) ού μέν τοι πάντα οιωνοί. Ο Ευρύλοχος ου τολμά απο
δοκιμάσαι και αναιρέσαι πάσας τας διά της Oωνοσκοπίας Προδρήσεις και
πάντας τους Οιωνισμούς , άτε γενικώς παρά Πάσιν αποδεδεγμένους , και
μάλιστα ιδών πάσαν την Εκλησίαν επί τω Εμφανισμό των Αετών εξε
στηκυίαν· όθεν λέγει « όρνεα δ'ίπταται πολλά κλ . και τούτο
Αληθές μεν, αλλά και οι ενταύθα φανέντες 'Aιτοί, εισί των τοιούτων συνή
θως ιπταμένων οριέων , ποιoύντων όσα και οι ενταύθα ιπτάμενοι Αετοί
εποίησαν. Πώς oύν ουκ έστιν αληθε; Στμείον της Διόθεν 'Αποστολής αυτών
το Παράδοξον αυτό όπερ εποίησαν και ο δε Πιτής εμφαίνεται ούτω θεο .
σβής, ώστε βέβαιοι και εμπεδού πάντα όσα ή Θρησκεία απεδέξατο. Εν
τη Μ. Ρυδ. της Ιλδ. ο Εκτωρ, ίνα εκφύγη την ΙΙρορρησιν, ήν απεφήνατο
ο Πολυδάμας διά τον αιφνίδιον Εμφανισμών του Αετού , Δράκοντα τοις
όνυξι κατέχοντος και πάντας εντρόμους ποιήσαντος, φησί, « Τύνη δ' οι.
»
ωνoίσι τανυπτερύγεσαι κελεύεις πείθεσθαι των ούτε μετατρέπομ' ουδ'
και αλεγίζω , κλ . » ' Αλλά την Προφητείας του Πολυδάμαντος αληθή έδειξαν
τα μετά ταύτα, ώς δειχθήσεται και αύτη του Ευρυμάχου ώσαύτως. ο δε
Σοφοκλής , και τον Ομηρον πάντων μάλιστα μιμούμενος , τη αυτή Δεξιότητα
χρήται εις το βεβαιούν τους Χρησμούς και του; Οιωνισμούς, και εισάγει
την Ιοκάστην τον δυςτυχή Οιδίπουν παραμυθήσεσθαι θέλουσαν, λέγειν :
« Τοιαύτα Φίμαι μαντικαι διώρισαν" ών έντρέπου συ μηδέν» ών
γάρ αν Θεός Xρείαν έρευνα , ραδίως αυτές εμφαίνει . Και ταύτα πάντα
τας Προφητείας βεβαιούσι μόνον, άς αυτή αποδοκιμάσαι θέλει ότε δε πά
λιν λέγει ειρωκικώς : « Εί δ' ούν τι κάκτρέποντο του πρόσθεν Δόγου ού
τοί ποτ', άναξ, τον γε Λάϊον Φόνον φανεί δικαίως ορθόν, όν γε Λοξίας
διειπο χρήναι Παιδός εξ εμού θανείν και τοι νιν ου κείνος γ' και δύστηνος
ποτε κατέκταν , αλλ' αυτός πάροιθεν ώλετο · Ωστ' ουχί Μαντείας γ' αν
ούτε τηδ' εγώ βλέψαιμ' άν συνεκ' ούτε τηδ ' αν ύστερον. και 'Αληθή απέ
βησαν και ότε ο Οιδίπους λέγων αυτή , Φευ , φεύ τί δήτ' άν, ώ Γύναι ,
σκοπούτο τις την Πυθομάντιν Εστίαν, ή τους άνω κλάζοντας όρνις, ών
Υφηγητων εγώ κτανείν έμελλον Πατέρα τον εμόν; ό δε θανών κεύθει κάτω
δή Γης: εγώ δ' άδ' ενθάδε άψαυστος Εγχους, είτε με το μω Πόθω κατέ.
φθι6'· ούτω δ' αν θανών είη εξ εμού. » Λέγει ταύτα , ότε πάντα, όσα
διηγούνται αυτό δεικνύουσιν εκτελεσθέντα τα αυτό προφήτευθέντα. Εξ
ών συνάγεται, δυνάμεθα ειπείν , ότι όσα οι Ποιηται ούτοι περί των Xρισμών
και των Οιωνισμών εισάγουσι λεγόμενα , εισί Διδασκαλία αρίστη προς τους
'Ανθρώπους, του σέβεσθαι πάντα τα εκ Θεού προερχόμενα, και μάλιστα
ότι εισίν ακατάληπτα και τους οφθαλμοίς αυτών όλως εναντία φαινόμενα .
Καθεκάστην γαρ βλέπομεν, ότι οι ασεβείς περί τα Θεία , και την Θρησκείαν
αναιρείν θέλοντες , έτι μάλλον βεβαιούσι και εμπεδoύσιν αυτήν .
(νζ) Δώρον τι πεμφθήναι ει ς τον οίκον. ' Aδοξίαν κα
τασκευάσαι και Αισχύνην περιάψαι τη Προφητεία του Αλιβέρσου εθέλει
ταύτα λέγων και Ευρύμαχος, ύποπτον αυτόν ποιών ότι έδωροδοκήθη παρά του
Τηλεμάχου , και δια Φιλοκέρδειαν μόνον είπε ταύτα. Της Διαβολής δ' αυτού
ταύτης την Αιτίαν λαμβάνει εκ του, ότι πολλάκις ήσαν πολλοί των Προ
φητών, ών της Γλώσσαν εκίνουν τα Δώρα· όθεν και ο Βασιλεύς του Μωά6
πλείστα Δώρα και ισχνείτο τω Βαλαάμ , τω λαώ του Ισραήλ καταράσασθαι
πείσαι θέλων αυτόν. ' Αλλ' οι αληθείς Προφήται λέγουσι, τους Δώροις
αυτούς διαφθερείν πειρωμένοις Βασιλεύσιν ίνα λέγωσιν αυτοίς αρεστά, όπερ
είπεν ο Δανιήλ το Ναβουχοδονότος. « Τα Δόματά σου σοί έστω , και την
Δωρεάν της Οικίας σου ετέρω δός : εγώ δε την Γραφήν αναγνώσομαι, και
την Σύγκρισιν αυτοίς γνωρίσω σοι. » (Δανλ. Υ. 17 '.
»
( νη ) Έλθείν εις οίκον του Πατρός κελεύσαι την

Μητέρα. ' Εν τη Α .“Ρόδ . είρητοι διεξοδικώτερον τα περί ταύτης της
'Αποπομπής διό κλέγομεν ενταύθα μόνον, ότι ο Ευρύμαχος, την εν τοις λό
γους του Τηλεμάχου « Κακόν μοι μέγα έσται πολλά τώ Ι . 1
καρία αποτίσαι έγκρυπτομένην εύστοχον έννοιαν νοήσας, άτο .

κρίνεται αυτή, τηνΥ Μητέρα κελεύσαι$ ελθείν εις τον
οίκον του Πατρός· οί δέ Γονείς αυτής κλ. ώς ε: έλεγεν.
Γνώμη ημών ούκ έστι το αποδούναι σε τώ Ικαρία πάσαν την Προίκα
της Θυγατρός αυτού Τήρησον σύ αυτήν , ο δ''Ανήρ, δν αυτή εκλέξεται
εαυτής "Ανδρα,έξει συν αυτή και τα Δώρα, όσα ο Πατήρ δώσει αυτή και
τούτο αρκεί ημίν.
( 6 ) Και επαχθούς περ. Δέγει δε επαχθή την Μνηστείαν άτι
μη λαμβάνουσαν Τέλος» τέσσαρα γάρ ήδη παρήλθον έτη , αφ' ού μάτην
μνηστεύονται την Πηνελόπην · ο δε Υπομνηματιστής έπ.φέρει: « ' Αργαλέην
» δέ τήν της Πηνελόπης Μνηστίν λέγει, ή ώς μέχρι νύν δυςκατέργαστον
• ή κατά τινα Φήμην και αυτό και Μαντείαν άκουσίαν Νόμο της πολυ
φήμου Αγοράς: Τω όντι γαρ αργαλεωτάτη απέβη τοϊς Μνηστήρσιν, ούτε
• ανύσσασιν ουδέν, και προαπολίσασι και το Ζήν. »
(5) Παυσεται 'Αταξία. Το εν τω Κειμένω, ουδέποτ' ίσα
έσσσεται»· εις το προηγούμενων «Xρή ματα» αναφέρων την έννοιανό
Σχολιαστής, αεί ελαττωθήσονται εξηγείται αλλ' ορθοτίρα , νομί
ζομεν, δόξει η Παράφρασης αυτού «οϋποτε παύσεται αυτή η ήδη
'Αταξια». Λέγων γάρ ο Ευρύμαχος , ουδέποτ' ίσα ίσσεται,
την εν τω οίκω Οδυσσέως κυριεύουσαν' Αταξίαν εννοεί επειδή η Ευταξία
τηρείται δια της Ισότητος, έκαστον τω αυτώ 'Ανήκον έχειν ποιούσης.
(ξα) 'Αναβολήν αυτή ήμίν ποιείται. Εν τω Κειμένω δε,
• όφρα διατρίβησιν 'Αχαιούς δν Γάμον. » Tού διατρίβειν η κυρία
)
Στμασία, τορπισθαι, ευφραίνεσθαί έστι παρ' ομήρω όμως

το χρονοτριβεί », αναβάλλειν σημαίνει, και συντάττει αυτό
.
διττή Αιτιατική , τού Προσώπου και του Πράγματος , αντί Δοτική , την
Ενέργειας όλως μεταβατικήν εις το αυτής μέτοχος Πρόσωπον μόνον εννοών,
λίγει ο Ησύχιος.
(56) Φίλος ών και άριστος απάντων. Δι' Ευγνωμοσύνης
ισήγαγεν ο Ποιητής εις την Ποίησιν αυτού το όνομα του Μέντορος, φίλου
αυτού όντος . Επανελθόντα γάρ τον Ποιητήν εκ της Ιβηρίας εις Ιθάκης
εν δεινή Οφθαλμία, και από της περαιτέρω Ναυτιλίας κωλυόμενον, υπεδέ.
ξατο εις τον εαυτού Οίκον ο Μέντωρ, και εθεράπευεν αυτόν, πάσαν Επιμέ
λειαν ποιούμενος αυτού.
( γ ) Πάσαν επέτρεψε
E
και αυτώ, κλ. Επίτρεψε μεν αυτήν τω
Μέντορι, είς Τροίαν αποπλεύσας ο οδυσσεύς, ίνα πείθηται όμως ταϊς Εν
τολαϊς του Λαέρτου· δι' ου διδάσκει ο ποιητής της Αγάπης και το Σέβας,
όπερ πάντοτε οφείλουσι τοις Γονεύσι τα τέκνα.
( δ ) Ουδείς Σ και η πτούχος Βασιλεύς, κλ. Δεινότητος πλήρης ,
και 'Ανδρός τον Βασιλία αυτού αγαπώντος άξος ο λόγος του Μέντορος
ούτος: μη αγαπόντων γάρ και μη σεβομένων των Υπηκόων τον αγαθόν και
δίκαιον Βασιλέα , μάλλον του κακού και αδίκου, τις Βασιλεύς θελήσοι είναι
ευμενής και δίκαιος προς αυτούς και οι κακοί γάρ και ούτιδανοί Υπήκοοι εισιν
ανάξιοι ευμενούς Βασιλέως ' αλλά ταύτα λέγεται του Ανθρώπου μόνον θεω
ρουμένου εν τω Βασιλεϊ τε και τοις Υπηκόοις· καί γάρ ουδεν ισχύει απο .
λύειν ούτε τον Βασιλέα της προς τον λαόν αυτού οφειλομένης Δικαιοσύνης ,
ούτε τους Υπηκόους της προς τον αγαθόν Βασιλέα αυτών Σεβάσεως, 'Αγά
πης και πίστεως.
(ξε) Ευηνορίδης είπ' αυτώ Λεώκριτος. Ούτος, είς των
Προύχόντων Ιθακών και των Μνηστήρων άμα ών, λέγει ταύτα υπέρ του
υπό του Μέντορος ψεχθέντος Λαού απολογήσασθαι θέλων" πάσα δε των Λό
γων αυτού η Δύνα μας περιστρέφεται εις τό, ότι οι αεί Συνδειπνούντες και
Συνευωχούμενοι, δύνανται έναντιούσθαι και πλείοσιν, αυτοίς επιβάλλουσιν·
εκτός γαρ ότι ο Οίνος επαύξει τάς Δυνάμεις αυτών, μάχονται και εν Τόπω
συμφόρων και την Νίκην αυτοίς ασφαλίζοντι. Μωρά μεν η κρίσις αυτού, και
οι Λόγοι δειλού και ανάνδρου, αλλ' και Σκοπό : αυτού έστι τον Λαόν μάλλον
φοβίσαι και κατέχειν αυτόν μηδεν αποτολμώντα.
(ές) Αλλ' άγε νύν λυθήτω η Εκκλησία. Πλείσται αι Επί
νοιαι του Ομήρου, της Αλαζονίαν και την Αυθα δειαν των Μνηστήρων εικο
νίζουσαι ο μεν Τηλέμαχος συνεκάλεσεν εις Εκκλησίαν τον Λαόν· ο δε
Λεώκριτος, ούτε την Εξουσίαν ούτε Δίκαιον έχων , λύει αυτήν. Δυναστίας
και Ανομίας επιπολαζούσης , δύνατοι μεν η Δικαιοσύνη Εκκλησίας συγκα
λεϊν , αλλ' ή Αδικία λύει αυτάς ταχέως:
(ζ) Ας εύχετ’ Αγγελίας. Ταύτα λέγει ο Λεώκριτος μη αμφι
βάλλων ότι οι Μνηστήρες έναντιωθήσονται, προς και διεγερείν αυτούς θέλει
ο Μέντωρ .
(ξη) ούτ' ή του Πατρός Συνεσις και’ Ευτoλμ ία. ίδιον
των λόγων της Αθηνάς τούτων το ενθαρρύνει τον νέον Τηλέμαχον και το
Πατρί εφάμιλλον ποιήσαι αυτόν, των Δυσχερειών ολιγωρούντα, όσας η Τύ
χη, τα περιστατικά, ή οι Εχθροί ήδύναντο παρασκευάσαι αυτώ.
(ξε) 'Αλλ'οίος ήν σου ο Πατή ρ. κλ. Ηλίκος Επαινος του ο .
δυσσέως' ουδεν ισχύει κωλύειν αυτόν η Γη, ή Θάλασσα , Ανεμοι, Θύελλαι,
κλύδωνες και οι Θεοί αυτοί εναντιούνται και Πόλεμον ποιούνται αυτά
όμως κατά πάντων θριαμβεύει· ο δε Τηλέμαχος έντραιτήσεται αποδειλιά .
σων των ολίγων Κωλυμάτων και Πραγμάτων , &και παρέχουσιν αυτώ ο Μνη
στήρες και τούτο Αισχύνην όντως περιάψοιεν αυτώ και φανείται είτε ότι ουκ
έστιν Υιός του Οδυσσέως , είτε εξέστη της Αρετής του Πατρός.
(ο) Επιχειρείν εβούλιτο, αλλ ' άμα και ό,τι έλεγε:
Μέγας και ούτος ο Επαινος του Οδυσσέως: τους Θεούς γάρ σχεδόν εξο .
μοιοί αυτόν, και χρησιμεύει άμα τα μέγιστα τους Βασιλεύσι και Ηγεμόσιν
Ουκ έστιν Ουδέν αυτούς κωλύειν ισχύον, του ποιείν πάν Ορθόν και Δίκαιον ,
όπερ προθυμούνται , και προς και ορμώνται , μάλιστα δε και όπερ ποιήσεις
έφθασαν ειπόντες και γάρ το επιχειρίσαι Δικαίω τινί, ή ειπείν αυτώ
επιχειρήσεων, είτα δε αποδειλιάσαι των Δυσχέρειών, ανάξιόν εστιν 'Ανδρος
ευγενούς και γενναιόφρονος. Τούτο ανακαλέσει βεβαίως εις την Μνήμην
του φιλολόγου 'Αναγνώστου τον θαυμαστών Επαινον του Πτολεμαίου παρα
Καλλιμάχω εν τω Τέλει του προς Δία Επαίνου, λέγοντας:
ce
Χαίρε μέγα, Κρονίδη πανυπέρτατε, δώτος εάων, δωτορ Απομονίης:
τεα δ' Εργματα τις κεν αείδοι ; ου γένετο, ουκ έσται· τίς κεν Διός Ερ
γματ’αείσει ; Χαίρε Πάτερ, χαίρ' αύθ.: διδου δ' 'Αρετήν τ ' "Αφενός τε:
ούτ' 'Αρετής άτερ όλβος επίσταται "Ανδρας αέξειν, ού :' 'Αρετή Αφένoιο:
δίδου δ' 'Αρετήν τε και όλβον : » δι' ου αποφαίνει τον Πτολεμαίον πάνυ
διαφέροντα των πλείοσιν έτεσι χρωμένων Βασιλέως επί το σμικρότατα
εκτελείν ή και άλως ατέλιστα εαν αυτά .
( α ) Πάνυ ολίγοι γάρ Υιοί πατρώζουσι, κλ . Διά τούτου
προλαμβάνει η Θεά την εύλογον 'Αντιλογίαν, ότι δυνατόν μέν είναι τινά
έναρέτου Πατρός Τέκνον, και όμως μή πατρώζειν» και γαρ ου σπανίως
βλέπομεν Τέκνα ουδόλως τας 'Αρετάς των Πατέρων έχοντα, και ουδείς
αντιλέξοιε τούτω , πολλών Παραδειγμάτων το 'Αληθές αυτού βεβαιούντων.
η Παλλάς όμως υποδείκνυσιν, ότι ουχ ούτως έχει και το προς τον Τηλέ .
μαχον, εν πολλοίς τω οδυσσει πατρώζοντα , και όθεν και αυτός εκτελέσει
πάντα , όσα προείρηται . Τοιούτον δε και το προς τον Διομήδην της Θιάς
εν λδ . Ε. λεγούσης: « ή ολίγον οι Παϊδα έoικότα γείνατο Τυδεύς. » ο
δε Éκτωρ ευχόμενος περί του Υιού 'Αστυάνακτος , Ιλδ. Ζ. λέγει: “ Ζεύ;
άλλοι τε Θεοί! δότε δή και τον δι γενέσθαι Παιδ' εμόν, ως και εγώ περ,
αριπρεπέα Τρώεσιν, ώδε Βίην τ' αγαθόν, και Ιλίου ίρι ανάσσειν, και ποτέ
τις είπησι: Πατρός δ ' όγε πολλών αμείνων » κλ .
( β) Κρείττονες δε ολίγοι. οίον· ο Ηρακλής, ο Αχιλλεύς , ο Έκτωρ
και ο Κοτρεύς ως προς τους Πατέρας αυτών Αμφιτρύωνα, Παχέα, Πρίαμον
και Περιφήτην εν Ιλδ. ο. « Tύ γένετ ' εκ Πατρός πολύ χείρονος Υιός
αμείνων. »
( oγ) Εγώ δέ σοι εθελοντές Εταίρους, κλ. όθεν πιστούς αυ .
τω και αυτον αγαπώντας .
(οδ ) Προσήλθ' αυτώ γελών δέ, κλ. Σκωπτικός ο Γέλως του
Aντινόου ούτος .
(σε ) Περί Εργου δυσμενούς άλλου τινός φροντίζειν.. κλ.
Προς τους λόγους και την μελετωμένην Οδοιπορείαν αυτού σκώπτοντες

λέγουσι ταύτα οι αλαζόνες Μνηστήρες.
(ος) Και Νύν, ώς πρίν . Την Κουφόνοιαν του Αντινόου και το
ασελγές Συμπόσιον αυτών εικονίζουσι ταύτα. Προϋποθέτων γάρ ότι ο Τη
λέμαχος άσμενος συνεδείχνει αυτούς πρότερον, νύν δε τον σώφρονα υπο
κρίνεσθαι θέλει, λέγει ταύτα ο Αντίνοος.
(οζ) Πλοίόν τε δώσουσι σοι κλ . Ειρωνικά και ταύτα του Αντι
νόου· αλλ ' ή Σύνεσις εκτελεί πάντα, όσα προαιρείται.
( on ) Πρισταίς κ' Υπερφροαι συνεινα :. Η Γνώμη του
Τηλεμαχου εγενετο αμετάθετος: η πικρά Ειρωνεία του Αντινόου παροργί
σασα αυτόν επιμένειν εποίησεν εις τον Τρόπον και την αληθή Διάθεσιν, ήν
προσωπειώσατο μετά την Εμφάνισιν της Θεάς.
(16)Άμ' αι εν εμοί αυξάνουσι Δυνάμεις. Την έννοιας του
εν τω Κειμένω « και δή μοι α εξεται θυμός » άλλως άλλοι έξη
γούντες διαφέρονται αλλήλοις· οι μεν γαρ θέλουσιν ότι διά του, θυμός,
εννοεί ο Ποιητής την Καρδίαν, της το Κακόν αποτρέπουσαν Δύναμιν της
Ψυχής» οι δε την Ψυχήν , μεγίστην τινά 'Αλήθειαν δι' αυτής υποδεικνύων .
« αυξανομένω γάρ τώ Σώματι συναυξάνονται και της λογικής Ψυχής αι
Δυνάμεις και κατά Γαληνόν, και Ηρόδοτον: « αυξανομένω γάρ τώ Σώματι,
G
συναυξάνονται και αι Φρένες τινές επί οργής ήγουν έμαθον θυμούσθαι και
μη δια τέλους αοργήτους είναι αυξηθέντος του εν Δυνάμει εις το κατ’ Ε .
νέργειαν. »
( π) Και πυνθανόμενος Ανδρών άλλων, κλ.Την Φύσιν μόνην
ουχ ικανήν καθ' εαυτήν, αλλά και της Συνεργείας της Αγωγής εις Φωτι
σμών του ανθρωπίνου Νους χρήζουσαν ενόμιζεν ούν ο Ποιητής. Κατ ' Ευ .
στάθιον δε εν ταύτη τη Φράσει του Κειμένου « και άλλων Μύθος
α και ούων πυνθάνομαι . » Μετάθεσις των Λέξεων εστίν, αντί πυν .
θανόμενος τον άλλων Μύθον ακούω και γαρ άλλων τας
Διδασκαλίας ακούοντες και πυνθανόμενοι αυτών διδασκόμεθα και εννοείς
δυνάμεθα , Ταύτα δε του Τηλεμάχου αναφέρονται εις την μετά του Μέν.
του εν τη Α . Pψδ. Συνδιάλεξιν αυτού. Εκτοτε γάρ άρχεται νέα της Ζωής
αυτού Εποχής και ο Ποιητής υποδείκνυσι θαυμασίως την Ανάπτυξιν των
εαυτού Δυνάμεων, διά της παρουσίας της Θεά ; εαυτό συνειδότα τον Τηλέ
μαχον και γαρ ουκ ολίγα σπουδαία και δυνατα Αξιώματα δηλούται εν
αυτώ έκτοτε και οι Μνηστήρες ραδίως συμπεράναι είχον άν, ότι θεία τις
Δύναμις άρχεται διοικείν τα εαυτών και τα περί αυτούς , ει μη παρεφέ.
ροντο ούτω πολύ υπό της αλαζόνος βρεως και Aκολασίας αυτών.
(πα) Ως Επιβά της γαρ Νηος πλευσούμαιτης τυχ,ούσης:
Εν τω Κειμένω δι «είμι • ... έμπορος. » Το έμπορος σημαίνει παρ'

D
ομήρω τον αλλοτρίας Νεώς επιβαίνοντας τον παρά τους στερονΕπιβά.

την, ώς Εμπόρου παρ' αυτοίς λεγομένου του Μεταβολίως και Πραγμα
τευτού· και μάλιστα του δια Θαλάσσης περώντος· οι δε Αττικοί Επιβάτας
τους εν ταις Τριήρεσι Μαχητές, τους δε Κωπηλάτας, Επικώπους λέγουσι .
καθ' & φησίν ο Σχολιαστής.
(πβ) δούναι υμών θελόντων, κλ . Εν τω Κειμένω : « ου γάρ
Νηός Επήβολος ουδ ' Βρετάων γίγνομαι και δηλαδή μή επιτυγχάνων του
Σκοπου μου, Ναύν και Κωπηλάτας παρ' υμών λαβείν » το γάρ Επήβολος ,
το επιτυχής σημαίνει, καθ' ήν Σημασίαν έχρήσαντο ταύτη τη Λίξει
οι αρχαιότατοι και άριστοι των μεθ' όμηρον Συγγραφέων, Σοφοκλής , Ξε.
νοφών, Υπερίδης και "Αρχιππος » οι δε μετ'αυτούς όλως παραμέλησαν αυτής:
το δε Επήβολος , σημαίνει τον επιτυχή και έγκρατή, από της Βουλής και
» του βάλλειν, και σημαίνει το τυγχάνειν τού Σκοπού » κατά τον Σχολιαστής.
( γ) Την Χειρ' αυτού ταύτα ειπών απέσπασι, κλ. Μετ'
Εμβριθείας δηλονότι ταύτα ειπών, ως προς τα ανωτέρω « Ουχίκανόν
υμίν το πρίν ασώτους φθείρασίμου Κτήμ αα τα πλείστα
και καλά και απέσπασε την Χειρ ' αυτού από της Χειρός του Αντινόου
επειδή οι Μνηστήρες του κατέλιπον αυτώ εκ πάντων των εαυτού Κτημάτων
ούτε το δύνασθαι επ ' ιδίας εαυτού Νεώς πλεύσαι.
(πδ) Εαυτώ εκδικη τας κομίσας. Δι' όλων τούτων των
Πόρων και Μηχανημάτων , άπερ επινοεί ο Ποιητής υποδείξαι θέλει, ότι
ουκ ηπόρει Αναπτύξεως Πόρων εις το δούναι Τέλος τω Μυθολογήματι αυ
του αλλά τους μεν αυτών αποβάλλει ως αχρήστους, τους δε ως ιστορικών
μη έχοντας Βεβαίωσιν, ους και η Ιστορία της Πύλου και της Σπάρτης
ψευδείς αποδείξαι εδύνατο: όπερ και εκλέγει ως δυςχερέστερον άμα δε
και ευγενέστερον και τη Ιστορία συνάδον.
(πε) Ελθείν 'Εφύρας Γήν και θέλει. Εν τη Α. Ρώδ, είρηται, ότι
αύτη ή 'Εφύρη ή και Κίχυρος μετωνομάσθη , έστιν ή της Θεσπρωτίας,
Μέρος της Ηπείρου ούσης , και από των Κεραυνίων ορίων άχρι του 'Αμ
βρακικού Κόλπου εκτεινομένης . Ονομάζει δε ο Ποιητής αυτήν πίειραν
Αρουρα και άτε παχύγειαν και πάνυ εύκαρπον ούσαν· διό και ο Στράβων
(Βιβλ . 7. ) Χώραν ευδαίμονα αυτήν καλεί.
(πς) Τότε αυξήσει δε ημίν τον κόπον έτι μάλλον, κλ .
Πικροτάτη Ειρωνεία των Μνηστήρων και αύτη , υποδεικνύουσα , ότι πάσα
ή Φροντίς και Σπουδή του Τηλεμάχου τον κόπον μόνον αυτοϊς αυξήσοι του
μοιρήσασθαι αλλήλοις τα Κτήματα αυτού . Εν τω Κειμένω δε σημειω-•
τέον, ότι οι μεν αυτώ , έλεγον «ή μάλα Τηλέμαχος Φόνον ημίν μεριμερίζει »
ούτοι δ' αυ και ούτω κεν μάλλον οφέλλειες Πόνον ημίν και διά του, Πόνον
το των πρότερον φόνον αινιττόμενοι, ένα διαστρέψωσι τον Οιωνισμόν .
( πζ) Πάντα τα Κτήματα αυτού μοιρήσασθαι αλ .
λήλοις. Έκ τούτων δηλούται, καθ' ά φησίν Ευστάθιος, ότι τα Κτήματα
του Τηλεμάχου ήσαν πολλά έτι, λέγων « και άλλως δέ , ο Πόνος ούτος, τον
πολύν Βίοτον έμφαίνει του Οδυσσέως, δν δάσασθαι, δύτεργον αν τους έρι
στικούς γένοιτο , και ως αυτοί φασι , Πόνος ηυξημένος. » Αμα δε υποδείκνυσιν
ο Ποιητής , ότι οι Μνηστήρες ενόμιζον δυνατόν αυτοίς το απαλλαγήναι του
Βασιλόπαιδος, αλλήλοις αυτά μοιρησάμενοι, όπως έχωσι Παραμυθίαν τινά
τουλάχιστον οι της Εκλογής της Πηνελόπης άμοιρήσοντες
(πη) Ευρύχωρον Τα μείον ανήλθε του Πατρός αυτού.
Την Οικονομίαν των ηρωϊκών Αγώνων εκείνων εικονίζει ο Ποιητής ενταύθα.
Εν τοις 'Ανακτόροις είχαν οι Βασιλείς Ταμεία ευρύχωρα, ένθα έθησαύ
Ριζον Χρυσόν, Αργυρον, Χαλκόν , Σίδηρον και παντοία των προς το Ζην Επε
τηδείων. Το τοιούτον δέ Ταμείον συμπεραίνεται ότι έκειτο , Βαθμίδας
τινάς βαθύτερον του Εδάφους των Ανακτόρων, ουκ ήν όμως ως οι παρ'
ημϊν Οινώνες. Εκ δε της λέξεως, Πατρός, συνάγεται , ότι αυτός μόνος
κατήρχετο εις αυτό, και η Είσοδος ήν παντί άλλο απαγορευμένη, άτε πολύ
λών βαρυτίμων Πραγμάτων εν αυτώ τεθησαυρισμένων όντων.
( πθ) Και έλαιον ευώδες. Προς το κοινό Έλαίω έχρώντο οι τότε
Βασιλείς και Ηγεμόνες τω Ιρίνα (Σαμψιχίνω) τε και τη Μυρτίνω εις 'Α
λειφήν.
(α) Άγε Θηλάστρα μοι. Η Ευρύκλεια ουκ ήν θηλάστρα του
Τηλεμάχου: αδύνατον γάρ τούτο , άτε τον οδεσσέα θηλάσασα, ως ενήτη Τ.
Pψδ. βεβαιούται, ένθα λέγει προς αυτήν και οδυσσεύς « Συ δε μ' 7 τρε
φες τω σω επί Μαστώ » καλεί δ' ούτω ο Τηλέμαχος αυτήν ,
διότι το, Μαία ήν παρά τους τότε Ελλησι τιμητική Προσφώνησις (καθ'
Ησύχιον), πρός Πρεσβύτιν, την οποία οι Νεώτεροι έχρώντο συνήθως προς
γραίας Θεραπείνας .
( α ) ο διογενής κακόμοιρος. Και εν τοις ελαχίστοις πράγμασι
δείκνυσιν ο Τηλέμαχος την υιϊκής Φιλοστοργίας και το προς τον Πατέρα
Σέβας. Ουκ εθέλει γάρ έχειν τον ήδιστον Οίνον , αλλά το φυλάττεσθαι αυ .
τον υπέρ του Πατρός, καίπερ της Νοστήσεως αυτού πάνυ αμφιβόλου ούσης.
(46) Εν Δέρμασι καλώς συνερραμμένοις. Αντί Σάκκων ,
Ασκοίς έχρώντο οι Πάλαι, ου μόνον εις Ρευστών, Αλλά και εις' Αλεύρου Από
θεσιν.
(gr) Συ δ' όμoσόν μοι ήδη, κλ. Αναμφιβόλως ζητηθήσεται εν

ταύθα , πώς αν είη δυνατόν η πιθανόν το μείναι άγνωστος τη φιλοστοργω
7
10 *
Μητρί ένδικα ή δώδεκα Ημέρας ο Απόπλους του φιλτάτου Υιού και άλλα
τούτο το εν άλλαις Περιστάσεσι αδύνατον και απίθανον, Δυνατόν ήν τότε
και Πιθανόν,διά τάς 'Αταξίας των Μνηστήρων και γαρ η Πηνελόπη έκλείε .
το μετά των περί αυτήν αμφιπόλων Γυναικών εν τω Οικήματι αυτής,
σπανίως μόνον απ' αυτού εξερχομένη· όθεν δυνατόν το αγνοείν αυτήν και
δώδεκα ή και πλείους Ημέρας τον 'Απόπλους του Τελεμάχου. της ένδεκάτης
ή δωδεκάτης δέ Ημέρας και 'Αριθμός ου κείται ενταύθα τακτος και ακριβής,
αλλ' ώς ει έκειτο , μετά τινας και πλείους Ημέρας. Ούτω γαρ
και Ιλδ. Ρόδ. Α.
>
Δωδεκάτη δίτοι αύθις ελεύσεται ολυμπόν δε τη Δικίτη δ ' 'Αγορών
δι καλέσσατο Λαον 'Αχιλλεύς. » και εν τη Φ.
0
Ενδεκα δ' Ηματα Θυμόν ετέρποντο οίσι Φίλοισιν ελθών εκ Λύμνοιο.
Δυοδικάτη δέ μιν αύθις κλ , και εν τη Ω.
« ' Αλλ ' ότι δη ο εκ τoίo δυοδεκάτη γένετ’ Hώς κλ . Τη Δεκάτη δέ κε
θάπτουμεν δαίνυτό τε λαός . Ενδεκάτη δεκε Τύμβον επ' αυτώ ποιήσαιμεν .
Τη δε Δωδεκάτη πολεμίζομεν , είπερ 'Ανάγκη.
(qδ) Πλήν ει με ιδείν ποθήσασα. Δυνατόν γάρ ήν ακούσαι τον
Απόπλουν παρά τινος των εξερχομένων και εισερχομένων και τις Μνη .
στήρσι προσομιλουσών Θεραπαινών.
( α ) Τον μί γαν όρκον των Θεών. Την 'Ακρίβειαν σημειωτέον
ή χρήται εν ταις Λέξεσιν ο Ποιητής: λέγει γαρ εν τω Κειμένω « Γρης
Υ
δε Θεών μέγαν όρκον από μ ν υ. Οι πάλαι των αρίστων Συγ
γραφέων διέκρινον το επομνύναι του απομνύναι εκείνο μεν
καταφατικώς» δηλονότι ομνύναι ποιήσαι τι, τούτω δε αποφατικώς,
ομνύναι μη ποιήσαι τι και το αποφατικώς συντάττουσι το μά
τόν, ή ού μα τόν· το δε καταφατικώς, το νή το ν, ή ναί μά
9
τόν· διό λέγει ο Ποιητής, Γρηύς απόμ νυ, διότι ομνύει μή είπείο
τη Μητρί του Υιού τον 'Απόπλουν.
(ης ) και εντολή ποιήσασα τον όρκον. Τουτέστι διαρρήδην
και ακριβώς τελέσασα του όρκου την Υπόθεσιν. Έθος γαρ ήν το εκφράζειν
ο ομνύων σαφώς και εν 'Ακριβεία τα του όρκου εις 'Αποφυγήν, πασηςδή
ποτε 'Αμφιβολίας.
( η ) και ο Τηλέμαχος ελθών ωμίλει τοις Μνηστήρσι.
ένα οι μέν Μνηστήρες μη συλλάβωσιν Yποψίαν τινά, αλλ' αφρόντιδες διατε
Aώσιν ευωχούμενοι» τη Μητρί δε μή πα ρα Καιρόν Μέριμναν ποιήση τω
δε Μέντορι, ού την Μορφήν έλαβεν και άγνωστος μείναι εθέλουσα 'Αθηνά,
μη απαντήση εν τη πόλει, ένθα απήλθεν η Θεά εθελοντές Εταίρους συλλές
ξασθαι εκ των Ιθακών, ώς εν τω Στίχο 460 είδομεν.
( ) Του Τηλεμάχου τήν Μορφήν λαβούσα. Τα όντι
ποιητική και η ιδέα αύτη και δε λόγος αυτής ούτως έχει . Αυθείσης της
Εκκλησίας , διελογίζοντο οι Ιθακοί τους λόγους του Τηλεμάχου, ορθούς και
δικαίους κρίνοντες αυτούς. Πια δε ποιητικώς εξεικονίση το Πράγμα δόμηρος
λέγει, ότι η Αθηνά την Μορφήν του Τηλεμάχου λαβούσα έκέλευεν εκάστω
ώ απήντα, εις την Ναύν ελθείν. Ούτω μεταβάλλειν οίδεν ή Ποιητική εις
Θαύματα τα φυσικώτατα και απλούστατα Πράγματα
( φθ ) Παρά τού Φρονιάδου υιού Νο ή μονος. Και διά
των εν τη Ποιήσει αυτού εισαγομένων Ανθρώπων ονομάτων μάλιστα δι
δάσκει ο Ποιητής . Ιδού είς των Ιθακών , ος διά τήν προς τον Βασιλέα
αυτού 'Αγάπης και Πίστιν, Ναύν προθύμως παρέχει τη Βασιλόπαιδι την
Οργήν των Μνηστήρων μή φοβούμενος. ο δε Ποιητής, έπαινέσαι θέλων
την Πράξιν ταύτην, ονομάζει τον Υπήκοον του Οδυσσέως αυτόν Νοήμονα,
τουτέστι συνετόν, και τον του Φρονίου , και εστί του σώφρονος.
Μέγιστον γάρ Τεκμήριον τω Βασιλεί η Σύνε τις και η Σωφροσύνη πιστού
Υπηκόου.
(2) Καί τής Νυκτός το Σκοτει. κλ. Ούτος ο Στίχος υποδεί
κνυσι γινώσκοντα τον Ποιητήν, ότι η Νύξ, της Γης Σκιά μόνον εστί, τον
υπ' αυτή την Περιφοράν αυτού ποιoύντα Ηλιον κρύπτουσα.
( ρα) Νηί δε τη ευπλόω πάν Αναγκαίον ή Θεα θείσα.
Εν τω Κειμένω δε Πάντα δ' εν αυτή όπλ'ετίθει. » όπλα δε
α
καλεί ο Ποιητής τον Ιστον, τάς Κώπας και τα Ιστία : περί πολεμικών
γάρ όπλων ουκ έστιν ο Λόγος ενταύθα· όθεν φησί κατωτέρω : « Ιστον δ'
.
ελάτινον κοίλης έντοσθε Μεσόδμης στήσαν αείραντις, κατά δέ Προτόνοισιν

έδησαν » έλκον δ' Ιστία λευκά εύστρεπτοισι Βρεύσιν.
( β ) και ÝΥπνω βάρυνε γλυκει τα βλέφαρα Μνηστή
ρων. Την Ταμίαν αναμφιβόλως υπεννοεί ενταύθα ο Ποιητής, ήτις ίνα
συνεργήση ωφελίμως τα τού Σκοπού του Κυρίου αυτής, παρέσχε την Εσπέ .
ραν εκείνην τούς Μνηστήρσιν οίνον εν Αφθονία. Αλλως γάρ Aπρεπές το
αποδούναι ταύτα τη 'Αθηνά, και είπείν ότι η Θεά ( ήτοι η Φρόνησις) ε.
ποίησε τους Μνηστήρας πλέον του συνήθους πιείν εν ταύτη τη Εσπέρα .
( γ) και απελθείν υπνώσαι εις την πόλιν. Οι μεν μη
Ιθακοί Μνηστήρες απήρχοντο υπνώττειν είς των Φίλων αυτούς τους Οίκους ,
οι δε των 1θακών εις τους ιδίους αυτών, και την Ημέραν συνήρχοντο πά.
λιν πάντες εις τον του Οδυσσέως .
(ρο) Πλήν μιάς. Τούτο έπρεπε γνωστόν γενέσθαι τους Εταρους ,
όπως μή δι' "Αγνοιαν προδώσωσιν εαυτούς τε και τον Τηλέμαχον.
(ρε) Ζέφυρον ούριον αυτοίς έπεμψε, Τουτέστι της 'Αθη
νας κελευσάσης επέμφθη αυτοίς ούριος Ζέφυρος και γάρ οι άνεμοι ουκ
ήσαν υπό τη Εξουσία της Παλλάδος.
(ρς ) Εντός Μεσόδμης της του πλοίου. ο ιστός άρα
εστήνετο εν τω μέσω του πλοίου εν κοίλω τόπω, και συνεδέετο Σχοι :
νίοις από του Καρχησίου εις την Πρώραν και Πρύμναν διατεινομένοις.
ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ ΕΝ ΤΗ Β. ΡΑΨΩΔΙΑ.
ΤΩΝ ΚΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΡΑΜΑΤΩΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΣΙΣ.
Σελίς 9 Στίχος 9 ποιούντες, ανάγνως ποιούμενοι ,

>> . ν
15 της Μνηστήρι τοϊς Μνηστήρσι
12 84 Δόγον Λόγον
15 147 Μνηστηροι -
Μνηστήρσι:
>> - Σ
170 Κόρήαμφιπόλος αμφίπολος δ' η κόρη
>> 19 295 τη Διυλιχίω τω Δουλιχίω
>> 25 459 άειδίως αιδίως
27 514 Μερινών Μεριμνών
32 > 1 Ασαξίας Αταξίας
O
31 Τρικρανία Τρινακρία
>> 34 >> 21 είδομεν είδομεν
24 CÕE ούτε
>> 35 13 ετελεκτο ετελέετο
» 36 > 6 δεδαίατε δεδαίαται
>
37 ))
13 Βα (αι ) Βαβα:
>> > 27 Αινίαν Αινείαν
2) Σ
37 Δυνάμεις Δυνάμεις
>)
41 P
1 δισήματος δισήμαντον
»
42
15 παραιτήσωνταε παραιτήσωνται:
» >)
2 έγκρύττομένην έγκρυπτομένην
>> 13 Πιθανότητα πιθανότητα
48 >> 8 και και και
> »
35 Αμφιπόλος Αμφίπολος
» 49 >)
6 αιδίη aiิ วเท
> 51 > 5 δύναι δύναιτο
53 >
6 επικυθούμενον επικυρούμενον
58
59
19 Προφητείαι Προφητεία.
A
12 laboris labores
»
63
34 16ηρ[ αν 16ηρίαν
>
37 νοσήσοντα νοστήσοντα
>> >> 38 αύτσου αυτού
69 Πεισήνωρ
»
45 Πεισίνωρ
83 »
451 κοινώσεις κοινώσαι
>) 89
5 χρήσθαι χρήσθαι
>> >> 36 πεοί περί
>> 92 28 τιοούτου τοιούτου
>> 99 >)
10 Πρροφήτης Προφήτης
»
23 διαφθερείν διαφθείρειν
104 >
17 ασώτους ασώτως
000
ΕΙΚΟΚΟΦΤΕΤΕΚΤΙΚΟΙ
ΡΑ Ψ ΩΔΙΑ Γ.
ΕΙΣ Πύλον καταχθείς ο Τηλέμαχος άμα τη υπό Μορφή

του Μέντορος αυτώ συμπλευσάση Αθηνά , καταλαμβάνει τον
Νέστορα Ταύρων Θυσίας των Ποσειδώνι επί την Παραλίας
μετά των Πυλίων επιτελούντα . Ο Νέστωρ, και τοι αγνώτα
υποδέχεται αυτόν εν Φιλοφροσύνη και ποιείται Σύνδει
πνον : Είτα αγαγών αυτόν εις την Οικίαν, διηγείται αυτά τα
Συμβάντα τοϊς Ελλησι προ Τρωάδος τε και εν τη εκείθεν
Αναγωγή αυτών. Μαθών δε παρ' αυτού τα των Μνηστήρων
της Πηνελόπης, παραινεί αυτό μη αποδημήσαι επί πολύ ,
αλλ' απελθεϊν όσον τάχιον εις Λακεδαίμονα, προς τον πρό
ολίγου νοστήσαντα Μενέλαον , όπως μάθη Αγγελίαν τινά περί
του Πατρός, και επανελθεϊν οίκαδε . Γνους δε εν τέλει την
μεταμεμορφωμένην Αθηνών , συντελεί αυτή Θυσίαν και απο
πέμπει τον Τηλέμαχον συν τω Πωσιστράτω, υιώ αυτού, εις
Λακεδαίμονα .
ΡΑΨΩΔΙΑ Γ. 11
& αυξανεβ 0 € ΚΑΙΦ 80 Φ 30 »
ΡΑΨΩΔΙΑ Γ'
» Εκ κόλπων του περικαλλούς Ωκεανού ανώρμα, (*)

» Εις τον ορίζοντα λαμπρώς ο ήλιος, το Φώς του
» τούς τε Θεοίς εις Ουρανόν τον στερεών κομίζων,
5 καί τούς θνητούς Κατοικηταίς Γης της τροφοδοτείρας,
» Τηλέμαχος κ' οι συν αυτώ ότε είς τού Νηλέως 5
και την πόλιν την περικλεά κ' εύκτιστον Πύλον ήλθον. (α)
» Οι Πύλιοι έν τή Ακτή τω Ποσειδώνι τότε
» Θυσίαν 'τέλουν ιεράν (β) όλως μελαίνων Ταύρων. (γ)
» Ησαν Συνέδρια δ' εκεί εννέα, (δ) κ' εν εκάστω
»
Άνδρες πεντάκις εκατόν εκάθηντο , και Ταύρους 10
και παρεΐχεν έκαστον αυτών εννέα εις Θυσίαν.
» Πάντα φαγόντες ήδη δε τα Σπλάγχνα των Θυμάτων, (ε)
και το Ποσειδώνι τους Μηρούς έκαιον επί Σχίζαις
» ότε κατήγετο η Ναύς εις Πύλου τον Λιμένα:
» ής τα Ιστία τα λευκά συστείλαντες, Αγκύρας 15
>
ρίψαντες άμα, επ ' Ακτήν απέβησαν οι άλλοι,
5 είτ ’ Οδυσσέως ο Υιός, αυτού προηγουμένης
και της γλαυκοφθάλμου Αθηνάς. Λαλεϊν δε αρξαμένη
» η Θεά πρώτης : Ουδαμώς, Τηλέμαχε, αιδεΐσθαι (G)
: ήδη σε δέον (είπ' αυτώ): επί Σκοπώ γάρ μόνο 20
: περί Πατρός επερωτών , η Γή αυτόν που κρύπτει,
: καί τίς η Μοίρα ήν αυτού ίνα ακούσης , Πόντου
: τα Nώτ' επέπλευσας : διο ευθύ τε και εντόλμως
: προς Νέστορα τον ιππαστην βάδισον , όπως γνώμεν
: τίνα Βουλήν εν εαυτώ φρονών ημϊν βουλεύσεις 25
: το Αληθές είπεϊν ημϊν, αυτού δε δεηθώμεν· (ζ)

: Ψεύδος ημίν δε ουκ έρεί: Συνέσει γάρ εκ πρέπει. (η)
: Αποκρινόμενος δ' αυτά Τηλέμαχος ο εύφρων:
: Πώς δε εγγίσω (είπ ) αυτώ , Μέντορ , και τίνι Τρόπο
: προςαγορεύσ' αυτόν ελθών; (θ) έμπειρος γάρ του Κόσμου, 30
: ούτε ειδήμων δε ειμί των προσηκόντων Δόγων
: Ανδρί τοιούτω, ίν ' αυτό δεόντως όμιλήσω
: η Κοσμιότης δε Ανδρί νέω ουκ' επιτρέπει
Γέροντα ούτως αιδεστον ποιείσθαι Ερωτήσεις.
:
: Άλλα μεν συ από σαυτού , Τηλέμαχε, νοήσεις , 35
: ( Παλλάς επείπεν η θεά), άλλα δε των Θεών τις

: δήτα εμπνεύσει σοι και γάρ νομίζω, Ευδοκήσει
: και Συναινέσει των Θεών, τέχνης και ανετράφης. (1)
» Ταύτα ειπούσα η Παλλάς Αθήνη προηγείτο:
και τοίς ίχνεσ ' είπετο δ' αυτής Τηλέμαχος αυτίκα. 40
η Εις τον Συνόδου Τόπον δε ελθόντες των Πυλίων ,
και τον Νέστορα και τους Υιούς αυτού καθεζομένους,
η περί αυτούς δε τους λοιπούς εύρον, ασχολουμένους
και εις Δείπνου την Παρασκευής και άλλα μέν Κρεάτων
ο οπτώντας, άλλα δ' οβελούς πείροντας επ' οπτήσει.(ια) 45
2 Εκείσ ' ιδόντες τότε δε τους ξένους ερχομένους ,
και εν Υπαντήσει προς αυτους πάντες αθρόοι ήλθον
Δεξιωσάμενοι δ ' αυτούς κέλευσαν καθεσθήναι.
» Πεισίστρατος δε ο υιός Νέστορος, πάντως πρώτος
» προςελθών, άμφω της Χειρός ελάβετο τους Ξένους, 50
» κ' επί Κωδίων μαλακών αυτίκα προβατείων (16)

εφ' Άμα του Αιγιαλού κάθισεν επί Δείπνον ,
και παρά Πατρί το σεβαστώ αυτού και Θρασυμήδει
και τώ αυταδέλφων και αυτούς Μερίδας δούς τωνΣπλάγχνων,ιγ )
.5 και Οίνου Εκπωμα χρυσούν πληρώσας, την Παλλάδα 55
και φιλοφρονούμενος , Διός Κόρην. : Το Ποσειδώνι ,

: Ξένε , νύν εύχου βασιλεϊ (είπεν): αυτώ γαρ μόνο
: Τράπεζα αύτη είς Τιμήν γίγνεται ής ενταύθα
: ελθόντες τύχατε κ' υμείς: (ιδ) όταν δε πρώτος σπείσης
: καί, ώςπερ Νόμιμόν έστι, προσεύξη Ποσειδώνι, 60
: είτα και Φίλω δος τω σώ μελιηδέος Οίνου,
: ένα ποιήσηται καυτός Λοιβήν τώ Ποσειδώνι :
: καυτός νομίζω γάρ Θεοίςεύχεται ουρανίοις· (ιε)
: διότι πάντες των Θεών Xρείαν των αθανάτων,
: έχουσιν Άνθρωπ’ οι θνητοί. Νεώτερον σου δ' όντα, 65
.
• κ' εμοί ομήλικα αυτόν βλέπων, σοι προσσηκόντως

: πρώτω προςφέρων το χρυσούν Ποτήριον παρέχω.
» Ταύτα ειπών δέ, τη Χειρί ενέθηκε Παλλάδος
)
Εκπωμα άμα το χρυσούν, Οίνου μεστον ηδέος:
» H, τη Συνέσει του Ανδρός εχάρη του δικαίου, (ις) 70
και το χρυσούν Εκίσωμα αυτή πρώτη εις Σπείσιν δόντος:
» Λαβούσα δ' εύξατο τρανώς θεώ τω Ποσειδώνι:
: Γαιούχε, Πόσειδον θεέ! κλίνον ημϊν το Ούς σου ,
: κ’ Ευχάς ημών τας εκ Ψυχής πλήρωσον δεομένων.
:
: Νέστορι μεν και τοϊς Υιούς αυτού πάρεσχε Δόξαν. ιζ ) 75

: σύμπασι τοϊς Πυλίοις δε δίδου, της Εκατόμβης
και της πανενδόξου, Αμοιβήν αυτοίς κεχαρισμένην.
: τον δέ Τηλέμαχον καμέ, τελέσαντας το πράγμα ,
: δι' δ έπλεύσαμεν ωδί, δός ευτυχώς νοστήσαι.
2 Ταύτα Παλλάς η Αθηνά εύξατο τότε πάντα 80
» είτα δ' ετέλεσεν αυτή. ( μη) έπειτα Τηλεμάχω
και το δίβαθμόν τε και καλόν Ποτήριον παρέσχε:
και λαβών δε εύξατο καυτός , όσα περ η Αθήνη .
» Tα των Θυμάτων όταν δε Κρέα τά νωτιαία
» όπτησαν, άμ' έκ του Πυρός είλκυσαν, και εις Μοίρας 85
και πάντα μερίσαντες, λαμπρό Δείπνο συνευωχούντο.

