4.

SIMETRIA QENDRORE

4.1. Përkufizimi i simetrisë qendrore dhe teorema kryesore

Le të jetë S një pikë e fiksuar e planit.

Përkufizim 4.1.1. Simetri qendrore me qendër në pikën e fiksuar S , quhet

transformimi që çdo pike M të planit i ve në korrespondencë pikën M 1 , të
përcaktuar nga barazimi MS  SM1 .

Simetria qendrore me qendër në pikën A shënohet me simbolin ( A ) ose S A ,

ndërsa pika M 1 quhet simetrike e pikës M në lidhje me A .

Teorema që vijon bën lidhjen e simetrisë qendrore me rrotullimin.

Teorema 4.1.1. Çdo simetri qendrore është rrotullim me kënd  dhe me

qendër, qendrën e simetrisë dhe anasjelltas, çdo rrotullim me kënd  është simetri
qëndrore me qendër, qendrën e rrotullimit.

Vërtetim. Nga barazimi MS  SM1 që përcakton shembëllimin M 1 të pikës së

çfarëdoshme M të planit në simetrinë ( S ) , rrjedhin barazimet (Figura 38):

( SM1 , SM )   dhe SM1  SM .

57
 Gjeometria Elementare

Këto barazime tregojnë se simetria qëndrore ( S ) është rrotullim me qendër në

pikën S dhe kënd    , domethënë:
(S )  R( S ,  ) .
Anasjelltas, në qoftë se kemi rrotullimin R( O ,  ) , për çdo pikë M të planit
dhe shembëllimin e saj M 1 në këtë rrotullim kemi:

( OM1 , OM )   dhe OM1  OM .

Këto barazime tregojnë se rrotullimi R( O ,  ) është simetri qëndrore me qendër në
pikën O , domethënë:
R( O ,  )  (O ) . ■

4.2. Vetitë e simetrisë qëndrore

Duke qenë se simetria qendrore është një rast i veçantë i rrotullimit, në
përgjithësi, vetitë e rrotullimeve kanë vend dhe për simetritë qendrore.

Pohim 4.2.1. Ekziston vetëm një simetri qëndrore me qendër S dhe

kompozimi i një simetrie qëndrore me vetveten jep transformimin identik.
Vërtetim. Në qoftë se pika M 1 është shembëllim i pikës së çfarëdoshme M në
( S ) , atëherë pika M është shembëllim i pikës M 1 po në ( S ) . Pra, vërtetohet
barazimi (S ) (S )  id . ■

Përkufizim 4.2.1. Transformimet që janë të barabarta me të anasjelltat e tyre

quhen transformime involutive ose thjesht, involucione.

Vetia e mësipërme shprehet ndryshe dhe me barazimin (S )1  (S ) , pra,

simetria qëndrore është involucion.

Pohim 4.2.2. Kompozimi i dy simetrive qëndrore është zhvendosje paralele.

Vërtetim. Le të jenë simetritë qendrore ( S1 ) dhe ( S2 ) . Shënojmë me M 1
shembëllimin e pikës së çfarëdoshme M të planit në simetrinë qëndrore ( S1 ) dhe
me M 2 shembëllimin e pikës M 1 në simetrinë qendrore ( S2 ) (Figura 39).

58
 Simetria qendrore

Meqënëse MS1  S1M1 dhe M1S2  S2 M 2 , atëherë S1S2 është vijë e mesme e
trekëndëshit MM1M 2 . Rrjedhimisht është i vërtetë barazimi:

MM 2  2  S1S2 .

Nga ky barazim, duke pasur parasysh se pika M 2 është shembëllim i pikës së

çfarëdoshme M të planit në kompozimin (S2 ) (S1 ) , kemi:

(S2 ) (S1 )  ( 2S1S2 ) ,

pra, kompozimi i dy simetrive qendrore është zhvendosje paralele. ■

Në bazë të vërtetimit të vetisë së mësipërme është e vërtetë dhe vetia që vijon:

Pohim 4.2.3. Çdo zhvendosje paralele e dhënë mund të shihet si kompozim i

dy simetrive qendrore, me qendra në skajet e çdo vektori paralel, me vektorin
drejtues të zhvendosjes dhe me gjatësi sa gjysma e tij.

