กองอาสารักษาดินแดน

โดย
น.อ.เอก ศรลัมภ์
รอง ผอ.กกศ.วทอ.ยศ.ทอ.
Gp.Capt.Ake Sorralump 1
 กองอาสารักษาดินแดน
• กองอาสารักษาดินแดน (อักษรย่อ: อส., อังกฤษ: Volunteer Defense Corps; VDC) เป็น
องค์การ ขึ้นอยู่ในกระทรวงมหาดไทย มีฐานะเป็นนิติบุคคล ตามมาตรา ๔ หมวด ๑ ของ
พระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. ๒๔๙๗ และมีกรรมการคณะหนึ่งจานวนไม่น้อยกว่า
สิบคน และไม่เกินยี่สิบคน เรียกว่า “คณะกรรมการกลางกองอาสารักษาดินแดน”

Gp.Capt.Ake Sorralump 2
 กองอาสารักษาดินแดน
• ประกอบด้วยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
เป็นประธาน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม
เป็นรองประธานโดยตาแหน่ง ส่วนกรรมการอื่น
เลขาธิการและรองเลขาธิการนั้น ให้
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยเป็นผู้แต่งตั้ง
และถอดถอนโดยอนุมัติคณะรัฐมนตรี ตามมาตรา
๖ ซึ่งกองอาสารักษาดินแดนนั้น เป็นกองกาลังกึ่ง
ทหาร

Gp.Capt.Ake Sorralump
นายกองใหญ่ อนุพงษ์ เผ่าจินดา3
 กองอาสารักษาดินแดน
• ทาหน้าที่รักษาความสงบร่วมกับพนักงานฝ่ายปกครองหรือตารวจ ปราบปรามผู้กระทาผิด
กฎหมาย การเทิดทูนและพิทักษ์รักษาไว้ซึ่งสถาบันพระมหากษัตริย์ รวมถึงรักษาความ
ปลอดภัยในสถานที่สาคัญ และการคมนาคม และเป็นกาลังสารองส่วนหนึ่งที่พร้อมจะเพิ่มเติม
และสนับสนุนกาลังทหารได้เมื่อมีการร้องขอทั้งในยามปกติและยามศึกสงคราม

Gp.Capt.Ake Sorralump 4
 กองอาสารักษาดินแดน
• พระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. ๒๔๙๗ หมวด ๗ มาตรา ๒๙ ได้บัญญัติไว้ เจ้าหน้าที่
หรือสมาชิกกองอาสารักษาดินแดนในระหว่างทาการตามหน้าที่ ให้ถือว่าเป็นเจ้าพนักงานตาม
กฎหมายลักษณะอาญา

Gp.Capt.Ake Sorralump 5
 ประวัติ

• ระยะก่อน พ.ศ. ๒๔๕๔ สมัยโบราณเมื่อเกิดภาวะสงคราม จะมีราษฎรที่ไม่ใช่ทหารรวมตัวกันต่อสู้

กับข้าศึกเพื่อรักษาแผ่นดิน อาทิ สมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ศึกบางระจัน ชาวบ้านบางระจัน
ที่ไม่ใช่ทหารพยายามต่อสู้กับพม่าจนสิ้นกาลัง ประมาณ พ.ศ. ๒๓๐๘ – ๒๓๐๙
Gp.Capt.Ake Sorralump 6
 ประวัติ
• สมัยการสู้รบที่เมืองถลาง คุณหญิงจันและนางมุก (ท้าวเทพกษัตรี และท้าวศรีสุนทร)
• สมัยกู้อิสรภาพเมืองนครราชสีมา โดยการนาของคุณหญิงโม (ท้าวสุรนารี)

Gp.Capt.Ake Sorralump 7
 ประวัติ
• สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้สถาปนา
“กองเสือป่า” ขึ้นเป็นครั้งแรก เมื่อวันที่ ๑ พฤษภาคม ๒๔๕๔ เป็นกองพลอาสาสมัครเพื่ออบรม
ข้าราชการและประชาชนให้รู้จักรักชาติ รู้จักหน้าที่ในการป้องกันรักษาประเทศชาติ