» Φαγόντων δε κατά Θυμόν απάντων και πιόντων,
n
και ο σεπτός Νέστωρ ιππαστής ήρξατο πρώτος λέγειν:

: Επεί Τραπέζη παρ ' ημίν ξενίσθησαν οι Ξένοι,
90
: ουκ απρεπές, τίνες εισίν αυτούς νύν ερωτήσαι.
: Είπατε, Ξένοι, ούν ημίν, τίνες εστές και πόθεν
: πλεύσαντες ήλθατ' ενταυθί ; Πράξις τις αναγκαία
: ενταύθα ήγαγεν υμάς ; είτε τα τής Θαλάσσης
: πλέετε Υδατα κ ' υμείς πλανώμενοι εικαίως,
: ως οι Λησταί ; ( ιθ) οί της Ζωής αυτών ολιγωρούντες 95
: πλανώνται, ίν' αλλοδαπά Εθνη κακοποιώσι.
» Θαρσήσας ούν και συνετός Τηλέμαχος, ( Αθήνης
και Θάρρος αυτώ εν τη Ψυχή και Τόλμην έμπνευσάσης,
ο ίνα αυτόν περί Πατρός αυτού της Απουσίας
» επερωτήσας μάθη τί, και ένα παρ’ Ανθρώπους 100
και περί Πατρός του μεριμνών, κτήσηται Ευδοξίαν).
: Ελλήνων κλέος αγλαόν, Νέστος Νηληϊάδη !
: επειδή είπεν) έρωτάς τίνες εσμέν και πόθεν;
: εγώ ερώ σοι τ' Αληθές . Πλθομεν εξ Ιθάκης ,
: υπό το όρος το δασύ Νήίον της κειμένης, 105
: δι'ιδιαίτερον ημών, ουχί δημόσιόν τι

Πράγμα κυρίως, και αυτό άκουσον νύν τι έστι.
: Περί Πατρός μου τι μαθείν ζητών ενταύθα ήλθον,
: του πολυκτήμονος Ανδρός, ενδόξου Οδυσσέως,
: του ευκλεους απανταχού και παρ ' Ανθρώποις πάσιν. 110
: ός και μαχόμενος ποτέ συν Σοί, (κ) καθ' άη Φήμη
: διαθρυλλεϊ, Τρωαδιτών επόρθησε την πόλιν.
: Την Μοίραν πάντων των Ανδρών ηκούσαμεν των άλλων,
: των προ Τρωάδος των Τειχών Δόξη μαχεσαμένων,
: και εν ταϊς Μάχαις υπ’Εχθρών των Τόξων ολεσθέντων. 15
: του Οδυσσέως μόνου δε την Μοϊραν ο Κρονίων

: την λυπηράν έκρυψ' ημάς: Ουδείς ειπείν γάρ οίδε
: πού, πώς τε, είπερ υπ’ Εχθρών ώλετο εν Ηπείρω,
: ή Αμφιτρίτης το βαθύ κατέκρυψ' αυτόν Κύμα.
: Τούθ' ένεκ' άπτομαι εγώ των σων Γονάτων ήδη, 120
: ίν ' ευδοκήσης μου ειπείν σύ τι περί Παρός μου
: της λυπηράς μοι Τελευτής, εί αυτοψει θανόντα
: είδες αυτόν που , ή τινός άλλου Οδοιπορoύντος,
: ήκουσας τι περί αυτού λέγειν. Γνωστόν γάρ, ότι
: κακόμοιρόν τε και οικτρόν έτεκ ' αυτόν η Μήτηρ. 125
: Μήτε Αιδώς, μηδ ' οίκτος δε κινήτων σε θελήσαι,
φοιδόμενόν μου, Προσηνή δι' Éλεος ειπείν μοι:
: αλλά είπέ μοι αληθώς , ό ήκουσας και είδες.
: Εί δ' οδυσσεύς μου και εσθλός πατήρ ωφέλησε σε
: Λόγω ή Εργω πώς ποτέ, προ των Τειχών Τρωάδος, 130
: ένθα οι Έλληνες Δεινά πεπόνθατε τοσαύτα,
: αυτών μνησθείς το Αληθές δέομαι νύν ειπείν μοι.
: Παθήματα τα αλγεινά και την οδύνην, Φίλε,
: (προς ταύτ' αυτώ ο γεραρός Νέστωρ ιππότης είπεν )
: εις Μνήμην μου ανακαλείς, όσα προ της Τρωάδος 135
: Ελλήνων Παίδες αταρβεϊς πεπόνθαμεν, ου μόνον
: επί τάς Τρίβους τάς υγράς πλανώμενοι Θαλάσσης ,
: επί Λαφύρων Αγωγή, άρχοντος Αχιλλέως, (κα)
: αλλά κ' έν Μάχαις προ Τειχών της πόλεως Πριάμου.
: ένθα τοσούτοι εξ ημών πεπτωκασιν Ανδρείοι. 140
: Αίας ο μέγας μαχητής, ο Αχιλλεύς Πηλέως, (κβ)
: Πάτροκλός τ’ ο εν ταϊς Βουλαϊς τοϊς Μάκαρσιν ομοίος ,
:
και ο Αντίλοχος, εμού φίλτατος παίς, άνδρείος ,
: ταχύπους τε, καρτερικός πολεμιστής, κ' αμύμων.
ε Άλλα τε πάμπολλα Δεινά επάθαμεν προς τούτοις, 145
ΡΑΨΩΔΙΑ Γ . 115
: ά , τις Ανθρώπων των θνητών άπαντα αν διείποι ;

: πέντε εξερωτών, ή εξ Éτη εί διετέλεις
: πάντα βουλόμενος μαθεϊν, (κγ) Έλληνες οι ανδρείοι
: όσα πεπόνθασι Δεινά εκεί κακοπαθούντες ,
: ουκ άν γε είης μενετός το Τέλος εξακούσαι, 150
: αλλά βαρέως λυπηρά Ψυχή παλινοστήσαις.

: Εννέα έτη εφεξής Κακά, παντοίους Δόλους
: επετεχνώμεθα Τρωσί· και τότε ο Κρονίων
: μόλις παρέσχεν ευτυχές Τέλος ημών του Έργου.
155
: Ουδείς δ' εν όλω τώ Στρατώ ημών ομοιωθήναι
: τω οδυσσεϊ ήν ικανός την Σύνεσιν, το θείω "
: πάντας ενίκα γάρ αεί, Δόλοις παντοδαπούς τε
: και Στρατηγήμασι σοφούς και σος Πατήρ και όντως
: Υιόν σε βλέπω είν ' αυτού, κ ' έκπλήττομαι ορών σε.
: Κ’ οι σού γάρ Λόγοι τοίς αυτού Λόγοις εισίν ομοίου: 160
: αυτόν λαλούντ ' ακούειν δε νομίζω, σου λαλούντος.
: Ού Δυνατόν τινί δ ' ειπείν, νέον υπάρχειν άλλον
Άνδρα τινά ούτως , ως σύ, 'κείνω λαλείν ομοία .
: Του Χρόνου δε διά παντός, εφ' ον πολιορκείτο
: η ιερά Τρωάς, ποτέ ούτε έν Εκκλησίαις , 165
: ου δ' εν Βουλαϊς , ο οδυσσεύς καγώ διχογνωμούμεν» (κδ)
: αλλά αμφότερ' εν παντί Πράγματι συμφωνούντες,
: έβουλευόμεθα αει εν συνετή τη Σκέψει,
: όπως Απόβασιν λαμπράν τα των Ελλήνων λάβη .
: ότε δε πόλιν την στερράν πορθήσαμεν Πριάμου, 170
: τας Ναύς ανέβημεν ημών. Αλλ' εν τώ αποπλέειν

: Θεός έχθραίνων τις ημίν , τα πλοία των Ελλήνων
: τήδε έσκέδασε κακεί και έκτοτε ην Δήλον
: ότι τους Έλλησι δεινόν κ ' ολέθριον ποιήσαι
: τον Νόστον ήθελεν ο Ζεύς· ου δίκαιοι γάρ ήσαν. 175
: οι πάντες , ουδέ συνετοί (κε) διο αυτών οι πλείους

: Θάνατον έθανον κακόν, διά την όλεθρίαν
: Μήνιν Διός της Θυγατρός , Παλλάδος της Αθήνας,
: θείσης εις έριδα δεινήν αλλήλους τους Ατρείδας .
: Ούτοι γάρ μάτηντ'απρεπώς καλέσαντες τους πάντας (κς) 180
: είς Εκκλησίαν Αχαιούς, Νυκτός επερχομένης ,
(και ήλθον άπαντες , αλλά οϊνω βεβαρυμένοι ).
:: ήρξαντο λέγειν τον Σκοπός της Εκκλησίας ταύτης:
: ο μεν Μενέλαος αυτούς άπαντας αναθήναι (κζ)
: τας Ναύς εκέλευσεν αυτών, και οίκαδ ' αποπλεύσαι : 185
: το Αγαμέμνονι δ' αυτή η Γνώμη Μενελάου
: ουκ ήρεσε κωλύσαι γάρ το Στράτευμ’ επεθύμει (κη)
και του αποπλεύσαι, μέχρις ου θύσωσιν Εκατόμβας
: έν' εξιλάσηται Θεάς την όλεθρίαν Μήνιν:
: ο νηπιόφρων Βασιλεύς! ήγνόει γάρ την Μήνιν 190
: ότι ουκ έμελλε Θεάς ούτως εκκαταπαύσαι.
: οι γάρ αιώνιοι Θεοί δικαίως οργισθέντες ,
: ουκ εν Θυσίαις της Οργής παύοντ' αυτών ραδίως. (κθ)
: Ούτως ούν Λόγους χαλεπούς είπόντες προς αλλήλους
και τότε, διέστησαν αυτοί Έλληνες δ' οι άνδρείοι 195
: Θορύβω τε και Ταραχή ηγέρθησαν μεγάλων
: έδιχογνώμουν γάρ καικ' αυτοι άπαντες προς αλλήλους.
:
: Ούτω διέτρεξεν η Νυξ Δεινά βουλευομένων

: ημών αλλήλοις" (ο γάρ Ζευς ημίν ητοίμαζ’ ήδη
: της Αμαρτίας την Ποινήν): άμα δε τη Πρωΐα, 200
: οι μεν ημίσεις Αχαιών ήρξάμεθα καθέλκειν
: είς Θάλασσαν τας Ναύς ημών: τα Κτήματ’ έντιθέναι
: και Γυναικών τας ευγενείς · οι άλλοι δε ημίσεις ,
: παρ' Αγαμέμνονα, υιώ έμειναν του Ατρέως.
: Οι αναβάντες δε τας Ναύς ανήχθημεν εκείθεν, 205
: και ην ταχύς ο Πλούς ημών, θεού του Ποσειδώνος,

: πάνυ γαλήνιον ημίν ποιήσαντος τον Πόντον.
: Απέβημεν δε των Νηών είς Τένεδον ελθόντες,
: ένθα Θυσίαν ιεράν Θεούς τους αθανάτους
: 'θύσαμεν, Νόστου ευτυχούς ημάς επαξιώσαι: 210
: αλλ' ουκ ευδόκησεν ο Ζεύς ο κραταιός πληρώσαι
: ημών του Νόστου την Ευχών τότε, εγείρας αύθις
: και εκ δευτέρου εν ημίν Έριδα Διχονοίας :
: οι μεν ημών τας Ναύς αυτών τρέψαντες προς Τρωάδα,
: του Οδυσσέως του σοφού αυτών προηγουμένου , 215
: έπλευσαν, όπως το υιώ αρέσωσεν Ατρέως
: τω Αγαμέμνονι: Εγώ Ναυσί δε ταϊς συμπάσαις
: ταϊς επομέναις μου, τον Πλούν 'ποιούμην περαιτέρω.
: προύβλεπον γάρ τοι τα Δεινά, άπερ διενοείτο
: ημίν προςάψειν ο Θεός. Éπλει δε επομένως 230
: και Διομήδης μαχητής ανδρείος , ο Τυδέως,
: και τους Εταίρους εαυτού ακολουθήσαι πείσας.
Ημών κατόπιν δ' ο ξανθός Μενέλαος Ατρείδης
: πλεύσας, εν Λέσβω εύρ' ημάς ελθών περί Εσπέραν,
: ένθα ήμών περί του Πλού οδού της περαιτέρω 225
: Βουλήν 'ποιούμεθα και γάρ διτται αι Γνώμαι ήσαν:
: οι μεν Ψυρίαν την μικράν έλεγον παραπλεύσαι, (λ)
: τα πλοία τρέψαντες ημών της Χίου υπεράνω,
: Ψυρίαν επ' Αριστερά έχοντες οι δε κάτω
: της Χίου, και του υψηλού Μίμαντος όρους πλεύσαι 230
: κρείττον ενόμιζον ημίν και όθεν απορoύντες
: Σημείόν τι παρά Θεού ημίν γενέσθ' ητούμεν,
: του Πλού δεικνύουν την όδόν όπερ ημίν περέσχε,
: το Πέλαγος διαπεραν κελεύσας κατά Μέσον,
: και ούτω πλέειν κατευθύ επ Εύβοιαν την Νήσον, 235
: όπως ταχέως τα δεινού ημίν επαπειλούντα

: Κυνδύνου φύγωμεν Κακά . Ηρξατο δ' άμα πνέειν
: και ουρος Άνεμος σφοδρός, υφ' ου ημών αι Νήες
: σχίζουσαι Τρίβους τας υγράς πολλή τη Ταχυτήτι
και εις τον Λιμένα Γεραιστον εωθιναι εισήλθον. (λα) 240
: Εκείδ' εκβάντες των Νηών, θεώ τω Ποσειδώνι
: πολλών εθύσαμεν Μηρούς Ταύρων ευχαριστούντες,
: ότι διήλθομεν καλώς το Πέλαγος το μέγα .
: Και ο υιός Τυδέως δέ, Ημέραν την τετάρτης
: Εταίροις συν τους εαυτού επέπλευσεν εις Άργος. 245
: Εγώ είς Πύλον δε τον Πλούν 'ποιούμης, του πομπίμου(λβ)
: Ανέμου πνέοντος αεί δι' όλης της Ημέρας,
: ον πνέειν έπεμψεν ημίν ο Ποσειδών αρχήθεν.
: Ούτως ούν, Τέκνον προςφυλές, ήλθον εγώ είς Πύλον ,
: ουδέν περί των Αχαιών Νεώτερον ακούσας, 250
: ούτε μαθών, τίνες αυτών εσώθησαν, και τίνες
: απώλoντο. Οπόσα δε μετά την άφιξίν μου
: μένων εν Οίκω το εμώ, φημίζεσθαι ακούω,
: πάντα μαθήση ως εικός, κ' ουδέν σε αποκρύψω.
: Τους Μυρμιδόνας ευτυχώς νοστήσαι διηγούνται, 255
υπ' Αχιλλέως του λαμπρου Υιού οδηγουμένους. (λγ)
: ωσαύτως και τον ευκλεά Ποίαντος Φιλοκτήτης .
: Εις Κρήτην δ' ο Ιδομενεύς άπαντας τους Εταίρους
: ήγαγεν, όσοι του δεινού εσώθησαν Πολέμου,
: και καθ' οδόν ουδέν' αυτών απώλεσ' έν Θαλάσση. 260
: Περί Ατρείδου δέ, κ' Υμείς , και του μακράν οικούντες

: ηκούσατε, ότι ελθών οίκαδε, εφονεύθη
: υπό Αιγίσθου δολερώς, και ότι ο Φονεύς του
: Δίκην απέτισε δεινήν του Κακουργήματός του.
: Μέγα δε όντως Αγαθόν, όταν Πατήρ ο θνήσκων 265
: Τόλμης τ' Ανδρίας εγκρατή Υιόν καταλιμπάνη. ( λδ)

ο Αγαμέμνονος Υιός, Πατρός του του ενδόξου
: ετιμωρήσατ' ανδρικώς, Αίγισθον τον φονέα.
: Και Συ εφάμιλλος αυτώ γενού ούν, φίλον Τέκνον !
: πάνυ γάρ μέγαν και καλόν Άνδρα σε βλέπω όντα. 270
: κ' έση ανδρείος τ', ώς Είκός, ίνα και σου ώσαύτως
: τ' ούνομα πάς τις επαινή των Μεταγενεστέρων.
: Νέστορ, το μέγα Αχαιών κλέος, Νηληϊάδη !
(υπολαβών είπεν αυτώ Τηλέμαχος ο εύφρων).
: εκείνος μεν πάνυ καλώς έπραξε τιμωρήσας 275
: τον του Πατρός του δολερόν Φονέα, και δικαίως

: νυν τε παρά τοϊς Αχαιούς μεγάλως επαινείται ,
: κ' επαινεθήσεται αεί παρά τοϊς Εσομένοις.
: Είθε τοσαύτη δε κάμoί παρά των Αθανάτων
280
: Δύναμις γένοιτο, καγώ όπως την Τιμωρίαν
: παρά Μνηστήρων των αισχρών λάβω, των Καθεκάστην
: Ανοσιότητι πολλή, τόσα Κακά ποιoύντων
: έν τή Οικία τη εμή, κ' εμέ καθυβριζόντων:
: αλλ' ού τοιαύτης οι Θεοί ημάς Ευδαιμονίας,
: τόν τε Πατέρα και Εμέ ήξίωσαν και όθεν 235
: υποφερτέον τας δεινάς Μνηστήρων Καταχρήσεις.

: Ταύτα μοι λέγων, προσφιλές Τέκνον, ανέμνησάς με,
(είπεν αυτώ υπολαβών πάλιν ο Νέστωρ) όσα
: περί Μνηστήρων της Μητρός της σής ακούω λέγειν ·
και ότι πολλοί αυτών εισί, και εν τη ση Οικία 290
: πολλά, σου άκοντος, Δεινά πράττουσιν ανοσίως.

: Αλλά είπέ μοι αν εκών υπείκεις αδικούσι
: και ταύτα πράττουσιν αυτοίς , ή ο ιθάκης Δήμος,
: θείω πειθόμενος τινί Σημείω, ( λε) σε μισούσι
: Τίς οίδε δε ει ο Πατήρ δσός απροσδοκήτως 295
: ελθών ποτέ, ού παρ' αυτών λήψηται Τιμωρίαν

: τωντόσων Αθεμιστιών; ή μόνος, ή και πάντας
: τους Αχαιούς μεθ' εαυτού εις Εκδικίαν άγων.
: Είθ' η γλαυκόφθαλμος Παλλάς Αθήνη ευδοκήση,
: και Σοί γενέσθαι αρηγών, τω οδυσσεϊ, ως τότε 300
: πατρί σου το περικλεεϊ, 'γένετο εν τώ Δήμο
: των Τρώων, ότε προ Τειχών της Τροίας πολεμούντες ,
: Δεινά επάσχομεν πολλά οι Έλληνες» (διότι
: ουκέτι ούτω προφανώς Θεούς τους αθανάτους
: τινί παρίστασθαι ποτέ είδον, ώς τώ Πατρί σου 305
: έκασταχού αναφανδόν παρίστατο Αθήνη):
: Ει ούν Παλλάς η Αθηνά ούτω και Σοι θελήση (λς)
: παρίστασθαι,και περί σου φροντίζειν ευδοκήση,
: βεβαίως έκαστος αυτών των υβριστών Μνηστήρων(λζ)
: αμνημονίσει της Μητρός μνηστεύεσθαι τον Γάμον. 310
: Τούτον ουδέποτε τον σον Λόγον εκτελεσθήναι
: νομίζω, Γέρον αιδεσται, (Τηλέμαχος ο εύφρων
υπέλαβε): μέγα τι γάρ και δύςπρακτόν μοι είπας.
: ού η ιδέ’ απλώς ποιεί τον Νούν μου εκθαμβούσθαι:
: και οι Ολύμπου γαρ Θεοί άν ευμενείς μου είναι 315
: θελήσωσ', ή έμή Ελπίς πάσα εις μάτην έσται . (λη)
: Τι σου ή Γλώσσα είπε νύν άσκέπτως βλασφημούσα ,
: Τηλέμαχες (ή Αθηνά ύπέλαβε λαλούντα).
: Πάνυ ραδίως ο Θεός δύναται, όταν θέλη
: σώζειν τινά τε, και εκ Γης ανάγειν απωτάτης: 320
: Εγώ δε, όσον εν εμοί, όντως βουλοίμην μάλλον,
: μετά πολλάς τε και δεινάς Παθών Ταλαιπωρίας,
:
: επ ' οίκον εις την ποθητήν επανελθείν Πατρίδα,

: ή εις τον Οίκον ευτυχώς, άνευ τινός Κινδύνου
: επανελθόντα με θανείν (λθ ) ώςπερ ο Αγαμέμνων 325
: υπό Αιγίσθου κ' εαυτού της πονηράς Συνεύνου

: παλινοστήσας, δολερώς και ασεβώς' φονεύθη.
: Αλλά του πάσι τοίς Θνητοίς κοινού Θανάτου , ούτε
: οι του Ολύμπου Οικηται δύνανται απαλλάξει
: και τον Επέραστος αυτούς , (μ) Μοίρα ή όλεθρία 330
: της Τελευτής του την Στιγμήν όταν προσδιορίση .
:: Λόγων αυτών των θλιβερών παυσώμεθα νύν, Μέντορ,
: λυπούμενοί περ , (είπ' αυτώ Τηλέμαχος οο εύφρων) .
: Περί του Νόστου του Πατρός Λόγος ουκ έστι πλέον,
: ημϊν Ελπίδα πιθανήν παρέχων και βεβαίαν. 335
: και γαρ τη Μοίρα οι Θεοί αυτόν τη όλεθρία
: ήδη παρέδωκαν, αυτού ψηφίσαντες το Τέλος .
Άλλο τί δε εθέλω νύν τον Νέστορ' ερωτήσαι,
: επεί Συνέσει, τους θνητούς, και τη Δικαιοσύνη
και τους άλλους καθυπερτερεί φασί γάρ ήδ' ανάσσειν 340
: τρισίν Ανθρώπων Γενεαϊς (μα) ώστε τους Ολυμπίοις
: Θεούς μοί φαίνετ' εμφερής είναι, αυτόν ορώντι (μβ)
: Είπέ μ' ούν, Νέστορ, τ' Αληθές , πώς έθανεν Ατρείδης
: ο Αγαμέμνων βασιλεύς ; (μη) πού ήν ο αδελφός του
: Μενέλαος και πώς δε αυτόν Αίγισθος ο δολόφρων 345
: διεχειρίσατο , αυτού μάλλον ανδρείον όντακαι
: ου παρήν τότε αδελφός Μενέλαος εν Χργει
: της Αχαΐας ; (μδ) ήν εν Γη πλανώμενος που ξένη και
: όντως εις Φόνον τον αισχρόν αυτού ή Απουσία ,
: Αιγίσθου του δολοφραδούς 'θάρρυνε την Καρδίαν. 350
: Πάντα ερώ σοι αληθώς, φίλτατε (ο Ιππότης
: Νέστωρ, αυτόν υπολαβών, ο γεραρός επείπεν)
: όντως εγένετο αυτά, ως συμπεραίνων είπας:
: ει δέ Μενέλαος ελθών οίκαδε εκ Τρωάδος,
: εύρισκεν έτι εν Ζωή Αίγισθον τον φονέα, 355
: ούτ' Ενταφιασμού ποτέ, ούτε δε και Μνημείου

: το Πτώμ' άν ήξιώθ' αυτού · αλλ' εν τη Πεδιάδι
: μακράν των Πόλεως Τειχών κείμενον ερριμμένον,
: Βορα Κυνών τε και Γυπών εγένετ' αν βεβαίως,
: και ουδεμία Ελληνίς Δάκρυ αυτό αν έχε': 360
: το γάρ Κακούργημα αυτού πάντων Κακουργημάτων
: μέγιστον ην: (με) προ των Τειχών, διότι της Τρωάδος ,
: Μάχας ημείς εν ώ πολλάς, δεινάς τε Καθεκάστην
: πάντες μαχόμεθα , αυτός ήσυχος και μεθήμων (μς)
: εκάθητο εν τοίς Εντός του Άργους, διαφθείρει 365
: την Αγαμέμνονος ζητών Γυναίκα Κλυταιμνήστραν,
: Θελξιθυμί ’ απαγωγώ» η Βασιλές αλλ ' όμως
:
: ηρνείτο πρώτον τον αισχρον Έρωτα το Αιγίσθω

: εκτός γάρ ότι υγιείς τας Φρένας είχεν έτι, (μζ)
: και λοιδός τις παρ' αυτή ήν, δν ο Αγαμέμνων , (μη ) 370
: εις την Τρωάδα απελθών, εκέλευσε φυλάττειν
: την Σύνευνόν τω, κκ ' επ ' αυτή προσέχειν · αλλ ' και άρα
: οπότε ήγγικε , καθ ' ήν 'παύσατο σωφρονούσα, (μθ)
: τότ ’ αγαγών τον Αοιδόν ο Αίγισθος εις Νήσον
: ερήμην (ν), των Γυπών Βοράν κατέλιπε γενέσθαι» (να ) 375
: εκών εκούσαν δε αυτήν ήγαγε μετά ταύτα (6)
και εις την Οικίαν εαυτού. Είτα πολλά Μηρία (νγ )
: επί Βωμούς τους ιερούς καύσας των Αθανάτων,
: και Αναθήματα πολλού Χρυσού και Υφασμάτων (νε)
και πολλών λαμπρών τ' εν τούς Ναούς ανέθηκε, τελέσας 380
: το μέγα Εργον, ό ποτέ ουκ ήλπιζε τελέσειν .
: ο δε Μενέλαος κάγώ , απέραντες εκ Τροίας
: εν Ομονοί’ ευνοϊκή συνεποντοπορούμεν
: Aφικομένων δε ημών εις Σούνιον, την Άκραν
και της Αττικής την τεράν, Θεός ο Εκηβόλος 385
: Βέλεσσ ’ αυτού τοϊς φλογερούς εφόνευσεν εξαίφνης (νε)

: τον κυβερνήτης της Νηος του Μενελάου Φρόντιν,
: υιον Ονήτορος, (νς) Χερσι το της ταχυπλοούσης
: Νηός Πηδάλιον εν ώ τον Πλούν ευθύνων είχε.
: ός, Δεξιότητι την Ναύν του κυβερνάν, απάντων 390
• άριστος ήν, εν χαλεπαίς Εκρήξεσι Κλυδώνων.
: και όθεν έμεινεν εκεί αυτόν ενταφιάσαι,
: και Επικήδεια αυτώ ποιήσαι τα συνήθη,
: ει και επείγετο πολύ του περαιτέρω πλεύσαι (νζ)
: Αλλ' ότε είτα αναβάς την Ναύν αυτού, εκείθεν 395
: μετά Νηών των απασών απέπλευσε , και πλέων
: εις το εξέχον κ' υψηλόν αφίκετο Μαλέας
: το Ακρωτήριον, (νη) εκεί τού Νόστου την Πορείαν
: δεινήν επείησεν ο Ζεύς, σφοδράς αυτούς εγείρας
: Πνοές Ανέμων ισχυρών, και όρεσιν ομοίους 400
: Κυμάτων όγκους και αυτών τας Ναύς διασκεδάσας ,
και τας μεν εις Νήσου των Κρητών απέλασε το Μέρος,
: όπου Κυδώνων ο Λαός οικεϊ επί τα Ρείθρα
: του Iαρδάνου ποταμού, ( νθ) (Πέτρα δε υψηλή τις
: κείται , το όνομα Λισσή, (ξ), είς Πόντον τον ομίχλη 405
: κεκαλυμμένον συνεχεί, καθήκουσα, εν Άκρω,
: Γόρτυνος» ξα) προς το δυτικόν το Μέρος δε της Πέτρας
: το Ακρωτήριον Φαιστος κείται προς και ο Νότος
: Ορμή τα Κήματα ωθεί άπερ, εί και μεγάλα ,
: καίτοι μικρός και Λίθος ών, συνθλών αυτά κωλύει). 410
: εκεί ούν υπό της Ορμής ώσθείσαι των Κυμάτων,
: και ταϊς Σπιλάσι ταϊς εκεί προσκρούσασαι αι Νήες
: συντέθλασται, και εν Σπουδή οι Επιβάται μόλις
: τον δεινόν όλεθρον αυτών εξέφυγον σωθέντες:
: τας Ναύς τάς άλλας πέντε δε, η Βία του Ανέμου 415
: είς τού Αιγύπτου ποταμού απήλασε τα Ρείθρα. (ξ6)

: Εν ώ Μενέλαος δ' εκεί πολύν Χρυσών και άλλα
: Κτήματ’ αγείρων, (γ) συν Νηυσι επί τα Ρείθρ' Αιγύπτου
: 'πλανάτο , εις αλλοδαπών ελθών Ανθρώπων Χώρας ,
: ο Αίγισθος τον δολερόν ετέλεσε Σκοπός του , (( ξδ) 420
: τον Αγαμέμνον’ ασεβώς φονεύσας εν τω οίκω.

: Υποταχθέντος του Λαού αυτώ δε, επτά Έτη
: 'βασίλευε των Μυκηνών , πόλεως της πλουσίας:
: τ ’ ογδόω δε απ ’ Αθηνών (ξε) επανελθών ο θείος
: Ορέστης, του κλυτου Πατρός Αίγισθον τον φονέα 425
: ετιμωρήσατο, αυτόν Θανάτω ζημιώσας.
: είτα Αργείων τώ Λαώ Περίδειπνον (ξε) Μητρός του
: της βδελυράς (ξζ) και του αισχρού ήτοίμασεν Αιγίσθου.
: Εν τη Ημέρα τη αυτή ανήχθη εις Μυκήνας
: και ο Μενέλαος , (ξη) πολλά μεθ' εαυτού κομίζων 430
: Κτήματα, όσα εαυτού αι Νήες μόλις χώρουν.
: Και συ ούν, Τέκνον προςφιλές, μη σου μακράν των Οίκων
: Χρόνον πολύν περιπλανώ, πάντα τα κτήματά σου
: και εν τω οίκω ασεβείς, ούτως άκόσμους Άνδρας
435
: καταλιπών, μή οι αισχροί τα Κτήματα αλλήλους
: διαμοιρήσωνται τα σά, και φθείρωσι διόλου,
: και η οδός επιβλαβής και μάτην γένηταί σοι.
Πρό του σε δέ επανελθεϊν επ ' οίκον παραινώ σοι,
: προς τον Μενέλαον έλθεϊν· αυτός γάρ προ ολίγου
: ήλθ' από πόρρω Γής Χωρών, ένθεν ουδείς'Ανθρώπων, 440
: υπό Λαιλάπων της Ορμής αποκρουσθείς, εις ούτω 1
1
: Πέλαγος μέγα , αχανές, επανελθεϊν ελπίζοι (ξε)
: και όθεν ούτε τα Πτηνά ένα παραγενέσθαι
δύνανται Éτει πάνυ γαρ δεινόν εστί και μέγα:
: Απελθε ούν συν ταϊς Ναυσι ταϊς σας και σοίς Εταίροις. 445
Σ
Γ
Ει δε συ κρείττον κατά Γήν οδοιπορήσαι θέλεις,

: ίππους και όχημα εγώ δώσω σοι: οι δ' Υιοί μου
: συνοδευται και οδηγοί σοι έσοντ ' εις την θείαν
: Λακόνων Χώραν, κ' είς ξανθού του Μενελάου οίκον.
: Αυτού δεήθητι δ' ελθών, περί Πατρός είπεϊν σου 450
: πάν ό,τι οίδεν Αληθές , Ψεύδος δε ουκ έρεί σοι·
:' Ανήρ γάρ πάνυ συνετός εστί και φιλαλήθης.
5 Ταύτα ο Νέστωρ είπ' αυτώ. Εν τούτοις δε Ηλίου
»
έδυ το Φώς, και Νυξ την Γήν εκάλυπτε Σκοτία :
και η δε γλαυκώπις 'Αθηνά υπολαβούσα είπε: 455
: Ταύτα , οώ Γέρον, αληθώς και εν Συνέσει είπας :
: Αλλά Θυμάτων ήδη μεν αι Γλώσσαι εις Θυσίαν
: τμηθήτω (ο) Οίνος. δε ήδύς εις Σπείσιν κερασθήτω,
: ίνα Θεώ τω κραταιό σπείσαντες Ποσειδώνι
: και 'Αθανάτους τους λοιπούς, έλθωμεν καθευδήσαι 460
: άρα γάρ ήδη τη Νυκτός Σκοτία , του Ηλίου
: Φώς το λαμπρόν υποχωρεί , κ' επί πολύ ου πρέπει
: Θυσίαις εν ταις ιεραίς, δειπνούντας ανακείσθαι , (οα)
: αλλ' αναστάντας απελθεϊν έκαστον καθευδήσαι.
ο Πάντες τα λόγω της θεάς επείσθησαν Αθήνης , 465
και ταύτα ειπούσης και ευθύς οι Κήρυκες μεν δωρ
και τας χείρας νίψασθαι (β) αυτούς έχεον" οι δε Νέοι
> Κρατήρας πλήσαντες Ποτού , άπασιν οινοχόουν:
» Είτα τας Γλώσσας εις το πύρ Βωμού του θείου θέντες,
και ανέστησαν και επ' αυταίς Οίνου Λοιβήν εποίουν. 470
» ότε δε έσπεισαν, και πάς έπιε κατά κόρον ,
και τότε Αθήνη ή Παλλάς μετά του Τηλεμάχου
5 επί το πλοίον απελθεϊν θέλησαν· αλλ ' ο Νέστωρ
και αυτούς εκώλυσεν ειπών αυτοϊς φιλοφροσύνως:
: Μη δώη Ζεύς και οι Θεοί αθάνατοι οι άλλοι ; 175
126 ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ
: ώστε απ’ οίκου τού εμού έλθοιτ' εις την ταχύπλουν

: Ναύν, ώς από Οίκου πενιχρού 'Ανδρός, πτωχού τε πάνυ,
: ώ ούθ' ίμάτια, ουδέ Καλύμματα ευναία ,
: αλλ' ούτε Στρώματα πολλά εισίν εν τη οικία,
: ώστε αυτόν τε μαλακώς ενεύδειν και τους Ξένους (ογ) 480
: πολλά αυτών γάρ και καλά εισί μου εν τω οίκω ,
: και ο Υιός και προςφιλής του Οδυσσέως, ούπως
: επί των της Νηές λιτών μόνον Καταστρωμάτων
: κατακλινθήσεται, εγώ εν όσω ζώ και Οίκοι
: εισίν Υιοί μου, ίν' ως δεί ξενίζωσι τους Ξένους, 485
: τους εις οικίαν την εμήν εκάστοτ’ έρχομένους.(οδ)
: Ταύτα ελάλησας ορθώς, όώ Γέρον φίλε (είπε
: Κόρη Διός ή'Αθηνά , αυτόν υπολαβούσα :
: Τα Τηλεμάχω δε, τω σώ πεισθήναι δέον Λόγω
και ούτω γαρ άμεινον πολύ διο αυτός σοι ήδη 490
: ακολουθήσει, εν τω σώ οίκω κατακλινθήναι:
Εγώ δ' απέρχομ' εις την Ναύν , ίνα τα 'Αναγκαία
και τους οπαδούς ημών ειπών, θαρρείν αυτούς ποιήσω
πρεσβύτερος γάρ εν αυτοίς εγώ ειμί απάντων,
: νεώτεροί μ' οι άλλοι δε πάντες, τα Τηλεμάχω 495
: ομήλικες , και έκοντί έπονται δι' 'Αγάπην.
: Επί την Ναύν υπνώσω ούν ελθών, την Νύκτα ταύτην,
: Αύριον δ' άμα τη Hoύ, προς τους μεγαλοψύχους
: Καύκωνας , (ου) βούλομ’ απελθεϊν, ένθα οφείλεταί μοι
: προ πολλού ήδη και πολλά: (ος) Συ δε τώ Τηλεμάχω, 500
: ( είπει εδέχθες εν τω σώ οίκω αυτόν) δός Δίφρον,
: ίππους αρίστους τε, ταχείς, και ένα των Υιών σου (οζ)
: συν αυτώ πέμψον, οδηγός αυτώ εκεί γενέσθαι
: Ταύτα ειπούσα η Θεά απήλθε , Φοίνης Σχήμα
: λαβούσα τότε πάντες δε εξέστησαν ιδόντες: 505
: και Νέστωρ θαύμασ’ ο σεπτός γέρων, και Τηλεμάχου

: λαβών την Χείρα, προς αυτόν :Ελπίζω φίλτατ' (είπε )
: μέγαν, ανδρείόν τε ποτέ γενέσθαι σε, ει νέω
: έτι σοι όντι οι Θεοί σοι έποντ ’ οδηγούντες :
: ουδείς γαρ ούτος των Θεών των Ολυμπίων άλλος 510
: εστίν, αλλά και του Διός Θυγάτηρ Αγελείη,
: η σου Πατέρα τον έσθλόν εν Ελλησιν ετίμα :
: Αλλά έμοί τε, τοϊς Παισίν εμού και τη Συνεύνω,
: ευμενής έσο, Βασιλης Παλλάς ! κ' ενάεννόν σου
: και ευρυμέτωπον , καλήν , νέαν ζευχθείσαν μήπω 515
: Δάμαλιν θύσω, ευπρεπώς τα κέρ' αυτής χρυσώσας.
» Εισήκουσε της Προσευχής ή του Διός Θυγάτηρ
» Παλλάς , του Νέστορος αυτή ταύτα προςευξαμένου:
» ός τούς Υιούς και τοϊς Γαμβρούς ηγείτο επί οίκου .
» Εις τα λαμπρά και ευπρεπή 'Ανάκτορα δ' έλθόντων , 520
5 και εφεξής επί Εδρών και Θρόνων καθεσθέντων,
» Οίνον γλυκύπoτον αυτοίς ενδεκαετ ’ ο Γέρων,
έκέρασε, δις εξ αυτού πληρώσας τον Κρατήρα ,
» όν τώ Προστάγματι αυτού ήνέωξ' ή Ταμία. (οη)
5 ο Γέρων δ' έκπωμα αυτού επλήρωσε, πολλά τε 525
εύξατο σπένδων , του Διός τη Θυγατρι Αθήνη.
2 Σπεισάντων και κατά Θυμόν ποιόντων δ', οι μεν άλλοι
η εις τον Κοιτών' ήλθεν αυτού έκαστος καθευδήσων
και τον προσφυλή του συνετού Yίον δε Οδυσσέως,
5 Nές ωρ, ο γέρων ιππαστής , κλίνης επ' ευσκευάστου 530
» έν τη λαμπρά κ' ηχητική εκοίμισεν Αίθούση
5 και παρ' αυτώ δε τον υιόν : ( άγαμον έτι όντα (οθ)
» εν τη οικία του Πατρός, Πεισίστρατον, ανδρείον
» και ενθαρση πολεμιστής): αυτός δεεκοιμήθη
και εν τω Θαλάμω το εντός του υψικτίστου οίκου, 535
ο ένθα η Σύνευνος αυτώ ηυτρέπισε την κλίνηνπ

Άμα δε τη δρθρογενεϊ Hoϊ ροδοδακτύλω,
» έκ της Ευνής και σεβαστός γέρων ηγέρθη Νέστωρ,
2 και επί Λίθων των ξεστών, λευκών τε και στιλβόντων
» Ελαίου δίκην, (πα) προ Πυλών των υψηλών κειμένων, 540
» καθέσθ' ελθών (πβ, εφ' οίς το πρίν Νηλεύς, ο 'Αθανάτους
και την Σύνεσιν παρεμφερής , καθέζετο αλλ' ήδη
και αυτού θανόντς, ο υιός μέγας ιππότης, Νέστωρ,
» ο των Ελλήνων Προμαχών, καθέζετο το Σκήπτρον
» έχων αυτού εν τη Χειρί (τζ) περί αυτόν συνήλθον 545
ο δ' έκ τών Θαλάμων οι υιοί: Έχέφρων , τε Στρατίος,
και ο Άρητός τε, ο Περσεύς , ο θείος Θρασυμήδης
και έκτος δε ήλθε μετ' αυτούς Πεισίστρατος ο ήρως
5 συν Τηλεμάχω" όν αυτού του Νέστορος πλησίον
και κάθισαν άγοντες· ο δε αιδοίος γέρων Νέστωρ, 550
: Εν Τάχει , Τέκνα προςφιλή νύν την Ευχήν μου (είπε )
: πληρώσατ ’, ίνα την Θεάν κόρην Διός προ πάντων
εξιλεώσωμεν· καί γάρ εν τη το Ποσειδώνι
: Θυσία ήλθεν εναργώς εις την εμήν Οικίαν.
: διο ο μεν υμών ελθών νύν εις το Βουκολείον, (πδ) 555
: Βόα ελάσαι ένταυθό, είπάτω τω Βουκόλω
: είς Τηλεμάχ' ο δε την Ναύν έλθέντω του γενναίου,
και τους αυτό Σύμπλους αγαγείν άπαντας, (πε) δύω μόνον
: επί την Ναύν καταλιπών : ο τρίτος τον Λαέρκης
: τον χρυσοχόον ώδ' ελθείν καλέσαι πορευθήτω, 560
: ένα τα Κέρα της Βοός επιχρυσώσ' οι δ' άλλοι
: μείνατε πάντες παρ' εμοί , και είπατε ταϊς Δούλαις
: έν Δώμασι μου τους λαμπρούς Τράπεζαν έτοιμάσαι,
: Éδρας τε, ύδωρ καθαρόν και Ξύλ’ άμα κομίσαι. (πς )
» Πάντες υπήκουσαν αυτά ταύτα εντειλλαμένω 565
.Ι
Pγ 57.3
Σι
?Α
λ
κά
ΕΛΕ
.
ΔΑ
1
>
-
» και τάχιστ’ ήχθη μέν η Βούς από του Βουκολείου,

ο εκ της ταχύπλου δε Νηός ήλθον οι Τηλεμάχου
Σ
Εταίροι , και μετ' ου πολύ ο Χρυσωτής, κατέχων
η τα Εργαλεία εν Χερσί: τον Άκμωνα, την Σφύραν
» και την Πυράγραν, ευπρεπώς πάνυ εσκευασμένην · 570
» οίς περ αυτός εν τη Χρυσού έχρήτο Εργασία. (π )
και ήλθε δε και η Αθηνά , ως μεταληψομένη
και της τελουμένης ιεράς Θυσίας · ο δε Νέστωρ
και τώ Χρυσοχόω τον Χρυσόν έδωκεν ούτος είτα
και σφυρηλατήσας τον Χρυσόν, τα κέρατα εντέχνως 575
Σ
περιεχρύσωσε Βοός, όπως χαρή ιδούσα
και η Αθηνά, ούτω λαμπρώς την Βούν ωραϊσμένην. (πη)
« Στρατίος και ο θείος δε Εχέφρων, των Κεράτων
:
5 κρατούντες ήγαγον την Βούν: Εκ του Θαλάμου δ' ήλθεν
και ο Άρατος Χειρί τη μέν, εν ποικιλτή Λεκάνη, 580
O
Χέρνιβα φέρων, και Κανούν έχων εν τη ετέρα,
» ώπερ ενίσαν αι Ούλαί: Πέλεκυς Θρασυμήδης
και τη Χειρί δίστομον, οξύν, φέρων δε ο ανδρείος
D
παρέστη άμα, της Βοός Τράχηλον επικόψων,
» και ο Περσεύς εν ταϊς Χερσι το Αίμνιον βαστάζων. 385
» Αυτού τάς Χείρας δε ταχύ νιψάμενος ο Νέστωρ ,
)
κόψας και καύσας της Βοός Τρίχας τας μετωπίους ,
2 και τας Ουλάς είτ' επ ' αυτής της κεφαλή εκχέας,
» Πολλά προσεύξατο θερμώς τη Αθηνά Παλλάδι.
» Πάντων συνεύξαμένων δε άμα και αγνισάτων 590
5 δ' Επιχύσεως Ουλών το Θύμα, παραυτίκα
» ο Θρασυμήδης, ο υιός Νέστορος και ανδρείος,
η πλησίον έστη τη Βού, και τώ οξεί Πελέκι
η πλήξας τον Τράχηλον αυτής, τους Τένοντας Αυχένος
και απέτεμε, και κατά Γής έπεσ' ή Βούς πληγείσα 595
» Καταπεσούσαν δε την Βούν ιδούσ’ αι Θυγατέρες,

» αι Νύμφαι και η Γαμετή Νέστορος, Ευρυδίκη,
» ή σεβαστή, των Θυγατρών Κλυμένους πρεσβυτάτη,
και μεγαλοφώνως (πθ) τη Θεά προσεύξαντο Αθήνη.
και είτα οι άλλοι μεν την Βού , επί της Γής κειμένην 609
» ανεΐχον άραντες· ο δε Πεισίστρατος γυμνώσας
και την Μάχαιραν, έσφαξ' αυτήν· ότε δ' αυτής το μέλαν
2
2 Αίμα εξέρρευσε, και' και Βούς εξέπνευσεν, εις Μέρη

κ
και αδρά διέτεμον αυτήν πάραυτα: είτα άμα,

και τους Μηρούς πάντας , ως εικός, διέκοψαν, και Λίπει 605
και διπλώ καλύψαντες αυτούς, επέθηκαν και άλλα
» επ' αυτούς Κρέατα ωμά: ους θείς ο γέρων Νέστωρ
» και καίων επί των Σχιζών, έλειβε μέλαν' οίνον ( 4)
και αυτό δε ίσταντο εγγύς Νέοι διακονούντες
» Πεμπόβολά τε εν Χερσί βαστάζοντες ετοίμα: 610
και ότε δε τα επί Σχιζών εκάησαν Μηρία,
Σκ' έφαγον Σπλάγχνα τα Βοός, πάντα τα άλλα Κρέα
μικρά τεμόντες, κ' οβελούς προςπείραντες οξέσιν,
και τη βελών Περιστροφή επιμελώς εξώπτων:
» Η ευειδής τε και καλή Κόρη δε Πολυκάστη , 615
και η νεωτάτη Θυγατρών Νέστορος, Τηλεμάχω
και εν τούτοις τοίμασε Λουτρόν: λούσασα δε, κ ' Ελαίω
» Χρίσασα, κ' ύφασμα λεπτόν αυτόν περιβαλούσα,
» Χιτώνα έδωκεν αυτώ : ( α ) αυτός δε του Λουτήρος
και εξελθών φαίνετο Θεώ ομοίος Ολυμπίων 620
Σ κ' ελθών παρά τω βασιλεί Νέστορι έκαθέσθη .
» ότε δε από του Πυρός Κρέα τα πεπαρμένα
5 εξείλον, ήρξαντο αυτά εσθίειν καθεσθέντες :
και αυτούς δειπνούσι δέ, εσθλοι Άνδρες ενησχολούντο ( 6)
ο εκάστω πίνειν εν Χρυσούς Ποτήρσ’ οινοχοούντες: 625
και φαγόντων δε κατά Θυμόν, απάντων και πιόντων,

: Δεύτε, ώ Παϊδές μοι (αυτοίς óο γέρων είπε Νέστωρ)
:
ίππους καλούς τε και ταχείς ζεύξατε Τηλεμάχω,
: όπως ταχέως την οδόν όχούμενος ανύση.
» Τη Εντολή δε του Πατρός πεισθέντες, ταύτ'ειπόντος,630
ο ίππους ταχείς και ευπρεπείς υπέζευξαν αυτίκα:
» εν τώ οχήματι δ' αυτού συγχρόνως η Ταμία
» Σίτον τε, οίνον, άμα δε Εδέσματα παντοία
» έθηκεν , ά οι Βασιλείς ειώθασιν εσθίειν.
» Τον καλόν Δίφρον κ' ευπρεπή Τηλέμαχος ανέβη 635
και πρώτος, και άμα παρ' αυτώ Πεισίστρατος 'καθίσθη
» ο Νεστορίδης, και λαβών πάραυτα τα ηνία,
και ελάσας ίππους τους ωκείς μάστιζεν : οι δέίπποι
» ώςπερ ιπτάμενοι , ευθύς ανά την Πεδιάδα
» φέροντο Δρόμω, της λαμπράς αποχωρούντες Πύλου, 640
5 και προχωρούντες ευπετώς δι' όλης της Ημέρας.
ο Ηλίου δε μετά Δυσμάς, ότε όδους απάσας
και το Νέφος ήρξατο Νυκτός καλύπτειν το ζοφώδες,
» Οικίαν εις την εν Φεραίς (γγ ) αφίκοντ’ Ορσιλόχου ,
και του Διοκλέους του Πατρός, ός Αλφειού ήν 1 έκνον. 645
» Εκεί δε μείνασιν αυτοίς την Νύκτα καθευδήσαι ,
» ξένια όψα Διοκλής παρέθη φιλοφρόνως.
> Hoϊ δέ τή ορθρογενεϊ και ροδοχρόω άμα,
και τους ίππους ζεύξαντες αυτών, και αναβάντες πάλιν
και τον Δίφρος τον περικαλλή,διά της ύψιδμήτου 650
και πολυηχήτου τε Στοάς ελάσαντες , εξήλθον
και του Προαυλίου : οι ταχείς ίπποι δε μαστιχθέντες ,
5 ώςπερ υπόπτεροι, το πάν και πάμφορν Πεδίον (ιδ)
διαδραμόντες ευπετώς, άπασαν την Πορείαν
και διήνυσαν, η Νυξ ενώ μετά Δυσμάς Ηλίου , 655
και τη Νέφει ήρξατο αυτής της Γηςεπισκιάζειν

2 τοσαύτη Ταχυτήτι γάρ έθεον προχωρούντες.
ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ Γ. ΡΑΨΩΔΙΑΣ .
1
ΝΑ ΚΕΦΚΚ - Kha Khs
(* Ε τώ Κειμένω , Λίμνην. « άσπερ δει το ύδωρ αγλαόν που φησίν,

και ούτω και περικαλλέα Λίμνην τον Ωκεανόν, αφ' ου δοκεί ανατέλλειν ο Η.
» λιος και σημειοί Ευστάθιος.
(α) Τηλέμαχος και οι αυτώ Εταίροι ότε ήλθον. ο Τη .
λέμαχος οψε και πολύ μετά την Δύσιν του Ηλίου απελθών από της Ιθάκης,
αφίκετο τη Επαύριον άμια Πρωία εις Πύλον: Η έλαττον μιάς Νυκτός Πε.
ραίωσις αύτη δείκνυσιν, ότι η ενταύθα Πύλος ουκ ήν ούτε και της Πλιδος παρά
τον Σέλαν ποταμών τη Ιθάκη γειτνιάζουσα, και μόλιςτέσσαρας βρας απέχουσα
αυτής: ούτι δι ή της Μεσσηνίας, κάτω της Πελοποννήσου , πολύ απέχουσα
της Ιθάκης, ώστε αδύνατον έν ούτω βραχεί πλεύσαι επ' αυτήν· αλλ' ή μεταξύ
των δυοίν τούτων κειμένη παρά τον Αμαθούντα και περί τα εννεακόσια
Στάδια απέχουσα της Ιθάκης. Εν τω τέλει της ο Ρώδ. βλέπομεν τον Τη
λέμαχον λιμενίσαντα πρωίμως και πολύ προ της Δύσεως του Ηλίου, εις
Πύλον, εν τώ από Φερών Απόπλω αυτού, και την Επαύριον Πρωί εις Ιθάκης
περαιωθέντα . Εγένετο δε πολυχρονιωτέρα η Περαίωσις αύτη , επειδή έπλευσε
την μακροτέραν Πορείαν εις το Μεσημβρινόν της Νήσου , τον λόχον και τας
>
Επιβουλής των Μνηστήρων εκφυγείν θελήσας.