Pohim 4.2.4. Në qoftë se njihen shembëllimet A1 dhe B1 të dy pikave A dhe

B në një simetri qendrore, atëherë qendra e simetrisë ndodhet pikërisht në
pikëprerjen e drejtëzave AA1 dhe BB1 .
Vërtetim. Le të jetë simetria qendrore ( S ) , si dhe A1 dhe B1 shembëllimet e
pikave A dhe B në të (Figura 40).

59
 Gjeometria Elementare

Qendra e simetrisë do të ndodhet në meset e segmenteve AA1 dhe BB1 .

Katërkëndëshi ABA1B1 është paralelogram pasi diagonalet përgjysmojnë njëra
tjetrën, rrjedhimisht, pikëprerja e drejtëzave AA1 dhe BB1 do të jetë pikërisht
qendra S e simetrisë. ■

Pohim 4.2.5. Vektorët fytyrë dhe shembëllim në një simetri qëndrore janë
vektorë të kundërt. Anasjelltas, në qoftë se në një zhvendosje shembëllimi i një
vektori është i kundërt me fytyrën e tij, atëherë zhvendosja është simetri qëndrore.

Vërtetim. Le të jetë simetria qendrore ( S ) dhe A1 B1 vektori shembëllim i

vektorit të çfarëdoshëm AB të planit (Figura 41).

Pjesa e parë e pohimit vërtetohet nga barazimet:

A1B1  SB1  SA1  BS  AS  SA  SB   AB .

Anasjelltas, le të jenë AB dhe A1 B1 përkatësisht vektorët fytyrë dhe

shembëllim në një zhvendosje, që plotësojnë kushtin A1B1   AB . Zhvendosjen e
dhënë mund ta shohim në trajtën ( AB në A1B1 ) . Shënojmë me S pikëprerjen e
drejtëzave AA1 dhe BB1 .

Në qoftë se S1 është shembëllimi i pikës S në këtë zhvendosje, nga barazimet

AS  A1S1 dhe ( AB , AS )  ( A1B1 , A1S1 ) , rrjedh se pikat S dhe S1 përputhen. Pra,
pika S në këtë zhvendosje është e dyfishtë. Nga teorema 4.1.1. rrjedh se
zhvendosja është rrotullim. Meqë këndi i zhvendosjes është  , atëherë:

( AB në A1B1 )  R( S ,  )  ( S ) . ■

Pohim 4.2.6. Kompozimi i një zhvendosje paralele me një simetri qëndrore (në
çfarëdo rradhitje) është simetri qendrore.

60
 Simetria qendrore

Vërtetim. Le të jetë M 1 shembëllimi i pikës së çfarëdoshme M të planit në

simetrinë qendrore ( S ) dhe M 2 shembëllimi i pikës M 1 në zhvendosjen paralele
( a ) . Atëherë pika M 2 është shembëllim i pikës M në kompozimin ( a ) ( S ) .
Shënojmë me S1 mesin e segmentit M 2 (Figura 42.).

Atëherë SS1 është vijë e mesme e trekëndëshit MM1M 2 . Rrjedhimisht, pika M 2

mund të shihet si shembëllim i pikës M në simetrinë qendrore ( S1 ) , ku nga ana e
1 
saj pika S1 është shembëllim i pikës S në zhvendosjen paralele  a  .
2 
Në të njëjtën mënyrë tregohet se dhe kompozimi ( S ) ( a ) është simetri
qëndrore. Por, në këtë rast qendra e simetrisë qendrore do të merret nga
 1 
shembëllimi i pikës S në zhvendosjen paralele   a  . ■
 2 

4.3. Drejtëza dhe rrethi në një simetri qëndrore

Meqënëse simetria qendrore është një rast i veçantë i rrotullimit(rrotullimi me

kënd  ), atëherë në lidhje me shembëllimin e drejtëzës dhe rrethit në një simetri
qëndrore janë të vërteta pohimet e mëposhtme:

Pohim 4.3.1. Shembëllimi i një drejtëze në një simetri qendrore me qendër

simetrie jashtë kësaj drejtëze është një drejtëz paralele me të. Kur qendra e
simetrisë ndodhet mbi drejtëzën, atëherë shembëllimi i kësaj drejtëze do të jetë vetë
kjo drejtëz.

