ENDOKRİN BEZLERİ VE BU BEZLERİN SALGILADIKLARI HORMONLAR

11. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI SORU 1. (2013- LYS2 / BİY)
11.1. İnsan Fizyolojisi Sağlıklı bir insanda kandaki kalsiyum
11.1.1. Denetleyici ve Düzenleyici Sistem, Duyu Organları miktarının düzenlenmesi sırasında;
11.1.1.2. Endokrin bezleri ve bu bezlerin salgıladıkları hormonları açıklar. I. parathormonun kandaki seviyesinin artması,
a. Endokrin bezleri ve bu bezlerin salgıladıkları hormonlar işlenirken görsel ögeler, grafik II. paratiroit bezinin uyarılması,
düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır. III. kanda kalsiyum miktarının normal
b. Hormonların yapısına girilmez. seviyesinin altına düşmesi,
c. Homeostasi örnekleri (vücut sıcaklığının, kandaki kalsiyum ve glikoz oranının IV.kemiklerden kana kalsiyum geçişi
düzenlenmesi) açıklanır. olayları gerçekleşmektedir.
ç. Hormonların yaşam kalitesi üzerine etkilerinin örnek bir hastalık üzerinden tartışılması Bu olayların gerçekleşme sırasının doğru
sağlanır. olması için hangi iki basamak yer
-Endokrin sistem, endokrin bezlerden meydana gelir. değiştirmelidir?
- Bez epiteli bir hücreli ve çok hücreli olmak üzere iki çeşittir. A) I ile II B) I ile III C) II ile III
1. Bir hücreli bezler: Silindirik yapılı hücrelerdir. Mukus salgılayan tek hücreli bezlere D) II ile IV E) III ile IV
goblet hücresi denir. Örneğin insanda sindirim kanalında, solunum sistemini oluşturan
organlarda bulunur. SORU 2. (2013 - YGS / FEN)
2. Çok hücreli bezler: Deride bulunan ter bezleri, yağ bezleri gibi çok hücreden oluşan Aşağıdaki şekilde, insandaki bazı endokrin
bezlerdir. bezler numaralandırılmıştır.
-Çok hücreli bezler salgılarını verdikleri yere göre üç grubta incelenir.
a. Ekzokrin bezler (Dış salgı bezleri): Salgılarını bir kanalla vücut boşluğuna veya dışarı
boşaltan bezlerdir. Göz yaşı, tükürür, ter ve süt bezleri ekzokrin bezdir.
b. Endokrin bezler (İç salgı bezleri): Ürettiği salgıyı doğrudan kana veren bezlere denir. Bu
bezlerin ürettiği salgılara hormon adı verilir. Hipotalamus, hipofiz, böbrek üstü, tiroit,
paratiroit bezleri endokrin bezlerdir.
NOT:
-Hormonlar, genellikle endokrin (iç salgı) bezlerinden salgılanan, hedef organlara kan
ile taşınan organik kimyasal uyarıcılardır, düzenleyicilerdir. Buna göre, vücuttaki bazı olaylar ve bunların
gerçekleşmesinde görev alan endokrin bezler
c. Karma bezler: Hem ekzokrin hem de endokrin bez özelliği gösteren bezlerdir. Mide, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
bağırsak bezleri, pankreas ve eşeysel bezler karma bezdir. verilmiştir?
-Hormonlar kan ile taşınarak belirli hücreleri uyarır. İç salgı Stres altında
-Hormonların kan ile taşınarak etki edebildiği hücre, doku ya da organlara o hormonun Kan şekerinin bezlerinin metabolizmanın
düzenlenmesi uyarılması hızlandırılması
hedef organı denir. Örneğin, hipofizin salgıladığı tiroit uyarıcı hormonunun (TUH=TSH) A) I III II
hedef organı tiroit bezi, tiroit bezinden salgılanan tiroksin hormonunun hedef organı ise B) II I III
tüm vücut hücreleridir. Hormonlar kanla tüm vücudu dolaşmalarına karşın sadece belirli C) II III I
D) III II I
dokularda ve organlarda tepki oluşturur. Çünkü hedef organın hücre zarlarında hormona
E) III I II
bağlanabilen reseptörler vardır. Hormonlar ancak onu tanıyan reseptörlere sahip olan
dokulara veya organlara etki edebilir.
NOT: SORU 3. (2010 – LYS2 / BİYO)
-Canlılar yaşadığı dış ortamda meydana gelen değişimlere uyum sağlamak ve iç Bazı hormonların sadece hedef hücrelerde
tepki oluşturabilmeleri, hormonların aşağıda
ortamlarındaki dengeyi korumak zorundadır. İç ortamın değişmez tutulması işine
homeostasis denir. verilen özelliklerinden hangisiyle
-Homeostasisin sağlanmasında sinir sistemi ve endokrin sistem birlikte görev yapar. açıklanabilir?
A) Hücrede ilgili hormona özgü reseptörler
olmasıyla
-Sinir sistemi ve endokrin sistemi karşılaştıralım: B) Hücrelere kan yoluyla taşınmalarıyla
Sinir istemi Endokrin Sistem C) Geri bildirim mekanizmasıyla miktarlarının
Nöronlar ve destek hücrelerinden (glia) Endokrin bezlerden oluşur. dengede tutulmasıyla
oluşur. D) Steroit bileşikler olmalarıyla
Uyarılar impuls şeklinde elektrokimyasal Mesajlar hormonlarla kimyasal olarak E) Her birinin farklı bir yapıya sahip olmasıyla
olarak taşınır. taşınır.
Mesajlar, sinir uçları ile aktarılır. Mesajlar kan dolaşımı ile aktarılır.
İletim hızlı, etki süresi kısadır. İletim yavaş, etki süresi uzundur. SORU 4. (2010 – LYS2 / BİYO)
Aşağıdaki hormon çiftlerinden hangisi,
NOT: karşısında verilen işlevi gerçekleştirmez?
NOT: Hormonlar, kan yolu ile taşındıkları için iletim yavaş, kanda belirli bir değerin Hormon çifti İşlev
altına düşünceye kadar etki etmeye devam ettikleri için, etki süresi uzundur. Kandaki glukoz
A) İnsülin-Glukagon miktarının
düzenlenmesi
Hormonların Görevleri
Kalsitonin- Kandaki Ca miktarının
- Vücudun dış çevreye uyumunu sağlar. B)
Parathormon düzenlenmesi
-Değişen iç ortamın fiziksel ve kimyasal şartlarının dengesini ve sürekliliğini sağlar. Meme bezlerinde süt
- Hücrelerdeki yapım ve yıkım olaylarını denetim altında tutar. Prolaktin-
C) üretilmesi ve
-Vücut organlarının fonksiyonlarını düzenler. Oksitosin
salgılanması
-Üreme fonksiyonlarını düzenler. Kortizol- Kan basıncının
-Büyüme ve gelişmeyi sağlar. D) Lüteinleştirici düzenlenmesi
-Enerji üretimi, kullanımı ve depolanmasını gerçekleştirir. hormon
Östrojen- Menstrüal döngünün
E)
Progesteron düzenlenmesi

www.biyolojiportali.com
 Sinir sistemi ve endokrin sistemin birlikte çalışması SORU 5. (2011 – LYS2 / BİY)
1. İlk uyaran bir iç salgı bezini etkileyerek hormon salgılanmasına neden olur. Hormonların İnsanda,
kanda belirli bir konsantrasyona ulaşmasıyla ilgili dokunun hücreleri uyarılır. I. kanda sodyum iyonlarının azalması
II. kanda protein yoğunluğunun azalması
III. plazma ozmotik basıncının artması
durumlarının hangileri vazopressin (ADH)
2. Çevreden gelen uyarılar sinir sistemini etkiler. Sinir sistemi de sinir yoluyla ilgili dokuları hormonu salgılanmasını uyarır?
uyarır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III

