3

MOTHER TONGUE-
BASED
MULTILINGUAL
EDUCATION
(SINUGBUANONG
BINISAYA)
Quarter 1 – Modyul 3:
Paglainlain sa Pungan nga Maihap
ug Pungan nga Dili-maihap
Mother Tongue Based-Multi Lingual Education – Ikatulong Grado
Modyul sa Pagkat-on sa Kaugalingon
Quarter 1 – Module 3: Paglainlain sa Pungan nga Maihap ug Dili-Maihap

Una nga Edisyon, 2020

Ang Republic Act 8293, seksyon 176 nag-ingon nga: Wala’y copyright nga
magpabilin sa bisan unsang buhat sa Gobyerno sa Pilipinas. Bisan pa, sa wala’y pagtugot sa
ahensya sa gobyerno o opisina diin ang paghimo sa trabaho kinahanglanon alang sa
pagpahimulos sa ingon nga buhat alang sa kita. Ang ingon nga ahensya o opisina mahimo
nga, taliwala sa ubang mga butang, ipahamtang ingon usa ka kondisyon ang pagbayad sa
mga royalties.

Ang mga hinulam nga mga materyales (pananglitan mga kanta, istorya, balak, litrato,
litrato, ngalan sa tatak, mga trademark, ug uban pa) nga gilakip sa kini nga modyul nga
gipanag-iya sa ilang mga tag-iya sa copyright. Ang matag paningkamot gihimo aron makit-an
ug mangayo pagtugot sa paggamit niini nga mga materyal gikan sa ilang mga tag-iya sa
copyright. Ang nagpamantala ug tagsulat wala nagrepresentar o nag-angkon sa pagpanag-
iya sa kanila.

Development Team of the Module

Writer: Cristy E. Resiceo
Editors: Jessica T. Verallo and Imelda Villanueva
Reviewers: Gregorio O. Ruales
Illustrator: Josephine M. Acudo,
Layout Artist: Sheila Mae R. Rafisura and Ronelito E. Dedoro
Cover Art Designer: Jay Sheen A. Molina
Management Team: Allan G. Farnazo, CESO IV – Regional Director
Fiel Y. Almendra, CESO V – Assistant Regional Director
Rommelito G. Flores, CESO V- Schools Division Superintendent
Mario M. Bermudez, CESO VI-Assistant Schools Division Superintendent

Gilbert B. Barrera – Chief, CLMD

Arturo D. Tingson Jr. – REPS, LRMS
Peter Van C. Ang-ug – REPS, ADM
Leonardo Mission-REPS, MTB-MLE
Juliet F. Lastimosa- CID Chief
Sally A. Palomo- Division EPS In Charge of LRMS
Gregorio O. Ruales-Division EPS In Charge of ADM, MTB-MLE & Reading

Printed in the Philippines by Department of Education – SOCCSKSARGENRegion

Office Address: Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal

Telefax: (083) 2288825/ (083) 2281893
E-mail Address: region12@deped.gov.ph
 3
MOTHER TONGUE-BASED
MULTILINGUAL EDUCATION
(SINUGBUANONG BINISAYA)
Quarter 1 – Modyul 3:
Paglainlain sa Pungan nga Maihap
ug Pungan nga Dili-maihap
Panudlo nga Pasiuna
Alang sa Facilitator:

Malipayon nga pag-abut sa MTB-MLE sa Ikatulong Grado. Modyul sa Pagkat-on sa

Kaugalingon sa Paglainlain sa Pungan nga Maihap ug Pungan nga Dili-maihap!

Ang kini nga modyul nga gilaraw sa usa ka paagi, gi-develop ug gisusi sa mga
magtutudlo gikan sa publiko ug pribadong mga institusyon aron matabangan ka,
ang magtutudlo o facilitator sa pagtabang sa mga magtutungha nga mahatag ang
mga sumbanan nga gilatid sa K to 12 Kurikulum samtang nakabuntog sa ilang
personal, sosyal, ug ekonomikanhong mga pagpugong sa pagtungha.
Kini nga kapanguhaan sa pagkat-on naglaum nga madasig ang mga magtutungha
sa giya ug independente nga mga bulohaton sa pagkat-on sa ilang kaugalingon nga
lakang ug oras. Dugang pa, kini gituyo usab aron matabangan ang mga
magtutungha nga makuha ang kinahanglan nga kahanas sa ika-21 nga siglo
samtang gikonsiderar ang ilang mga panginahanglan ug kahimtang.