61
 Gjeometria Elementare

Pohimi 4.3.2. Çdo dy drejtëza paralele mund të shihen njëra si fytyrë dhe
tjetra si shembëllim, në çdo simetri qendrore me qendër në secilën prej pikave të
përgjysmores së brezit të formuar prej tyre.

Në të njëjtën mënyrë si tek rrotullimi, kur kemi boshte të drejtuara, ato mund të
çohen njëri tek tjetri vetëm kur drejtimet e tyre janë të kundërta (Figura 43).

Dy pohimet që vijojnë trajtojnë shembëllimin e rrethit në simetrinë qëndrore.

Pohimi 4.3.3. Shembëllimi i një rrethi në një simetri qendrore është një rreth i
barabartë me të. Qendra e rrethit shembëllim në simetrinë qëndrore është
shembëllimi i qendrës së rrethit fytyrë.

Pohim 4.3.4. Çdo dy rrathë të barabartë mund të shihen njëri si fytyrë dhe
tjetri si shembëllim, në simetrinë qendrore me qendër në mesin e segmentit që
bashkon qendrat e dy rrathëve.

4.4. Probleme të zgjidhur

Problemi 5.4.1. Dy rrathë të barabartë me rreze R janë tangentë së jashtmi në

pikën K . Në njërin prej tyre merret pika A , ndërsa në tjetri pika B , në mënyrë të
tillë që AKB  900 . Të vërtetohet se AB  2R .
Vërtetim. Marrim në shqyrtim simetrinë qendrore ( K ) . Duke qenë se rrathët e
dhënë 1 dhe 2 janë të barabartë dhe tangentë në pikën K , atëherë ata do të jenë
shembëllim i njëri tjetrit në simetrinë qëndrore ( K ) .

Shënojmë me B1 shembëllimin e pikës B në simetrinë qëndrore ( K ) . Është e

qartë se pika B1 do të ndodhet mbi rrethin 1 (Figura 44).

62
 Simetria qendrore

Meqënëse nga kushti AKB  900 , atëherë AKB1  900 , që tregon se AB1
është diametër i rrethit 1 . Por, në trekëndëshin ABB1 mesorja AK është
njëkohësisht dhe lartësi, rrjedhimisht trekëndëshi ABB1 është trekëndësh
dybrinjënjëshëm (kjo është e mundur nga barazimi i trekëndëshave kënddrejtë
AKB dhe AKB1 ). Pra, kemi AB  AB1  2R . ■

Problemi 4.4.2. Të ndërtohet pesëkëndëshi i mysët kur janë dhënë meset e

brinjëve të tij.
Analiza. Le të jetë ABCDE pesëkëndëshi i kërkuar dhe O1 , O2 , O3 , O4 dhe
O5 , përkatësisht meset e brinjëve AB , BC , CD , DE dhe EF . Shqyrtojmë
kompozimin
f  ( O5 ) ( O4 ) ( O3 ) ( O2 ) ( O1 ) .
Duke qenë se kompozimi i dy simetrive qendrore është zhvendosje paralele dhe
kompozimi i një zhvendosje paralele me një simetri qendrore është simetri
qendore, atëherë transformimi f është një simetri qendrore. Kulmi A gjatë
simetrisë qendrore f kalon në veten e tij, rrjedhimisht do të jetë qendra e kësaj
simetrie, pasi e vetmja pikë e dyfishtë në një simetri qendrore është qendra e saj.
Le të jetë M një pikë e çfarëdoshme e planit. Shënojmë me M 1 shembëllimin
pikës M në simetrinë qendrore ( O1 ) , me M 2 shembëllimin e pikës M 1 në
simetrinë qendrore ( O2 ) , me M 3 shembëllimin e pikës M 2 në simetrinë qendrore
( O3 ) , me M 4 shembëllimin e pikës M 3 në simetrinë qendrore ( O4 ) dhe së
fundmi, me M 5 shembëllimin e pikës M 4 në simetrinë qendrore ( O5 ) . Atëherë,
meqënëse f (M )  M 5 , kulmi A do të jetë pikërisht mesi i segmentit MM 5 .
Kulmet e tjerë të pesëkëndëshit gjenden nga meset e brinjëve të tij (Figura 45).

