Âiäáið íà Âñåóêðà¨íñüêó îëiìïiàäó ç ìàòåìàòèêè. 2021 ðiê. 10 êëàñ.

1 òóð

1. Íà äîøöi íàìàëüîâàíî ïðÿìîêóòíèê òà ðîçäiëåíî íà 4 ïðÿìîêóòíè÷êè ìåíøîãî ðîçìiðó äâîìà ïðÿ-

ìîëiíiéíèìè ðîçðiçàìè. Äâà áðàòè-áëèçíþêè Ôðåä òà Äæîðäæ äèâëÿòüñÿ íà äîøêó. ßêùî äî äîøêè
ïiäiéäå Ôðåä, òî âií íàçâå ïëîùó êîæíîãî ç ÷îòèðüîõ ìàëåíüêèõ ïðÿìîêóòíè÷êiâ ó äåÿêîìó âèïàäêîâî-
ìó ïîðÿäêó. ßêùî Äæîðäæ ïiäiéäå äî äîøêè, òî íàçâå ïåðèìåòðè ÷îòèðüîõ ìàëåíüêèõ ïðÿìîêóòíè÷êiâ
òåæ ó âèïàäêîâîìó ïîðÿäêó. Õòîñü ç áðàòiâ ïiäiéøîâ äî äîøêè é íàçâàâ ÷îòèðè ÷èñëà. Äæèííi íå áà-
÷èòü äîøêó, àëå ÷ó¹ ÷èñëà, ÿêi áóëè íàçâàíi. Ïðè öüîìó âîíà íå ìîæå çà öèìè ÷èñëàìè òî÷íî âèçíà÷èòè,
õòî ç áðàòiâ ïiäiéøîâ äî äîøêè. ×è ìîæóòü óñi íàçâàíi ÷èñëà áóòè ðiçíèìè?
Âiäïîâiäü: íi, íå ìîæóòü.
Âêàçiâêà: Ç óìîâè âèïëèâà¹, ùî ìîæëèâà ñèòóàöiÿ, êîëè íàçâàíi 4 ÷èñëà ¹ ïåðèìåòðàìè ÷îòèðüîõ ïðÿìîêóòíè÷êiâ,
à ìîæëèâà ñèòóàöiÿ, êîëè íàçâàíi 4 ÷èñëà ¹ ïëîùàìè ÷îòèðüîõ ïðÿìîêóòíè÷êiâ. Ó ïåðøîìó âèïàäêó, íåõàé ïðÿìî-
êóòíè÷êè ìàëè ðîçìiðè a × c, a × d, b × c, b × d, òîäi áóëî íàçâàíî ÷èñëà 2(a + c), 2(a + d), 2(b + c), 2(b + d) â äåÿêîìó
ïîðÿäêó. Öi ÷èñëà ìîæíà ðîçáèòè íà äâi ïàðè ç îäíàêîâîþ ñóìîþ: 2(a + c) + 2(b + d) = 2(a + d) + 2(b + c). Íåõàé
ó äðóãîìó âèïàäêó ïðÿìîêóòíè÷êè ìàëè ðîçìiðè x × z , x × t, y × z , y × t, òîäi áóëî íàçâàíî ÷èñëà xz, xt, yz, yt â
äåÿêîìó ïîðÿäêó. Àëå áóëî íàçâàíî îäíi é òi ñàìi ÷èñëà, òîáòî {xz, xt, yz, yt} = {2(a + c), 2(a + d), 2(b + c), 2(b + d)},
îòæå, ÷èñëà xz, xt, yz, yt òàêîæ ìîæíà ðîçáèòè íà äâi ïàðè ç îäíàêîâîþ ñóìîþ. Ðîçãëÿíåìî òðè âèïàäêè:
1) xz + xt = yz + yt. Öÿ ðiâíiñòü åêâiâàëåíòíà (x − y)(z + t) = 0, à îñêiëüêè x, y, z, t äîäàòíi, òî z + t > 0 i òîìó
x = y . Àëå òîäi ñåðåä ÷èñåë xz, xt, yz, yt ¹ ðiâíi ÷èñëà xz òà yz .
