ang moro-moro ay isang dula noong panahon ng mga kastila.

Ang moro-moro o comedia ay isang adaptasyon mula sa dula sa Europa na comedia de capa y espada.
Ang moro-moro, ay natatangi sapagkat walang ibang bansa na nakaisip at nakapagsagawa ng nasabing
palabas na katulad nang sa Pilipinas. Ang Pilipinas lamang ang nawili sa paggawa ng moro-moro na ang
obrang ito ay tuluyan nang itinuring na kasama sa buhay ng mga Pilipino sa halos dalawang siglo.
Ang moro-moro ay pinaniniwalaang nag-ugat mula sa sagupaan sa pagitan ng mga Kristiyano at
Pilipinong Muslim. Ang makasaysayang laban na ito ay nagsimula noong ika-16 na siglo nang ang mga
Kristiyanong Malay, mga Pilipino sa Luzon at Visayas ay sumama sa pakikidigma ng mga Espanyol laban
sa mga Pilipinong Muslim na nasa Timog.

Moro-Moro
Senakulo
Karagatan
Duplo
Salubong
Paglakad ng Estrella at ng Birhen
Pinetencia
Carillo
Puteje
Juego de Prenda
Bulaklakan
Pananapatan
Moriones
Dalit Alay (Flores de Mayo)
Pangangaluluwa
Panunuluyan
Tibag
Santacrusan
Papuri/Putong
Francisco Baltazar
Mula Wikifilipino
Jump to: galugad , hanapin

(Kung nais ninyong mabása ang bersiyong Ingles nito, pindutin ang Francisco Baltazar)

Francisco Baltazar

Kapanganakan Abril 2, 1788

Bigaa, Bulacan

Kamatayan Pebrero 20, 1872

Udyong, Bataan

Palayaw Balagtas

Si Francisco Baltazar y dela Cruz (Abril 2,1788 - Pebrero 20,1862), kilala rin bilang Francisco
Balagtas na kaniyang tunay na pangalan, ay isang kilalang makata sa wikang Tagalog at may-
akda ng Florante at Laura. Tinaguriang “Hari ng Makatang Tagalog," siya ay nagsulat ng mga
tula, awit, komedya, at korido na siyang nagdala sa kaniya sa pinakamataas na bahagdan sa
dambana ng mga makatang Tagalog.
Nilalaman
[itago]

1 Unang Bahagi ng Kanyang Buhay

2 Ang Pag-usbong ng Kanyang Propesyon
3 Pagsusuri sa Florante at Laura
4 Mga Akda
5 Pamilya
6 Ang Kanyang mga Salita
7 Sanggunian
8 Panlabas na kawing
9 Pagkilala

Unang Bahagi ng Kanyang Buhay

Si Baltazar ay ipinanganak sa Panginay, Bigaa, Bulacan noong 2 Abril 1788. Ang kaniyang mga
magulang ay sina Juana dela Cruz at Juan Balagtas na isang panday. Siya ay may palayaw na
Kiko at may tatlong kapatid: sina Felipe, Concha, at Nicholasa.

Matapos na makapag-aral ng katekismo, nagtungo siya Tondo noong 1799 upang manilbihan sa
kanyang tiyahin na si Doña Trinidad, na siyang nagpaaral sa kanya sa Colegio de San Juan de
Letran at sa Colegio de San Jose. Nagpakadalubhasa sa mga kursong Latin, Español,
humanidades, at batas, si Baltazar ay nakapagtapos pag-aaral noong 1812. Malaki ang naging
impluwensiya ni Jose dela Cruz (o Huseng Sisiw), kilalang makata mula Tondo at magaling na
guro ni Baltazar, sa kanyang pagsusulat ng mga tula, awit, at moro-moro.

Ang Pag-usbong ng Kanyang Propesyon

Noong 1835, sa edad na 47, si Baltazar ay nagtungo sa Pandacan, Lungsod Maynila at dito
nakilala niya si Maria Asuncion Rivera. Umibig siya kay Maria ngunit naging mahigpit na
karibal niya ang isang mayamang cacique na si Mariano Capule. Ginamit ni Capule ang kanyang
yaman at impluwensiya upang maipakulong si Baltazar. Pinaniniwalaang isinulat niya ang
kanyang pinakamahusay na akda, ang Florante at Laura, sa loob ng piitan.

Nang makalaya siya noong 1838, siya ay nagtungo sa Balanga, Bataan upang maging kalihim ng
isang hukom. Nakilala niya ang mayaman at mestisang si Juana Tiambeng na siyang nagtustos sa
paglalathala ng Florante at Laura sa palimbagan ng Kolehiyo de Santo Tomas. Sinasabing sa
bayan ng Orion, Bataan, sumapi si Baltazar sa isang lihim na pangkat ng mga rebelde na
lumalaban para sa kasarinlan. Bagamat isang Bulakenyo, si Baltazar ay nakahugot ng
inspirasyon sa Bataan upang sumulat ng mga pinakamahuhusay na literatura.
Taong 1849 ng simulan niyang gamitin ang apelyidong Baltazar, matapos na ipag-utos ni Gob.
Hen. Narciso Claveria sa mga Pilipino na gumamit ng apelyidong Español o Tagalog mula sa
isang listahan.