63
 Gjeometria Elementare

Ndërtim. Marrim një pikë M të çfarëdoshme të planit. Ndërtojmë me rradhë

pikat M 1 , M 2 , M 3 , M 4 dhe M 5 . Shënojmë me A mesin e segmentit MM 5 . Më
pas, shënojmë me B simetriken e pikës A në lidhje me pikën O1 , me C
simetriken e pikës B në lidhje me pikën O2 , me D simetriken e pikës C në lidhje
me pikën O3 dhe së fundmi, me E simetriken e pikës D në lidhje me pikën O4 .
ABCDE është pesëkëndëshi i kërkuar.
Vërtetim. Në bazë të ndërtimit të bërë më sipër, pikat O1 , O2 , O3 , O4 dhe O5 ,
janë përkatësisht meset e brinjëve AB , BC , CD , DE dhe EF .
Diskutim. Problemi ka një zgjidhje të vetme, pasi mesi A i segmentit MM 5
është i vetëm. ■

Problemi 4.4.3. Jepet paralelogrami ABCD i emërtuar në kahun kundërorar.

Jashtë tij ndërtohen katrorët ABEF , BCHG , CDKL dhe DAMN . Të vërtetohet se
qendrat M 1 , M 2 , M 3 dhe M 4 të këtyre katrorëve janë kulmet e një katrori.

Vërtetim. Marrim në shqyrtim rrotullimet

       
r1  R  M1 ,  , r2  R  M 2 ,  , r3  R  M 3 ,  , r4  R  M 4 ,  .
 2  2  2  2

Secili prej kompozimeve r2 r1 , r3 r2 , r4 r3 dhe r1 r4 është një rrotullim me

kënd  , pra, është simetri qendrore. Meqënëse

64
 Simetria qendrore

( r2 r1 )( A )  r2 ( r1 ( A ))  r2 ( B )  C ,

atëherë qendra e simetrisë qendrore r2 r1 është pikëprerja O e diagonaleve të

paralelogramit ABCD . Në të njëjtën mënyrë vërtetohet se dhe simetritë qendrore
r3 r2 , r4 r3 dhe r1 r4 , kanë qendër simetrie pikën O (Figura 46).

Nga vendosja e pikës ( r2 r1 )(M1 )  r2 ( r1 (M1 ))  r2 (M 2 ) , kemi:

OM1  OM 2 dhe OM1M 2  OM 2 M1  450 .

Në të njëjtën mënyrë vërtetohet se
OM1  OM 2  OM 3  OM 4 ,
dhe

OM 2 M 3  OM 3 M 2  OM 4 M 3  OM 3 M 4  OM 4 M1  OM1M 4  450 ,

që tregojnë se katërkëndëshi M1M 2 M 3 M 4 është katror. ■

Problemi 4.4.4. Në trekëndëshin e çfarëdoshëm ABC janë hequr mesoret

AF dhe CE . Të vërtetohet se, në qoftë se BAF  BCE  300 , atëherë
trekëndëshi ABC është barabrinjës.

65
 Gjeometria Elementare

Vërtetim. Meqënëse nga kushti BAF  BCE  300 , atëherë pikat A , E ,

F dhe C ndodhen në një rreth. E shënojmë me  këtë rreth dhe me O qendrën e
tij. Është e qartë se EOF  600 . Shënojmë me 1 simetriken e rrethit  në
lidhje me pikën E . Meqënëse pika B është simetrike e pikës A në lidhje me
pikën E , atëherë B  1 . Shënojmë gjithashtu me 2 simetriken e rrethit  në
lidhje me pikën F . Meqënëse pika B është simetrike e pikës C në lidhje me
pikën F , atëherë B  2 (Figura 47).

Rrathët  dhe 1 janë tangentë së jashtmi në pikën E , ndërsa rrathët  dhe

2 janë tangentë së jashtmi në pikën F . Tani, meqënëse trekëndëshi EOF është
barabrinjës, atëherë qendrat O , O1 dhe O2 të rrathëve  , 1 dhe 2 , do të
formojnë një trekëndësh barabrinjës. Kjo tregon se rrathët 1 dhe 2 kanë vetëm
një pikë të përbashkët (janë tangentë së jashtmi) dhe pikërisht pikën B . Kjo tregon
se trekëndëshi BEF është barabrinjës dhe për rrjedhojë dhe trekëndëshi ABC
është barabrinjës. ■

Problemi 4.4.5. Të ndërtohet segmenti që të ketë si mes një pikë të dhënë P

dhe skajet e tij të ndodhen përkatësisht në dy drejtëza të dhëna d1 dhe d 2 .