2) xz + yz = xt + yt. Àíàëîãi÷íî ïîïåðåäíüîìó âèïàäêó îòðèìà¹ìî z = t, àëå òîäi ñåðåä ÷èñåë xz, xt, yz, yt ¹ ðiâíi
÷èñëà xz òà xt.
3) xz + yt = yz + xt. Öÿ ðiâíiñòü åêâiâàëåíòíà (x − y)(z − t) = 0, òîáòî x = y àáî z = t.  îáîõ âèïàäêàõ, ñåðåä ÷èñåë
xz, xt, yz, yt áóäå ïàðà ðiâíèõ ìiæ ñîáîþ ÷èñåë.
Òàêèì ÷èíîì, íàçâàíi ÷èñëà íå ìîæóòü áóòè ïîïàðíî ðiçíèìè.
2. Äîâæèíè ñòîðií òðèêóòíèêà ABC  ïîïàðíî âçà¹ìíî ïðîñòi íàòóðàëüíi ÷èñëà. Äîòè÷íà, ùî ïðî-
âåäåíà äî îïèñàíîãî êîëà òðèêóòíèêà ABC ó òî÷öi A, ïåðåòèí๠ïðÿìó BC ó òî÷öi D. Äîâåäiòü, ùî
äîâæèíà âiäðiçêà BD íå ìîæå áóòè íàòóðàëüíîþ.
Âêàçiâêà: Íåõàé a = BC , b = AC , c = AB  öå äîâæèíè ñòîðií òðèêóòíèêà ABC . Áåç îáìåæåííÿ çàãàëüíîñòi,
áóäåìî ââàæàòè, ùî òî÷êà C ëåæèòü ìiæ òî÷êàìè B òà D (âèïàäîê, êîëè òî÷êà B ëåæèòü ìiæ òî÷êàìè C òà D ¹
öiëêîì àíàëîãi÷íèì). Íåõàé x = AD òà d = CD. Îñêiëüêè ïðÿìà AD ¹ äîòè÷íîþ äî îïèñàíîãî êîëà òðèêóòíèêà
ABC , òî ∠ABC = ∠DAC . Òîäi òðèêóòíèêè ABD òà CAD ¹ ïîäiáíèìè çà äâîìà êóòàìè (êóò BDA â íèõ ñïiëüíèé).
Ñòîðîíè òðèêóòíèêiâ ABD òà CAD äîðiâíþþòü âiäïîâiäíî AB = c, BD = a + d, AD = x òà CA = b, AD = x,
CD = d. Îòæå,
c a+d x
= = .
b x d
cd
Ç ðiâíîñòi ïåðøîãî òà òðåòüîãî âèðàçó âèïëèâà¹, ùî x = i òîìó äðóãó ðiâíiñòü ìîæíà ïåðåïèñàòè íàñòóïíèì
÷èíîì: b
a+d x c2 d2
= ⇔ x2 = d(a + d) ⇔ 2 = d(a + d) ⇔ c2 d = b2 (a + d).
x d b
Ïðèïóñòèìî, ùî äîâæèíà âiäðiçêà BD, òîáòî a + d ¹ íàòóðàëüíèì ÷èñëîì. Òîäi d òàêîæ ¹ íàòóðàëüíèì ÷èñëîì.
ab2
Ç îñòàííüî¨ ðiâíîñòi âèïëèâà¹, ùî d = 2 (i òîäi c > b, îñêiëüêè d ¹ íàòóðàëüíèì). Çîêðåìà, ab2 äiëèòüñÿ íà
c − b2
c2 − b2 . Îñêiëüêè çà óìîâîþ çàäà÷i, ÷èñëà a, b òà c ¹ ïîïàðíî âçà¹ìíî ïðîñòèìè, òî i ÷èñëà b2 òà c2 − b2 ¹ âçà¹ìíî
ïðîñòèìè. Îòæå, a äiëèòüñÿ íà c2 − b2 . Àëå òîäi

a > c2 − b2 = (c − b)(c + b) > c + b.

