ISANG PANANALIKSIK UKOL

SA EPEKTO NG ONLINE CLASS NG MAG-AARAL SA

BONBON CATARMAN, CAMIGUIN

Isang Sulatin Sa Pananaliksik

Kay

Gng. Leonora A. Baccorro

Guro Sa Kontekswalisadong Komunikasyon

Fatima College of Camiguin

Bilang Bahagi

Ng mga Pangangailangan

Para sa Asignatura ng Kontekswalisadong Komunikasyon

Ni

Joela S. Castil

Petsa ng Submisyon: December 19, 2020

 Online Class: Epekto sa Mag-aaral

Joela S. Castil

Ang online class ay isang plataporma ng pag-aaral kung saan ay

idinadaos sa pamamagitan ng paggamit sa internet, at ang
estudyante ay di na kinakailangang lumabas pa ng bahay upang
magtungo nang personal sa klase at makaharap ang guro at mga
kamag-aral. Ito ay isang diskarte sa pagtuturo na maaaring
magbigay sa mga nagtuturo ng paraan ng pagliit ng dami ng
direktang pagtuturo sa kanilang kasanayan sa pagtuturo habang
pag-maximize ng isa-sa-isang pakikipag-ugnayan. Ang online class
ay gumagamit ng teknolohiyang nagbibigay karagdagang materyal na
sumusuporta sa pagtuturo para sa mga mag-aaral na maaaring ma-
access sa online. Pinapalaya nito ang oras ng silid-aralan na
dating ginamit para sa pag-aaral. Layunin ng pag-aaral na ito na
mailarawan ang saloobin at epekto ng online class mabuti man o
masama sa mga mag-aaral na naninirahan sa Bonbon Catarman,
Camiguin. Nais malaman ng mananaliksik and mga bentahe at
disbentahe nito sa mga mag-aaral at epekto nito sa pagkatuto ng
mga mag-aaral.

Sa paggamit ng metodo na pagmamasid-masid, pakikiramdam,

pagtatanung-tanong, pagdalaw-dalaw at pakikipagkuwentuhan
hanggang maabot sa usaping epekto ng online class sa nasabing mga
mag-aaral. Sa pamamaraaang ito ginagamit ang mga datos na
nagmumula sa mga kasalukuyang ulat, sarbey, at pagmamasid.
Napag-alaman na nakakapagdulot ng malaking epekto ang “online
class” sa buhay ng mga nasabing mag-aaral sa Bonbon Catarman,
Camiguin. Ang karanasan ng mga mag-aaral ukol sa “online class”
ay mahirap at seryoso kahit paman it’y naghahatid tungo sa
kaalaman sa panahon ng pandemya. Kung iisipin ang online Learning
ay malaking tulong sa mag-aaral dahil kontrolado ang oras dahil
nasa kanila na kung anong oras nila aaralin ang mga leksiyon,
interaktibo ang sistema ng E-Learning upang madaling matutunan
ang mga leksiyon na ituturo at kahit anong oras pwede mong kunin
ang pagsusulit ngunit nagdadala ito ng epekto sa bawat mag-aaral.
Ang karanawing epekto ng online class ay ang kawalan ng mag-aaral
ng gana na pumasok sa online class dahil sa “internet
connection”. Maging sa mga pamilya ng maga-aral ay nakikita
nating may mga paghihirap din sa pag-adjust sa bagong moda ng
online learning. Dito natuklasan ng mananaliksik ang mabuti at
masamang naidulot ng online class sa mga mag-aaral pati narin ang
mga epekto nito sa kanilang pag-aaral. Gayunpaman, nalaman din ng
mananaliksik na ang online class ay may positibo at negatibong
epekto sa pag-aaral ng isang mag-aaral, particular sa kanilang
pagkatuto.

Mga Susing Salita: Online Class, Internet, Teknolohiya,

Katamaran, Komunikasyon,

Tayo ay nabubuhay sa modernong panahon kung saan teknolohiya

ang nagiging balangkas sa ating araw araw na pamumuhay. Ito rin
ang nagiging susi upang mapadali at maging mas maunlad ang
edukasyon sa mga paaralan. Nakakatulong na ito sa mga guro sa
kanilang pagtuturo gamit ang powerpoint at prodyektor, lalo na sa
mga estudyanteg gamit ang komputers. Karamihan din sa mga
paaralan ngayon ay gumagamit ng mga birtwual na klase at kabilang
dito ang iba’t-ibang paaralan sa bansa. Tila magkaiba na ang
paraan ng pag-aaral sa nakaraang panahon at sa kasalukuyan.
Talagang napakalayo na ang narating ng teknolohiya sa paggawa ng
makabagong kagamitan. Upang mapabilis ang mga gawain at magbigay
aliw sa tao lalo na sa mga kabataan pati narin sa mga matatanda.
Ito ay nagbibigay ng mabilis na impormasyon, lawak ng
komunikasyon at aliw. Ang internet ay sinusubaybayan at halos
ginagamit na ngayon ng maraming mag-aaral sa Pilipinas. Ito ang
aming piniling pagtuonan ng pansin sa kadahilanang kapansin-
pansin, lalo na sa mga mag-aaral. Sabi nga nila, ang edukasyon ay
ang tanging yaman na hindi mananakaw ninuman kaya’t kailangang
pahalagahan. Paulit-ulit man nating naririnig ang salawikaing
ito, hindi pa rin maikaka-ila ang katotohanang taglay nito.
Ngunit sa panahon ng pandemyang ito, paano kung hindi na lamang
edukasyon ang nagbabadyang mawala sa’tin kundi maging ang sarili
nating kaligtasan laban sa virus, anong mas pipiliin mo? Ayon sa
DepEd, bahagi ng Basic Education – Learning Continuity Plan (BE-
LCP) o ang kanilang magiging hakbang para sa pagharap sa COVID-19
ay ang pagpili ng mga eskwelahan sa mga makabago at iba't-ibang
paraan at sistema ng pag-aaral kabilang ang mga sumusunod: face-
to-face, blended learning, distance learning, homeschooling, and
other modes of delivery.

