ARALIN 5 PAANO NAPAPAIRAL

Layunin: ANG NASYONALISMO AT

Pagkatapos ng araling
ito, ikaw ay inaasahang KAPANGYARIHAN GAMIT ANG
WIKA?
magkaroon ng kakayahang:

• Maipaliwanag ang
kahulugan at kaugnayan
sa wika ng nasyonalismo
at kapangyarihan. PAGTATASA
• Makita ang naitutulong
ng wika upang mas Magsagawa ng Think-Pair-Share sa klase.
mapayabong ang
nasyonalismo. Think: Suriin ang mga larawan sa ibaba at tumukoy ng dalawang (2)
imahe na sa tingin mo ay kumakatawan sa bayan at nasyonalismo.
• Mailarawan ang
Ipaliwanag ang mga napiling larawan at kung paano ito naging simbolo
mga sitwasyon na
ng pagiging makabayan.
nagpapakita ng pag-iral
ng kapangyarihan sa
tulong ng wika. Pair: Humanap ng kapareha sa klase at ibahagi sa isa’t isa ang inyong
mga sagot. Maaaring magtanong at magbigay ng komento tungkol sa
sagot ng kapareha.

Share: Ibahagi sa klase ang tinalakay na mga sagot sa isa’t isa. Maliban
sa mga imahe na nasa ibaba mayroon ka pa bang ibang imahe na nais
idagdag bilang simbolo ng nasyonalismo at pagiging makabayan?

Jose Rizal Philippine Eagle

Larawan mula sa Travel Philippines, Bandila ng Pilipinas
Wikimedia Commons, www.wayph.com

PAGSUSURI

Ang pagtalakay sa ugnayan ng wika sa nasyonalismo at kapangyarihan ay

hindi rin nalalayo sa pagtalakay sa relasyon ng wika sa kasarian at elitismo.
Lumagpas na rin tayo sa isa sa mahahalagang gamit ng wika bilang
kasangkapan sa komunikasyon. Hindi lamang ito simpleng palitan ng mga
ideya, pagkakaunawaan, at pagbibigay ng impormasyon. Nakatutulong
din ang ating wika sa pagpapairal ng nasyonalismo sa ating bansa.

52 Philippine Copyright 2020

Maliban sa wikang Filipino, ang mga bernakular na wika mula sa mga
probinsya at lalawigan ay mga wika na nagpapahayag ng pagiging
makabayan dahil sinasalamin ng mga ito ang kultura, kostumbre
(custom), at tradisyon. Ang wika ang minsang ginamit upang mapalaya
ang ating bansa mula sa mga mananakop, at ito rin ang maaaring
magpalaya sa ating bayan sa kahirapan.

Ano ba ang maaaring nagkukulong sa ating bayan? Paano ito nangyayari?

Isang dahilan ay ang pananatili sa kapangyarihan ng mga naghaharing-
uri gaya ng naipaliwanag sa naunang aralin, kung saan ang wika ang
batayan ng pag-angat sa lipunan ng tao.

Mas lubos na mauunawaan kung tatalakayin ang nasyonalismo,

kasaysayan ng pag-usbong nito sa Pilipinas, at ang mga salik nito.
Gayundin ang usapin sa mga sitwasyon kung saan ang wika ay nagagamit
sa pagkamit ng kapangyarihan.

Wika at Nasyonalismo
Ayon kay Benedict Anderson (2016) na isang political scientist at
historyador, ang nasyonalismo ay isang pakiramdam dahil ang grupo
ng taong naninirahan sa isang komunidad na may iisang kultura ay
nakabubuo ng isang nasyon o bayan. Dagdag niya na kapag ang tao ay
natutong isantabi ang mga pansariling interes, at nagbigay pansin sa
pangangailangan ng mas nakararami ay tinatawag itong makabayan.

Mula sa aklat na Filipino Nationalism: Various Meanings, Constant and

Changing Goals, Continuing Relevance ng patnugot na si Jose V. Abueva
(1999), ang kahulugan ng nasyonalismong Pilipino ay tumutukoy sa mga
sumusunod:

1. Paninindigan sa pagkamit ng kalayaan at pagsasarili laban sa mga mapang-

aping mga mananakop, pagdodomina ng mga banyaga, at pananamantala.
2. Pagiging makabayan, pagmamahal sa bayan/nasyon, pagsasakripisyo, at
pagsisilbi sa bayan.
3. Pagsusulong ng pagkamakabansa, pambansang identidad, kapayapaan,
at pagkakaisa sa panahon ng hindi pagkakunawaan at kinakailangan ng
kooperasyon at dahil sa patuloy na pangingibang bayan ng mga Pilipino.
4. Pagsasakatuparan sa pambansang layunin, pagkakaroon ng pambansang
seguridad lalo na ang interes ng publiko at para sa ikabubuti ng marami.
5. Pagsusulong ng malaya at demokratikong bayan.
6. Pagtataguyod sa bansa upang mapaunlad ang pagiging makatao,
pagtutulungan, at globalisasyon.