SORU 6. (2012 – LYS2 / BİY)

3. Çevreden gelen ilk uyaran önce sinir sistemini etkiler; sinir sistemi iç salgı bezlerini İnsanda böbrek üstü bezinin öz (medulla) ve
uyarır ve iç salgı bezleri de kan yoluyla ilgili doku hücrelerini harekete geçirerek uyarana kabuk (korteks) bölgesinden salgılanan
cevap verilmesi sağlanır. kortizol ve adrenalin hormonlarının
gerçekleştirdiği aşağıdaki işlevlerden hangisi
ortaktır?
A) Metabolik hızı artırma
Şekil: Sinir ve Endokrin Sistemin Birlikte Çalışması B) Kan basıncını artırma
-Bu durumda etkilenen dokularda tepkinin gerçekleşme süresi 2 – 1 – 3 şeklinde C) Bağışıklık sistemini baskılama
olacaktır. D) Sindirim etkinliklerini azaltma
İnsan vücudundaki endokrin bezler E) Kanda glikoz düzeyini artırma

SORU 7. (2016-LYS2/BİY)
Aşağıdakilerden hangisi insanlarda, paratiroit
bezi tarafından salgılanan parathormonun
işlevlerinden biridir?
A) Kemik dokudan kana kalsiyum geçişini
uyarma
B) Boşaltım sistemi yoluyla kalsiyum atılmasını
uyarma
C) Sodyum potasyum metabolizmasını
düzenleme
D) Kanın ozmotik basıncını azaltma
E) Böbreklerden sodyum emilimini uyarma

SORU 8. (2017-LYS2/BİY)
İnsanlarda,
I. ovulasyonun gerçekleşmesi,
II. testosteron salgılanması,
III. menstruasyonun başlaması,
1. HİPOFİZ BEZİ IV. süt bezlerinin uyarılması
-Ara beyinde bulunan hipofiz bezi vücudumuzdaki diğer iç salgı bezlerinin salgılarını olaylarından hangileri lüteinleştirici
kontrol ettiği için temel bez olarak kabul edilir. hormonun (LH) salgılanması sonucunda
Hipofiz bezi ön ve arka olmak üzere iki loptan oluşur. Her iki kısım sinir sistemi ile gerçekleşir?
etkileşim içinde olup farklı hormonlar salgılar. A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
Hipotalamus
SORU 9. (ÖSS FEN-2 / 2008)
Aşağıdakilerden hangisi, bitkisel ve hayvansal
hormonların ortak özelliği değildir?
A) Az miktarlarının bile etkili olması
Ön lop Arka lop B) Hedef hücrelerde etkili olmaları
C) Özgün kimyasal yapıya sahip olmaları
Şekil: Hipofiz bezi D) Özelleşmiş bezler tarafından salgılanmaları
-Hipofizin ön lobu, epitel dokudan oluşur. E) Sentezlendiği bölgeden farklı bölgeye
-Hipofizin hormon salgılamasını hipotalamus yönetir. taşınabilmeleri
-Hipotalamus tarafından salgılanan salgılattırıcı (releasing = RF) ve durdurucu (inhibiting) SORU 10. (1986 ÖSS)
hormonlar, hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan hormonları kontrol etmektedir. İnsülün salgılanması azalan bir kimsede,
A. Hipofizin Ön Lop Hormonları hücrelere glukoz alımı ile karaciğerdeki ve
1. Büyüme hormonu (Somatotropin=STH): kandaki glukoz miktarı bakımından
-Hedef organı tüm vücut hücreleridir. aşağıdakilerden hangisi gözlenir.
-Bu hormon özellikle iskelet kaslarının, kemik ve kıkırdağın büyümesini kontrol eder. Kandaki
-Mitoz bölünmeyi hızlandırır. Hücrelere Karaciğerdeki
glukoz
glukoz alımı gukoz miktarı
-Hücrelerde protein sentezini hızlandırır, karbonhidrat-yağ metabolizmasını düzenler. miktarı
-Fazla salgılanması yağ kullanımını arttırdığı için kanda şeker oranı artar. (Hiperglisemi) A) Azalır Artar Azalır
-Gelişme çağındaki çocuklarda az salgılanırsa cücelik (nanizm), fazla salgılanırsa devlik B) Artar Azalır Artar
(gigantizim) ortaya çıkar. C) Artar Artar Artar
-Bazı durumlarda ise büyüme hormonu yeterli salgılanmasına rağmen vücut hücrelerinde D) Azalır Azalır Artar
bu hormonu tanıyan reseptörlerin eksik olması nedeniyle cücelik ortaya çıkabilir. E) Azalır Azalır Azalır
(Afrika’daki pigme ırkının cüceliklerinin sebebi budur.).