Ang “Online Class” ay isa sa nakikitang paraan ng gobyerno

bilang alternatibo upang matuloy pa rin ang pag-aaral ng mga
estudyante na hindi na kinakailangang pumasok sa mga paaralan.
Ayon sa Youth Institute Organization, ang pag-aaral sa online ay
simpleng hindi pareho.
 Ang mga mag-aaral, para sa karamihan, ay sinanay na matuto
sa isang silid-aralan. Habang ang mga guro ay maaaring gumamit ng
mga tool sa online sa kanilang mga klase bago, ang buong paglipat
ng online ay nag-aalis ng maraming mga mag-aaral ng kanilang
likas na lakas sa silid-aralan: kanilang mga guro at mga
kapantay. Kamakailan lamang, ang mga online na kurso ay binuo at
ginagamit para sa mga hindi kumikita na organisasyon at mas
mataas na edukasyon at mga institusyon. Ang pangangalaga na
ibinigay sa panghabang buhay na pag-aaral at online na edukasyon
ng mga indibidwal, ay nagbibigay ng kinakailangan edukasyon na
mahalaga para magamit sa online na kapaligiran. Ayon kay White
(2003), ang pag-aaral sa online ay isang diskarte kung saan ang
proseso ng online na pag-aaral, pagtuturo at pag-aaral ay nasa
aktwal sa teknolohiya ng internet. Ang teknolohiya ng Internet ay
hindi lamang nakakarating sa impormasyon ngunit naging mga
interactive na kapaligiran kung saan ang paggawa ng impormasyon
ay naisakatuparan at ibinahagi. Ang mga pagtutukoy na ito ng
internet ay isang mahalagang potensyal sa paglilipat ng proseso
ng pag-aaral sa mga online na kapaligiran (Yaúar, 2012). Kapag
ang kasalukuyang modelo ng edukasyon na nilagyan ng pagbabago at
mga bagong teknolohiya, ay inihambing sa kurso na ibinigay ng mga
tradisyunal na pamamaraan, ang pagpapatupad ng iba't ibang mga
diskarte ay kinakailangan sa edukasyon bukod gamit ang
teknolohiya para lamang sa mga gawa (Baturay and Türel, 2013).
Ang pag-aaral sa online ay maaaring hindi angkop para sa lahat ng
estudyante. Ang pagtukoy ng mga espesyal na kwalipikasyon ay
maaaring maging kapaki-pakinabang upang makapag-ambag sa
pagtantya ng potensyal na mga output sa pag-aaral laban sa
pagkabigo (Kauffman, 2015). Ang pagtuon ay nakatuon sa proseso ng
pag-aaral ng isang indibidwal imungkahi na ang bawat indibidwal
ay sumusunod sa iba't ibang mga paraan at diskarte sa pag-aaral
(Ünlü at Karataú, 2016). Ang mga pagpapaunlad sa teknolohiya
ngayon ay nagpapahiwatig ng iba't ibang mga diskarte at diskarte
na angkop para sa bawat isa mga indibidwal. Ang kapaligiran sa
pag-aaral sa online ay dapat na may kasamang iba't ibang mga
gawain para sa pagtugon sa mga indibidwal na pangangailangan at
maabot ang mga kinalabasan sa pag-aaral (Ally, 2008). Pagsuporta
sa mga kapaligiran sa pag-aaral ng online sa pamamagitan ng iba`t
mga animasyon, laro at visual na bagay, pansin ng mga mag-aaral
at pagtitiyaga ng pag-aaral ay maaaring makuha (Akca, Barut at
Önder, 2014). Gayunpaman, sa isang harapan na kapaligiran sa
edukasyon, ang tagumpay na ipinakita ng mag-aaral ay ginagawa
hindi nangangahulugan na magaganap ito nang katulad sa isang
online na kapaligiran (Kalelio ÷ lu at Baturay, 2020). Angkop ng
mga diskarte ay dapat gamitin para sa isang mahusay na pag-aaral
sa online na kapaligiran. Sabi ni Alfred Mercier, dapat maging
masayang karanasan ang pag-aaral upang hindi makalimutan ng mag-
aaral ang kanyang natutuhan. Kung susundin ng Dep Ed, CHED at
Tesda ang mungkahi ni Contreras, hindi mababagot ang mga batang
mag-online para mag-aral. Ang bagong normal sa edukasyon ay
dapat maging isang masayang karanasan ng bata at titser. Bagaman,
ang online class ay naghahatid ng epekto sa mga mag-aaral at
hindi lamang ang mga mag-aaral ang naapektuhan dito, pati na rin
ang kanilang mga magulang. Sinabi ni Cathy Li ng World Economic
Forum, na mas epektibo ang online learning kesa sa pag-aaral sa
loob ng silid paaralan.

Mas natatandaan ng estudyante ang 25-60% ng kanilang

natutuhan online kumpara sa 8-10% lang kung sa silid-paaralan ito
itinuro. 40-60% ang nababawas na oras para matutuhan ng bata ang
isang aralin sa online learning. Ito raw ay dahil kayang balik-
balikan ng bata ang aralin, puedeng lumaktaw at umabante sa ibang
konsepto batay sa sariling kakayanan ng bata. Hindi nababagot ang
bata sa bagal ng pagtuturo ng titser sa silid paaralan.
Online Class

Dahil sa pandemya, isa na nga ang sektor ng edukasyon sa

tuluyang naapektuhan (Acedilla, 2020). “Online Class,” ang
nakikitang paraan ng gobyerno bilang alternatibo upang matuloy pa
rin ang pag-aaral ng mga estudyante na hindi na kinakailangang
pumasok sa mga paaralan. Bilang bahagi ng tinawatawag na ‘new
normal’ sa sistema ng edukasyon sa bansa, ang online education
ang nakikitang daan para maipagpatuloy ang taong panunuran sa
darating na pasukan. Ayon sa Top Hat Glossary, ang isang klase sa
online ay isang kurso na isinasagawa sa Internet. Karaniwan
silang isinasagawa sa pamamagitan ng isang sistema ng pamamahala
ng pag-aaral, kung saan maaaring tingnan ng mga mag-aaral ang
kanilang syllabus ng kurso at pag-unlad ng akademiko, pati na rin
makipag-usap sa kapwa mag-aaral at kanilang nagtuturo sa kurso.