Îäíàê íåðiâíiñòü a > b + c ñóïåðå÷èòü òîìó, ùî a, b, c  öå ñòîðîíè òðèêóòíèêà. Òàêèì ÷èíîì, äîâæèíà âiäðiçêà BD
íå ìîæå áóòè íàòóðàëüíèì ÷èñëîì.
Çàóâàæåííÿ. Äîâæèíó âiäðiçêà BD òàêîæ ìîæíà áóëî îá÷èñëèòè, ñêîðèñòàâøèñü òèì ôàêòîì, ùî D ¹ ñåðåäèíîþ

âiäðiçêà LN , äå L, N  îñíîâè âíóòðiøíüî¨ òà çîâíiøíî¨ áiñåêòðèñ êóòà A òðèêóòíèêà ABC .

3. Çíàéäiòü óñi òàêi íàòóðàëüíi ÷èñëà n > 1, ùî ÿêùî äî áóäü-ÿêîãî íàòóðàëüíîãî äiëüíèêà n, âiäìiííîãî
âiä n, äîäàòè 2, òî îòðèìàíå ÷èñëî áóäå ìàòè ç n ñïiëüíèé äiëüíèê, áiëüøèé çà 1.
Âiäïîâiäü: 3.
Âêàçiâêà: Ïðèïóñòèìî, ùî n ¹ ïàðíèì ÷èñëîì. Òîäi n = 2 m äëÿ äëåÿêîã íàòóðàëüíîãî k òà íåïàðíîãî m. Ó
k