Sa ikalawang pagkakataon ay nakulong si Baltazar nang akusahan siya ng paggupit ng buhok ng

kaniyang kasambahay. Ipinagbili ni Baltazar ang kanilang lupain at nagbayad ng malaking
halaga upang makalaya. Dahil dito, naghirap ang kanyang pamilya. Ipinagpatuloy niya ang
pagsusulat ng mga awitin at moro-moro hanggang sa kanyang kamatayan noong 20 Pebrero
1862 sa edad na 74. Ipinagbilin niya sa kanyang mga apo na iwasang maging makata‟t
manunulat upang hindi sila maghirap.

Pagsusuri sa Florante at Laura

Ang Florante at Laura ay isang awit o mahabang panulaan na pasalaysay na binubuo nag tig-
aapat na taludtud. Binubuo ito ng mga paksa ukol sa kabayanihan. Bagamat ang tagpo ng
Florante at Laura ay sa isang malayong lugar sa Europa at may mga banyagang tauhan, ang mga
pangyayaring naganap sa akdang ito ay naglalarawan ng kalagayan ng lipunang Pilipino.

Si Baltazar ang siyang nagbukas ng landas para sa panulaang Tagalog noong ika-19 na dantaon.
Ang pagsusulat sa wikang Tagalog ang siyang pinakadakilang gawain sa panahong ang
karamihan sa mga inililimbag na literatura ay nasa wikang Español.

Ang Florante at Laura ay maaaring sabihin na isang nakaugaliang komedya o moro-moro, na

kakikitaan ng tunggalian ng mga Moro at Kristiyano sa isang malayong kaharian. Subalit nang
una itong mabasa ng mga Pilipino, itinuring itong rebolusyunaryo sapagkat ang mga linya ng
awit na ito ay naglalarawan ng mga kalupitang naranasan ng mga Pilipino sa kamay ng mga
Kastila, gayundin ang kabulukan at pagmamalabis ng pamahalaang kolonyal.

Ang Florante at Laura ay naglalaman ng mga mahahalagang paksa tulad ng mabuting

pamumuhay, paggalang sa mga nakakatanda, at nasyonalismo. Ipinahihiwatig din ng awit na ito
na ang pagkakaiba ng relihiyon ay di dapat gamitin sa pagtatangi laban sa kapwa. Ayon kay
Jaime Veneracion, isang propesor sa Unibersidad ng Pilipinas, ang Florante at Laura ay tungkol
sa pagtutulungan ng isang Muslim at isang Kristiyano para mahanap at makuha nila muli ang
kani-kaniyang mga kaharian. Tinawag ni Baltazar ang nawawalang kaharian bilang “ang bayan
kong sawi,” isang bayan na inalipin ng mga mapagpanggap at mananakop at nararapat na
ipagtanggol ng mga Kristiyano at mga kapatid na Muslim. Ang „bayan‟ ni Baltazar ay nauna pa
sa unibersal na konsepto ng „nasyon.‟

Mga Akda
Tunay na anak ng Hispaniko Pilipinas at dalubhasa sa Tagalog at Español, pinunan ni Baltazar
ang kanyang panulaang Tagalog ng mga katutubo, Kastila, at iba pang mga banyagang panitikan
at inspirasyon. Ayon kina Francis at Priscilla Macasantos ng Unibersidad ng Pilipinas, si
Baltazar ay isang henyo dahil sa pagiging produkto niya ng pinagsanib na kulturang Pilipino -
katutubo at kolonyal/klasikal. Sa angkin niyang kahusayan, nagawa niyang ipaalam sa kanyang
mga kababayang api ang kanyang kaalaman gamit ang istilo at tradisyon ipinagkaloob sa kanya
ng banyagang (at mapaniil) kultura. Ang kanyang akda ay tungkol sa kalupitan sa Albania,
ngunit ito ay tungkol talaga sa kalupitan sa Pilipinas. Di mapapasubalian na siya ay naging tapat
sa kanyang katutubong tradisyon. Kaiba sa mga kanyang mga kakontemporaryo, si Baltazar ay
nagawang lumaya sa kolonyal at mapaniil na tradisyong pampanitikan. Ginamit niya ang
kanyang mga akda upang labanan ang kalupitan at kaliluan sa kolonyal na Pilipinas at upang
turuan ang kanyang mga kababayan. Siya ay lumikha ng bagong tradisyong pampanitikan sa
Pilipinas, na nagsasaad ng damdamin at aspirasyon ng mga Pilipino.