Online Class at Problema Sa Maayos Na Koneksyon ng Internet

Alam naman natin na ang bansang Pilipinas ay isa sa mga

bansa na may pinakamabagal na koneksyon ng internet. Ito ang
siguradong pinakamalaking problemang dadalhin ng mga mag-aaral
kung matutuloy ang sistemang ito. Hindi lahat ng mga mag-aaral ay
may pribilehiyong magkaroon ng maayos na koneksyon ng internet at
isa pang problema nito ay ang mga lugar na wala ring maayos na
signal. Ayon sa pag-aaral ni (Gunigundo, 2020), nakakahiya ang
kupad ng mobile internet download speed ng Pilipinas sa 15.06
megabits per second (Mbps) para sa taong 2019. Ang global average
speed ay 26.12 Mbps. Daig pa tayo ng Zimbabwe (15.2 Mbps) at
Syria (19.48 mbps). Pang 103rd sa 139 bansa ang ating rango. Ang
DepEd, CHED, Tesda at DICT ay kailangan magsanib puwersa para
pigain ang mga Telecom carriers na palakasin ang internet
connectivity infrastructure ng Pilipinas. Free WiFi at libo-libo
pang mga cloud servers ang kailangan upang ang mahihirap na
estudyante ay hindi na kailangan pang magpaload ng kanilang
mobile device para makapag online at magkasya ang napakalaking
bulto ng data na kailangan idownload at upload.

Matipid Sa Oras At Pera

Ayon kay (Vercide, 2020), isa sa epekto ng online class daw

ay nakakatipid ng oras at pera. Hindi na kinakailangan ng mga
mag-aaral na pumunta sa kani-kanilang paaralan. Sa online
education mas makakatipid ng oras ang mga mag-aaral dahil hindi
na nila kinakailangan gumastos ng pamasahe papasok at siguradong
makababawas sa gastos. Sa pananaw na ito, marami ang mas
makatipid habang patuloy na natuto. Ayon sa World Scholarship
Forum, ang Program sa online degree na hatid ng online class ay
bibigyan ka ng posibilidad na pagsamahin ang independyenteng pag-
aaral sa iyong trabaho o pamilya. Ang mga online na kurso ay
espesyal na idinisenyo para sa pag-aaral sa sarili at kadalasang
naka-personalize upang magkasya ang mga pangangailangan ng mga
indibidwal na mag-aaral. Maaari mong itakda ang iyong sariling
iskedyul at matuto sa sarili mong bilis. Maaari ka ring magtakda
ng kurso sa 4 sa isang tradisyunal na unibersidad sa kurso ng 2
na taon; ang lahat ng ito ay depende sa iyong pinili (WSF, 2020).

Online Class na nakapagdulot ng Limitadong Interaksyon Sa Mga

Kamag-aral
Ayon sa ilang mga pag-aaral, ang sistemang ito ay maaring
makapagdulot sa mga bata ng ‘feeling of isolation’ o tila
nakapuwesto sa isang lugar na kung saan hindi maaaring umalis o
lumabas. Walang magaganap na maayos na pakikipag-usap o
interaksyon sa mga kamag-aral gaya ng isang normal na buhay
estudyante (Ramos, 2020).

Online Class Bilang Pagyakap Sa Makabagong Teknolohiya

Ayon sa The Outlook Article, sinasabing ang online class o mas

kilala bilang “online education” ang magiging daan upang matuto
ang mg mag-aaral sa makabagong teknolohiya. Isa sa maging epekto
ng online class ay ang mag-aaral ay magkaroon ng oras upang
tuklasin ang ilan sa mga bagong paraan sa pag-aaral. Sa hakbang
ding ito, mas makakasabay na ang karamihan sa pagtanggap ng
makabagong paraan tungo sa paglinang at pagkatuto ng bata sa
ating bansa.

Online Class at Komunikasyon

Ang komunikasyon ay tungkol sa pamamahagi o pakikipagpalitan ng

impormasyon sa anumang paraan. Ito ay importanteng bahagi ng
ating buhay, kung kaya’t Malaki nag epekto ng online class sa
komunikasyon. Sa Larangan naman ng komunikasyon ay may positibo
din naitutulong ang internet gaya na lamang ng
pakikipagkomunikasyon sa mga mahal natin sa buhay na nagtatrabaho
sa ibang bansa, pagkalap ng mga impormasyon tungkol sa mga
kaganapan na nangyayari sa loob at labas ng bansa, at ang
pagkakaroon ng mga update tungkol sa buhay ng mga mahal natin sa
buhay gaya na lamang ng mga masasayang nangyari sa kanila na
gusto nilang ibahagi sa iba. Kung mayroong positibo at mayroon
ding negatibo gaya na lamang ng una, pakikipagkomunikasyon upang
makapangloko ng tao gaya na lamang ng mga scam.

Online Class at Disiplina

Ayon kay Eds Ignacio, nagkaroon ng disiplina ang mga bata dahil
nagkaroon ng regola sa kanilang bahay na dapat maglaan ng oras sa
paggawa ng aralin, paglalaro o ang paggamit ng gadget. At sa
kaniya bilang isang ina, naging hamon din ang isaayos ang kanyang
oras para magampanan ang mga gawaing-bahay at pagsubaybay sa pag-
aaral ng anak. Sa kanilang kuwarto ay sadyang naglaan ng study
area upang higit ang konsentrasyon kaya napakinabangan nang husto
ang study table. Sa kanya namang palagay, di gaanong epektibo
ang online class lalo sa maliliit na bata dahil sa hirap na
mapanatili sila sa kanilang upuan, kadalasan ay naiinip ang mga
ito.
Sintesis