òàêîìó ðàçi m < n  äiëüíèê n, àëå ÍÑÄ(m + 2, n) = ÍÑÄ(m + 2, 2k m) = ÍÑÄ(m + 2, m) = 1, ùî ñóïåðå÷èòü óìîâi.
Îòæå, n ¹ íåïàðíèì. Íåõàé p1 , p2 , . . . , pk  öå óñi (ðiçíi) ïðîñòi äiëüíèêè ÷èñëà n. ßêùî n 6= p1 p2 . . . pk , òî p1 p2 . . . pk
¹ äiëüíèêîì n, ÿêèé ìåíøèé çà n i òîìó p1 p2 . . . pk + 2 ì๠ñïiëüíèé äiëüíèê ç n, ùî íåìîæëèâî, îñêiëüêè âñi pi ¹
íåïàðíèìè.
Òàêèì ÷èíîì, n = p1 p2 . . . pk . Áóäåìî ââàæàòè, ùî p1 < p2 < . . . < pk i ùî k > 2 (âèïàäîê k = 1 ðîçãëÿíåìî
ïiçíiøå).
Ðîçãëÿíåìî äiëüíèê pn1 ÷èñëà n. Çà óìîâîþ, pn1 +2 ì๠ñïiëüíèé äiëüíèê ç n, àëå pn1 +2 íå äiëèòüñÿ íà p2 , p3 , . . . , pk .
Òàêèì ÷èíîì, pn1 + 2 ì๠äiëèòèñÿ íà p1 . Àíàëîãi÷íî, pn2 + 2 ì๠äiëèòèñÿ íà p2 . Òåïåð, ðîçãëÿíåìî äiëüíèê p1np2
÷èñëà n. Çà óìîâîþ, p1np2 + 2 ì๠ìàòè ñïiëüíèé äiëüíèê ç n, i öå ìîæå áóòè àáî p1 , àáî p2 .
Íåõàé p1np2 + 2 äiëèòüñÿ íà p2 . Òîäi pn2 + 2p1 äiëèòüñÿ íà p2 , i pn2 + 2 äiëèòüñÿ íà p2 , òîìó 2(p1 − 1) äiëèòüñÿ íà
p2 . Îñêiëüêè p2 íåïàðíå, òî p1 − 1 äiëèòüñÿ íà p2 , ùî íåìîæëèâî, îñêiëüêè p1 < p2 .
Íåõàé òåïåð p1np2 + 2 äiëèòüñÿ íà p1 . Àíàëîãi÷íî îòðèìà¹ìî, ùî p2 − 1 äiëèòüñÿ íà p1 .
Ïîìiòèìî, ùî 1  äiëüíèê n, òîìó 1 + 2 = 3 ì๠ñïiëüíèé äiëüíèê ç n, òîáòî n äiëèòüñÿ íà 3. Äàëi, 3 + 2 = 5 ìà¹
ñïiëüíèé äiëüíèê ç n, òîáòî n äiëèòüñÿ íà 5. Îñêiëüêè n íåïàðíå, òî 3 i 5  äâà íàéìåíøi ïðîñòi äiëüíèêè n, òîáòî
p1 = 3, p2 = 5. Àëå òîäi p2 − 1 íå äiëèòüñÿ íà p1 .
Çàëèøèëîñü ðîçiáðàòè âèïàäîê n = p. Î÷åâèäíî, ¹äèíèé ðîçâ'ÿçîê ó öüîìó âèïàäêó  n = 3.
4. ×è iñíóþòü ôóíêöi¨ f, g : R → R òàêi, ùî äëÿ âñiõ ðiçíèõ äiéñíèõ x òà y âèêîíó¹òüñÿ íåðiâíiñòü
|f (x) − f (y)| + |g(x) − g(y)| > 1?
Âiäïîâiäü: Íi, òàêèõ ôóíêöié íå iñíó¹.
Âêàçiâêà:
I ñïîñiá:
Ïðèïóñòèìî, ùî òàêi ôóíêöi¨ f, g iñíóþòü. Áóäåìî âèêîðèñòîâóâàòè òîé ôàêò, ùî îá'¹äíàííÿ çëi÷åííî¨ êiëüêîñòi
çëi÷åííèõ ìíîæèí çëi÷åííå, à òàêîæ òå, ùî ìíîæèíà R ¹ íåçëi÷åííîþ.
Ðîçiá'¹ìî âñþ ÷èñëîâó ïðÿìó íà çëi÷åííó êiëüêiñòü âiäðiçêiâ äîâæèíè 21 :
 
[ k k+1
R= Ik , äå Ik = , .
2 2
k∈Z

Äëÿ âiäðiçêà Ik ïîçíà÷èìî ÷åðåç Fk ìíîæèíó òèõ x ∈ R, äëÿ ÿêèõ f (x) ∈ Ik . Îñêiëüêè äëÿ êîæíîãî x ∈ R, f (x)
ïîòðàïèëî â îäèí ç âiäðiçêiâ Ik , òî [
R= Fk .
k∈Z

Îñêiëüêè íåçëi÷åííó ìíîæèíó R ïîäàíî ó âèãëÿäi îá'¹äíàííÿ çëi÷åííî¨ êiëüêîñòi ìíîæèí Fk , òî ïðèíàéìíi îäíà
ç ìíîæèí Fk ì๠áóòè íåçëi÷åííîþ. Íåõàé Fm  íåçëi÷åííà. Ïîìiòèìî, ùî äëÿ áóäü-ÿêèõ äâîõ x 6= y ∈ Fm :
2 , 2 ), à òîìó |f (x) − f (y)| < 2 .
f (x), f (y) ∈ [ m m+1 1

Òåïåð, äëÿ âiäðiçêà Ik ïîçíà÷èìî ÷åðåç Gk ìíîæèíó òèõ x ∈ Fm , äëÿ ÿêèõ g(x) ∈ Ik . Àíàëîãi÷íî îòðèìà¹ìî:
[
Fm = Gk ,
k∈Z