(6) Εν τη 'Ακτή τώ Ποσειδώνι Θυσίαν ετέλουν. Κατά Στρά
βωνα δε Βιβλ. 8. ) αι Θυσίαι ετελούντο εν τώ Ναό του Ποσειδώνος μεταξύ
των πόλεων Λεπρέου και 'Αννίου ή Σαμίκου κειμένω , και εν μεγάλη όντι
Τιμή παρά τοις Πυλίοις. « Της δε Πύλου προς Νότον εστί το Λέπρεον · ήν
και δε και αύτη ή Πόλις υπέρ της Θαλάττης εν τεσσαράκοντα Σταδίοις μεταξύ
Σ
» δε του Λεπρέου και του' Αννίου το Ιερόν του Σαμίκου Ποσειδώνος εστίν,
» εκατόν Σταδίους εκάτερον διέχον· τούτο δε εστι το Ιερόν,ενώ καταληφθήναι
» φησινόΠοιητής υπό του Τηλεμάχου την Θυσίαν συντελούντας τους Πυλίους» .
(γ) όλως μελαίγων Ταύρων. Και γάρ ο Ταύρος ήν τώ Ποσειδώνι
τερός , διά μέν του Ωρύγματος τον “Ρόχθον των Κυμάτων, διά του Τριχώ
ματος δ' αυτού το διά το Βάθος μέλαν φαινόμενον δωρ αινιττόμενος.
(δ) Ησαν Συνέδρια και έχει εννέα, και εν εκάστω κλ. Εις
Δήλωσιν , ότι η Θυσία ήν πανηγυρική, τουτέστιν ουχ υπό των Πυλίων μό
νων, αλλά και υπό των Oικητών πασών των Πόλεων της Πυλίου Επικρα .
τείας τελουμένη, λέγει ο Ποιητής, ότι ήσαν εννέα Συνέδρια τοσαύται γάρ
ήσαν αι ταύτης της Επικρατείας Πόλεις , ώς εν τη Β. “Pψδ. της 1.δ. ανα
γινώσκομεν :
» Ο δε Πύλον τ' ένέμοντο και 'Αρήνην ερατεινήν,
» και Θρύον 'Αλφειοιο πόλιν, και εύκτιτoν Αίπυ,
» και Κυπαρισσίεντα, και' Αμφιγένειαν εναιον.
και Πτελεόν, και Éλος, και Δώριον, κ) , •
'Εξ εκάστης oύν των Πόλεων παρήσαν πεντακόσιοι απεσταλμένοι "Ανδρες ,
όσοι και εν τώ κατά Τρωάδος Πολέμω είποντο το Νέστορ :: τετρακιςχιλίους
και πεντακοσίους γάρ Πολεμιστάς εν εννενήκοντα Ναυσι, λέγεται, ότι ήγεν
ο Νέστωρ. Παρείχε δε εκάστη των Πόλεων αυτών εννέα Ταύρους εν τούτη
τη Θυσία, της Συνηθείας ούσης , ώς φαίνεται, το εκάστη επιβάλλον παρέχειν.
(ε) Τα Σπλάγχνα των Θυμάτων, κλ. Ο ποιητής παραλείπει
την ακριβή Περιγραφήν της Θυσίας, με συγχωρούσης της Γεριστάσεως, ίνα
εισάξη αυτήν άρμοδιώτερον εις την εν τω Τέλει της Ραψωδίας τελουμένην
Θυσίαν. Ησθιον δε Μερίδας των Σπλάγχνων πάντες οι παρόντες, ίνα ως
μέτοχοι της Θυσίας και της δι’ αυτής θείας Χάριτος» τα δε λοιπά Κρέα ή
σθιον κοινώς πάντες οι παρευρισκόμενοι .
(ς) ουδαμώς, Τηλέμαχε , αιδείσθαι ήδη σε δέον. Προ »
Ελέπει γάρ ή τον Τηλέμαχον ενθαρρύνουσα Θεά , ότι τότε το Πρώτον της
1θάκης εξελθών και του Κόσμου άπειρος έτι ο Βασιλόπαις , διστάσει τα
πλησιάσαι γηραιώ και ενδόξω 'Ανδρί, οίος ήν ο Νέστωρ. Αθηνά δε ενταύθα
υπεννοείται η Σύνεσις του νέου Τηλεμάχου, το Πρακτέον αυτόν διδάσκουσα .
(ζ) Το 'Aληθές ειπείν ημίν αυτού δε δε ηθώμεν. ότι,
ο Νέστωρ ήν όντως φιλαλήθης και αει ελάλει μετά Παρρησίας, είδομεν και
εν τη Ιλιάδι.
( η) ου ψεύσεται πως6 δε, καί γάρ
α Συνέσει διαπρέπει.
Όσον συνετώτερος οó άνθρωπος, τόσον μάλλον αποςρέφεται το Ψεύδος · αλλ'
εισί και Ψεύδη ωφέλιμα και διδακτικά , δηλονότι τα τον μεν λέγοντα ωφε:
λούντα τους δ' ακούοντας διδάσκοντα και ου βλάπτοντα: οία εισι πολλά του
Ομήρου και των Μυθολογημάτων αυτού, άπερ όμως εισίν 'Αλήθειαι κυρίως
υπό το Ψεύδος προκαλυπτόμεναι.
(0) Πώς δέ εγγίσω αυτώ; κλ. Ιδού ο Δισταγμός του Τη
λεμάχου υποδεικνύων, ότι ο Βασιλόπαις ευνοείται υπό της Θεάς και εστί
Συνέσεως πλήρης . 'Εν τοιαύταις γάρ Περιστάσεσι διστασειε βεβαίως πάς
Νεανίας συνετός και χρηστης τυχών 'Αγωγής.
( 1) Ευδοκήσεικαι Συναινέσει των Θεών τέχνης και 1
ανετράφης . Τών Κριτικών τινες θέλουτι (κατ' Ευστάθιον ) ότι ταύτα

λέγων ο Ποιητής υποσημαίνει, ότι ο Τηλέμαχος ήν νομίμου Γάμου
γνήσιος Ιόνος. Αλλ' ου πιθανόν, ότι ο Ποιητής εσκόπει ταύτας τους Ε.
θνικούς αγνώστους Λεπτολογίας διό το εν τω Κειμένω :
- ου γαρ οίω
» Ούσε Θεών αέκητι γενέσθαι τε τραπέμεν.
Κρείττον εξηγείσθαι νομίζομεν, τη Συναινέσει των Θεών ετέχθης:
τουτέστι καλός, ευειδής, χαρίεις, ευπρεπής, εύμορφος, τα Καλά προθυμού
μενος • ενί δε Λόγω , η Γένεσίς σου έστιν ευτυχής: τον γάρ όμηρον διά
του Ομήρου μονον δυνάμεθα ορθώς εξηγείσθαι· το δί της Αθηνάς προς τον
Τηλέμαχον ενταύθα , παραπλήσιόν έστι, τω προς τον Μενέλαον αυτής εν
τη 4, Pψδ.
ν
» ρεία αρίγνωτος Γόνος, Ανέρος, ώ τε Κρονίων
» όλέον επικλώση, γαμέοντί τε γεινομένω τι.
Τοιαύτη η ορθή Εξήγησις του γενέσθαι νομίζεται ωσαύτως και η του
τρα φεμιν· ανετράφης δηλονότι καλώς, επαιδεύθης ορθώς και εγένου εγ
κρατής των Διδασκαλιών της χρηστής Αγωγής σου : χριστή γαρ και δο
κιμος Ανατροφή και Αγωγή έστι μόνη ή τη Προστατεία των Θεών και θεία
Μοίρα και Ευμενεία γινομένη. Εκ μέν των Διδασκαλιών , ών έτυχεν ο Τηλέ
μαχος τα αυτω ποιείν δέον εδιδάχθη: όσα δε ουκ εδιδάχθη, των αυτώ
ευνοούντων της Θεός εμπνεύσει αυτό και γάρ ο Θεός φωτίζει τον Νούν των
Ανθρώπων και εμπνέει αυτούς λέγειν, όσα αφ' εαυτών ουκ οίδασιν, ουδ'
έν εαυ οίς εύρίσκουσι.
(ια) άλλα δ' οβελοίς πείραντες επ' ύπτήσει. Ησαν οι
οι οβελοί ούτοι πέντε ομού αλληλένδετοι, δι' ών όπτων, ή μάλλον ειπείν
έφρυγαν τα λειπόμενα του Θύματος Κρέα. ( ίδε περί των δειλών και την ση
μείωσιν εν τη Α . Ρόδ. της παραφρ . Ιλιάδος).
(ιβ) Κ' επί μαλακών Κωδιων προβατείων .... 'κάθισε
κλ. Εκ τούτων γινώσκε ται των ηρωικών Αιώνων εκείνων η Ευτέλεια . Ο
γιος του βασιλέως Νέστορος υποδέχεται τους Ξένους και καθίζει αυτούς
επί προβατείων Δερμάτων επί τη Άμμω του Αιγιαλού έστρωμένων, αντί
επί πολυτελών και πορφυρών Ταπήτων.
(γ) Και δούς αυτούς Μερίδας Σπλάγχνων κλ . όπωςκαι
και αυτοί μετασχώσι της Θυσίας: ούπω γαρ έτετέλεστο ή Εορτή.
(ιδ) Fς ενταύθα ελθόντες τύχατε και Υμείς. Ως αίσιόν
τι λέγει ταύτα αυτοίς ο Πεισίστρατος. όντως μέγα γαρ Ευτύχημα τους
Ξένοις τό έρχεσθαι προς Λαούς τους Θεούς σεβομένους και Θυσίας προσφέ
ροντας αυτούς. ότι δε μετείχεν ο Πεισίστρατος Παιδείας και Ευκοσμίας,
ικανώς Δήλον εκ των λόγων υτού τούτων γίγνεται,
(ιε) Καυτός νομίζω γάρ Θεοίς ε και χεται ουρανίοις. κλ,

Ταύτα λέγων ο Ποιητής διά του Νέστορος υποδείκνυσιν, ότι υπάρχουσα
Λαοί ασεβείς και άθεοι · προςεπιφέρων δε και το « πάντες οι Θνητοί έχουσι
Χρείαν των Θεών » την Μωρίαν και την Αδικίαν των τοιούτων άμα δεί
κνυσιν .
(ις) Η τή Συνέσει του Ανδρός εχάρη του δικαίου,

Ούτω και ελ. Pψδ. κ. προς φωνεί την Αθηνάν ο Διομήδης χαίρε και επι τοις
σκυλευθείσι :
Χαίρι Θεά τοιςδεσσι, σε γαρ πρώτην εν Ολύμπω
» πάντων Αθανάτων επιβωσόμεθ'....
Ci Θεοί, τας Κρίσεις και Πάση τους Ανθρώπους ομιλοι, χαίρουσιν επί παντί
Δώρων και Τεκμηρίω του παρά των Ανθρώπων προς αυτούς Σέβας , καθ' ά
φησίν Ευριπίδης.
» ενεστι γαρ δή καν Θεών Γένει τόδε, τιμώμενοι
χαίρουσιν Ανθρωποι υπο. ( πλ.)
(13 ) Νέστορι μεν και τοις Υιοίς αυτού παράσχου Δα.
4
ξαν. Τώ μέν Νέστορι και τοις Υιούς αυτού Δόξας εύχεται η ' Αθηνά , ότι
η Δόξα και Εύκλεια αναγκαιοτάτη τοις Βασιλεύουσι το δε Δήμο της Πύ
λου Χάριν απροσδιόριστον.
( η ) Άπερ πάντα είτα ετέλεσεν αυτή. όντως θαυμαστή
η ιδέα αύτη υποδεικνύουσα, ότι μόνη η Σύνεσις ενδόξους τους Βασιλείς και
ευδαίμονα τον Λαόν αυτών ποιείν δύναται. Λέγει δε, ότι η Αθηνά αυτή
ετέλεσεν όσα εύξατο, επειδή ουκ ήδύνατο ελπίσαι, ότι ο Ποσειδών, εχθρός
το οδυσσει και διώκτης αυτού ών, εκτελέσεις τας Ευχάς ταύτας. Ζητείται
δε, πώς δύναται είπείν ο Ποιητής ότι τη Παλλάδι και του το Διί μόνο ,
άτε θεοπάτορα και παντοδυνάμω, κείται των Ευχών αυτής τούτων ή Εκ
πλήρωσις ; Εις Λύσιν ταύτης της Απορίας αρκέσει τό, ότι οι Πάλαι έπλα
σαν ορθώς την ' Αθηνών μόνην την ένδοξον 'Αξίωσιν παρά τεϋ Διός έσχη .
κυίαν , τού εν πάσιν ίσην αυ το είναι, και την αυτήν Προτίμησιν έχειν » ή
γαρ Σοφία του Θεού τα αυτά τω Θεώ Δίκαια έχει και τις άλλος άρα, πλην
αυτής , εκτελεί όσα αυτή απαιτεί ; Σημειούσθω δε προς τούτους και το
ενταύθα θαυμαστών της Επικής το , Θιόςέκ Μηχανής λεγόμενον,
3
είς και ουχ η Τέχνη, αλλ ' οι Τρόποι και τα 16η της Αρχαιότητος άγουσι τον
Ποτητήν εν πάνυ ολίγαις Περιστάσεσι βλέπομεν παρ' ομήρω την ανθρω·
πίνην Ενέργειας όλως καταλειπομένην και ως εκ μαγικής Ράβδου την βοη
θούσαν Θεότητα, το παράδοξον και απροσδόκητον τελούσαν. Παρατηρήσθώ
και ο τρόπος της Βοηθείας, ήν η Θεά παρέχει τη Τηλεμάχω , 'Αγγελίαν τινά
περί του Πατρός αυτό παρασκευάζουσα: πάνυ ησύχως και κατά μερόν
οδηγεί αυτόν: Ουδέν βίαιον ουδ' επειγμένον γίγνεται, και πάντα ευρήσο.
μεν φυτικώ τω Λόγω γιγνόμενα , ενεργείν εωντες το εξευρετικών και συνε
τον του ανθρωπίνου Nρός , όσα εισάγει ο Ποιητής ενταύθα Συνεργεία της Α .
θηνάς γιγνόμενα. Αύτη η Θεά εστι πανταχού και αεί και προσωποπεποιημέ .
νος Νούς μόνον, ός υπεράνω των Επιγείων γινόμενος, τον Θεατής και Α.
κουστήν, διά της τη Θεότητι Ομοιότητος αυτού, εις Εκστασιν μεθίστησι, και
ποιεί Δυνατά, όσα ο δι' 'Aπαιδευσίαν εαυτόν μή γιγνώσκων, υπερτέροις
Ούτι μόνον αποδιδωσι ταύτα ούν τα υπέρτερα όντα προσωποποιών και
Ποιητής, εισάγει πράττοντα, δι' ου τα μέγιστα επαύξεται η Διαμόρφωσις
και ο Εικονισμός .
( 16 ) Πλανώμενοι εί και ως ως οι Λησταί. Εί το Λη
στεύειν ήν αισχρόν παρά τους Τότε, ουκ αν ηρώτησε ταύτα τους Ξένους και
Νέστωρ, ούς ούτε έφυβρίσαι ούτε λυπήσαι ήθελεν· αλλ ' ή ληστεία ου μό.
ον ουκ αισχρά, αλλά και τίμ όν τι ένομίζετο . • . Οι βασιλείς γαρ και
ηγεμόνες Ελληνες εις μεγάλην Δόξαν ελογίζοντο το ζήν εκ της ληστείας ,
ως παρά Θουκυδίδη τε και Ηροδότο αναγινώσκομεν. ότι οι Θράκες εξαιρέ
τως, οι το Γεωπονείν άτιμον νομίζοντες, διά του Πολέμου και τηςΑη
στείας έζων, και οι Νυμφίοι μάλιστα οι δια ληστείας τα προγαμιαία
Δώρα κτώμενοι ένομίζοντο ένδοξοι. (παράβαλε, Θκδ. Βιβλ . Ι. και Σεξτ .
Εμπορική )
(α) ύς και μαχόμενος ποτέ συν Σοί. κλ . να δείξη και
τον Νέστορα κοινωνόν της Δόξης διά την πόρθησιν της Τρωάδος, λέγει αυ.
τω ταύτα ο Τηλέμαχος.
(κα ) Επί Ααφύρων 'Αγωγή, κλ. Εις Διασάφησιν του λόγου
του Νέστορος ενταύθα χρησιμεύουσι τα του Αχιλλέως Pψδ. Ι. της Ιλιάδος
λέγοντος :
>
ός και εγώ πολλάς μεν αυπνους Νύκτας ίαυον,
D
Ηματα δ' αίματόεντα διέπρηστον πολεμίζων
• 'Aνδράσι μαρνάμενος δάρων ένεκα σφετεράων:
» δώδεκα δε συν Νησί Πόλεις αλάπαξ ' 'Aνθρώπων,
» πεζός δ ' ενδεκά , φημι, κατά Τροίην ερίβωλον. »
ο ποιητής αναφέρει εν τη οδυσσεία πολλά τών εν τη Ιλιάδι ρηθέντων , και
πολλα πάλιν, περί ών ουδέν εν τη Ιλιάδι είρηται· οίον Συνεχείας Συμ
βάντων μή συμπεριληφθέντων εν τη Συντάξει του Μυθολογήματός του , και
του κατά Τρώων Πολέμου Επεισόδια, ως ο Λογγίνος (Kφ. Θ'.) λέγει :
« Δήλος γάρ εκ πολλών τε άλλων συντεθεικώς ταύτην δευτέραν την Υπόθε.
• σιν, αυτάρ δή και του λείψανα των Ιλιακών Παθημάτων διά της ό
» δυσσείας, ως Επεισόδια του Τρωϊκού Πολέμου προτεπειςφέρειν .... »
δι' ών ου μόνον το ποίημα αυτού καλλωπίζει και την Περιέργειας του'Ανα

γνώστου καταπαύει, αλλά παρέχει και αμφοτέροις τοις Ποιήμασιν αυτού
'Αληθείας Σχήμα , τον 'Αναγνώστης ως αληθή νομίζεις παράγον.
(κβ) Αίας ο μέγας μαχητής, ο Αχιλλεύς Πηλέως, κλ .
Τον μέν Αίαντα, και τον Πάτροκλον, μάλιστα δε και τον εαυτού υλών
Αντίλοχον, επαινετικούς Επιθέτοις αναφέρει οĆ Νέστωρ, τον δε Αχιλλέα άνευ
τοιούτου τινός Επιθέτου , διότι η Μήνες αυτού επήγαγε τά τε Λεινά, περί
ών διηγείται , και τον Θάνατον τοσούτων Ηρώων· όθεν απρεπές το έπαι
νέσαι αυτόν .
(κγ) πέντε εξερωτών ή εξ έτη εί διετέλεις, κι. Τα
άπειρα Δεινά, όσα έπαθαν οι Ελληνες εν εκείνω τώ Πολέμω , υποδείκνυσι
δια ταύτης της Υπερβολής ο Νέστωρ:
(κδ ) ούτε έν Εκκλησίαις, ουδ' εν Βουλαίς ο οδυσσεύς
κάγώ διχογνωμούμεν. Ειπών ο Νέστωρ, ότι Ουδείς εδύνατο όμοιω
θήναι τω οδυσσει την Σύνεσιν , και ότι πάντας ενίκα Δόλους και σοφούς
Στρατηγήμασιν, ουκ ήδύνατο ειπείν, της Κοσμιότητος μη επιτρεπούσης,
ότι αυτός ήν ομοίος αυτώ· όθεν λέγει, ότι ουδέποτε έδιχογνώμουν αλλήλοις .
έκφρασις αμφίβολον ποιούσα ει αυτός ήν ομοίος την Σοφίαν, ή ο οδσυ
σεύς ανώτερος αυτού .
(κε) ου δίκαιοι γάρ ήσαν οι πάντες, ουδέ συνετοί.
Αίαντα τον Λοκρών αινίττεται ο Ποιητής δε ταύθα, νήν Κασσάνδρας έτ τω Ε
Ναώ της Αθηνάς προ του 'Αγάλματος της θεάς ταύτης βιασάμενον · λέγει
δέ, ου πάντες ήσαν δίκαιοι και συνετοί, του Αίαντος μόνου υπαιτίου όντος:
διότι ούτε από του Αμαρτήματος εκώλυσαν , ούτε αμαρτόντα ετιμώρησαν
αυτόν οι Έλληνες. Προς τούτοις δε σημειωτέον την Σύνεσιν και Κοσμιότητα
του Νέστορος, ουδέν σαφέστερον περί του Αμαρτήματος λέγοντος, άτε προς
Νεανίαν λαλούντος και τον θανόντα υβρίζειν μή θέλοντος.
(ες) ούτοι γαρμάτην ’ απρεπώς καλέσαντες τους
πάντας, κλ. Ου βούλεταιυποδείξαι διά τούτου ο Ποιητής, ότι η Εσπέ.
ρα ουκ ήν αρμόδιος Χρόνος του Εκκλησιάζειν» πλήρεις γάρ Παραδειγμάτων
νυκτερινών Εκκλησιάσεων και Συμβουλίων Συνέσει τε και Σοφία γενομένων,
εισίν αεί αι Ιστορίαι,διό και Ευφρονη επεκλήθη η Νύξ· αλλ ' υπεννοών,
ότι εν εκείνη τη Περιστάσει η κατά την Νύκτα Εκκλησίασις κακώς και απε
ρισκέπτως εγένετο. Τι καλόν γάρ περιεμένετο την Νύκτα παρά Στρατού
νικητού , διά την Χαράν της Νίκης ακολασταίνοντος, ενώ ούτε την Ημέρας
έσωφρόνει ; « Ούκουν ες το πάν απαρέσκεται ο Ποιητής της προς Εσπέραν
Σ
• Αγορά, αλλ' ότι ου κατά κόσμον ήλθον, Οίνω βεβαρυμένοι , διό και ακό
»
» σμως στασιάσαντες έμερίσθησαν (λέγει ο Αρχιεπίσκοπος).
(23) Θ μέν Μενέλαος αυτούς άπαντας αναθήναιτας
Υ
Ναύς εκέλευσε, κλ. Ο Στράβων ( Βιβλ. 10 ) διδάσκων, ότι εν πας

τοί , Ποιηταίς τον Όμηρον μάλιστα μιμείται ο Σοφοκλής, λέγει· « ο• δ'ở ούν
Σοφοκλής ποιήσας τον Μενέλαον εκ της Τροίας απαίρειν σπεύδοντα εν Γη
Η
πολυξένη, τον δ' 'Αγαμέμνονα μικρόν υποληθήναι βουλόμενον, του έξιλά.
και σαοθαι την 'Αθηνών Χάριν, εισάγει λέγοντα τον Μενέλαον . Συ δε δ'αύθ,
και μίμνων κα :: Ιδαίαν Χθόνα, Ποίμνας Ολύμπου συναγαγών θυηπόλει ».
(κη ) Κωλύσαι γαρ το Στράτευμ' επεθύμει. Πώς άν είποι
τις άδικον και μη εξαίρετον την Πρόφασιν ταύτην , και ο Ποιητής αυτός
μάλιστα νηπιόφρονα λέγει τον 'Αγαμέμνονα» έδει γαρ αυτώ ειδέναι
ότι το Αμάρτημα του Αίαντος ούκ αφοσιούτο δε Εκατόμβης , αλλά μόνον
διά της Τιμωρίας του Αμαρτόντος, το μόνος Εξιλαστήριον ούσης.
(κθ) οι γαρ αιώνιοι Θεοί . . .
ου και εν Θυσίαις τη S
οργής παύσοντ' αυτών και αδίως. 'Αλλ' εν λδ . Ι. λέγει ο
Ποιητής : Στρεπτοί δέ τε και Θεοί αυτοί . Ένταύθα δε,
« Ου γαρ τ' αίψα Θεών τρέπεται Νόος αιών εόντων ».
λέγει δι Ενταύθα ούτως, την Θεοβλάβειαν του Αγαμέμνονος υποδεικνύων.
διά Θυσίας το Αμάρτημα του Αίαντος ακέσασθαι νομίζοντος · εισί γάρ Αμαρ
τήματα Θυσίαις ανήκεστα. Ο Πλάτων ουκ άν έψεξε τον Ποιητών (ώς εν τοις
Προλεγομένοις εν τη Παραφράσει της Ιλιάδος έσημειώθη) εί ακριβέστερον
εσκέψατο περί ταύτης της Αληθείας.
(1) οί μέν Ψυρίαν την μικράν έλεγον παραπλεύσαι.
Τουτέστιν, οι μεν ήθελον από της Λέσβου αποπλεύσαντες και υπεράνω της
Χίου πλέοντες, πλεύσωσι της Χίου μεταξύ και της από ταύτης ογδοήκοντα
Στάδια απεχούσης Ψυρίας, ταύτην παραπλέοντες και ούτως ή μεν Χίος
έμενα Δεξιά, και η Ψυρία 'Αριστερά οι δε κάτω της Χίου πλεύσαι ήθελον:
ταύτης της Νήσου μεταξύ και των Παραλίων της Ασίας, ένθα κείται το
όρος Μίμας της Χίου απέναντι , και ούτως έμενε Δεξιά η Χίος. ο δεύτε.
ρος Πλούς ούτος ήν μεν ευθύτερος και συντομώτερος, αλλά μάλλον κινδυν
νώδης και χαλεπός.
(λα) Εις τον Λιμένα Γεραιστον έωθεναι εισήλθον.
Ζητείται δε εί διά του εωθιναί (ούτω γαρ εξηγείται ο Σχολιαστής το εν
τω Κειμένω εν νυχιαι) εννοεί ο Ποιητής , ότι τα πλοία του Νέστορος ,
από της Τρωάδος αποπλεύσαντα, όρθρια την Επαύριον εις Γεραιστον κατή .
χθησαν. Κατ ' ακριβή Παρατήρησιν ευρίσκεται την δευτέραν Ημέραν πρωί
καταχθέντα: ου γάρ δυνατόν εις Λέσβον την πρώτην Ημέραν είσπεπλευχέναι
τον Νέστορα, εν Τενέδω εις το θύσαι τοις Θερις διατρίψαντα και υπό της
νέας Φιλονεικίας εκείθι κωλυθέντα , του Μενελάου άμα τη Νυκτίείς Λέσβου
καταχθέντος , ένθα πιθανώς παρήλθεν η Νύς, περί του περαιτέρω Πλού

συμβούλευομένων , και την Επαύριον Πρωϊ αποπλευσάντων· ούτω γάρ πλέον .
τις την Ημέραν εκείνην και το πλείστον της εξής Νυκτός, διεπιραιώθησαν
από 1ης Λέσβου εις Γεραιστόν, λιμένα της Ευβοίας . Ταύτην την Διαπε
ραίωσιν ευρίσκει μακράν ο Νέστωρ, ευλόγως: εισί γάρ χίλια και εξακόσια
Πλού Στάδια, και ο Πλούς ούτος έν Νυχθημέρω ουκ ήν μικρός τους τότε
Πλοίοις. Ο Στράβων λέγει την Γεραιστόν αρμοδιότατον Λιμένα τους από
της Ασίας εις Ελλάδα πλέoυσι, Ναός του Ποσειδώνος πάντων των άλλων
εν ταύτη τη Νήσω μεγαλοπρεπέστατον έχουσαν.
(16) Εγώ είς Πύλον δε τον Πλούν 'ποιούμ ην, κλ.
Επειδή ο Διομήδης κατήχθη την Τετάρτης Ημέραν εις το Άργος , ο Νέστωρ
είχε πλείονος Χρόνου Xρείαν εν τη εις Πύλον Καταγωγή αυτού, πορρωτέρω
κειμένην· έδει γάρ περιπλεύσαι πάσαν την Πελοπόννησον. T
(λγ) Υπ' 'Αχιλλέως του λαμπρου Υιού. Νεοπτόλεμος

και Πύρρος εκαλείτο , γεννηθείς υπό του Αχιλλέως εκ της Δηίδαμείας , θυγα .
τρός του βασιλέως της Σκύρου Λυκομήδους και Πύρρος μεν εκλήθη από του
γυναικείου Ιματισμού, Πύρρα λεγομένου, δν εφορει εν Σκύρω, ή και από
της ξανθης Κόμης αυτού. Νεοπτόλεμος δε , ότι δωδεκαέτης ήλθεν εις τον
Τρωικός Πόλεμος και ούτω καλεί απανταχού αυτόν ο όμηρος. Από της
Σκύρου ήγαγεν αυτόν πρό Τρωάδος των Τειχών ο οδυσσεύς και Φοίνιξ . Τα
Ανδραγαθήματα αυτού διηγείται η Ιλιάς, αλλά και εν Οδυσσείας Λαναγι.
νώσκομεν αυτά. ΙΙορθησθείσης δε της Τρωάδος έλαβε Γέρας την 'Ανδρο
μάχην, γυναίκα του Έκτορος. Νοστούντι δε προεφήτευσεν ο εκ Τρωάδος
αυτώ ακολουθήσας Ελενος, oι θέλει ευτυχής γενέσθαι, Χώραν οικίσαι εν και
ευρήσοι Οίκον, ου τα θεμέλια Σίδηρος, ο Τοίχου Ξύλα και η Στέγη Βάμβαξ.
'Aφικόμενος ούν επί της Λίμνης Παμβω τιν εν Ηπείρω , απήντησεν
οδίταις τας Δόγκας αυτών εις το έδαφος πήξασα και επ' αυταίς τα μάτια
αυτών εκτετακόσιν εν τούτω έγνω ο Νεοπτόλεμος της Μαντείας την Εν
νοιαν ,, και κρατήσας της Χώρας εκείνης κατώκισε και ωνόμασεν αυτήν Μό.
λοσσίαν , από Μολοσσού του υιού αυτού.
(λδ ) Μέγα δε όντος 'Αγαθον.... όταν Τόλμης τ ’ άν
δρίας έγκαιρα τη Yί ο ν, κλ . Επειδή ο Τηλέμαχος ώνόμασε πολλά
κις τον Πατέρα αυτού κακόμοιρον, ο Νέστωρ φησίν, ουκ έστι κακόμοιρος και
Πατήρ ο καταλιμπάνων Υιόν έκανόν Δίκην υπέρ αυτού λαμβάνειν· δι' ου το
Θάρρος του Τηλεμάχου επαυξήσαι θέλει, ώστε τιμωρήσει τη Πατρί προς
τους υβριστές Μνηστήρας.
(λε) Η ο Ιθάκης Δήμος θεια πειθόμενος τινι Μανα
τεία κλ. 'Αδύνατον φαίνεται το Νέστορι, ότι ο λαός της Ιθάκης απέςη
- Ρ!
του Οδυσσέως, εκτός ειμή κατ ' Επιταγήν Χρησμού τινός. Μόνος γαρ ο Θεός
απολύει τους Υπηκόους του υπακούνιν το αγαθό Βασιλεί αυτών.
(λς) Ει ούν Παλλάς η Αθηνά ούτω καίσοι θελήση.
Ειπών ανωτέρω ο Νέστωρ CC
τις οίδε ει ο σος Πατήρ απροσδοκήτως ελθών
ποτε ου παρ' αυτών λήψεται Τιμωρίαν κ»αι ένα βεβαιώση το Παράδοξον φαινό
μενον του Λόγου αυτού τούτου, ότι δηλαδή είς Ανήρ μόνος δυνηθείη τι.
μωρήσαι τοσούτους Μνηστήρας, ραδιον υποδείκνυσι το πράγμα προστί
θείς τό, ει θελήσοι η Αθηνά ευνοείν και το Τηλεμάχο ούτω φανερώς,
ως το Ιατρί αυτού ευνόει. Την 'Ανάπτυξιν της Υποθέσεως του Ποιήμα
τος του παρασκευάζει θαυμασίως ο Ποιητής , όπως πιθανώτερον ποιήση
αυτό.
(Αζ) Βεβαίως έκαστος αυτών των υβριστών Μνηστή.
ρων, κλ. Εν τω Κειμένω « το κέν τις κείνων »• το, τίς, αόρισον Σημα
σίαν κοινώς έχον, σημαίνει ενταύθα το, είς έκαστος, κατ’ Ευστάθιον.
Ούτω χρήται ταύτη τη Αντωνυμία και ο Σοφοκλής έν τώ Χορώ των Σα
λαμίνων λέγων (Αίας. 245 , 247 ) ως νυν Καιρός τινι Ποδούν κλοπών
αρέσθαι και αντί Καιρός ήδη ενός εκάστου ημών κρύφα φυγείν » και
γαρ αορίστου υποτεθείσης ενταύθα της Σημασίας του, τίς, τί μέγα Κατόρ
θωμα νομισθείη, εί εκ των τουρύτων Μνηστήρων είς τις μόνον αμνημονήσοι
του Γάμου· τουτέστι φονευθήσοιτο υπό του Τηλεμάχου και
(λη) Η εμ η Ελπίς πάσα εις μάτην έσται. Τόσον βέβαιον
νομίζει ο Τηλέμαχος, ότι απώλειο ο Πατήρ , ή ότι η Μοίρα Φθοράν κατε
ψηφίσατο αυτού, ώστε ούτε οι Θεοί αυτοί δύναιντο σώσαι αυτόν και έπει
δή ταύτα αυτού Βλασφημία έοικεν,έπιπλήττει αυτόν η Αθηνά υποδεικνύου
σα, ότι θέλων ο Θεός, και εκ Γης της απωτάτης δύναται σώζειν και ανά -
γειν τινά .
(16) Εγώ δε .... επανελθόντα με θανείν, κλ.Ισχυρός και

αληθής ο Λόγος της Αθηνάς ούτος» θέλουσα γάρ παραμυθήσασθαι τον Τηλέ
μαχον δείκνυσιν αυτώ, ότι ου δεί κρίνειν περί της Ευτυχίας και της Δυστυ.
χίας των αποδημούντων, ούτε περί της Ραδιότητος, και της Δυσχερείας της
'Απονοστήσεως αυτών και ότι πολλάκις ή πολυχρόνιος 'Αποδημία εστί Ευ
τύχημα, ή δέ ταχεία Παλινόστησις ' Ατύχημα» και Τεκμήριον τού λόγου
αυτής δείκνυσι τον όλεθρον του ευτυχώς μέν νοστήσαντος, εν τη Χώρα
δ' αυτού δολοφονηθέντος 'Αγαμέμνονος, εν ώ ο οδυσσεύς μετά πολλάς
Δυσχερείας νοστήσει ευτυχώς και νικήσει τους Εχθρούς αυτού• άρα ουχ.
αι Περιστάσεις, αλλά το Τέλος ποιεί της Ευτυχίαν, ή την Δυστυχίαν του
'Ανθρώπου.
(μ) και τον Επίρα στον αυτοίς . Ιδού τι της Θεολογίας
1
142 ΣΗ1 ΕΙΩΣΕΙΣ .
των Εθνικών, ου η Εξήγησις πάνυ χρήσιμος. Ο: Είνικοί δηλονότι έπίστευαν

μεν ότι ο Θάνατος είναρται παντί Θνητο, αλλ' επίστευον άμα και ότι ο
Θεός δύναται εξαιρείν του γενικού τούτου Νόμου τους υπ' αυτού ευνοου .
μένους: ούτως αναγινώσομεν εν τη επομένη Ραψωδία, τον Πρωτέα αγ .
γέλλοντα τώ Μενελάω, ότι ουθνήξεται, αλλ' οι Θεοί πέμψουσι ζώντα αυ
τον εις α -ιλύσα. Τοιούτων Παραδειγμάτων Σωτηρίας γέμει η Ιλιάς,
και αι σώζουσαι Θεότητες εισί πάντοτε ανάλογοι τοίς σωζομένοις Θνητοίς
και ταϊς Περιστάσεσιν. Ούτω σώζει Ιλ . Γ . ) τον Πάριν η Αφροδίτη, άτε
ευειδή ήρωα , και "θεν αγαπητόν αυτή ώσαύτως και τον Αίαντα (Ιλιάδ. Ε)
ατε υίον αυτής όντα : ή δέ ' Αθηνά τους πολεμόφρονας και συνετούς άμα
Πρωας, οίς ο Ηρακλής και ο οδυσσείς: τον δε Εκτορα σώζει ο Απόλλων
(Ιλδ Υ.) ούτω δή και η Αθηνά ενταύθα λέγει τον Θεόν αδυνατούντα
εξαιρειν του Θανάτου τον Φλον αυτό , αλλά τούτο μόνον όταν η μοίρα
προσδιορίση του Θανάτου την Σιγμήν και γάρ , επειδή Μοίρα εστίν ο Νό
μος της θείας Προνοίας, ο Θεός τάξας αυτόν άπαξ, ου μεταβάλλει, καίτο
δυνάμεις τούτο ώςε, βεβαιούται υπό του Ποιητού ( ) λέγοντας περί
του Σαρπηδόνος ::
(
αινότατε Κρονίδη ! ποιον τον Μύθον εειπες ;
»
"Ανδρα θνητον εόντα, πάλαι πεπρωμένον Αιση
άψ εθέλεις Θανάτοιο δυςκι έoς εξαναλύσαι ;
Αύτη ούν ή Θεολογία των Εθνικών συμφωνεί τη ημετέρα κατά τούτο, εξ
ης ελήφθη ως φαίνεται και εμείς γαρ λέγομεν πας Α
" νθρωπος
θνητός άμα δε κοί , επειδή ο Θεός έστι κύριος της τε Ζωής και του Θα.
νάτου , ανακαλεί εκ του Κόσμου τούτου, ον εθέλει εις την αιώνιον Ζων
ζώντα " ταύτης της Αληθείας Παραδείγματα , ήν βεβαίως εγίνωσκον οι Ε
θνικοί, αναγινώσκομεν ουκ ολίγα εν τη αγία Γραφή: ( παράβαλε την Ση
μείωσιν εν τω Τέλει της επομένης “ Ραψωδίας).
|
(μα) Τριών γάρ ήδη Γενεών λέγεται αυτόν άρχειν. Το
γάρ βαθύ Γρας Δικαιοσύνης και Σύνεσιν διά της μεγάλης Πείρας αλλήλαις
ήνωμένας δείκνυσι . Σημειωτέα δε προς τούτο και του Ποιητού ή'Ακρί
θεια: Εν τη Δηλώσει της Ηλικίας του Νέστορος ( Ιλδ. Α ) λέγει :
Ο)
Το δ ' ήδη δύο μέν Γενεαί μερόπων Ανθρώπων
» έφθίασ', οί οι πρόσθεν άμα τρέφεν ήδ' εγένοντο
)
9
• εν Πύλο ήγαθέη , μετά δε τριτάτασιν άνασσεν ».

Ενταύθα δε τησε ::
α
Tρίς γάρ δή μίν φασιν ανάξασθαι Γένε' ' Ανδρών » .
όπ ρ επιβεβαιοι την Αλήθειαν της 56 Σημειώσεως ημών εν Ιλδ. Α . ένθα
διδεικτι, ότι εν τη τελευταίω Ιτει του κατά Τρώων Πολέμου ο Νέστωρ
ήγε το 85 , ή το s6 έτος της Ηλικίας. Προστιθεμένων ούν και των οκτώ

ή εννέα Ετών μετά τον από της Τρωάδος 'Aπόπλουν άχρι της είς Πύλον
'Αφίξεως του Τηλεμάχου, συνάγεται ότι ο Νέστωρ ήν έννενηκοντατέσσαρα
ή εννενήκονταπεντίτης» άρα υπερέζησε τρείς Γενεάς 'Ανθρώπων , ανά τριά .
κοντα Éτη εκάστην, και ήδη ήρχε τέσσαρα ή πέντε έτη της τετάρτης
Γενεάς.
μ β καιή
(μό) στε τοις ολυμπίοις Θιοίς μοι φαίνετ'έμφιρής
είναι, αυτόν ορώντι. ίδιον τοις Θεούς η Αθανασία, ταύτη δε το
βαθύ Γήρας ανάλογον· όθεν ο βαθυγέρων Ανήρ Θεού εικόνα έoικε . Προς
ταύτην την “Ρήσιν του Ποιητού αναμφιβόλως αποβλέπων ο Πλάτων λέγει
( Νομ. Βιβλ. ια) ότι οι Πατέρες και αι Μητέρες ήμών, ζώσαι του Θεού εισίν
Εικόνες: όσον πρεσβύτεροι εισι, τοσον μάλλον όμοιάζουσιν αυτούς και τόσον
μείζονος Λατρείας εισίν άξιοι. « Ουδέν προς Θεών τιμιώτερον "Αγαλμα
P
άν κτησαίμεθα Πατρός και προπάτορος παρειμένων Γήρα, και Μητέρων
και την αυτήν Δύναμιν έχουσών ούς όταν αγάλλη τις Τιμαίς, γέγηθεν και
» Θεός ») .
( μη) Πώς έθ' α νεν Ατρείδης ο Αγαμέμνων βασιλεύς.

Ουκ άνευ λόγου και δι' εικαίαν Περιέργειαν απλώς έρωτά ταύτα ο Τηλέ .
μαχος· αλλ ' εκτός ότι εφοβείτο τας Επιβουλής των Μνηστήρων και ήθελεν
εκφυγείν αυτάς, επεθύμει άμα και διδαχθήναι, ένα ωφελήση τον Πατέρα,
ει νοστήσειέ ποτε, επαρκών αυτώ του εκκλίναι των Εχθρών τας Παγίδας .
(μδ ) Εν *A Pγει της Αχαΐας. Ου μόνην την πόλιν "Αργος,
αλλά πάσαν την Αργολίδα εννοεί ενταύθα και ποιητής , ως εν τη Α . “Pψδ :
είδομεν· ο Στράβ. (Βιβλ. 8) φησίν «'Αχαιούς γάρ τους Φθιώτιδας φασι,συγ
» κατελθόντας Πέλοπι εις την Πελοπόννησον , oικήσαι την Λακωνικήν» το .
και σούτον δ' 'Αρετή διενεγκείν, ώστε την Πελοπόννησον εκ πολλών ήδη
Χρόνων "Αργος λεγομένην, τότε Αχαϊκόν "Αργος λεχθήναι» και ου μόνον
και γε την Πελοπόννησον, αλλά και ιδίως την Δακωνικήν ούτω προσαγορευ
θήναι ». Διό προστίθησι το, 'Αχαΐας,είς Διάκρισιν των λοιπώνταυτω
νύμων Πόλεων, του' Αμφιλοχικού δηλονότι, του Θεσσαλικού, Κυλικικού ,
Μακεδονικού κλ . "Αργους.
( με) Το πάντων Κακουργημάτων μέγιστο . Ην δε τοιού
τον το Κακούργημα του Αιγίσθου, άτε γενόμενον διά Μουχίαν, Πατροκτονίας
και Αρπαγήν· διέφθειρε γαρ την Βασίλισσαν, εδολοφόνησε τον Βασιλία και
εξιδιώσατο την Βασιλείαν αυτού.
(μς) Αυτός ήσυχος και μεθήμων εκάθητο κλ. Άριστα
εξεικονίζει ο Ποιητής την Μοχθηρίαν και Ουδένειας του προδότου Αιγίσθου.
Ενώ γάρ πάντες οι Βασιλείς της Ελλάδος πολεμούσι Πόλεμον δίκαιον, και
μάχονται Μάχας Καθεκάστην, ίνα λάβωσι Τιμωρίαν υπέρ του αδικηθένο

τος και υβρισθέντος Μενελάου, και τιμωρήσωσι και τον Διαφθορέα της
Ελένης, αυτός ο ούτιδανός μόνος ζη Ζωήν ανειμένην και μεθίμονα και
επειδη ή Μαθημοσύνη και η Αργία εστί μήτηρ πάσης Κακίας, ηδύνεται
διαφθαρείν την Γυναίκα του ' Αγαμέμνονος.
(μζ) Εκτος γαρ ότι υγιείς είχε τας Φρέναςέτι. Αν
τέτεινε δηλονότι τους “Ραδιουργήμασι του Διοφθορέως: τα γάρ ανόσια
Εργα και αι κακοί Επιθυμίαι, νικώσι τον 'Ανθρωπον μόνον όταν παύσηται
του σωφρονείν εξώλης γενόμενος.
(μη) Και 'Αοιδός τις παρ' αυτή ήν, δν 'Αγαμέμνων
κλ . Οι τοιούτοι 'Αοιδοί ήσαν φιλόσοφοι των τότε Χρόνων, άνδρες επίδοξοι
και έντιμοι, διά της Ποιητικής και της Μουσικής την 'Αρετήν μεν διδά 1
σκοντες, τας αυτή οι αντιβαινούσας Επιθυμίας καλάζοντες . « Το γάρ αρ

χαίον οι'Αοιδοι Φιλοσόφων Τάξιν επείχον, λέγει ο Σχολιαστής • ώσαύτως
δι και ο ' Αθήναιος, ( Βίβλ . 1.) « Σώφρον δε ήν το των 'Αοιδών Γένος και
Φιλοσόφων Διάθεσιν επέχον. ' Αγαμέμνων γεύν τον' Αοιδών καταλείπει τη
Κλυταιμνήστρα φύλακα και παραινετηρά τινα: ός πρώτον μεν 'Αρετάς Γυ
ναικών διερχόμενος, ενέβαλλί τινα Φιλοτιμίαν εις Καλοκάγαθίαν· είτα Δια
τριβήν παρέχων ηδείαν, απεπλάνα την Διάνοιαν φαύλων Επινοιών · διό
Αίγισθος ου πρότερον διέφθειρε την Γυναίκα , πριν τον 'Αοιδόν αποκτείναι εν
Νήσω ερήμη ». Το αξιόλογον του Χωρίου τούτου επαινεί ο Στράβων( βιβ. 1)
αποκρινόμενος προς τα του Ερατοσθένους ειπόντος, ότι οι Ποιηται τέρπειν
μόνον ουδέ τι διδάσκειν ηδύονται.... • Και όμηρος δε τους' Αοιδούς
σωφρονιστάς είρηκε, καθάπερ τον της Κλυταιμνήστρας φύλακα, ώ πόλλ'επέ.
τελλεν Ατρείδης Τροίηνδε κιών, είρυσθαι " Aκοιτιν ... "
(μθ) 'Αλλ' η ώρα όποτε ήγγικα κλ. Εν τω Κειμένω δέ « αλλ'
α
ότι δή μιν Θεών Μοίρα επέδησε δαμηναι ». Διά τούτου

ουκ εννοεί ο Ποιητής ως πεπρωμένην ταύτην την ανόσιον Πράξιν, όθεν και
άφευκτον: ούτω γαρ ουκ αν είη αξιόποινος , ουδ' υπαίτιος ή Κλυταιμνήστρα
1
όπερ αντιβαίνει όλως τη Διδασκαλία του Ποιητού · αλλ' υποδείκνυσι μόνον

εγγίσαταν την ώραν , ότε η Κλυταιμνήστρα ηρνήσατο εκουσία Εκλογή την
Αρετήν· αύτη δε ή όλεθρία άρα ουκ επάγει αναγκαίως το αμαρτάνειν,αλλά
μόνον τη. Στιγμήν της Προαιρέσεως του αμαρτάνοντος δείκνυσι.
!
( ν ) Τότ’ αγαγών τον 'Αοιδον εις Νήσον ερήμην. κλ.
Ουδέποτε περιεγένετο άν της Αρετής της Κλυταιμνήστρας και Αίγισθος , ει
έμενε παρ' αυτή και 'Αοιδός αεί διδάσκων και παραινών αυτήν . ο Ποιητής
διδάσκει διά του Παραδείγματος τούτου πόσον ωφέλιμος τη ' Αρετή έστιν
ή τους Σοφούς Συνομιλία. Ινα γαρ διαφθείρη τις Γυναίκα ενάρετον , αρκεί το
>
απαλλοτριώσαι αυτήν των εν αρέτων και σωφρόνων Φίλων αυτής.

(να ) Των Γυπών. Βοράν κατέλιπε γενέσθαι. ίνα μη

είπη, εφόνευσε, τών Γυπών Βοράν γενέσθαι κατέλιπεν αυτόν λέγει εις Βοράν
γάρ των σαρκοφάγων Θηρίων, ο Νεκρός μόνον καταλείπεται.
( 6 ) Εκώνy εκούσαν δε αυτήν ήγαγε μετά ταύτα, κλ.
Ταύτα προστίθησιν ο Ποιητής εις Δήλωσιν, ότι εκατέρων τη Προαιρέσει
εγένετο το Κακούργημα, και παρ' αυτούς ήν το μή κακουργήσαι· διό ούτε
τους Θεούς ούτε την Moίραν αιτίους του Κακουργήματος δύναται τις ειπείν
άμα δε και εις Πλήρωσιν της Εννοίας του ανωτέρω ρηθέντος « αλλ' η άρα
οπότε ήγγικε » κλ.
( νγ) Εί τα πολλά Μηρία επί Βωμούς, κλ. ιδού Ευσ.βείας
και 'Ασεβείας άμα παράδοξον τι Σύγκραμα» και τοσαύτα αμαρτή τας ανοσιουρ
γός Αίγισθος, Θυσίαις και Αναθήμασιν ευχαριστήσαι τους Θεούς αποτολμά,
ώσανεί εγένοντο αυτό συνεργοί του Κακουργήματος, όπερ και διαπεφθαρμένη
Ψυχή αυτού επεννόησε και ετέλεσ3 .
( δ ) Και'Αναθήματα πολλού Χρυσού, κλ. 'Εν τω Κειμένω
« πολλά δ' 'Αγάλματα ανήψεν » η λέξις "Αγαλμα , Ξόανον σημαίνει
παρά τοις μεθ' όμηρον, ο Ποιητής όμως αντί πολυτίμων Πραγμάτων χρήται
αυτή, καθ' ά σημειοι και Ευστάθιος. « 'Αγάλματα, παρά μεν τους στερον τα
Ξόανα, παρά δε τώ Ποιητή, παν ώ τις αγάλλεται, ώς και εν τοις μετά ταύτα
φανείται. διό είπών 'Αγάλματα, επάγει Υφάσματά τε Χρυσόν τε ι.
(νε) ο Απόλλων Βέλευσ’ αυτού φλογεροίς, κλ. Ούτως
εξηγούντο οι Τότε τον αιφνίδιον Θάνατον, αίτιον ηγούμενοι τον ήλιον και την
Σελήνην, ήτοι τας Θεότητας Απόλλωνα και "Αρτεμιν, διά των Βίλισσιν
όμοιουμένων 'Ακτίνων αυτών τους αίφνης θνήσκοντας θανατούσας.
(νς) Φροντιν, υίον όν ή τορος. Αφέλιμα και Λόγου άξια Παρα.
δείγματα σημαίνουαι πολλάκις τα ονόματα υφ ' ών εισάγει αυτά ο Ποιη
της , ως και αλλαχού είρηται: ο πρώτος Κυβερνήτης της Νηος του Μενελάου
ονομάζεται Φρόντες, φροντιστικός δηλονότι, και έστιν υιός του Ονή .
τορος , τουτέστιν ο νητικού έπλασε δε ταύτα υποδεικνύων, ότι τον Ναύ
την ή Κυβερνήτην φρόνιμον χρή είναι, και ότι εκ τούτου καθίσταται τους
'Ανθρώποις ωφελιμωτάτη η Ναυτική
( ζ) Εί και επείγετο πολύ τού περαιτέρω πλεύσαι.
Ουδέν γάρίσχυεν απολύειν του Καθήκοντος, τους Νεκρούς ενταφιάζειν, ου ή
Παραμέλησις μέγα Αμάρτημα όνομίζετο.
(νη) Μαλέας το 'Ακρωτήριον. ' Εν τη ανατολική 'Ακρα της Πε.
λοποννήσου υπεράνω της Κυθήρας, νυν Τζερίγο, κείμενον· εστι δε κινδυ
Υ
νωδεστάτη ή εκεί Θάλασσα, όίεςκαι η παροιμία τον Μαλία και πλεί και
αντί μεγάλα κινδυνεύειν.
(νθ) Του Γαρδόνου ποταμού. Δηλο νότι έν το δυτικό της Νή.