Ang mga nabanggit ay pinagsama-samang kahulugan ng nasyonalismo

batay sa mga Pilipinong manunulat mula 1880s hanggang 1990s.

Ngunit paano nga ba umusbong ang nasyonalismo sa usapin ng wika sa

Pilipinas? Paano nagamit ang wika sa kasaysayan upang makamit ang
kalayaan mula sa mga mananakop? Paano rin kaya nagamit ang wika
upang makamit ang mga layuning pambansa at mapagkaisa ang mga
Pilipino sa pagtataguyod ng ating bansa?

Phillippine Copyright 2020 53

 Pag-usbong ng Nasyonalismo sa Pilipinas

Nasyonalismong Konserbatibo
Ayon sa artikulo ni Romeo V. Cruz na Ang Nasyonalismo at Wika, ang
wika ang naging kasangkapan sa pagpapalaganap ng nasyonalismo
sa buong bansa noong dekada 1800. Ngunit nagsimula ang kaisipang
nasyonalismo sa mga ilustrado o ang mga edukadong nakapag-aral sa
wikang Kastila o nakapag-aral sa Espanya.

Ang layunin ng nasyonalismong ito ay maging lalawigan ng Espanya ang

Pilipinas at maging mamamayan nito ang mga Pilipino. Ginamit na wika
ang Kastila at paminsan-minsan ay Ilokano at Tagalog sa pagpapakalat
ng kaisipang ito. Ang mga Ilocano ay naghimagsik din laban sa mga
prayle at opisyales ng Espanya na nasa Pilipinas. Si Balagtas ang isa sa
mga nagpakalat ng nasyonalismo sa grupo ng mga Tagalog noong mga
taong 1830.

Tinatawag ding Naging konserbatibo ang usapin ng nasyonalismo ng mga Pilipinong

peryodiko ang
pahayagan o diyaryo
na naglalaman ng mga
balita, opinyon, at mga
impormasyon.
ilustrado dahil sa kanilang pamamaraan upang matupad ang mga layunin
nito sa pamamagitan ng pagsusulat sa mga peryodiko, literatura, at
pagbubuo ng mga samahan. Tinawag ang grupong ito na propagandista
kung saan kinabibilangan ito nina Jose Rizal, Marcelo H. Del Pilar, at
iba pang Pilipinong ilustrado. Hindi naglaon ay nakita rin nila na ang
Pilipinas ay may sariling sibilisasyon o kabihasnan bago pa ito masakop
ng Kastila at isa na rito ang pagkakaroon ng mga wika tulad ng Tagalog
at Ilocano. Gayumpaman, nanaig pa rin ang wikang Kastila dahil
nakita nila na ang kanilang wikang bernakular ay ginagamit lamang sa
loob ng tahanan maliban sa Kastila. Wikang Kastila pa
rin ang ginagamit ng mga ilustrado dahil ang kanilang
iminumulat tungkol sa mga nangyayari sa Pilipinas ay
mga opisyales, iba pang edukado, at Kastila.

Itinatag ang Kataastaasan, Kagalang-
galangang Katipunan ng mga Anak ng
Bayan na layuning makamit ang kalayaan
ng Pilipinas mula sa mga mananakop
na Kastila. Ang unang supremo ng
Katipunan ay si Deodato Arellano
na sinundan ni Roman Basa at ang
itinuturing na Ama ng Katipunan na si
Andres Bonifacio.
Nasyonalismong Radikal
Hindi napigil ng mga propagandista ang pagkalat
ng nasyonalismo sa masang kinabibilangan ng mga
manggagawa, magsasaka, at iba pa. Ngunit binigyan ito
ng ibang mukha ng isa pang grupo na pinangunahan
nina Andres Bonifacio, Emilio Jacinto, Pio Valenzuela,
at marami pang iba. Nagtatag ng sariling wika (Tagalog)
ang grupong ito bilang simbolo ng kaisahan. Dumami ang
mga kasapi ng grupong ito at karamihan ay mga nakatira
sa katagalugan. Mula sa konserbatibong nasyonalismo,
nagkaroon ng nasyonalismong radikal. Wikang Tagalog
ang ginamit sa himagsikan, at ito ang naging wikang
opisyal ng Konstitusyon ng Biak-na-Bato noong
Nobyembre 1, 1897.
Ang nasyonalismong konserbatibo ay nanatiling buhay
pa rin sa panahon na iyon na pinamumunuan ng mga
ilustrado. Noong 1898, ang mga ilustrado ay inanyayahan