Dugang sa materyal sa panguna nga teksto, makita usab nimo kini nga kahon sa
lawas sa modyul:

Mga tala sa Magtutudlo

Naglangkob kini og makatabang nga mga tip o stratehiya nga
makatabang kanimo sa paggiya sa mga nahibal-an.

Ingon usa ka facilitator gilauman nga imong i-orient ang mga magtutungha kung
unsaon pagamit ang modyul. Kinahanglan usab nimong masubay ang pag-uswag sa
mga nahibal-an samtang gitugutan sila sa pagdumala sa ilang kaugalingon sa
pagkat-on. Dugang pa, gilauman ka nga madasig ug matabangan ang mga
magtutungha samtang ilang gibuhat ang mga buluhaton nga giapil diri sa modyul.

Alang sa Magtutungha:

Malipayon nga Pag-abot sa MTB-MLE sa Ikatulong Grado Modyul sa Pagkat-on sa

Kaugalingon sa Paglainlain sa Pungan nga Maihap ug Pungan nga Dili-maihap!

Ang kamot usa sa labing simbolo nga bahin sa lawas sa tawo. Kanunay kining
gigamit aron ihulagway ang kahanas, aksyon ug katuyuan. Pinaagi sa atong mga
kamot tingali kita makakat-on, magmugna ug makahuman. Busa, ang kamot maoy
kapanguhaan sa pagkat-on nagpaila nga ikaw ingon usa ka magtutungha adunay
katakus ug gihatagan gahum aron malampuson nga makab-ot ang may kalabutan
nga kahanas sa imong kaugalingon sa tulin nga oras. Ang imong kalampusan sa
akademiko naa sa kaugalingon nimong mga kamot!

i
Kining modyul gimugna aron makahatag kanimo nga makalingaw ug
makahuluganon nga mga oportunidad alang sa giya ug independente nga pagkat-on
sa imong kaugalingon sa tulin ug oras. Mahimo nimong maproseso ang sulud sa
kapanguhaan sa pagkat-on samtang usa ka aktibo nga magtutungha.

Anaa niining modyul ang mga parte ug icon nga angayan nimong masabtan.

Pagsayod Niining dapita nimo mahibal-an ang

angayang matun-an sa modyul. Nakalatid
usab dinhi ang mga tomong sa leksyon nga
pagatun-an.

Pagsuway Dinhing dapita nimo mahibal-an kung unsa

ang imong nahibaloan sa leksyon sa modyul.
Kung imong natubag nga husto ang tanang
mga pangutana (100%) sa Pagsuway,
mahimo na nimong laktawan ang anaa
niining modyul.

Pagsubli Dinhi usab nga parte hisgutan ang tanan

nimong nakat-unan nga kinahanglanon sa
pagkat-on sa sumunod nga leksyon.

Pagtuki Ipailaila kanimo dinhing dapita ang bag-ong

leksyon pinaagi sa mga sugilanon, awit,
balak, buluhaton, ug sitwasyon.

Pagsusi Dinhi, tagaan ka og mga pagpatim-aw ug

paghan-ay sa bag-ong leksyon. Tomong niini
arun matabangan ka nga masabtan ang bag-
ong konsepto ug kompetensi.

Pag-uswag Nakalatid dinhi ang mga buluhaton para sa

imong kaugalingong pagkat-on arun
mapalig-on pa ang imong pagsabot sa
angayan nimong matun-an sa leksyon.
Mahimo nimong ayuhon o itama ang imong
mga tubag piaagi sa atong Mga Tubag nga
nahisukip sa tumoy niining modyul.

Pagtimaan Kining dapita gilangkuban sa mga pangutana

o mga kal ang sa mga hugpulong o parapo
arun imong maproseso kung unsa ang imong
natun-an sa leksyon.

Pagbansay Gilangkuban usab kini sa mga buluhaton

nga angayan nimo buhaton arun imong
magamit o mapuslan sa aktwal nimong
kaugalingong panginabuhi.

ii
 Pagsukod Dinhing dapita nimo masukod ang tanang
angayan nimo makat-unan arun maangkon
nimo ang kinahanglanong kaalam sa leksyon
ug pagpatigayon sa kompetensi.

Pagpalambo Dinhi, adunay ihatag kanimo nga mga bag-

ong buluhaton arun mapalambo pa nimo
pag-ayo ang imong mga nakat-unan sa
leksyon.