Tayo ay nabubuhay sa modernong panahon kung saan teknolohiya ang

nagiging balangkas sa ating araw araw na pamumuhay. Ito rin ang
nagiging susi upang mapadali at maging mas maunlad ang edukasyon
sa mga paaralan. Grabe ang epekto ng COVID-19 pandemic sa
larangan ng edukasyon sa buong mundo at ang anyo ng bagong normal
sa edukasyon ay malayong malayo sa dating normal. Sa ayaw man o
sa gusto ng mga titser, magulang, estudyante at mga opisyales
ng Kagawaran ng Edukasyon, CHED at Tesda, mas dadalas at
magiging pangunahing pamamaraan sa paghahatid ng karunungan ang
“online learning” na dati’y madalang gamitin. Ang layunin ng
pag-aaral ay upang matukoy ang epekto ng online class mabuti man
o masama ng mga aktibidad sa pag-aaral sa online sa mga
kinalabasan ng pag-aaral ng mga mag-aaral na lumahok sa pinaghalo
na kurso sa pag-aaral, partikular na nakatuon sa mga kursong
batay sa kasanayan. Ang mga kinalabasan sa pag-aaral o mga
resulta ng isang nag-aaral ay karaniwang sinusukat ng mga marka,
kaalaman o kasanayan na nakuha sa kurso. Sa pinaghalong mga kurso
sa pag-aaral, ang mga kinalabasan sa pag-aaral ay maaaring
tasahin ayon sa maraming pamantayan. Sa pag-aaral na ito,
isinasaalang-alang ang mga interactive na aktibidad tulad ng
pakikipag-ugnay ng guro – mag-aaral, pakikipag-ugnayan ng mag-
aaral, mag-aaral na nilalaman at pakikipag-ugnayan ng mag-aaral
 na teknolohiya. Ang mga mag-aaral sa undergraduate ay lumahok sa
pinaghalo na kurso sa pag-aaral kung saan ginamit ang formative
na pagtatasa upang suriin ang mga kinalabasan ng pag-aaral ng
mag-aaral sa pamamagitan ng pagsasama ng iba't ibang mga
aktibidad sa pag-aaral sa pamamagitan ng isang sistema ng
pamamahala ng pag-aaral. Ang dami ng mga resulta na nakuha sa
pamamagitan ng paggamit ng pagbabalik sa pagsusuri ng data mula
sa system ay nagpakita na ang mga mag-aaral na mabisang
nakikipag-ugnay sa mga aktibidad sa pag-aaral sa kurso ay may mas
mahusay na mga resulta. Ang bilang ng mga resulta sa pagsusuri na
dami ay ipinahiwatig na ang pakikipag-ugnayan ng mag-aaral-mag-
aaral ay may mas malaking epekto sa mga kinalabasan ng pag-aaral
ng mag-aaral. Ang mga aktibidad sa pag-aaral na ito ay ginagamit
para sa mga interactive na aktibidad bilang mga mungkahi para sa
mga guro na magdisenyo at magpatupad ng mga aktibidad sa pag-
aaral para sa pinaghalo na mga kurso sa pag-aaral. Dahil dito
naisip ng mananaliksik ang pamagat na “Online Class: Ang Epekto
Sa Mag-aaral”. Nilalayong ng papel na ito na malaman at
mailarawan ang pananaw ng mga mag-aaral na naninirahan sa Bonbon
Catarman, Camiguin tungkol sa epekto ng onine class sa kanila.
Nais malaman ng mananaliksik ang ano-ano:

I. Ano ang pananaw ng mga mag-aaral online class?

II. Anu-ano ang mga salik sa epektibong pamamaraan na
nakakaapekto sa mga mag-aaral sa kanilang online class?
III. Ano ang positibo at negatibong epekto dulot ng online class
sa pag-aaral ng mga nasabing mag-aaral?
IV. Paano nakakaapekto sa pagkatuto o kasanayan ng mga mag-aaral
amg pagkakaroon ng online class sa iba’t-ibang asignatura ng
mga ito?
Metodolohiya

Disenyo sa Pananaliksik

Ang mananaliksik ay gumagamit ng kwalitatibong pananaliksik.

Naglalayong ang mananaliksik na malaman ang epekto ng online
class sa pagkatuto sa nasabing mag-aaral bilang kalahok sa
pananaliksik. Gumamit ang mananaliksik ng katutubo at modernong
pamamaraan ng pagkuha ng datos na angkop sa pananaliksik katulad
ng pagmamasid-masid, pagtanung-tanong, pagdalaw-dalaw at
pakikipagkuwentuhan sa personal at gamit ang makabagong
teknolohiya upang makapagtala at makakalakap ng mga tiyak at
maaasahan na datos. Tinitiyak ng mananaliksik na magkakaroon ng
maayos na komunikasyon at daloy ng pagkuha ng impormasyon upang
makapagtala ng datos at impormasyon na angkop at makatotohonan
para sa pananaliksik.

Mga Kalahok

Ang mga kalahok ng pananaliksik na ito ay limang mag-aaral

sa kolehiyo na nakapag enroll ng “online class” na kasalukuyang
naninirahan sa Bonbon Catarman, Camiguin. Ang mga nasabing
kalahok sa pananaliksik ay nag-aaral sa iba’t-ibang kolehiyong
paaralan sa Camiguin at naglalayong sila ay kasulukuyang
gumagamit ng iba’t-ibang kagamitan para sa online class. Malapit
ang mga kalahok sa isa’t-isa kaya’t makapagtala ang mananaliksik
ng tiyak na mabilisang pamamaraan ng pagkuha ng impormasyon sa
nasabing kalahok.

Mga Instrumento

Gumamit ang mananaliksik ng simpleng katanungan upang

makakuha ng impormasyon sa mga kalahok sa pananaliksik tulad
pangalan, edad, pangalan ng paaralan na pinag-aralan, at maging
sa kung ano ang baitang ng mag-aaral. Gumamit rin ang
mananaliksik ng papel, test paper, lapis, ballpen at recorder
upang ma-irecord at maisulat ng maayos ang mga nakalap na datos
at impormasyon sa mga kalahok tungkol sa kung ano ang mga
epektong naidudulot at naidadala ng sistemang “Online Class” sa
kanila bilang mag-aaral ng “Online-Learning”.

Pamamaraan

Ang pananaliksik na ito ay tungkol sa online class at epekto

nito sa mag-aaral, isang bagay na kailangang pagtuonan ng pansin
kaya’t nararapat ng mananaliksik na paabutin sa pakikipaglayang-
loob ang antas na patutunguhan sa pananaliksik na ito. Limang
beses bumisita ang mananaliksik sa mga paruruonan ng kalahok sa
naturang pananaliksik. Ginagawa ng mananaliksik ang pagkuha ng
datos o impormasyon sa pamamagitan ng pagbisita at pakikipag-usap
sa mga kalahok tuwing lingo, sapagkat wala silang pasok sa
ganitong araw at kung kailan wala silang ginagawa. Nagsuot ng
pormal, karespe-respeto at simpleng pananamit ang mananaliksik
upang mas maging pormal at mabigyan ng respeto ang mananaliksik.
Dahilan sa alam na na ng mananliksik ang mga kalahok at sa tulong
ng mga kakilala, mas naging napadali ang pagpunta sa mga kalahok
at naging mabilis ang daloy ng pagkuha ng datos o impormasyon.
Nakahingi din ang mananaliksik ng tulong sa mga kaibigan ng mga
kalahok at naitipon sila sa isang espasyong lugar para sa
pakikipag-kuwentuhan at pagtanung-tanong sa pananaw ng kalahok
tungkol sa epekto ng online class sa kanilang pagkatuto bilang
mag-aaral. Isa-isang pagtatanong ang naging estilo ng
pananaliksik sapagkat limitado lamang ang mga kalahok sa
pananaliksik. Bago nagsimula ang mananaliksik ay nagpakilala muna
ito at nagpaalam sa mga kalahok sa gagawing pag-record ng mga
impormasyon gamit ang iba’t-ibang instrument kagaya ng papel,
ballpen, lapis at recorder upang mas maging makabuluhan ang
pagtala o pagkuha ng impormasyon sa mga kalahok. Sa unang
pagbisita ng mananaliksik sa mga kalahok ay nagpakilala muna ito
sa kanila at ipanapaintindi sa mga kalahok ang gagawing
pananaliksik upang magkaroon ng maayos na daloy ang pananaliksik.
Sa ikalawang pagbisita ng mananaliksik sa mga kalahok ay
nagmamasid muna ito sa kalahok habang nagsagawa ang kalahok ng
kanilang online class. Maayos ang daloy ng pangatlong pagbisita
ng mananaliksik at sa panghuling pagbisita ay nagtanong ang
mananaliksik sa mga bagay na hindi nabigyang linaw sa nakaraang
pagbisita. Matapos ang pananaliksik, nagpasalamat ang
mananaliksik sa mga kalahok sa aktibong partisipasyon at pagbigay
ng oras at tulong sa nasabing pagtala ng mga datos o impormasyon
at sa pagsagawa ng pananaliksik.
Presentasyon at Diskusyon