Gp.Capt.Ake Sorralump 8
 ประวัติ
• ระยะตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๕๔ – ๒๔๙๗ มีความพยายามที่จัดตั้งหน่วยพลเรือนอาสาขึ้นให้เป็นระบบ ทั้ง
ในยามปกติและสงคราม มีการนาแนวคิดจากต่างประเทศมาใช้หลังจากมีการจัดตั้งกองเสือป่าขึ้น
ในสมัยรัฐบาลจอมพล ป.พิบูลสงคราม ได้มีแนวคิดในการจัดตั้งหน่วยพลเรือนอาสา โดยได้ออก
พระราชบัญญัติกาหนดหน้าที่คนไทยในเวลารบ พ.ศ. ๒๔๘๑ และพระราชบัญญัติให้อานาจในการ
เตรียมการป้องกันประเทศ พ.ศ. ๒๔๘๔ เพื่อให้การฝึกอบรมคนไทยให้รู้จักหน้าที่ในการป้องกัน
รักษาประเทศชาติในยามศึกสงคราม โดยมอบหมายให้กระทรวงมหาดไทยเป็นผู้ดาเนินการ

Gp.Capt.Ake Sorralump 9
 ประวัติ
• ระยะตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๙๗ – ปัจจุบันในปี พ.ศ. ๒๔๙๗ ได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติกองอาสา
รักษาดินแดน พ.ศ. ๒๔๙๗ ในวันที่ ๑๐ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๙๗ เป็นผลให้เกิดกิจการด้านพลเรือน
อาสา มีรูปแบบและระบบการจัดการที่ชัดเจนมากขึ้น และจึงถือเอา ๑๐ กุมภาพันธ์ ของทุกปีเป็น
วันคล้ายวันสถาปนากองอาสารักษาดินแดน

Gp.Capt.Ake Sorralump 10
 ธงชัยประจากอง
• ธงกองอาสารักษาดินแดน เป็นธงที่ได้รับพระราชทานจากพระมหากษัตริย์ ถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์
สูงสุด และเป็นเกียรติยศของกองอาสารักษาดินแดน เสมือนธงชัยเฉลิมพล การปฏิบัติต่อธงชัย
ประจากองทุกขั้นตอน ต้องเป็นไปตามพิธีการ ระเบียบแบบแผนที่วางไว้อย่างเข้มงวดกวดขัน ใน
โอกาสที่จะเชิญธงชัยประจากองออกประจาที่ต้องเป็นพิธีการที่มีความสาคัญเกี่ยวกับเกียรติยศและ
เชิดหน้าชูตาเท่านั้น
• ตามพระราชบัญญัติธง พ.ศ. ๒๕๒๒ หมวด ๕ ได้กาหนดไว้ ซึ่งมีลักษณะดังนี้