Mga Tubag Gilangkuban kini sa mga hustong tubag sa

tanang buluhaton nga anaa sa modyul.

Sa katapusan niining modyul makit-an usab nimo:

Reperensiya:
Kini usa ka listahan sa tanan nga mga
gigikanang impormasyon nga gigamit sa
pagpalambo niining modyul.
Ang mosunod mao ang pipila ka mga pahinumdom kabahin sa hustong paggamit
niining modyul:

1. Ayuha sa paggamit kining modyul. Ayaw sulati ang bisan unsang panid sa
modyul. Mogamit og lahi nga papel sa pagtubag sa mga buluhaton.
2. Ayaw kalimti ang pagtubag sa Unsa ang Akong Nakat-unan una pa mobalhin
sa ubang mga buluhaton nga giapil niining modyul.
3. Basahag maayo ang panudlo sa dili pa buhaton ang matag buluhaton.
4. Obserbahi ang pagkamatinud-anon ug may integridad sa pagbuhat sa mga
buluhaton ug pagsusi sa imong mga tubag.
5. Humanon ang buluhaton sa dili pa mopadayon sa sunod.
6. Ibalik kini nga modyul sa imong magtutudlo / facilitator pagkahuman nimo
niini.
Kung adunay kay kalisud sa pagtubag sa mga buluhaton niining modyul, ayaw
pagpanuko sa pagkonsulta sa imong magtutudlo o facilitator. Hinumdumi
kanunay nga wala ka mag-inusara.

Naglaum kami nga pinaagi niining materyal, makasinati ka og makahuluganong

pagkat-on ug makakuha ug lawom nga pagsabot nga may kalabutan sa gitudlong
kompetensi. Mahimo nimo kini!

iii
 Pagsayod

Maayong adlaw kanimo akong magtutungha! Kumusta ka?

Karung adlawa, aduna kay pagatun an nga bag ong leksyon. Kini
mahitungod sa mga pungan nga maihap ug dili maihap. Naa kay
matun an nga mga mahinungdanong pagtulun an base sa
nakalatib sa most essential learning competencies;
• Differentiate between count nouns and mass nouns.
(MT3GIa-c4.2)
Tingali nasulayan na nimo na ihapon ang mga pungan nga
makita sa atong palibot. Naihap ba nimo ang tanan? Kung wala
pa ato kining hisgutan pinaagi niining modyul.

Pagsuway

Andam na ba ka? Pagatun-an nimo karun ang bag-ong

leksyon apan una nimo ipadayon ang pagtuon, aduna akoy
giandam nga buluhaton aron akong masayran kung aduna ba kay
kasayuran bahin sa mga pungan nga maihap ug dili maihap.

Anaa sa ubos ang mga bituon nga adunay nagkalaing-laing

ngalan. Kolori og pula ang bituon nga adunay mga ngalan nga
maihap ug dalag kung dili maihap.

medyas mantika iro

gasolina harina

1
 Aralin Ang Paglainlain sa Pungan
3 nga Maihap ug Pungan nga
Dili Maihap

Pagsubli

Kumusta ang imong pagtubag sa giandam nga buluhaton?

Naglisod ba ka? Ayaw kabalaka kay anaa niining modyul ang giya
arun matun-an nimo ang atong bag-ong leksyon. Busa
kinahanglan nimong matubag ang mga pangutana nga anaa sa
ubos kay kini kinahanglanon nimo sa pagtuon sa sumunod nga
leksyon.
Nakahinumdom pa ba ka kung unsa ang Pungan?
Kabalo ba ka nga ang Pungan mao kini ang ngalan sa tawo,
butang, lugar, mananap ug mga panghitabo? Daghan pa ka
mahibaloan sa paghisgot samtang kita magpadayon sa atong
tumong. Igrupo ang mga pungan sa iyang hustong butanganan.
Isulat sa linya sa ubos ang imong tubag.

Pasko simbahan eskuylahan langgam ninang

Iring New Year baso lola unlan

tawo lugar butang mananap panghitabo

_________ _________ _________ _________ _________

_________ _________ _________ _________ _________

2
 Pagtuki

Bravo! Natubag nimo ang tanang pangutana.

Tan-awa ang hulagway sa ubos. Unsa ang imong nakita sa
hulagway? Asa paadto ang mga bata?

