Gestalt Terapi

İnsan doğasına bakışı

• En temel değeri, holizmdir: İnsanlar ne çevrelerinden
yalıtılmış olarak yaşayabilirler ne de beden zihin gibi
parçalarına ayrılabilirler.
• GT kişisel seçimi ve sorumluluğu vurgulayan,
hümanistik/varoluşçu bir yaklaşımdır.
• İnsana bakışının nötr olduğu düşünülse de gelişmeye ve
kendini gerçekleştirmeye önem vermesi nedeniyle insan
doğası hakkında olumlu bir görüşü de vardır.
• GT «büyümeye yönelik bir yaklaşımdır ve patolojiye ve
tedaviye değil, büyüme sürecine odaklanılır.»

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 2

İnsanların Motivasyonu

• İnsanlar ihtiyaçlarını doyurmak üzere harekete

geçmektedir.
• Hem biyolojik hem psikolojik ihtiyaçlar önemlidir, özellikle
biyolojik ihtiyaçlar çok önemlidir.
• İnsanlar büyüyebilmek için organizmalarını düzenlemeye
çalışmaktadır. Kendini düzenlemenin amacı çevre ile uyum
içinde olabilmek, olgunlaşmak ve kendini
gerçekleştirmektir.
• İnsanın kendini düzenleme eğilimi doğuştandır ve insanlar
değişen çevreye kolayca adapte olabilirler.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 3

 TEMEL KAVRAMLAR

• TEMAS
• İHTİYAÇLAR
• KUTUPLAR
• TEMAS BİÇİMLERİ/BOZUKLUKLARI

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 4

 TEMAS
• Diğer terapi yaklaşımlarından ayrılan en önemli kavramlarından
biridir.
• Temas organizma ile çevre arasındaki temas sınırında yaşanır.
• Böylece temas sınırı kişinin kendisi ile diğerini ayırt edebilmesini
sağlar.
• Ben’in oluşturulması için önemlidir.
• Görmek, duymak, dokunmak vb. çevre ile temas kurmanın farklı
yollarıdır.
• Etkili bir temas yaşamın temelidir, ihtiyaçları karşılamak için
gereklidir.
• Temas farkında olunarak ya da tamamen otomatik bir şekilde
gerçekleşebilir.
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 5
GT’de Temas Neden Önemlidir?

• Çünkü büyüme ve değişme ancak temas yoluyla sağlanabilir.

Temas «ben» ile «ben olmayan» arasındaki ilişkidir.
• Bir alışveriş söz konusudur.
• Temas sırasında gerçek ya da metaforik anlamda bir şey
«alınır» ve dışarıya bir şey «verilir»
• Örn., Birisiyle karşılaştığınızda ona selam vermeniz,
bakmamanız ya da yüzünüzü buruşturmanız bir temas
şeklidir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 6

• Cansız nesnelerle de temas edilir; doğayı seyretmek bir tür
temastır.
• Kişi kendisiyle de temas edebilir; hayal kurmak, anıları
hatırlamak kişinin kendisiyle temasına bir örnektir.
• Perls’e göre sağlıklı bir temas, temas edilen şeyin
özelliklerin bir kısmının özümsenmesi ile; böylece büyüme
ile sonuçlanır.
• Temasın ardından organizma hazmedebilmek için bir süre
dinlenmeye çekilir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 7

Temas ve Geri Çekilme Bir Ritimdir
• Kişi, ihtiyacının farkına vardığında bu ihtiyacını
karşılamak üzere gerekli düzenleme ve ayarlamaları
yapabilmek için çevreyle temasa geçer, ihtiyacı
karşıladıktan sonra ise teması çekerek geri çekilir.
• Acıkan kişi yemeği yedikten sonra yemeyi bırakır;
arkadaşını özleyen kişi arkadaşıyla konuştuktan sonra
telefonu kapatır.
Temas Temas Temas Temas Temas