Ang pananaliksik na ito ay gumagamit ng katutubo at

modernong metodo sa pagmasid-masid, pagtanung-tanong at
pakikipagkuwentuhan sa mga kalahok sa pagkuha ng mga datos o
impormasyon para sa pananaliksik. Sa pag-abot ng
pakikipagpalagayang-loob nakakuha ang mananaliksik ng datos na
tiyak at mapagkatiwalaan na magbibigay ng mas malalim na
kahulugan sa pagsagot sa mga katanungan ng pananaliksik na:

I. Ano ang pananaw ng mga mag-aaral online class?

II. Anu-ano ang mga salik sa epektibong pamamaraan na

nakakaapekto sa mga mag-aaral sa kanilang online class?

III. Ano ang positibo at negatibong epekto dulot ng online class

sa pag-aaral ng mga nasabing mag-aaral?

IV. Paano nakakaapekto sa pagkatuto o kasanayan ng mga mag-aaral

ang pagkakaroon ng online class sa iba’t-ibang asignatura ng mga
ito?
I. Pananaw ng mag-aaral sa online class

Ayon sa mga kalahok na naninirahan sa Bonbon Catarman,

Camiguin bilang mag-aaral sa “online class”, ang online class ay
isang new normal na pangayayari sa kanilang edukasyon o pag-
aaral. Ang mga kadahilanan ng pananaw na ito ay makikita sa mga
sumusunod na pahayag na sinipi ng mananaliksik.

“New Normal” at “Dagdag Pasanin” bilang Epekto ng Online Class

“Ang online class ay maituturing na new normal sa system ng

edukasyon na nagdadala ng positibo at negatibong epekto sa buhay
ng mag-aaral” ani ni Babaeng Kalahok 1. Ayon naman ni Kalahok 2,
ang online class ay bahagi ng new normal na nagdagdag pasanin
hindi lamang sa mag-aaral kundi pati narin sa kanilang magulang.
Ang online class aniya niya, ay new normal na hindi basta-basta
maiharap sapagkat nangangailangan ito ng mas malawak na
pagsasaalang-alang. Pahayag na sinuportahan ng Kalahok 3, “ Ang
online Class ay maituturing na “New Normal” na gumagamit ng
teknolohiya na mag-uugnay at maghaharap sa dalawa sa pagsasalin
ng karunungan at kasanayan, at sa tagisan at palitan ng kuro-
kuro. Sinasabi naman ng Kalahok 4 na ang online class ay may
mabuting epekto na naidudulot sa kaniya bilang mag-aaral. Ayon sa
Kalahok 4, mas epektibo para sa mga mag-aaral ang “Online Class”
kesa sa normal na kaharap ang guro sa paaralan. Ito raw ay dahil
kayang balik-balikan ng mag-aaral ang aralin, puwedeng lumaktaw
at umabante sa ibang konsepto batay sa sariling kakayanan at
hindi rin mababagot ang mabilis na pagkatuto. Gayunpaman,
sinasabi naman ng Kalahok 5 na ang online class ay sagabal at
hindi maganda ang epekto nito sa kanya sapagkat nangangailangan
ito ng sapat na koneksyon ng internet at pera sa load at hindi
daw niya masyadong nakukuha ang mga pagsasanay at leksyon.
Makikita na mula sa unang pahayag talagang itinuturing ng mga
kalahok ang “online clas” bilang New Normal. Mula rin sa pahayag
ng mga kalahok, ang online class sa kanilang pananaw ay isang new
normal na naghahatid ng positibo at negatibing epekto sa buhay ng
isang mag-aaral na maaring magpapatibay o magkapagpahina sa
kanilang determinasyon bilang mag-aaral.

2. Mga salik sa epektibong pamamaraan na nakakaapekto sa mga

mag-aaral sa kanilang online class

Ang mga kalahok sa pananaliksik na naninirahan sa Bonbon

Catarman, Camiguin ay kadalasang nasa gitna na antas ng
pamumuhay. Masasabing ang Bonbon Catarman, Camiguin ay isa sa
lugar ng Camiguin na may hindi masyadong malakas na koneksyon ng
internet. Ang mga sumusunod ay ang mga pahayag mula sa
pakikipagkuwentuhan at pagtanung-tanong ng limang kalahok sa
pananaliksik.

