სილაბუსი

1. ენათმეცნიერების საგანი. ენის რაობა და ფუნქციები. ობიექტი-ენა და მეტაენა.

ენათმეცნიერების ისტორიის ზოგადი მიმოხილვა და მისი მიმართება სხვა დარგებთან.
ბუნებრივი ენა და ცხოველთა საკომუნიკაციო სისტემები. დუალობა და პროდუქტულობა.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 17-26, 28-29;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 6-16, 21-
29, 32-37, 246-261;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 8-28, 31-36, 48-55.

2. სემიოტიკა. ნიშანთა ტიპები. ნიშანთა სისტემის შესწავლის სამი ასპექტი. ენა როგორც ნიშანთა
სისტემა. ენობრივი ნიშნის „ღირებულება“. ფერდინანდ დე სოსიური და ენობრივი ნიშნის
პირობითობის თეზისი. „ვერტიკალური“ და „ჰორიზონტალური“ მიმართებები.
ონომატოპოეტური სიტყვები. კონტრადიქტორული და კომპლემენტარული დებულებები.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 21, 29-36;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 16-21;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ.31-36.

3. ენის შესწავლის სინქრონიული და დიაქრონიული პლანი. ენა და მეტყველება. ნიშანთა

სისტემა როგორც კოდი. ფორმალური სისტემები. სისტემის სპეციფიკაცია და ინტერპრეტაცია.
სრული და არასრული სისტემები. ენობრივი სისტემის „სიჭარბე“. სისტემის სინთეზისა და
ანალიზის წესები.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ.27, 36-47;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 11-12,
28-32.
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 28-30, 36-41.

4. ფონეტიკის შესწავლის საგანი, დარგები და მეთოდები. სამეტყველო ბგერათა კლასიფიკაციის

პრინციპები. არტიკულაციური ფონეტიკა. სამეტყველო ორგანოები და მათი მოქმედება.
სამეტყველო ბგერის წარმოქმნის ფაზები. ბგერათა რაგვარობა. საარტიკულაციო ბაზისი.
ხმოვანთა და თანხმოვანთა სისტემები. ჰომორგანული-ჰეტერორგანული და ჰომოგენური-
ჰეტეროგენული ბგერები.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 59-69, 71-75, 78-88;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 38-67, 107-
116;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 66-73, 80, 85-95.
5. ფონოტაქტიკა. თანხმოვანთა ჰარმონიული კომპლექსები ქართულში. დიაქრონიული და
სპონტანური ბგერათცვლილებები. მარცვალი. სუპრასეგმენტური ერთეულები: მახვილი და
ინტონაცია.
 ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 85-86, 88-93;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 38-67, 74-
107; ზოგადი ფონეტიკის საფუძვლები, თბილისი 1999, გვ. 145-154;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 95-119.

6. ფონოლოგია. ელემენტთა განაწილება სისტემაში. ელემენტის დისტრიბუცია და

დისტრიბუციის სახეები. სინტაგმატური და პარადიგმატული მიმართებები. ფონი, ალოფონი,
ფონემა. ფონემური ანალიზის წესები.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 116-127;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 67-74, 266-
274;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 73-85.

7. დამწერლობა როგორც სემიოტიკური სისტემა. დამწერლობის ტიპები და ანბანური

დამწერლობა. ქართული დამწერლობის წარმომავლობა.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 492-521;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 232-245;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 120-135.

8. მორფი, მორფემა, ალომორფი. მორფოლოგიური ანალიზის წესები. მორფემის კანონიკური

ფორმა.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 178-180, 189-206;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 176-184;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 135-144.

9. სიტყვა და მისი აგებულება. ძირი, ფუძე, აფიქსი. აფიქსთა სახეები. დერივაციული და

ფლექსიური პარადიგმები. გრამატიკული კატეგორიები.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 180-188, 214-221;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 184-216;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 145-153, 186-216.

10. ტრადიციული სინტაქსის ძირითადი ცნებები. თანამედროვე სინტაქსური თეორიები. ლუსიენ

ტენიერის „სტრუქტურული სინტაქსი“. ზმნის ვალენტობა და აქტანტები.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 246-257;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ.216-219;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 153-159.
11. უშუალო შემადგენელთა მეთოდი. ნოამ ჩომსკის წარმომშობ გრამატიკათა თეორია.
ტრანსფორმაციული ანალიზი.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 237-242, 266-332;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 219-231;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 159-186.

12. ენათა შედარების მიზანი და მეთოდები. ენათა ტრადიციული მორფოლოგიური

კლასიფიკაცია. სტრუქტურული ტიპოლოგია და ენობრივი უნივერსალიები. ენათა
ტიპოლოგიური კლასიფიკაცია.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 399-409;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 285-290,
326-334;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 296-316.

13. ენის ცვალებადობა დროში და დიაქრონიული ენათმეცნიერება. ისტორიულ-შედარებითი

მეთოდი. ენათა გენეალოგიური კლასიფიკაცია. ქართველური ენები და დიალექტები.
ქართული სალიტერატურო ენა და დიალექტები.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 522-539;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 21-28, 261-
266, 290-322;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 42-65, 257-296;
არნ. ჩიქობავა, ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი, ტომი I, შესავალი, თბილისი
1950, გვ. 018-028;
ვ. თოფურია, ქართული ენა და მართლწერის ზოგიერთი საკითხი, თბილისი 1965.

14. ენათა კონტაქტები და არეალური ლინგვისტიკა. ენობრივი კავშირები და ენათა ოჯახები.

ქართველურ-ინდოევროპული იზომორფიზმი. კავკასიური ენები.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 602-610;
გ. ახვლედიანი, ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, თსუ, თბილისი 1972, გვ. 311-315;
გ. ნებიერიძე, ენათმეცნიერების შესავალი, განათლება, თბილისი 1991, გვ. 272-275.

15. სოციოლინგვისტიკა. ფსიქოლინგვისტიკა. ტექსტის ლინგვისტიკა. კოგნიტიური ლინგვისტიკა.

გამოყენებითი ენათმეცნიერება. მათემატიკური და კომპიუტერული ენათმეცნიერება.
ლიტერატურა: თ. გამყრელიძე, ... თეორიული ენათმეცნიერების კურსი, თსუ, თბილისი
2003 / www.science.org.geთამაზ გამყრელიძე, შრომები, გვ. 434-488.