σου Μέρει.
( 3 ) Λισσή. Η Πέτρα αύτη καλείται Βλίσση και παρά Κρά τει Λισσίν .
ο δε Ποιητής Λισσή καλεί αυτήν κατά Μεταπλασμόν, καθ' ά σημειοί και
Σχολιαστής : « λεία Πέτρα, ή κατά Μεταπλασμόν, είπεν το νύν καλού .
C
μενον παρά τους Κρησσίν τω β, Βλίσση : έστι δι ' Ακρωτήριον Γορτυνίας,

όθεν Κράτης συν τω ιν γράφει Λισίν. » Παρά Στράβωνι δε (Βιβλ. 10)
ολύσσα » της Φαιστίας αναγινώσκομεν· ίσως γέγραπτοι δε
και ο Βλύσσης της Φαιστίας, και ημαρτημένως έτυπώθη ο.
λύσση ν.
( ξα) 'Εν "Ακρω Γόρτυνος. Ην δε η Γόρτυν μία των αξιολογω
y
τάτων πόλεων της Κρήτης, ής τα 'Ερείπια εισέτι σώζονται. Ταύτη εγγύς

ήν ο Δαβύρινθος , κατ' Ανάχαρσιν· κυρίως δε ωνομάζετο Γορτύνα ή Γόρτυς.
(ξε) Εις τού Αιγύπτου ποταμού απήλασε τα Ρείθρα και
νύν Νείλος , Λίγυπτος ωνομάζετο επί Ομήρου , αφ' ού ωνομάσθη έπειτα ά
πασα η Νήσος ως Δώρον του Νείλου ευλόγως θεωρουμένη, αυτός γάρ ποιεί
αυτήν εύφορον, ούτος και επί Ησιόδου υπό το όνομα Νείλος γνωστός πο.
ταμός χρησιμεύει εις Μαρτυρίαν τοις μη πιστεύουσιν, ότι ουκ ήν σύγχρο .
νος το Ομήρω, αλλά μεταγενέστερος αυτού ο Ησίοδος.
( γ) Πολύ ν Χρυσόν και άλλα Κτήμα τ' α γείρων. Πώς
δε ήγειρε τούτα τα πλούτη ο Μενέλαος , ουκ εξηγείται ο Ποιητής» πιθανόν
δμως διά της ληστείας , κατά την τότε μή μεμπτης Συνήθειαν, ώς άλ .
λαχού σεσημείωται.
(ξδ) Τον δολερόν ετέλεσε Σκοπόν του. Εν τη Νυκτί της
αυτής Ημέρας, καθ' ήν αφίκετο εις τον Οκoν αυτού ο Αγαμέμνων, εδο .
λοφονήθη υπό του Αιγίσθου .
(ξε) Απ' Αθηνών. Των Κριτικών τινες « αν από Φωκ ή ων »
αντί απ΄ Αθηνών αναγινώσκουσιν εν τω Κειμένω· διότι εν τη Φωκίδι ανε.
τράφη ο Ορέστης, δν τω Πατρί συγχρόνως ήθελον ανελεϊν ο Φονείς του
Αγαμέμνονος, ίνα απαλλαγώσι παντός Φόβου · αλλ' ή 'Αρσινόη τροφός, ή
κατ' άλλους ή αδελφή αυτού Ηλέκτρα έσωσε, προς τον Σρόφιον , βασιλέα του
Ορχομενού, ου γυνή ην η αδελφή του Αγαμέμνονος, κρύφα πέμψασα αυτόν
αλλ' αύτη των Κριτικών ή Αντίρρησις άκυρούται διά της ουκ απιθάνουΥπο
θέσεως, ότι εις Μυκήνας πορευόμενος ο Ορέστης διήλθε δι' Αθηνών, ως
διήλθε και διά των Δελφών , καθ' ά φησιν ο Σοφοκλής (δίλτ. Πράξις β '.
στιχ. 676 και εξής) ή και ότι διέτριψεν ολίγον εν Αθήναις διδασκόμενος
και παιδευόμενος καθ ' ά φησιν Ευστάθιος: « το δέ» ά απ'’ Αθηναίων,
τινές γράφεσιν άν από Φωκίων, ώς εκεί όντος παρά τω θείω Στροφία
του Ορέστου θεραπεύουτι μέν τοι και το απ’ Αθηνών οι Παλαιοί λέγοντες
ώς από Φωκίδος εις Αθήνας κατά Ζήτησιν σταλείς Ορέστης Μαθήσεώς
τε και Παιδεύσεως· εκείθεν κατελθών οίκοι , εποίησεν άπερ εποίησεν, ίνα
είες δύο Καταγώγια το Ορέστη , Φωκία μεν επί Αναστροφή, Αθήναι δε,
επί Παιδεία ».
(ξε) Είτα 'Αργείων τώ Α α ω Ιερίδειπνον. κλ. ώςπερ
ο Αίγισθος και η Κλυταιμνήστρα δολοφονήσαντες τον 'Αγαμέμνονα, εώρ
ταζον Εορτήν πομπώδη κατ’ Ετος εις Μνημόσυνον του 'Ανοσιουργήματος
αυτών, ούτως εόρτασε και ο Ορέστης την Θανάτωσιν των Δολοφονέων του
Πατρός · η δε Συνήθεια του Περιδείπνου και νύν έτι σώζεται εν πολλαίς Χώ .
ραις της εισέτι Τουρκοδεσποζομένης Ελλάδος μανιοτα .
(ξζ ) Μητρός της βδελυρας. Σημειωτέα ή Σύνεσις του Νέστορος:
διεξελθών γαρ τα τής Δολοφονίας του 'Αγαμέμνονος, ουκ είπεν ότι και η
Κλυταιμνήστρα ήν ένοχος αυτής, όπερ όμως υποδείκνυσι περί του Περιθεί
πνου μόνον λέγων.
(ξη ) 'Αφίκετο εις Μυκήνας και ο Μενέλαος. Περιεπλα άτο
ούν ο Μενέλαος επτά περίπου τη μετά τον από Τρωάδος Απόπλους αυτού
όπερ Παραμυθίας ουχ όσης πρόξενον τώ Τηλεμάχο. ατε δυνατόν νοστήσαι
ταχέως και τον Πατέρα αυτού .
(ξε) Ένθεν ουδείς....επανελθειν ελπίζει. Και διατί
τούτο ; ίσως διότι βεβαιού αδύνατον , λέγων ο Ποιητής το έν πέντε Ημέραις
από της Κρήτης εις Αίγυπτον πλειν· αλλ' ο Νέστωρ λέγει ταύτα τα Τη
λεμάχω φοβάσαι ίσως και μεταπείσαι θελων αυτόν του εις Κρήτην πλεύ
σαι , όπως μή καυτός ταύτα πάθη.
( ο) Αί Γλώσσαι εις Θυσίαν τμ η θήτω. Σημειώσεως αξία
αύτη ή έντε Ιωνία και εν τη ' Αττική τότε Συνήθεια . Αί Θυτίαι ετελειούντο
διά της Ολοκαυτώσεως των Γλωσσών των Σφαγίων επί τω Βιμώ του Ερ
μου και εσπένδετο επ' αυτάς . Ταύτης δε της Συνηθείας Αίτια φαίνεται τα
εξής. Επειδή δηλονότι εφοβούντο μή υπό του Οίνου και της Ευθυμίας κι .
νούμενοι είπωσί τι 'Ανάρμοστον και 'Aπρεπές τη Ιεροπραξία, ής ένεκα
συνήρχοντο , κατέκαιον των Σφαγίων τας Γλώσσας, δείξαι θέλοντες, ότι δια
του ΓΙυρός αφοσίουν IΙαν ό, τι ερρέθη εν τω Δείπνο , Συγγνώμην παρά του
Ερμού, ως Διάκτορος, αιτούμενοι , όπως μη μείνη εν αυτοίς Αμαρτίας τινές
Ακαθαρσία , της δια της Θυσίας θείος Χάριτος μετασχειν Κωλύουσα αυ
τους επί τω αυτώ Σκοπώ ώλοκαύτουν και τα Ωτα των Ιερείων εις Δήλω .
σιν, ότι ουκ έρoυσι τι άλλοσε των όσα ήκουον εν τω Λείπνω.
( οα) Κ ' επί πολύ ... δειπνούντες αν και μετα θα .
' πρεπές ένομίζετο το επί πολύ ανακειμένους διατρίβειν, ίνα μή διά της
εν τώ Δείπνο πολυχρονίου Διατριβής και Πολυπoσίας βεβηλώσει την ιεράν

Θυσίαν· διό έθυον εν Ημέρα, τας κατά Νύκτα δε Θυσίας παρητούντο και ανέ
βαλλον άχρι της Επιούσης.
(o6 ) Τας Χείρας νίψασθαι. Επί Δείπνω κατακλινόμενοι ενι
πτοντο τας χείρας, και από του Δείπνου ανιστάμενοι ωσαύτως, ένα καθαι
ρωνται παντός του εν τη Δείπνω “Ρύπου των Xειρών , και ούτως ολοκαυτώσι
των Σφαγίων τάς Γλώσσας.
( γ ) Μαλακώς ενεύδειν και τους ξένους. Η Φιλοξε.
νία παρά τους τότε Ελλησι (και την Σήμερον έτι σωζομένη) επoίει αναγ
καίον τω Φιλοξενούντι το έχειν ου μόνον ικανά Στρώματα και λοιπά Ευναία,
αλλά και Ιμάτια εις Μεταμφίεσιν τών Ξενιζομένων παρ' αυτούς. Ο Ευστα
θιος αναφέρει, ότι Τελλίας και Ακραγαντίνος ήν φιλοξενώτατος ελθόντων δε
ποτε πεντακοσίων Ιππέων, έδωκεν εκάστω και Χιτώνα και Ιμάτιον, «Ισέον
δε ώς , ει και ο Νέστωρ αυχεϊ Χλαίνας έχειν και Ρήγια και λοιπά τινα
τοιαύτα, όπερ εικές και άλλοις είναι ειπείν των κατ' αυτόν Ηρώων, αλλά
Τελλίας και Ακραγαντίνος πολλώ των τοιούτων απάντων υπερφέρει, ός φασι,
φιλόξενος ών, πεντακοσίοις Ιππεύσι καταλύσασιν ως αυτόν Χειμώνος άρα,
έδωκεν εκάστω Χιτώνα καιΙμάτιον. »
(οδ ) Τους είς Οικία και την εμήν ε κ ά στοτ ' έρχομένους.
ο Νέστωρ εύχεται, ίνα και μετά τον θάνατον αυτού μένη δια Παντός τους
Ξένοις ήνεωγμένος ο Οίκος αυτού. Προς τη Θεοσεβεία και τη Πειθαρχία τρί
τον Καθήκον τους τότε Λαούς συνέχον και κωλύον του εκτρέπεσθαι εις ανο
μον και θηριώδη Ζωήν, υπήρχεν η Φιλοξενία, παντα χού εν τοι ; Ποιήμασι
του Ομήρου, εξαιρέτως δε εν τη οδυσσεία διαπρέπουσα.
( ε ) Προς τους μεγαλοψύχους Καύκωνας . Ησαν δε ου
του γειτνιάζοντας τη Πύλο και υπήκοοι του Νέστορος, την Τριφυλίαν πλη
σίον του λεπρίου (κατά Στρό. Βιβλ. 8) οικούντες .
(ες) Ενθα οφείλει μοί τις προ πολλού ήδη και πολλά
Εν τη θεία Γραφή αναγινώσκομεν, ότι ο Τωβίας υπό του Αγγέλου οδηγού.
μενος ήλθεν εις Ράγα, πόλιν των Μήδων ένα παραλάβη παρα του Γαβαήλ
τα υπό του Πατρός του παρ'αυτώ παρακατατεθέντα χρήματα, και αυτός μεν
έμεινε παρά τω Ραγουήλ, ο δε "Αγγελος ήλθεν εις Ράγα παραλαβείν την Πα.
ρακαταθήκην, « Και επορεύθη Γαβαήι και έδωκεν αυτώ το Χειρόγραφον· ος δε
προσήνεγκε τα Θηλάκια εν ταις Σφραγίσει και έδωκεν αυτώ κλ.: (Τωβίτ.
IX. 6. ) ύπα λέγει ενταύθα ή ' Αθηνά ώς άνθρωπος , αρμόττουσιν αυτή και
ως Θεά· ενδεχόμενον δηλονότι , ότι ώφειλόν τι οι Καύκωνε; τω Μέντορι,
9
αλλά και τη 'Αθηνά ουχ ήττον, τουτέστι Θυσίαν.

(ο ) Κ . ι έν α των Yίων συν αυτώ πέμψ · και, .
Ούκ
ήθελεν ελθείν εις Λακεδαίμονα η Αθηνά, διότι εόρταζε το εο Μενέλαος
τους Γάμους του Υιού και της Θυγατρός, και ή Παρουσία της Θεάς εν
τοιαύτη Περιστάσει ήν ανάρμοστος.
(οη) Η νίωξ' η Τα μία. ο οίνος εφυλάττε : ο παρά τους Τότε εν
Πίθοις ακριβώς πωμαζομένοις » το δε Πώμα ελέγετο Κρήδεμνον κατά Με.
ταφοράς, από του γυναικείου επικεφαλαίου Κοσμήματος ούτω λεγομένου,
σημειού ο Σχολιαστής.
(οθ) γαμον έτι όντα. Την Αιτίαν εξηγείται διά τούτου ο Ποιη
της, δι' ήν εκέλευσεν ο Νέτσωρ τω Πεισιστράιω κοιμηθήναι εν τω αυτώ
Δώματι ενώ ήν η Κλίνη του Τηλεμάχου . είς Τιμήν του Ξένου· διά την
αυτήν Αιτίαν έπεμψεν αυτόν και εις Σπάρτην τή Τηλεμάχω συνοδίτην .
(π) Εν θα Eύ νήν αυτώ έστρωσεν η Γυνή του. Εργον γάρ
της Γυναικός ήν τούτο παρά τοις Tότε διο λέγει και ο Αγαμέμνων περί
της Χρυσηίδος : και εμόν Λέχος αντιοωσαν ώς εαυτού Γυναίκα
γάρ είχεν αυτήν (Ιλδ. Α).
Ο
(πα) Στιλβον των Ελαίου δίκην. Ξεστοί μεν ήταν οι Λίθοι
είτε δια της Τέχνης είτε διά της Χρήσεως: λείους και ως ξεστούς
ποιεί τους λίθους ή εις Kάθησιν πολυχρόνιος Χρήσις αυτών. Ελαίου δίκην
στίλβοντας δε επιφέρει λέγων ο Ποιητής , επειδή οι Λίθοι αυτοί εθεωρούντο
ιεροί, διότι επ' αυτούς εκάθηντο δικάζοντες οι Βασιλείς, και κατά τι θρη
σκευτικών Δόγμα ήλείφοντο Ελαίω. ορθότερον όμως φαίνεται αλληγορική
αύτη ή έκφρασις την Στιλπνότητα των Εορών αυτών αινιττομένη, αι οποίαι
αναμφιβόλως ήσαν Μάρμαρα
( πβ) Προ Πυλών .... καθεσθ' ελθών. Τοιαύτη ήν των ηρωί
κών Αγώνων εκείνων η Λιτότης. Προ των πυλών των οίκων ήσαν Εδραι
λευκών Λίθων , εφ ' άς καθέζοντο εκάστην Πρωίαν οι Πατέρες υπό των Τε.
κνων αυτών περικυκλ:ύμενοι» επ' αυτάς δε καθεζόμενοι και οι Βασιλείς εδί .
καζον.
( πγ) Εχων αυτού το Σκήπτρον εν Χειρί. όντως Ηθών
πατριαρχικών ή Εικών αύτη : ο γέρων Βασιλεύς κάθηται το Σκήπτρον έχων,
και περί αυτόν ίστανται οι γιοι Προστάγματα αυτού προς μένοντες.
(πδ) Διο ο μεν υμών ω ελθών, κ). Ου τους Ιούλους , ή τους Γπη
Y
ρέτας, αλλά τους γιους αυτού ταύτα ποιήσαι κελεύει ο Νέστωρ, ου μόνον
διότι πάντα τα περί τας Θυσίας ήσαν τιμήεντα, αλλά και επειδή εν τοις
τότε ηρωικούς Χρόνους και οι μέγιστοι αυτοί Βασιλείς εποίουν, όσα ή με :
τέπειτα υπερβολική Διαίτη και Ραστώνη υπό των Δούλων και των Υπηρε
των μονων τελείσθαι προώρισε.
(πε) Πάντας αυτού του , οπαδούς α ξ ά τ ω, Η μεγάλη
1 5 ) ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ .
Θεοσέβεια αυτού ποιεί τον Νέστορα έβέλειν παρόντας έν τή Θυσία και τους
Οτ.αδύς του Τηλεμάχου .
( πς) δωρ καθαρόν και Ξύλ’’ άμα κομίσαι. Τα με ,
Ξύλα επί τω ολοκαυτώσαι τα εις Ολοκαύτωσιν διωρισμένα των Σφαγίων
Μέλη , και οπτήται τα άλλα το δε ύδωρ επί τώ νίψασθαι τας χείρας.
( πζ) οίς περ αυτός εν τή Χρυσού έχρήτο έχρητο Εργασία.
Οι μεταγενέστεροι Κριτικοί κατακρίνουσ.ν ενταύθα τον Ποιητήν ώς των
Τεχνών ανειδήμονα, λέγοντες προς τους άλλοις « ιδ.υ έρχεται ο Χρυσωτής
» έχων εν Χερσί τον Ακμονα , την Σφύραν και την Πυράγραν προς τι τα
» Εργαλεία αυτά και ου γαρ έχει Xρείαν "Ακμονος και Σφύρας ο Χρυσωτης
)
» εις το επιχρυσώσαι τα Κέρατα της Βοός »· αλλ ' ή Κρίσις αυτών αύτη ου
τον Όμηρον, αλλ' αυτούς ανειδήμονας των Τεχνών δείκνυσιν ούτος γαρ ο
Χρυσωτή , ήν Χρυσοσφυρονόπος κυρίως , τον Χρυσόν παρασκευάζων, ώε.
χρήτο εις Επιχρυσώσεις, και όν παραλαμβάνων παρά του χρήζοντος αυτού
έφυρηλάτει και επoίει την Επιχρύσωσιν συγχρόνως, διό ή σε τον άκμονα
και την Σφύραν άμα φέρων.
(τη) να χαρή ιδούσα, κλ. Ανέκαθεν έωώς ο "Ανθρωπος εκ των
ιδίων ταλλότρια κρίνειν νομίζει , ότι οι Θεοί ουκ ευαρεστούνται μόνη τη
Χρηστότητι των Ιερείων, αλλ'έθέλουσι και εξωτερικούς Καλλωπισμός αυτώ ..
έθεν πλήν των άλλων εν Εθει Κοσμημάτων έχρώντο και τη Επιχρυσώσει
των Κεράτων των αυτούς θυoμένων Βοών.
( πθ) Με γαλοφώνως τη Θεά προσεύξαντο Αθήνη. Εν τω
Κειμένω δε ο αι δ'ολόλυξαν » το γαρ ολολύζειν την Προσ.υ ήν των
Γυναικών σημαίνει, καθ' Ησύχιον λέγοντα « ολολυγή, Φωνή Γυναικών , ήν
» ποιούνται εν τοις ιερές ευχόμεναι »» εξ ου φαίνεται ότι αι τότε Γυναίκες
μεγαλοφώνως προσεύχοντο. Προς τούτοις δε του Ησυχίου λέγει και του
Αισχύλου και Σχολιαστής « και γαρ μόνη της Αθηνά , δαίμονι ούσο πολεμική
C
» όλολύζουσι, τοις δ' άλλοις Θείς πα ανίζουν - όπερ βεβαιούται και διά
της εν Ιλδ. Pψδ. Α. Ρήσεως
« αι δ' ολολυγή πάσαι Αθήνη Χείρας ανέσχον,
και διά της εν οδυσσεία Ραψωδία Χ .
Εν Θυμώ Γραϋ, χαίρε και ίσχεο , μηδ' ολόλυζε » .
( α) λειιβε μέλαιν' οίνον. ο Νέστωρ ποιεί ενταύθα τα του
Ιερέως, διότι οι βασιλείς επετράπευαν και τους περί την Θρησκείαν, άτε
και της Ιερατίας τη Βασιλεία συνούσης.
(us) λούσασα δέ .... Χιτώνα έδωκεν αυτώ όντως Παρά .
δοξον και τη Αιδοι κοι Κοσμιότητι όλως αντιβαίνον δοκεί, ότι αι Γυναίκες
και μάλιστα νέαι και ευειδείς Βασλόπαιδες έτουν και Ελαίω έχριoν τους
Σ3 ΜΕΙΩΣΕΙΣ . 151
Ξενιζομένους» αλλά τοιαύτα ήσαν τα τότε ήθη , και αι Θεραπείαι αύται εγί
νοντο εν Σεμνότητι και Σωφροσύνη: την Σήμερον δε αι Αρεται αύται ουκ
αν ισχύσοιεν τοσούτον . διο εολόγως κατελύθη ή Συνήθεια αύτη, άτε όλως
απάδουσα τη Αιδοί, ήν διδάσκει ημάς και επιτά ττει ημίν ή Θρησκεία.
( 16 ) Εσθλοι Άνδρες περιεστώτες κλ. Κήρυκες ήσανούτοι .
( γ) οικίαν εις την εν Φεραίς αφίκοντ’ ορσιλόχου, κλ.
Εκειντο δε αι Φεραί αύται μεταξύ της Πελοποννήσου και της Λακεδαίμο
νος, υπεράνω της Μεσσηνίας παρά τον Πάμισον ποταμόν.
( δ) Το παν και πάμφορον Πεδίον διαδραμόντες ευ .
πετώς. Την καλλίκαρπον Μεσσηνιακήν Πεδιάδα, κατά Στράβωνα ( Βιβλ.
VIII). το εξής Δίστιχον του Ευριπίδου αναφέροντα :
Kατάρρυτον τε, μυρίοισιν Αρμασι,
0
και Βουσί, και Ποιμέσιν ευβο οτα την . .
ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ ΤΗΣ Γ. ΡΑΨΩΔΙΑΣ .

«ανσεξεβ
εΤ ε ω
αθάει και ς Σ ήταν η εξυφο
ΤΙΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
Ρ Α Φ ΩΔΙΑ Δ .
Υ Ι Ο Θ Ε Σ 1 Σ.
Ο Τηλέμαχος αφικνείται μετά τύ ΓΠεισιστράτου εις το

Ανάκτορον του Μενελάου εν Σπαρτη , καθ' ην Ημέραν εόρταζε
τους Γάμους του Υιού και της Θυγατρός ένταυτώ . Θαυμα
ζόντων δε των Ξένων την Μεγαλοπρέπειας και Πολυτέλειαν
των Βασιλείων, ομολογεί ο Μενέλαος, ότι η Ανάμνησις του
δολοφονηθέντος Αδελφού και τα Δυστυχήματα πολλών άλ
λων Ηρώων, εμπικραίνουσιν αυτώ την τελείαν Απόλαυσιν
των εαυτού Αγαθών: ο Τηλέμαχος εις Δάκρυα κατενεχθείς
υπό του έν τη Διηγήσει των Συμφορών και της Απωλείας
τοσούτων Ηρώων διαλάμποντος ονόματος του Οδυσσέως,
γνωρίζεται υιός αυτού ών. Την εκ τούτου Λύπην δε έξαλείψαι
θέλουσα η Ελένη , μιγνύει τώ οίνω Κόνιν ευφραντικήν, και
διηγείται τα της Αγχινοίας του Οδυσσέως κατά την Πολιορ
κίαν της Τρωάδος. Είτα εξηγείται ο Μενέλαος τώ Τηλε
μάχω περί του κόστους των Ελλήνων και της Μαντείας του
Πρωτέως, δηλωσάσης αυτώ τον Θάνατος του Αγαμέμνονος
και την παρά τη Καλυψού Διατριβήν του Οδυσσέως . Τούτων
δε έν Σπάρτη γινομένων, Συμβούλιον ποιούνται εν Ιθάκη οι
Μνηστήρες, όπως δολοφονήσωσι νοστούντα τον Τηλέμαχον.
Η δε Αθηνά, τη φθίμη, αδελφή της Πηνελόπης ομοιωθείσα,
παραμυθείται την Βασίλισσας κατ' όναρ , επί τη Απουσία
του γιου λυπoυμένην.
ΠΗ ΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
ΡΑ ΨΩΔΙΑ Δ .
>>
ΕΙΣ Σπάρτην,(α )Χώρας της μακράς (β) και κοίλης(γ) των
» Τηλέμαχος και ο γιος του Νέστορος ελθόντες , (Λακώνων
» είς Οίκους του περικλεούς ήλασαν Μενελάου (δ)
» ον, Θυγατρός της αψεγούς, και του Υιού τους Γάμους,
και συν πολλούς φίλους συντελεϊν, εύρον εν τή Οικία: (ε) 5
» και την μεν Κόρην τω Υιό Πηλείδου του ενδόξου
Ο
» έπεμπε τότε ( σ) ( ώ αυτός εν τη Τρωάδι πρώτα
» δώσειν υπέσχετο αυτην Γυναίκα κατανεύσας,
και εξετέλουν οι Θεοί ήδη αυτοίς τον Γάμον) . (*)
» Αυτήν ούν τότε, έν λαμπρούς οχήμασι και ίπποις 10
η εις Πόλιν την περιφανή έπεμπε Μυρμιδόνων, (ζ)
» ών Αχιλλέως ο Υιός βασίλευε του θείου:
» Τα Μεγαπάνθη δέ, υιώ αυτού, το ρωμαλαίω,
» όν δούλη έτεκε Γυνή, αυτώ προβεβηκότι:
» (τη γάρ Ελένη, εξ Αρχής αφ' ού την Ερμιόνης 15
» έτεκε την ερατεινήν, το Κάλλος Αφροδίτη
» ομοίαν τη χρυσή Θεά, ουκέτι Τέκνον άλλο
και τεκεϊν παρέσχον οι Θεοί): (1) Αλέκτορος την Κόρης
και του Σπαρτιάτου , γαμετών ήγετο εις τον Οίκον.
20
» Ούτως εν τη ύψιστεγεί και ευρυχωροτάτη
»
Οικία του περικλεούς Ατρείδου Μενελάου,
» οι Αστυγείτονες αυτού τέρποντο κ' οι Πολίται, (θ )
και τη Μελωδία Φορμιγκτού αρίστου: (ι) και εν Μέσω
Ορχησται δύο ευπετώς ώρχούντο Ευστροφία,
και την ορχήσεων Μολπήν τω άδοντ' ενδιδόντες, (ια) 25
» Τηλέμαχος και ο Υιός Νέστορος ότε ήλθον

»
έποχοι ένδον της Αυλής, κ' έστησαν ειςελθόντες.
» Πρώτος δε προςελθών αυτούς είδε του Μενελάου
»
Υπηρετών και δραστικός Ετεωνεύς , κ' αυτίκα
και τώ Μενελάω βασιλεί έσπευσεν απαγγείλλαι: 30
εγγύς δε στάς είπεν αυτώ: Διογενές Ατρείδη ,
: Μενέλαε ! εις την Αυλήν δύο ειςήλθον Ξένοι,
: Υιοί αμφότεροι Διός του κραταιού ομοίοι.
: ειπέ μοι, ίππους τους ταχείς αυτών, εί αποζεύξαι
: κελεύεις, ή αυτοίς ειπείν έλθεϊν πρός τινα άλλον, (ιβ) 35
: ός υποδέξηται αυτούς και φιλικώς ξενίση.
- Ούποτε άλλοτ' είς το πρίν τοσούτον νηπιόφρων,
: συ Βοηθοίδ' Ετεωνεϋ (υπέλαβεν ειπόντα
: Μενέλαος παροξυνθείς): (ιγ) ως μώρον γάρ Παιδίον
: ταύτα νύν είπάς μοι ελθών. Καγώ Ξενείας Xρείαν 40
: άλλων Ανθρώπων ου μικράν έσχον πολλάκις: ότε
: περιπλανής ήν, (ιδ) έως ου οίκαδε επανήλθον
: νύν δ' είθε παύσει του λοιπού τους Μόχθους και Μερίμνας,
: Ανάπαυλαν διδούς μ' ο Ζεύς: Αλλ' άγε και τους ίππους
: αυτών απόζευξον αυτούς εισάγαγε δε πρώτον 45
: συν ημϊν ίνα και αυτοί ελθόντες ευφρανθώσι .
» Εξήλθεν ο Ετιωνεύς, ταύτα αυτώ ειπόντος ,
2
Σκ' ευθέως έπεσθαι αυτώ Θεράποσι τοις άλλοις

» έκέλευσε και ούτοι μεν απέζευξαν ιδρώντας
και τους ίππουςδήσαντες δ'αυτούς πρός τάς ΙππώνωνΦάτναις,50
» Ζειάς παρέβαλον αυτοίς λευκή Κριθή συμμίκτους:
και τον Δίφρον δε εν τη καλή έστησαν Διφροθήκη:
» ο δε εις Οίκον τον λαμπρόν εισήγαγε τους Ξένους. (ιε)
» Ούτοι δε Δόμους τους στιλπνούς εθαύμασαν ιδόντες (ις)
» Ανακτος του διοτρεφούς: Ηλίου και Σελήνης 55
ΡΑΨΩΔΙΑ Δ . 155
» δίκην γαρ έλαμπον Αύγή , πάντοθεν αι Χρυσώσεις

Δωμάτων των υψιστεγών του ευκλεούς Ατρείδου.
» Τερφθέντες δε τη Θέ' αυτών, Λουτήρσιν εν ευξέστους
» έλούσαντο: Δούλαι δ' αυτούς αι λούσασαι, κ' Ελαίω
και χρύσασαι, χλαίνας απαλάς, χνοώδεις, και Χιτώνας 60
» παρέσχον εις Περιβολήν: Είτα εις Μενελάου
» το Δώμ' ελθόντες, παρ' αυτώ κάθηντο επί Θρόνων. (ιζ)
» η δε Αμφίπολος, χρυση και ευπρεπεί Προχόη
» Χέρνιβα φέρουσα, αυτούς έπ' αργυρά Λεκάνη
» νύψοσθ ' επέχεε, κ' εγγύς στιλπνώς εξειργασμένην 65
» τάνυσε Τράπεζας (τη ) εφ' ήν, αυτούς χαριζομένη
» Ταμία, κόρη ή σεμνή, παρέθη ενεγκούσα
»
Εδέσματ ’ άπυρα πολλά (ιθ Πίνακας δε παντοίων
» Κρεών, κ' Εκπώματα χρυσά παρέθ' ο Kρεωδαίτης.
» Μενέλαος δ' ο ευγενής, την Δεξιάν προτείνας , 70
» και δεξιούμενος αυτούς: Χαίρετε φίλοι (είπε)

: Νύν μέν δειπνείτε ήδονή, και τέρφθητε δειπνούντες:
: αποδειπνήσαντες , δ' εμοί τίνες έστε έρείτε: (κ)
: Βεβαίως γάρ ουκ αφανών εστέ Γονέων Τέκνα,
: αλλά γιοί διοτρεφών σκηπτούχων Βασιλέων 75
» ου γάρ τοιαύτα αγενείς Γονείς γενώσι Τέκνα.

» Nώτα Βοός, ταύτα ειπών, οπτά τε και παχέα
» λαβών, παρέθηκεν αυτοίς· (κα) ά παρατεθειμένα
και κατά Τιμήν ήσαν αυτώ (κβ) αυτοί δε Εδεσμάτων
και των προτεθέντων, Ηδονή εσθίοντες εδείπνουν. 80
» ότε TS δ' επαύσαντο δειπνείν, είπε τω Πεισιστράτω
» Τηλέμαχος , την Κεφαλήν ηρέμ' αυτό προςκλίνας :

» όπως των άλλων τις αυτού τον Λόγον μή ακούση (κγ )
: Την έκλαμψιν, ώ προςφιλής Πεισίστρατε καθόρα ,
: Χρυσού, Αργύρου το,Χαλκού, Ελέφαντος κ' Πλέκτου (κδ) 85
: ήν Δώματα τα εκπρεπή κ ' ύψιστεγή εκπέμπει (κε)

και αναμφιβόλως η Αυλή (κς) Διός του Ολυμπίου
: τοιαύτη ένδοθέν έστιν · οπόσ'άπειρα πλούτη !
: εγώ εξίσταμαι ορών ταύτα και εκθαμβούμαι. (κζ)
» Λαλούντα δ ' ήκουσεν αυτόν Μενέλαος, και είπε : 90
: Φίλτατα Τέκνα τω Διι εν ουδενί ποτέ πως,
: ουδείς Ανθρώπων των θνητών δύναται άμιλλάσθαι· (κη)
: τ ' Ανάκτορα και πάντα γάρ τών του Διός Κτημάτων,
: αθάνατα και διαρκή αυτώ εισίν ομοίως :
: τών δε κτημάτων των εμών, και άλλ' εισί βεβαίως 05
Άνθρωποι, πλείω, ή αυτών ελάσσω κεκτημένοι.
: Πολλά παθών γάρ, κ' επελθών πολλάς Ανθρώπων Χώρας ,
: πλείστα θησαύρησ' Αγαθά, κ' ήγαγον εν Ναυσί μου
: εις την Πατρίδ' επανελθών, μετά οκταετίαν
: Κύπρον, Φοινίκην επελθώνκαι Αιγυπτίων Χώραν, (κθ ) 100
: είς Σιδωνίους, (λ) Ερεμβούς, (λα) είς τε Αιθιοπίαν, ( β )
: και εις Λιβύων ήλθον Γήν ένθ' άμα τω τεχθήναι
: κερας φορούσαν οι καιρινοί (λγ) δίς δε κατ ' Éτος τίκτει
: εκεί τα πρόβατα (λδί ουδείς, ούτε Ποιμήν, ουδ' Άρχων
: Τυρού στερείτ', ουδέ Κρεών και Γάλακτος ήδέος: 105
: εν Αφθονία συνεχώς αμέλγουσι γάρ Γάλα.
: Év
νά'πλανώμην δε εγώ μακράν έν ξέναις Χώραις
: αθροίζων Κτήματα πολλά , άλλος τον Αδελφόν μου ,
:
: έν τή Οικία εαυτού, λάθρα και αδοκήτως

και απέκτανε, της πονηράς αυτού Συνεύνου Δόλω" ( λε) 110
. Διό, και κύριός περ ών ούτω πολλών Κτημάτων,
: ου χαίρουσάν μου την Ψυχήν έχω αυτών τη Κτήσει. (λς)
: Αλλ' όσα είπον νύν υμίν, και παρά των Γονέων
: υμών ηκούσατε · Γονείς είέχετ' έτι ζώντας
5 Πάς τις γαρ οίδε με Δεινά πάνυ πολλά παθόντα. 115
ΡΑΨΩΔΙΑ Δ. 157
: Οίκον ολέσαντα λαμπρόν, ακμάζοντα και πλήρη

: πολλών τε και πολυτελών Κτημάτων όντα: (λζ) όμως
: το Τριτημόριον των νυν Κτημάτων μου , και ήττον
: έχειν αυτών ευκταίον μ' ήν, Άνδρες οι προ Τρωάδος
: τόσοι πεσόντες των Τειχών, μακράν από του Άργους, 120
: ει ήσαν έτι εν Ζωή Αυτούς γάρ πάντας κλαίων, (λη)
και οδυρόμενος αυτών τον Θάνατον, πολλάκις
: έν τη Οικία τη εμή κάθημαι κεκλεισμένος,
: άλλοτε μεν εν τω Θρηνείν αυτούς, της Αλγηδόνος
: ευρίσκων Ανακουφισμόν, (λθ) άλλοτε δε του Θρήνου 125
: παυόμενος ταχέως γαρ θρηνών τις αποκάμνει.
: Πάντων εκείνων των Ανδρών και όλεθρος λυπεί με,
: ου μέντοι τόσον ως ενός, ού ή αλγίστη Μνήμη
: Βρωμάτων κ' Υπνου το Ηδυ όλως αποστερεί με.
: Ουδείς γαρ πάντων Αχαιών τόσας Ταλαιπωρίας 130
: και Μόχθους, ώςπερ οδυσσεύς υπέμεινεν ο θείος » (μ)
: και ως τα Πάθη του πολλά ήσάν τε και μεγάλα ,
: Ούτω και Λύπη ή έμή περί αυτού μεγάλη
: πάνυ δακέθυμός τ ' εστίν, επί πολύ απόντος:
: Ουδείς γάρ τι περί αυτού οίδε, και αγνοείται
:
135
: ει τεθνηκεν, ή έτι ζη» και όντως ο Λαέρτης
: ο γέρων, και η συνετή γυνή η Πηνελόπη
: και ο Τηλέμαχος, αυτού το τέκνον, δν εν Οίκω
: κατέλιπ’ έτι νεογνόν, θρηνούσ' αυτόν βαρέως.
» Ταύτα Μενέλαος είπών, εξέκαυσε την λύπην 140
και του Τηλεμάχους του Πατρός τ' όνομα γάρ ακούσας,
δακρύειν ήρξατο πικρώς τα Δάκρυα δε κρύψαι
και θέλων, την Χλαϊναν ανασχών, κάλυψεν αμφοτέραις
» Χερσί τα όμματα αυτού όπερ ιδών Ατρείδης,
και διελογίσατο μικρόν εν εαυτώ, ει έδει 115
και αυτόν εάσαι τι ειπείν περί Πατρός ήκαι πρώτος ,

και αυτός αρξάμενος λαλείν περί αυτού , τελείαν
2 και αληθή εύροι αυτού ούτω την Eικασίαν ,
» ήν έσχεν, ότι ο Υιός έστι του Οδυσσέως .
» Ταύτα αυτού εν εαυτώ διαλογιζομένου , 150
» εκ του ευώδους κ' υψηλού Θαλάμου και Ελένη
» προςήλθε , ( μα) τη χρυσοβελεί Αρτέμιδ' έoικυία :
>>
» και η Αδράστη συν αυτή ή ευσκευή Κλιντήρα

» λαβούσα, έθηκεν αυτή · ( με) Τάπητα δε Αλκίπη
155
έριούφαντον, λεπτον φέρουσα, τον Κλιντήρα 1
εκάλυψεν. ή δε φυλώ έφερεν επομένη

και τον χρυσούν Κάλαθον αυτής, όν παρά της Αλκάνδρης
» έλαβ ’ Ελένη, γυναικός Πολύβου, του οικούντος
και εν Θήβαις , πόλει τη λαμπρά κ' ευδαίμονι Αιγύπτου .
» Ούτος μέν δύο αργυρούς Λουτήρας Μενελάω, (μη) 160
» δύο τε Τρίποδας, ομού Τάλαντα Αργυρίου
και δέκα παρέσχε Δωρεάν ή δε γυνή Αλκάνδρη
και κάλλιστα, πάνυ εκλεκτά έδωκε τη Ελένη
» Δώρα ιδίως · έκ Χρυσού καλλίστην Πλακάτην,
» και Καλαθίσκον αργυρούν , κυκλωτερή την Βάσιν, 165
ο Χρυσώ τα Χείλη ποικιλτα έχοντας όν η κόρη
φέρουσα τότε η Φυλώ, αμφίπολος Ελένης, 2
» Νήματος, σφόδρ' επιστρεφώς νητού , πεπληρωμένον,

και παρέθηκε, και επ' αυτώ έκειτο κεκλιμένη
» ή Ηλακάτη, πορφυρώ Ερίω εστεμμένη. 170
» Επί Κλιντήρας του καλήν έχοντος Υποβάθραν,

καθέσθ' Ελέν' η ευειδής, και ένταυτώ τον Άνδρα
» επερωτώσα: Ευγενής Μενέλαε ! οι άνδρες
: ούτοι οι ξένοι, εις ημών ελθόντες την Οικίαν,
: οίδαμεν τίνες άρ ' εισίν ; ( είπεν) : Εγώ γάρ λέγω, 175
εει αληθής δ' έστιν ή ου, εμού ή Εικασία

: ουκ οίδα όμως ως εμοί δοκεί, ούτ' έν Ανδράσιν,
: έν Γυναιξίν αλλ' ούτε δέ, Εμφέρειαν τοσαύτην
: είδε τις (Θάμβος αληθώς έχει με εισορώσαν)
: ώςπερ ο ξένος ούτοςί Νέος, το Τηλεμάχω 180
: του Οδυσσέως τώ υιώ έoικεν όν Παιδίον
: νεογενές ο οδυσσεύς κατέλιπ’ έν τώ οίκω,
: ο μεγαλόψυχος Ανήρ , ότε υπό Τρωάδα
: ήλθατε άπαντες υμείς , δεινόν κατά των Τρώων,
: ένεκ' εμού της αναιδούς ( μδ) πόλεμον συγκροτήσαι. 185
: Tαυτά σοι, Γύναι, και εγώ φρονώ, αυτόν προςβλέπων,
: (είπε Μενέλαος, αυτήν υπολαβών λαλούσαν):
: εκείνου γάρ δοκεί μ' οράν τας χείρας και τους Πόδας,
: το Βλέμμα και την Κεφαλήν, το Μέτωπον , την Κόμην
: διαλεγόμενος δ' εν ώ Μνείαν εποιησάμην 190
: του Οδυσσέως, και αυτού τα Πάθη 'διηγούμην,

: όσα υπέμεινεν, εμού ένεκα , πρό Τρωάδος,
: πικρών αυτού οι οφθαλμοί επλήσθησαν Δακρύων,
:: και κρύψαι θέλων με αυτά την Χλαϊν' αυτίκ ' ανέσχε.
: Βεβαίως, βασιλεύ Λαών, Μενέλαε Ατρείδη, 195
: υιός εκείνου του Ανδρός έστιν ο Νέος ούτος,
: ως συ εικάζων αληθώς περί αυτού νύν είπες
: (ο Νεστορίδης είπ' αυτώ Πεισίστρατος φωνήσας).
: αλλά Ανήρ ών συνετός κ' εύκοσμος , δυσωπείται
200
: ενώπιόν σου, ού ημείς, ώςπερ Θεού λαλούντος
: ακούομεν εν Σιωπή: Νέστωρ δέ, ο πατήρ μου ,
:
μ' έπεμψ' ενταύθα συν αυτώ, πάνυ επιθυμούντι
: ιδείν σε, ίνα ευδοκών Λόγω και γύργω άμα
: αυτώ γενέσθαι βοηθός κατ’ Εύνοιαν θελήσης:
: Πάς τις γάρ Νέτος, του Πατρός οικόθι μή παρόντος 205
: και βοηθον άλλον τινά παρ' εαυτώ μή έχων,

: πλείστα κ' ανύποιστα Δεινά πάσχει, καθώς και ούτος ,
: ου μεν απώλετ’ ο Πατήρ, των ιθακών δέ άλλος
: ουδείς έστιν, ίνα αυτώ Βοήθειαν παράσχη,
2
και απαλλαγήναι των Δεινών, υφ' ών καταπονείται. 210

: Βαβαί ! (Μενέλαος αυτό είπεν αναφωνήσας)
: του φίλου μου ούν ο Υιός ήλθέ μοι εις τον οίκον;
και του Μόχθους πλείστους και δεινούς υπέρ εμού γενναίως
: μοχθήσαντος προ των Τειχών Τρωάδος: ώ πολλάκις
: έλεγον οίκαδε ελθών, ο Ζεύς αν ο ευρύωψ 215
: Εύπλοιαν Νόστου παρασχεϊν ημϊν κατευδοκήση,
* φιλοφρονήσασθαι αυτόν, απάντων των Ελλήνων
: μάλιστα: Πόλιν τε αυτώ εν τη Αργεία Χώρα
: δωρήσασθαι, και εν αυτή λαμπρά τε και μεγάλα
220
: οικοδομήσασθαι αυτό, Δώματα Ανακτόρων
: ίνα, τα Κτήματ’ αγαγών άπαντα εξ Ιθάκης, ( με)
: συν τω Υιώ και τους λαούς αυτού αυτήν oικήση
: (τών Εγκατοίκων υπ' εμού αλλού μετοικισθέντων ):
: όπως εν Χώρα τη αυτή, κ ' εγγύς αλλήλοις όντες,
: συνομιλώμεν συνεχώς ήμών δε την Φιλίαν 225
: και την Φιλίας Ηδονήν, το του Θανάτου μόνον
: Δρέπανον, άλλο δε Ουδέν έμελλε διαλύσειν
: αλλ ' εμού αύτη η Ευχή κ’ Ελπίς Ευδαιμονίας ,
: Ηγειρ' εις Φθόνον τον Θεόν εκείνον, ός εν τούτοις .
: του Οδυσσέως δυστυχώς, εκώλυσε τον Νόστον. 230
5 Ταύτα ούν λέγοντος αυτού, ήρξαντο πάντες κλαίειν.
» Ελένη ή διογενής, γυνή ευειδεστάτη,
5 Τηλέμαχος, και ο Υιός ο ευγενής Ατρέως :
και ούτε ο Νέστορος Υιός δ' αδάκρυτον το όμμα
» 'δυνήθη έχειν, αδελφού μνησθείς του Αντιλόχου 235
ΡΑΓΩΔΙΑ Δ . 161
ο ον ο περίκλυτος Υιός ( μς) Ηούς της αυγτέσσης ,

» απέκτανεν αυτού μνησθείς δ' έλεγε δακρυχέων:
: Νέστωρ, πατήρ ο γηραιός, Μενέλαε Ατρείδη,
: οσάκις λόγος περί Σου έστιν εν τη οικία,
: ου παύεται σε επαινών διαλεγόμενός μοι, 240
ως Σοί εν πάσι τοις Θνητοίς Συνέσει και Σοφία

: εκπρέπεις: Σύγγνωθι μοι ούν ειπείν Σοι νύν τολμώντι.
μ) την Γήν αύθις
: Ουκ αρεστόν μοι το Θρηνείν εν Δείπνω : (μζ
: η ροδοδάκτυλος Ιώς και Aύριον φωτίσει:
: ου μέμφομαι ουδένα δε κλαίοντα τους Θανόντας: 245
: ή τους δειλαίοις γάρ Θνητοίς μόνη οφειλομένη,
: μετά τον θάνατον Τιμή, το κείρεσθαι την Κόμην,
: και Δάκρυα περί αυτών πικρότατα εκχέειν
: και ο έμός γάρ αδελφός τέθνηκε προ Τρωάδος,
: ουχ ήττον πάντων των λοιπών Ελλήνων ών ανδρείος. 250
: Συ έγνως κρείττον μου αυτόν εγώ γαρ ούτε είδος
: ούτε εγνώρισα αυτόν· παρ' άλλων δε ακούω
: ότι ανδρείος Μαχητής ήν και ποδώκος άμα.
: Τώ όντι, Φίλτατε αυτό είπεν εν Αποκρίσει
255
: Μενέλας και ευγενής ) ελάλησας συ ήδη,
: όσα Ανήρ γνωμονικός και προγενέστερός σου
: Συνέσει κρίνων, και λαλείν δύναιτο άν και πράττειν.
: Οι Λόγοι σου οι συνετοι δεικνύουσιν οποίου
: Γεννήτορος εί ο Υιός εύγνωστα γαρ τα Τέκνα
: Ανδρών εισίν, οίς περ óο Ζεύς την Γένεσιν και Γάμον 160
:
ευδαίμονα και ευτυχή ηυδόκησε ποιήσαι · ( μη)
: καθώς και νύν ευνοϊκός τω Νέστορι εδείχθη
: Οικία εν τη εαυτού , το Γηρας ευδαιμόνως
: δαβιώσαι δούς αυτώ , Υιών πατέρα τ' είναι,
: διαφερόντων εκπρεπώς, Συνέσει και Ανδρία 265
: όθεν παυσάσθω ο Κλαυθμός περί των Τεθνεώτων,

: κ' ύδωρ αχθήτω εις Χειρών Πλύσιν, (μθ) ίν ' επί Δείπνον
: έλθωμεν· Aύριον δ' Ηούς όταν το Φώς εκλάμψη,
: διαλεχθήσομαι εγώ το φίλο Τηλεμάχω.
» Ταύτα ειπόντος, ο πιστός θεράπων Ασφαλίων 270
ύδωρ επέχεεν αυτοίς , και ήρξαντο εσθίειν,

» Ελένη δ' ή διογενής άλλο Παραμυθίας
» Μέσον ενόησ' ευφυούς , προσμίξασα το Οίνω, (ν)
» Κόνιν του Πένθους , της Χολής παυστήριον , παντός τε
ανιαρού ληθεδανόν όςτις γαρ εκ Κρατήρος 275
και ταύτη τη Κόνει συμμιγούς Πόματος αν πιoύτο,

» Δακρύων ούτε Σταλαγμόν δι' όλης της Ημέρας
και κατέχει, κάν εί Πατήρ έθανε και η Μήτηρ
» ουδ' Αδελφόν, μονογενές ή Τέκνον ει εώρα
προ εαυτού των οφθαλμών κτεινόμενον εκπνέειν: 280
» Τοιαύτα Φάρμακα εσθλά είχ' η Διός Θυγάτηρ
» άπερ του Θώνος και Γυνή (να) έδωκ ' η Αίγυπτία:
» ένθα η τροφογόνες Γή, πολλά μέν μεμιγμένα
»
)
επωφελή, άμα πολλά επιβλαβή δε φύει, ( β )
» κ' ένθα πάς Άνθρωπος εστίν Ιατρικής ειδήμων» (νγ ) 285
και εκεί γάρ και ο ιατρός Παιήων εγενήθη .
» Το Οίνω η Ελένη ουν συμμίξασα την Κόνιν,
» έκέλευσεν οινοχοείν , κ'και ήρξατο αυτοϊς λέγειν.
: Μενέλας, διοτρεφές Ατρείδη, κ ' Υμείς Τέκνα
: Ανδρών ενδόξων επειδή Κρονίων Ζεύς ο μέγας, 200
: οτε καλά μεν τοίς Θνητοίς, Δεινά δ' οτε παρέχει
: εκάστοτ', ως αυτό δοκεί παντοδυνάμω όντι
: Υμείς μέν νύν ει Ηδονή δειπνείτε κ’ Ευθυμία
: αλλήλους τέρποντες υμάς , κεχαρισμένους Λόγος
και εγώ δ' υμίν διεξελθείν εν τούτοις ιστορίας 295
{
καιάρξομαι, ούπως άτερπή, νομίζω, εσομένην:

: τους άθλους του καρτερικού και ενδόξου Οδυσσέως,
: ουκ έσται μ' όμως Δυνατόν άπαντας καταλέξαι :
:ένα δε μόνον εξ αυτών θέλω υμίν δηλώσαι,
: όν εν Τρωάδι, ένθ' υμείς οι Ελληνες τοσαύτα 300
: Δεινά πεπόνθατε, αυτός 'τέλεσεν υπομείνας.
: Μαστίγμασι γάρ έαυτού το Σώμα καθαιμάξας, (νε)
: περιεβάλετο αισχρά μάτια , και Δούλο
:
δυσγενεϊ όλως έoικός , εισήλθεν εις την πόλιν ,
: την ευπρεπή των δυσμενών ηρώων, αλλoίoς πάντη 305
: φαινόμενος , του οίος ήν επί τας Ναύς Ελλήνων
: ήν γάρ καθ' όλα έoικώς όντως Ανδρίεπαίτη νε )
: Υπό τοιαύτην ουν Μορφήν ειςήλθεν εις Τρωάδα:
: Ουδείς δ' εγνώρισεν αυτόν εγώ δε μόνη, καίτοι
: τοιαύτην φέροντα Μορφήν, ιδούσ' αυτόν ανέγνων (νς) 310
: κ' ήρώτων, ίνα παρ ' αυτού το Αληθές ακούσω
: αυτός δε Δόλω ευφυεϊ Απόκρισίν μοι δούναι
: ' φυλάττετο αλλ' ότε δε έλουσα και Ελαίω
: χρίσασ' ένεδουσα αυτόν (ν..) και ώμοσα και όρκον,
: ότι ου πρότερον αυτόν δήλον ρωσί ποιήσω, 313
: εις το Στρατόπεδον Υμών πριν επανέλθη πάλιν, ( νη )
: άπαντα τότε τον Σκοπόν είπέ μοι των Ελλήνων .
: Είτα των Τρώων δε πολλούς φονεύσας, επανήλθεν
: είς των Ελλήνων τον Στρατόν, πολλές και αναγκαίας
: Διαδηλώσεις αγαγών τους Έλλησιν εκ Τροίτης. (νθ) 320
: Τότε αι άλλαι μέν Τρωαι ολόλυζον θρηνούσαι,
: εμού δε μόνης και ψυχή ετέρπετο, ποθούσης
: εις την Πατρίδ'επανελθείν πάλιν την ποθεινήν μοι:

: μεταμελούμην γαρ πολύ τού Σφάλματος, και τότε
3
και περιπεσείν με η θεά 'ποίησεν Αφροδίτη ( 3) 325
: απαγαγούσα με εκεί, (ξα) την φίλην μοι Πατρίδα,

: τον εμόν Οίκων, την εμήν Κόρης, τον Σύνευνόν μου
: καταλιπούσαν τον εσθλόν, ούτε Συνέσει, ούτε
: τω Κάλλει πάντων των Ανδρών ήττω τινός πως όντα. (ξε)
: όντως τα πάντα αληθώς περί του Οδυσσέως, 330
: Γύναι, σύ είρηκας ημίν , (ύπολαβών λαλούσαν
: είπε Μενέλαος) : και γάρ καγώ αυτός πολλάκις
: πολλούς Ηρώων μέν ανδρών συνομηλήσας, έγνων
: τήν τε Προαίρεσιν αυτών και την Βουλής και Γνώμην (ξγ)
και επήλθον Χώρας τε πολλάς· αλλ' ού τινα πω άλλον 335
: την Τόλμης , την Υπομονήν, την Σύνεσιν κ' Ανδρίαν,
: Ουδαμού είδον, όστις ήν τω οδυσσεϊ ομοίος.
: Ηλίκον έργον δε αυτού τ' Ανδρός της Καρτερίας
: και Αγχινοίας άρ ουκ ήν και δύριος ο ίππος !
: ενώ Ελλήνων του Στρατού οι Άριστοι κρυβέντες, 340
: Φόνον και όλεθρον Τρωσίν ηγάγομεν εκβάντες.
: Εξήλθες δε και Συ αυτή έχειιδείν τον ίππον:
: και όντως των Μακάρων της Δόξαν και μέγα κλέος
: παρασχεϊν θέλων τους Τρωσίν, εκεί ώδήγησε σε. (ξδ)
: Δηίφοβος δε, ο Θεούς ομοίος, είπετό σου. 345
: Tρίς δε τον δούρειον ημών περιελθούσα ίππον,

: και ψηλαφήσασα αυτόν, Ελλήνων τους Αρίστούς
: ήρξω καλεϊν ονομαστί, της Γυναικός εκάστου
: εκμιμουμένη την Φωνής: (ξε) εγώ δε, ο Τιδείδης
: και οδυσσεύς και ευκλεής, καθήμενοι εν Μέσω, 350
: βοώσαν σε, έκ τής Φωνής έγνωμεν, και συμφώνως
: ο Διομήδης και εγώ βουλόμεθ' εγερθέντες,
: είτε του ίππου εξελθεϊν, ή σου ακροασθέντες
: δούναι Απόκρισιν τη ση Κλήσει ανυπερθέτως.
: Αλλ' οδυσσεύς κώλυσ ' ημάς και περ προθυμουμένους: 355
: πάντες δ' οι Άλλοι Σιωπήν ετήρησαν βαθείαν,

: πλήν του Αντίκλου , Σοι ημϊν λαλούση βουληθέντος
: δούναι Απόκρισιν' αλλά Xερσί του αμφοτέραις.
: το Στόμα έφραξεν αυτού ο Οδυσσεύς συσφίξας, (ξς)
: και ούτως έσωσεν ημάς άπαντας του Κινδύνου, 360
: έως Αθήνη ή Παλλάς απήγαγέ σε 'κείθεν.
: Μενέλαε διοτρεφής, Άναξ Ανδρών Ατρείδη ,
: (Τηλέμαχος ο συνετός αυτον φωνήσας είπε): (ξζ)
:: μάλλον πικράν, ά συ λαλείς ποιούσί μου την Λύπην :
: Πάσαι αυτού αι Αρεται ουκ ήρκεσαν απώσαι 365
: τον όλεθρον αφ' εαυτού, εί και η Καρτερία
: Καρδίας του της ευσταθούς κ' ευτόλμου ήν μεγίστη.
: Αλλ' άγε πίτρεψον ημϊν ήδη κατεκλινθήναι ,
: όπως έν Υπνω το ηδεί, μικράν Παραμυθίαν
: εύρωμεν, Λύπης της πικράς ημών και Αλγηδόνος. 370
» Ταύτα ειπόντος δε αυτού ή ευειδής Ελένη
» επέταξ’ υπό την Στοάν Ευνας παρασκευάσαι
και ταϊς Θεραπαιναις, απαλά Κώδια υποθείσαις
και επ' αυτά Σάγους πορφυρούς καλώς εξειργασμένους,
» επ' αυτούς Τάπητας καλούς, και επ' αυτούς δε πάλιν 375
» πάνυ καλά και μαλακά Καλύμματα χνοώδη: (ξη )
» και αι Θεραπαιναι ευθύς του Δώματος εξήλθον,
>
Λαμπάδας φέρουσαι Χερσί και έστρωσαν τας κλίνας .
Σ είτα ευνάσασθαι αυτούς εισήγαγεν ο Κήρυξ.
5 Εκεί ούν υπό την λαμπράν Στοάν εν τω Προδόμω 380
» Τηλέμαχος και ο γιος του Νέστορος κλινθέντες
» κοιμοίθησαν· ο δ' ευγενής Μενέλαος Ατρείδης
και εις Δώματος του υψηλού ελθών τα εσωτάτω
και ευνάσθη, και παρ ' εαυτώ ή ευειδής Ελένη,
» χαριεστάτη Γυναικών, κατεκλινθείσα ύπνου. 385
» Η ραδοδάκτυλος Ηώς ότε δε ανεφάνη,

» έκ της Ευνής ο ισχυρός Μενέλαος ηγέρθη,
» και ένδυσάμενος, τ’ οξύ άμα περί τους ώμους
» θέμενος Ξίφος, κ' ευπρεπή Πέδιλα υποδήσας
» Ποσιν αυτού τοίς λιπαρούς, εξήλθε του Θαλάμου 390
» Θεώ Ολύμπου εικώς : κ' ελθών παρεκθέσθη

5 τω 1ηλεμάχω, και αυτόν ονομαστί φωνήσας :
: Τις Xρεία, Πρως (είπ' αυτό) Τηλέμαχ', εις την θείαν
: την Λακεδαίμονα έλθείν, πλεύσαντα την πλατείαν
: Θάλασσαν · δημοσία τις άρα, ήτε ιδία 395
: ηνάγκασέ σε ; τ' Αληθές ειπέ μοι ερωτώντι .