Kawalan ng Koneksyon ng Internet

 Direktang epekto ng pandemya ng COVID-19 ang: direktang
pagtuturo at pag-aaral ng mag-aaral na nangyayari sa loob ng
tirahan ng mag-aaral sa harap ng computer, at ang karamihan ng
tinuturong pag-aaral at suporta ay nangyayari sa pamamagitan ng
mga malayong plataporma, inoobserba bilang isang sistema ang
pinalaking pangangailangan para sa access sa mga gawing may
kaalaman sa trauma at nagpapanumbalik para sa lahat ng mag-aaral,
ginagampanang papel ng pamamahala at pakikilahok ng parehong mga
nasa hustong gulang at mag-aaral sa loob ng "bagong realidad" na
dala ng pandemya ng COVID-19, hindi pisikal na pananatili sa
kuwarto kasama ang kanilang mga guro at pananatili ng mga mag-
aaral sa kanilang tahanan mula Lunes hanggang Biyernes tuwing
tradisyonal na oras ng pag-aaral, pag-aaral na nakatuon sa
paggamit ng online na malayuang pag-aaral, matagalang pananatili
sa harap ng computer ng mga mag-aaral at nasa hustong gulang
araw-araw, pagsisikap ng mga magulang at tagapangalaga na
suportahan ang pag-aaral ng kanilang anak sa loob ng kanilang
tirahan, mas pinalaking pangangailangan para sa pangangalagang
may kaalaman sa trauma at pagtuturo at pag-aaral na naaangkop sa
kultura at wika, at pagtugon sa lahat ng mga paghihirap na
pinansyal, pangkalusugan, pangkaisipan, emosyonal, at panlipunang
kaugnay ng pandemya ng COVID-19 at nakahanay sa mga karanasan sa
pananatili sa tahanan nang matagal. Halos magkapareho ang sagot
ng limang kalahok patungkol sa kawalan ng konkesyon ng internet
bilang salik na naghahatid ng hindi magandang epekto sa mag-
aaral. Isa sa mga lumitaw na suliranin para sa mga estudyante at
guro ay ang mabagal na internet connection. "Nahihirapan po ako
makasabay. Nahuhuli po ako sa klase,", pahayag ni Kalahok 1 na
naging epekto ng online class dulot ng mabagal o kawalan ng
koneksyon ng internet. Pahayag na sinuportahan ng Kalahok 2,
“"Nagkakaroon ng aberya. Medyo naka-cut kaya nahihirapan kaming
mag-aaral. Kung magagawan ng paraan ang internet connectivity
kasi 'yon ang nagiging problema ng lahat," at saka ang naging
epektio nito ay ang kawalan ng oportunidad ng mag-aaral na
makinig sa klase. Ayon naman sa Kalahok 3, ang kawalan ng
koneksyon ng internet ay nakaka-apekto sa kanilang pag-aaral
sapagkat hindi siya nakakasabay sa pag-aaral at dahilan ng pag-
iyak niya minsan patungkol sa sistema ng online class. Sinasabi
rin ni Kalahok 4 na ang kawalan ng internet ay nakakawala ng mag-
aaral ng pokus sa pakikinig sa guro at naging dahilan ng anxiety.
Sa bahaging ito, sumagot ang Kalahok 4, dapat alalahanin ng
gobyerno ang iba't ibang pinanggagalingang estado sa buhay ng mga
estudyante: "Dito talaga makikita iyong inequality sa mga bata
kasi parang… kahit na sabihin na lahat ay same lessons din per
grade level, iyong access nila sa resources hindi pare-pareho.
May mga bata na available agad ang computer, habang may mga
batang aalalahanin pa ng parents kung saan kukuha ng pera para
magka-internet o di kaya mag-renta ng computer para sa online
classes." Gayunpaman, sinabi rin ni Kalahok 5 na ang kawalan ng
koneksyon ng internet sa online class ay kawalan rin ng pagkatuto
ng mag-aaral. Mula sa pahayag ng mga kalahok, ang kawalan ng
koneksyon ng internet bilang salik na nagdudulot ng hindi kanais-
nais na epekto sa mag-aaral ay problemang kinakaharap ng mga
kalahok at mag-aaral.

Kawalan ng Sapat na Gamit Para sa Online Class

Ang kawalan ng sapat na gamit para sa online class ay isa sa

mga salik na nagdudulot ng hindi magandang epekto sa mag-aaral sa
“online class”. Ayon sa pahayag ni Kalahok 2, ang kawalan ng
sapat na gamit para sa online class ay kawalan rin ng mag-aaral
ng gana na pumasok sa online class. Aniya pahayag na sinuportahan
ni Kalahok 1 na nagsasabing “Hindi namin nagagawa ng madalian ang
aming mga proyekto dahil sa kawalan ng sapat na gamit”. Ayon
naman ni Kalahok 3, ang kawalan ng sapat na gamit para sa online
class ay naging dahilan na mahuhuli at hindi makapagpasa ng
proyekto sa guro. “Kinakailangan ng sapat na gamit para sa sapat
na pagkatuto sa online class”, pahayag ni Kalahok 4 at Kalahok 5.
Masasabing ang mga kalahok ay may iba’t-ibang pananaw at epektong
nararanasan sa kawalan ng sapat na gamit para sa Online Class.

Usaping Tungkol sa Pera

Karaniwang kasagutan ang tungkol sa pera ang isa sa mga

salik na nakaka-apekto sa mag-aaral sa kanilang “Online Class”.
Nakakabahala na sa kasalukuyang paghihirap ng mamamayan, pilit
pang itinutulak ang kulang sa paghahandang full online, blended,
o kaya nama’y limited face to face na moda ng pagpapatuloy ng
edukasyon. Sinasabi ni Kalahok 1 na hindi kaya ng marami sa ating
kababayan ang online learning dahil sa dagdag na gastusin sa
pagbili ng mga gadget at pan-load para sa internet. Pahayag na
sinuportahan ni Kalahok 2 na nagsasabing ang kawalan ng sapat na
pera ay nagdudulot ng hindi mabuting epekto sapagkat hindi na
pumapasok ang mag-aaral sa kanilang online class dahil walang
sapat na pera para sa school projects at load para makapag-access
sa online class. Ayon naman kina Kalahok 3, Kalahok 4 at Kalahok
5, dulot na rin ng kawalan ng trabaho at kakulangan sa tulong
pinansyal, maraming mga pamilya ang naghihikahos para lamang
makaraos sa araw-araw. Kung mayroon man na natatanggap na ayuda,
ito’y kulang na kulang sapagka’t kailangan itong ipambayad sa mga
utang sa kuryente at tubig sa mga nagdaang buwan, at kailangan
magtabi ng pera para sa pagkain at iba pang pangangailangan. Isa
pang problema ang kawalan ng maayos na internet connection, kung
mayroon mang matibay na signal na nakukuha. Marami rin ang hindi
makaka-akses sa mga educational resources lalo kung online lamang
ang mga ito at walang mga pang-estudyanteng pasilidad sa mga
lokalidad. Malinaw na hindi ginagampanan ng CHED ang mandato nito
na gawing abot-kaya ang mas mataas na edukasyon, lalo na para sa
mga mahihirap at masang anakpawis.

III. Positibo at negatibong epekto dulot ng online class sa pag-

aaral ng mga nasabing mag-aaral?