òîáòî íåçëi÷åííó ìíîæèíó Fm ïîäàíî ó âèãëÿäi îá'¹äíàííÿ çëi÷åííî¨ êiëüêîñòi ìíîæèí Gk , òîìó ïðèíàéìíi îäíà
ç ìíîæèí Gk ì๠áóòè íåçëi÷åííîþ. Íåõàé Gn  íåçëi÷åííà. Ðîçãëÿíåìî òåïåð äîâiëüíi x 6= y ∈ Gn (òàêi iñíó-
þòü, áî Gn  íåçëi÷åííà, çîêðåìà íåïîðîæíÿ). Ç îäíîãî áîêó, Gn ⊂ Fm , òîìó |f (x) − f (y)| < 21 . Ç iíøîãî áîêó,
2 ), òîìó |g(x) − g(y)| < 2 . À òîìó |f (x) − f (y)| + |g(x) − g(y)| < 1.
g(x), g(y) ∈ In = [ n2 , n+1 1

Òàêèì ÷èíîì, íå iñíó¹ ôóíêöié f, g , ùî çàäîâîëüíÿþòü óìîâó çàäà÷i.

II ñïîñiá:
Äëÿ êîæíîãî äiéñíîãî x ðîçãëÿíåìî òî÷êó Px = (f (x), g(x)) íà êîîðäèíàòíié ïëîùèíi. Ïîêàæåìî, ùî äëÿ áóäü-
ÿêèõ ðiçíèõ äiéñíèõ ÷èñåë x òà y âiäñòàíü ìiæ òî÷êàìè Px òà Py áiëüøà çà 21 . Äiéñíî,
p 1
Px Py = (f (x) − f (y))2 + (g(x) − g(y))2 > min{|f (x) − f (y)|, |g(x) − g(y)|} > .
2
Îñòàííÿ íåðiâíiñòü âèïëèâ๠ç óìîâè |f (x) − f (y)| + |g(x) − g(y)| > 1. Òàêèì ÷èíîì, ïîïàðíi âiäñòàíi ìiæ òî÷êàìè
ìíîæèíè {Px : x ∈ R} áiëüøi çà 12 . Äëÿ êîæíîãî äiéñíîãî x ∈ R ïîçíà÷èìî ÷åðåç Bx êóëþ ç öåíòðîì ó òî÷öi Px
òà ðàäióñîì 41 . Îñêiëüêè Px Py > 12 äëÿ ðiçíèõ x òà y , òî êóëi Bx òà By íå ïåðåòèíàþòüñÿ. Òåïåð ó êîæíié êóëi Bx
îáåðåìî òî÷êó Rx = (rx , qx ) ç ðàöiîíàëüíèìè êîîðäèíàòàìè (òàêà iñíó¹, íàïðèêëàä, òîìó ùî Bx ìiñòèòü êâàäðàò
f (x) − 8 , f (x) + 8 × g(x) − 8 , g(x) + 8 , à íà êîæíîìó âiäðiçêó [a, b], a < b ¹ ðàöiîíàëüíi ÷èñëà). Îñêiëüêè êóëi
1 1 1 1
 

íå ïåðåòèíàëèñÿ, òî òî÷êè Rx ¹ ïîïàðíî ðiçíèìè. Àëå òîäi ìè îòðèìàëè íåçëi÷åííó êiëüêiñòü (iíäåêñ x ïðèéì๠óñi
äiéñíi çíà÷åííÿ, à ìíîæèíà äiéñíèõ ÷èñåë ¹ íåçëi÷åííîþ) òî÷îê ç ðàöiîíàëüíèìè êîîðäèíàòàìè íà êîîðäèíàòíié
ïëîùèíi. Öå ñóïåðå÷èòü òîìó, ùî ìíîæèíà óñiõ òî÷îê iç ðàöiîíàëüíèìè êîîðäèíàòàìè íà ïëîùèíi ¹ çëi÷åííîþ.