Gp.Capt.Ake Sorralump 11
 ธงชัยประจากอง
• ธงกองอาสารักษาดินแดน มีลักษณะและสีอย่างเดียวกับธงชาติ แต่ผืนธงเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส
ขนาดกว้างด้านละ ๗๒ เซนติเมตร ด้านหน้าของผืนธงมุมบนด้านที่ติดกับคันธงมีรูปพระมหามงกุฎ
และเลขหมายประจารัชกาลของพระมหากษัตริย์ที่พระราชทานเป็นตัวเลขไทยสีเหลือง ภายใต้พระ
มหามงกุฎมีพระปรมาภิไธยย่อเป็นสีทองขลิบริมสีเหลืองรัศมีสีทอง และที่ตรงกลางของผืนธงมีด
วงกลมสีแดงขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางยาว ๓๔ เซนติเมตร ขอบรอบวงกลมเป็นสีเหลือง มีรูปพระ
นเรศวรทรงช้างอยู่ภายในดวงกลมและมีความว่า “กองอาสารักษาดินแดน” ปักด้วยดิ้นทองเป็น
แถวโค้งโอบใต้ดวงกลมนั้น ด้านหลังที่ตรงกลางของผืนธงมีรูปช่อชัยพฤกษ์และอุณาโลมอยู่ตรง
กลางภายใต้พระมหามงกุฎ ปักด้วยดิ้นทอง ขอบธงด้านที่ติดกับคันธงเป็นสีแดง ด้านอื่นเป็นกรุยสี
เหลือง
Gp.Capt.Ake Sorralump 12
 ธงชัยประจากอง
• โดยความสาคัญของธงประจากองอาสารักษาดินแดนนี้ ปรากฏในพระบรมราโชวาทในวันพิธีสวน
สนามและพระราชทานธงประจากองอาสารักษาดินแดน เมื่อวันที่ ๒๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๙๗
ความตอนหนึ่งที่ว่า
“เจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดน ทั้งหลายข้าพเจ้ามีความยินดี ที่ได้มาร่วมในการสวนสนาม และ
ทาพิธีมอบธงชัยประจากอง ให้แก่กองอาสารักษาดินแดนในวันนี้ตามที่กระทรวงมหาดไทย ได้ดาริ
จัดตั้งกองอาสารักษาดินแดนขึ้น ด้วยความมุ่งหมายที่จะอบรมประชาชนพลเมืองให้มีความรู้ในการ
ทาหน้าที่ เพื่อช่วยป้องกันและบรรเทาภัย อันเนื่องจากสงครามและจากภัยธรรมชาติ ช่วยกันรักษา
ความสงบสุขและความปลอดภัยของประเทศชาติ แบ่งเบาภาระของทหารและตารวจซึ่งต้องทา
หน้าที่อยู่โดยตรงแล้ว
Gp.Capt.Ake Sorralump 13
 ธงชัยประจากอง

ธงกองอาสารักษาดินแดน ธงกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด
Gp.Capt.Ake Sorralump 14
 ธงชัยประจากอง
ดังที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยได้ชี้แจงมานั้น เป็นความดาริที่ชอบแล้ว ยิ่งเมื่อสถานการณ์
ของโลกรอบ ๆ ประเทศ อยู่ในลักษณะดังที่เป็นอยู่ทุกวันนี้ ที่มิได้นิ่งนอนใจ รีบดาเนินการในเรื่องนี้
ก็เป็นการสมควรยิ่งขึ้นจัดได้ว่าไม่อยู่ในความประมาท ชอบด้วยพุทธวะจะนะแล้ว ข้าพเจ้าขอให้
เจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดนได้ตั้งใจปฏิบัติหน้าที่ โดยพยายามฝึกสอนอบรมประชาชน ให้
เข้าใจกิจการในหน้าที่ของตน ทั้งในส่วนตัวของบุคคล ของครอบครัว ของหมู่บ้านที่เขาอาศัยอยู่
ตลอดจนชาติบ้านเมืองในที่สุด เพื่อได้มีความสามัคคีร่วมมือร่วมใจกันที่ที่จะช่วยป้องกันภัยอันตราย
และรักษาความสงบในท้องถิ่นของตน ด้วยความองอาจกล้าหาญ และซื่อสัตย์สุจริต เพื่อชาติ
บ้านเมือง และความเป็นเอกราชของเราจะได้วัฒนาถาวร