www.biyolojiportali.com
-Gelişme çağından sonra fazla miktarda salgılanması durumunda ise el, ayak, alın, burun SORU 11. (2009 - ÖSS / FEN-2)
ve alt çene kemiklerinin fazla büyümesi olarak gözlenen akromegali hastalığı ortaya çıkar. İnsan vücudunda gerçekleşen hormonal
olaylardan bazıları şunlardır:
I. Glukagon hormonu miktarının artırılarak
kanda glukoz miktarının artırılması
II. Aldosteron hormonu miktarının azaltılarak
vücuttan sıvı kaybının sağlanması
Akromegali III. Vasopressin hormonu miktarının artırılarak
2. Tiroit uyarıcı hormon (TSH): vücutta su tutulmasının sağlanması
-Tiroit bezinden hormon salgılanmasını sağlar. Bu olaylardan hangilerinin gerçekleşmesi,
3. Adrenokortikotropik hormon (ACTH): Böbrek üstü bezinin kabuk (korteks) kısmını yüksek kan basıncının normal düzeyine geri
uyararak burada steroid yapıdaki hormonların yapımını uyarır. dönmesini sağlar?
4. Luteotropik hormon (LTH)=Prolaktin: A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
-Bu hormon hamilelik sırasında süt bezlerinin gelişmesini ve süt yapımını sağlar. D) I ve II E) II ve III
-Ayrıca annelik iç güdüsünün ortaya çıkmasında etkilidir.
5. Folikül uyarıcı hormon (FSH): SORU 12. (2000 ÖSS)
FSH, dişilerde yumurtalıktaki folikülleri etkileyerek her ay bir folikülün gelişmesini ve Memeli bir hayvanın düşmandan kaçabilmesi
yumurta hücresinin oluşumunu sağlar. Folikül hücrelerine östrojen hormonu salgılatarak için hormon bezleri, kas sistemi, sinir sistemi,
dişiye özgü özelliklerin ortaya çıkmasında rol oynar. Erkeklerde ise sperm oluşumunu duyu organları aşağıdakilerin hangisinde
başlatır. verilen sırayla etkinlik gösterir?
6. Lüteinleştirici hormon (LH): A) Duyu organları-kas sistemi-hormon bezleri-
-Kadınlarda yumurtalıklarda olgunlaşmış olan yumurtanın yumurta kanalına atılmasını sinir sistemi
(ovulasyonu) ve içinde yumurtanın gelişmiş olduğu folikül kesesinin korpus luteuma (sarı B) Kas sistemi- sinir sistemi-duyu organları-
cisim) dönüşmesini sağlar. hormon bezleri
-Ovulasyonun ardından korpus luteumdan östrojen ve progesteron hormonlarının C) Duyu organları-sinir sistemi- hormon
salgılanmasını uyarır. bezleri- kas sistemi
-Erkeklerde ise testislerde bulunan leydig hücrelerini uyararak testosteron hormon D) Sinir sistemi-duyu organları-kas sistemi-
salgılanmasını sağlar. hormon bezleri
NOT: E) Duyu organları-kas sistemi- sinir sistemi-
FSH ve LH hormonları gonadotropinler (eşeysel bezleri uyaran hormonlar) olarak da hormon bezleri
adlandırılmaktadır.
SORU 13. (1992 ÖSS)
7. Melanosit uyarıcı hormon (MSH): İnsan vücudundaki hormonların miktarını
-Derideki melanosit hücrelerini uyararak deriye renk veren melanin pigmentinin belirlemek amacıyla, yaygın olarak
üretilmesini sağlar. Melanin pigmenti, derinin renginin koyulaşmasını sağlar ve güneşte aşağıdakilerden hangisi incelenmektedir?
koruyuculuk yapar. A) Kan B) Dışkı C) Tükürük
B. Hipofizin Arka Lop Hormonları D) Gözyaşı E) Deri dökümü
-Hipofizin arka lobu, ön loptan farklı olarak beynin bir uzantısıdır, burada hormon üretimi
olmaz.
-Hipotalamusta sentezlenen antidiüretik hormon (ADH) = (Vazopressin) ve oksitosin SORU 14. (1991 ÖSS)
aksonlar aracılığı ile hipofizin arka lobuna taşınır ve burada depolanır. Gerektiğinde Normal bir insanda, yeterli miktarda su
buradan kana verilir. alınamamasına bağlı olarak vücutta su
1. Antidiüretik hormon (ADH) = (Vazopressin): yetersizliği ortaya çıktığında;
-Kanın ozmotik basıncının ayarlanmasında görevlidir. I. Hipofizden salgılanan antidiüretik hormon
-Kanın ozmotik basıncı artarsa ADH salgısı artar. Böbrek kanalcıklarından suyun geri (ADH) miktarının artması
emilmesini sağlar. Böylece idrar çıkışını ve idrardaki su miktarını azaltarak kanın ozmotik II. Kanın osmotik basıncının artması
basıncının yükselmesine engel olur. III. Böbrekten suyun geri emiliminin artması
NOT: olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden
-ADH eksikliğinde, suyun geri emilimi azalır, vücuttan çok fazla su atılır, kanın glikoz hangisinde verilmiştir?
yoğunluğu ve ozmotik basıncı artar, şeker hastalığına benzer belirtiler ortaya çıkar. A) I-II-III B) I-III-II C) II-I-III
Bu hastalığa şekersiz şeker hastalığı denir. D) II-III-I E) III-II-I

-Fazla miktarda tuzlu besinlerle beslenen bir insanda su içme isteği artar. ADH salgısı
artar. SORU 15. (1993 ÖYS)
-Bol miktarda normal su içen bir insanda ADH salgısı azalır. Aniden korkup, hızla kaçmaya başlayan bir
-Alkol alan bir insanda, alkolü seyrelterek atılmasını kolaylaştırmak için ADH salgısı azalır. insanda, kas aktivitesinin artması için;
Bundan dolayı alkol alan kişide çok idrar oluştururulur. I. Böbrek üstü bezi korteksinin uyarılması
2. Oksitosin: II. ACTH nin salgılanmaya başlaması
-Hamileliğin sonlarına doğru salgısı artar. III. Hipotalamusun uyarılması
-Doğum sırasında doğum sancısını başlatır, yani rahim kaslarının kasılmasını sağlar. Anneyi IV. Hipofizin uyarılması
doğuma hazırlar. V. Epinefrin (adrenalin) salgılanmaya başlaması
-Doğum sonrasında ise anne memesindeki basıncı arttırarak sütün süt bezlerinden olayları hangi sıraya göre gerçekleşir?
boşaltılmasını sağlar. A) I-II-IV-III-V
NOT: B) II-III-IV-V-I
C) III-IV-II-I-V
LTH, annede süt yapımını ve süt kanallarının gelişmesini, oksitosin ise bu sütün
D) IV-V-III-I-II
kanallara akmasını sağlar.
E) V-I-II-IV-III

NOT:
Paratiroit bezi, pankreas ve adrenal medulla hipofizin kontrolünde değildir.

www.biyolojiportali.com
 2. TİROİT BEZİ SORU 16. (1994 ÖYS)
-Bütün omurgalılarda bulunan iki loplu bir bezdir. Aşağıdaki olayların hangisinde, böbrek üstü
-Gırtlağın hemen altında, soluk borusunun sağında ve solunda yer alan iki parçalı bir bezleri ile pankreasın salgıladığı bazı
bezdir. hormonlar birlikte rol oynar?
-Kan damarlarının en yoğun olduğu bezdir. A) Ovulasyonun gerçekleşmesi
B) Spermatogenezin gerçekleşmesi
C) Kemik ve kandaki kalsiyum tuzlarının
dengelenmesi
D) Süt bezlerinin salgı çıkarması
E) Kandaki glikoz miktarının dengelenmesi
SORU 17. Aşağıdaki şemalarda insanların dişi
ve erkek bireylerinde üretilen hipofiz ve eşey
hormonları ile geri bildirim mekanizmaları
verilmiştir.
Hipotalamus Hipotalamus
- Tiroksin ve kalsitonin hormonları olmak üzere iki farklı hormon salgısı yapar. GnRH GnRH
a. Tiroksin hormonu:
Negatif Hipofiz Negatif
-Tiroksin, yapısında iyot bulunduran, amino asit türevli bir hormondur. Hipofiz
(-) (-)
-Tiroksin hormonunun metabolik hızın ayarlanmasında doğrudan görevi vardır. Vücudun geri
geri LH
tüm hücrelerine etki ederek O2 kullanımını artırır, böylelikle besinlerin daha hızlı FSH bildirim
bildirim
parçalanmasını ve daha hızlı enerji üretilmesini sağlar.
NOT: Yumurtalık Testis

Tiroksin aynı zamanda mitokondri sayısını ve aktivitesini artırır. Östrojen Testosteron