: Άναξ Ανδρών, διοτρεφής Μενέλαε Ατρείδη,
: (Τηλέμαχος ο συνετός είπενεν Αποκρίσει):
: Ηλθον ενταύθα, παρά Σου ακούσαι επ’ Ελπίδι
: περί της Μοίρας του Πατρός , Φήμης τινά 'γγελίαν. (ξ9 ) 400
: Ο οίκος φθείρεται μ’ αισχρώς : καταναλίσκονται μου
: πάντα τα κτήματα κακώς τα Δώματα του οίκου,
: δυσμενών γέμoυσιν Ανδρών, Μητρός μου των Μνηστήρων,
: πολλή τε και οδυνηρά, χρωμένων μοι τη βρει,
: και συσφαττόντων απαυτί, τα πρόβατα, τας Βούςμου (ο) 105
: διο απτόμενος των ετών Γονάτων , δέομαί σου,
: Πατρός μου τον οδυνηρόν όλεθρον διειπείν μοι,
: ει Συ αυτόπτης ής αυτού, ή άλλου πλανωμένου
: τινος που , τι περί αυτού ήκουσας διηγείσθαι
: Γνωστόν γάρ , ότι δυςτυχή έτεκ ' αυτόν η Μήτηρ. 410
: Ούτε Αιδώς, ουδ' οικτιρμός μη Σε προτρέψοι, όπως
: δι' Éλεός τι Αρεστον ειπείν μοι εθελήσεις :
:: Αλλά είπέ μοι αληθώς ό,τ' ήκουσας ή είδες,
: ει ο Σός φίλος, ο έσθλός Πατήρ μ', ωφέλησε σε
: Λόγω η Έργω πως ποτέ, προ των Τειχών Τρωάδος, 415
: ένθα πεπόνθατε πολλές δεινάς Ταλαιπωρίας

: αυτών μνησθείς το Αληθές ειπείν μοι δέομαί σου.
» Τα διηγήματι αυτό μεγάλα δυςχεράνας
» Μενέλαος· : Βαβαί ! ( οργή εφίνησε): Τοιούτου
: ούτιδανοί τε και δειλοί την Κλίνην αναβήναι (οα) 420
: καρτερικού και ευθαρσούς ούτως 'Ανδρός ζητούσαν και
: αλλ' ώςπερ Έλαφος δειλή, ( β) Τόπω εν δασυδένδρω,
: Κοίτη συνήθει ισχυρού Λέοντος, τους νηπίας
: γαλαθηνούς Νεβρους αυτής κοιμήσασα, έκβαίνει .
: εις τας Προβίσεις των καιρών, και εις τους βοτανώδεις 425
: Κοιλάδων Τόπους, την Βοσκήν ζητούσα· ο δε Λέων
: επανελθών και τους Νεβρούς άμφω κατασπαράττει : (*)
: Ούτω κ' ο θείος Οδυσσεύς , τους υβριστας Μνηστήρας ,
: αδοκητί επανελθών, κακούς κακώς ολέσει.
: Δότε, Ζεύ πάτερ! 'Αθηνά, και πολλον ! τοιούταν 430
: τον Οδυσσέα επελθείν τοίς υβρισταϊς Μνηστήρσιν ,
: οίος εγένετο πο · έ εν Λέσβω τη ευκτίστω ,
: είς Πάλην ότε προκληθείς , υπό Φιλομιλείδου ( 6 )
: του βασιλέως , αναστάς κατέβαλεν ανδρείως
: αυτόν και πάντες Αχαιοί χάρησαν οι παρόντες . 435
: Τοιούτος ών ο Οδυσσεύς, είπερ αυτοϊς επέλθη

: τους αθαρσέσιν Υβρισταϊς, πάντας κακώς ολέσει,
: και όλεθρίους και πικρούς Γάμους αυτούς ποιήσει.
: Ο νύν δε Συ με έρωτάς και παρ' εμού ειδέναι
440
: επιθυμείς, ούπως εγώ θελήσω προκαλύψαι,
: άλλα αντ' άλλων Σοι λαλών , ίνα σε απατήσω: (οδ)
: Αλλά έρώ Σοι ακριβώς, κ' ουκ αποσιωπήσω
: ουδέν των, όσο και αψευδής Θαλάσσης Γέρων μ' είπε .
: Εν τη εμή Αναγωγή τότε από Τρωάδος,
και εν τη Αιγύπτω οι Θεοί έκώλησάν με, καίτοι 445
: επιθυμούντ ' επανελθεϊν οίκαδ' αυτούς διότι

: ουχ ώςπερ έδει ιεράς τέλεσα Εκατόμβας:
: τοϊς Μάκαρσι γαρ Ουρανού αεί εν Μνήμη έχειν
: αυτών τας θείας Εντολάς και εκτελείν, αρέσκει . (οε)
: Εν Πόντω τώ κυματηρώ Αιγύπτου, Νήσος κείται 450
: του Νείλου τις καταντικρύ (Φάρον δ' αυτήν καλούσι ) (οσ)
: μιάς των Νείλου Εισβολών απέχουσα τοσούτον,
: όσον Ημέρα εν μιά πλέουσα Ναυς ταχεία ,
: Πλούν κατανύει ευπετώς, κατ' Ουρον φερομένη.
: Εύοσμος δ' εν αυτή Λιμήν έστιν, εξ ού είς Πόντος 435
: τον μέγαν πάνυ ευχερώς, υδρεύσασαι αι Νήες (οζ)
: εισβάλλουσιν. Εν ταύτης ούν της Νήσου τώ Λιμένι,
: είκοσ ’ Ημέρας οι Θεοί, τας Ναύς εμού κατέσχον,
: ούρων Ανέμων ουδενός πνεύσαντος, των ποιoύντων
: 'κείθεν ανάγεσθαι τάς Ναύς τας ελλιμενιζoύσας : (οη 460
: των Εφοδίων μου το πάν ήδη καταναλώθη ,
: και Συμπλευστών μοι, συν αυτούς, το Θάρρος έμειώθη :
: και ούτως ήμεν εν δεινή ολέθρου Περιστάσει,
: ει μή τις με των Θεαινών έσωζ' οίκτείρασέ με,
: Πρωτέως του Θαλασσινού κόρη η Ειδοθέα 465
: αυτή με μόνον, σκυθρωπόν, πλανώμενον ιδούσα,
: ( οι γάρ Εταίροί μου αεί επί την Νήσος πάντες
: ίν' αγκιστρεύωσιν Ιχθύς πλανώμεν' ασχολούντο,
: Λιμώ τηκόμενοι δεινώ) (οθ) είς Οίκτον εκινήθη,
: και προςελθούσα μοι, λαλείν ήρξατο λέγουσά μοι . 470
: Τα όντι νηπιoφρονείς τοσούτον και μωραίνεις, ( π)

: συ Ξένε; είτε έχοντι οκνείς και χαίρεις πάσχων
: Άλγη, τοσούτον Χρόνον νύν εν ταύτη διατρίβων
: τη Νήσω, και των σών Δεινών ουκ' εξευρείν το Τέλος
: δύνασαι ; και Εταίρ' οι σοι άπαντες αθυμούσι, 475
: Ούχ εκουσίως, ώ Θεά , (των Θεαινών γάρ οίμαι

: τινά Σε είναι): ενταύθι τοσούτον διατρίβω , (πα)
: ( είπεν αυτήν υπολαβών ) · αλλά αναμφιβόλως
:
: είς τινα ήμαρτον Θεών, των εν Ολύμπω όντων.
: Συ ούν είπε μι (οι Θεοί ουδέν γάρ αγνοούσι ) 480
: τίς με κατέχει των Θεών ενταύθα, αποκλείσας
: πασάν μοι Εξοδον ; και πώς εντεύθεν αναχθήναι
: δυνήσομαι , και εις τον εμόν απονοστήσαι οίκον ;
: Εγώ σοι Ξένε, αψευδώς το πάν ερώ, και οίδα:
: (ταύτα είπόντι ή Θεά υπολαβούσα είπε). 485
: Θαλάττιός τις Γηραιός αθάνατος υπάρχει,
: πάντοτε λέγων ταληθές : θαμίζει δε ενταύθα:
: Πρωτέα δε καλούσ' αυτόν Αιγύπτιον· αυτός δε
: τα Βάθη Θαλασσών πασών οίδε, και Ποσειδώνος
: έστι θεράπων είναι δε αυτόν εμού Πατέρα, 490
:: την Γένεσίν μου εξ αυτού εχούσης, λέγουσι :
μου
: Ει ενεδρεύσας συλλαβείν αυτόν οίός τε έση,
: τήν τε οδον και της οδού διδάξει σε τόν τρόπον ,
: καθ' όν έκπλεύσας, εις τον σον παλινοστήσεις Οίκον :
: έρεί σοι δ' Άναξ, αρεστόν εί σοι,, και τι συνέβη 495
: είτ' Αγαθόν, είτε Κακόν τω οίκω σου, αφ' ότου

: απήλθες , θέλων την μακράν ταύτην και κινδυνώδη ,
: επί τα Nώτα Θαλασσών , ποιήσασθαι Πορείαν .
: Ταύτα ειπούση: Éτι δέ, και τίνι Τρόπο, έφην,
: τον θείον Γέροντα αυτόν, είπέ, κατενεδρεύσας 500
: συλλαβείν δύναμ'; όπως με την κατ' αυτού Ενέδραν
: ή προμαθών, ή προϊδών, φυλάξηται κ' έκκλίνη
: Ανδρί θνητώ γάρ δυςχερές Θεόν εξαπατήσαι.
: Εγώ σέ, Ξένε, (ή Θεά επεϊπ ’ ή σεβασμία )
: διδάξω, πώς τον Γηραιόν συ συλλαβείνδυνήση. 505
: Μεσουρανούντος του λαμπρού Ηλίου, εκ Θαλάσσης

: ο αψευδής θαλασσινός Γέρων, υπό Ζεφύρου
: Πνοή εξέρχετ' αναδύς, αφρώδει Μελανία
: κεκαλυμμένος: (πβ) Εξελθών, κοίλοις δ' υπό Σπηλαίοις
: κοιμάται, και περί αυτόν αθρόαι αναδύσαι 510
: Φώκαι νηξίποδες, Θεάς της Αμφιτρίτης (πγ ) πάσαι,
: πικράς απόζουσαι θυμής Θαλάσσης της βαθείας .
: Εκείσε άμα τη Hoί εγώ ούν αγαγούσα,
: κατακλινώ σε εφεξής. Συ δε των σων Εταίρων
: απάντων των επί τας Ναύς, έκλεξαν τρείς αρίστους. 515
: Τας Δολιότητας δ' αυτού και Μηχανάς παντοίας,
: αίς χρήσθαι είωθεν, εγώ δηλώσω σου απάσας.
: Εν τη Αφίξει ούν αυτού, τάς Φώκας κατά πρώτον
: καταριθμήσει ακριβώς αυτάς επισκοπήσας:
: επισκοπήσας δε καλώς πάσας και αριθμήσας , 520
: Μέσω αυτών, ώςπερ Ποιμήν εν Μέσω των Προβάτων,
κατακλινθήσεται: Συ δ' ουν αυτόν κατακλινθέντα
: και καθυπνώσοντα ιδών, πάση σου τη Δυνάμει
: επελθών κάτεχε στερρώς , αγωνιζόμενόν περ,
: και προθυμούμενον, τάς σας αποδιδράσαι Χείρας: 525
και μεταμορφούσθαι γάρ αυτόν, ου μόνον εις παντοία
9
: Θηρία όψει κ’ Ερπετά, αλλά και εις Πύρ και ύδωρ . (πδ)
: Συ δ' όμως κάτεχ' εμμενώς αυτόν, και έτι μάλλον
: Δυνάμει πίεζ' άπαυστί. όταν δ' επαναλάβη
: την πρίν Μορφήν πάλιν αυτού, ήν έχων κατεκλίνθη, (πε) 530
: και άρξηται σε ερωτάν, παύσαι, συ Πρως, τότε
: Βία κατέχειν· αλλ' αυτόν ερώτησον έάσας,
: τις δυσμενών σοι των Θεών κωλύει σε εκπλεύσαι
: εντεύθεν, κ' εις τον σεαυτού παλινοστήσαι Οίκον και
: Ταύτα ειπούσα η Θεά , εις τον Βυθόν Θαλάσσης 535
ΡΑΤΩΔΙΑ Δ. 171
: επήδησε, Ρόχθω βαρεί κ''Αφρώ αναβραζάσης

: Εγώ δε ταραχή Ψυχής έβάδιζον εκείθεν
: επί τας Ναύς, εν τη ' Ακτής Άμμω καθειλκυσμένας
: ελθόντος μου δ' επί την Ναύν, το Δείπνον έτοιμάσθη .
: Φαγόντες δέ, και της Νυκτός της θείας επελθούσης , 540
: 'κοιμήθημεν εν τη 'Ακτή. ότε δε ανεφάνη ,
: η ροδοδάκτυλος Πώς, πολλά τοϊς Αθανάτους
: ευξάμην, κ' έπί τήν'Ακτήν επορευόμην, άγων
:
: τρείς των Εταίρων των εμών, ών μάλιστα έθάρρουν

: τη Eύτολμία, εν παντί Πράγματι κινδυνόδει. 545
: Η εις Θαλάσσης τον πλατύν Κόλπον δε υποδυσα
: Θεά ανέδυ, εξ αυτού κομίζουσα εν τούτω
: τέσσαρα Δέρματα Φωκών , νεόδαρτα τα πάντα,
:: δόλια τω Πατρί αυτής τα γηραιώ φρονούσα.
: Διακοιλάνασ ' άμα δε την Παραλείας Αμμον, 530
: Κοίτας εποίησ’ έν αυτή ημάς δ8 ' εκδεχομένη
: 'κάθητο και μετ' ου πολύ αυτή εγγύς ελθόντας
: ημάς κατέκλινεν εξής, Δέρμασι τοϊς Φωκίοις
: επικαλύψασα ημών έκαστον, κ' η Eνέδρα
: ούτως εγένετο εκεί, ημίν δυσφορωτάτη 555
:
: διά την θαλασσοτρεφών Φωκών Βαρυοδμίαν.
: Τίς γαρ ποτέ θαλασσινό Κήτει αν κοιμηθείη
: παρακλινθείς; αλλ' η Θεά έσωσ' ημάς εκ τούτου,
: Μέσω μεγίστω σωστικό αυτής της Επoινoία.
: Υπό την Ρίνα γάρ ημών εκάστου 'Αμβροσίαν (πς) 560
: φέρουσα έθηκε, πολλήν πνέουσαν Ευωδίαν,
: την Κακοδμίαν των Φωκών αυτίκα καθελούσαν .
: Ούτως εμείναμεν λοιπόν, δ' όλης της Πρωΐας
: εν τη Ενέδρα τη δεινή, καρτερική Καρδία.
: ' Αθρόαι δε εκ των Βυθών Θαλάσσης εξελθούσαν 565
: αι Φώκαι, άμα στοιχηδόν επί την Παραλίας

: έκλίνθησαν, και μετ' αυτάς περί την Μεσημβρίαν,
: εξήλθε και ο γηραιός Πρωτεύς, και εύρε πάσας
: Φώκας αυτού τάς ευτραφείς και ταύτας Ακριβεία
: επισκοπών ήρίθμ’ εξής, ημάς συναριθμήσας 570
: εν αυταίς πρώτους , ουδαμώς του Δόλου υποπτεύων ,
: και κατεκλίνθη και αυτός. Ημείς δ' αυτόν ιδόντες
: καταδαρθάνοντα, Βοή ηγέρθημεν αυτίκα,
: και συνελάβαμεν αυτόν, αυτώ επιπεσόντες :
: ουκ επελάθετο δ' αυτός Τέχνης του της δολίας: 575
: Λέων γάρ πρώτιστα δεινός γένετο ευχαιτίας :
: είτα δε Δράκων: είτα δ' αυ Πάρδαλις : είνα Κάπρος
: μέγας, δεινός τε' είτα δε εις ύδωρ μετεβλήθη ,
: και Δένδρον δε υψιτενές εγένετο εν Τέλει:
: εμείς αλλ' όμως στερεώς , καρτερική Καρδία, 580
: αυτόν κατείχομεν αεί , ώστε εν τέλει πάσαις
: ταϊς Δολιότησιν αυτού και Τέχναις δυςχεράνας,
: πρώτον ηρώτησεν εμέ, Στόνω επιφωνήσας:
: Τις των Θεών σοι την Βουλήν ταύτην, Υιέ Ατρέως,
: δέδωκεν, ούτω δολερα Ενέδρα συλλαβεϊν με ; 585
: Τί παρ' εμού δε συ ζητείς και τις σε βιάζει Xρεία και

: Ταύτα ειπόντος μοι · εγώ, τί μου πυνθάνη, Γέρον
: (αποκρινόμενος αυτώ έφην): Συ πάντα οίδας.
: Γνωστόν σοι ότι ακοντί, επί την Νήσον ταύτην
: κατέχομαι αγανακτών, τοσούτον ήδη Χρόνον, 530
: του Εκπλου Έξοδον ευρείν αμηχανών τον τρόπον.
: Συ ούν είπέ μοι· (οι Θεοί Ουδέν γάρ αγνοούσι).
: τις των Θεών με ένταυθι κατέχει αποκλείσας
: πάσάν' μοι έξοδον και και πώς δυνήσομαι εκπλεύσαι ,
: και αναχθείς, εις τον εμόν παλινοστήσαι Οίκον ; 595
: Ταύτα ειπόντα: ' Αλλά συ Διί τε και τοις άλλοις
: Θεούς Θυσίας ιεράς (είπεν υπολαβών με)
: ώφειλες θύσαι, πρίν Νηών επέβης , (πζ) όπως πλεύσας
: Θάλασσαν την πολυβαθή, ταχύ παλινοστήσους ,
: η Μοίρα γάρ ου συγχωρεί τους φίλους, τους οικείους , 600
: την Γην Πατρίδος σε ιδείν, και τον λαμπρόν σου Οίκον,
: εις τον Αιγύπτου Ποταμόν πρίν πάλιν καταπλεύσης,
: (δν Ζεύς εκάστοτε πληροϊ): (πη) και θύσης Εκατόμβας
: τοϊς Αθανάτοις, ιεράς, τον Όλυμπον οικούσι
: και τοτ’ οι μάκαρες Θεοί μόνον, την Άνοδόν σου, 605
: Hν ούτω σύ επιποθεϊς, εύπλουν ποιήσουσι σε.
: Ταύτα ειπόντος μου, πικρά Λύπη κατέλαβε με ,
: ότι τον Πόντον τον ευρύν κέλευσ' επαναπλεύσαι,
: εν τω Κατάπλω ποταμού Αιγύπου: επιπόνου
: μακροχρονίου τε του Πλού όντος και κινδυνώδους» (πθ) 610
: Αλλ'' όμως(είπον προς αυτόν), Επεί συ Γέρον, ούτω
:
: κελεύεις μοι, ταύτα εγώ ποιήσω αλλ' ειπέρ

έ μου,
: έτι και τούτο αληθώς" ει των Ηρώων πάντες
: όσοι, του Νέστορος καμού Τροίηθεν αναχθέντος,
: έμειναν τότ' εν τω Στρατώ, σώοι και άνευ Βλάβης 615
: ενόστησαν και τις αυτών Θανάτω αδοκήτω
: το Ζήν κατέλυσεν αυτού επί την Ναύν, ή είτα
: Φίλων εν ταϊς Χερσίν, αφ' ου τον πόλεμον υπέστη .
: Τι ταύτ', Ατρείδη, έρωτάς; (επείπεν αυ ο Γέρων)
: Ού σε ειδέναι πάντα χρή, όσα εγώ γιγνώσκω 620
: περί αυτών· θερμά και γαρ επί πολύ τε χεύσεις
: Δάκρυα κλαίων , ει αυτά μάθης επερωτών με.
: Πολλοί απώλoντo αυτών πολλοί τ ’ εισί σωθέντες.
: Τών χαλκοφόρων Αχαιών απώλoντo νοστούντες ( 4)
: δύο δε μόνοι Στρατηγοί (περί των εν ταϊς Μάχαις 623
: αποθανόντων, ουκ ερώ παρών γάρ πάντας είδες

: αυτούς πεσόντας ): Είς δε ζή εισέτι, κ' επί Πόντον
: κωλύεται που τον ευρύν, οίκαδ' απονοστήσαι.
: ό Οϊλέως μέν υιός Αίας, συν ταϊς Ναυσί του
: απώλετο: ενώ αυτού ή Ναύς γαρ συνεθλάσθη , 630
: επί τας πέτρας τας Γυράς και επιμήκεις ώσας,
: αυτόν ο μέγας Ποσειδών, έσωσ ’ έκ τών Κυμάτων ( )
: και ούτω και εκ του δεινού εσώθη άν Κινδύνου,
: καίτοι υπό της Αθηνάς μισούμενος, ει Λόγον
ουκεξεφών υβριστικόν, δι' ου έβλάβη μέγα. 635
: Είπε γάρ, ότι των Βυθών έσωσε της Θαλάσσης,
: αυτός αυτόν, χωρίς τινός Θεών της Βηθείας :
: Ούτω καυχώμενον δ' αυτόν ο Ποσειδών ακούσας,
: Χερσέ λαβών ταϊς ισχυραϊς την Τρίαιναν, αυτίκα
: δίχα την πέτραν την Γυράν έπληξ', εφ' ήν ο Αίας, 640
: Λόγον τον ούτως ασεβή, καθήμενος εξείπε:
:: και το μέν Ημισυ αυτής έμεινε, το δε άλλο,
9
: εφ' ώ ο Αίας ήν σωθείς πρότερον, εις Θαλάσσης

: Ρόχθω βαθεί τε και Αφρώ δεινώς αναβραξάσης,
: έπεσ' ευθέως τον Βυθόν, και συν αυτώ ο Αίας. 645
: Ούτως ατιώλετ' ούν κακώς εν τω Βυθώ του Πόντου, ( β )
: τ'αλμυρόν ύδωρ και πικρόν καταπιών Θαλάσσης.
: Ταύτης της Καταιγίδος μέν τον κίνδυνον τον μέγαν,
: ο σος εξέφυγ ’ Αδελφός συμπάσαις ταϊς Ναυσί του,
: τη Βοηθεία της Θεάς Ηρας της σεβασμίας. 650
: Αλλ' άμα ως του υψηλού ουκ ών μακράν Μαλέα

:
Ακρωτηρίου, εισαχθήν' έμελλεν εις τον Κόλπον,
: σοροδρά Ανέμων Συστροφή εξαίφνης εκραγείσα ,
: τας Ναύς απώθησεν αυτού εις την κυμαινομένην
: -άλασσαν,
( επί τ ' Άκρον Γής, ένθα το πρίν Θυέστης, 655
- τότε αυτού δε ο υιός, ο Αίγισθος, κατώκει. (γγ)

: Καίτοι μακράν απέχων δε της εαυτού Πατρίδος ,
: εύελπις όμως ήν, καλώς οίκαδ' ατονοστήσαι .
: τον Άνεμον γάρ οι Θεοί, σκαιόν το πρώτον όντα,
: εις ουρον έτρεψαν· υφ' όν κατήχθη εις Πατρίδα. 660
: Χαίρων απέβ' επί την Γήν Πατρίδος της φιλτάτης ,
: και προσεκύνησεν αυτήν, και τ Ούδαφος έφίλει
: χέων πολλά τε καί Θερμά Δάκρυα Ευφροσύνης .
:
Άμα δε ως επί την Γήν αυτόν είδ ' αποβάντα
: Κατάσκοπος, ον ο αισχρός Αίγισθος επί όρους 665
: τω Άκρω κάθισεν, αυτώ κατασκοπούντι δούναι
: Αντίδοσιν υποσχεθείς, Διτάλαντον Χρυσίου:
: και όλον ήδ ' Ενιαυτόν εφύλαττε σπουδαίως,
: ίνα μη λάθοι αποβάς, και αποματαιώσοι,
: Χειρί αυτού τή ισχυρά , και ενθαρσεϊ Καρδία
7 670
: Μηχάνημα το μυσαρόν, του ασεβούς Αιγίσθου
: κατέβ' εκείθεν, κ' έν Σπουδή εις τα Ανάκτορ’ ήλθε
: την Απονόστησιν αυτώ αγγέλων Αδελφού σου
: Ο Αίγισθος δε ένταυτώ φρόντισε διαπράξαι,
: την δολεραν αυτού Βουλήν , είκοσιν εκ του όχλου 675
και τους πάντων μάλλον τολμηρούς εκλέξας: ούς Ενέδραν
: καθίσας, και Παρασκευήν Δείπνου λαμπρού κελεύσας ,
: ήλθεν Οχήμασι πολλούς καιίπποις, Προςποιήσει,
: τον Αγαμέμνονα λαμπρώς δέξασθ' επανελθόντα,
: κκ'αι εις το Ανάκτορον αυτού ειςαγαγείν ενδόξως: 680
: ένθα Βουλήν την ασεβή μελέτα διαπράξαι.
: Την Σκευωρίαν ταύτην ούν άπασαν αγνοούντα,
: απέκτανε δειπνούντ' αυτόν,ώς Ταύρον επί Φάτνη: (+ δ)
: και συν αυτώ τους οπαδούς Εταίρους αυτού πάντας,
: μάχεσαμένους ανδρικώς τούς Συνεργούς του φόνου, 685
: και πάντας πίπτειν υπ' αυτών, ποιoύντας,συμπιπτόντων.( με)

: Ταύτα διηγουμένου δέ, δεινόν μου την Καρδίαν
: υπό τα Στήθ' οδυνηράς Λύπης κατέλαβ ’ Άλγος,
: κ' επί την Άμμον καθεσθείς έκλαιον ανηκέστως,
: ούτε ζην πλέον ούθ' οράν το Φώς Ηλίου, θέλων: 690
: ότε δ' απέκαμαν θρηνών, καιεν Ακτής τη Άμμω
: εκυλινδούμην, εν δεινώ Λύπης βαρείας Άλγει,
: Μη κλαίε ούτ' οδυνηρώς και απαυστί, Ατρείδη,
: (θαλάσσιος ο αψευδής μου είπε Γέρων) : ότι
: Δακρύων Xεύμασιν, Ουδέν δυνάμεθ' αλλοιώσαι (υς) 695
: των ανηκέστων Λυπηρών αλλά εις την Πατρίδα
: τάχιστα φρόντισον έλθεϊν ένθ' ή εύρήσεις έτι
: ζώντα Φονέα τον αισχρόν, προλαβών Ορέστης
διαχειρίσατο αυτόν· αλλά και τότε ήξεις
: καίριος, ώστε μετασχεϊν και συ του Περιδείπνου. 700
: Ταύτα ειπόντος μου αυτού, πάλιν ανέρρωσταί μου
: υπό τα Στήθη η Ψυχή, κ ' εχάρην πως ακούων,
: περίλυπός περ ών· κ' αυτώ είπον. Περί των δύω
: Ανδρών μου είπες ικανά νύν δε ονόμασόν μου
και τον Τρίτον (ηζ) ός εισέτι ζη, αλλά επί τον Πόντον 705
: κωλύεται που , ή αυτού κατέλυσε τον Βίον.
: Οποιανδήποτε δ' αυτού ούσαν την Μοίραν οίδας,
: ειπέ είδέναι γαρ αυτήν, λυπούμενος περ θέλω.
: Yίος Λαέρτου, βασιλεύς Ιθάκης έστιν ούτος:
: (υπέλαβεν ο Γηραιός): Εν Καλυψούς της νύμφης 710
: τη Νήσω όντα, και πικρώς αυτόν θρηνούντα είδος
: άκοντ' αυτόν γάρ η Θεά παρ' εαυτή κατέχει
: ούτε Ερέτας δ' ούτε Ναύς έχων, απονοστήσαι
: ουδύναται, περαιωθείς Θάλασσαν την ευρείαν.
: Σοι δε εν Χργει το Θανείν ου πέπρωται Ατρείδη, 715
: Γαμβρός διότ’ εί του Διός, Ανήρ ών της Ελένης : (γη )

: διό οι μάκαρες Θεοί Ολύμπου, πέμψουσί σε
: εις το Ηλύσιον, την Γήν το περατούν, Πεδίον (ηθ )
: ένθα ο σώφρων ευγενής Ραδάμανθυς διάγει
: ένθα οι Άνθρωποι τερπνόν κ' ηδύν βιoύσι Βίον 720
: ένθα ουδέποτε Χιών, ούτε δε όμβρος πίπτει,
: ούτε Χειμώνα ποτέ σφοδρός γίγνεται · αλλ' ηδείας
: αεί Πνοές Ωκεανός Ζεφύρου αναπέμπει ,
: ίνα Ανθρώπους τους εκεί βιoύντας αναψύχη.
: Ταύτα είπών ο Γηραιός , εις την κυμαινομένην 725
: 'βυθίσθη Θάλασσαν: Ψυχή δ'εγώ τεταραγμένη

: και περιλύπο εις τας Ναύς, μετά τών Συνεταίρων
: των θαρραλέων και πιστών, βάδην επορευόμην.
: Εκεί ελθόντες , της Νυκτός ήδη δε επελθούσης,
: 'δειπνήσαμεν, και εν τή Ακτή 'κοιμήθημεν κλινθέντες. 730
: Ροδοδακτύλου δε Ηούς Ανεφανείσης πάλιν,
: πρώτον είλκύσαμεν τας Ναύς εις Θάλασσαν την θείαν
: τους ιστούς ήραμεν αυτών και τα Ιστία άμα
: ανεπετάσαμεν Σπουδή είτα οι Συνεταίροι
: πάντες , καθέσθησαν εξής επί τοις Eδωλίοις , 735
: Αφρώ λευκό και συνεχει καλύπτεσθαι ποιoύντες
: Κύμα Θαλάσσης το βαθύ, συντόνα Ερεσία:
: και ούτως εις τον Ποταμόν ανέπλευσα Αιγύπτου.
: Ελθών δε έστησα τας Ναυς τελείας Εκατόμβας
: τοϊς Θεούς έθυσα, δι' ών αυτούς εξιλασάμην: 740
: είτ' Αγαμέμνονα λαμπρόν ανίδρυσα Μνημείον, ( ρ )

: όπως αθάνατον αυτού ή έςαεί το κλέος
: και των Νηών μου επιβάς, απέπλευσα εκείθεν
: οι δε αθάνατοι Θεοί , Ουρίαν παρασχόντες ,
745
: ταχέως εις την ποθητήν Πατρίδα έπεμψαν με.
: Συ δε νύν μείνε παρ' εμοί Χρόνον τινά ολίγον:

: ή ενδεκάτη όταν δέ, ή δωδεκάτ’ Ημέρα
: γένηται, πέμψω σε , λαμπρα και Δώρα παρασχών σοι:
τρείς ίππους, Δίφροντελαμπρόν, και έκπωμαπρος τούτοις(ρα)
: κάλλιστον, ίνα εξ αυτού, Θεούς τους αθανάτους 750
: σπένδης, και μέμνησαι και' εμού πάντοτε ταύτα βλέπων.
: Μή με ενταύθ ' επί πολύ κωλύειν θέλ', Ατρείδη,
(υπέλαβεν ο συνετός Τηλέμαχος):εγώ γαρ
: έμεινα αν κ’ Ενιαυτον τέλειον διατρίβων
: παρά Σοι άσμενος· κ' ουδέ Πατρίδος και οικείων 755
: ο θερμός Πόθος από σου πως αποσπάσαιτό με"
: πάνυ γάρ τέρπομαι τους συύς τερπνούς ακούων Λόγους:
: 'Αλλά Εταίροι οι εμοί, οι μείναντες εν Πύλο ,
:
καραδοκούσί με αεί· διό μη εθελήσοις
760
: επί πολύ με ένταυθί κωλύσαι το δε Δώρον,
: όπερ μοι δούναι αξιοϊς, Κειμήλιόν τι έστω ( 6)
: τους ίππους εις την ορεινήν Ιθάκην ούκ απάξω, ( γ)
: αλλ' ίν' ευφραίνη επ' αυτούς ενταύθα καταλείψω
: η Χώρα γάρ, ήν σύ οικείς και βασιλεύων έχεις ,
: εκτεταμένη Πεδιάς εστί τε και ευρεία, 765
:
: Λωτόν τε φύουσα πολύν, και Κύπειρον και Σίτους,
: Ζειάς τε άμα και Κριθήν, αφθόνως φυομένην
: η δε Ιθάκη , ούτ' ευρείς Δρόμους εις Ιππασίαν,
: ούτε Λειμώνα έχει δε : επιτηδεία ούσα
: είς δομήν μόνον των Αιγών (ρδ) αλλά και περ τοιαύτη , 770
: μάλλον εμοί αγαπητή εστι τηςΙπποτρόφου (ρε)
: Πελάγους του Ιονικού, ιππάσιμος κ' ελλείμων
: ούτις γαρ Νήσος, και πασών μάλιστα η Ιθάκη .
» Ταύτα ειπόντος δε αυτού μειδίασ' ο γενναίος
» Μ1ενέλαιος , και τη Χειρί αυτόν ηρέμα θέλγιν. 775
ΡΑΧΩΔΙΑ Δ . 179
: Διά των Λόγων σου αυτών δηλούται, φίλον Τέκνον,

: Υιόν σε είναι ευγενών (επέλεγε) Γονέων.
:
:
Τα Δώρα ούν μεταβαλώ ράδιον δέ μοι τούτο :
Τών Κειμηλίων Δώρων δή, όπόσα εν τω οίκω
: κέκτημαι, δώσω σ' έξελών το κάλλιστον απάντων (ρ ) 780
: Κρατήρα όλως αργυρουν, λαμπρώς εξειργασμένον,
: έχοντα Χείλη καθαρού Χρυσού πεπληρωμένα
:
Εργον λαμπρόν, και εκλεκτών Τέχνασμα του Ηφαίστου
: δωρήσατό μοι δε αυτόν φαίδιμος, Σιδωνίων ( ροζ)
: ο βασιλεύς, περικλεής ήρως, εκείθεν ότε 785
: απονοστούντα κ' εις αυτού ελθόντα με τον Οίκον
: ξενίσατο' αυτόν καγώ ήδη δωρήσομαί σοι.
» Τοιαύτα τότε μεν αυτοι έλεγον προς αλλήλους
και οι Βασιλέως του κλεινού Θεράποντες δε ήλθον ( ρη )
Σ
» Πρόβατα άγοντες οι μεν, κράτιστον Οίνον δ ' άλλου 790
» ών αι Γυναίκες, Κεφαλής ευπρεπεστάτω Κόσμω,
και φέρουσαι, είποντο αυτοϊς , Εδέσματα και Άρτον.
» Των Θεραπόντων ούτω δε εν Οίκοις Μενελάου ,
» εις Δείπνου την Παρασκευήν τότε ασχολουμένων,
» Μνηστήρες οι υβριστικοί έμπροσθι της οικίας 795
» του Οδυσσέως, Παιδιαίς έντε Δισκοβολία,
)
5 τέρποντο και Ακοντισμούς , επ' ευεσκευασμένω
» επιτηδές, μακροτενεί και ομαλώ Εδάφει:
και θα εκάστοτε αυτών του ανεμ.-νου Βίου
»
Τέρψεσι ταϊς υβριστικαίς έχρώντο αγερόχως. 800
Ευρύμαχος δ' ο ευειδής κ’ Αντίνους , Μνηστήρων
αρχηγοί: άριστοι δ' αυτών Τόλμη τε και Ανδρεία ,
» εκάθηντο οίς προςελθών Νοήμων και φρονίου
και το Aντινόω, έρωτών, είπεν, αυτόν φωνήσας .
: Oδες , ντίνγκς, μ' ειπείν , ή ου : πότε εκ Πύλου 805
180 ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ
: Τηλέμαχος επανελθεϊν μέλλει και γάρ την Ναύν μου

: λαβών απέπλευσεν · εγώ αυτής νύν Xρείαν έχω,
: είς Πλιδ' ίνα διαβώ · ένθα θηλείας ίππους
: δώδεκα έχω εν αυταίς και Ημιόνους έτι
:: εργατικάς, εις τον Ζυγόν ουκέτι υπαχθείσας : 810
: αυτών τινα δε αγαγών εθέλω νύν ζυγώσαι.
» Έκπληκτοι έμειναν, αυτού ταύτα αυτοϊς ειπόντος :
2 ου γαρ ενόμιζον αυτόν εις την Νηλέως Πύλον
» πλεύσαντα " αλλ ' είς τιν' Αγρόν αυτού ελθόντα είτε
» όντα παρά τω Συφορβό, ή τω Βοσκώ Προβάτων: 815
» διό Αντίνοος αυτόν ο Ευπειθείδης, πρώτος
»
επερωτήσας: Τ' Αληθές λέξoν , Νοήμων (είπε).
: Πότε την Ναύν σου αναβάς απέπλευσε ; και τίνες
: οι νέοι άνδρες, οί αυτώ έπονται αναχθέντι και
: των ιθακών εισιν Υιοί, κατ’ Εκλογήν ληφθέντες, 820
: είτε Θεράποντες αυτού, και Δούλοι και πώς δε ταύτα
: τελέσαι δύναιτο αυτός! είπέ μοι δε προςέτι
: το Αληθές , ει σου την Ναύν ανέβη άκοντός σου,
: ή αυτώ έδωκας έκών αυτήν αίτησαμένω;
: Eκών την Ναύν έδωκ' αυτό : (υπέλαβε Νοήμων) 825
: Τι δε και άλλος αντ' εμού πράξεις αν δύναιτ ' άλλο,
: όταν τοιούτός τις Ανήρ , εμμέριμνoν Καρδίαν,
: Γνώμης τινός τ' έχων εν Νώ Διάπραξιν, ζητήση; (ρθ)
: η Άρνησίς μου γαρ δεινή γενέσθ' εδύνατό μοι.
: Οι δε επόμενοι αυτώ Νέοι, του ημετέρου 830
: Δήμου οι άριστοι εισι τον Μέντορα δε είδον

: αυτούς ηγούμενον · ει ού Θεών τις των Μακάρων
: ουκ ήν αυτών ο Αρχηγός · όμως εν Αληθεία
: το Μέντορι ομοίος ήν καθ' όλα, όσα είδος
: Αλλά το όντως θαυμαστόν φαινόμενόν μοι έστιν . 835
: ότι τον Μέντορ' αυτοψει όρθριον χθες ενταύθα

: είδον εγώ, αυτόν ιδών εις Πύλον απελθόντα.
» Ταύτα ειπών, εις του Πατρός τον Οίκον επορεύθη :
» Θάμβος δε την σκληράν Ψυχήν κατέσχεν αμφοτέρων :
» Οι δε Μνηστήρες οι λοιποί παυσάμενοι αθλεύειν S 10
και πάντες καθέσθησαν αυτοϊς δ' Αντίνοος Ευπείθους,
και περίλυπος, και την ψυχήν πάνυ τεταραγμένος ,
και τους οφθαλμούς δίκην Πυρός σπινθηροβόλους έχων:
: Βαβαι όποιον τολμηρόν και μέγα Έργον (είπε) (ρια )
845
: τελέσθη αύτη η οδός τό Τηλεμάχω ήδη :
: ην τελεσθήναι ουδαμώς νομίζομεν και όμως
: ο νέος Παϊς λαθών ημάς πάντας τοσούτους όντας,
: και Ναύν κατήγαγεν εις Πλούν, και Δήμου τους Αρίστους
: εκλέξας, έπλευσ' αναχθείς και χείρον προςαιτέρω ,
: ούτως αρξάμενος, ημάς εργάσεται»(ρια) αλλ' είθε 850
: ο Ζεύς επί την Κεφαλήν αυτού την Βλάβην τρέψου
: ημάς πρίν βλάψαι δυνηθή: Αλλ ' άγε Ναύν ταχείαν
: είκοσ ’ Εταίρους άμα δε δότε, ίν ' ενεδρεύσω
: αυτόν νοστούντ ' εν τω Πορθμώ Ιθάκης και της Σάμου( ριβ)
: φυλάττων, ώστε την οδόν, ήν περί του Πατρός του 855
: ποιήσατο , Δεινόν αυτώ ολέθριον γενέσθαι.
» Πάντες επήνεσαν αυτόν ταύτα σοφώς ειπόντα
» και μάλλον προύτρεπον αυτόν επί την Γνώμην ταύτην.
» Είτ’ αναστάντες κατευθύ εις Οδυσσέως πάντες
» ήλθον τον οίκον: Αλλ' αυτών αύτη η Σκευωρία SCO
Σ τη Πηνελόπ’ επί πολύ ουκ έμεινε λαθραία:

» ο κήρυξ Μέδων γάρ αυτή εδήλωσε τα πάντα.
» Ούτος εκτός ών της Αυλής, ταύτα βουλευομένους
» ένδοθι ήκουσε, κ'αι ευθύς εις τα της Πηνελόπης
)
865
» Δώματα έσπευσ’ αγγελεϊν αυτή την Σκευωρίαν.
» Επί τας Θύρας δε αυτόν ιδούσα Πηνελόπη

» έλθόντα : Κήρυξ, διά τιενταύθα έπεμψαν σε
:
: Μνηστήρες οι υβριστικοί; (είπεν αυτώ) ή ένα

: ταϊς Θεραπαίνεις του κλεινού ήρωος Οδυσσέως
: παυσάμεν είπης των αυταίς Εργων των προςκειμένων( ριγ)870
: παρασκευάσωσιν αυτοίς εις Ευωχίαν Δείπνον .
: Είθε οι έως τούδ' αυτοί ελθόντες ως Μνηστήρες ,
: μήποτε πλέον του λοιπού συνέλθωσιν ενταύθα,
: κ'' έσχατον τούτο παρ ' εμοί δηπνήσωσι το Δείπνος! ( ριδ )
: Υμείς δ' ενθάδ' οι συνεχώς συναγειρόμεν, (ριε ίνα 875
: του Τηλεμάχου τάς Τροφές και την περιουσίαν
: κατασπαθάτε την πολλήν ού παρά των Πατέρων
: υμών ηκούσατέ ποτε πρότερον, Παίδες όντες :
: οίος προς τους Τοκείς υμών ήν οδυσσεύς ; Ουδένα
: πώς ποτ' ήδίκησεν αυτών ( ρις ) ούτε δε προς τον Δήμος 880
: τοιούτόν τ' είπε ούτε δε (όπερ τοϊς Βασιλεύσι
: τοϊς κραταιούς θς εστί ) (ριζ) τον μεν μισείν εχθαίρων,
: τω δ' ευνοείν εκείνος δε, ουδέποτ' άδικόν τι
: ειργάσατο. Αλλά υμείς ότι κακήν Καρδίαν
:
: έχετε, δήλον ικανώς τα έργ' υμών ποιούσιν 885

: Αλλ' ο Μισθός Ευεργετών παρ’ Ευεργετουμένων ,
: Αχαριστία αναιδής και Λήθ ' εστί το πλείστον .
: Είθε το μέγιστον Κακόν τούτο και μόνον είη ,
: αιδεσιμός μοι Βασιλίς (ο συνετός θεράπων
: Μέδων υπόλαβεν ειπών)· αλλ' άλλο πολύ μείζον 890
: και χαλεπώτερον αυτού αυτοί διανοούνται
: νύν οι Μνηστήρες» όπερ Ζεύς ο κραταιός Κρονίων
: μη δώη τελεσθείν αυτοίς! Eνέδρα θανατώσαι
: Τηλέμαχον τον συνετόν βούλονται, εκ της Πύλου
: και Λακεδαίμονος αυτόν ήδη απονοστούντα, 835
: όπου απήλθε του Πατρός πευσόμενος την Μοίραν.

>
Τρόμος τα Γόνατα βαρύς κατέσχε Πηνελόπης :
» υπό τα Στήθ' αυτής σφοδρώς πάλλετο ή Καρδία:
» ή Γλώσσα δέδετο αυτής» οι οφθαλμοί Δακρύων
» επλήσθησαν, και η Φωνή εξέλιπεν, ειπόντος 900
» ταύτα του Μέδοντος αυτή : Τέλος δε συνελθούσα
και ειςεαυτήν, βαια Φωνή και διακοπτομένη:
: Διά τί, Κήρυξ, (είπ’ αυτό) απέπλευσ' ο Υιός μου ;
: τίς η βιάσασα αυτόν Xρεία του αναβήναι
9
: τας ταχυπλόους Ναύς και εφ' ών περώσι τας Θαλάσσας , 905

: ανθ' ίππων χρώμενοι αυταίς, οι Θαλασσοπορoύντες (ριη)
: 7 ίνα, νώνυμος αεί εν τοίς Ανθρώπους μείνη .
: Ουκ οίδα είτις των Θεών παρότρυν' αυτόν, είτε
: αυτός ωρμήθ' υφ' εαυτού, εις Πύλον αποπλεύσαι,
: περί του Νόστου του Πατρός, ή και περί της Μοίρας 910
: του Τέλους της Ζωής αυτού, όποιον ήν ακούσαι.
: (αποκρινόμενος αυτή, επέλεγεν ο Μέδων ).
» Εις Οδυσσέως, ταύτ' αυτή είπών, το Δώμ' απήλθεν.
» αυτή δε υπό Ταραχής Λύπης της θυμοφθόρου
και κατεσχεθείσα την ψυχήν, ουχ’ οίάτ' ήν έφ' Έδραν 915
»και καθίσαι· καίτοι Καθεδρών πολλών περικειμένων.
» Αλλ ' άμα επί τον Βηλόν του εκπρεπούς Θαλάμου
και συγκαθεσθείσα, γοερώς έκλαιε θρηνωδούσα.
» Πάσ ’ αι Θεράπαιναι αυτής αθρόως, αι παρούσαι,
920
» περικυκλώσασαι αυτήν, νέαι και γηραλαλαι,
και συνθρηνείν ήρξαντο πικρώς αυτή δε γοωμένη
: Ακούσατε (είπεν αυταίς ) Θεραπαιναί μοι φίλοι
: Εν ταϊς Ελλάδος Γυναιξί πάσαις μοι ταϊς συγχρόνους,
: εμοί και μόνη οι Θεοί τον Όλυμπον οικούντες,
; Λύπας και άλγη θλιβερά παρέσχον εξαιρέτως . 925
: Πρώτον γάρ Σύνευνον έσθλόν απώλεσα γενναίον,

: κεκοσμημένον Αρεταίς παντοίαις , εν Ελλήνων
: εξαίρετον τοις Στρατηγούς άπασιν' ού το κλέος
: λαμπρόν και μέγιστόν εστι κατά την Θετταλίαν
: και μέσον Άργος : νύν δ' Υιόν τον φίλτατον εξ οίκου 930
: ανήρπασάν μου ακλεά αι Θύελλαι » και ούτε
: απαίροντ' ήκουσ’: Αλλ ' υμείς, αγνώμονες , ειδυΐαι
: σαφώς, οπότε της Νηος επέβη της μελαίνης,
: ουκ έφροντίσατε εμέ της Κλίνης ανεγείρει
: Εί του Απόπλου τον Σκοπόν αυτού γάρ λέγετέμου: 935
: βεβαίως, είτε παρ ' εμοί έμεινεν άν, τη Γνώμη
: αποταξάμενος αυτή, και προθυμούμενός περ
: ταύτην ποιήσαι την όδόν είτε προ οφθαλμών του
: μ' είδ ' άν θανούσαν, της Ντός αυτού πρινεπιβήναι.
: Νύν δε τον Δόλιον, ταχύ σπευσάτω τις καλέσαι 940
: θεράποντά μου Γηραιόν· όν ο Πατήρ έκδούς με ,
: έτι επέδωκεν εμοί, ότε ενταύθα ήλθον:
: ήδ ' επιμελητής δ' έστι Κήπου μου τού ευδένδρου
: προς τον Λαέρτην ίν' ελθών ταχύ, ταύτ' αυτώ είπη,
: ώστε σοφήν τινά Βουλήν αυτός διαφροντίσας , 9.15
: Λαούς Ιθάκης , εξελθών μέμψητ', επιθυμούσι
: τον Εγγονός του και Υιόν του Οδυσσέως φθείραι.
: Φιλτάτη Νύμφη (ριθ) (ή τροφος Ευρύκλεια επείπεν)
: πάντα ερώ σοι αληθώς, κ' ουδέν σε αποκρύψω
: συ δέ, Θανάτω με πικρό παράδος θανατώσαι, 950
: ήτε ζοφώδει εν Είρκτη Οίκοι με κατακλείσαι. (ρκ)
:: Εγώ εγίγνωσκον αυτά πάντα εγώ και άρτον
: κ' οίνον τδύν έδωκ ' αυτώ, όσα έκέλευσε μοι,
:
όρκον όρκώσας με δεινόν, μή πρότερον ειπείν σου
: ηδωδεκάτ Ημέρα πρίν γένηται ή λαβούσα 955
Εν τω εσκίω οίκω δε θορύβουν οι Μνηςήρες. 985
ΔΑ
.964
Δ. τ
ΣP.y
;d
δωδεκάτ' Ημέρα πριν γένηται ή λαβούσα 955

: Πόθον αυτού, κ' ήδη αυτόν απέραντα ακούσης:

: όπως μη κλαίουσα αυτού απόντος και θρηνούσα,
: το πρόσωπόν σου το καλόν Δρίψεσι διαφθείροις .
: Αλλά, ει Γνώμη τη έμή πεισθείναι εθελήσης:
: Νύν λουσαμένη , Καθαρά, Καλά τ’ ένδυσαμένη,( ρκα) 960
: συν αμφιπόλους Γυναιξί ανάβηθ' εις το Δώμα
: το υπερώον, και Διός Κόρη του Αίγιόχου
: εύχου Αθήνη: (ρκβ) και αυτή είτα και εκ Θανάτου
: σώσει αυτόν: Τον γηραιόν Λαέρτην δε μή κάκου
: υπό του Γήρατος αυτού κεκακωμένον όντα: 965
:Ου γαρ νομίζω τους Θεούς τους μάκαρας, το Γένος

:Αρκεσιάδ’ όλως μισείν (ρκγ) αλλά τών Επιγόνων
: αυτού τις έσται τα λαμπρά Ανάκτορα ο έξων,
:και τους Ιθάκης αντικρύ Αγρούς τους καρποφόρους ( ρκδ)
» Ταύτ' Ευρυκλείας της τροφού, έπαυσαν τας Δακρύων 970
» Ροάς και Λύπην την σφοδράν άμα της Πηνελόπης :
Σ και νιψαμένη, Καθαρά Καλά τ’ ένδυσαμένη,
και συν αμφιπόλους Γυναιξί ανέβη εις το Δώμα
και το υπερώον εκεί δε εν τω Κανείω θείσα
και τας Ουλοχύτας, Αθηνά εύξατο δεομένη . 975
: Κόρη, αήττητος Παλλάς, Θύγατερ Αίγιόχου !

: Ε: Οδυσσεύς και συνετός επί των ιερών σου
: Βωμών εν τή Οικί' αυτού, παχέα σοι Μηρία,
: ποτέ Προβάτων ή Βοών προσήνεγκε Θυσίας,
: αυτών μνησθείσα νύν, Θεά ! σώσόν μου τον Υιόν μου 980
: απέλασον δε κ' εξ ημών του Οικου τους Μνηστήρας ,
: βρει πολλή τε και δεινή ημάς καταπονούντας .