Geri çekilme Geri çekilme

Geri çekilme Prof. Geri çekilme
3/12/2018 Dr. Gülsen Erden 8
Temas ve geri çekilme ritmi iki şekilde bozulabilir;

1. Kişi temas ya da geri çekilme durumunda çok uzun süre

kalırsa
2. Temas ya da geri çekilmeyi tam olarak yaşayamazsa.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 9

Kişi temas ya da geri çekilme durumunda çok uzun süre
kalırsa;
Temas çok uzun sürerse etkisini kaybedebilir, rahatsız edici
olur. Örn. Çok fazla yemek yerseniz yediklerinizin tadını
alamazsınız.
Temas ve geri çekilmenin sağlıklı ya da işlevsiz olup olmadığı
şu sorulara verilen cevaplarla belirlenir.
Kişi:
Kimlerle ve nelerle temas kuruyor?
Ne kadar süre temas kuruyor?
Nasıl temas kuruyor?
Nelerden geri çekiliyor?
Ne kadar süre geri çekiliyor?
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 10
Kişi temas ya da geri çekilmeyi tam olarak yaşayamazsa;

• Kişi biriyle konuşurken aklının başka yerde olması, ne

seyrettiğinin farkında olmasa bile televizyona bakmaya
devam etmesi, uykusuzluk çekmesi gibi durumlar.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 11

İHTİYAÇLAR

• Yaşam ihtiyaçları karşılama sürecidir.

• Bazı ihtiyaçlar ortaktır; bazıları ise kimileri için önemliyken
diğerleri için ihtiyaç değildir.
• Geştalt kuramına göre, ihtiyaçların ortaya çıkışı, öncelik
kazanması ve karşılanması «şekil-fon» ilişkisi ile açıklanır.
• Alan kuramına göre, algılama ve anlamlandırma sırasında
bazı özellikler ön plana çıkarken bazıları arka planda kalır.
• Şu resimden ne anladığınız o resmin hangi kısmının sizin için
şekil olduğuna bağlıdır;

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 12

İHTİYAÇLAR

• Gestalt Kuramı’na göre, bir ihtiyaç tamamlanmamış bir

Gestalttır; bu şekil haline gelir, diğer yaşantıların tümü
zemin olarak kalır.
• Bir ihtiyacın şekil haline gelmesi için organizmanın içinde
(bedensel duyumlar) ya da çevrede (yemek kokusu) bir
değişiklik olması gerekir.
• Bir ihtiyaç şekil haline geldikten sonra, kişi bu ihtiyacını
karşılamak üzere harekete geçer.
• Böylece örneğin yemek yeme ihtiyacı karşılandığında, kişi
doyduğunda bu ihtiyaç fona geçer ve yeniden acıkana
kadar fonda kalır.
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 13
İhtiyaç Döngüsü

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 14

• Yaşam, ihtiyaçların ortaya çıkıp karşılanması, böylece
dengenin sağlanması ve ardından başka bir ihtiyacın
ortaya çıkıp dengeyi bozması ile devam eden aktif ve
döngüsel bir süreçtir.
• Döngünün herhangi bir aşamasında yaşanan takılmalar bir
sonraki aşamaya geçilmesini ve döngünün
tamamlanmasını engeller

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 15

Duyum
• Çeşitli ihtiyaçlara ilişkin ham duyusal veriler alınmaya başlar
fakat bu veriler henüz tam olarak anlamlandırılamaz.

• Danışan bedensel duyumlarının neler olduğunu belirleyebiliyor

mu?
• Hisleri yok olmuş gibi bir izlenim veriyor mu?
• Herhangi bir uyarana odaklanmakta zorluk yaşıyor mu?
• Kendine zarar verici davranışları var mı?
• Duyumlarıyla aşırı derecede mi ilgileniyor?
• Ne düşündüğünün ve ne hissettiğinin farkında olamıyor mu?
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 16
Farkına varma

Bu aşamada birey duyumsadığı içsel ya da çevresel uyarana

bir anlam verir.