-Kilo kaybına neden olur. Buna göre,
-Büyüme ve gelişme sırasında protein sentezini hızlandırır. I. Hipofiz hormonları yumurtalık ve testisleri
-Nabız ve tansiyonun artmasına neden olur. hormon salgılaması için uyarır.
- Küçük yaşlardaki eksikliği kretenizme (zekâ ve büyüme geriliği), yetişkinlerdeki eksikliği II. Kanda testosteron hormonunun artması
ise miksodema (uyuşukluk, vücut ısısının düşmesi) neden olur. hipofizin LH salgısını artırır.
-Tiroksin hormonu iyot ile çalışabilen bir hormon olduğundan iyot eksikliğinde aktif III. Östrojen hormonunun kandaki miktarı
şekilde çalışamaz ve hipotalamusa geri bildirim etkisi yapamaz. Bu durumda hipotalamus hipotalamus, hipofiz ve yumurtalık bezlerinin
hipofizi, hipofiz ise tiroit bezini uyarmaya devam eder ve tiroit bezi büyümesi sonucunda karşılıklı etkileşimi ile düzenlenir.
basit guatr hastalığı ortaya çıkar. açıklamalarından hangileri doğrudur?
-Eğer tiroit bezi, tümör veya farklı hastalıklardan kaynaklanan durumlardan dolayı çok A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
çalışır ve fazla miktarda tiroksin hormonu salgılarsa bu durumda iç guatr, zehirli guatr D) II ve III E) I, II ve III
veya graves adı verilen hastalık ortaya çıkar.
SORU 18.
Bu kişilerde aşırı yorgunluk, uykusuzluk, kilo kaybı, sinirlilik hâli, ellerde titreme, gözlerin Yanda gırtlağın hemen
öne fırlaması, aşırı terleme gibi belirtiler görülür. altında, soluk borusunun
-Zehirli guatr hastalarında halk arasında atom tedavisi olarak bilinen tedavi sürecinde sağında ve solunda yer
radyoaktif iyotla tiroit bezi küçültülür. alan iki farklı endokrin
bez verilmiştir.
Normal Buna göre bu bezlerle ilgili,
tiroit I. X bezinin büyümesi sonucu basit guatr
oluşur.
Genişlemiş II. Y bezi bütün vücudu etkileyen hormon
Guatr hastası
tiroit Graves hastası salgılayabilir.
NOT: III. X ve Y bezlerinden salgılanan birer hormon
-Normalden fazla tiroksin salgılandığında (hipertiroidizm); Metabolizma hızı artar. zıt (antagonistik) etki göstererek kandaki
Vücutta ısı üretimi artar. Kilo kaybı görülür. (Çok yediği halde) Kan basıncı artar. kalsiyum miktarını dengeler.
Aşırı sinirlilik durumu görülür. Göz küreleri dışarı fırlar. (Graves) IV. Y bezinin salgısı hipofiz bezi tarafından
üretilen TSH hormonu ile denetlenir.
b. Kalsitonin hormonu: yargılarından hangileri doğrudur?
-Kandaki kalsiyum seviyesini ayarlayan bir hormondur. A) Yalnız I B) I ve IV C) I ve III
-Kandaki fazla kalsiyumun (D vitamini yardımı ile) kemiğe geçmesini sağlar. D) I, II ve IV E) I, III ve IV
-Ayrıca böbreklere etki ederek kalsiyumun geri emilmesini azaltır ve idrarla daha fazla SORU 19. İnsanda kan şekerini düzenlemede
atılmasını sağlar. Bağırsaklardan da kalsiyumun geri emilimini azaltır. etkili olan hormonlar; “İnsülin, Kortizol,
NOT: adrenalin, glukagon” gibi hormonlardır.
Kalsitonin salgısı artan bir insanda; Kemik sertliği artar, kanın osmotik basıncı Buna göre, aşağıdaki tabloyu tamamlayınız.
azalır, bağırsak ve böbreklerden kana emilen kalsiyum azalır. Kan şekerini arttıran Kan şekerini azaltan
hormonlar hormonlar
NOT: ………… …………….
Tiroksin hormonu hipofiz denetiminde salınırken kalsitonin hipofiz denetiminde SORU 20. Kemik ve kan arasındaki kalsiyum
salınmaz. alışverişi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Buna göre numaralandırılmış olaylarda görev
3. PARATİROİT BEZİ alan hormonları ve salgılandığı bezin adını
-Tiroit bezinin arka yüzeyinde bulunan mercimek büyüklüğündeki dört küçük bezdir. yazınız.
-Parathormon adı verilen hormonu salgılar.

Kemik Kan
damarı
www.biyolojiportali.com
 SORU 21. Kandaki kalsiyum dengesinin
artırılması sürecinde,
I. Kandaki parathormon miktarının artması
II. Paratiroit bezinin uyarılması
III. Kemikten kana kalsiyum geçmesi
IV. Kandaki kalsiyum miktarının düşmesi
NOT:
olaylarının meydana gelme sırasını yazınız.
-Kalsitonin ve parathormon antagonist (zıt yönde) çalışır. ………………………………..
-Parathormon, kalsiyumun kemiklerden kana geçişini, böbreklerden fosforun atılmasını
sağlar. SORU 22. Aşağıdaki şemada insanda gözlenen
-Parathormon besinlerle alınan ve deride sentezlenen D vitamininin aktifleşmesini sağlar. bir feed-back (geri besleme) mekanizması
-Kanda kalsiyum seviyesi azaldığında salgısı artan parathormon sayesinde kemik dokudan gösterilmiştir.
kana kalsiyum geçişini hızlandırır.
-Kalsiyumun börek ve bağırsaklardan geri emilimini arttırır.
-Ayrıca böbreklerden fosforun atılmasını hızlandırır ve kandaki fosfor miktarını azaltır.
-Parathormon miktarının kandaki seviyesi azalırsa kanda kalsiyum oranı da azalır. Bu
durum, kaslarda ağrılı kasılmalar ve titremeler şeklinde kendini gösteren tetani Buna göre X, Y ve Z yerine gelmesi gerekenleri
hastalığına neden olur. yazınız.
-Parathormon miktarının artması ise böbrek taşı oluşumuna neden olabilir. X : … ………………………………
NOT: Y : …………………………………
Kanda kalsiyum yüksek ise; Z :……………………………………
-Tiroid bezinden kalsitonin salgılanır.
-Kandan kemiklere depolanmak üzere kalsiyum geçer.
-Böbreklerden kalsiyum geri emilimi azalır. SORU 23. Diyabet Tip 1 ve Tip 2 olmak üzere
-Bağırsaklardan kalsiyum emilimi azalır. iki çeşittir. Bu iki çeşit diyabetin oluşma
-Kandaki kalsiyum normal düzeye iner. sebebini yazınız.
Kanda kalsiyum düşük ise; Diyabet
Oluşma sebebi
-Paratroit bezinden salgılanan parathormon artar. türü
-Kalsiyum kemiklerden kana geçer. Tip 1 …………
-Böbreklerden kalsiyum geri emilimi artar. Tip 2 ………..
-Bağırsaklardan kalsiyum emilimi artar.
-Kalsiyum normal seviyeye yükselir. SORU 24. Kan şekeri düşen bir insanda;
I. Hipofizin uyarılması
II. ACTH salgılanması
III. Amino asitlerden glikoz oluşumu
IV. Hipotalamustan RF salgılanması
V. Kandaki kortizol miktarının artması
olaylarının gerçekleşme sırasını yazınız.
……………………………

SORU 25. Glukagon salgısı artan bir insanda;

-Kan şekeri artar / azalır.
-Kanın osmotik basıncı artar / azalır.
-Karaciğerdeki depo glikojen artar /azalır.
şeklinde verilen artar / azalır ifadelerinden
uygun olanın altını çiziniz.