» Ταύτα προσεύξατο θερμώς κατoλoφυρομένη,
5 και η Παλλάς της Προσευχής εισήκουσεν Αθήνη .
» Εν τω εύσκίω οίκω δε θορύβουν οι Μνηςήρες. 985
η Τινές των Νέων δ ' εν αυτοίς, και υπερηφανούντες

: Γάμον παρασκευάζ' ημίν η Βασιλίς , βεβαίως (ρκε)
: (έλεγον αλαζονικώς ) : και αγνοεί , Υιώ της
: η πολυμνήστευτος Γυνή, Φόνον τον απειλούντα,
» Τοιαύτα έλεγον αυτοί αλλήλοις αγνοούντες 990
και τι παρεσκεύαζον αυτούς οι Μάκαρες Ολύμπου
ο Αντίνοος δε ταύτ' αυτών ακούσας αφραινόντων :
: Φυλάξασθ' (είπ’ υπολαβών) πάντες, απερισκέπτως
: λαλείν μή έσω τις ελθών και ταύταεπαγγείλη (ρκς)
: αλλά ανάστητε Σπουδή, ημϊν το Δεδογμένον, 995
: ίνα ταχύ εκτελεσθή , και Σιωπή βαθεία.
» Είκοσ ' εκλέξας δε αυτών απάντων τους αρίστους
» Αντίνοος, και μετ' αυτών επί την Παραλίας
» ήλθε καθείλκυσαν την Ναύν εις Θάλασσαν προ πάντων ,
>
» και τον Ιστον άμ' έν αυτή θέντες και τα Ιστία, 1000

και τάς Κώπας δήσαντες αυτής περί τους Τροπωτήρας,
» Βοος Ιμάσι ισχυρούς και πάντα προσηκόντως
και παρασκευάσαντες, Νηός ανήραν τα ιστία:
» Τα δ' όπλα έφεραν αυτούς Θεράποντες ανδρείοι:
» και προσορμήσαντες την Ναύν επί του κατά Χέρσον 1005
» Αιγιαλού, (ρκθ ) άμ' εν αυτή δείπνησαν επιβάντες,
» κ ' Εσπέρου την Ανατολήν προσέμενον αστέρος :
» Η σώφρων Πηνελόπη δε εν τούτοις , αναβάσα
» είς Οίκου του ύψιστεγούς το Υπερώον, κείτο
1010
» Βρώσεως άσιτος, Ποτού άγευστος, εν Φροντίδα
και τον Θάνατον ο συνετός Υιός της ει εκφύγει ,
» ή υπό των υβριστικών Μνηςών διαφθαρείη.
» Ως δ ' υπό Δέους απορεί Λέων , Ανδρών έν Πλήθει, (ρκς)
και το Δίκτυον περί αυτόν ορών έκπεταννύντων :
2 Ούτως επέλαβεν αυτήν και Υπνος μεριμνώσαν , 1015
» Ανακλινθείσα ύπνου δέ, όλως απειρηκυία.

» Η δε γλαυκώπις Αθηνά, άλλο διενέθη.
» Ειδώλου έπλασε, Μορφήν όμοίαν της 1φθίμης, (ρκη)
και της Ικαρίου θυγατρός, και γυναικός Ευμήλου,
» του βασιλέως των Φερών, και εις την Οδυσσέως 1020
» Οικίαν έπεμψεν αυτό όπως την Πηνελόπην
α του κλαίειν παύση και θρηνείν κατoλoφυρομένην.
2 Παρά την κλειδα δ' ειςεσθλόν εις τον της Πηνελόπης
» Θάλαμον, κατά την οπήν Ιμάντος του της Θύρας , ( ρκθ )
»
» έστη υπέρ της Κεφαλής, κ' είπεν επιφωνήσαν: (ρλ) 1025

: Πάνυ Ψυχή περιαλγεί καθεύδεις, Πηνελόπη
: αλλ' ουκ εώσιν οι Θεοί, εν Αλυπία ζώντες,
: κλαίειν σε και λυπείσθ' επεί σώος παλινοστήσει
: ο Παϊς σου ου γάρ τους Θεούς Ολύμπου ήμαρταί τι. (ρλα)
Εν όνειράτων ταϊς Αυλαίς(ρλό) ή Πηνελόπ’ ήδέως 1030
και καθεύδουσα ή συνετή : Τι, 'Αδελφή, ενταύθα
: (επείπεν) ήλθες ου το πρίν θαμίζουσας του οίκου,
: τού σου απέχοντος μακράν πάνυ πολύ έντεύθεν
: και παύσασθαι με των πολλών κελεύεις μοι Δακρύων
: και Αλγηδόνων, την Ψυχήν κατασπαραττουσών μου . 1035
: Πώς δε μη κλαίω και θρηνώ, οικτρά δεινοπαθούσα;
: Πρώτον στερήθην μέν'Ανδρός εσθλού, λεοντοθύμου:
: κεκοσμημένου Αρεταίς ποντοίαις, και εξόχου
: έν Πρωσι των Δαναών ούπερ το κλέος μέγα
: και περιβόητόν εστι κατά την Θετταλίαν 1040
: και μέσον Άργος: νύν δ' Υιός και προσφιλής επέβη

: Νηος της κοίλης: νέος παίς, άπειρος ών των Κόπων
: και Κακοπαθειών, ουδέ Εκκλησιών ειδήμων :
Τούθ' ένεκα θρηνώ αυτόν, μάλλον και τον Πατέρα ( ρλγ)
: ένεκ' αυτού αγωνιώ, και τρέμω μή τι πάθο: 1045
: ή εν τω Δήμω ένθ' αυτός ήλθεν, ή εν Θαλάσσης

: πολλοί αυτώ γάρ Δυς μενείς εισι, και μηχανώνται
: Θανάτω παραδούν' αυτόν, προ του παλινοστήσαι .
: Θάρσει ! (υπέλαβεν αυτήν το ομιχλώδες Φάσμα)
: και μη φοβού περί αυτού, μηδ' αγωνία ούτω 1050
: τοιον γαρ έχει οδηγόν, δν εύχοιντ' άν και άλλοι
:
: Άνθρωποι έχειν παρ ' αυτούς (δύναται γάρ μεγάλα).
: Διός την Κόρην Αθηνάν ή σε οδυρομένην
: ήλέησε, και σοι ειπείν ταύτα προέπεμψέ με.
: Ει μεν Θεά είς (προς αυτήν, ή σώφρων Πηνελόπη 1055
: επείπε ) και της Αθηνάς ήκουσας σοι λαλούσης,
: ειπέ μοι, και ο δυστυχώς Ανήρ ει ζή που έτι,
: και Φώς Ηλίου το λαμπρόν βλέπει, ή τέθηκ' ήδη,
: κ' εις Δώματα τα σκιερά του Άδου ηφανίσθη.
» Περί αυτού ουδέν Σαφές εγώ ειπείν σου έχω, 1060
: ει ζή, εί τέθνηκε και γάρ Κακόν το μάτην λέγειν» (ρλδ)
: (υπολαβών είπεν αυτή το ομιχλώδες Φάσμα).
» Ταύτα το είδωλον είπόν, ελύθη εις 'Ανέμου
» Πνοές, και διά της οπής εξήλθε της Κλειθρίας:
» Η Ικαρίου Κόρη δε, ηγέρθη εκ του ύπνου, 1065
» Καρδία ήδη ιλαρά, ότι Μεσονυκτίω
και όνειρον ούτως εναργές αυτή ενεφανίσθη.
» Οι δε Μνηστήρες, της Νηός αυτών ήδ' επιβάντες,
2 Nώτα Θαλάσσης τα υγρά επέπλεον εν τούτοις,
» βησσοδομεύοντες δεινόν Φόνον τώ Τηλεμάχω. 1070
Πετρώδης Νήσος τις μικρά, Μέσω Θαλάσσης έστι,
D
» Σάμου δυσβάτου μεταξύ κειμένη, και Ιθάκης :

» τ’ Ούνομα αυτής δέ, Αστερίς· εν ή Λιμένες δύο
και εισίν, αμφότερο εύμαρείς εξ εκατέρου Μέρους,
» εις Eίςπλουνκαι Καταγωγήν»(ρλε) Εκείούν οιΜνηςήρες 1075
» Τον Τηλεμάχου Προσοχή ενέδρευον Κατάπλουν .
ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ Δ. ΡΑΨΩΔΙΑΣ ,
KK AS A SHORTS 4 48
( α) ΕΙΣ Σπάρτης. Κατά την Σημείωσιν του Σχολιαστού , και

Ποιητής ποτέ μεν την Χώραν καλεί Λακεδαίμονα, ποτέ δε την πόλιν Λα
κεδαίμονα , την Σπάρτης. Ωσαύτως ο Στράβων (Βιβλ. VIII) όταν δ' εκ
των Φηρών ορμηθέντάς τους περί Τηλέμαχον ... την Πόλιν δει δέχεσθαι
ει δε μή, έκ Λακεδαίμονος εις Λακεδαίμονα φανείται λέγων την "Αφιξιν·
άλλως τε ού Πιθανόν μη εν Σπάρτη την δίκησιν είναι του Μενελάου ».
(6 ) Της μακράς. Ούτω παρεφράσθη το εν τω Κειμένω, κ ηττώεσ
σαν, καταλληλότερον από του Κήτους γάρ, μεγίστου πάντων των Ιχθύων,
εσχηματίσθη το Επίθετον και ητώιις, εις Δήλωσιν παντοςδήποτε Μεγέθους :
διό εύλογωτέραν νομίζομεν την λέξιν μακρά , αντί της κατ’ Εικασίας
Εξηγήσεώς τινων, και ητώεσσα και λέγειν τον Ποιητήν υπολαβόντων , επειδή
η Θάλασσα εκβάλλει Κήτη εις τας Παραλίας της Χώρας ταύτης : άλλοι δε
αντί και ητώεσσαν έγραψαν καιετα εσαν, φαραγγώδη δηλονότι και
Χασμάτων πλήρη, διά τους συνεχώς εν ταύτη γιγνομένους Σεισμούς· αλλ '
έστω ότι ο Ποιητής ονομάζει ούτως ίσως την Χώραν, ου μέντοι και την Πόλιν.
ίδου δε τι λέγει και ο Στράβων (Βιβλ. 8) + Κήτη δε περί Λάκαιναν Θά -
λατταν ακούω γίγνεσθαι Μεγέθει μέγιστα , και τινές γε των Κριτικών τον
Ομηρον εντεύθεν ειπείν φασι Λακεδαίμονα κητώδεσαν ο δε Αίλιανός (βιβ.
XVII) λέγει « Γραφόντων δε των μεν Λακεδαίμονα κητώεσσας, των
δε καιετάεσσαν ζητούσε την κητώεάσαν τίνα δέχεσθαι χρή, είτε υπό
των Κητών, είτε μεγάλην, όπερ δοκεί πιθανώτερον είναι την τε καιετάεσσαν ,
οι μεν καλαμινθώδη δέχονται, οι δε ότι οι από των Σεισμών Ρωχμοί , Καιε
τοί λέγονται κλ. »
(1) Και Κοίλης. Κοίλη , την Λακεδαίμονα καλεί ( σημειοί Ευστά .
θιος) διά το κύκλω μακροις όρεσι περιειλήφθαι » · ο δε Στράβων « κρί
λην και όρεσι περίδρομου, τραχείαν τε, δυσεισβολόν τε Πολεμίοις »·· καλεί
πάσαν την Λακωνίαν .
(δ) Του περικλεούς ήλασαν Μενελάου. ο Αριστοτέλης

( Ποιητ. $ 25 ) αναφέρει των πάλαι Κριτικών τινας, ταύτην του Ποιητού
την Ρήσιν μεμφομένους , ώς εις την Κοσμιότητα άμ. αρτήσαντος, επειδή

εισάγει τον Τηλέμαχον καταλύσαντα εν Σπάρτη παρά Μενελάω και ου
παρ' Ικαρίω, τω Πάππω αυτού, λέγων « ότι ένιοι αλόγως προϋπολαμβά.
» νουσι , και αυτοί καταψηφισάμενοι συλλογίζονται, και ως είρηκότες ό, τι
δοκεί, επιτιμώσιν , άν υπέναντίον ή τη αυτών Oιήσει. Τούτο δε πέπoνθε
τα περί Ικάριον: Οίονται γάρ αυτον Λάκωνα είναι: "Ατοπον ούν το μή
έντυχείν τον Τηλέμαχον αυτώ, είς Λακεδαίμονα ελθοντα. Το δ' ίσως
))
έχει ώς περ οι Κεφαλλήνές φασι, παρ' αυτών γαρ γίμαι λέγουσι τον Ο .
δυσσέα και είναι Ικάδιον, αλλ' ουκ Ικάριον· δι' Αμάρτημα δε το Πρό
Ελιμα εικός έστιν » αλλ' ή Απόκρισης του σοφού Δασιέ μάλλον συνάδου
σα τη Ισ.ορία φαίνεται αποδείκνυσι γάρ ο σοφός υπομνηματιστής των
Ποιημάτων του Ομήρου ούτος , ότι πατήρ της Πηνελόπης ήν μέν ο Ικάριος,
ου διέτριβε όμως έν Λακεδαιμονι, αλλ' εν Ακαρνανία.
( ε) Τους Γάμου ; συντελεϊν. Μεγάλης Κριτικής Αιτίαν
παρέσχεν ο τρίτος Στίχος του κειμένου . « Τον δ' εύρον δαινύντα
Γάμον πολλοίσιν Ετησιν ». ο Αθήναιος θέλων ότι τους εν τω
Κειμίνω πέντε Στίχους « ώς οι μεν δαίνοντο καθ' ύψερεφές μέγα Δώμα
» Γείτονες, ήδέ Eται Μενελάου κυδαλίμοιο τερπόμενοι μετά δέ σφιν
» έμέλπετο θείος Αοιδός, φερμίζων· δοιώ δε Κυβιστήρα κατ' αυτούς
»
Μολπής εξάρχοντες έδινευον κατά Μέσον εισήγαγεν ο Αρίσταρχος
εκ της εν τη Σ Pψδ. τηςΙλδ. Περιγραφής της 'Ασπίδος, λέγει « Ου συ
» γιέντες οι περί Αρίσταρχον, ότι ουκέτι συνεχούς ούσης της Εστιάσεως, και
και των ακμαίων Ημερών παρεληλυθυιών, εν αίς παρείληπτο μεν ήη Γαμου
μένη πρός του Νυμφίου: Πέρας δ' είχεν και του Μεγαπένθους Γάμος αυ
τοί δε μονάζοντες διητώντο ό,τε Μενέλαος και η Ελένη" μή συνιέντες,
» αλλ' εξαπατηθέντες υπό του πρώτου Έπους: “ Τον δ'εύρον δαινύντα Γά
» μον πολλοίσιν Ετησιν, προσυνήψαν τοιούτους τινάς Στίχους, ώς οι μεν
» δαί νυντο κλ. μετενεγκόντες εκ της οπλοποιΐας ,, Και την Γνώμην
του ταύτην βεβαιού κατά τέτσαρας Λόγους : πρώτον μεν έπ.φέρων, « Ού
» γαρ εξάρχοντες οι Κυβιστήρες, αλλ' εξάρχοντος του Ωδού πάντως ώρ
» χούντα το γαρ εξάρχειν της Φόρμιγγος ίδιον » • Δεύτερον δε, « Ο δ' Αρί
» στο ρχος ου μόνον εις το του Μενελάου Συμπόσιον εμβαλών ούς ουπρο;ήκε
Στίχους , και της Λαιωνικής Παιδείας αλλότριον εποίησε και της του Βασι
» λέως Σωφροσύνης, αλλά και του Κρητικού Χορού τον Ωδόν εξείλεν επιτε
>
μών τα Ποιήματα: Τρίτον , διότι δε ου πιθανόν, 'Ακρόαμα παρά τω Με:
>
και , γελάω τυγχάνειν, δήλον εκ του δι' ομιλίας όλον το Συμπόσιον περαίνεσθαι
της προς αλλήλους, όνομα δε μηδέν ειρήσθαι του 'Ώδού, μηδέ "Ωδήν ήν
ήδε μηδε προσέχειν τους περί Τηλέμαχον αυτώ καθάπερ δ' εν Σιωπή
και τινί και Ερημία , κατανοείν μάλλον τον Οίκον " καί τοι γε πώς ουκ αηί-
» θαναν τους των φρονιμωτάτων Υλέας Οδυσσέως και Νέστορος επαριστέ
» ρους εισάγεσθαι, ώστε τρόπον Αγροίκων τινών μη προσέχειν τοις παρε.
ο σκευασμένους Ακροάμασιν ; και τέταρτον ο πώς ουκ άν αβέλτερος είη Τη
λέμαχος, Ωδου παρόντος και Κυβιστήρος, προσκύπτων προς τον Πεισί
• στρατον, και των Σκευών διατιθέμενος και αλλ' όμηρος (Στίχ. 149, 150 )
Σ
ώςπερ αγαθός Ζωγράφος , πάντα όμοιον τω Πατρί τον Τηλέμαχον παρί
» στησιν » .
Διά τούτων των λόγων εθέλει βεβαιώσει την όλως άδικον Κρίσιν αυτού
ο Αθήναιος: Πώς γαρ νομίσειε τις, ότι Αρίσταρχος, και ούτω δεινός κριτικός ,
και τα Ποιήματα του Ομήρου βαθεία Σκέψει ανακρίνας, παρενόησε το Κεί
μενον και διήμο ρτι του 'Αληθούς, ώστε υπολαβείν ώς τότε τελούμενον το
όλως ήδη τετελεσμένον γαμήλιον Συμπόσιον : Ούχ οó Αρίσταρχος, αλλ' ο
Αθήναιος αυτός δείκνυται του 'Αληθούς διαμαρτικώς: τα Ρήματα, πέμπε ,
ήγετο κλ. κατά Παρατατικόν κείμενα, αντί κατ’ Αόριστον κείσθαι
υπολαβών. Τον Αρίσταρχος ουδείς ήτιάσατο ως παρενείραντα Στίχους εις
τας 11οιήσεις του Ομήρου, αλλά μάλλον ως εκβαλόντα απ' αυτών Στίχους.
Πλήν τούτου δε ομολογείται και ότι η υπ' αυτού Εκδοσις της Ιλιάδος και
της οδυσσείας εγένετο παραβληθείσα τη του Αλεξάνδρου, του Ζηνοδότου,
και τους αρίστοις 'Αντιγράφοις, άπερ συλλέξαι ηδυνήθη , και ουδείς έχει
ειπείν, ότι ουχ εύρε την αυτήν 'Αρχήν ταύτης της Δ. Ραψωδίας, ήν έχομεν
προκειμένην. Είδε παραδεχθείη τες, ότι έτετέλεστο ήδη το Συμπόσιον, ότε
οι περί τον Τηλέμαχον αφίκοντο εις Μενελάου, δότω τον Λόγον, διά τι η
Αθηνά του παρηκολούθησε το Τηλεμάχωκαι τι γάρ άλλο εδύνατο κωλύσαι
αυτήν του συμπροπέμψαι τον Βασιλόπαιδα ; 'Αλλά και άλλας προς ταύταις
Ακαταλληλότητας ευρισομεν, εν τους εξής δηλωθησομένας: ενταύθα δε επι
φέρομεν έτι. Επειδή κατά τα ρηθέντα αποδείκνυται άδικος ή Κρίσις του
Αθηναίου, τι ουκ άν έχει τις ειπείν περί της Τόλμης του Γραμματικού Διο
δώρου, ός απιθανον ευρίσκων την ούτως απλής Περιγραφήν των αυθημερόν
τελουμένων Γάμων του Υιού τε και της Θυγατρός του Μενελάου, εκβάλλει
τους δώδεκα περί των Γάμων Στίχους , και επιφέρει αμέσως το δευτέρα
Στίχο τον δέκατον πέμπτον, αντί του θαυμάσαι τον ποιητήν επί τη Σοφία
ούτω προσφυεί ' Αφορμή τη Περιγραφή των Γάμων χρησάμενον και 5π' αυ.
της μη επισπασθέντα, αλλά τους δώδεκα Στίχοις αρκεσθέντα και εις τον
Σκοπόν αυτού μεταβάντα .
(6) Την Ερμιόνη και του Αχιλλέως το Υιώ πεμπε. TT
Ιδού Βασιλόπαις εκδιδομένη Βασιλοπαίδι απόντι, και ο Γάμος τελούμενος

>
εν τω οίκω του Πατρός αυτής, είτε πεμφθέντος παρά τού Γαμβρου Επιτρό
που τινός, τον Τόπον αυτού επέχοντος, είτε του Μενελάου αποδείξαντός
τινά των Αυλικών αυτού αντί του Νυμφίου και Νυμφαγωγών εσομενον. Και
τούτο του Ομήρου σύμφωνον τοις έθεσε τοις εν τη Αγία Γραφή αναγινώ
σκομένους, ότι ο'Αβραάμ έπεμψε τον Δούλον αυτού εις Μεσοποταμίας,
Γυναίκα ζητήσοντα τώ υιώ Ισαάκ, ο Δούλος ελθών προς τον Βαθουήλ , ανεψιόν
του Αβραάμ, εζήτησε την “Ρεβέκκαν εις Νύμφην , εδωρήσατο αυτή, τη
Μητρί και τους Αδελφούς της Νύμφης:έωρτάσθη ο Γάμος, και την Επιούσαν
απεχώρησεν ο Δούλος άγων την Νύμφην, ει και ο Πατήρ και η Μήτηρ
ήθελον δέκα Ημέρας έτι παρ' αυτούς την Θυγατέρα έχειν, ίνα μεγαλοπρεπί.
στερα εορτάσωσι τον Γάμον . ( Γνσ . XXIy)
(*) Και εξετέλουν οι Θεοί ήδη αυτοίς τον Γα.
μον. Οι Παλαιοί γράφoυσι ( λέγει ο Έρχιεπίσκοπος) 'Αγαμέμνονος Αχιλλεί
Θυγατέρα υπόσχομένου εν ταις Λιταϊς , διέπεσεν ο Γάμος αποθανόντων
αμφοτέρων: συνέπεσε δε άλλως το Πράγγμα: Ερμιόνης της Μενελάου εις
Γάμον εκδοθείσης Νεοπτολέμω του Αχιλλέως υιώ .
(ζ) αολιν Μυρμιδόνων . Ην όμηρος μεν Φθίαν λέγει, οι δε
Νεώτεροι Φαρσαλίαν (κατά τον Σχολιαστήν).
( ο) Ουκ έτι Τέκνον άλλο τεκεν παρέσχον οι Θεοί.
Μόνην την Ερμιόνην, λέγει ο Ποιητής, ότι έτεκεν η Ελένη, ίνα ούτω ή
πιθανόν , ότι διατηρήθη απαραμείωτον το Κάλλος αυτής, άλλως γαρ γελοίον
είη αν, εί η Βασιλίς πλείονα τεκούσα ,εγένετο αιτία ούτω μεγάλου και πολυ
χρονίου Πολέμου · αλλ'ούτε υπό του Πάριδος τεκνοποιήσασαν λέγει· αίσχιστον
γάρ είη αν τούτο: “ ίνα επί πλέον ακμάζη μή δαπανωμένη προς Τέκνων
Τροφήν, και ίνα εξ 'Αλεξάνδρου Παϊδα μη σχη προς Επιγονήν αναμνηστικήν
της Αρπαγής , σημειοί Ευστάθιος.
(0) 'τέρποντο οί Πολίται. Πάντα τα της Ευθυμίας και Τέρ :
ψεως ταύτης εισίν όλως ανάρμοστα τοις Eθεσι των Λακεδαιμονίων, επιφέ.
ρει Αθήναιος και αποκριτέον πρώτον μεν, ότι τα έθη των Λακεδαιμονίων
επί Μενελάου διακρινέσθω των ' Εθών αυτών επί Λυκούργου , υπέρ τα τρια
κόσια έτη μετά Μενέλαον ακμάσαντος» και δεύτερον, ότι ήτε Μουσική και
αι Ορχήσεις αύται είθίζοντο παρά τους Κρησί , ών η Παιδεία ήν απλου
στάτη και αυστηροτάτη, όθεν ραδίως εδύνατο ο Μενέλαος εισαγαγείν εις
Σπάρτην τούτο το βους,άτε εντελέστατα σύμφωνον τη Αυστηρότητα
κεδαιμονικών Εθών· αλλ' ειρήσθω ότι ουκ ήσαν τότε εν Εθει η τοιαύτη
Μουσική και αι Ορχήσεις, ο Μενέλαος έδύνατο μετριάσαι πως των Ηθών
την Αυστηρότητα εν εκείνη τη αξιολόγω Περιστάσει των Γάμων του Υιού
και της Θυγατρός αυθημερόν νυμφευομένων ζητείται δή είναι Ευθυμίαι αυ
ται αντιβαίνουσι τη Αυστηρότητα των Ηθών της Σπάρτης μάλλον, ή των
' Ανακτόρων ή Μεγαλοπρέπεια τη λιτότητα και
(1) Τη Μελωδία Φορμιγκτού αρίστου. Ούτε την 'Ωδήν ο .

νομάζει ο Ποιητής , ούτε δε τα αδόμενα Κρούσματα, (προςεπιφέρει Αθή
ναιος) : άρα ύφαιρετέοι οι πέντε Στίχοι, περί ών είρηται ανωτέρω. Αλλά
τις έτεκμήρατό ποτε ούτω και ο Ποιητής ουκ ήδεται επί πάσι τούτοις · ο
Σκοπός αυτού εις άλλο τί αποβλέπει» διο θαυμαστέον μάλλον την Σοφίαν
αυτού, αντί του εμβαλείν τους Στίχους αυτούς.
(ια) και την ορχήσεως Μ ολπ ην το άδοντ’ ενδιδοντες.
π
« Ου γαρ εξάρχοντες οι Κυβιστήρες , αλλ' εξάρχοντος του Ωδού πάντως

και ώρχούντο: το γάρ εξάρχειν τής Φόρμιγγος ίδιον , λέγει 'Αθήναιος:
περί του εν τω Κειμένω έξ άρχειν. ο σοφός Κασωτών άριστα παρη
τήσατο ταύτην την Κριτικήν , καίτοι αλλαχού ταύτα το 'Αθηναίω φρονών»
δείκνυσι γαρ ευλογώτατα, ότι εξ άρχειν λέγεται επί πάντων των
εισηγουμένων τι, εισάγων και Μαρτυρίας αλλά δεδέσθω και ότι το Ρήμα
επί της Μουσικής μόνον κυριολογείται: η Κυριολεξία αύτη ου δείκνυσι τον
Ποιητήν παραλόγως αυτή χρησάμενον επί των όρχηστών ούτοι γάρ ουκ
εισηγούνται τα κρούσματα ταύτα ως άσαι θέλοντες αυτά, αλλά μόνον ένα
δηλώσωσι τω Μελωδω το Κρούσμα της ορχήσεως,ήν ορχήσασθαι εβούλοντος
όπερ και παρ' ημίν πολλάκις γίγνεται.
(ιβ) Η αυτοίς ειπείν ελθείν προς τινα άλλον. Αύτη
η Ρήσης εξαρκέσειεν εις Αναίρεσιν πασών των ανωτέρω διαληφθεισών Κρίσεων,
και εις Βεβαίωσιν,ότι τότε τωόντι εόρταζεν ο Μενέλκος τον Γάμον αμφοτέρων
των Τέκνων αυτού τούτου ενεκεν γαρ έκρινεν εύλογον ο Ετεωνεύς το έρω
τήσαι, ει κελεύει παρ' άλλα τινι την Καταγωγήν ποιήσασθαι είπεν αυτοίς:
άλλας γαρ ουκ άν ηρώτησε ταύτην την τον Δεσπότην αυτού ατιμάζουσαν
Ερώτησιν.
( γ) Μενέλαος παροξυνθείς. Πεποιθε γάρ, ότι ουδέν απαλ.
λάττει τον άνθρωπος του καθήκοντος της Φιλοξενίας· όθεν ούτε του Γάμου
ο Εορτασμός: ουδε το Πένθος, ώς αναγινώσκομεν παρ’ Ευριπίδι ("Αλκς) ,
ότι τον Ηρακλή έλθόντα εις 'Αδμήτου την αυτην Ημέραν, καθ' ήν έκήδευε
την Γυναίκα αυτού, υπεδέξατο άσμενος και του Νεκρού προ της Πύλης έκ
κειμένου· διό λέγει αυτώ ο Ηρακλής... « Εγώ δέ τούς Κακoίσιν ήξίουν,
έγγυς παρεστώς εξετάζεσθαι Φίλος · συ δ' ουκ έφραζες της προκείμενον
Νέκυν Γυναικός, αλλά μ' εξέιζες εν Δόμοις , ως δή θυραίου Ποιήματος
Σπουδή , έχων. 2)
(ιδ) Καγώ Ξενίας Xρείαν έχον . Διά ταύτης της «Ρήσεως

διδάσκει ο Ποιητής, ότι οι Συμφοράς παθόντες και πολλάκις Βοηθείας Xρείαν
λαβόντες , εισίν ως επί το πολύ φιλανθρωπότεροι των αεί ευημερούντων,
ώςπερ και των Ιατρών άριστος και τους Νόσοις, αςιάται περιπεσών.
( α ) Είς Δώματα τα έκ πρεπή εισήγαγε τους ξένους .

Σημείωσαι, ότι να εισαγάγωσιν αυτούς εις το Βαλανείον, άγουσι διά
των Δαμάτων προ του εισαγαγείν εις το εορταστικών Δωμα, ένθα ήν και
Βασιλεύς μετά του Νυμφίου και της Νύμφης» διο άδικον το παρ' Αθηναίω
α
Πώς ουκ αν αβέλτερος είη ο Τηλέμαχος, Ωδου παρόντος και Κυβιστή.
» ρος, προσκύπτων προς τον Πεισίστρατον, και των Σκευών διατιθέμενος; »
Πώς γαρ ευφρανθείησαν, εκεί μή προςεληλυθότες ;
( ις ) Τους οίκους τους λαμπρούς εθαύμαζονιδόντες.
Ου μόνον αισθητικών, αλλά και κοσμίων 'Ανδρών το θαυμάζειν την Καλ.
λινήν τών Οίκων, εις ους εισέρχονται· διό αναγινώσκομεν παρ' Αθηναίω
Δεί δε και τον πρώτον είς αλλοτρίαν Οικίαν ερχόμενον επί Δείπνον , μη
γαστρισόμενον ευθύς επί το Συμπόσιον χωρείν , αλλά τι δούναι πρότερον
και τη Φιλοθεάμονι και κατανοήσαι την Οικίαν · ουδέ γάρ τούτο παρέλιπεν
ο Ποιητής και Αριστοφάνης εν Σφιξί ποιεί τον άγριον Γέροντα και
5,9 Φιλοδικαστής μεταρρυθμιζόμενον εις Βίον ήμερον υπό του Παιδός: Παύ' ,
αλλά δευρί κατακλινείς προςμάνθανε ξυμποτικός είναι και ξυνουσιαστι
κός : Διδαξας τε αυτόν, ώς δει κατακλίνεσθαί φησιν· έπειτ' επαίνεσσόν.
τι των Χαλκωμάτων, όροφήν θέασαι, Κρεκάδι' Αυλής θαύμασον ,,
(ιζ ) Θρόνων επί περικαλλων εκάθισα ν. Eίρηται δε και
αλλαχού, ότι επί τοιούτων Θρόνων εκάθιζαν τους αξιολογωτάτους των 'Αν .
δρών και τότε γάρ, ώς και παρ' ημίν, οι Θρόνοι ήσαν διάφοροι κατά Λό
ηον της Τιμής των, οίς προσεφέροντο.
(1η) Λαμ πρώς εξειργασμένην τάνυσι Τράπεζα και,
ό ; και εν τη Δείπνο της Α. “Ραψωδίας και εκ τού του φαίνεται, ότι περί
των υστεριζόντων παρεσκευάζετο ιδιαιτέρα Τράπεζα, όπως μη ενοχλώνται
οι επί Δείπνο κατακεκλιμένοι,
(ιβ) Εδέσματ’ άπυρα πολλά. Παράβαλε Ρόδ. Α. Σημ . ν6'.
(κ ) 'Αποδειπνήσαντες δ' εμοί τίνες εστί έρείτε.
>
' Απειρoκαλία γαρ ένομίζετο το ταύτα πυνθάνεσθαι πρό Δείπνου.
(κα) Nώτα Booς oπτά τε και παχ έ α λαβών παρέθη.
και εν αυτοίς. Παράβαλε την Σημείωσιν μά. εν τη H. “Ραψωδία της
πιρρρ. Ιλιάδος .
(κό, Ά παρατεθειμένα κατά Τιμήν ή σαν αυτώ. Τοις
Επιφανέσι των Ανδρών παρατίθετο συνήθως ή πρεπωδεστέρα Μερίς, δι
πλασία των άλλων Μερίδων ούσα, όπως έχωσι μεταδιδόναι οίς ευνόουν:
έθεν η Συνήθεια παρά τους Λακεδαίμοσι επεκράτησεν αεί διπλασίαν Μερίδα
τοφαγιθέναι τοϊς Βασιλεύσιν αυτών.
(κγ ) όπως των άλλων τις αυτού τον λόγον μή ακού
ΣΙΜΕΙΩΣΕΙΣ . 195
ση. ο Τηλέμαχος χρήται ήσυχαιτέρα τη Φωνή, προς τον Πεισίστρατ.ν είτε
δια Σίδας προς τον Βασιλέα , είτε όπως μη δοξη κολακεύειν , ή να μη
προδό Αφέλειαν έκπληκτος φανείς .
( κό) Χρυσού, Αργύρου, και Χαλκού, Ελέφαντος ΗΗ .
λεκτρου . Το Ηλεκτρονου σημαίνει ενταύθα το υπό του αυτού ονό
ματος γνωστόν ήμίν ορυκτών, κατά την γνώμης Φυσιολόγων τινών· αλλ'
έταιροιόν τι μεταλλικών Σύγκράμα Χρυσού, ' Aργύρου και Χαλκού, τοις Με
ταγενεστέροις άγνωστον εισέτι .
(κε) Η ν Δώματα τα έκπρεπή κ' ύψιστεγηεκπέμπει
Υ
Εί αναγκαία η 'Αφαίρεσις των Στίχων, δι' ών περιγράφει ο Ποια ής τα

του Γάμου (παρβλ . Σημ. ε ) άτε της Μουσικής και των ορχησμών τη Αυ
στηρότητα των Λακεδαιμ νικών 1.θν αντιβαινότων , αφαιρετέα άρα και
πάντα όσα λέγει περί της Πολυτελείας και Μεγαλοπρεπείας των Βασιλείων
του Μενελάου , έτι μάλλον αντιβαινούση , τη λιτότητα του Λαού τούτου
αλλά το είκαιον τούτης της Κριτικής δεδήλωται ικανώς δια της Υποφο .
ρας , ότι επί Μενελάου ή Λακεδαίμων ή πάνυ διάφορος της επί Λυκούρ
γου και ο Πλούταρχος αυτός δείκνυσιν ότι η Πολυτέλεια και η Μεγαλο .
πρέπεια επεκράτει ανέκαθεν έν Λακεδαιμονι , επειδή ο Λυκούργος εφρόντισε
σοφώτατα περί της Εξαλείψεως αυτών . Ο δε Μενέλαος ηδύνατο έπαυ
ξήσαι την προ αυτού Πολυτέλειαν , την των Ασιανών και πλείστον Πλού
τον αγαγών, ου μέγα Μέρος ήδύνατο προσαναλώσαι εις Καλλωπισμός των
'Ανακτόρων.
(κς) 'Αν αμφιβόλως η Αυλή Διός ... τοιαύτη ενδο
θεν εστί. μεν 'Αρίσταρχος εν τη υπ' αυτού Εκδόσει της οδυσσεία;
εισάγει τον Στίχον « Ζηνός που τιιιδε γ' Ολυμπίου ένδοξεν Αυλή » · ο δε
(
'Αθήναιος ευρίσκει προκριτωτέραν την υπο τύ Σελεύκου Διόρθωσιν “ Ζηνός

που τοιαύτα Δίμοις εν Κτήματα κείται , κατά τρείς Λόγου, πρώτον μέν,
έτι οι Ξένοι θαυμάζουσι δύο ταύτα, την Μεγαλοπρέπειαν του Οίκου, αν
Δώματα ή , ήεντα λέγουοι» και την των εν τω οίκω Επίπλων και γάρ
Χρυσός , ο Αργυρος και ο Ελέφας, ούκ έκόσμυν, αησί, τους Τοίχους, αλλά
τα Σκεύη και Επιπλα. Επεί ούν ο Στίχος ούτος αναφέρεται μόνον εις τα
Επιπλα, ή υπό Σελεύκου Διόρθωσις προτιμητέα της υπ'' Αριστάρχου. Δεύ
τερον δε, ότι εν τη υπ' 'Αριστάρχου εμφαίνεται Σολοικισμός είπών γαρ
** το ιή δε Αυλή,, ου δύναται επιφέρεσθαι, “ σσα τα δ' άσπετα
πολλά,,· αλλ'έδει ειπείν, όσση ή δ'έστι, και ού, όσσα καιτάδ' εςι:
.
και τρίτον, ότι το, Αυλή, ου λέγεται επί 'Ανακτόρου, αλλ' επί της πρό του
'Ανακτόρου Αυλής. Πάντες δε οι λόγοι ούτοι εισίν εικαίου και ανάξιοι
δεινού Κριτικού και ο μεν πρώτος, επειδή, εκτός ότι και εν τη υπ''Αρι
στάρχου Διορθώσει δύναται κείσθαι και αυτή έννοια τη υπό τού Σελεύκου,
ως παρετήρησεν óο Σοφός Κασσαβών,Πιθανώτατον ότι και ο Χρυσός, ο Αργυ
ρος και ο Χαλκός έκόσμουν ού μόνα τα έπιπλα και Σκεύη, αλλά και τους
Τοίχους και τους ορόφους και τας Θύρας του 'Ανακτόρου: ουκ ασυνήθης
γάρ φαίνεται εν τη Αρχαιότητι ο Χρυσώ, 'Αργύρω και Ελέφαντι Καλλω
πισμός των ορόφων, των Στεγών και των Τοίχων . Ο Οράτιος λίγει : Νon
ebur neque Aureum Mea renidet in Domo lacunar. Ο δε δεύτερος
Λόγος ουχ ήττον είκαιος του πρώτου, ως άριστα παρετήρησεν ο Κασσω
βών· καί γάρ Υποστιγμής τεθείσης μετά το Αυλή, τα άλλα έπονται καλώς,
όσσα τα δ' έστι: άτε σημαίνοντα πάντα όσα είπε : Και ο τρίτος Λόγος
μάλλον ψυχρότερος των δυοϊν · διότι, καθ' & απέδειξεν ο Κασσαβών, εί και
το, Αυλή σημαίνει κυρίως τον συνήθως ούτω λεγόμενων προ του οίκου Τό
πον, πολλάκις όμως τίθεται και κατά Σημασίαν Ανακτόρου. Ούτω γαρ
χρήται τη Λέξει ταύτη και ο αρχαιότατος Τραγωδός και μέγας μιμητής
του Ομήρου Αισχύλος, εν τω Προμηθει «όσοι την Διός Αυλήν
οίχνεύσι , λέγων· άρα η υπ' 'Αριστάρχου Διόρθωσις προτιμητέα και
ουδέν άλλο επαύξει την τιμήν του δεινού Κρικτικού αυτού, ως οι λόγοι, ούς
αι φαύλαι και ψυχραι Κρίσεις επάγουσιν εις 'Αναίρεσιν της Κρίσεως αυτού.
(κζ ) Εγώ εξίσταμαι ορών ταύτα και εκθαμβούμαι.
ο Πλούταρχος (περί Φιλοπλουτίας) αδίκως κατακρίνων τον Τηλέμαχον λέγει
« Οι δε Πολλοί το τού Τηλεμάχου πάσχομεν» και γαρ εκείνος υπό 'Απειρίας
μάλλον δ' 'Απειρoκαλίας, την μέν Νέστορος ιδών Οικίαν Κλίνας έχουσαν
Τραπέζας, Τμάτια, Στρώματα, Οίνον ήδύν, ουκ εμακάριζε τον εύπο
και ρούντα των 'Αναγκαίων ή και Χρησίμων. Παρά δε τώ Μενελάω θεασά
και μειος Ελέφαντα και Χρυσόν και Πλεκτρον, εξεπλάγη και είπε: Ζηνός
που τουήδε γ' ολυμπίου ένδοθεν Αυλή. Όσσα τάδ' άσπετα πολλά. Σε .
βας μ ' έχει εισορόωντα,, Σωκρά της δ' άν είπεν, ήκαι Διογένης. Οσσα
τα γ’ άθλια πολλά και άχρηστα και μάταια, Γέλως μ'έχει εισορόωντα,
'Αλλ' είπάτω πάς ευαίσθητος και της περί τα ανθρώπεια Τέχνης ειδήμων,
ει ορθώς και το φυσικό Λόγω επόμενος ο Ποιητής , εν τω εικοσαέτει Βα
σιλόπαιδι επoίει Σωκράτης ή Διογένης και εποίησε δε Ανδρα κόσμιον, αισθη
τικόν, τους Καλοίς ήδόμενον και τα Θαυμαστά θαυμάζοντας ταχέως γάρ
δείξει ο Βασιλόπαις ούτος την Διαφοράν, ήν ποιείται μεταξύ των ωφελίμων
και αναγκαίων, και των ανωφελών ή περιττών Πραγμάτων, το Δώμα του
Μενελάου απαρνούμενος .
(κη) Το Δηί εν ουδενί πως ποτε ουδείς Θ 9η •
τών δύναται άμιλλάσθαι. ειπόντος του Τηλεμάχου και αναμφιο

βόλως ή Λύλη Διός του Ολυμπίου τοιαύτη ενδοθεν εστιν ,, ο Μενέλαος
διορθοί διά ταύτης της Αποκρίσεως την τοιαύτην Βλασφημίαν του Τηλεμά
χου , ο Αθήναιος λέγει « όμηρος επιδεξίως 'Αφορμήν εύρε Λόγων ώστε
» Κτήεν συγκρίναι Φίλου . Ου γαρ ώς Πρόβλημα προτείνει, αλλ' επιχα .
.
ρίτως παρενείρας και Μενέλαος , επειδή ήκουσε των Επαίνων, το μεν είναι
πλούσιος ουκ αρνείται: κάνταύθα δε περιελών τόν Φθόνον, πολλά γάρ ,
»
φησί, παθών έχειν αυτόν. Ου μέντοι γε αξιοϊ εαυτόν Θεοίς συγκρίνειν. »
(κθ) Κύππρον, Φοινίκην επελθών και Αίγυπτ
πτίων
Χώραν: “Και όρα εξ αυτής Καταρχής (λέγει ο Ευστάθιος) ως Ιστοριών
Χορηγία το Ποιητή γέγονεν και του Τηλεμάχου εις την Σπάρτης Πλούς, εν
αίς ου μόνον ξενικά εκτεθήσεται Διηγήματα , αλλά και Τρωϊκά και Ελλη .
νικά. Πάνυ ούν δεινώς έπλασεν Ομηρος, εις καλόν τη εαυτού Ποιήσει, ως
και προδεδήλωται , τον του Τηλεμάχου Πλούν, δι' ού πολλά Ποικίλματα
η Ομηρική Μούσα το της ποιήσεως ταύτης Πέπλω ενέπασεν »· ο δε
Στράβων Βιβλ. 1. φησιν • Πάντα γάρ τα τοιαύτα Παρασκευαί τινες εις
Φρόνησιν μεγάλαι, το μαθείν της Χώρας την Φύσιν, και Ζώων και Φυτών
Ιδέας, προσθείναι δε και τα της Θαλάττης ».
(Α) Εις Σιδονίους. Ουκ ορθώς ενόμισάν τι ες εν τω άκεανώ τους
ενταύθα Σιδονίους, όθεν κατήλθον οι Σιδόνιοι της Φοινίκης. Οι ενταύθα Σιδο
γιοί είσιν καθ' αυτό Λαός της Σιδώνος · αλλ' ει Σιδών ενταύθα (λέγουσιν)
εντίν και της Φοινίκης, πώς ο Ποιητής είπών πρώτον περί της Φοινίκης. ε
πάγει είτα τους Σιδονίους και η Λύσις του Ζητήματος τούτου εστί ραδιω
τάτη » και γάρ, εκτός ότι το Σχήμα τούτο εστι σύνηθες το Ποιητή, ηθέ
λησεν υποδείξαι και ότι ο Μενέλαος ουκ ηγάπησε το επελθείν τας Παρα
δίας της Φοινίκης μόνον, αλλά διέτριψε και τινας Ημέρας και εν τη
Μητροπόλει αυτής Σιδώνι» ένθα υπεδέξατο αυτον φιλοφρόνως ο Βασιλεύς
δους αυτό και Δώρα, ως εν τη ο “Ραψωδία ρηθήτε τα:.
(λα) Εις Ερεμβούς. Οι Τρωγλοδύται "Αραβες εισίν ούτοι, εν τοις
Παραλίοις της ερυθράς Θαλάσσης , γείτονες τους Αιγυπτίοις. Τον Στίχος
τούτον τού Κειμένου διορθώσαντές τινες, αντί και Ερεμβους, έγραψαν
'Αραβας τε· αλλ' ή Διόρθωσις αύτη εστί περιττή, και η 'Αλλοίωσις της
αρχαιοτάτης και αληθούς Λέξεως ταύτης ουκ αναγκαία· ο Στράβων ενόησε
μεν τούτο, αλλ' ήγνόει το Αρχέτυπον του ονόματος , άριστα εξηγηθέν υπό
του Βοσιάρ ( Bochar) εν τώ αξιολόγω Συγγράμματα αυτού της Αγίας
Γραφής: εν ω δεικνύει , ότι η Αραβία ωνομάσθη ούτως από της Εβραϊκής
Λέξεως arab, μέλας, και αντί του arab ετέθη ereb, Προς θήκη δε
και του m , εγένετο Erembi. Eρεβοί δέ εισιν οι αυτοί "Αραβες οι μελάγ
χρoες . δε Μενέλαος λέγων, ότι επήλθε την Λίθιοπείας και την Αραβίαν
ου λέγει υποδείξαι θέλων, ότι εν τούτω τώ Διάπλω έκτήσατο πολλά
198 ΣΗΜ ΕΙΩΣΕΙΣ.
Πλού: η · και γα τα έθνη ταύτα προ των Τρωικών ήσαν ενδεέστατα αλλά
μόνον καυχώμενος ότι επήλθε πολλές και μακράν απεχούσας Χώρας.
(λβ) Είς τε Αιθιοπία ν. Πολλά και μεγάλα Πράγματα παρέσχε
τους πάλαι Κριτικούς και Γεωγράφους και Ρήσις αύτη: ο Γραμματικός Αρι .
στόνικος, το Στράβωνι σύγχρονος, εν τη Περί της Πλάνης του
Οδυσσέως επιγραφομένη Διατριβή αυτού, προσέσχε προ παντός άλλου
τοις τρισέ τούτοις Ζητήμασι, τίνες ει σιν οι Αιθίοπες, τίνες
οι Σιδόνιοι, και τίνες οι Ερεθοί παρ' ομήρω; ειςάγων
και τας περί αυτών Γνώμας των Αρχαίων· ότι δηλαδή Αιθιοπία, ήν λέγε.
ται επελθείν τον Μενέλαον, εστίν ή Μεσημερινή Αιθιοπία, εις ήν ήλθε δια
πλεύσας την 'Ατλαντικής Θάλασσαν , διό τοσούτον Χρόνον αποδημών. αλλ ' ο
Στράβων αναιρών εν τη μακρά Διατριβή αυτού τούτο το ΓΙλασματώδες, α
ποδείκνυσιν,ότι ο Μενέλαος ελθών εις Θήβας, ηθέλησεν εις ελθείν και εις την
Αιθιοπίαν , διήκουσαν άχρι της Συήνης, ταις Θήβαις γει :ν:αζούσης , και διε .
πραξε τον Σκοπόν αυτού Συνεργεία των Αιγυπτίων και του Βασιλέως αυτού ,
φιλοφρονέστατατα αυτον υποδεξαμένου.
(λγ) Ενθ' άμα τώ Τεχθήναι κερας φορούσαν οι 'Αρνοί.
Ο Ηροδοτος λέγει « Δοκέει δέ μοι , το Γένος των Βιών το Κολον δια ταύτα
» ου φύειν Κέρεα αυτόθι ( έν Σκυθία ): μαρτυρέει δέ μοι τη Γνώμη και δμή
» ρου Επος εν οδυσσείη έχον ώδε : και Λιβύη , ότι τ' Αρνες άφρ κεραοί
>>
τελέoυσι : ορθώς ειρημένον, εν τοισι θερμoίσι ταχύ παραγέ εσθαι τα
>
Κέρεα· εν δε τoίσι ισχυροίσι Ψύχεσι η ου φύει Κέρεα τα Κτήνεα 'Aρχήν,
ή φύοντα φύει μόγις: ενθαύτα μεν δια τα Ψύχεα γίνεται ταύτα,, ο δε
"Αριστοτέλης (Ζ.Ζ Ισ. Βιβλ. VHI ) λέγει μάλιστα * και εν μέν Λιβύη ευθύς
γένεται Κέρατα έχοντα τα κερατώδη των Κριών ,
(λε) 'Απέκτανε, της πονηράς αυτού Συν εύνου Δόλω
Τετράκις εις άγει ο Ποιητής , μεγάλη τη Τέχνη και Συνέσει , την δεινών
Μοίρας του Αγαμέμνονος. εν τη προηγηθείση “Ραψωδία διηγείται περί αυ.
της ο Νέστωρ» ο Μενέλαος αναφέρει αυτήν ενταύθα δια Βραχέων: ο Πρω
τεύς διεξέρχεται αυτήν εν τω Τέλει της αυτής Ραψωδίας, και εν τη Α
O
Pψδ. εξηγείται αυτήν ο Αγαμέμνων αυτός το οδυτσεϊ ιδίως εν τω “Αδη.