Analiza. Le të jetë pika A mbi drejtëzën d1 , pika B mbi drejtëzën d 2 , të tilla

që pika P të jetë mesi i segmentit AB . Shqyrtojmë simetrinë qendrore s  ( P )
dhe le të jetë d1' shembëllimi në të i drejtëzës d1 (Figura 48 (a)).

66
 Simetria qendrore

Meqënëse s( A )  B dhe B  d2 , atëherë pika B do të jetë pikërisht pikëprerja

e drejtëzave d 2 dhe d1' .

Ndërtim. Shënojmë me B pikëprerjen e drejtëzës d 2 me shembëllimin d1' të

drejtëzës d1 në simetrinë qendrore ( P ) . Shënojmë gjithashtu me A pikëprerjen e
drejtëzës BP me drejtëzën d1 . Atëherë A dhe B janë pikat e kërkuara.

Vërtetim. Nga ndërtimi, pika A ndodhet në drejtëzën d1 dhe pika B ndodhet

në drejtëzën d 2 . Gjithashtu, meqënëse pika B ndodhet në shembëllimin e
drejtëzës d1 në lidhje me simetrinë ( P ) , duke u mbështetur dhe nga fakti se pikat
A , P , B ndodhen në një drejtëz, rrjedh se pika P është mesi i segmentit AB .
Diskutim. Problemi do të ketë aq zgjidhje sa pika prerjeje kanë drejtëzat d 2
dhe d1' , domethënë sa pika prerjesh kanë drejtëzat d1 dhe d 2 , pasi d1 || d1' .

Problemi ka një zgjidhje të vetme kur drejtëzat e dhëna d1 dhe d 2 priten në një
pikë (Figura 48 (a)).
Problemi ka një pafundësi zgjidhjesh kur drejtëzat d1 dhe d 2 janë paralele dhe
të barazlarguara nga pika e dhënë P (Figura 48 (b)).

Problemi nuk ka zgjidhje kur d1 || d2 dhe pika P nuk është e barazlarguar nga
drejtëzat e dhëna. ■

67
 Gjeometria Elementare

Problemi 4.4.6. Le të jetë një trekëndësh i çfarëdoshëm ABC . Shënojmë me

A1 , B1 dhe C1 , përkatësisht meset e brinjëve BC , CA dhe AB . Le të jetë O një
pikë e çfarëdoshme e planit dhe P , Q dhe R , përkatësisht simetriket e saj në
lidhje me pikat A1 , B1 dhe C1 . Të vërtetohet se drejtëzat PA , BQ dhe CR priten
në një pikë.
Vërtetim. Marrim në shqyrtim transformimin:
f  ( C1 ) ( A1 ) ,

ku ( C1 ) dhe ( A1 ) simetri qendrore (Figura 49).

Transformimi f si kompozim i dy simetrive qëndrore është një zhvendosje

paralele. Por, meqënëse në këtë zhvendosje paralele kemi:
f ( C )  A dhe f ( P )  R ,

atëherë CA  PR , që tregon se katërkëndëshi ARPC është paralelogram. Si

rrjedhim, CR kalon nga mesi i segmentit AP .
Në të njëjtën mënyrë duke shqyrtuar zhvendosjen paralele ( A1 ) ( B1 ) , tregohet
se katërkëndëshi BPQA është paralelogram, domethënë BQ kalon nga mesi i
segmentit AP .
Përfundimisht AP , BQ dhe CR priten në një pikë (pikëprerja e këtyre
segmenteve është pikërisht mesi i tyre). ■

68
 Simetria qendrore

Problemi 4.4.7. Të vërtetohet se drejtëzat që kalojnë nga meset e brinjëve të

një katërkëndëshi të brendashkruar rrethit dhe pingule mbi brinjët përballë tyre,
priten në një pikë.
Vërtetim. Shënojmë P , Q , R dhe S , respektivisht meset e brinjëve AB ,
BC , CD dhe DA të katërkëndëshit të brendashkruar në një rreth ABCD . Le të
jetë O qendra e rrethit të jashtëshkruar katërkëndëshit ABCD dhe M pikëprerja e
segmenteve PR dhe QS . Shënojmë me O1 shembëllimin e pikës O në simetrinë
qendrore ( M ) (Figura 50).