54 Philippine Copyright 2020

upang mapagkaisa ang dalawang uri ng nasyonalismo. Mula sa
pagkakaisang ito ay nabuo ang tinatawag na nasyonalismong integral.
Lumakas ang nasyonalismo at natalo ng mga rebolusyonaryo ang mga
Kastila. Nagpatuloy ang pakikipaglabang ito hanggang sa panahon ng
pananakop ng mga Amerikano.

Nasyonalismong Integral
Sa pagpasok ng nasyonalismong integral, nawalan ng pagkakataon ang
Tagalog na maging opisyal na wika dahil ayon sa mga ilustrado ang
wikang Kastila ay kinikilala sa ibang bansa bilang wika ng diplomasya.
Tinitingnan din ang mga wika sa Pilipinas bilang mababa at mataas
naman ang wikang Kastila.

Sa sumunod na digmaang Filipino-Amerikano, naghiwalay ang

nasyonalismong integral. Namayani ang nasyonalismong konserbatibo
kung saan nakipagtulungan ang karamihan sa mga ilustrado sa mga
Amerikano. Ang ilan naman ay nakita na walang saysay ang pagpatuloy
sa pakikidigma at hinayaan na lang ang demokrasyang Amerika.

Nagtagumpay ang Amerika at naipilit ang wikang Ingles kasama na rin ang
wikang Kastila. Sina Sergio Osmeňa, Manuel L. Quezon, Manuel Roxas, at
Rafael Palma ang nakilala at namayaning mga nasyonalistang konserbatibo.
Samantalang ang mga nasyonalistang radikal ay ipinagpatuloy ang
pakikipaglaban sa mga Amerikano at ang wikang kanilang isinulong ay ang
sariling wika kung saan sila nakatira o nakikipaglaban.

Wikang Pambansa bilang Wika ng Nasyonalismo

Mayroong naging reaksyon ang mga Pilipinong katutubo sa pagpasok ng
mga mananakop sa bansa. Una, may pagnanais na buhayin at patatagin
ang katutubong kultura. Ikalawa, sa pagtungo ng mga ilustrado sa ibang
bayan tulad ng Espanya, ninais ng mga ito na tanggapin at yakapin ang
pagpasok ng mga kanluraning kaalaman at kultura sa bansa. Ikatlo,
may mga grupo naman na isinulong ang sariling kultura at wika. Nakita
ng grupo nina Andres Bonifacio sa ikatlong reaksyon ang paggamit ng
wikang katutubo upang maalis ang impluwensiya ng wikang banyaga.
Sa pagpasok ng bagong mananakop, naulit muli ang panggigiit ng mga
Amerikano na matuto ang mga katutubong Pilipino sa wikang Ingles sa
pamamagitan ng edukasyon.

Muling nagsimula ang mga Pilipinong namamahala sa bansa kasama ang

mga lokal na dalubwika sa pagtatalaga ng pambansang wika at wikang
opisyal mula sa pagpili ng isang wika na malawak na ginagamit sa buong
bansa. Wikang komon ang ginagamit para sa komunikasyon ng dalawang
Dahil sa laki ng impluwensiya
taong may magkaibang wika na kumakatawan sa nasyonalismo at kultura
ng wikang Ingles sa Pilipinas,
ng bansa. Dagdag pa ni Pamela Constantino, ang wika ay instrumento
tama bang mas bigyan ito ng
ng pagkakasundo sa bansa kung ang wikang pipiliin ay sumisimbulo ng halaga kaysa sa sarili nating
ating pagiging bayan o pagiging Pilipino. Ang piniling wikang pambansa wika?
ay mula sa mga katutubong wika at natutugunan nito ang sentimental
at instrumental na pangangailangan ng tao. Sentimental ang tawag sa
pangangailangan ng tao kung ang wika ang kumakatawan sa kanyang
grupong kinabibilangan at instrumental naman kung natutugunan

Phillippine Copyright 2020 55

 nito ang kanyang mga interes. Kung titingnan natin ang kasalukuyang
kalagayan ng wikang Filipino sa bansa, lumalabas na wikang Ingles ang
wikang ginagamit sa pamahalaan, at sa mga pribadong kumpanya.