Positibong Epekto ng Online Class

Hindi na uubra ang dating normal na tanging sa silid

paaralan lang maghaharap ang guro at mga estudyante upang maganap
ang edukasyon. Ang online learning ay gumagamit ng teknolohiya na
mag-uugnay at maghaharap sa dalawa sa pagsasalin ng karunungan at
kasanayan, at sa tagisan at palitan ng kuro-kuro. Sinabi ni
Cathy Li ng World Economic Forum, na mas epektibo ang online
learning nesa sa pag-aaral sa loob ng silid paaralan. Mas
natatandaan ng estudyante ang 25-60% ng kanilang natutuhan online
kumpara sa 8-10% lang kung sa silid-paaralan ito itinuro. 40-60%
ang nababawas na oras para matutuhan ng bata ang isang aralin sa
online learning. Ito raw ay dahil kayang balik-balikan ng bata
ang aralin, puwedeng lumaktaw at umabante sa ibang konsepto batay
sa sariling kakayanan ng bata. Hindi nababagot ang bata sa bagal
ng pagtuturo ng titser sa silid paaralan.

Ayon sa pahayag ni Kalahok 1, isa sa positibong epekto ng

online class ay hindi na mahihirapan ang mga estudyante. Maaaring
mag-research ang isang estudyante ukol sa mga pinapagawa ng mga
guro. Sa pamamagitan ng online class ay mas mapadali ang pag-
research ng mag-aaral sa kanilang paksa dahil ang mga ito ay
makikita na sa internet. Dagdag pa ni Kalahok 2 sa positibong
epekto ng online class, dahil sa Online Classes maaari pa ring
may matutunan ang mga estudyante kahit na may krisis pang
nagaganap sa kasalukuyan. Ayon kay Kalahok 3, nagkaroon ng
disiplina ang mag-aaral dahil nagkaroon ng regola sa kanilang
bahay na dapat maglaan ng oras sa paggawa ng aralin, paglalaro o
ang paggamit ng gadget. At sa kaniya bilang mag-aaral, naging
hamon din ang isaayos ang kanyang oras para magampanan ang mga
gawaing-bahay at pagsubaybay sa pag-aaral ng ibang kapatid. Sa
kanilang kuwarto ay sadyang naglaan ng study area upang higit ang
konsentrasyon kaya napakinabangan nang husto ang study table.
Dagdag pa ni Kalahok 3 sa positibong epekto sa online class ay
ang matipid sa oras at pera at maraming oras. Dahil sa online
classes, maraming panahon ang nilalaan ng mga guro, hindi kagaya
sa aktuwal na klase na may mga isang oras lang ang binibigay. Ang
online class aniya ay nagdudulot ng positibong epekto sa mag-
aaral sapagkat hindi na kinakailangan ng mga mag-aaral na pumunta
sa kani-kanilang paaralan. Sa online education mas makatitipid ng
oras ang mga kabataan dahil hindi na nila kailangan gumastos ng
pamasahe papasok at siguradong makababawas sa gasto. Sa pananaw
na ito, sinasabi ni Kalahok 4 na ang epekto ng online class ay
ang marami ang mag-aaral na mas makatipid habang natuto. Sinabi
rin ni Kalahok 4, na kung iisipin ang online class ay malaking
tulong sa mag-aaral dahil kontrolado ang oras dahil nasa kanila
na kung anong oras nila aaralin ang mga leksiyon, interaktibo ang
sistema ng online class upang madaling matutunan ang mga leksiyon
na ituturo at kahit anong oras pwede mong kunin ang pagsusulit at
ito ang nagsisilbing positibong epekto ng online class. Dagdag pa
ni Kalahok 5, ang positibong epekto ng online clas ay nagiging
independent ang mag-aaral sa kanilang pag-aaral na kung saan sa
online class ay kinakailangan na maging independent upang pumasa
sa anumang pagsubok na binibigay ng guro sa mag-aaral.

Negatibong Epekto ng Online Class

Ipinihayag ni Kalahok 1 na ang negatibong epekto ng “ online

class” na ang mga estudyante ay masyadong nakalantad na sa mga
teknolohiya na maaaring makasira sa kanilang mata dahil sa
radiation na nagmumula sa mga gadgets. Dagdag pang epekto ng
online class ay ang mas dagdag pasanin sa mag-aaral sapagkat
maraming mga dapat na ipasa sa itinakdang oras. Dagdag pa ni
Kalahok 2, Katamaran raw ang isa negatibong epekto ng online
class. Dahil sa Online Classes hindi na masyadong aktibo ang mga
estudyante sa mga gawaing pang-eskwelahan dahil walang
nagbabantay sa kanila upang gawin ang mga ito. Gayunpaman,
sinasabi naman ni Kalahok 3 na hindi maintindihan ng mga
estudyante ang mga leksyon. Maraming mga estudyante ang nasanay
na sa aktuwal na mga klase dahil dahil dito ay maaaring may
katanungan sila na kapag sagutin ng guro ay hindi pa rin nila
maintindihan dahil mas sanay sila sa personal na
pakikipagkomunikasyon. Ayon naman ni Kalahok 4, may mga
estudyante na hindi kayang mag-online class. Mayroon ding mga
estudyante lalo na sa mga pampublikong paaralan na hindi kayang
bumili ng mga cellphone at wala ring pang-internet dulot ng
kahirapan. Dagdag pa ni Kalahok 5, isa sa epekto ng online class
ay hindi maintindihan nila at ng mga estudyante ang mga leksyon.
Maraming mga estudyante ang nasanay na sa aktuwal na mga klase
dahil dito ay maaaring may katanungan sila na kapag sagutin ng
guro ay hindi pa rin nila maintindihan dahil mas sanay sila sa
personal na pakikipagkomunikasyon.

Sa wakas, para sa mga mag-aaral sa Kolehiyo sa survey ang

kanilang TOP 3 damdamin ay: (1) Balisa sa 51%, (2) Naubos sa 22%,
at (3) Natukoy sa 10%. Sa lahat ng tatlong Antas ng Pang-
edukasyon ang karaniwang emosyonal na tugon ay naubos.