Pika M është mesi i segmenteve PR dhe QS . Vërtet, katërkëndëshi PQRS

është paralelogram, pasi PQ || SR || AC dhe QR || PS || BD , si vija të mesme të
trekëndëshave ABC , ADC dhe BCD , BAD .
Le të provojmë tani se çdo drejtëz që kalon nga meset e brinjëve të
katërkëndëshit ABCD dhe pingule me brinjën përballë, kalon nga pika O1 . Le ta
vërtetojmë për pikën P . Vërtet, katërkëndëshi OPO1 R është paralelogram, pasi
diagonalet përgjysmojnë njëra tjetrën. Atëherë OR || PO1 dhe meqënëse OR  DC
(pasi në trekëndëshin dybrinjënjëshëm ODC mesorja OR është dhe lartësi), rrjedh
se PO1  DC . Pra pingulja e hequr nga pika P mbi DC kalon nga pika O1 .

Në të njëjtën mënyrë vërtetojmë dhe për pikat Q , R dhe S . Pra, janë të

vërteta relacionet QO1  DA , RO1  AB dhe SO1  BC . ■

69
 Gjeometria Elementare

USHTRIME DHE PROBLEME

4.1. Të vërtetohet se në qoftë se një katërkëndësh ka një qendër simetrie, atëherë ai

është paralelogram.
4.2. Të vërtetohet se kur brinjët e kundërta të një gjashtëkëndëshi të mysët janë
paralele dhe të barabarta, atëherë ky gjashtëkëndësh ka qendër simetrie.
4.3. Le të jenë A , B dhe C pika të çfarëdoshme të planit. Të vërtetohet se
kompozimi
f  ( A) (B ) ( C ) ( A) ( B ) ( C ) ,
është transformimi identik.
4.4. Jepet paralelogrami ABCD dhe një pikë M e çfarëdoshme e planit. Nga
pikat A , B , C dhe D hiqen drejtëzat paralele, përkatësisht me MC , MD , MA
dhe MB . Të vërtetohet se drejtëzat e ndërtuara kalojnë nga një pikë.
4.5. Të vërtetohet se kur një figurë është e kufizuar, atëherë ajo nuk mund të ketë
më shumë se një qendër simetrie.
4.6. Të tregohet se asnjë figurë nuk mund të ketë ekzaktësisht dy qendra simetrie.
4.7. Të vërtetohet se:
(a) Kompozimi i një numri çift simetrish qendrore është zhvendosje paralele.
(b) Kompozimi i një numri tek simetrish qendrore është simetri qëndrore.

4.8. Jepet këndi xOy dhe pika P brenda tij. Të ndërtohen pikat A dhe B mbi
brinjët e këndit xOy , të tilla që pika P të jetë mesi i segmentit AB .

4.9. Jepet këndi xOy dhe pikat A dhe B brenda tij. Të ndërtohet paralelogrami
për të cilin pikat A dhe B të jenë kulme të kundërt, ndërsa dy kulmet e tjera të
ndodhen në brinjët e këndit xOy .

4.10. Jepet pika M drejtëza d dhe rrethi  . Të ndërtohet drejtëza që kalon nga
pika M , e tillë që M të jetë mesi i segmentit të formuar nga prerja e saj me
drejtëzën d dhe rrethin  .
4.11. Le të jetë P mesi i brinjës AB të një katërkëndëshi të mysët ABCD . Të
vërtetohet se në qoftë se sipërfaqja e trekëndëshit PCD është sa gjysma e
sipërfaqes së katërkëndëshit ABCD , atëherë BC || AD .