Wika at Kapangyarihan
Tatalakayin naman sa bahaging ito ng aralin kung paano naiuugnay ang
kapangyarihan sa wika at mga tunggalian sa paggamit ng kapangyarihan
(struggle for power). Ano nga ba ang kapangyarihan, at paano ito naiuugnay
sa usapin ng wika?

Sa usapan naman ng pasyente at doktor, mayroong kakayahang mag-

utos ang doktor na bumalik at magsabi ng iinuming gamot ng pasyente
dahil sa kakayahan at kaalaman niya hinggil sa sakit at kalusugan ng tao.

Doc, ano na ho ang resulta ng

aking laboratoryo? Salamat, Doc.
Kailan ho ako babalik?
Mayroon kang impeksyon at
kinakailangan kitang resetahan Kapag natapos mo nang inumin
ng antibiotic. Inumin mo ito sa ang niresetang antibiotic.
loob ng pitong araw at isang
capsule kada araw.

Mapapansin na ang dalawang halimbawang nabanggit ay gumamit

ng “po” at “ho” bilang simbolo ng paggalang lalo na kung ang kausap
ay may mataas na katayuan sa lipunan at edukasyon o ito ay mas
nakakatanda. Makikita na kahit hindi gamitan ng anumang dahas o
pananakot ay mayroong pagpayag nang hindi namamalayan ng tao na
sila ay napapangibabawan.

Paano Nagiging Makapangyarihan ang Wika?

Mayroong dalawang salik kung bakit nagiging makapangyarihan ang
wika. Una ay nakatutulong ito upang makaimpluwensiya ng kapwa
o ng kausap. Maliban sa harapang pakikipag-usap, nagagamit ang
impluwensiyal na kapangyarihan ng wika sa pulitika, marketing, media,
at social media. Ang ikalawa naman ay ang pagtugon nito sa instrumental
na pangangailangan at karapatan ng tao tulad ng pagkamit ng kaalaman,
kamalayan sa mga batas, at maayos na ugnayan ng tao at pamahalaan.
56 Philippine Copyright 2020
Impluwensiyal
1. Dahil sa wika, naiimpluwensiyahan nito ang mga tao sa loob ng komunidad
na magkaisa lalo na sa panahon ng hindi pagkakaunawaan.
2. Nakatutulong ito sa pulitika kung saan nahihikayat nito ang mga tao na
makibahagi sa mga pampublikong konsultasyon lalo na sa paglikha ng mga
polisiya at batas. Ito rin ang kasangkapan ng publiko upang maibahagi
ang kanilang mga pananaw at pagtingin batay sa kanilang karanasan na
makaimpluwensiya sa paglikha ng batas.
3. Sa larangan ng advertising/marketing, nahihikayat nito ang mga tao
na sumunod sa anumang anunsyo, balita, at pahayag. Bahagi rin nito ay
ang isinasagawa ng mga negosyante sa tulong ng mga patalastas, poster,
tarpaulin, at billboard upang tangkilikin ang kanilang mga produkto.
4. Sa media naman, wika ang pamamaraan ng mga taong namamahala
upang maipahatid ang kanilang mensahe sa mga tao. Nagagamit din ito
ng mga makapangyarihan upang maitago ang katotohanan sa publiko.

Instrumental
1. Mahalaga ang wika sa batas dahil naipapahatid nito sa publiko ang mga
polisiya at mga kaparusahan na nakatala sa batas upang mapanatili ang
kaayusan.
2. Sa larangan ng edukasyon, mas napapadali sa tulong ng wika ang
paghahatid ng kaalaman at ang mga impormasyon ay madaling naipapasa
sa mga mag-aaral o susunod na henerasyon, lalo na ang kasaysayan at
kultura ng bansa o grupong kinabibilangan.
3. Nakatutulong din ito sa pagpapadali ng pakikipag-ugnayan at
pakikipagkalakalan upang mapalawak at mapalaki ang negosyo sa iba
pang sektor, negosyo at mamamayan.
4. Ang wika rin ang instrumento ng pamahalaan upang mapanatili ang
maayos na relasyon sa mga mamamayan sa tulong ng mga talumpati, PAGLALAPAT
anunsyo, at pagpapabatid ng mga panukalang nais ipatupad. Tunay na
makapangyarihan ang
paggamit ng wikang
Ingles dahil sa walang
duda na kailangan ng
mga Pilipino na matuto
at maging mahusay
upang makisabay
sa globalisasyon. Sa
palagay mo, ito ba ang
susi sa kaunlaran ng ating
ekonomiya? Sa tingin
mo mas lalo ba tayong
uunlad kung patuloy
tayong magpapahusay
ng ating kakayahan sa
wikang Ingles?

Phillippine Copyright 2020 57