ACTIVITY SHEETS

ARALING PANLIPUNAN 4

Quarter 3: Week 6

Ngalan : _____________________________________________ Grado: _____________

Seksyon: _____________________________________________ Petsa: _______________

MGA PROGRAMANG PANGKAPAYAPAAN AT EKONOMIYA

Batayang Impormasyon

Mga Programang Pangkapayapaan

Ang kapayapaan ay nararanasan sa isang komunidad kung ang mga

kasapi nito ay nagkakaunawaan at nagkakaisa ng mithiin. Mayroong mga
ahensiya ang pamahalaan na nagpapanatili ng kaayusan at kaligtasan ng mga
mamamayan. Ang Sandatahang Lakas ng Pilipinas o Armed Forces of the
Philippines (AFP) ay ang pangunahing lakas tagapagtanggol ng bansa.
Tungkulin nitong ipagtanggol ang bansa laban sa dayuhang mananakop, mga
taong nais mang-agaw ng kapangyarihan ng bansa, at sila ang tumutulong sa
mga mamamayan sa oras ng sakuna. Binubuo ito ng Hukbong Katihan (Army),
Hukbong Himapapawid (Air Force), Hukbong Dagat (Navy), at Tanod Baybayin
(Coast Guard). Ang tungkulin ng Kagawaran ng Tanggulan ng Bansa o
Department of National Defense (DND) ay ipagtanggol ang bansa laban sa
panlabas at panloob na banta sa teritoryal na integridad at soberanya, upang
makalikha ng isang ligtas at matatag na kapaligiran na kaaya-aya sa
pambansang kaunlaran. Pinangangasiwaan ng mga Lokal na Pamahalaan o
Local Government Unit (LGU) ang lokal na pamahalaan sa 81 na lalawigan,
144 na lungsod, at 42, 028 na mga barangay sa buong bansa. Ang mga opisyal
ng LGU ay responsable sa pagbibigay ng direkta at pangunahing serbisyo sa
mga tao at tiyakin ang kapayapaan at kaayusan sa pamayanan. Tumutulong
ang mga lokal na pamahalaan upang mapanatili ang kaayusan IV. LEARNING
PHASES Suggested Timeframe Learning Activities sa kanilang nasasakupan sa
pamamagitan ng pagpapatupad ng mga ordinansa. Ang Pambansang Pulisya
ng Pilipinas o Philippine National Police (PNP) ay ang lakas ng hanay ng
kapulisan ng bansa. Sila ang kaakibat ng mga lokal na pamahalaan sa
pagsugpo sa mga krimen at sa paghuli sa mga taong lumalabag sa batas.
Katulong rin sila sa pagpapatupad ng batas trapiko. Nagpapatupad din ang
pamahalaan ng mga programang pangkapayapaan para sa kaligtasan at upang
maiangat ang kalagayan pang-ekonomiya ng mga kasapi ng komunidad. Isa na
rito ang Payapa at Masaganang Pamayanan (PAMANA). Ang PAMANA ay isang
programa sa kapayapaan at pag-unlad sa mga lugar na apektado ng
kaguluhan at mga lugar na sakop ng umiiral na mga kasunduang kapayapaan.
Layunin ng programang ito na mapaunlad ang kabuhayan at makapagtrabaho
sa mga lugar na may kaguluhan; palakasin ang kakayahan ng lokal na
pamunuan upang maisulong nito ang mga plano at programa sa kapayapaan;
at paghikayat sa mga mamamayan na makiisa sa pagsulong ng kapayapaan at
kaunlaran ng kanilang komunidad. Ang mga pamayanan na nakakaranas ng
armadong tunggalian ay madalas sa mga pinakamahirap sa bansa. Bilang
tugon, ang gobyerno ay walang tigil sa paghahanap ng kapayapaan sa
pamamagitan ng mga peace building initiatives kagaya ng usapang
pangkapayapaan (peace talks) at kasunduan sa kapayapaan (peace
agreements) sa mga rebelde at iba pang grupo na sumasalungat sa
pamahalaan.