Gp.Capt.Ake Sorralump 15
 ธงชัยประจากอง
อันธงประจากองที่ข้าพเจ้ามอบให้นี้ ย่อมเป็นเครื่องหมายแทนบรรดาศักดิ์สิทธิ์ที่ท่านนับถือ
ท่านจงเทิดทูนและรักษาไว้ให้ดี อย่าให้เสียเกียรติได้ และควรพิทักษ์รักษาเกียรติยิ่งกว่าชีวิตของตน
ขอธงที่ได้มอบให้นี้จงเป็นเครื่องเตือนใจ ให้กองอาสารักษาดินแดนได้ปฏิบัติหน้าที่สมตามความมุ่ง
หมายเป็นมิ่งขวัญอันดีของกองอาสารักษาดินแดนสืบไป
ในที่สุด ขอให้บรรดาสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน ตลอดท่านที่มาร่วมชุมนุมในงานนี้ จง
ประสบความสุขความเจริญ มีกาลังกาย กาลังใจ และกาลังความคิดในอันจะประกอบกิจในหน้าที่
สาเร็จลุล่วงไปด้วยดีทุกประการ”

Gp.Capt.Ake Sorralump 16
 การจัดหน่วยและการบังคับบัญชา
กองอาสารักษาดินแดน แบ่งการจัดหน่วยออกเป็น ๒ ส่วน ได้แก่ ส่วนกลาง และส่วนภูมิภาค
• ส่วนกลาง ได้แก่ กองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน โดยมีรัฐมนตรีว่าการ
กระทรวงมหาดไทย เป็นผู้บัญชาการกองอาสารักษาดินแดนโดยตาแหน่ง และจะได้รับ
พระราชทานยศ "นายกองใหญ่" ส่วนรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย เป็นรองผู้
บัญชาการกองอาสารักษาดินแดนโดยตาแหน่ง และปลัดกระทรวงมหาดไทย รองปลัดกระทรวง
มหาดไทย เป็นผู้ช่วยผู้บัญชการกองอาสารักษาดินแดนโดยตาแหน่ง และจะได้รับพระราชทาน
ยศ "นายกองเอก"

Gp.Capt.Ake Sorralump 17
 การจัดหน่วยและการบังคับบัญชา
• ส่วนภูมิภาค ได้แก่ กองบังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด โดยมีผู้ว่าราชการจังหวัด เป็นผู้
บังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัดโดยตาแหน่ง ส่วนรองผู้ว่าราชการจังหวัด เป็นรองผู้บังคับ
การกองอาสารักษาดินแดนจังหวัดโดยตาแหน่ง และปลัดจังหวัด เป็นผู้ช่วยผู้บังคับการกองอาสา
รักษาดินแดนจังหวัดและหัวหน้าฝ่ายอานวยการ กองบังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัดโดย
ตาแหน่ง โดยผู้ว่าราชการจังหวัด รองผู้ว่าราชการจังหวัด จะได้รับพระราชทานยศ "นายกองเอก"
กองร้อยอาสารักษาดินแดนอาเภอ มีนายอาเภอ เป็นผู้บังคับกองร้อยอาสารักษาดินแดนอาเภอโดย
ตาแหน่ง จะได้รับพระราชทานยศ "นายกองตรี"

Gp.Capt.Ake Sorralump 18
 สมาชิกกองอาสารักษาดินแดน
สมาชิกกองอาสารักษาดินแดนต้องมีคุณสมบัติและลักษณะ ตามของพระราชบัญญัติกองอาสา
รักษาดินแดน พ.ศ. ๒๔๙๗ หมวด ๑ มาตรา ๑๒ มี ๓ ประเภท คือ
• ประเภทสารอง คือ สมาชิกที่ยังไม่ได้รับการฝึกอบรมตามหลักสูตรที่กาหนด
• ประเภทประจากอง คือ สมาชิกที่ได้รับการฝึกอบรมตามหลักสูตร และบรรจุอยู่ในอัตรากาลัง
• ประเภทกองหนุน คือ สมาชิกที่ได้ปลดออกจากประจากอง