SORU 26. Aşağıdaki şemada böbrek üstü

bezinin iki farklı bölümünün uyarılması ve bu
bölümlerden salgılanan hormonlar
gösterilmiştir.
Böbrek üstü bezi
III
Ön I Kabuk (Korteks) Öz (Medulla) Otonom
Hipofiz bölümü bölümü sinirler

II Kortizol IV Adrenalin
Eşey
Hormonları

Buna göre şemada I, II, III ve IV ile gösterilen

kısımlara gelmesi gereken hormonlar
Şekil: Kanda kalsitonin ve parathormon yardımı ile kalsiyumun düzenlenmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
I II III IV
Aldos- Dopa- Nor-
A) RF
teron min adrenalin
İnsanda kan kalsiyum değerleri ile
Aldos- Asetil Nor-
Parathormon-kalsitonin B) ACTH
teron kolin adrenalin
miktarındaki değişim grafiği Aldos- Asetil
C) ACTH Androjen
10 12 teron kolin
Kandaki Ca2+ miktarı (mg/dl) Asetil Aldos-
D) ACTH Androjen
kolin teron
Asetil Aldos- Nor-
E) ACTH
kolin teron adrenalin

www.biyolojiportali.com
 4. BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)
- Her bir böbreğin üst kısmında bulunan böbrek üstü bezleri adrenal bezler olarak da SORU 27. Aşağıdaki şemada kandai glukoz
adlandırılır. düzeyinin insülin ve glukagon hormonları
-Bezlerin böbreklerle doğrudan ilişkisi yoktur, böbreklerden bağımsız olarak çalışır. tarafından düzenlenmesi gösterilmiştir.
-Hipofiz bezi ve sinir sisteminin kontrolünde çalışır.
-Bu bezler iki kısımdan meydana gelmiştir.
-Dışta kabuk (korteks) bölgesi, içte öz (medulla) bölgesi bulunur.

I. Kabuk Bölgesinden Salgılanan Hormonlar (Adrenal korteks hormonları)

-Hipofiz bezinin adrenokortikotropik hormon (ACTH) salgısı ile uyarılır.
-Adrenal korteks bölgesinde kortizol, aldosteron ve adrenal eşey hormonları gibi
hormonlar üretilir. Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi
a. Kortizol (glikokortikoyitler): yapılamaz?
-Hedef bölgesi karaciğerdir. A) İnsülin ve glukagon hormonlarının kandaki
-Glikozun protein ve yağlar gibi karbonhidrat olmayan moleküllerden sentezlenmesini miktarlarını belirleyen kandaki glukoz
sağlayarak kan şekerini arttırır. düzeyidir.
-Karaciğerdeki glikojen deposunu arttırır. B) Kan şekerinin yükselmesi pankreasın insülin
-Glikozun oksidasyonunu (yıkımını) önler. salgısını artırır.
-Özellikle açlık durumunda gerekli olan enerjinin glikoz yerine amino asit ve yağ C) İnsülin hormonu glukozun vücut hücrelerine
asitlerinden elde edilmesini sağlar. geçirgenliğini artırır.
-Protein ve amino asitler üzerindeki yıkıcı etkisinden dolayı idrardaki azot miktarı artar. D) Karaciğer hücresinde hem glukoz glikojene
-Stresli durumlarda salgısı artar. hem de glikojen glukoza dönüşebilir.
NOT: E) Glukagon, düşük kan şekeri durumunda
-Yaralanan insan bir süre acı hissetmez. Bunu sağlayan kortizol hormonudur. Sinir hem karaciğer hem de kas hücrelerinden
hücreleri kortizol hormonu etkisiyle acı duyusunu yavaş iletir. Yangısal tepkiye yol glukoz geçişini uyararak kan şekerini yükseltir.
açan romatizmal hastalıklarda, alerjilerde tedavi amaçlı kortizol kullanılır.
-Aynı zamanda atletik yaralanmalarda ağrıyı gidermek için de kortizon SORU 28. Aşağıda bazı hormonların düzensiz
enjeksiyonları kullanılır. Ayrıca bağışıklık sistemini de baskılar. salgılanma durumları verilmiştir.
• Tiroksin hormonunun çocukluk
-Kortizol salgısı artan bir insanda; Kan şekeri artar. Karaciğerde üre sentezi artar. döneminde az salgılanması sonucu oluşur.
Böbreklerde süzülme artar. İdrardaki üre artar. • STH’nin yetişkin bireylerde fazla
-Kortizol eksikliğinde; salgılanması sonucu oluşur.
-Kan şekeri düşer. Bunun nedeni amino asitlerden glikoz yapılamamasıdır. Glikoz üretimi • ADH’nin az salgılanması sonucu oluşur.
azalınca karaciğerdeki glikojen harcanmakta ve depo glikojen bitince de kan şekeri
• Aldosteron eksikliğinde ortaya çıkar.
düşmektedir.
Buna göre aşağıdaki seçeneklerin hangisi
b. Aldosteron (Mineralokortikoyitler):
yukarıda belirtilmemiştir?
-Böbreklerden sodyum (Na+) ve klor (Cl-) iyonlarının geri emilimini arttırır. Potasyumun
A) Miksodem B) Addison C) Kretenizm
(K+) ise geri emilimini azaltır. Böylece kan basıncı ve hacmi artar.
D) Akromegali E) Şekersiz şeker hastalığı
-Aldosteron az salgılanırsa;
▪ Kan basıncı düşer, doku sıvısı azalır.
SORU 29. (2014 – LYS2 / BİY): Aşağıdaki
▪ Kanda sodyum ve klor miktarı azalır, potasyum artar.
şekilde, ACTH’nin (Adrenokortikotropik
▪ Kaslarda yorgunluk görülür.
hormon) salgılanmasına bağlı olarak
▪ Deride pigment birikimi sonucunda tunç renk oluşur. Buna addison hastalığı denir.
sentezlenen X hormonunun işlevi
▪ Aldosteron hormonunun salgılanmaması durumunda yaşam biter.
gösterilmiştir.
-Aldosteron salgısı artarsa;
▪ Kandaki sodyum ve klor miktarı artar, potasyum miktarı azalır.
▪ Kan hacmi ve basıncı yükselir.
▪ Doku sıvısı miktarı artar. (Ödem oluşur.)
▪ Su içme isteği artar.
▪ ADH salgısı artar.
▪ Potasyum eksikliği nedeniyle sinir hücrelerindeki iletim aksar, kas zayıflaması oluşur.
c. Adrenal eşey hormonları:
-Normalde erkeklerde testislerde salgılanan testosteron (androjen) benzeri hormon ve az
miktarda östrojen ve progesteron hormonları salgılanır.
-Bu hormonlar hem erkek hem de dişi bireylerde salgılanır.
-Erkek çocuklarda adrenal korteks çok çalışırsa, yetişkin erkek bireylerdeki ses Buna göre, X ile gösterilen hormon
kalınlaşması, kas gelişimi, vücut kıllanması, sakal ve bıyık çıkması gibi özellikler ortaya aşağıdakilerden hangisidir?
çıkar. A) Aldosteron B) Adrenalin C) (ADH)
-Dişilerde adrenal korteks çok çalışırsa ses kalınlaşır, sakal çıkar ve eşeysel organlar D) Tiroksin E) Büyüme hormonu (STH)
körelir. SORU 30. Aşağıda verilen hormon-hedef doku
II. Öz Bölgesinden Salgılanan Hormonlar (Adrenal medulla hormonları) eşleştirmelerinden hangisi yanlış verilmiştir?
-Böbrek üstü bezlerinin öz bölgesi, sempatik sinir sistemi kontrolünde çalışır. A) Progesteron → Döl yatağı
-Buradan adrenalin (epinefrin) ve nöradrenalin (nörepinefrin) (dövüş-veya-kaç) adı verilen B) Oksitosin → Döl yatağı ve süt bezleri
iki hormon salgılanır. C) ACTH → Böbrek kanalları
-Adrenalin ve noradrenalin hormonları, aşırı sevinç, heyecan, stres, korku, üzüntü D) LH → Yumurtalık ve testisler
durumları yaşandığında salgılanır. Vücudu karşılaştığı zor durumlara karşı hazırlar. E) Prolaktin → Süt bezleri

