Let us pray….

a) nakapag-uugnay ang heograpiya sa pagbuo at

pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan ng
daigdig;
b) nakapagsusuri ang heograpiya sa pagbuo at
pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan ng
daigdig; at
c) nakapagpahahayag ang sariling pananaw ukol
sa kaugnayan ng heograpiya sa pagbuo at pag-
unlad ng mga sinaunang kabihasnan ng daigdig.
1) Talakayan 1 – Heograpiya ng Mesopotamia
2) Talakayan 2 – Heograpiya ng Lambak Indus
3) Talakayan 3 – Heograpiya ng Ilog Huang Ho
4) Talakayan 4 – Heograpiya ng Egypt
5) Talakayan 5 – Heograpiya ng Mesoamerica
Tukuyin ang mga ipinakikita ng larawan
bilang pangunahing bumubuo ng
kultural na heograpiya.
Ang WIKA ay tanda ng kultura, hindi
magkakaugnayan ang mga tao kung wala ito.
Sinasalamin ng wika ang pagkakakilanlan sa kultura.
Isang organisadong paraan ng pagsamba sa isang bagay
na espiritwal o kaisipan sa buhay ay tinatawag na
relihiyon. Madalas, ang mga tao ay idinidikit ang sining
sa relihiyon.
Ang race o lahi ay tumutukoy sa pagkakakilanlan ng
isang pangkat ng mga tao, pisikal o bayolohikal na
katangian ng pangkat.
 Ang sumibol na kabihasnan ay nagdaan sa mahabang proseso at sa mga
panahon. Ang mga karanasan ng tao sa larangan ng pamumuno, paglinang sa
kasanayan at maging sa kanilang pakikipag-ugnayan sa isa’t isa upang matugunan
ang kanilang mga pangangailangan.
Sa aralin na ito ay inaasahang matutuhan mo ang kaugnayan ng heograpiya sa
pagbuo at pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan sa Daigdig: Mesopotamia, Indus,
Tsino, Ehipto, at Mesoamerica.
• Ang Mesopotamia ay nangangahulugang
lupain “sa pagitan ng dalawang ilog”. Ito
ay galing sa mga salitang Greek na meso o
“pagitan” at potamos o “ilog”.
• Ang Mesopotamia ay itinuturing na kauna-
unahang kabihasnan sa buong daigdig.
• Sinakop at pinanahanan ito ng iba’t ibang
sinaunang pangkat ng tao, kabilang ang
mga Sumerian, Akkadian, Babylonian,
Assyrian, Chaldean, at Elamite na
nagtangka ring sakupin ang lupaing ito.
• Sa paglipas ng mahabang panahon, iba’t
ibang lungsod ang umusbong at bumagsak
sa lugar na ito na nang lumaon ay pinalitan
ng iba pang mga kabihasnan.
• Ang Mesopotamia ay walang likas na
hangganan kaya mahirap ipagtanggol ang
lupaing ito sa ibang karatig lugar.
• Naimpluwensiyahan din ito ng mga karatig
lugar dahil na rin sa mga ugnayang
pangkalakalan at tunggaliang military.
• Sa mga taong 5500 B.C.E., daan-daang
maliliit na pamayanang sakahan ang
matatagpuan sa kapatagan ng hilagang
Mesopotamia na pinag ugnay-ugnay ng
malalayo at mahahabang rutang
pangkalakalan.
• Bunga ng pag-unlad ng lipunan sa mga
sumusunod na taon, nagkaroon ng mga
pagbabago sa aspektong panlipunan,
pampolitika, at panrelihiyon na nagdulot
ng sentralisadong kapangyarihan.
• Isang halimbawa ang Uruk na itinuturing
na isa sa mga kauna-unahang lungsod sa
daigdig.
• Matatagpuan ang Mesopotamia sa Rehiyon
ng Fertile Crescent, isang paarkong
matabang lupaing nagsisimula sa Persian
Gulf hanggang sa silangang baybayin ng
Mediterranean Sea.
• Ang regular na pag-apaw ng Ilog Tigris at
Euphrates ay nagdudulot ng baha na nag-
iiwan ng banlik (silt). Dahil dito, nagiging
mataba ang lupain ng rehiyon na
nakabubuti sa pagtatanim.
Ito ay nangangahulugang lupain
MESOPOTAMIA
“sa pagitan ng dalawang ilog”.
 Itinuturing na isa sa mga URUK
kauna-unahang lungsod sa daigdig.
Isang paarkong matabang lupaing FERTILE
nagsisimula sa Persian Gulf
hanggang sa silangang baybayin ng CRESCENT
Mediterranean Sea.