Mga Programang Pang-ekonomiya

Ang ekonomiya ay sitwasyong pangkabuhayan ng isang bansa. Ang

pamahalaan ay mayroong mga patakarang pangekonomiya na nagsisilbing
gabay sa pagtataguyod ng mga programang pangkaunlaran ng bansa. Ang
agrikultura ay isa sa mahahalagang industriya sa bansa. Binubuo ito ng
panggugubat (forestry), pag-aani (crop production), pagsasaka ng hayop
(livestock farming), at pangingisda (fisheries). Kaya naman bilang
pagpapaunlad ng sektor na ito, binibigyan ng suporta ang mga magsasaka
gaya ng pagtuturo at pagsasanay hinggil sa makabagong mga paraan sa
pagsasaka. Naging malaki ang tulong ng Comprehensive Agrarian Reform
(CARP) sa mga magsasaka. Ang layunin ng CARP ay mabigyan ang mga
magsasaka ng sarili nilang lupang sasakahin at sisinupin. May dalawang
mahalagang tugon ang pamahalaan para sa pangangalaga ng kagubatan. Ang
una ay ang reforestation o ang muling pagtatanim sa mga lugar napinuputulan
ng puno. At ang ikalawa ay ang pagbabawal ng mga trosong panluwas. Upang
mapaunlad ang sektor ng pangingisda nagkakaloob ang pamahalaan ng mga
programa tulad ng mga pagsasanay para sa wastong pangangalaga at
pagpapalaki ng mga fingerling, at pagpapautang ng puhunan kaugnay ng mga
negosyo. Ang kabundukan ng Pilipinas ay sagana sa iba’t ibang uri ng mineral.
Ngunit ang paglinang dito ay hindi ganap. upang mapaunlad ito, binigyan ng
pamahalaan ng permiso ang ilang korporasyong pag-aari ng dayuhan na
mamuhunan sa paglinang ng mga mineral sa bansa. Upang maging ganap ang
partisipasyon ng mamamayan sa pagtugon sa pambansang ekonomiya,
hinihikayat ng pamahalaan ang pagtatayo ng mga korporasyon, kooperatiba,
samahan, at mga negosyong pag-aari ng pribadong mamamayan. Ang
pagkakaroon ng monopolyo ay iniiwasan ng pamahalaan dahil naghahatid ito
ng hindi makatarungang kompetisyon. Ang monopolyo ay isang klase ng
sistemang pangangalakal kung saan ang pagkontrol at pagtustos ng iisang
kompanya ng isang uri ng produkto. Ang lingkurangbayan ay mga
pampublikong pasilidad na bukas sa sinumang mamamayan ng bansa na may
kaalaman at kakayahang magpatakbo ng negosyo. Ang ganitong patakaran sa
pangangalakal ay nakasaad sa Saligang Batas ng Pilipinas bilang proteksiyon
sa mga Pilipinong mangangalakal.

Gawain sa Pagkatuto Bilang 1

Panuto: Suriing mabuti ang mga pangungausap. Isulat ang titik T

kung tama at M naman kung mali.

_______1. Upang mabawasan ang kahirapan ang ating pamahalaan ay

nagkaloob ng maraming trabaho.

________ 2. Ang pagpapataas ng antas ng agrikultura ay nagbibigay ng

maraming hanapbuhay.

________3. Ang moderno at makabagong teknolohiya at imprastraktura ay

isang paraan upang mapabilis ang pag-unlad ng bansa.

________4. Nagbibigay ng suporta ang pamahalaan sa mga magsasaka

________5. Ang pagpuputol ng mga puno sa kagubatan nang walang

pahintulot ng pamahalaan.
Gawain sa Pagkatuto Bilang 2

Panuto: Isulat ang mga salitang tinutukoy sa bawat bilang. Piliin ang
sagot sa loob ng kahon.

CARP REFORESTRATION MONOPOLYO

Pagpapaunlad ng Lingkurang Bayan

Paghikayat ng mga pribadong negosyo

pagbabawal ng trosong pangluwas

________1. Batas na naglalayong mabigyan ng pagkakataon ang mga

magsasaka na magkaroon ng sariling lupang Sakahan.

________2. Muling pagtatanim ng mga puno sa nakakalbong Kagubatan.

________3. Iisang kompanya lamang ang may kontrol sa pagtustos ng isang uri
ng produkto.

________4. Mga pasilidad sa transportasyon at komunikasyon gaya ng telepono

at barko.

________5. Pangkat ng tao na binigyan ng pamahalaan ng permiso na

magkaroon at mamahala ng Negosyo.

SUSI SA PAGWAWASTO

GAWAIN 1

1. T 2. T 3. T 4. T 5. M

GAWAIN 2

1. CARP 2. Reforestation 3. Monopolyo 4. Pagpapaunlad ng lingkurang bayan

5. Paghihikayat ng mga pribadong negosyo