Basaha ug sabta ang sugilanon. Tubaga ang mga pangutana

sa ubos. Isulat ang imong tubag sa badlis.

Klase Na!
Gisulat ni: Cristy E. Resiceo
Kring! Kring! Kring! Klase na. Tanan bata nagdali-dali og sulod
sa klasrum. Una sa adlaw sa sulodan sa klase karon. Tanan
adunay mga bag-ong gamit, bag-ong bag, bag-ong sapatos,
bag-ong libro ug notbuk. Sa wala pa nagdugay nisulod ang
among magtutudlo nga si Bb. Cristina Tan ug nasugod ang
among klase. Gihisgutan namo ang hustong pag-atiman sa
kaugalingon. Gipakuha kami og tagsa-tagsang tubig ug
nanghinaw sa kamot gamit ang sabon. Gipakuha usab kami
og sudlay ug clip para sa sa mga babae aron mahipos ang
buhok. Gipahinumduman usab kami ni Bb. Tan nga mogamit
og alcohol o manghugas pirmi sa kamot inig mokaon kay ang
bata nga limpyo ug himsog malayo sa sakit. Og kalit nga
nitingog pag-usab ang bell.
Kring! Kring! Kring!

3
Pangutana:

1. Kinsa ang magtutudlo ang gihisgutan sa sugilanon?

_________________________________________________________

_________________________________________________________

2. Unsa ang mga pamaagi sa saktong pag-atiman sa kaugalingon?

_________________________________________________________

_________________________________________________________

3. Nganong kinahanglan kanunay manghugas og kamot?

_________________________________________________________

_________________________________________________________

4. Kompletoha ang pahayag:

Ang batang limpyo ug himsog ___________________.

Pagsusi

Lima ka palakpak alang kanimo akong magtutungha!

Kay nabuhat man nimo ang mga buluhaton, ako kang
ginaawhag nga susihon ang mga hulagway nga naa sa ubos.

Tubaga ang mga pangutana. Isulat sa badlis ang imong tubag.

4
1. Pila ka buok libro ang makita sa hulagway? ________________
2. Pila ka sapatos ang makita sa hulagway? ___________________
3. Maihap ba nimo kini? _________________
4. Pila kabuok ang tubig? ________________
5. Pila kabuok ang buhok? ________________
6. Pila kabuok ang alcohol? _________________
7. Maihap ba nimo kini? ___________________

(Timan-i: Sama sa alcohol ug tubig, dili kini maihap kung wala

kini gibutang sa sudlanan; maihap lang kini og imo kining silang
ibutang sa sudlanan)

Pungan nga Maihap

libro sapatos

Pungan nga Dili Maihap

tubig alcohol buhok

5
Hinumdumi Kini!
Ang Pungan mahimong bahinon sa duha ka grupo; Maihap
ug Dili Maihap:
Count Nouns o Pungan nga maihap mao ang mga pungan
nga maihap og tinagsa.
Mass Nouns o Pungan nga Dili-Maihap mao ang pungan
nga dili maihap og tinagsa.
Pananglitan:
Maihap Dili Maihap
libro sorbetes
lamesa tubig
kutsara toyo

Pag-uswag

Wow! Nalipay ako nga nasundan nimo ang mga buluhaton.

Karun imo na usab nga pagasundon ang mga nakaandam nga
buluhaton arun madungagan pa ang imong kahibalo. Sunda ang
mga pamaagi sa pagbuhat niini.
Buluhaton1: “Isulat Ko”
Isulat ang M kung kini pungan nga maihap ug DM kung
pungan nga dili maihap. Isulat sa linya ang imong tubag.

1. tubig ________________ 6. bayabas ________________

juice mantika
2. ________________ 7. ________________

3. tsinelas ________________ 8. itlog ________________

buhok ulan
4. ________________ 9. ________________

lamesa saging
5. ________________
6
 10.
_________________
Buluhaton 2: “Magcolor ta!”

Sitwasyon: Moadto si mama sa tindahan aron mopalit og

mga butang nga iyang kinhanglan sa sud-an nga iyang lutuon.
Sulod sa panganod ang iyang mga kinahanglan. Kolori og lunhaw
ang mga pungan nga maihap ug dalag kung dili maihap.

mantika harina ahos patis

sili mangga kamatis gatas
kape suka sibuyas karne

Buluhaton 3. “Ilha Ko”

Ilha ang mga pungan kung kini maihap o dili maihap. Isulat
ang imong tubag sa matag pungan sa hustong kahon.