Ang regular na pag-apaw ng Ilog
Tigris at Euphrates ay nagdudulot BANLIK (SILT)
ng baha na nag-iiwan ng _____.
• Ang rehiyong ito ay kakaiba sa aspektong
heograpikal at kultural kung ihahambing sa
ibang panig ng Asya.
• Madalas itong tawagin ng mga heograpo
na sub-kontinente ng India dahil
inihihiwalay ito ng mga kabundukan, kaya
maituturing itong halos isang hiwalay na
kontinente.
• Matatarik na kabundukan ng Hindu Kush,
Himalayas, at Karakuran ang nasa hilaga
nito samantalang pinalilibutan ito ng Arabian
Sea sa kanluran, Indian Ocean sa
katimugan, at Bay of Bengal sa silangan.
• Tulad ng ibang kontinente, samu’t sari rin ang
wikang ginagamit sa rehiyong ito.
• Ang Timog Asya ay isang malawak na
tangway na hugis tatsulok.
• Sa kasalukuyan,binubuo ito ng mga bansang
India, Pakistan, Bangladesh, Afghanistan,
Bhutan, Sri Lanka, Nepal, at Maldives.
• Bagama’t ang rehiyong ito ay inihihiwalay ng
mga kabundukan sa hilaga, nakararanas din
ito ng mga pagsalakay at pandarayuhan.
• Nakapapasok ang mga tao sa mga daanang
tulad ng Khyber Pass sa hilagang-kanluran,
dala ang kanilang sariling wika at tradisyon,
na nagpayaman sa kulturang Indian.
• Mas malawak ang lupain sa Indus kung
ihahambing sa sinaunang Egypt at
Mesopotamia. Sakop nito ang malaking
bahagi ng hilagang-kanluran ng dating India,
at ang kinaroroonan ng lupaing Pakistan sa
kasalukuyan.
• Daan-daang pamayanan ang nananahan sa
lambak ng Indus sa pagsapit ng 3000 B.C.E.
Karamihan sa mga ito ay maliliit na
pamayanang may tanggulan at maayos na
mga kalsada.
• Nang sumunod na limang siglo, nagkaroon
din ng mga kanal pang-irigasyon at mga
estrukturang pumipigil sa mga pagbaha.
• Sa kasalukuyan,isa lamang ang India sa mga
bansa sa Timog Asya. Subalit kung susuriin,
ang hilagang bahagi nito ay tahanan at pinag-
usbungan ng sinaunang kabihasnang
namumukod-tangi sa iba.
Madalas itong tawagin ng mga
heograpo na sub-kontinente ng LAMBAK INDUS
India.
Isang malawak na tangway na hugis
tatsulok. TIMOG ASYA
 Nakapapasok ang mga tao sa mga
daanang tulad ng _________ sa
hilagang-kanluran, dala ang kanilang KHYBER PASS
sariling wika at tradisyon, na
nagpayaman sa kulturang Indian.
Mas malawak ang lupain sa Indus
kung ihahambing sa sinaunang TAMA
Egypt at Mesopotamia.
TAMA O MALI?
• Ang kabihasnan sa China ay umusbong sa tabing-
ilog malapit sa Yellow River o Huang Ho.
• Ang ilog na ito ay nagmumula sa kabundukan ng
kanlurang China at may habang halos 3000 milya.
Dumadaloy ito patungong Yellow Sea.
• Ang dinaraanan nito ay nagpabago-bago nang
makailang ulit sa mahabang panahon at
humantong sa pagkakabuo ng isang malawak na
kapatagan, ang North China Plain.
• Ang pag-apaw ng Huang Ho ay nagdudulot ng
pataba sa lupa ngunit dahil sa pagiging patag
ng North China Plain, madalas nang nagaganap
ang pagbaha sa lugar na ito.
• Ayon sa tekstong tradisyunal ng China, ang
Xia o Hsia ang kauna-unahang dinastiyang
naghari sa China.
• Subalit dahil sa kakulangan ng ebidensiya,
hindi matiyak kung kailan ito pinasimulan ni
Yu, ang unang pinuno ng dinastiya.
• Pinaniniwalaang si Yu ang nakagawa ng paraan
upang makontrol ang pagbahang idinudulot ng
Huang Ho.
• Ang pangyayaring ito ay nagbigay-daan upang
makapamuhay sa lambak ang mga magsasaka.