(λδ) Τρίς δε κατ' έτος τίκτει εκεί τα Προβατα.
'Αντί τρίς , τριδύμους τίκτει εκεί τα πρόβατα, εξηγούνται τινες
τον Στίχον τούτον» όπερ σπάνιον της Φύσεως Παίγνιον , και αναληθες έν .
ταυθα: ο Ποιητής γάρ υποδείκνυσι διά τούτου, ότι τα πρόβατα τίκτουσιν
εν Λιβύη ου μόνον βαρος, ώς εν άλλαις Χώραις, αλλά και εν Θέρους και εν
Μετοπώρου άρα κατ' έτος, όπερ ούτε σπάνιον, ουδ' ανάληθες άτε και εν
πολλαίς χώραις της Ευρώπης γιγνόμενον· ο Ευστάθιος φησι « Τούτο δε
και , πάλιν διχώς ή γάρ ότι Μήλα είσιν εκεί α, ών Γόνος εκάστου έτους
ανά τρίς γίνεται, τουτέστι, διόλου ανά τρεις αί αύται όις τίκτουσιν· και
9 και ότι περί τρεις ώρες του Ενιαυτού γενωσι τα Μήλα, και ουχ ώς παρ'
και ημίν μόνω τω Πρι ,,.
(ις ) Ου χαίρουσαν μοι την ψυχήν αυτών τή Κτίσει
έχω . ο Ποιητής διαμάχεται ενταύθα σαφέστατα τη ψευδεί Γνώμη των
ευδαίμονας τους ιλουσίους καλούντων, ειςάγων τον μέγαν και μεγάλα
Πλούτη κεκτημένον Βασιλέα τούτον ουδαμώς τη Κτίσει αυτών χαίρονται ως
και ο Μένανδρος μεθ' όμτρον, άριστα αποφαίνεται λέγων " έχω δε πολ
9 λήν Ουσίαν, και πλούσιος καλούμ' υπο πάντων, μακάριος δ' υπ' ουδενός.
(λζ) οίκον απώλε σα λαμπρόν κλ . 'Αμφίβολον, λέγει ο Σχο
λιαστής, πότερον, τον εαυτού, και τον Πριάμου ; ώσαύτως και Ευστάθιος
•“ όρα τό, απώλεσα οίκον, αμφιβόλως λεχθέν δύναται γάρ ο Βασιλεύς
δηλούν και τον εαυτού και τον του Πριάμου . Και συμβιβάζεται και τα εξής
προς ταύτα διχώς , ίνα λέγη ότι απώλεσα οίκον εμόν, έχοντα πολλά, ών
ώφελoν τριτάτην Μοίρας έχων εξ Αρχής και με μετασχών τηλικαύτης
ευδαιμονίας, μη τοσούτους ιδείν όλωλότας εν Τροία, μηδέ στρατεύσασθαι
όλως εκεί ή και άλλως · απώλεσα Οίκον τον του Πριάμου κεκτημένον πολ .
λα , ών ώφελoν τα τρίτα κτησάμενος, κατά τινα θετέο Συμβίβασιν ώς εί
κός, μή προςμείναι της Αλώσει της Τροίας , περί ήν τοσού οι ώλοντο , όθεν
το αμφίβολον της Γνώμης του Σχολιαστού, είκαιον και άτοπον και γαρ λέ.
γων ο Μενέλαος « και απώλε τα Οίκον, μάλα ναιετάοντα , κλ. την
Τρωάδι σαφέστατα :
εννοεί, ής ή Πορθησις εγένετο εν πάση τη Oικουμένη
περιβόητος.
(λη) Αυτούς γάρ πάντας κλαίων , κλ. Εμβριβείας πλήρης
και Ρήσις αύτη : άριστα γάρ υποτυποι δι' αυτής τον αγαθόν Βασιλέα, ου μό
νον τους εαυτού Υπηκόους, αλλά και άπαντας τους Ανθρώπους αγαπώντα '
οίον υποδείκνυσι τον Μενέλαον, δέκα έτη μετά το τέλος του ούτω δικαίου
Πολέμου , τον Θάνατον έτι κλαίοντα ου μόνον των Στρατηγών, αλλά και
πάντων των άλλων ανδρείων Μαχητών, των υπέρ του αυτό συμβάντος Α .
δίκου πεσόντων. Πού νύν δε τοιούτοι Βασιλείς, των υπέρ αυτών πεσόντων
'Ανδρών μετά πολύν Χρόνον μιμνησκόμενοι ; Τί είπη δε και η πολυπαθής
Ελλάς περί των υπέρ αυτής εαυτούς καθιερευσάντων τοσούτων 'Ανδρών,
πολλούς μέν αυτών υπό Λιμου φθαρέντας πολλούς δε αυτούς τε και τα Τέ
κνα αυτών Ενδεία και Ταλαιπωρίαις διάγοντας, και πλεί τους από των
Κόλπων αυτής εικαίου Αυτοχθονισμού Μανία , ασεβώς και αναισχύντως
απωθουμένους ορώσα ;
200 Σ : ΜΕΙΩΣΕΙΣ.
(λθ ) Ευρίσκω 'Aνακουφισμόν, κλ. Εστι γάρ και εν τω Δακρυ

χέειν Ηδονή, ής αισθάνονται οι τών αυταίς Φιλτάτων τινά κλαίοντες.
(μ.) άς πιο
περ οδυσσεύς5 υπέμεινεν ο θείος. Τίς δύναιτ' άν
Λόγοις δηλώσει την Λύπην και Χαράν άμα του Τηλεμάχο ) ταύτα του
Μενελάου λέγοντος, πόσον τεχνηέντως τε και φυσικώς έκανούται τα Τη
λεμάχω η Ευγνωμοσύνη αύτη ! ο Ουργίλιος έγνω άριστα το Κάλλος αυ
της. ο δε Αθήναιος επιφέρει « όπως δε μή δόξη κοινός είναι προς πάν.
τας τους παραπλησίως αυτό την Εύνοιαν ενδεδειγμένους. επήνεγκε : Τών
πάντων ου τόσον οδύρομαι, άχεύμενός περ, ώς ένός, ός τε μοι Υπνον
απεχθαίρει και Εδωδήν .
(μα) Η Ελένη προσήλθε. Ατελής είη αν η Eικών αυτη ει μη προ
σήρχετο η Ελένη έπαυξήσουσα και επιτελέσουσα το Κάλλος αυτής. Θαυ
μαστίς Κοσμήμασι και Καλλωπισμοίς οίδε ποικίλλειν ο Όμηρος την Ποίη
σιν αυτού· αλλ' υπέστη και Απορία τις ενταύθα. Επειδή ο Μενέλαος εώρ
ταζε τον Γάμον του Υιού και της Θυγατρός, διατί ου πάρεστι και η
Ελένη εν τώ Δείπνω; το ζήτημα τούτο διττώς λύεται είτε ότι η Ελένη
ανέστη έκ τού Δείπνου προ της Ελεύσεως των Ξένων είτε ότι εγένετο από
τού Δείπνου, εν τοις έαυτής Δώμασι μετά των Γυναικών ίσως δειπνήσασα ·
ως αναγινώσκομεν και εν τη αγία Γραφή τοιαύτα.
(μβ) Κλιντήρα λαβούσα έθηκεν αυτή. Τρείς Αμφιπόλους
έχει ενταύθα ή Ελένη, ου τας αυτάς, ας είχεν εν Τρωάδι ών τα ονόματα
ανέγνωμεν εν τη Ιλιάδι, αποθανούσας ήδη ίσως, αλλ' ο Ευστάθιος διδά
σει ημάς , ότι οι Πάλαι έκρινον σοφώς την Μεταβολήν ταύτην· λέγοντες:
Εν δε τα περί Δουλίδων ενταύθα Λόγω, φασίν οι Παλαιοί, ως άλλαι μεν
» έν Ιλιάδα Θεραπαιναι της Ελένη , άλλαι δε νύν ου γάρ έδει, φασί, τάς
μετασχεύσας του Αμαρτήματος εάν συνείναι τη Γυναικί ».
(μγ) ούτος μέν δύο αργυρούς Λουτήρας, κλ. Ο Ποιητής
φροντίζει δηλούν πόθεν τα μεγάλα Πλούτη του Μενελάου, λέγων ότι ήσαν
εκ των μεγάλων Δώρων, ά εδωρήσαντο αυτό οι Βασιλείς, υφ' ών έφιλο
ξενήθη εν τω Περίπλω αυτού· αλλά και εκ της Πειρατείας αναμφιβόλως:
ο Ποιητής όμως ουδέν περί τούτων λέγει.
(μδ ) νεκ' εμού της αναιδούς . Οι Τρόποι (Χαρακτηρ) της
Ελένης εισιν οι αυτοί εν τη οδυσσεία, ώς και εν τη ελιάδι παντού λαλεί
περί εαυτής καταφρονητικώτατα , και αεί μιμνήσκεται του Πταίσματος
της,ού ή πολλάκις Ανάμνησις Επιλησμοσύνης άξιον παρά τοις άλλοις ποιεί
αυτό , ει Επίλησμον ήν.
( με) ίνα τα Κτη ματ’ αγαγών άπαντα εξ Ιθάκης, κλ.
Εχεται άρα Πιθανότητος, λέγουσι τινες, ότι ο οδυσσεύς προλήψειε την
Επικράτειας αυτού και μεταναστεύσειεν εις την Αργολικήν Πόλιν, ήν δω .

ρήσαιτο αυτώ ο Μενέλαος; Πώς γαρ ού Πιθανόν το αυτοκρατός ηγεμο
νεύειν 'Αργολικής Πόλεως , προτιμητέον ήν αν αυτό της 10άκης, ής της Η .
γεμονίας ουκ αν αφίσταιτο, αλλ' επιτρέψειεν αυτήν της Προύχουσι των
Ιθακών , όπερ ου καινόν ουδ' ανήκουστον.
(μζ) Ουκ άρεστον μοι το θρηνείν εν Δείπνο. Σοφώτατος
ο Λόγος του Πεισιστράτου ούτος» εκτός γάρ ότι τα παρά Δείπνον Δάκρυα
ου ποιούσι Τιμήν τον κλαιόμενον, ώς 'Αποτέλεσμα του Οίνου απλώς εκλαμ
βανόμενα, έφυρίζουσι πως και τους Θεούς, λωβώνται και την Θρησκείαν
έν Δείπνο χεόμενα , ένθα τον Θεόν ευλογείν δέον.
( μη) Ευδαίμονα και ευτυχή ευδόκησε ποιήσαι . όντως
αρίστη και δυοίν 'Αληθειών διδακτική και Ρήσεις του Ποιητού αύτη ήν
όμως ελυμήναντο τινες, το εντω Κειμένω , γεινομένω, υπολαβόντες
γεννώντι, τεκνοποιούντε, όλως εναντίον τη Εννοία του Ποιη
του, τους δύω Καιρούς της Ζωής συλλήβδην λαβόντος , καθ' ους μάλιστα
χρήζει ο άνθρωπος της θείας Προστατείας και Βοηθείας· τον της Γενέσεως
δηλονότι, ότε αποφαίνει ημίν την Ευμένειαν αυτού ο Θεός, και τον του
Γάμου , οίον δευτέρα Ζωή όντος. Δυνατόν γάρ είναι την Γένεσιν ευτυχή ,
ου μέντοι και τον Γάμον· αλλ' ή ευτυχής Γένεσις διαφθερείται και ανα.
τραπήσεται, και η Ευτυχία απόλλυται εάν μή παράσχη ο Θεός εν τω Γά
μω την Ευλογίαν αυτού τούτου Τεκμήριον σαφέστατόν έστιν ο 'Αγαμέ .
μνων και ο Μενέλαος, ών η Γένεσις ήν ευτυχεστάτη, αλλ' ο Θεός ουκ ηυ.
δόκησεν ευλογήσαι και τον Γάμον αυτών, ο μεν έγημε την Κλυταιμνή
στραν, ο δε την Ελένην, αμφοτέρους δυστυχεστάτους ποιησάσας: ορθώς oύν
λέγει ο Μενέλαος , ότι ουκ ευτυχής ο "Ανθρωπος εάν ο Θεός μη ευλογήση
και την Γένεσιν και τον Γάμον αυτού όπερ βεβαιοί τον Νέστορα Παρά
δειγμα εισάγων· ός, ευλογήσαντος του Θεού αμφοτέρους τους καιρούς της
Ζωής αυτούς,έζησεν αμεταπτώτως Βίον ευδαίμονα » ούτοι οι εν τω Κειμένω
δύο Στίχοι εισί της Προσοχής εκάστου άξιοι.
(μβ) δωρ αχθήτω εις Χειρών Πλύσιν . ο Μενέλαος αποδί.
χεται την Γνώμην του Πεισιστράτου, ότι τα Δάκρυα εμίαναν αυτούς,
διό επιτάττει αχθήναι Χερνιβα προ του επί Δείπνον ιέναι.
(0) Προς μίξασα τώ οίνω, κλ. Το άρωμα ή η Κόνες, ήν προς
μίγνυσι τώ οίνω η Ελένη, όπως παύση τα Δάκρυα και παραμυθήσηται το
Πένθος των Ξένων, τα τερπνα Μυθολογήματα υπαινίττεται, άπερ διηγεί
ται αυτούς. Ουδέν γάρ χρησιμώτερον των τοιούτων προσηκόντως γινομένων,
ευφυώς πλαττομένων και προσφυώς το Χρόνο , Τόπο και τους Ανθρώπους
εφαρμαζομένων Διηγημάτων, Λήθης του Πενθουμένου και τους Πενθηρε •
202 ΣΙ ΜΕΙΩΣΕΙ Σ.
στα τοις εμποιείν: Αύτη η επίπλαστος Κόνις, δι' ής εγοήτευε τον οίνον ή
Ελένη , ευστοχωτάτη Επίνεια απλώς εστίν, ουδέν Πιστον έχουσα . Ιδού δε
τι διηγείται και ο Διόδωρος Σκλ. (Βιβλ . Ι. περί των εν Αιγύπτω και μάλιστα
των εν Ηλιουπόλει (τη και Θήβαι λεγομένη) Γυναικών: « Της δ' Ομήρου
.
Παρουσίας (εν Αιγύπτω) άλλα τε Σημεία φέρoυσι και μάλιστα την της
>
• Ελένης γενομένην παρά Μενελάω Τηλεμάχου Φαρμακείαν και Λήθης
και των συμβεβηκότων Κακών: το γάρ νηπενθές Φάρμακον, και λαβείν φησιν
και ο Ποιητής, την Ελένην εκ των Αιγυπτίων Θηβών παρά της Πολυμνήστης
» της Θώνος Γυναικός, ακριβώς εξετακώς φαίνεται. τι γάρ και νύν τας
» εν ταύτη Γυναίκας χρήσθαι τη προειρημένη Δυνάμει λέγουσι, και παρά
)
ταις μόναις Διος πολίτισιν εκ παλαιών Χρόνων οργής και λύπτης Φάρμα
και κον εύρήσθαι φασι τάς δε Θήβας και Διόσπολιν την αυτή , υπάρχειν »
Ωσαύτως δε μετ' αυτόν και ο Ευσέβιος ( Βιβλ. Χ . Προπρ. Ευαγγ.)
« Το γαρ νηπενθές Φάρμακον, και λαβείν, φασιν, ο Ποιητής την Ελένην εκ
• των Αιγυπτίων παρά της Πολυδάμης , της Θάνος γυναικός, ακριβώς
►
εξητακώς φαίνεται: έτι γάρ και νύν ταςεν ταύτη γυναίκας χρήσθαι τη
και προειρημένη Δυνάμει λέγουσι και παρά μόναις ταις Διοςπολίτισιν εκ πα.
» λαιών Χρόνων οργής και Λύπης Φαρμακον εύρήσθαί φασι τάς δε Θήβας
» και Διός πολιν την αυτήν υπάρχειν » 'Αλλ' έστω ταύτα αληθή ή ού, και
Ποιητής διατίθεται θαυμασίως την παρά τους Ανθρώποις Ευδοξίαν τών Αι
γυπτίων Γυναικών , και διά του Τρόπου,καθ' ον εισάγει ταύτην την μυθώ .
δη Διήγησιν, υποδείκνυσιν ικανώς, ότι το μυστηριώδες "Αρωμα της Ελένης
εστίν ως προείρηται και εν τη εξής Σημειώσει ρεθήσεται» οι δε πιστεύον •
τες αυτό Βοτάνην τινά απλώς, οίον το θαυματουργός Βούγλωσσον, φαίνοντος
πολλού δέοντες του εξευρείν την μυστηριώδη Κόνιν της Ελένης » ως σημειο
Πλούταρχ. (Συμπ. Βιβλ. Ι. Προβλ. €. ) « Οι μεν ούν τα Βούγλωσσα κατα
μιγνύντες εις τον οίνον, και τοις 'Aποβρέγμασι των Περιστερεώνων και
'Αδιάντων, τα Εδάφη ραίνοντες,, ώς τούτων τινά τους έστρωμένους Ευθυμίαν
και Φιλοφροσύνην εν διδόντων, απομιμούμενοι την ομηρικήν Ελένην υπό
φαρμάττουσαν τον κρατον , ου συνορώσιν ότι εκείνος ο Μύθος έκπεριελθών
απ’ Αιγύπτου μακράν οδόν εις Λόγους επιεικείς και πρέποντας ετελεύτησε
Η γαρ Ελένη πίνουσιν αυτοίς διηγείται περί του Οδυσσέως· αλλ' ιίον τόδ'
έρεξε και έτλη καρτερός 'Ανήρ, αυτόν μιν Πληγώσιν αεικελίησι δαμάσας
τούτο γάρ ήν το νηπενθές Φάρμακον και ανώδυνον, Λόγος έχων Καιρόν άρ:
μοζοντα τους υποκειμενεις Πάθεση και ΙΙράγμασι » .
(να) Ην αυτή ποτέ και Πολυδάμνη έδωκε Θώνος ή Γυν ή,
κλ. Ο μεν Στράβων ( βιβλ. XVIII) διηγείται περί του ονόματος τούτου:
* Το δε Παλαιόν και Θυμίν κινα πόλιν ενταύθα φησιν, επώνυμον του Βα»
Σ1ΜΕΙΩΣΕΙΣ . 203
και σελέως του δεξαμένου Μενέλαόν τε και Ελένης Ξενία . Περί συν των της
Ελένης ψαρμάκων φησίν ούτως ο Ποιητής : τά οι Πολυδάμνα πορε Θώ
νος παράκοιτις. : δε Ηρόδοτος ( Β.Βλ. 11 ) . φύλακα του Κανωδικού Στό .
ματος λέγει τον Θώνιν. ' Αλλά το Πιθανώτερον δοκούν έστιν, ότι το Μυ
βώδες τούτο έπλασεν ο Όμηρος τη Ευδοξία των Διoς πoλίτιδων χρώμενος,
ακούσας αυτό εν τη Διοςπόλει, και υοπκρινόμενος, ότι το νομιζόμενον "Α
7
ρωμα αυτό έδωκε τη Ελένη ή Πολυδάμνη, γυνή του Βασιλέως Θάνος ,

υποδείξαι ήθελεν, ότι το νηπενθές αυτό Μυστηριώδες εστίν 'Αποτέλεσμα
της Ευγλωττίας και της Τέχνης του σοφώς , και προσφυώς διηγείσθαι, ήν
Πολυδά μνην (τα πάντα δαμάζουσαν ) καλεί, τη Βασιλίσση αποδιδούς
το ό.ομα τούτο, εσχηματισμένος από της Λίγυπτιακής Λέξεως Thoust
ή Tosb, τον Θεόν της Ευγλωττίας, Ερμήν , δηλούσης.
( νε) Ης Γή η εύφορος πολλά μέν μεμιγμένα επωφελή ,
άμα πολλά επιβλαβή δε φύει.1 Τούτο το κατά Γράμμα αλη
θές, έπεισε πολλούς νομίζειν ως αληθή και τα περαιτέρω περί ταύτης
της Κόνεως · αλλ' ουκ οίδασιν άρα , ότι το μέγα Μυστηριώδες του Ομήρου
εστί το 'Αληθείας και Επινοίας συμφύρειν, ίνα κρείττον μεταπλάττη τα
Ψευδη.
(νη) κ' ένθα πας άνθρωπος εστίν Ιατρικής ειδήμων.

Ανέκαθεν ένομίζοντο οι Αιγύπτιοι πάντων των Ανθρώπων σοφώτεροι και αγ
χινούστεροι, πλείστα Πράγματα , Τιμήν αυτούς ποιούντα, εξευρόντες , ώς
βεβαιούμεθα τον Ηρόδοτον αναγινώσκοντες· καίτοι το υγιεινότατον Νέρος
της Γης οικούντες , εφεύρον όμως την Ιατρικήν. κατ' αρχάς εξ εμετικών,
ελατηρίων Φαρμάκων και εκ της Διαίτης συνισταμένην, και έκαστος ήν ο
εαυτού ιατρός· επιπολασασών δ' επομένως των Νόσων, εφαίνοντο και πλεί.
στοι την Ιατρικών επαγγελλόμενοι, έκαστος όμως μίαν μόνην Νόσον ιδίως
εθεράπευε, και μάλιστα ενός τινος μόνου Μέλους του ανθρωπίου Σώματος,
και δια των Παρατηρήσεων και της Πείρας και της Εμπειρίας αυτών επηυ .
ξήθη ύστερον ή Ιατρική, διό λέγει ο Ποιητής, ότι εκείθεν είχε το Γένος ο
Παιάν.
( δ ) Μαστίγμασι γαρ εαυτού το Σώμα καθαιμαξας,
κλ. οδυσσεύς ούν εστίν ο πρώτος το Στρατήγημα τούτο μηχανησάμενος,
και πολλούς μεγάλους "Ανδρας επομένως μιμητάς αυτού υπέρ της Πατρίδος
αποδείξας: οίον των Ζώπυρον, τον Μεγάβολον και κατά της Πατρίδος, τις
Πεισίστρατον,ός,κατά Πλούταρχον(Παραλλ. Β .Σόλων ) « κατατρώσας συτός
» έαυτόν ήκεν εις Αγοράς επί Ζεύγους κομιζόμενος, και παρόξυνε τον Δή
» μον ως διά , την Πολιτείαν υπό των Εχθρών επιβεβουλευμένος, και πολ .
λους είχεν αγανακτούντας και βοώντας προσελθών εγγύς ο Σόλων και
»
παραστάς » Ού καλώς, είπεν, ώ Παϊ Ιπποκράτους, υπο
κρίνη τον Ομηρικόν Οδυσσέα· ταύτα γαρ ποιείς τους
Πολί τας παρακρουόμενος ,οίς εκείνος τους Πολεμίους
εξηπατησιν αικισάμενος εαυτόν.
(νε ) Ην γαρ καθ' όλα έoικώς όντως Ανδρι επαίτη. Την
εν τω Κειμένω λέξιν Δέκτη, υπέλαβον τινές ώς όνομα κύριον, κακώς
εννοήσαντες , ότι ο δυ;γενής Δούλος, ώ εοι ·ώς ήν ο οδυσσεύς, ωνομάζετο
Δέκτης.
( ς ) Εγώ δε μόνη κλ. αυτόν ανέγνων: Άτι πολλάκις ιδούσα
αυτόν πρότερον.
( νζ) Αλλ' ότε δε έλουσα και Ελαίω κρίσασα ενέδυσα
αυτόν, κλ. Αυτομολος γαρ νομισθείς εισήχθη εις τα βασίλεια του Πριά
μου , και επέτρεψαν τηνΕλένη την Φροντίδα επιμεληθήναι αυτού επ’ Ελπίδ,
ότι αυτή προ παντός άλλου πιστεύσειε, και ούτως εξακριβώσοι η Ελένη
πάντα τα κεκρυμμένα των Ελλήνων.
(νη) Εις τον Στρατός Υμών πριν επανέλθη πάλιν,
Τουτέστιν, ουδαμώς δήλον ποιήσει αυτόν τοϊς Τρωσί.
(ν ) Διαδηλώσεις αγαγών τοίς Έλλησιν εκ Τροίας.
Γελοία εστίν ή υπό τινων, Λάφυρο ν, Εξήγησις της εν τω Κειμενω Λέ
ξεως, Φρονιν, λέγει ο Ησύχιος και κατά δε Φρόνιν ήγαγε ηολλήν »· και
δ' Ευστάθιος « ήγαγε την Καταφρόνησιν των Τρώων πολλών, » επιφέρει ,
τουτέστιν διά των εκ Τροίας Διαδηλώσεων.
(ξ) Περιπεσείν με ή Θεά 'ποίησεν Αφροδίτη. Πολλάκις
είπεν ο Ποιητής εν τη Ιλιάδι , ότι η Ελένη μεταμεληθείσα έκλαιε · και ιδού
της Μεταμελείας της ή Βεβαίωσις: ει γαρ επέμεινε το Πταισματι , ο Ποιη
της ουκ άν εισήγαγεν αυτήν εις το Ποίημα αυτού , εις Διδασκαλίαν μόνον
ποιηθέν ή εισαγαγών, κακόν το Τέλος αυτής απέφανεν άν, ίνα αποδείξη
μισητόν το Σφάλμα αυτής.
(ξα ) Απαγα γούσα με εκεί . Οία Ευπρέπεια της Ελένης ! φησίν
ο σοφός Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης . « Το δε ήγαγε κείσε , περί Αφροδίτης
είπεν η Ελένη σεμνύουσα εαυτήν· οκνεί γάρ μνησθήναι του αληθώς άγα:
γόντος αυτήν εις Τροίαν Πάριδος. ... Εν τούτοις δε σημείωσαι ότι Ελένη
ενταύθα ουδέ ονομάζειν όλως εθέλει την Τροίαν · ανωτέρω μεν Δυς με :
νέων Πόλιν ευρυαγειoν είπεν: ειτα, Τρώων Πόλιν"
ενταύθα δε, ότι με ήγαγε καισε: ήγουν είς Τροίαν · ίσως ούν
απώμoτον έχει την της Πόλεως ταύτην Κλήσιν,
(56) Ούτε τω Κάλλει πάντων των Ανδρών ήττω τι .
νός πως όντα . Πάνυ πανούργον και τούτο: Η Ελένη εγίνωσκεν
ότι εν τη Απιστία των Γυναικών τους άνδρας μάλιστα παροργίζει ή Προ »
τίμησις άλλων , κρείτους αυτών και μάλλον αγαπητούς δεικνυίσα διό ευ .
στόχο Διορθώ τει ομολογεί, ότι και αυτήν απαγαγών ούλ' υπερτέρει του
Μενελάου ούτε τη Συνέσει , ούτε τω Κάλλει και τη Eύσχημοσύνη.
(ξη) έγνων τήν τε Προαίρεσιν αυτών και την Βου
λήν και Γνώμη ν. Ακριβώς γιγνώσκειν τινά εστι , το διαγιγνώσκειν
τας Φρένας, την Ψυχήν, την Διάνοιαν και Γνώμην των, οίς προσομιλεί τις,
ου άνευ ανωφελές το συμπεριφέρεσθαι τοις Ανθρώπους,
(ξε) Και όντως των Μακάρων τις Δόξ αν και μέγα
κλέος παρασκεί , θέλων τοίς Τρωσιν, εκεί ώδήγησε
σε. Οι πάλαι Κριτικοί μή έννοήσαντες ούτε την Δεινότητα, ούτε το οξύ
και Εύστοχον ταύτης της Αποκρίσεως του Μενελάου, κατέκρινον αυτήν,
και ο Ευστάθιος απελογίσατο υπέρ αυτής, λέγων· « Εθέλει γάρ Μενέλαος
» έπαινεθείς υπό της Γυναικός, αντεπαινείν αυτήν ώς και προμηθώς υπο
>>
χωρήσασαν, και την αρχήν δέ, Βία έλθούσαν εις τον δούρειος ίππον και
» λαλήσασαν » τούτο γαρ εδήλωσεν εν τώ ειπείν ώς έμελλε , τουτέστιν εώκει
>
Δαίμων τις επίκουρος Τρώων άγαγείν σε εκεί, άλλως γάρ, ουκ έχρήν
τοιούτόν τι ποιήσαι οίκοθεν την Ελένην, ής η Καρδία τετραπτο οίκαδε
» παλινοστήσαι μεταστενούσης την εξ Αφροδίτης "Ατην » Ούχ ικανή όμως
η 'Απολογία αύτη και γάρ η Ελένη είπεν , ότι ήλλοίωτο ήδη την Γνώμην
ότε εισήλθε μεταμεμορφωμένος ο οδυσσεύς εις Τρωάδα, και μεταμεληθείσα
επόθει μόνον το επανελθείν εις Λακεδαιμονίαν: Τι απεκρίνατο προς ταύτα
ο Μενέλαος ; ει έλεγεν ότι ου πιστεύει αληθή ταύτην την 'Αλλοίωσιν, ψευ .
δομένην διέλεγξεν άν αυτήν όπερ ου θέλει ως σκαιόν και άκομψον, και
μάλιστα αποδεξάμενος πάλιν αυτήν· διό αγαπά ειπείν αυτή απλώς, ότι
των Θεών τις τούς Τρωσιν ευνοών, ηνάγκασεν αυτήν πιθανώς, άκουσαν
ποιήσαι, όπερ ταχέως είτα εποίησεν, ότε κατεσκευάσθη ο δούρειος ίππος:
έπραξε γαρ πάντη εναντία τη εαυτής Γνώμη: εξήλθε δηλονότι της πόλεως
μετά του Δηϊφόβου • περιήλθε τρίς τον Ιππον εξηρεύνησε τα Εγκρύμματα
αυτού · έπραξε πάντα, δι' ών ήδύνατο υπελθείν τους Στρατηγούς, ούς υπών
πτευεν εν τώ Ιππω κρύπτεσθαι, έκαστον ονομαστί καλέσασα, και την Φως
νήν της Γυναικός εκάστου μιμηθείσα, ώς εί αυτή μόνη παρήν μετ' αυτών:
ενι τω Λόγω ουδενός επελάθετο, όσα ήδύνατο σώσαι τους Τρώας και
γε
αφανίσαι τους Έλληνας. Μεγάλη τα όντι ή Βία του Θεού, αναγκάσαντος
αυτήν τη εαυτής Επιθυμία αντιπράττειν εύστοχος μεν αλλά Πικρίας
γέρουσα Ειρωνία. Ο Ουργίλιος (Aeni. L. 2) άλλο τρόπο διηγήσατο
τα περί τον δούρειος ίππον ή γαρ Απλότης της οδυσσείας ουχ ήρμοζε
τη Μεγαλειότητα της Αναΐδος, ότι δε τό Μυθώδες του δουρείου Ηππου
ΡΑ ΤΩΔΙΑ Δ. 17
την πολεμικών Μηχανών υπαινίττεται, δι' ής καθάρουν τα Τείχη των Πό

λεων, ίππος
TT
ονομαζομένην, ώς ή ΚριόςS , παρά Ρωμαίοις, Διασαφή
σεως ου χρήζει, νομίζομεν.
(ξε) Της Γυναικός εκάστου εκμιμουμένη την Φω
ν ή ν. Ιδού Αξίωμα αρχαιότατον τοίς Επιτηδείοις προς την παράβολον Τέ
χνης του απομιμείσθαι άλλους. έχουσι δε κορυφαίαν την Ελένην, θαυμα
σίως εις το εντελέστατον απομιμουμένην την Φωνήν πασών των Γυναικών,
ει άπαξ μόνον ήκουεν αυτάς λαλούσας: ο Ευστάθιος σημειοϊ . « Γελοία ούν
φασίν ή των Φωγών Μίμησις και αδύνατος: λύεται δε ως ερρέθη το
άπορον, εκ του Δαίμονα εχθρόν τοϊς Αχαιούς μεσολαβήσαι και τούτο μεν
>> ρητορικώτερον· ο δέ γε Μύθος , φωνόμιμον παραδίδωσι την Ελένην· όθεν
Ηχώ φασι καλείσθαι αυτήν και Δώρον αυτό λαβείν εξ Αφροδίτης ότε ές
Γάμον εξεδόθη τώ Μενελάω , ώς άν είποτε προς άλλην ο Ανήρ απονεύσει,
και εξελέγχειν έχει αυτόν τώ της Φωνής Εικασμώ, υποκρινομένη την Ερω
μένης ». Αλλ' ε τανίωμεν εις την Ρήσιν τοϋ Ποιητού. Πώς έδύνατο ή E
λένη, λέγουσι τινες, διϊσχυρίζεσθαι εξαπατήσαι τους Στρατηγούς απομιμου
μένη την Φωνήν των Γυναικών αυτώνκαι τινα Πιθανότητα είχεν, ότι οι Στρα
τηγοί νομίσειεν, ότι ήλθον εξ Ελλάδος αι Γυναίκες αυτών, εν τω μεταξύ
αφ' ού έκλείσθησαν εν τη Μηχανής και ούτω τεκμαιρόμενος Αγνοιαν της
Φύσεως προδίδει και γάρ ότι η Φωνή προςφιλούς ή και γνωστού τινος α
πλώς , δύναται έν ακαρεί και αίφνης εξαρπάσαι ακεντί προ της Σκέψεως
Λόγον ή και Δέξιν τινά μόνην, βεβαιούσι πλείστα Παραδείγματα .
(ξε) Το Στομα έφραξεν αυτού ο οδυσσεύς συσφίξας.
ο Πολιανός και μετ' αυτόν άλλοι τινές, ενόμισαν λέγειν τον Όμηρον, ότι
ο οδυσσεύς φράξας ταϊς Χερσί το Στόμα του Αντίκλου συνέσφιξεν αυτό,
ώστε κατέπνιξεν αυτόν πορισάμενοι την Γνώμην τούτην έκ της Μαρτυρίας
του Αίγυπτίου Τρυφιοδώρου, ζήσαντος επί του Αυτοκράτορος Αναστασίου,
εν τω Συγγράμματα αυτού περί Πορθήσεως της Τρωάδος, ενώ αποφαίνε
ται ρητώς, ότι ο "Αντικλος ετελεύτησεν αποπνιγείς, και οι Εταίροι αυτού
περίλυποι, έθαψαν αυτόν εν τω Σκέλει του Ιππου. ' Αλλ' έστιν αξιόπιστος
άρα ή Μαρτυρία αύτη , και ου καταγέλαστοςκαι το εικαίον αυτής βεβαιοί και
εξής Στίχος και ούτως έσωσεν ημάς άπαντας του Κιν
δύνου, έως 'Αθήνη ή Παλλάς απήγαγε σε 'κείθεν.
( ζ) Τηλέμαχος και συνετός αυτον φωνήσας είπε.
Γνους ο Τηλέμαχος την ταύτη τη 'Aποκρίσει του Μενελάου εγκρυπτομένην
Ειρωνείαν, υπολαμβάνει τον λόγον μεταβαίνων εις το Προκείμενον του
Σκοπού του, ένα παύση τα πιθανώς πάνυ ακαρεί παρεπόμενα τη δμι και
λία ταύτη.
( ξη) Απαλά κώδια υποθείσαις κλ . Η Παρασκευή των Κλι

νών, και η Χρήσις των Kωδίων, Σάγων, Ταπήτων και Καλυμμάτων εδης
λώθη εν τη τελευταία Ραψωδία της παραφρ. Ιλιάδος.
( ξ00) Περί της Μοίρας τού ΙΙ ατρός Φήμης τινα 'γγε
λίαν. Προς ακριβή Κατάληψιν της Αποκρίσεως του Μενελάου προσεκτέον
τη εν τω Κειμένω Κληη δων , Λέξιν τινά από ταυτομάτου σημαινούση
και ως Χρησμός νομιζομένη .
(0) Δυςμενών γέμoυσιν Ανδρών, των υβριστών Μνη.
στη ρων. κλ. Τα κατά Διακοπήν εκφερόμενα Κώλα ταύτης της Περιόδου
εισίν αρμόδια τη Αγανακτήσει και τη Λύπη του Τηλεμάχου , αποκωλυούση
αυτόν του απλώς εκφράσαι τον Λόγον.
( α) Βαβαί ! τοιούτοι ούτιδα νοί κλ. Επί τη εαυτού Βλά
βη γαρ έμαθεν, ότι δυνατόν τούτο: όθεν επαύξεται έτι μάλλον η Αγανά
κτησις αυτού.
( ) Αλλ' ώςπερ Ελαφος δειλή, κλ. Ο Τηλέμαχος εζήτησε μαθείν

παρά τού Μενελάου προφητικήν ή χρησμωδικήν τινα Αγγελίαν (Κληηδόνα )
περί της Μοίρας του Πατρός και δε Μενέλαος παρωργισμένος διά τήν Αύ
θάδειαν και Ιταμότητα των υβριστών Μνηστήρων, προφητεύει χρησμωδικώς
εκφωνήσας « αλλ' ώς περ Ελαφος δειλή, κλ. ούτως ο θείος
α
οδυσσεύς τους υβριστας Μηνν στήρας, κλ . Πολλάκις γαρ

η οργή, Ενθουσιασμού Τόπον επέχει, και ποιεί έκφωνείν τά άλλως ως Ευχαι
δοκούντα : τα Περιπτώματα όμως αποδεικνύουσιν αυτά ως αληθείς Χρησμούς,
Ιδού η εν ταύτη τη 'Aποκρίσει του Μενελάου εγκρυπτομένη Δεινότης του
λόγου αυτού. « Πάνυ δε εξευτελίζει τους Μνηστήρας (προστίθησιν Ευστά
» θιος) ου μόνον τη προς Ελάφους Παραβολή τας φυζακινάς τας ανάλκι
>
» δας αλλά και ότι ουδέ τελείαις Ελάφοις εικάσθησαν, αλλά Νεβροϊς ».
( γ) Εις Πάλην ότε προκληθείς υπό Φιλομ ηλείδου .
Ην δε ούτος Βασιλεύς της Λέσβου είς Πάλην προκαλούμενος πάντας τους
εκείσε αφικομένους Ξένους . Την γελοίαν Παράδοσιν, ότι ούτος ο βασιλεύς
ήν ο Πάτροκλος, υιός ών της Φιλομήλης, ευλόγως αναιρών και Ευστάθιος,
(
λέγει « Φιλομηλείδης δε, οι μεν τον Πάτροκλος ήκουσαν πατρωνυμικώς ,
και οία Φιλομήλας υιόν οίς ου μόνον η Γραφή εναντιούται (πώς γαρ διά
>>
Διφθόγγου έσται η παρατέλευτος) αλλά και ο Πατρωνυμικός Τύπος ου
>>>
γάρ είωθε σχηματίζειν Πατρωνυμίαν ο Ποιητής έκ Μητέρων,αλλ' έκ Πα
»
τέρων, Και είπε, δε ίσως εξ Εριδος παλαίσας Οδυσσεύς κατέβαλε τον
»
Πάτροκλον, ουκ αν εχάρησαν Αχαιοί , πεσόντος του Ενηέος, ός, κατά τον
Ποιητήν (Ιλδ. Ρ. 1. 71 ) πάσιν επίστατο μείλιχος είναι
(οδ) 'Αλλα αντ' άλλων σοι λαλών ίνα σε απατήσω .
α
203 ΣΤΙΕΙΩΣΕΙΣ .
Ούτω παρεφράσθη το εν τω Κειμένω « ουκ έγωγε άλλα παρέξ είπιιμι

παρακλιδόν· κΣαι δηλονότι, αντί του είπείν σοι όσα οίδα, περιαυτολογών
διαστρέψουμε τον Λόγον αντί του αληθεύσαι .
(σε) τοις Μάκαρσι γαρ Ουρανού, αει εν Μνήμη έχειν
αυτών τας θείας Εντολας, και εκτελείν αρέσκει. Αρίστη
τω όντι ή Διδασκαλία αύτη ! φαίνεται δε, ότι εγίγνωσκεν ο Ποιητής την
εν τη θεία Γραφή πολλάκις αναγινώσκομένην Εντολήν του Θεού, «Την έ.
μήν Εντολήν τηρείτε ». Τοιγαρούν, πρώτη Εντολή του φυσικού
Νόμου εστι, το σέβεσθαι τον Θεόν και τιμάν αυτον.
(ος) Νήσος κείται του Νείλου τις καταντικρύ( Φάρον
δ' αυτήν καλούσι ), κλ . ο Ποιητής άριστος γεωγράφος ών, ουκ
αγνόει, ότι επ' αυτού η νήσος Φάρος μόνον εκατονείκοσι Στάδια απείχε
του Κανωθικού Στόματος του Νείλου· αλλ' ακηκοός, ότι ο Νείλος Ψάμμος
και Γλών καταφέρων, επηύξησε, του Χρόνου προϊόντος, πολύ την Ξηράς διά
των Κατακλύ : εων αυτού, ηθέλησεν υποδείξαι, ότι ανέκαθεν και επί Mενε.
λάου και Νήσος αύτη απείχε μάλλον της Ξηράς, ενδότερον εν τή Θαλάσση
κειμένης και ταύτην την 'Απόστασιν πλεονάζων φησίν «Οσον Πλούν κατανύει
εν μια Ημέρα ταχύπλους Ναύς κατ' ουρον φερομένην· τουτέστι δεκαπλά.
σιον ή και δωδεκαπλάσιον την Απόστασιν ποιήσας· καί γάρ Ναύς ούριο.
δρομούσα διανύει έν Νυχθημέρω χίλια τετρακόσια ή και χιλιαπεντακόσια
Στάδια. Ένα ποιήση ούν θαυμασιωτέραν την Διήγησιν αυτού, μετέπλασε
το Αληθές εισαγαγών όσα ακήκε περί των Στομάτων και των Κατακλύ .
σεων του Νείλου, Ουδέποτε γαρ απείχε της Στερεάς ή Νήσος αύτη μάλλον
του έσον και νυν απέχει. Απόδειξις δε τούτου εστίν, ότι εί επί Mενε
λάου απείχε της Ξηράς χίλια τετρακόσια Στάδια, και εν διακοσίοις πεν
τήκοντα ή και διακοσίοις εξήκοντα έτεσιν από του επί Μενελάου μέχρι
του επί Ομήρου Χρόνου, προξήγγισε τη Ξηρά έως εκατονείκοσι Σταδίων, αι
Κατακλύσεις έν τούτω τώ Χρόνω προτέχωσαν άν την Στερεάν χιλίοις και
διακοσίοις και όγδοήκοντα Σταδίοις, και ούτως από του επί Ομήρου μέχρι
του καθ' ημάς Χρόνου, ή Ξηρά έδει Αύξησιν εις τα πρόσω ειληφέναι, ώστε
την Σήμερον κείσθαι την άρον πάνυ μακράν της Θαλάσσης απέχουσαν
αλλά κατά την ακριβή παρατήρησιν του σοφού Βοσιάρ, αδύνατος φαίνεται
ή το αύτη Προχώρησης της Στερεάς διά των Κατακλύσεων του Νείλου και
γαρ ή Ταραχή της Θαλάσσης και αι Προς ρήξεις των Κυμάτων επί τας
όχθας αποσύρειεν αν πολύ πλείονα της Αμμου και της Ιλύος, ήν καταφέρει
ο Νείλος : ο αυτός σοφός'Ανήρ αποδείκνυσι τούτο αναμφιλέκτως τουτέστιν
ή Φάρος επτά Στάδια μόνον, ήτοι οκτακόσια και εβδομήκοντα πέντε Βήμα
τα απέχει της Αλεξανδρείας , απέναντι κειμένης επί την Παραλίαν παρά
το αυτό Στόμιον του Νείλου. και αύτη ή την Σήμερον ' Απόστασις, ήν η
αυτή και προ διςχιλίων Ετών, και ο Νείλος ουδε δακτυλιαίαν Πρόγχωσιν
εποίησεν· όθεν ου κατ' "Αγνοιαν εσφαλεν ούτως ειπών ο Ποιητής, αλλά του
Μυθώδους χάριν, καθ' ά λέγει ο Στράβων ( Βιβλ. 1). « ουκ εν δε ουδε
τούτο προφέρουσιν αυτό το περί της νήσου της Φαρίας,... τουναντίον
γάρ, κάν Μαρτυρία χρήσαιτό τις τούτω προς το μη αγνοείσθαι μηδέν
υπό του Ποιητού περί των ειρημένων αρτίως περί των Αιγυπτίων . ,,
(63) Υδρεύσασαι αι Ντες. Ου του εν τη Νίσω Υδατος ύδρεύ.
σαντο, αλλά του Νειλίου , αποζάντες επί την Ξηράν , όπερ ραδίως με τερά .
ρε το εις τα πλοία δια το εύχρηστος του Λιμένος .
(on) και είθεν αναγεσθαι τάς Ναύς τας ελλιμενιζού .
σας . Λέγει δε, των ούρων, 'Ανέμων, ουδενός πνεύσαντος, των τας εκεί
ελλιμενιζoύσας Ναύς ανάγεσθαι ποιoύντων ότι δύο Είς πλους, όθεν και ίσους
Εκπλoυς έχοντος του Λιμένες, η Αναγωγή, μόνον του Απηλιώτου και του
Ζεφύρου πνέοντος , ήν δυνατή.
(οθ) Λιμά τηκομενοι δεινό. Ο Μενέλαος απολογείται περί
των Εταίρων Ιχθύς αγκιστρευόντων· επειδή επί των Τρωικών οι πολεμούν
τες ουκ ιχθυοφάγουν· αλλ' ο Λιυος ηνάγκασεν εις τούτο τους Εταίρους.
(π ) Το όν τινηπιοφρονείςS τοσούτον και μωραίνεις ;
κλ. Ιδού αι τρείς Πηγαι της Επιλησμοσύνης των Καθηκόντων ημίν . Μω
ρία και Νηπιοφροσύνη (δ ' άς ου δυνάμεθα ενοράν το αναγκαίον
και το ωφέλιμον των Καθηκόντων), και Αμέλεια: ενορώμεν γαρ το
αναγκαίον αυτών , όμως μικρόν ισχύει τούτο εις την Ματαιοφροσύνης και
Κουφόνοιαν ημών διο αμελούμεν τής Διαπράξεως αυτών παρ' Ημέραν ανα
βαλλόμενοι αυτήν τέλος δε προαιρούμενοι , ενορωμεν μεν το αναγκαίον αι
τών, γιγνώσκομεν ότι κρείττον ημίν το εκτιλείν αυτά τήν 'Αμέλειαν από
σεισάμενοι, αλλ' όμως εμμένομεν αυτή υπό των Παθών ημών απαγόμενοι ,
δεν εκόντες και επίτηδες εμμένομεν και ηδόμεθα τη 'Αμελεία ημών έμ
μένοντες. Δόγμα τω όντι βαθύτατον και μεγάλου Φιλοσόφου.
(πα) Ουχ εκουσίως, ώ Θεά , ένταυθι τοσούτον διατρί .
6 ω: Μόνον τη τελευταία Ερωτήσει αποκρίνεται ο Μενέλαος, και διά
ταύτης της μόνης 'Aποκρίσεως αποκρίνεται και ταις δυσίν άλλαις · και γάρ
ακουσίως εκεί διατρίβων, ου κατηγορητέος δα Μωρίαν και 'Αμέλειαν καθ'
α λέγει ο σοφές 'Αρχιεπίσκοπος: «" Το δέ, ούτι έκών κατερύκομαι, συντο
μωτάτη Απόκρισις· δι' ής αποφήτας ο Μενέλαος το, μη έκών μελιέναι
και , συνεξέβαλε και το, νήπιος είναι, και το , χαλίφρων ,,.
( β ) 'Αφρώδει Μελ ηνία κεκαλυμμένος,κλ. ο όμηρος
ποιεί τον Μάν: tv Πρωτέα εκ των ευχών της υπό τη Zerυρίω Πνοή κυμα
τουμένης Θαλάσσης, αφρώδει Μελανία κεκαλυμμένον εξέρχεσθαι εν τω

Κειμένω , μελαίν η Φρική καλυφθείς. Φρίξ, ο επιπολάζων
τω Κύματι 'Αφρός, όταν άρχεται Aνεμος πνείν,, λέγει ο Ησύχιος.
(πγ) Θεάς της 'Αμφιτρίτης. εν τω Κειμένω Αλοσύδνης . Περί δε
Αλοσύδνης (σημειοί Ευστάθιος) « γέγραπται μεν και εν τη Δ. της Ιλιάδος.
και ρητέον δε και νύν ότι ο Μύθος μίαν οίδε ταύτην των Νηρηίδων ...
και έτεροι δε, 'Αμφιτρίτης Επίθετον αυτό νοούσιν ... ιστέον δε ότι ως
και Κτημα της Αλοσύδνης αι Φώκαι πλάττονται, είτε Φώκας Αλοσύνης
αυτάς αναγνώσει τις , είτε Νεποδας Αλοσύδνας ,, .
(πδ) Μεταμορφούσθαι γαρ αυτόν ου μόνον εις παν
τοια Θηρία όψει κ’Ερπετά, αλλά και τις Πυρ και ύδωρ.
Ενταύθα ζητείται ο λόγος ταύτης της Πλάσεως, και διατί ο Ποιητής επε
νόησε θαλάσσιον Θεόν ικανόν πασών των Μεταμορφώσεων τούτων και ου δει
γάρ υπολαμβάνειν, ότι ο Μύθος ούτος εστιν όλως ειλικρινής και ακήρατος ,
και ότι δι ' αυτού ηθέλησεν ο Ποιητής υποδείξαι μόνον την πρώτην Κλην
πασών των Μεταβολών και 'Αλλοιώσεων επιδεκτικήν, ή παρασχεϊν Σύμβολον
της μόνον μετά την Διάπειραν υπό πάν Σχήμα και Είδος αληθούς και βε.
βαίας αποδεικνυμένης Φιλίας»: Οι μεν ανάγουσι προς 'Αρχεγονίαν 'Αλληγο
ρίας ... (σημειού Ευστάθιος) έτεροι δε, φασι τον Ποιητήν συμβολικώς
παραδηλούν δια του κατά τον Πρωτέα Μύθου, τα κατά την αληθή Φιλίαν,
ήτις ουκ αυτόθεν θηρατέα παρά γε τοις Εχέφροσιν, αλλά με τα Πείραν λίαν
πάνυ συχνήν , .. ,, Και πάντα ταύτα είκαιαι Λεπτολογίας και βαθέος f.
πνου Ονείρατα, καθώς πολλάκις διδάσκει ο Στράβων. Προς τελείαν Εξα
κρίβωσιν του θαυμασίου Μυστηριώδους ταύτης της Πλάσεως, αναγκαίον
πρώτα ευρείν το Αληθές αυτής και ούτω ραδίως γνωσόμεθα το Ψεύδος υφ ' 8
υπεκάλυψεν αυτήν, ώς ειωθε ποιείν όμηρος . Ο Διόδωρος λέγει « Μετά
δε την του Βασιλέως του του (Μένδου ) τελευτην ... των αδοξων τις ηρέθη
βασιλεύς, δν Αιγύπτιοι μεν ονομάζουσι Κέτην, παρά δέ τούς Έλλησιν είναι
δοκεί Πρωτεύς••• τούτου δεν παραδιδομένου των τε Πνευμάτων έχειν Εμ
πειρίαν, και την Μορφήν μεταβάλλειν οτε μεν εις Ζώων τύπους, ότε δε ..
Εκ μέν γάρ της μετά των 'Αστρολόγων Συμβιώσεως , ήν έποιείτο συνεχώς
Εμπειρίαν εσχηκέναι τον βασιλέα των τοιούτων, έκ δε του Νομίμου του
παραδεδομένου τους Βασιλεύσι το περί τας Μεταβολές της ιδέας μυθολογη
θήναι τοίς παρά τους Ελλησιν εν Εθει γάρ είναι τοϊς κατ ’ Λίγυπτον Δυνά
σταις περιτίθεσθαι περί την Κεφαλήν Λεόντων και Ταύρων και Δρακόντων
Προτομιάς , Σημεία της Αρχής και ποτέ μεν Δένδρα, ποτέ δε Πύρ, έστι δ '
ότε και Θυμιαμάτων ευωδών έχειν επί της Κεφαλής ουκ ολίγα και διά
τούτων άμα μεν εαυτούς εις Ευπρέπειαν κοσμείν, άμα δε τους άλλους εις
Κατάπληξιν άγειν και δεισιδαίμονα Διαθέσιν ... ,, 'Αλλ' αύτη ή Eπίνοια
μικρά και κενή φαίνεται. Ημείς δε δυνάμεθα ευστοχώτερον ευρείν διά της
θείας Γραφής την αρχήν του Μύθου αυτού. Διακριτέον δε το 'Αληθές
του Ψευδούς: 'Αληθές ούν , ότι έν Μέμφιδι ήν βασιλεύς τις Πρωτεύς ονο
μαζόμενος διαδεξάμενος τον Φέρονα. Ωσαύτως δε 'Aληθές και ότι
Αίγυπτος ήν η Χώρα των επιτηδειοτάτων και μεγίστων Τερατουργών» εν
τη αγία Γραφή αναγινώσκομεν, ότι οι Μάγοι του Φαραώ εμιμούντο τινα
των Θαυματουργημάτων του Μωϋσή,και διά της Μαγείας των μεταμόρφω
σαν Παρθένον τινά εις όριν , ώς ο μέγας Θεράπων του Θεού εκείνος και
μετέβαλον το ύδωρ εις Αίμα, και επλήθυναν τους Βατράχους εφ' άπα σαν
την Αίγυπτον. Πιθανόν ούν ότι ο Μενέλαος ελθών εις το κάνωβον συνε
βουλεύθη τινι των το Μέλλον προφητευόντων Μάγων εκείνων , και ιδού η
'Αρχή , ήν ευρών έπλασε τό Μυθολόγημα αυτού ο Ποιητής προσάψας αυτή
έπειτα το γνωστόν όνομα Πρωτεύς , δν εποίησε θαλάσσιον Θεόν και Ηγε
μονα πάντων των θαλασσίων Τεράτων, αποδιδούς αυτώ πάσας τας Με .
ταμορφώσεις αυτάς, κατά λόγον πάντων των Τερατουργημάτων των Μά
γων. Ιδού ουν αισθητώς διακεκριμένη η Αλήθεια του αυτήν περικαλύπτον
τος Ψεύδους, και η Διάκρισης των δυοίν Μετάλλων, Χρυσού και Αργύρου,
οίς χρήται ο Ποιητής. ο Ευστάθιος αναφέρων ότι εν τοις πάλαι ήσαν
τινές τον Πρωτέα θαυματοποιόν πιστεύοντες, λέγει « όρα δέ Καινοτρο
πίας μυθικάς, δι' ών ου μόνον Κεφαλαίς και όμμασι και Χερσι πληθύνον .
ται Τυφώνές τινες και δραι, και Αργοι , και Εκατόγχειρες, ήδη δε που και
αυτος Ερμής , αλλά και Μεταπτώσεσι ταϊς απ’ άλλων εις άλλα Σώματα:
οποία παρά μέν τοις Tστερον ή πολύμορφος Εμπ υσα, ής μέμνηται και ο
Κωμικός παρά δέ τοις Πλειοτέροις, ο τεράστιος Πρωτεύς , Θαυμαστόν δε
ότι αύτη ή Γνώμη ού διηνέωξεν αυτώ την Οδον εις την 11ηγήν της Αλη
θείας. Ισως έρούσί τινες , ότι οι Μάγοι, περί ών ο Αόγος εν τη αγία Γρα.
φή, εθαυματοποίoυν έν άλλοις, ο δε Πρωτεύς εν εαυτώ· αλλ' εκτός ότι η
Μυθολογία ου διηγείται πάντοτε τάς 'Αληθείας, ώς παραλαμβάνει αυτάς,
δύναται τις αμφιβάλλειν, ότι ου : οι οι έν άλλοις θαυματοποιούντες Μάγοι
ουκ έθαυματοποίoυν και εν εαυτοίς , ότι ουκ ήσαν δεινοί θαυματο ποιοί, και
ότι ουκ ενεφαίνοντο υπό διαφόρους Μορφάς πάνυ εκπληκτικάς, επειδή εν
τους Έλλησι τοις εν τη τοιαύτη Μαγεία πρωτοπείρους Μαθηταίς των Αιγυ.
πτίων ουσιν, υπήρξαν τινες εν εαυτούς θαυματοποιήσαντες · ο Ευστάθιος
αναφέρει τον φυσικόν Κρατισθένην , όλως πυρίπνοα φαινόμενον, ότε ήθελε,
και άλλας Μορφές τους Θεατος έκπληττούσας, λαμβάνοντας ωσαύτως δε
και άλλους περιβοήτους γενομένους , οίον, Ξενοφώντα τινα, Σκύμνον τον Τα.
ραντίνος , Φιλιππίδην τον Συρακούσιον, Ηράκλητον τον Μιτυληναίον κλ , κλ.
« Τινές δε της των Θαυματοποιών Τέχνης (επιφέρει Ευστάθιος ) και τον

ειρημένον Πρωτέα έθεντο: καθ' ήν έθαυμάζετο Κρατισθένης και Φλιάσιος» ός
Πύρ τε φασιν αυτόματον έφαινε, και άλλα ετεχνάτο Φάσματα , δι' ών, Αν
θρώπων εξίστα Διάνοιαν· ήν δε τοιούτος και τις Ξενοφών, και Σκύμνος
Ταραντίνος , και Φιλιππίδης ο Συρακούσιος, και ο εκ Μιτυλήνης Ηρακλητος :
και Νυμφόδωρος, ο πρώτος Ριγίνους εις Δειλίαν σκώψας ... » Ουδεμία
'Αμφιβολία ούν μένει περί του Μυθολογήματος τούτου , και μάλιστα επειδή
οι πάλαι Σχολιασται γράφουσιν, ότι αι φώκαι, ταύτα τα θαλάσσια Τέ
ρατα του Πρωτέως ήσαν Θηρία, οίς ο Μάντις ούτος εις τα Γοητεύματα και
εις τας μαγικάς αυτού Πράξεις έχρητο.
(πε) όταν δε την προτέραν Μορφών επανέλα β' αυ .
τού, ήν έχων και ατεκλίνθη, ο Λόγος τούτου εστίν, ότι οι Μάγοι
απεκρίνοντο εις τας Ερωτήσεις μόνον όταν έξέρουν τας αρένας των αυτούς
συμβουλευομένων , εκθαμβων γενομένων από των Τερατουργημάτων αυτών.
(πς) Γπό την Ρίνα γάρ ημών έκαστου Αμβροσίαν φέ
ν
ρουσα εθηκε. « Είη δε άν Αμβροσία , ενταύθα (φησιν Ευστάθιος) και

αγαθή Ελπίς» το διά του τοιούτου Λόχου ελπίζειν εις την Πατρίδα επα
νελθείν μυθικώς δέ γε, νύν ού θρεπτικόν, αλλ' ευώδες τι ή τοιαύτη 'Αμ.
βροσία ».
(πζ) Αλλά συ Διΐ τε και τοις άλλοις Θεοίς Θυσίας
ίιράς ώφειλες θύσαι, πρίν Νηος επέβης: ιδού τώς πα
ραινεί ημίν πάντοτε την Ευσέβειαν ο Ποιητής υποδεικνύων, ότι ουδέν έρ
γον ημών ευτυχές αποβαίνει, όταν αρχόμενοι αυτού ουκ επικαλώμεθα την
θείαν Βοήθειαν · τουτο αυτό διδάσκει, μεθ' όμηρον, και ο Πυθαγόρας λέγων.
» Αλλ' έρχεν επ’ Εργον, Θεοίσιν επευξάμενος τελέσαι ». 1δε περί τούτου
και το θαυμαστόν Υπόμνημα του Περικλέους (Τμ . 2. Σελ. 174 ).
(πη) δν Ζευς εκάστοτε πληροί. * Και φασίν οι Παλαιοί
( σημειοί Εις άθ:ος περί του εν τω Κειμένω,διϊπετέος ποταμοίο)
και το Διιπετές προσαρμόττειν τω Νείλω, είπέρ το άλλο Χειμάρρων γάρ
» φασιν Επίθετον το Διϊπετές: τοιούτος δέπως και ο Νείλος εξ όμβρων δο
» κών θερινών πληρούσθαι, ώςτινες έδοξαζον· ότι δέ τοιούτος και Διϊπέτης
» δηλοί και ο Γεωγράφος ότε λέγει, ως χλιαινομένου του ύδατος τοις Η.
» λίoις του τ’ εκπίπτοντος εκ του Διός, και του ποταμίου, δήλον γάρ ώς
και το εκπίπτον ύδωρ εκ Διός , ό έστιν 'Αέρος, ποιεί διίπετη Ποταμόν. Παρά
» δε τους Παλαιούς φέρεται και ότι πολλών ειπόντων περί της Νείλου Ανα
» βάσεως, όμηρος πρώτος το 'Αληθές είπε Διίπετη προςαγορεύσας αυτόν
» ό έστιν Τετω πληρούμενον εκ γαρ των έν Αιθιοπία γινομένων Θέρους
>>
σφοδρών ετών πληρούται, ώς και Αριστοτέλης και Εξ οξές φησι , λέγον
» τες πετύσθαι τούτο από των εν Αιγύπτω Ιερέων ». Ο σοφός Κασσωθών

εν ταις Σημειώσεσιν αυτού εις ταύτα του Στράβωνος λέγει . » Εί του Νεί-
» λου η Ανάβασις προέρχεται εκ των ετών κυρίως, διά τί τω Νείλω μόνο
» γίνεται τούτο και όθεν οι άριστοι των καθ' ημάς Σοφών έκτινος υπογείου
))
Αιτίου προερχομένην νομίζουσι ταύτην την Ανάβασιν, και το Αίτιον αυτό

αποδίδουσιν εις τό, ότι και εν Δήλω έστι Πηγή ενώπη λεγομένη, το
Νείλω ομοίως αναβαίνουσα, όθεν και απορροή του Νείλου καλείται: Δυ
, νάμεθα ούν πιο εύσαι , ότι και ταύτης της Πηγής και Ανάβασις προέρχε
και ται ωσαύτως εκ των Υετών, έν Δήλω είτε ουδόλως , είτε πάνυ ολίγων
και γινομένωνκαι Αύτη ή ουκ αποδόκιμος 'Αμφιβολία Δόξαν βεβαίως φέρει
τω του ορατίου (od. 1V. 14. 15 ). Fontium qui celat Origines Nilus »
.
ο Νείλος κρύπτει τας Πηγάς αυτού. Αλλ' αύτη ή Αμφιβο .