www.biyolojiportali.com
a. Adreanalin (epinefrin):
-İskelet kasları ve karaciğerdeki glikojenin glikoza dönüşümünü hızlandırır. CEVAPLAR ve ÇÖZÜMLERİ
-Karaciğerden kana glikoz geçmesini hızlandırarak, kan şekerini arttırır. (Adrenalin kan 1. Verilen olayların doğru sıralaması;
şekerini düşük olması durumunda da, yüksek olması durumunda da arttırır.) III. kanda kalsiyum miktarının normal
-Yağ hücrelerinden yağ asitlerinin serbest bırakılarak enerji verici olarak kullanılmasını seviyesinin altına düşmesi,
sağlar. II. paratiroit bezinin uyarılması,
-Heyecan, korku, stres durumunda salgısı artar. I. parathormonun kandaki seviyesinin artması,
-Kalp atış hızını ve kan basıncını arttırır. IV.kemiklerden kana kalsiyum geçişi
-Kalp, beyin ve iskelet kaslarına giden damarların genişlemesini sağlar. şeklinde olmalıdır. Bu durumda I ve III ile
-Derideki kılcal damarları daraltır. Bu nedenle korkunca yüzün rengi sararır. verilen olaylar yer değiştirmelidir.
-Göz bebekleri büyür. Tüyler diken diken olur. Cevap: B
-Soluk alıp vermeyi hızlandırır.
-Sindirim sistemi faaliyetlerini yavaşlatır. 2. Kan şekeri pankreas tarafından düzenlenir.
-Kanın pıhtılaşma süresini kısaltır. III numara ile gösteilmiştir. İç salgı bezlerinin
b. Noradrenalin (norepinefrin): uyarılmasını hipofiz yapar. I numara ile
-Adrenaline benzer etkileri vardır. gösterilmiştir. Stres altında metabolizmanın
-Kılcal damarları daraltır. Kan basıncını arttırır. hızlandırılmasını adrenalin sağlar. Böbrek üstü
-Nöronların akson uçlarından da salgılanarak nörotransmitter olarak görev yapar. bezi tarafından üretilir. II numara ile
5. PANKREAS gösterilmiştir.
-Hem hormon salgılayan hem de sindirim enzimi salgılayan pankreas, karma bez olarak Cevap: E
görev alır.
-Ekzokrin bez olarak sindirim enzimlerini, endokrin bez olarak insülin ve glukagon 3. Hormonlar ancak onu tanıyan reseptörlere
hormonlarını salgılar. sahip olan dokulara veya organlara etki
a. İnsülin edebilir.
-Pankreasın langerhans adacığındaki beta hücreleri tarafından salgılanır. Cevap: A
-Kandaki glikozun vücut hücrelerine geçmesini sağlayarak kan şekerini düşürür.
-Beyin hücreleri hariç tüm vücut hücrelerinin glikoza geçirgenliğini arttırır. 4. Kortizol, glukozun protein ve yağlar gibi
-Glikozun fazlasının kas ve karaciğerde glikojen olarak depo edilmesini sağlar. karbonhidrat olmayan moleküllerden
-Kas hücrelerinin ve yağ doku hücrelerinin kandan daha fazla glikoz almalarını uyarır. sentezlenmesini sağlayarak kan şekerini
-Protein sentezini arttırır. arttırır. Luteileştirici hormon (LH) ise
b. Glukagon: ovulasyonu sağlar.
-Langerhans adacıklarının alfa hücrelerinden salgılanır. Cevap: D
-Kanın glikoz seviyesini artırıcı yönde etki yapar.
-Açlık durumunda kan şekeri düştüğünde salgılanan glukagon, karaciğerde glikojen 5. ADH, kan ozmotik basıncı arttığında börek
yıkımını sağlar ve kana glikoz salınımını uyarır, yağ dokularında yağ yıkımını sağlar. kanalından suyun geri emilmesini sağlar. I.ve II
NOT: de verilenler kan ozmotik basıncını azaltır.
-Glukagon kas hücrelerinde depo edilen glikojene etki etmez. Dolayısı ile ADH salgısını uyarmaz. Ancak III de
verilen, plazma ozmotik basıncının artması
Kandaki glikoz miktarının Ayarlanması ADH salgısını da uyaracaktır.
-Kandaki glikoz miktarını adrenalin, insülin ve Glukagon hormonları düzenler. Cevap: C
-Kandaki şeker miktarını kontrol eden yapılar, pankreas, karaciğer ve böbrek üstü
bezleridir. 6. Adrenalin glikojeni glikoza çevirerek, kortizol
-Stres veya vücut zor durumda kaldığında sempatik sinirlerin etkisi ile böbrek üstü bezinin protein ve yağları glikoza çevirerek kanda
öz (medulla) bölgesinden adrenalin salgılanır. Adrenalin, kas ve karaciğerdeki glikojen glukoz düzeyini artırırlar.
yıkımını uyarır. Glikozların karaciğerden kana geçmesini hızlandırır. Cevap: E
NOT:
Kaslardaki glikojeni oluşturan 7. -Parathormon, kalsiyumun kemiklerden
glikozlar fosfat içerdiği için kana geçişini, böbreklerden fosforun atılmasını
sağlar.
kana geçemezler. Kas
Cevap: A
hücresinin içinde kullanılırlar.
O nedenle kan şekerini 8. LH, Kadınlarda yumurtalıklarda olgunlaşmış
yükseltmezler. olan yumurtanın yumurta kanalına atılmasını
(ovulasyonu) ve içinde yumurtanın gelişmiş
olduğu folikül kesesinin korpus luteuma (sarı
cisim) dönüşmesini sağlar. Erkeklerde ise
testislerde bulunan leydig hücrelerini uyararak
testosteron hormon salgılanmasını sağlar.
Cevap: A