Base sa V-T-S, 34-percent sa mga kalahok ang nagsabing

“Exhausted” o nanghihina sila sa online education; Anxious o
nababalisa na nasa 30-percent, 10-percent ang frustrated, 8-
percent ang determined o determinado, 7-percent ay disappointed,
6-percent ang sad o malungkot at 5-porsiyento ang happy o
masaya. Ito ang nagpapakita ng epektong naidudulot ng online
class sa mag-aaral. Sa kolehiyo, 51-percent ang anxious sa online
education, 22-percent ang exhausted at 10-porsiyento naman ang
determinado.
Epekto sa pagkatuto o kasanayan ng mga mag-aaral ang pagkakaroon
ng online class

Ang sumusunod ay ang mga pahayag ng mga kalahok sa kung

paano nakaapekto ang online class sa kanilang pag-aaral:

Ayon kay Kalahok 1, ang online class ay kayang makapagbigay

ng matibay na suporta pag-aaral ng mga estudyante dahil sila ay
pwedeng makisalamuha sa kanilang mga kaklase online, mabisita ang
leksyon online kahit anong oras at kahit nasaan man sila. Dagdag
pa ni Kalahok 2 tungkol sa epekto ng online class sa iba’t-ibang
asignatura nila, ang mga mag-aaral na kumukuha ng online class ay
nakakapagbigay sa kanila ng pagkamangha at saya dahil na rin sa
napakainteraktibo nito. Gayunpaman, kalahati ng mag-aaral na
kumuha nito ay hindi ito gusto dahil mas natututo sila kapag
pisikal nilang natunan ang isang leksyon at may interaksyon sa
tao, hindi ng kompyuter. Ngunit sa kasamaang palad naghahatid ito
ng malaking stress at anxiety sa mga mag-aaral. Ayon naman ni
Kalahok 3, bagama’t iba pa rin ang atmospera ng isang silid-
aralan kung saan ay may personal na interaksiyon sa pagitan ng
guro at mga estudyante , kailangan na lamang gawing mas masigla,
epektibo at imperatibo ang paraan ng pagbabahagi ng aralin upang
ang mga bata ay magkaroon ng pokus at ibuhos ang kooperasyon.
Kaya masasabing trending ang online class ngayon at isa ring
matinding hamon para sa lahat upang maging matagumpay ito kahit
sa panahon ng stay-at-home. May kakambal din itong hirap para sa
iba dahil hindi naman lahat ay may kayang magkaroon ng internet
sa kani-kanilang tahanan kaya ang ginagamit ay ang mga telepono
ng mga magulang na may subskripsiyon ng internet o kaya ay
pakikipagkomunikasyon gamit ang Messenger. Ang ilang estudyante
ay hindi nakakapokus o sa ibang bagay nakatuon ang atensyon. Mas
mahirap narin para sa isang guro ang magturo dahil hindi niya
kaharap ang kanyang mga estudyante.
Konklusyon at Rekomendasyon

Ang naibahagi ng pananaliksik ay pagbabahagi ng katalusan sa

mga epekto ng makabagong paraan ng panturo na mas kilala bilang
“Online Class” bilang isang kasangkapang sa pagtuturo. Mula sa
nakalap na datos o impormasyon, lahat ng kalahok ang nagsasabi na
ang online class ay may negatibo at positibong epekto sa kanilang
pag-aaral. Ang internet at social media ay nakakatulong sa atin
upang mapabilis ang proseso ng ating pag-aaral, pagsasaliksik at
pakikipag-komunika sa iba ngunit ginagamit ito sa masasamang
paraan. Kailangan tayong mag-ingat sa paggamit nito sapagkat
madami na ang mga taong nasisira ang buhay at namamatay dahil sa
mga social media na kanilang kinaaadikan na hindi naman
nakakatulong sa kanila. Gamitin natin ang Internet at Social
Media sa pagpapaunlad ng ating sarili upang umunlad din ang ating
bansa.

Inirekomenda ng mananaliksik na isipin din nila ang kalagayan ng

mga mag-aaral kung saan ang kanilang mga magulang ay full-time
health worker gaya ng doktor, narses, sanitary workers at iba
pang patuloy ang hanapbuhay dahil kailangan kahit panahon ng
lockdown. Maaaring mahirapan sila dahil sa walang sapat na
panahon ang mga magulang upang matulungan at matutukan sila sa
kanilang online class. Limitado na lamang sana ang gawaing maaari
nilang magawa para sana mas lalo pang maintindihan ang aralin.
Dapat rin matutukan na ng gobyerno ang problemang kinakaharap ng
mga mag-aaral at guro. Dahil sa gitna ng krisis na dulot ng
pandemya, mahalaga ang pagkakaroon ng suporta sa mga materyal na
gamit, sa koneksiyon sa internet, sa pagdisiplina sa mga
estudyante para sa bagong daily routine nila at mas tutok na
pagsubaybay sa kanilang pag-aaral sa pamamagitan ng online class.

SANGGUNIAN

Allen, E., & Seaman, J. (2010). Class Difference$: Online

Education

Bates, T. (2011). 2@11 Outlook for Online Learning and Distance

Education. Contact North.

Retrievedfromhttp://search.contactnorth.ca/en/data/files/download
/Jan2011/2011%20Outlook.pdf.

Bold, M., Chenoweth, L., Garimella, N. (2020). “Brics and

Clicks,” Journal of Asynchronous Learning Networks, Vol 12 (1).
http://www.thefreelibrary.com/Click+and+brickstransforming+educat
ion.-a0121714095

Green, K.C., & Wagner, E. (2020). Online Education: Where Is It

Going? What Should Boards Know? Trusteeship Magazine, Association
of Governing Boards of Universities and Colleges. Retrieved from
http://agb.org/trusteeship/2011/1/online-education-where-itgoing-
what-should-boards-know.

Meyer, K. PhD. (2019).Epekto ng Online Class, Vol. 12 (1),

February.http://www.distanceandaccesstoeducation.org/contents/JAL
N_v12n1_Meyer.pdf

Twigg, C. A. (2017). Innovations in Online Learning: Moving

Beyond No Significant Difference. Retrieved from The Pew Learning
and Technology Program.

Van Der Werf, M., & Sabatier, G., (2020). The College of 2020:
Students. Chronicle Research Services.

Wandersee, J. H. (1982). Humor as a Teaching Strategy. The

American Biology Teacher, 44(4), 212-218.

White, C. (2003). Language learning in distance education.

Cambridge: Cambridge University Press.

Wizner, F. (2014). Instructional scientific humor in the

secondary classroom. Retreived August, 28, 2016, from
http://adsabs.harvard.edu/abs/2014PhDT........61W.

Yaúar, S. (2012). Çocuklara Yönelik E÷itim øçerikli Çevrimiçi

Ortamlar, Yayımlanmamıú Yüksek Lisans Tezi,
Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar ve
Ö÷retim Teknolojileri E÷itimi Ana Bilim Dalı, Ankara.

Yıldırım, E. (2016). Sınıf Ö÷retmeni Adaylarının E÷itici Çizgi

Roman Hakkındaki Görüúlerinin øncelenmesi. Sosyal Bilimler
Dergisi, 6(11), 52-70.

Ziv, A. (1988). Teaching And Learning With Humor: experiment And

Replication, The Journal Of Experimental Education, 57(1), 5-15.