λία εξελιπεν ήδη, νομίζομεν, και η Γνώμη του Ομήρου, βεβαιουμένη υπό
των 'λπιγγελιών πολλών Περιηγητών των νεωτέρων Χρόνων, εστίν αλη
6ης αναμφιβόλως.
( πθ) Κινδυνωδους,
UV μακροχρονίου τε του Πλού όντος
τοίς Ναυτιλoύσι. ο ποιητής εγίνωσκε τας Χώρας, ας περιγράφει
ακριβέστερον ή οι πολύν χρόνον μετ' αυτόν ακμάσαντες και μετά πολλή ,
'Επιμελείας τας Παρατηρήσεις αυτών ποιήσαντες, ου μέντοι ακριβέστερόν τι
συγγράψαντες. Ο Στράβων ( Βιβ. XVII) περιγράφει την μεταξύ της Φά .
ρου και της Αλεξανδρείας Θάλασσαν πάνυ χαλεπήν, λέγων « Εστι τοίνυν
και , ή από ΓΙηλουσίου Παραλία προς την Εσπέραν πλέoυσι μέχρι μέν του
Κανωβικού Στόματος χιλίων που και τριακοσίων Σταδίων, και δη και
> προς δε τη Στενότητα του μεταξύ Πόρου και Πέτραι εισίν, αι μεν
και ύφαλοι, αι δε και εξέχουσαι, τραχύνουσαι πάσαν ώραν το προσπίπτον
εκ του Πελάγους Κλυδώνιον ,,. Προς τούτοις δε ο Αιμήν εφυλάττετο
υπό βουκόλως την Αστείαν μετερχομένων και τους διαπλέοντας γυ
μνούντων. Δια ταύτα ούν λέγει Μενέλαος τον εκείσε Πλούν χαλεπόν και
! ท.
( α ) Δύο δε μόνοι Στρατηγοί απώλoντo νοστούντες.

Πώς διέκειτο άρα ο Τηλέμαχος ταύτα ακούων ! και πόσον τεχνιέντως
πληροί ο Ποιητής της Καρδίαν αυτού νύν μεν Φόβου νύν δ' αυ Δειλίας,
και ποιεί αυτόν αγωνιάν ουδέν περί της Μοίρας του Πατρός του αποφαι
νόμενος.
( αα ) Επί τάς Πέτρας τας Γυράς, κ' έσωσ' εκ των Κυ

μάτων. Εκειντο δε οι Γυραι παρά το 'Ακρωτήριον της Ευβοίας, κινδυ .
νωδεστάτου όντος, όθεν ωνομάσθη Καφαρεύς από του Φοινικικού και ά.
φαρος, ταυτοσημάντου τω, Σκοπελοθραύστης , κατά την Παρατήρησιν του

Βοσά ρ.
( 46 ) ούτως απώλι τ' ούν κακώς εν τω Βυθώ του Πόντου.
εν τω Κειμένω Ως ο μεν ένθ' απόλωλεν επεί πίεν αλμυρόν δωρ »». Ο
Ευστάθιος λέγει περί του Στίχου τούτου, η Τούτον δε τον Στίχον φασιν
οι Παλαιοί, εν ουδεμιά Εκδόσει, διά το λίαν Ευτελές· διό θαυμάζουσι πώς
ελαθεν 'Αρίσταρχον οβελίσαι αυτόν. Έχει δ' Ευτέλειαν ο Στίχος ου διά
την Φράσιν, αλλά διά τον Νούν , μη χρήναι γάρ δοκεί απαθως ούτω τον
και Πρωτέα φράσαι και οίον εν 'Αστείσμώ .. αστείως γάρ πάντως και ου
κα,ι κατά τι Σπουδαίον ερρέθη έξω Καιρού το, επεί πίεν αλμυρον
9) δωρ' άλμρον δε ύδωρ ου μόνον το φύσει τοιούτον, αλλά και το πρός
αυτόν τον πιόντα . Το ορθώς έχειν ή ού, ταύτης της Κρίσεως επι.
τρέπεται εις την Διάγνα σιν των περί την 'Έξακρίβωσιν αυτής σπουδάσαι
εθελόντων· ημίν δε δοκεϊ ότι ο 'Αρίσταχος ουχ ήμαρτε μη οβελίσας τον
Στίχον αυτόν, εγίνωσκε γαρ ότι το, πίε ν αλμυρόν δωρ, εστί Φρά
σες ποιητική, αντί του έπνίγη ή καταποντίσθη .
( γ ) Τότε αυτού δε ο Υιός και Αίγισθος κατώκει. Το
Μέρος τούτο θέλουσιν ότι ήν κάτωθι του Κόλπου της Λακωνίας απέναντι
της Κιθήρης Νήσουν οι Τραγωδοί ουκ ήκολούθησαν τη Παραδόσει του ομή .
ρου, τον Αγαμέμνονα εν τη οικία του Αιγίσθου φονευθέντα ειςάγοντος, την
φόνιον Καταστροφήν ταύτην εν Μυκήναις εν τοις 'Ανακτόροις του 'Αγαμέ .
μνονος γεγονέναι λέγοντες.
( ηδ) Ως Ταύρον επί Φάτνη. ο Ευστάθιος λέγει: Το δε κατε
και πεφνεν ως Βούν επί Φάτνη , ουκ εν Σκώμματι , αλλά πάνυ σεμνώς έρ
και ρέθη» και ουκ ήν σεμνοτέρα χρήσασθαι Παραβολή επί Βασιλέως ούτως
>>
ανδρείου αναιρεθέντος εν τω δειπνείν ότε μεν ούν εν Ιλιάδι εξήλθεν εις
Μάχην έμπρέπων τοις Ηρωσι , Ταύρω αυτόν είκασεν Αγέλης εξάρχοντι»
νύν δε Βοί αυτόν ωμοίωσεν, ώ μη θαρρώων τις συμμίξαι , Δείπνο δολώ.
και σας επικεκυφότα τη Φάτνη ανείλεν
( με ) και πάντες πίπτειν υπ' αυτώνV ποιoύντας συμ
πιπτόντων. Το δέ οϊ έποντο (εν τω Κειμένω ασφαλώς πρόκειται
(επιφέρει Ευστάθιος) ου γάρ πάντες έπεσον οι τω Βασιλεί συμπλέοντες ,
αλλ' οι συνεφεπόμενοι αυτώ εις την Δείτα: ανδρείως μέν τοι έπεσαν ότι
και μάλιστα άοπλοι γάρ όντες ώς εικός και ουδέ νήφοντες , όμως συγκα
99 τέρριψαν πάντας τους του Αιγίσθου, υφ' ών επιπτον Τί δ' άν έπρα
ξαν εάν παρέσχεν αυτοίς ο Αίγισθος Προπαρασκευής και Αμύνης ' Αφορμήν;
ο Ποιητής μεγαλύνει και τιμά την αληθή Ανδρείαν προ της Τόλμης των
Προδοτών. Τούτο εμβάλλει Μνήμην περί του Λόγου ευφυούς τινος 16η
ρος προς τους νύκτωρ αυτώ επιπεσόντας πλείονας Ληστάς, θαραλέως φω

νήσαντος ουκ έστε ικανοί πρός τό προδούναι μαι και
(qς) ουδέν δυνάμε θ' αλλοιώσαι: ποδείξαι θέλων την
Συμπάθειαν αυτού και Πρωτεύς λέγει πληθυντικώς, ουδέν δυνάμεθ' αλλοιώσαι.
(43) Νύν δε ονομασόνy μοι τον τρίτον, κλ. Επί τη Πεύ
σει· επειδή είπεν ανωτέρω ο Πρωτεύς « είς δε ζη εισέτι και επί Πόντον
κωλύεται που τον ευρύν» (Σχ. 62) πώς λέγει αυτώ ενταύθα ο Μενέλαος
ονόμασόν μοι τον τρίτον κλ. αποκρίνεται ο Ευστάθιος λέγων ·
V
« Πρωτεύς μέν γάρ επί Κωλύσεως απλώς έφη το, κα τερύκεται. Ισως
δε, και διά του περιέχοντος Πόντου την περιεχομένην Νήσος της Καλυψούς
εδήλωσε. Μενέλαος δε, απλοϊκώς επί του ενειληφθαι Θαλάσση τον Οδυσ
σέα ενόησε το λεχθέν ».
( γη) Εις το Ηλύσιον, την Γήν το περατούν Πεδίον.
ν
Εν τη Γ. Ραψωδία είδομεν λέγουσαν τα Τηλεμάχω την 'Αθηνών,

« αλλά του πάσι τοις Θνητοίς κοινού Θανάτου, ούτε οι του Ολύμπου οι
κηται δύνανται απαλλάξαι και τον επέραστος αυτούς, Μοίρα ή όλεθρία της
Τελευτής του της Στιγμήν όταν προσδιωρίση >).
και ο Πρωτεύς ιδού λέγει το Μενελάω

• Σοί δε έν Αργει το Θανείν ου πέπρωται , 'Ατρείδης διο οι Μάκαρες
Θεοί Ολύμπου πέμψουσι σε εις το Ηλύσιον, την Γήν το περατούν Πεδίον ».
ο δε Λόγος ταύτης της μεγάλης παρά των Θεών αυτώ γενησομένης Εξαι
ρέσεώς έστι , διότι εστί Γαμβρός του Διός . Εγίνωσκεν ούν οι Εθνικοί, ότι
οι Θεοί έδύναντο ανακαλείν εκ του Κόσμου τούτου, ούς ήθελον και μη
θανόντας» όπερ δικαιού την Εξήγησιν των λόγων της Αθηνάς, γεγονυίαν εν
τη Γ . Ραψωδία Σμσ. μ. Ταύτην την Ιδέαν έλαβον αναμφιβόλως εκ της
πολλαχόσε διαδοθείσης Παραδόσεως των εν τη παλαιά Γραφή αναγινω
σκομένων Παραδοξολεγιών, ακούσαντες τα περί τον Ενώχ, ανακληθέντα από
κού Κόσμου , ένα αποθάνη εν τω Κόσμο (Γνα. Υ. 24 ) « Και εγένοντο πάσαι
αι Ημέραι Ενώχ τριακόσια εξήκοντα πέντε της και ευηρέστησεν Ενώχ τω
Θεω, και ουχ εύρίσ ετο, διότι με τέθηκεν αυτόν ο Θεός »* Και τα περί τον
Ηλιού (Β. Βασλ. 1v. II) « Και ιδού Άρμα Πυρός και ίπποι Πυρός, και
διέστειλαν αναμέσον αμφοτέρων και ανελήφθη Ηλιού έν Σεισμώ εις τον Ού .
ρανόν ». Ιδού ούν έν των τους Βασιλεύσι γιγνομένων θωπευτικών Μαντευμά
των και Πρωτεύς ούκ είχε κρείττον παραμυθήσασθαι τον Μενέλαον του Α.
δελφού τον Θάνατον, αλλ' ή προφητεύων αυτώ ότι ου τεθνήξεται. Ζήτηθήτω
ούν ο Αόγος του Μύθου τούτου, ίνα εξακριβωθή η έννοια, ήν υποδείκνυσιν ο
Ποιητής εν τη Εξαιρέσει ταύτη, δι' ής ο Μάντις κολακεύει τον Μενέλαον.
ιδού τι λέγει περί αυτής ο Στράβων (Βιβλ. 1.) « Τών δ' Εσπερίων 'Αν-.
δρών και της Ευδαιμονίαν εμφανίζει , και την Εύκρασίας του περιέχοντος,
πεπυσμένος, ώς ένικο, τον Ιβηρικών Πλούτον , εφ' όν και Ηρακλής έστρά
τευσε . και οι Φοίνικες ύστερον, οίπερ και κατέσχον την πλείστην Αρχήν
μετά ταύτα δε Ρωμαίοι. Ενταύθα γαρ αι του Ζεφύρου Πνοαι· ενταύθα δε
και το Ηλύσιον ποιεί Πεδίον ο Ποιητής, εις ο πεμφθήσεσθαι τον Μενέλαον
φασιν υπό των Θεών . Και αι των Μακάρων δε Νήσοι πρό της Μαυρουσίας
εισί της εσχάτης πρός Δύσιν , καθ ' ο Μέρος συντρέχει και το της 16ηρίας το
ταύτη Πέρας. Εκ δε του ονόματος δήλον , ότι και ταύτας ενόμιζον ευδαί
μονας, διά το πλησιάζειν τοιούτοις Χωρίοις ( και Βιβλ . 3 ). « Ο τοίνυν
Ποιητής τάς τοσαύτας Στρατιάς επί τα έσχατα της ιβηρίας ιστορικώς,
πυνθανόμενος δε και πλούτου και άλλας Αρετάς ... ενταύθα τον των Ευσε
βών έπλασε Χώρον, και το Ηλύσιον Πεδίον, ού φασιν ο Πρωτεύς αποικίσειν
τον Μενέλαον » . Τεκμήριον σαφέστατον, ότι παρά των Φοινίκων ήκουσεν ο
Ποιητής, όσα λέγει περί των Ηλυσίων Πεδίων, εστί το όνομα αυτό και
γάρ κατά την Παρατήρησιν του σοφού Βασιάρ , το Ηλύσιον παρήχθη από
του Εβραϊκού 'Αλιζούθ , Χαράν , Ενθουσίασιν, σημαίνοντος, Tροπή δε
του αείς η εγένετο και τα Μετάπλασιν το, Ηλύσια, Χώρα Χαράς και Ηδονής
ως καλεί αυτά ο Ούλργίλιος laeta arva . Ιδού διατί η Μυθολογία έπλασεν
ότι τα Ηλύσια Πεδία ήσαν εν τω "Αδη,Τόπος διωρισμένος εις Διατριβήν των
Εναρέτων μετά θάνατον. Νύν δε ίδωμεν και τον λόγον δι' όν ο Πρωτεύς
ποιεί μέτοχος της εξαιρέσεως ταύτης, ίνα διάγη εν αυτώ τω ευδαίμονε
Τόπων και μη θανών.
.
( 49 ) Γαμβρός διότ' εί του Διός, ανήρ ών της Ελένης:
Εν τη Π . Ραγδ . της Ιλιάδος είδομεν ότι ο Ζεύς ουκ εξήρπασε του Θανάτου
τον Σαρπηδόνα, φίλτατον των Τέκνων αυτού, φονευθέντα υπό του Πατρό
κλου διατί ούν παρέσχε ταυτην την Εξαίρεσιν τη Μενελάω, γαμβρό αυτού
έντι, ής ουκ ήξίωσε τον φίλτατον υιόν αυτού και ίσως είς Παρηγορίαν και
Δίκης της Λύτης και της 'Ατιμίας ήν επήνεγκεν αυτώ ή Ελένη ; αλλ'
ει τούτο, πλείστοι των Βίσλεων έσονται τούτη τη Παρτηγορία και Δίκη της
αυτής Ατμίας στέρξοντες και εν ταύτη τη Περιστάσει αιμόσειε και το του
Οβιδίου προς τινα άλλον λέγοντος ... Αιφue aliquis de dis non turis -
tibus obtal sic turpis (Met IV. 187 ). Τα δ ' άλλα σημειωτέον και την
ενταύθα Συ εσιν του Ομήρου , μη λέγοντας ότι και η Ελένη έσται μέτοχος
ταύτης της Εξαρίσεως , και ότι και αυτή μεταβήσεται εις τα Ηλύσια , και
του ευνοούντος αυτη , αλλά ο Μενέλαος μόνος , και απαξιού της τοιαύτης Εύ
δαιμονίας μέτοχον γενέσθαι τήν ούτου μεγάλα πταίσασαν.
(6) Εί τ' Αγαμέμνονα λαμπρόν ένίδρυσα Μνημείο ν.
ο Με έλαος ου μόνον άγ : τας υπό του Πρωτέως επιταχθείσας Θυσίας,
αλλά προς μείζω Τε ιμήριον της Συμπαθείας, ποιεί και Κενοτάφιον του
Αδελφού .
(ρα) Τρείς ίππους, Δίφρoν τε λαμπρόν και Εκπωμα
προς τούτοις κλ. Ζεύγος τέλειον και το συνηθέστερον των μεν δυοίν
ίππων εκά τερεν τού Ρυμού του οχήματος χρησιμευόντων, του δε τρίτου
ως ίππος δεξιόπειρος : Η δε Σημείωσης του Ευσταθίου. • Ξυ νωρίδα δέ φασίν
και παρήoρoν ένα ο Βασιλεύς τω Τηλεμάχω υπισχνείται δούναι, Τέθριππα
γάρ ούπω ήσαν » ουκ ορθή φαίνεται είδομεν γάρ και Τέθριππον εν τη
Ιλιάδι.
(ρβ) όπερ μοι δούναι αξιoίς, Κειμήλιον τι εστω.
Κειμήλεια κυρίως ελέγοντο τα εν τοις βασιλικοίς Οικήμασιν αποκείμενα
πολύτιμα Πράγματα.
( γ ) Τους ίππους δ' εις την ορεινή ν 16άκην ουκ άπαξω
Μεγάλην Σύνεσιν εμφαίνει αύτη ή Απόκρισις του Τηλεμάχου · είς τί χρη
σιμεύσoιεν αυτώ Πράγματα ανωφελή ών ουδεμίαν Χρήσιν ποιήσθαι εδώ.
νατο και μόνον τα εις Χρήσιν Πράγματα εισιν ημίν αναγκαία, και ταύτα
ως προς την Ηλικίαν, Κατάστασιν, κοινωνικής Τάξιν ημών, και προς την
Χώραν ήν οικούμεν" μυρία δε εισί και περί ημών περιττά, ως περί του
Τηλεμάχου ήσαν οι ίπποι .
(ρδ) Εις No μήν μόνον των Αιγών. Τω όντι η Ιθάκη εστί χώρα
τραχεία και πετρήεσσα, ως και το όνομα αυτής σημαίνει,κατά την Παρατή.
ρησιν του Σοφού Βοσιάρ , από το Εβραϊκού ath a e, τραχύς, δύσχρηστος,
σημαίνοντος.
( ρε) Εμ οι μάλλον αγαπητή εστι της Ιπποτρόφου. Ο
Τηλέμαχος λέγει την Ιθάκην πασών των Νήσων του Ιονικού Πελάγους ήτ.
τον ιππάσιμων και ελλείμωνα . και όμως έστιν αυτώ αγαπητή υπέρ πάσας
τάς εύγαίους Χώρας όντως φιλοπάτριδος Ανδρός ούτος της Πατρίδοςο Έρως.
(ες) Δώσω σ' έξελών το κάλλιστον απάντων. Επειδή
ο Τηλέμαχος είπε « το δε Δώρον, όπερ μοι δούναι άξιούς, Κειμήλιόν τι
»
έστω και εκπληροί της Ευχήν αυτού ταύτην ο Μενέλαος λέγων ότι δώσει
αυτό το απάντων κάλλιστον .
(ρζ) δωρήσατο μοι δε αυτόν Φαίδιμος, βασιλεύς, κλ .
Το, Φαίδιμος οι μεν υπέλαβον ως Επίθετον του Βασιλέως , οι δε ως κύριον
όνομα: άλλοι δε ονομάζουσιν αυτόν Σοβατον , και άλλοι Σή θλον και
Σεθλον· ο δε Μενέλαος είπε και ανωτέρω, ότι επήλθε την Χώραν των
Σιδονιών. Περί της εν Τύρω και Σιδόνι Πολυτελείας και Μεγαλοπρεπείας,
είρηται διεξοδικώς εν ταις εν Ιλιάδα Σημειώσεσιν ημών. Την Τύρον ουκ
έγνω ο Ποιητής, μή υπάρχουσαν επ' αυτού ή δε Σιδών ην Μητρόπολις
της Πολυτελείας εν Οικοδομήμασιν , Επίπλους, Σκεύεσι και Ιματισμούς, πλή

ρης ούσα παντοίων επιτηδειοτάτων Τεχνιτών συμπραττόντων εις την ταις
Πολιτείαις αεί επιβλαβή Μεγαλοπρέπειαν , ήν επαύξουσι δια της Βιομη
χανίας αυτών. (Παραβλ. Ραψδ . παρφ. λδ. Ζ. Σημ, 47. και Ψ. Σημ. 73 ).
( ρη) οι Βασιλέως του κλεινού Θεράποντες δε ήλθον
κλ. Ο Ευστάθιος αναφέρει ταύτα εις την Ιθάκην λέγων Ιστέον δε ότι
Δαιτυμόνες ενταύθα κατά παλαιάν Παρασημείωσιν , ουχ οι Φίλοι, αλλ' οι
την Δαίτα ετοιμάζοντες ούτοι γάρ πάντες τα τε Μήλα ήγον και τον Οίνον
έφερον οι γάρ Μνηστήρες επαιζον » 'Αλλ' ουκ ορθώς ώς φαίνεται και γάρ
και Ποιητής λέγει κανταύθα περί των όσων εγένοντο εν τω Οίκο του Με
νελάου .
(ρθ ) όταν τοιούτος τις ανήρ κλ. Διάπραξιν ζητή ση
Συνετωτάτη και ισχυρά αύτη ή Απολογία του Νοήμονος , και έκανωτάτη
ένα διαταράξη τους Καταδιώκτας του Βασιλόπαιδος.
(ρι) Βαβαί, όποιον τολμηρόν και μέγα Εργον αύτη,
κλ . Το θαυμαστών τώ Αντινόω εστίν, ότι εί και ούτω νέος και άπειρος του
Κόσμου Τηλέμαχος απετόλμησεν αποπλεύσαι και εξετέλεσε τον Σκοπόν αυ
του τόσον κρυφίως και επιτηδείως, ώστε εξηπάτησε πάντας , τι ουκ έσται
άρα ικανός μηχανήσασθαι αυτοίς .
(ρια και χειρο και προςαιτέρω, ούτως αρξάμενος η
μας εργάση τα έ, κλ. Ειρωνικώς λέγει ταύτα ο Αντίνοος, ώς και εν
τη Β . Ρώδ. είδομεν , κατά Συνέμφασιν τών εκεί ρηθέντων.
(ριβ ) Ενέδρα αυτώ νοστούντι απαντήσω έν τώ
Πορθμώ τω μεταξύ 1θάκης και της Σάμου. Εν τη
Αστερία Νήσο τη μεταξύ Σάμου ή της Κεφαλληνίας και της Ιθάκης . Περί
ταύτης της Ενέδρας λέγει ο Ευστάθιος και ο δι ρηθείς Πορθμός, τοπογραφια
κώς εδηλώθη κείμενος μεταξύ Ιθάκης και της περί την Κεφαλληνίαν Σά
μου, της και Σάμης, περί ης πολλαχού δηλούται ».
( ριγ) Παυσα μεναι τών αυταίς έργων τών προς κει
μένων, κλ. Και γάρ οι Μνηστήρες διαφθείραντες πάσας τας Θεραπείνας
εν τω οίκω του Οδυσσέως, έχρώντο αυταίς κατ' αρέσκειαν βδελυρώς ακο
λασταίνοντες .
(ριό) Είθε οί έως τούδ' αυτοί ελθόντες ως Μνηστήρες,
μήποτε πλέον του λοιπού κλ. Ούτοι οι λόγοι της Πηνελόπης
εικονίζουσι την Ταραχής της Ψυχής αυτής.
(ριε) Υμείς δ' ενθάδ' οι συνεχώς, κλ. Η Πηνελόπη τεταραγ
μένη την Ψυχήν υπό των υβριστών Ανδρών αυτών, τείνει αίφνης εις αυτούς
τον Λόγον Aί τοιαύται εξ απροόπτου Μεταβάσεις, δι' ών παραλείπων τις αϊ
φνης τον Λόγον τρέπεται προς απόντας, αρμόττουσι μάλιστα εις το Πάθος
και αποτελούσε μέγα τι των Μυστηριώδων της Εύγλωττίας: ο Αογγίνος
συγγράψας ιδίως περί αυτών εισάγει εν τοις Παραδείγμασιν αυτού (XXVII)
και το ομηρικόν τούτο λέγων· « Ετι γε μην έσθ' ότε περί Προσώπου διη.
γούμενος ο Συγγραφεύς, εξαίφνης παρενεχθείς, εις το αυτό πρόσωπον αντι
μεθίσταται, και εστι το τοιούτον Είδος Εκβολή της Πάθους ... Διό και η
Πρόχρησις του Σχήματος τότε, ηνίκα οξύς ο Καιρός ών διαμέλλειν τώ
Γράφoντι μή διδώ, αλλ' ευθύς επαναγκάζη μεταβαίνειν εκ ΙΙροσώπων εις
Πρόσωπα ώς παρ’’ Εκαταίω ... έν ατελεί το Νώ διαλλάξας, και μόνον
.
ου μίαν λέξιν διά τόν Θυμών εις δύω διασπάσας Πρόσωπα... ουκ άλ
λως η Πηνελόπη » . Κήρυξ, τίπτε δε σε πρόεσαν Μνηστήρες αγαυοί ; ή ει
πέμεναι Δμωήσιν κλ.
(ρις ) Ουδένα πως ποτ' ήδίκησεν αυτών, κλ . Λα μπρώς τα
όντι εικονίζει τον Οδυσσέα διά των λόγων τούτων ή Πηνελόπη.
(ριζ) όπερ τοις Βασιλεύσι τοις κραταιούς Eθος εστί,
κλ. όντως Σημειώσεως και Προσοχής αξία αύτη ή Ρήσεις: Ουκ απηγόρευται
και αυτούς τους δικαίοις Βασιλεύσι το μάλιστα ευνοείν τινι και προτιμάν
αυτόν εξαιρέτως παρά τους άλλους. Ο Ποιητής όμως επαινεί ενταύθα τον
οδυσσέα ώς τα Δικαιώματα τούτω μη χρησάμενον, και ο Επαινος εστί
μέγιστος. Είρηται δε ότι ο οδυσσεύς ήν προς τους Υπηκόους αυτού Πα
τρός ηπίου Δίκην : ο Πατήρ ενδεχόμενον αγαπάν έν των Τέκνων αυτού
υπέρ τα άλλα, ου δεικνύει όμως ταύτην την Αγάπην, αλλά προσφέρεται
ομοίως πάσι τοις Τέκνοις αυτού και και ούτω ποιών Βασιλεύς και την Δι
καιοσύνην, προ της Προθυμίας αυτού, εν τώ διαφερόντως τιμάν ποιούμενος
μεγάλου επαίνου άξιός έστι.
(ριη) Ανθ' ίππων χρώμενοι αυταίς οι θαλασσοπορούν.
τις. « Σκοπητέον δε, σημειοί Ευστάθιος, ει κατά καιρον είρηται τη Πηνε
λόπη και από των ωκυπόδων ίππων επί τας ωκυπόρους Ναύς Μεταφορά,
καλώς μέν γάρ μετηνέχθη , ουκ άν δέ ίσως είπη τις , τη ούτω πενθούση
*Αδειαν είναι τοιαύτη Tροπή ενευκαιρείν και αστείζεσθαι Αληθές μεν
ότι τα ούτως υψηλά Σχήματα ουκ εισίν ενάρμοστα εις την Δύπην» αλλά
δυνατόν ότι η Πηνελόπη έχρήσατο αυτή εν τη Αγανακτήσει αυτής» ή Λύ
πη αυτής, ότι οι "Ανθρωποι επεννόησαν την Τέχνης του οδοιπορεϊν κατά
Θάλασσαν ώςπερ κατά Γήν, παρέσχεν αυτή τούτο το φυσικώτατα παραγι:
νόμενον Σχήμα, και τα Σχήματα εισί τω πάθει κατάλληλα.
( ριθ) Φιλτάτη Νύμφη. « ότι θρεψαμένη τον Οδυσσέα η Ευρύκλεια
C
και ως επί για εκείνο διακειμένη (σημειοίΕυστάθιος) νύμφην προσφωνεί

την και Δέσποιναν και Βασίλειαν εν τώ,> νύμ φ α φίλη ».
(εκ) Θανατο με πικ ρ ώ παράδος ανατώσαικλ, « ότι
แ
ο επικρύψας 'Αποδημίαν 'Ανδρός , επαχθώς τινι μεγάλων Προσώπω είτα
εξομολογούμενος, δύναται ποτε ειπείν το, συ μεν αρμεκα τα κτανε
νηλι Χαλκω, ή έα εν Μεγάρω. Μύθον δέ τι ουκ επι
X
κεύσω κ»αι σημειοϊ ο Αρχιεπίσκοπος.

(ρκα) Νύν λουσαμένη κλ. Εν τω Κειμένω υδρη και αμένη.
τουτέστι Λουτρώ καθαρθείσα ή και τας χείρας απλώς νιψα μένη.
(ρκβ) Εύχου Αθήνη κλ. Πάνυ σεινετή αύτη της Ευρυκλείας ή
Συμβουλή : η Πηνελόπη εκέλευσε καλέσαι τον Λαέρης· η δε Ευρύκλεια συμ
βουλεύει τη Δεσποίνη αυτής επικαλέσασθαι μάλλον την Βοήθειαν της 'Α.
θηνάς, ή ταλαιπωρείν τον υπό του Γήρως καταπονούμενον Λαέρτην. Κρείτε
τον γάρ προς τον Θεόν ή προς'Ανθρώπους καταφεύγειν.
(ριγ) ου γαρ νομίζω τους Θεούς το Γένος 'Αρκεσιά .
δου πως μισείν. ο 'Αρκέσιος ήν του Διός υιός, και πατήρ του
Λαέριου ευλόγως ουν συμπεραίνει η Ευρύκλεια , ότι οι Θεοί ου μισούσ,
το Γένος τούτο πώς γαρ μισήσωσι τα εαυτών Τέκνα ; 6 'Aρκέσιος ήν υιός
του Διός, ο δε Λαέρτης και ο οδυσσεύς ήσαν άγαθοί Βασιλείς και διά την
Σύνεσιν καί τάς 'Αρετάς αυτών άξιοι της Ευγενείας ταύτης· διό ουκ άφανε
σθήσεται το Γένος αυτών, αλλά περιέσεται 'Απόγονος τις. Ιδού η μόνη Ελπίς
η δυναμένη παραμυθείν και περισώζειν τους λαού; έν τοιαύτη Περιστάσεις
(ρκό ) 'Ανάκτορα και εξων και της Ιθάκης αντικρύ
'Αγρούς τους καρποφόρους. Το θέμα τούτο εστί δυςχερέστερον
του ό,τι υπάλαβον τινες: πώς γαρ δυνατόν διανοήσασθαι, ότι αύται αι άφο
ροι Χώραι ήσαν της Ιθάκης Χώραι, ήν απανταχού περιγράφει ο Ποιητής
τραχείαν και αγρίαν, και περί ης λέγει και ο Πλούταρχος (Γρλ. 1ΙΙ) « Πό
τερον ούν ταύτην (την Κυκλώπων Γήν) επαινείς μάλλον, και την αιγίβοτον
Ιθάκης και τραχείαν, ή μόλις απ’ Εργων τε πολλών και δια Πόνων μεγάλων
μικρά και γλίσχρα και μηδενής άξια τους Γεωργούσιν αναδίδωσι, και όπως
ου χαλεπώς οίσοις ,παρά το Φαινόμενον, Ευνοία της Πατρίδος αποκρινόμενος »»
οι'Εξηγηταί αυτού παρέβλεψαν την λέξιν του Ομήρου,αποπροθι· δι' ής
μόνης υποδείκνυσιν ο Ποιητής, ότι λέγει περί Χωρών τη Ιθάκη γειτνιάζου
σών και τη Επικρατεία του Οδυσσέως ανηκουσών , οίον ένθεν μέν ή Νήσος
Κεφαλληνία , ένθεν δε ή επί την Ξηραν 'Ακαρνανία.
(ρκε) Γάμον παρασκευάζ' ημίν η Βασιλις βεβαίως.
Εκ του Θορύβου κρίνουσιν ούτως , ό , ήκουσαν, και επειδή αναμφιβόλως έμα
θον, ότι η Βασιλίς έλούσατο και έκαλλωπίσατο λαμπρώς .
(ρκς) M ή τις αυτά ακούσας, ειςελοών το Πράγμα α
παγγείλγ. Λέγει δε ταύτα ο 'Αντίνος επί τοις παρ' αυτών απερισκέ .
πτως ρηθείσι: « και αγνοει Υιώ της η πλυμνήστευτος Γυνή Φόνον τον
C
απειλούντα (Στχ. 903 ) » Φόβω μή τον Σκοπών αυτών μαθούσα ή Βασιλές

άπoματαιώση αυτών Συνεργεία των πιστών αυτή μεινάντων Υπηκόων .
( ροζ) Ως δ' υπο Δέους απορεί Λέων Ανδρών έν Πλήθει,
κλ, Περί ταύτης της Παραβολής λέγει ο Ευστάθιος « ότι πάνω απoσεμνύω
νει την Πηνελόπης ο Ποιητής, Λέοντι παραβαλών αυτήν εν οίς φησιν » όσσα
)
δε μερμήριξε Λέων, κλ.... και ιδού κατά τον βραχέων θυμο

λέοντα Οδυσσέα, τοιαύτη της και η γυνή Πηνελόπη. Και όρα πώς oύ Λέονται
αυτήν είκασε θρασυνoμένω και βλεμεαίνοντι και ανδρικά τινα δρώντι, τούτο
γάρ υπέρ Γυναίκα και ' Ανδρός άντικρυς θυμολέοντος ,αλλά Λέοντι παρέβαλεν
αυτήν δεδιότι, και δι' αυτό μερμηρίζοντι και άπρακτούντι
(ρκη) Ειδώλου έπλασε Μορφήν ομοίαν τη φθίμ η,
κλ. Εν τω Κειμένω Είδωλον ποίκισε » Λέγεται δε ότι πάσαι αι την
Λέξιν ταύτην έχουσαι όμηρικαι Ρήσεις, παρέσχον την Γνώμην τώ Δημοκρίτω
λέγοντι « 'Aρχάς είναι των όλων Ατόμους και Κενον, τα δ' άλλα πάντα
γενομίσθαι δοξάζεσθαι - και τας Ατόμους είναι κατά Μέγεθος και πλήθος
φέρεσθαι δ'εν τω όλω δινουμένας, και ούτω πάντα τα Συγκρίματα γεννάν
και την Ψυχήν ομοίως, ήν και Νούν ταυτόν είναι οράν δ' ημάς κατ’ Ειδώ
λων Εμπτώσεις - Αλλ' ει το πράγμα έχει ούτως, ευλόγως είπoι άν τις
ότι έκ συνετωτάτης ιδέας συνέλαβεν ασυνετωτάτην Γνώμην οó Δημόκριτος
και γάρ ο Ποιητής υποδείκνυσιν, ότι των ονειρωττώντων ή Φαντασία αυ
ουργός έστι των Ειδώλων, άπερ οράν νομίζει.
( ρκθ) κατά την οπή ν Ιμάντος του της Θύρας, Ραδία
y
γε το αεροειδεί Σώματι ή διά της Κλειθρίας Είσοδος.

(ρλ) Υπέρ της Κεφαλής κ' είπεν επιφωνήσαν. Ωςπερ
και του Αγαμέμνονος και όνειρος εν τη Β. Ρόδ. της Ιλιάδος . Καθέδρα γαρ
της Ψυχής ούσα η Κεφαλή, και δυνάμει φανταστική εστί» επ' αυτήν ούν
έστη ο όνειρος, άτε εν αυτή σχηματισθείς.
(ρλα) ου γαρ Θεοίς ολόμπου ήμαρτέτι. Εγίνωσκεν ούν και
όμηρος ότι της'Ακακίας αεί προστατεύουσινοι Θεοί, και την οργήν αυτών
αφιάσιν εις τους διά των 'Ασεβημάτων αυτών μόνον αυτούς υβρίζοντας.
(ρλβ) Εν όνειρατων ταις Αυλαίς καθεύδουσα ηδέως.
Αυλή των όνειράτων εστίν ο ύπνος κυρίως, ως και Ευστάθιος Σημειού
« ότι το υπνώττειν βαθύ , ηδύ μάλα κλώσσειν φησίν εν ονειρείησι Πύλησιν .
ώς των ούτως υπνωττόντων, και Ονείροις ώς εικός εντυγχανόντων. Πύλας
1
δε ονείρων λέγει, ώςπερ που και Δημον Ονείρων εν τοις εξής, εγγύς “Αδου
έξω τού Ωκεανού ώς τε το, εν Πύλαις ονείρων υπνούν τινα , ταυτόν έστι
τη, έoικέναι θανόντι τον ούτως υπνούντα , καθ' ομοιότητα του, ύπνος θx
ΡΑΙΟΔΙΑ Δ . 18
* 222 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ .
νάτω άγχιστα έoικώς, τα 'Αδελφώ δηλαδή κατά τον πολλαχού δηλωθέντα

Μύθον. Περί δε Πυλών Ονείρων έρεί τα δοκούντα ο Ποιητής εν τους εξής »,
V
(ρλγ) Του θ' ένεκα μάλλον αυτόν θρηνεί ή τον Πατέ.
ρα, ού μεμπτη δε η Πηνελόπη τούτου ένεκεν, φυσικώτατον γάρ και
δικαιότατον» και γάρ πάντα τα πράγματα εποίουν αυτήν πιστεύειν τεθνεώ
τα τον Οδυσσέα: Όθεν πάσαι αι Ελπίδες, και πάσα η Αγάπη αυτής εις τον
φίλτατον Υιόν ανέκειντο, ού η Στέρησις μέγιστον Δεινόν είη αν αυτή , πλην
αυτού ουδένα άλλον εχούση: αεί γαρ προσφιλεστάτη και πλείστου αξία η
εσχάτη Καταφυγή.
(ρλδ) Και γάρ Κακόν το μάτην λέγειν. Εάν το φάσμα
έλεγε τη Πηνελόπη την Μοϊραν του Οδυσσέως , το Ποίημα Τέλος έλαβεν
αν» την Πηνελόπην ου δεί ειδέναι την Μοίραν του Οδυσσέως ως αγνώ;
λευσομένου: όπερ ουδε το φάσμα εγίνωσκεν, διο λέγει αυτή, Κακόν το
μά την λέγειν.
( ρλε) Εύμαρείς εξ εκα τέρου Μέρους είς Είς πλουν και
Καταγωγήν. Δύο Λιμένας έχει η 'Αστερία ή Αστερίς Νήσος , τον μεν y
προς 'Ιθάκην,τον δε προς Σάμον ή Κεφαλληνίαν , λέγει δε αμφιδύμους

(εν τω Κειμένω ) αυτούς ο Ποιητής, άτε και εκ του Μέρους της Πελοπον
νήσου και εκ του αυτό αντιθέτου της Κερκύρας 'Αναγωγάς και Καταγω
γάς έχοντας.
ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ ΤΗΣ Δ . ΡΑΨΩΔΙΑΣ.

ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΣΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΡΑ ΜΑΤΩΝ,
Σελίς 109 Στίχος 17 Πωσιστράτω, ανάγνως Πεισιστράτω

114 ))
121 Παρός Πατρός
118 249 Προςφυλές προςφιλές
120 >>
310 αμνημονίσει αμνημονήσει
2) 312 αιδεσται αιδεστε
O 123 399 επείησεν εποίησεν
> Σ
409 Κήματα Κύματα
127 )) 527 ποιοντων πιόντων
» C »
5 29 προσφυλή προσφιλή
» 128 > 551 ελθέντων ελθέτω
129 569 Ακμωνα Ακμενα
>
590 αγνισάτων αγνισάντων
154 > 47 Ετιωνεύς Ερωνεύς
50 πρός τάς προς ταις
> 155 1)
60 χρύσασα χρίσασα
161 P 241 ως Σοι ως Σύ
> 162 >> 293 εί εν
) ) 163 » 317 είπέ μοι είπέ μου
>) 167 »
419 εφήγησα εφώνησα
> C 2
4 45 εκώλησάν με εκώλυσάν με
> 175 668 Ενιαν τον Ενιαυτόν
186 » 1005 προσορμήσαντες προσορμίσαντες
187 1017 διενέθη διενοήθη
> 1023 εις εσθλόν ειςελθόν
ΕΝ ΤΑΙΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΣΙ .
Σελίς 135 Σημ. ιη Στίχος 4 χείρι ανάγνως χαίρε

))
10 Ανθρωποι Ανθρώπων ύπο
))
Σ 2 νην Κεσάνδρανέτ-
κς την Κασσάνδρας εν
Ο)
Ο) 139 )) 20 > παύσοντ' παύον :

>) )) λδ >> 1 όντος άντως
141 >>) λε 4 υπακούνιν υπακούειν
ΕΞΙΣ
> > λζ >> 5 Σαλαμίνων Σαλαμινίων

7 Ειλύσια Ηλύσια
3S
II3
»
10 Αίαντα Αινείαν
> >>
21 δυςκλέος δυσηχέος
-
μα Μοιχίαν
>
Μοιχείαν
» 144 μη
. 6 ' Αοιδων ' Αοιδών
) μθ 1. Λοιδόν 'Αοιδόν
146 » ξε »
5 Σρόφιον Στρόφιον
Ο) 150 >) πθ 10 Ραψωδία Ραψωδίας
>>
Η » 1 μίλαιν' μέλανα
> > >
3 Ιερατίας Ιερατείας
157 »
TLY 1 άρσίύχου ύρτιλόχου
221 ΠΑΡΟΡΑΜΑΤΑ .
Σελίς 192 Σημ. (*) Στίχος 2 Ερχιεπίσκοπος ανάγνως Αρχιεπίσκοπος

2) 193 ι6 3 Μενέλκος Μενέλαος
196 1 Δη : Διά
198 5 τελέoυσι τελέθουσι
199 1. Κτίσει Κτήσει
200 > 4 οργίλιος Ουίργίλιος
1 7 εάν εαν
9 2 προλήψεις πρoλείψεις
6 της τοις
205 5 απελογίσατο απελογήσατο
141
99 28 Ειρωνία Ειρωνεία
91 30 Αέναΐδος Αινειάδος
214 9 αλμιρον αλμυρών
220 ρκό σεινετή συνετή
99
ραδ 8 μηδενής μηδενός
99 pxe 99 2 Αντίνος Αντίνοος.
‫امن‬
‫کیا‬
‫میں‬

Nichtlateinische Schriftzeichen

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nichtlateinische Schriftzeichen

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

A. gr . a.

ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΝ ΠΟΛΛΩΝ ΡΗΣΕΩΝ , ΕΚ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΡΟΥΣΙΑΔΟΥ .

Καθηγητού της Ελληνικής Γλώσσης εν τη κατά Βιένην

ΦΙΛΟΜΟΥΣΩ ΤΕ ΚΑΙ ΦΙΛΟΚΑΛΩ

ΒΑΘΥΤΑΤΗ ΑΙΔΟΙ ΑΝΑΤΙΘΗΣΙ ΤΗΝ ΒΙΒΛΟΝ

Σοι, τω θεία Προνοία κατ’ Εύμοιρίας της Ελλάδος

μονίαν των Ελλήνων περί πλείστου ποιούμενος, και

ΕΝ ταϊς των Ελληνιστών κριτικαίς των Ομήρου Ποιήσεων

(* ) Κατά τον Υπολογισμόν δε του σοφού π. λι Βοσαού (P. le Bossu),

ΥΠΟΘΕΣΕΙ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ ΕΚΠΛΗΡΟΥΝΤΩΝ

Εν τη Α. Ραψωδία περιέχεται η Πράξις της ά. Ημέρας.

ρους της λέ, και λς'. Ημέρας.

ρους της λζ'. Ημέρας .

ΥΠΟΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

Η Λέξις, Οδύσσεια, σημαίνει την ιστορίας και το Μυθώδες

αποδημεί εις πλειόνων Ηγεμόνων τας Αυλάς: ένθα μανθάνει

Απουσία του Άρχοντος από της Επικρατείας αυτού . Αύτη

ΘΕΩΝ Συμβούλιον γίγνεται περί του ειςΙθάκης Νόστου

ΤΑ του πολύφρονος (α) Ανδρός διήγησαί μοι, Μούσα ! (*)

Νόστου ουχ ήττον μεριμνών, η υπέρ της Ζωής του. (ε)

και έντιμος, ένδοξος θεά, Σπηλαίοις εν τοϊς κοίλοις

και οι Θεοί άπαντες αυτόν ήλέησαν οι άλλοι,

5 πρός Διθιόπων τους λαούς: (οικούντας πορρωτάτω

» Υπολαβούσα δ' ή θεά γλαυκόφθαλμος, Αθήνη: κς

: θυγάτηρ του φροντιστικού Άτλαντος διατρίβει. (κθ)

: Αυτός δ' εκ των Καπνοδοχών αυτής, ιδείνύψούσθαι λ6)

: Λόγος αυτός ο εκφυγών ! πώς δε του Οδυσσέως

: η νύμφη Θόωσα, αυ τώ Σπηλαίοις εν τοίς κοίλους

: Είς Σπάρτην πέμψω δε αυτόν,και Πύλον την αμμώδη (με )

: έν' έρωτών ακούση τί ίσως , και παρ' Ανθρώπους

5 και Κτήματα τα εαυτού πάλιν, και βασιλεύοι.

και επί την Τράπεζαν. Κρεών Πίνακας δε παντοίων

» Εισήλθον δε κ' οι υβρισταί Μνηστήρες επομένως, 180

: πάντες άν εύξαιντο,ταχείς μάλλοντους Πόδας είναι , (ξε)

: εσμέν ανέκαθεν, γνωστόν έσται σοι, τον Λαέρτην

: αλλ ' ήδη βλέπ' ότ’ οι Θεοί αυτόνκωλύουσι που .

: κ ' υβριστικοί οι έν τη ση δοκούσί μοι Οικία

: εμοί δε Λύπας άλγεινάς κατέλιπε και Θρήνους.

: και οι Ιθάκης Βασιλείς της ορεινής, οι πάντες

: Αναγκαιότατός έστιν ο Νόστος Οδυσσέως,

: Χείρας αυτού τάς ισχυρές και γάρ,εί τοϊς Προθύροις

: τα χαλκά Βέλη εν αυτώ (πς ) ουκ έδωκε δ' ο Πλος 315

: όπως εξώσης εκ της σής Οικίας και ει βούλει

: Πάντα δε ταύτα, ως εικός, πράξας και εκτελέσας,

: και ό, Οικία εν τη ση αληθινής Φιλίας

: είς Οίκον τότε τον εμόν αυτό αποκομίσεις ,

και του ενδόξου Μελωδού ακούοντας, Ελλήνων (της)

: πενθώ γάρ Άνδρα, άπαυστι αυτού μιμνησκομένη,

: τάς νεωτάτας των Ωδών ακούουσιν ασμένως"(ρζ)

: νύν μέν τερπώμεθα κοινή δειπνούντες Ησυχία,

: τιμώμενον, ο Βασιλεύς: Αλλ' εν τη περιρρύτω

: το βασιλεύειν της εμού Οικίας και των Δούλων,

: Συ δε τα κτήματα τα σα έχoις, και κυριεύοις

: άριστε : πόθεν ο Ανήρ; έκ τίνος Γής λέγει 'ναι και

: Φίλος πατρώος μοι εστί Τάφιος» Αγχιάλου,

ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ Δ . ΡΑΨΩΔΙΑΣ.

ΤΑ του πολύ φρονος Ανδρός. Ου τον δολιόφρονα και πα

ώς περ και εν τη Ιλιάδι είδομεν . Ακριβώς δί των μεγάλων 'Ανδρώντας

Υποθέσεως 'Αναγκαίου, εν ταις περί Επικού Ποιήματος Σημειώσεσιν ακαί

» ρίονος οι δε ανιόντος επειδή ο Νείλος διαιρεί αυτούς απ’ αλ

Ηθος προσαναπλάσασθαι τον Ποιητήν. » 'Αλλ' ου και ικανή ή 'Απολο

(κγ) Καίτοι Ποινήν την τρομεράν ειδώς της Πράξεως