Pungan nga keyk Pungan nga

Maihap Dili- Maihap
mansanas

asin

libro

catsup

7
 Pagtimaan

Mainitong pagdayeg kanimo akong magtutungha! Nalipay

ako nga nakaabot na ka diring dapita kay mahimo na nimong
pagatiman-an ang imong mga natun-an.

Buluhaton 4: “Sa Akong Pagsabot”

Atong sutaon kung aduna ba kay nakat-unan sa atong
leksyon. Tubaga ang mga pangutana. Isulat sa badlis imong
tubag.
Ang Pungan mahimong bahinon sa duha ka grupo: Maihap
ug Dili Maihap. Isulat sa badlis ang imong nasabtan sa
kaugalingong pulong.

Ang Pungan nga Maihap mao ang ________________________

__________________________________________________________ .

Ang Pungan nga Dili Maihap mao ang ___________________

__________________________________________________________ .

8
 Pagbansay

Buluhaton 5: “tsek o ekis?”

Markahi og tsek ( ✓ ) ang mga hulagway nga maihap ug
ekis ( × ) kung dili maihap.

Pagsukod

Wow! Nahuman ra nimo ang tanang giandam alang sa imong

pagkakat on labi na sa kinahanglanon nimong arun masukod ang
imong nasabtan o natun an sa atong leksyon.
Lingini ang mga pungan nga maihap ug kahoni ang mga
pungan nga dili maihap nga naa sa sulod sa kahon.

Baso harina balas toyo bayabas

9
Suka buhok bombay bituon lingkuranan
 Pagpalambo

Wow! Daghang palakpak para kanimo akong magtutungha!

Nahimo na nimo ang mga nga kinahanglanong buluhaton alang
sa pagkat-on. Apan anaa pay mga dugang buluhaton alang
kanimo arun mapalambo ug mapalawman pa ang imong kaalam.
Maghatag ka og tig-lima ka pananglitan sa pungan nga
maihap ug pungan nga dili maihap. Isulat sa ubos ang imong
tubag.
Maihap Dili Maihap
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.

10
 11
Pungan nga Maihap Pungan nga Di-Maihap
Ahos mantika
Sili harina
Mangga patis
Kamatis gatas
Sibuyas suka
Karne
Buluhaton 3
Buluhaton 2:
1. Tubig - Dili Maihap 6. Bayabas - Maihap
2. Juice - Dili Maihap 7. Mantika - Dili
Maihap
3. Tsinelas - Maihap
8. Itlog - Maihap
4. Buhok - Dili Maihap
9. Ulan - Dili Maihap
5. Lamesa - Maihap
10. Saging- Maihap
Buluhaton 1:
Pag-uswag
Mga Tubag:
 12
Pagbansay
Pungan nga Di- Maihap Pungan nga Maihap
Asin Mansanas
Cake Libro
catsup suka
Karne
Buluhaton 3:
13
 14
harina
balas
toyo
Suka Baso
buhok bayabas
bituon bombay
lingkuranan
Pagsukod
Reperensiya:
Grade Three K-12 MTB-MLE Teachers Guide pages 20-23
Grade Three K-12 MTB-MLE Learners Material pages 25-27

15
 PAGPASABOT

Kining Modyul sa Kinaugalingong Pagkat-on gihimo sa Departamento sa

Edukasyon, Rehiyon sa SOCCSKSARGEN nga adunay tumong sa pag-andam
ug pagtubag sa panginahanglan alang sa bag-ong panahon. Ang sulod niining
modyul nagasukad sa Pinakahinungdanong Kompetensiya sa Pagkat-on or
Most Essential Learning Competencies (MELCs). Kini usa ka tabang nga mga
materyales sa kada magtutungha sa tanang balay-tulunghaan sa tibuok
Rehiyon Dose sugod karung tuiga 2020-2021. Ang paghimo o pag-imprenta
niining maong modyul nagsunod sa proseso sa Learning Resource Standard
(LRS). Kini ang Bersyon 1.0 na giawhag namo kamo nga maghatag sa inyong
komentaryo o rekomendasyon para sa kalambuan niining modyul.

For inquiries or feedback, please write or call:

Department of Education – SOCCSKSARGEN

Learning Resource Management System (LRMS)

Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal

Telefax No.: (083) 2288825/ (083) 2281893

Email Address: region12@deped.gov.ph

16