9. Hormonal bezler sadece hayvanlarda

Şekil: Kandaki şeker miktarının üç hormonun etkileşimi ile ayarlanması
NOT: bulunur. Bitkisel hormonlar, aktif büyüme
Glukagon, kortizol, adrenalin bir de STH (büyüme hormonu) hormonları kan şekerini gösteren kök ve gövde uçlarında, meyvelerde
artırır. Glukagon ve adrenalin glikojeni glikoza çevirerek, kortizol protein ve yağları ve genç yapraklarda yer alan hücreler
glikoza çevirerek, STH ise yağ kullanımını artırarak kan şekerini yükseltir. tarafından sentezlenir.
-Adrenalin ve insülin hem karaciğer hem de kaslara etki ederken, glukagon sadece Cevap D
karaciğere etki eder.
10. İnsülin miktarının azalması, hücrelerin
Şeker Hastalığı (Diabetes mellitus)
glukoz alımını yavaşlatır, karaciğerdeki glukoz
Kandaki glikozun normal seviyesi 80-90 mg/100 mL’dir. Halk arasında şeker hastalığı
miktarı azalır ve bütün bunların sonucunda
olarak bilinen Diabetes mellitus, insülin hormonunun yetersiz olması veya hiç olmaması
kandaki glukoz miktarı artar.
durumunda kan şekerinin normalin üzerinde bulunması durumudur.
Cevap: D
www.biyolojiportali.com
Şeker hastalığının erken belirtileri;
-Çok sık idrara çıkma: Kanda aşırı glikozdan dolayı böbreklerden glikoz geri emilemez ve 11. Aldosteron hormonu böbreklerden Na ve
idrarla glikoz atılmaya başlanır. Buna bağlı olarak da glikozun atılması için idrar miktarı Cl’un emilimini artırarak vucutta su tutulmasını
artmaktadır. sağlar. Aldosteron artarsa su kaybı azalır, kan
NOT: hacmi artar ve kan basıncı yükselir. Yüksek kan
-Sağlıklı bireylerin idrarlarında glikoz bulunmaz. basıncının normale dönmesi için aldosteron
miktarı azaltılmalıdır.
-Çok su içme: İlk belirtiye bağlı olarak kaybedilen sudan dolayı vücudun su ihtiyacının -Glukagon artarsa kanda glukoz miktarı artar,
artması sonucu oluşur. baasınç yükselir.
Çok acıkma: İnsülin yetersizliğinden dolayı her ne kadar kandaki glikoz oranı fazla da olsa -Vazopressin (ADH) artarsa suyun geri emilimi
glikoz hücrelere geçemediğinden enerji gereksinimi artar, vücuttaki protein ve yağ artar, basınç yükselir.
depoları kullanılmaya başlanır. İki tip şeker hastalığı vardır: Cevap: B
-Tip I Şeker Hastalığı (insüline bağımlı diyabet): Daha çok çocuklarda ve 40 yaşın altındaki
genç erişkinlerde görülür. İnsülin eksikliğinden oluşur. Bağışıklık sistemi insülin üreten 12. Duyu organları ile düşman fark edilir. Duyu
pankreasın beta hücrelerini tahrip ettiği için insülin yetersizliği oluşur. Bundan dolayı Tip I organlarından alınan uyarılar sinir sisteminde
diyebet bir otoimmun hastalıktır. Bu hastalar ömür boyu insülin hormonu almak değerlendirilir. Değerlendirme sonucu
zorundadır. hormonlar salgılanır. Kas sistemi ile
-Tip II diyabet (insüline bağımlı olmayan diyabet): Genellikle 45 yaş üstü erişkinlerde ve düşmandan kaçılır.
şişman (obez) kişilerde görülür. Tip II şeker hastalığında hedef hücrelerdeki reseptörler Cevap: C
insüline karşı gerekli tepkiyi gösteremezler. Glikoz reseptörlerinin bozulmasına bağlı
olarak glikozun hücrelere girememesi insülin direnci olarak tanımlanır ve yaklaşık tüm 13. Hormonlar, genellikle endokrin (iç salgı)
diyabetlilerin %90’ı insülin direnci yaşamaktadır. Bu durum daha çok ailede diyabet olan, bezlerinden salgılanan, hedef organlara kan ile
şişman, fiziksel aktivitesi olmayan ve kan yağları yüksek olanlarda ortaya çıkar. taşınan organik kimyasal uyarıcılardır,
NOT: düzenleyicilerdir.
Şeker hastalarında hücrelere yeterli glikoz geçemediğinden, hücreler enerji elde Cevap: A
etmek için yağ asitlerini ve amino asitleri kullanır. Bunun sonucunda kan ve
14. Olayların gerçekleşme sırası;
idrardaki amonyak ve üre miktarı artar. Ayrıca protein yetersizliğine bağlı olarak
II. Kanın osmotik basıncının artması
yaraları geç iyileşir ve bağışıklık sistemi (vücut direnci) zayıflar.
I. Hipofizden salgılanan antidiüretik hormon
6. EŞEYSEL BEZLER: Üreme sistemi hormonları erkeklerde testis, kadınlarda (ADH) miktarının artması
ovaryumlardan üretilir. Hem üreme hücreleri hem de hormon üretmeleri nedeniyle III. Böbrekten suyun geri emiliminin artması
karma bezlerdir. Cevap: C
-Üç çeşit üreme hormonu vardır. Bunlar; östrojen, progesteron ve testosterondur.
-Hipofiz bezinden salgılanan hormonlarla çalışması düzenlenir. 15. Olayların gerçekleşme sırası;
A. OVARYUMLAR (YUMURTALIKLAR) III. Hipotalamusun uyarılması
-Dişi bireylerde bulunan bir çift bezdir. Ergenlik ile birlikte östrojen ve progesteron IV. Hipofizin uyarılması
hormonlarını salgılar. II. ACTH nin salgılanmaya başlaması
-Dişilerde birincil eşey karakteridir. I. Böbrek üstü bezi korteksinin uyarılması
a. Östrojen: V. Epinefrin (adrenalin) salgılanmaya başlaması
-Hipofiz besinin FSH hormonu etkisi ile yumutalıklardaki folikül yapılarından salınır. Cevap: C
-Mitoz bölünmeyi hızlandırarak döl yatağı duvarının kalınlaşmasını sağlar.
-Uterus hücrelerine bol kan damarı gelmesini sağlar. 16. Pankreastan salgılanan insülin kan şekerini
-Uterustaki doku sıvısı miktarını arttırır. düşürürken böbrek üstü bezlerinden salgılanan
-Böylece uterus iç çeperinin gelişmesini sağlar. adrenalin ve kortizol kan şekerini artırır.
- Dişiye özgü ince ses gelişimi, üreme organlarının gelişimi, dişiye özgü vucut yapısını Cevap: E
kazanması gibi ikincil eşeysel özelliklerin ortaya çıkmasına neden olur.
b. Progesteeron: 17. Testosteron hormonu ile hipotalamus
- Hipofizden salgılanan LH’nin yumurtalığı etkilemesi ile salınır. arasında negatif (-) geri bildirim vardır.
-Yumurtalıklarda korpus luteumdan (sarı cisimden), gebelik süresince plasentadan salınır. Testosteron hormonunun artışı hipotalamusu
- Embriyonun tutunması için döl yatağının hazırlanmasını sağlar. uyararak GnRH salgısını keser. GnRH
-Endometriyumun gelişmesini sağlar. salgılanmaz ise hipofiz uyarılmaz ve LH
-Fallopi tüpü hücrelerinde besin depo edilmesini sağlar. salgılanmaz.
- Gebelik durumunda döl yatağında kas kasılmasını önleyerek gebeliğin sürmesini sağlar. Cevap: C
Azalırsa düşük gerçekleşebilir.
B. TESTİSLER 18. I. X bezi tiroit bezidir, büyümesi sonucu
-Erkeklerde bulunan bir çift bezdir. basit guatr oluşur.
- Hipofizin FSH ve LH hormonlarının etkisiyle testosteron salgılar. II. Y bezi paratiroit bezidir. Sadece belirli doku
Testosteron: (kemik gibi) ve organları etkileyen sadece
-Testislerin seminifer tüpçüklerindeki leydig hücreleri tarafından salınır. parathormon üretir.
-Eşeysel olgunlaşmayı sağlar. III. X ve Y bezlerinden salgılanan kalsitonin-
-Erkeklere özgü kıllanma, ses kalınlaşması, kas gelişmesi gibi ikincil eşey özelliklerin de parathormon, zıt (antagonistik) etki göstererek
ortaya çıkmasını sağlar. kandaki kalsiyum miktarını dengeler.
-Ergenlikten itibaren spermlerin olgunlaşmasını sağlar. IV. Y bezinin salgısı hipofiz bezi tarafından
7. TİMÜS BEZİ: Göğüs boşluğunda bulunan timüs bezi, lenf sistemine de dâhil olan bir üretilen TSH hormonu ile denetlenmez. TSH,
organdır. Yeni doğan bebeklerde büyük olan bu bez, yaş ilerledikçe küçülür. Çocukluk X’i denetler.
döneminde maksimum aktivite ile çalışır. Cevap: C
-Timus bezi, bağışıklık sistemi hücrelerine ait olan T-lenfosit hücrelerinin işlevsel özellik
kazandığı yerdir. 19.
-Timus bezi, T-lenfositlerin timusta veya diğer lenf sistemi organlarında gelişmesinde ve Kan şekerini arttıran Kan şekerini azaltan
korunmasında önemli rolü olan timik hormon üretir. hormonlar hormonlar
-Timus hormonları, ayrıca hipofizden salgılanan LH, FSH hormonlarının salınmasını Kortizol, adrenalin,
İnsülin
baskılar. glukagon