 Ang kabihasnan sa China ay Yellow River o
umusbong sa tabing-ilog malapit sa Huang Ho
_________.
Ang kauna-unahang dinastiyang
naghari sa China. XIA O HSIA
Sino ang pinuno ng dinastiyang
Hsia? YU
• Mahalagang tanda ang tinutukoy ng Lower
Egypt ito ay nasa bahaging hilaga ng lupain o
kung saan ang Ilog Nile ay dumadaloy
patungong Mediterranean Sea sa pag-unawa
sa heograpiya ng sinaunang Egypt, ang Upper
Egypt ay nasa bahaging katimugan mula sa
Libyan Desert hanggang sa Abu Simbel.
• Ang Nile River namay 4160 milya o 6694
kilometro ang haba ay dumadaloy mula
katimugan patungong hilaga.
• Dati-rati, ang malakas na pag-ulan sa lugar na
pinagmumulan ng Nile ay nagdudulot ng pag-
apaw ng ilog tuwing Hulyo bawat taon.
• Ang pagbahang idinudulot ng Nile ay nahinto
lamang noong 1970 nang maitayo ang Aswan
High Dam upang makapagbigay ng
elektrisidad at maisaayos ang suplay ng tubig.
• Ang Egypt ay tinawag bilang The Gift of the
Nile dahil kung wala ang ilog na ito, ang
buong lupain nito ay magiging isang disyerto.
• Tila hinihiwa ng ilog na ito ang bahaging
hilagang-silangan ng disyerto ng Africa noon
pa mang unang panahon.
• Sa Panahong Neolitiko, ang taunang pag-apaw
ng Nile ay nagbigay-daan upang makapagtanim
ang mga magsasaka sa lambak-ilog.
• Ang Nile ay nagsilbing mahusay na ruta sa
paglalakbay noong mga panahong iyon.
• Nagawa nitong mapag-ugnay ang mga
pamayanang matatagpuan malapit sa
pampang ng ilog.
• Ang pagkakaroon ng mga disyerto sa
silangan at kanlurang bahagi ng ilog ay
nakapagbigay ng kaligtasan sa Egypt
sapagkat nahahadlangan nito ang mga
pagsalakay.
• Dahil dito, ang mga tao ay nagawang
makapamuhay nang mapayapa at masagana
sa loob ng mahabang panahon.
 Ang _____ ay tinawag bilang The
Gift of the Nile dahil kung wala ang EGYPT
ilog na ito, ang buong lupain nito ay
magiging isang disyerto.
 Ang pagbahang idinudulot ng Nile
ay nahinto lamang noong 1970 nang ASWAN HIGH
maitayo ang ___________ upang DAM
makapagbigay ng elektrisidad at
maisaayos ang suplay ng tubig.
Sa ___________, ang taunang pag- PANAHONG
apaw ng Nile ay nagbigay-daan NEOLITIKO
upang makapagtanim ang mga
magsasaka sa lambak-ilog.
• Ang Mesoamerica o Central America ang
rehiyon sa pagitan ng Sinaloa River Valley sa
gitnang Mexico at Gulf of Fonseca sa
katimugan ng El Salvador.
• Sa hilagang hangganan nito matatagpuan ang
mga ilog ng Panuco at Santiago.
• Samantala, ang katimugang hangganan ay
mula sa baybayin ng Honduras sa Atlantic
hanggang sa gulod o slope ng Nicaragua sa
Pacific at sa Tangway ng Nicoya sa Costa
River.
• Sa kasalukuyan, saklaw ng Mesoamerica ang
malaking bahagi ng Mexico, Guatemala,
Belize, El Salvador, at kanlurang bahagi ng
Honduras.
• Hango ang pangalang Mesoamerica sa
katagang meso na nangangahulugang “gitna”.
• Ito ang lunduyan ng mga unang kabihasnan sa
America.
• Sa lupaing ito, ang malaking pagkakaiba sa
elebasyon ng lupa at dalas ng pag-ulan ay
nagdudulot ng mga uri ng klima at ekolohiya
sa iba’t ibang bahagi ng rehiyon.
• Pabago-bago ang panahon sa rehiyong ito.
• Dito naitatag ang unang paninirahan ng tao
at isa ito sa mga lugar na unang pinag-
usbungan ng agrikultura, tulad ng
Kanlurang Asya at China.
• Sa kasalukuyang panahon, may malaking
populasyon ang rehiyong ito.
 Ito ang rehiyon sa pagitan ng MESOAMERICA O
Sinaloa River Valley sa gitnang CENTRAL AMERICA
Mexico at Gulf of Fonseca sa
katimugan ng El Salvador.
Pabago-bago ang panahon sa
rehiyon ng Mesoamerica. TAMA
TAMA O MALI?
 Sa kasalukuyang panahon, may
malaking populasyon ang rehiyon ng TAMA
Mesoamerica.
TAMA O MALI?