70
 Simetria qendrore

4.12. Le të jenë rrathët 1 dhe 2 prerës në pikën M . Të ndërtohet drejtëza që

kalon nga pika M dhe që pret rrathët e dhënë në korda të barabarta.
4.13. Mbi brinjët AB dhe AC të trekëndëshit të çfarëdoshëm ABC , nga ana e
jashtme e tij, ndërtohen katrorët përkatës APQB dhe CKLA (të emërtuar në kahun
kundërorar), me qendra përkatëse O1 dhe O2 . Shënojmë me A1 mesin e brinjës
BC . Të vërtetohet se trekëndëshi O1 A1O2 është kënddrejtë.
4.14. Të gjendet vendi gjeometrik i kulmeve të një katërkëndëshi, meset e brinjëve
të të cilit janë kulme të një katrori të dhënë.
4.15. Jepen tre pika të fiksuara në plan. Të gjendet vendi gjeometrik i kulmeve të
një katërkëndëshi, tre nga meset e brinjëve të tij të jenë tre pikat e dhëna.
4.16. Jepen katër drejtëza dy e nga dy prerëse me njëra tjetrën dhe pika O që nuk
bën pjesë në asnjë prej tyre. Të ndërtohet paralelogrami me qendër në pikën O , në
mënyrë të tillë që në secilën drejtëz të ketë vetëm njërin prej kulmeve të tij.
4.17. Le të jetë A një pikë e përbashkët e rrathëve 1 dhe 2 . Të ndërtohet
drejtëza D që kalon nga pika A , e tillë që diferenca e kordave që përcakton kjo
drejtëz në rrathët 1 dhe 2 të ketë një vlerë të dhënë a .
4.18. Le të jetë katërkëndëshi i mysët ABCD . Nga ana e jashtme e katërkëndëshit
ndërtohen trekëndëshat kënddrejtë dybrinjënjishëm A1 BA , B1CB , C1 DC , D1 AD
me kënde të drejta në kulmet A1 , B1 , C1 , D1 (emërtimet janë bërë në kahun
kundërorar). Të vërtetohet se segmentet A1C1 dhe B1 D1 janë të barabarta dhe
pingule me njëra tjetrën.
4.19. Le të jenë rrathët me të njëjtën qendër 1 dhe 2 . Të ndërtohet drejtëza që të
presë rrathët në tri segmente të barabartë.
4.20. Pikat A , B , C , D ndodhen mbi një drejtëz sipas kësaj renditje. Të tregohet
se kur AB  CD , atëherë për çdo pikë P të planit është i vërtetë mosbarazimi:
AP  DP  BP  CP .
4.21. Dy rrathë të barabartë 1 dhe 2 me rreze R janë tangentë së jashtmi në
pikën A . Rrethi  me rreze 2R e ka qendrën O mbi rrethin 1 . Rrethi 1 është
tangent me rrethin  në pikën B . Të vërtetohet se AB kalon nga pika e prerjes së
rrathëve  dhe 2 .

71
 Gjeometria Elementare

4.22. Le të jenë kordat joprerëse AB dhe CD në një rreth dhe pika M në kordën
CD . Të ndërtohet pika X në rreth, në mënyrë të tillë që kordat AX dh BX të
presin kordën CD në pikat E dhe F dhe pika M të jetë mesi i segmentit EF .
4.23. Të ndërtohet trekëndëshi kur janë dhënë mesoret e dy brinjëve dhe këndi i
kulmit, nga ku nuk është hequr asnjë nga dy mesoret e dhëna.
4.24. Një rreth pret brinjët BC , CA , AB të trekëndëshit ABC , përkatësisht në
pikat A1 dhe A2 , B1 dhe B2 , C1 dhe C2 . Të vërtetohet se në qoftë se pingulet e
hequra mbi brinjët e trekëndëshit nga pikat A1 , B1 dhe C1 priten në një pikë,
atëherë dhe pingulet e hequra mbi brinjët e trekëndëshit nga pikat A2 , B2 dhe C2
do të priten në një pikë.
4.25. Është dhënë segmenti AB dhe M mesi i tij. Në segmentin AB janë dhënë
2n pika, të tilla që n prej tyre të ndodhen në segmentin AM , ndërsa n pikat e
tjera të jenë simetriket e n pikave të para në lidhje me pikën M . n prej këtyre
pikave janë ngjyrosur në mënyrë të rastësishme me blu, ndërsa n të tjerat me të
kuqe. Të vërtetohet se shuma e distancave të pikave blu nga kulmi A është i
barabartë me shumën e distancave të pikave të kuqe nga kulmi B .

72