Gp.Capt.Ake Sorralump 19
 ยศกองอาสารักษาดินแดน
• ยศกองอาสารักษาดินแดน เป็นยศที่ได้รับพระราชทานจากพระมหากษัตริย์ ตามพระราชบัญญัติยศ
และเครื่องแบบผู้บังคับบัญชาและเจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. ๒๔๙๗ โดยแบ่งออกเป็น
ชั้นยศของผู้บังคับบัญชาและเจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดน และชั้นยศของสมาชิกกองอาสา
รักษาดินแดน สาหรับชื่อชั้นยศในภาษาอังกฤษนั้น ยึดถือตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วย
การเรียกชื่อยศและตาแหน่งในกองอาสารักษาดินแดนเป็นภาษาอังกฤษ (เพื่อพลาง) พ.ศ. ๒๕๑๑
และผู้ที่จะได้รับยศตั้งแต่ชั้นนายหมวดตรีขึ้นไปนั้น จะได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งขึ้น ตาม
มาตรา ๔ และการถอด หรือการออกจากยศตั้งแต่ชั้นนายหมวดตรีขึ้นไป

Gp.Capt.Ake Sorralump 20
 ยศกองอาสารักษาดินแดน
• จะกระทาได้โดยประกาศพระบรมราชโองการ ตามมาตรา ๙ และการแต่งตั้งผู้ใดให้ว่าที่ยศชั้นใด
ชั่วคราวตั้งแต่ชั้นนายหมวดตรีขึ้นไป ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยมีอานาจแต่งตั้งผู้นั้นให้
ว่าที่ยศชั้นนั้นชั่วคราวได้ ตามมาตรา ๖ จนกว่าจะได้นาความกราบบังคมทูลพระมหากษัตริย์ให้ทรง
มีพระบรมราชโองการพระราชทานยศแล้ว ส่วนผู้ที่จะได้รับยศตั้งแต่ชั้นนายหมู่ใหญ่ลงมานั้น ให้
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย หรือผู้บังคับบัญชาที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
มอบหมายเป็นผู้แต่งตั้งได้ โดยยศกองอาสารักษาดินแดน มีระดับชั้นยศคล้ายกับทหาร ตารวจ
เพียงแค่เรียกกันคนละแบบ เช่น

Gp.Capt.Ake Sorralump 21
 ยศกองอาสารักษาดินแดน
• นายกองใหญ่ เทียบเท่าชั้น จอมพล สาหรับพระมหากษัตริย์ พระราชินี และรัฐมนตรีว่าการ
กระทรวงมหาดไทย
• นายกอง เทียบเท่าชั้น นายพล สาหรับรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย ปลัดกระทรวง รอง
ปลัดกระทรวง อธิบดีกรมการปกครอง รองอธิบดี ผู้ว่าราชการจังหวัด รองผู้ว่าราชการจังหวัด
ผู้อานวยการสานักอานวยการกองอาสารักษาดินแดน ปลัดจังหวัด นายอาเภอ หรือผู้ที่ได้รับการ
แต่งตั้งให้ดารงตาแหน่งในกองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน
• นายหมวด เทียบเท่าชั้น นายพัน สาหรับปลัดอาเภอ หรือผู้ที่ได้รับการแต่งตั้งให้ดารงตาแหน่งใน
กองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน
• นายหมู่ เทียบเท่าชั้น ประทวน สาหรับสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน หรือสมาชิก อส

Gp.Capt.Ake Sorralump 22
 ชั้นยศของผู้บังคับบัญชาและเจ้าหน้าที่
• ชั้นยศของผู้บังคับบัญชาและเจ้าหน้าที่กองอาสารักษาดินแดน แบ่งออกเป็น ๗ ชั้นยศ ได้แก่

Gp.Capt.Ake Sorralump 23
ชั้นยศของผู้บังคับบัญชาและเจ้าหน้าที่

Gp.Capt.Ake Sorralump 24
 ชั้นยศของสมาชิก
• ชั้นยศของสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน แบ่งออกเป็น ๔ ชั้นยศ ได้แก่

Gp.Capt.Ake Sorralump 25
กองอาสารักษาดินแดน
โดย
น.อ.เอก ศรลัมภ์
อจ.อส.กกศ.วทอ.ยศ.ทอ.
Gp.Capt.Ake Sorralump 26