www.biyolojiportali.com
8. EPİFİZ BEZİ: Ara beyinde bulunan çok ufak bir bezdir.
-Melatonin (karanlığın hormonu) adı verilen hormonu salgılar. Bu hormonun salgısı, 20.
göze giren ışığın retina üzerine düşmesi ile kontrol edilir. Karanlık ortamda melatonin Hormon Adı
Salgılandığı
salgısı artar. Ayrıca mevsimsel geçişlerde gün uzunluğuna bağlı olarak ortaya çıkan bez
değişikliklerle ilgili vücuttaki işlevleri düzenler (biyoritim). I. Hormon Parathormon Paratiroit
NOT:
II. Hormon Kalsitonin Tiroit
Melatonin erken ergenliğe geçişi önler.
Endokrin Kontrol Mekanizması (Feed Back)
-Endokrin bezlerin birbirini etkileyerek kandaki hormon düzeyinin ayarlanmasına geri 21. IV-II-I-III
bildirim (feed-back) denir. İki şekilde gerçekleşebilir;
1. Pozitif geri bildirim (Pozitif feed back): Hipofizin sürekli olarak bir endokrin bezi 22.
uyararak hormon üretimini sağlamasıdır. X: Hipotalamus
-Pozitif geri bildirim mekanizmasında, hem uyarı hem de tepkinin arttığı görülür. Örneğin Y: ACTH
hipofizin arka lobundan salgılanan oksitosin hormonu hedef hücreye (rahim) kan yoluyla Z: Böbrek üstü bezi kabuk bölgesi (Adrenal
ulaştığında özel reseptörlere bağlanarak özgül bir yanıtın oluşmasını sağlar (rahim korteks)
kaslarının kasılması). Oksitosin için oluşturulan yanıt pozitif geri bildirim döngüsü
oluşturur, doğum esnasında ve sonrasında rahim kasılması devam eder. 23.
NOT: Diyabet Oluşma sebebi
-Oksitosin hormonu süt bezlerinden süt salgılanmasını da uyarır ve süt salgılanma türü
mekanizmasında pozitif geri bildirim görülür. İnsülinin hiç veya yeterli
Tip 1
üretilememesidir.
2. Negatif geri bildirim (Negatif feed back): Bir endokrin bezden salgılanan hormon
Daha çok insülin direnci ile
vücutta gerekli aktiviteyi gösterdikten sonra hipofizi etkileyerek, hipofizin hormon salgısını
Tip 2 ortaya çıkar. İnsülin yeterince
engellemesidir.
salınır fakat etkili olamaz.
Negatif geri bildirim mekanizmasında, hormonun etki ettiği hücrede sentezlenen ürün,
hormon salgılayan endokrin bezin aktivitesini baskılar. Örneğin hipofiz TSH salgılayarak
24. IV-I-II-V-III
tiroit bezini uyarır. Tiroit bezi kana tiroksin hormonu salgılar. Tiroksin hormonu kanda
belli bir seviyeye ulaştığında hipofizi etkileyerek TSH salgısını azaltmasına neden olur.
25. Glukagon salgısı artan bir insanda;
NOT:
-Kan şekeri artar / azalır.
Pozitif geri bildirim hormon üretimini ve tepkiyi artırırken negatif geri bildirim
-Kanın osmotik basıncı artar / azalır.
durumun eski hâline geri dönmesine yardımcı olur. Bu yüzden iç dengede
(homeostasi) negatif geri bildirim daha çok görülür. -Karaciğerdeki depo glikojen artar /azalır.

Boşaltım 26. Cevap: B

Hipotalamus RF Hipofiz
ADH kanallarından suyun
arka lobu
geri emilimi 27. Glukagon, düşük kan şekeri durumunda
Negatif geri bildirim sadece karaciğer hücrelerinden glukoz geçişini
uyararak kan şekerini yükseltir.
Şema: Vücudun su dengesinin düzenlenmesi Cevap: E

Hipotalamus RF Ön ACTH Adrenal Kortizol 28. -Tiroksin hormonunun çocukluk

Hipofiz Korteks Hormonu döneminde az salgılanması sonucu oluşur.
(Kretenizm)
Negatif geri bildirim
-STH’nin yetişkin bireylerde fazla salgılanması
Şema: Hipotalamus, hipofiz ve böbrek üstü bezleri arasında geri bildirim mekanizması sonucu oluşur.(Akromegali)
-ADH’nin az salgılanması sonucu oluşur.
Ön Tiroksin (Şekersiz şeker hastalığı)
Hipotalamus RF TSH Tiroit
Hipofiz Hormonu -Aldosteron eksikliğinde ortaya çıkar.
Bezi
(Addison))
Negatif geri bildirim - Yetişkinlerdeki tiroksin eksikliği miksodema
(uyuşukluk, vücut ısısının düşmesi) neden olur.
Şema: Hipotalamus, hipofiz ve tiroit bezi arasındaki geri bildirim mekanizması Soruda verilmemiştir.
Cevap: A
Hipotalamus Ön
RF FSH Yumurtalık Östrojen
Hipofiz
29. Böbreklerden sodyum (Na+) ve klor (Cl-)
iyonlarının geri emilimini arttırır.
Negatif geri bildirim
Cevap A
Şema: Dişi üreme sisteminin hormonlarla kontrolü
30. ACTH, Böbrek kanallarını değil böbrek üstü
bezinin kabuk bölgesini (adrenal korteksi)
Leydig uyarır. Böbrek organı ile böbrek üstü bezlerinin
LH Testosteron
Hipotalamus GnRH Ön Hücreleri doğrudan bir bağlantısı yoktur.
Hipofiz Spermatogenez
FSH Sertoli
Hücreleri İnhibin
Negatif geri bildirim
Şema: Erkek üreme sisteminin, hormonlarla kontrolü
NOT:
Ayrıca; mide gastrin hormonu, ince bağırsak enterogastrin, sekretin ve kolesistokinin
hormonları, karaciğer ve böbrek hücreleri eritropoetin hormonu üreten organlardır. Bu
hormonların etkilerine ilerideki konularda yeri geldikçe değinilecektir.

www.biyolojiportali.com