Narito ang ilan sa mga akda ni Francisco Baltazar:

Mahomet at Constanza (1841)

Almanzor y Rosalina (1841)
Orosman at Zafira (1860) (komedya na may apat na bahagi)
Don Nuño at Zelinda (komedya na may tatlong bahagi)
La India Elegante y el Negrito Amante: sayneteng may isang yugto Hatol Hari Kaya (kundiman)
Parangal sa Isang Binibining Ikakasal (tula)
Paalam sa Iyo (awit)
Rodolfo at Rosamunda (komedya)
Pagpupuri kay Isabel II, Reyna sa España (tula)
Auredato y Astrone (komedya)
Bayaseto at Dorlisca (komedya 1857)
Nudo Gordiano (komedya)
Abdol y Miserena (1859) (komedya)
Clara Belmori (komedya).”
El Ensayo de Gramatica Hispano-Tagala
Claus (isinalin sa Tagalog mula Latin)

Pamilya
Si Francisco Baltazar at ang kanyang asawa na si Juana Tiambeng y Rodriguez, nagmula sa
isang mayamang pamilya, ay ikinasal ni Fr. Cayetano Arellano noong 22 Hulyo 1842. Sila ay
nagkaroon ng 11 anak, kabilang sina Isabel, Silveria, Victor, Ceferino, at Josefa.

Kabilang sa kanilang mga inapo ay sina:

Victor Baltazar y Tiambeng, anak nina Francisco at Juana, ay nagtatag ng yunit ng Katipunan sa
Orion noong 1896. Pinalaya niya ang bayan mula sa mga Kastila at kinilalang bayani ng Orion.

Jose Lonzon Baltazar (1886-1967), apo ni Francisco, ay ang ika-13 alkalde ng Orion at nagsilbi
mula 1931 hanggang 1934. Ang kanyang ama ay si Ceferino, ika-5 anak ni Francisco. Napakalas
niya sa lokal na pulitika hanggang sa kanyang kamatayan.

Luis Lonzon Baltazar ay apo ni Francisco at pinakamatandang kapatid ni Jose. Siya ang unang
halal na alkalde ng Orion mula 1903 hanggang 1935. Siya ay isang opisyal ng Hukbong
Rebolusyunaryo at malapit na kaibigan ni Manuel Luis Quezon.
 Fr. Primitivo Lonzon Baltazar (1871-1942), apo ni Francisco at kapatid nina Luis at Jose,ay
nagsilbing kura paroko ng Orion mula 1904 hanggang 1940. Naging mahalaga ang kanyang
ginampanan sa paglikas ng angkan ng mga Baltazar sa Bulacan noong panahon ng Hapon.

Francisca Perrera Baltazar (1904-1993), apo ni Francisco at ina ni Atty. Efren Baltazar Pascual,
ang ika-24 na gobernador ng Bataan (1972-1986). Ang mga anak ni Francisca ay naging mga
prominenteng Bataeños: Benjamin, isang inhinyero, ay naging alkalde ng Orion at naging
miyembro ng Sangguniang Panlalawigan ng Bataan; at si Efren ay naging alkalde ng Orani,
Bataan at malaon ay naging bise gobernador at gobernador ng Bataan.

Ang Kanyang mga Salita

"Pag-ibig, 'pag na'sok sa puso nino man, hahamakin ang lahat masunod ka lamang".

Sanggunian
Orion: A Glimpse of the Past, the Grandeur of the Present. Orion, Batangas: Orion Municipal
Government and Orion Municipal Historical Committee, 2007.

Eugenio. Damiana L. Awit and Corrido: Philippine Metrical Romances. Quezon City, Philippines:
University of the Philippine Press, 1987.

La Solidaridad, Quincerio democratico, vol. 1,1889, translated by Guadalupe Fores-Ganzon,

Fundacion Santiago, 1995.

Mojares, Resil B. Origin and Rise of the Filipino Novel: A Generic Study of the Novel until 1940.
Quezon City: University of the Philippines Press, 1983.

Panlabas na kawing
Florante at Laura tingnan sa Filipiniana.net.

Pagkilala
Orihinal na nilalaman mula sa WikiFilipino sa bisa ng GNU Free Documentation License. Tingnan
ang pagtanggi.

Hinango mula sa "http://fil.wikipilipinas.org/index.php?title=Francisco_Baltazar"

Mga Kategorya: Makasaysayang Tao | Manunulat | Tampok na Artikulo

Pansariling gamit

Lumagda / Lumikha ng Akawnt

Pananaw

Artikulo
Talakayan
Tingnan ang batis
Kasaysayan

Hanapin
Sulong! Hanapin

Galugad

Unang Pahina

Tulong!

Kami Ito

Sariwang Pagbabago

Sari-saring Pahina

Balitaan

Mga Lagusan

Kasaysayan at Pangyayari

Lakbay-Bayan

Buhay at Sining

Agham at Kalusugan

Aliwan

Isports

Espesyal na Proyekto
Proyekto Vibal Foundation

Wikigamit

Mga Bagong Akda

Ikarga ang Papeles

Mga Natatanging Pahina

Bersiyong Maililimbag

Mga Kaugnay na Binago

Umugnay

Wikipinoy Tambayan

Talakayan

Tawagan Kami
Taguyod

Pag-aambag

Donasyon

Binago ang pahinang ito noong 08:39, 6 Oktubre 2009.

Pinasok ang pahinang ito 126,826 ulit.
Magagamit ang nilalaman sa bisa ng GNU Free Documentation License.
Patakarang pribado
Ukol sa Wikifilipino
Pagtanggi