Hornilla, Christine Mae D.

BSPSY 1103

ALAMAT NG TAYSAN

Ang Taysan ay dating isang barrio na tinawag na Barrio Mercedes ng Munisipyo ng

Rosario. Noong 1919, ang dating Kalihim ng Panloob na si Don Teodoro M. Kalaw at ng dating
Kinatawan ng Ikatlong Kongreso ng Distrito ng Lalawigan ng Batangas na si Don Benito Reyes
ang nagging daan sa pagpasa ng batas na lumilikha sa Taysan bilang isang hiwalay at
natatanging Munisipalidad ng Lalawigan ng Batangas. Sa parehong taon, ang anak ng isang
kilalang rebolusyonaryong pinuno na si Esteban Viril na si Manuel H. Viril ang naging pinaka
unang pangulo ng Munisipalidad ng Taysan. Kilala siya bilang tagapagtatag ng munisipalidad,
inspirasyon at tao sa likod ng lahat ng pagsisikap para sa paglikha ng Taysan bilang isang
munisipalidad.

Ang isang alamat na nagsisiwalat na ang pangalang Taysan ay nagmula sa salitang Atisan
na nangangahulugang isang lugar kung saan ang Atis ay sagana rito. Ang ibang maalamat na
bersyon ng Bayan ng Taysan ay nakasaad na nagmula ito sa salitang “Tiis” na nangangahulugang
"makatiis ng lakas". Nasabihan na ang mga maagang naninirahan sa lugar ay nakaranas ng
maraming paghihirap hindi lamang sa pagpunta kundi pati na rin sa kanilang pananatili sa lugar.

Dahil sa paulit-ulit na maling pagsasalita ng salitang Atisan o Tiisan, ang pangalang

Taysan ay nilikha at mula noon ay kinilala bilang opisyal na pangalan ng munisipalidad.

Karagdagan rito, si Rev. Bernardo Jaime ay nahalal bilang bagong kura paroko. Siya ay
nasa tanggapan mula Agosto 1860 hanggang Enero 1865. Si Rev. Fr. Si Domingo Tiangco ang
humalili sa kanya hanggang sa kanyang pag-alis noong Setyembre 21, 1878. Pangatlo sa linya ng
sunod-sunod ay si Rev. Fr. Cayetano Macarandang na kalaunan ay pinalitan ni Rev. Fr. Gavino
de los Reyes. Kabilang sa parokyano ng Taysan ang angkan ni Ginang Constancia Viril ay may
kaugnayan sa dugo kay Fr. Tiangco habang ang pamilya ni Ms. Isabel Reyes ay kamag-anak ni Fr.
De los Reyes. Ang gobyerno ng Espanya taun-taon ay nag-remit ng isang suportang
pampinansyal na tinatawag na 'sanctorum' na nakalaan para sa pangangalaga ng istraktura ng
simbahan.

Noong Nobyembre 19, 1879 ang simbahan ng Taysan na gawa sa cogon grass na may
maliliit na haligi ("cogon con pequños hariques" sa lumang tala ng Espanya) ay nawasak ng
isang bagyo. Ang pagdating ng isang pari ng misyonerong si Agustinian Recollect na
nagngangalang Fray Toribio Mateo noong Mayo 21, 1880 ay nagbago ng sitwasyon. Pebrero ng
1883, sinimulan niya ang pagtatayo ng isang edipisyo ng simbahan na may mga yero na sheet
ng bubong at bubong. Ang bagong simbahan ay pinagpala noong Disyembre 24, 1884.

Sa ngayon ang bayan ng Taysan ay nasa ika-102 na anibersaryo na ipinagdiriwang

tuwing Nobyembre 11 sa pangunguna ng kasalukuyang alkade ng Taysan na si Hon. Grande
Gutierrez. Kasama nito ang pinagmamalaki ng bayan ng Taysan na Tinindag Festival na kung
saan natatampok ang mas maraming pagkain na tinindag kagaya ng mais, saging, manok at
litson.