• Danışan içsel ya da çevresel uyaranları adlandıramıyor,

anlamlandıramıyor veya ayırt edemiyor mu?
• İhtiyacının ne olduğunu fark edemiyor mu?
• İstediklerinin ya da istemediklerinin farkında değil mi?

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 17

Harekete geçme

• Bu aşamada birey ihtiyacını fark etmenin etkisiyle bir

heyecan yaşamaya başlar.
• Bu duygusal veya fizyolojik uyarılma aşamasında şekil,
yani ihtiyaç daha keskin ve net hale gelir.
• Bu durum enerjinin ortaya çıkışını sağlar ve ihtiyacın
tatminini sağlayacak olası kaynaklar harekete geçirilir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 18

Harekete geçme

• Danışan ihtiyaçlarının neler olduğunun farkında olmasına

rağmen harekete geçemiyor mu?
• İhtiyaçlarını karşılamak için ne gibi seçenekleri olduğunun
farkında değil mi?
• Her şeyi ertelediğinden, tembel olduğundan mı yakınıyor?
• Kararsızlık yaşıyor mu?

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 19

Hareket
• Birey ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak algısal, davranışsal
ve duygusal aktivitelerini organize edip uygun hareketi seçer
ve uygulamaya koyulur.

• Danışan hareketin sonuçlarıyla ilgili olarak hep olumsuz

ihtimalleri mi düşünüyor?
• O eylemi yaparsa başına kötü şeyler geleceğini ve bunlarla
baş edemeyeceğini mi düşünüyor?
• Rezil olma vb. korkuları yaşıyor mu?

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 20

Temas
• Bu aşamada birey ihtiyacını karşılayacak kaynakla tam ve
canlı bir temas kurar.

• Danışan mükemmeliyetçi bir tutum içinde yaptığı şeyi en

iyi şekilde yapmaya uğraşmaktan teması
gerçekleştiremiyor mu?
• Çok arkadaşı olmasına rağmen yakın arkadaşları yok mu?
• İnsanlarla ilişkilerindeki mesafeyi ayarlayamayıp çok sık
ya da çok fazla temas kurma ihtiyacı içinde mi?
• Yalnız kalmaktan korktuğu için sürekli birileriyle birlikte
olma ihtiyacı mı duyuyor?
• Sürekli aktif ve bir şeyle mi meşgul?
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 21
Doyum
Birey ihtiyacının karşılanması sonucunda derin bir tatmin duyar
ve böylece geştalt kapanır. Bu aşama, yaşananların özümsenip
içe sindirildiği bir süreçtir.
• Danışan ne yaparsa yapsın elde ettiğinden memnun olamıyor
mu?
• Elde ettiği şeyin tadını çıkaramıyor mu?
• Kendisini ve çevresindekileri sürekli kontrol etmeye mi
çalışıyor?
• Yetersizlik duygularını sıklıkla yaşıyor mu?
• Spontan ve doğal tepkiler yerine sürekli kontrollü mü
davranıyor?
• Kendisine sürekli başkalarının gözüyle mi bakıyor?

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 22

Geri çekilme

• İhtiyaç tatmin edici bir şekilde karşılanınca fondaki yerine

geri çekilir.
• Geri çekilme aşaması sakin bir dinlenme dönemidir.
• Yeni bir ihtiyaç ortaya çıkana kadar birey bu aşamada kalır.
• Ancak bu boşluk durumunda çok uzun süre kalınamaz.
• Yeni bir ihtiyaç bu boşluğun içinden şekil olarak belirginleşir.
• Böylece ihtiyaç döngüsü tekrar başlar.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 23

Geri çekilme

• Danışan herhangi bir işi, düşünceyi, ilişkiyi vb.

sonlandıramıyor mu?
• Bir ilişkiyi bitirmekten büyük sıkıntı mı duyuyor?
• Eskiyen, bozuk veya kullanılmaz durumda olan
eşyalarından vazgeçemiyor mu?
• İlişkide olduğu kişilerle sınırlar olabileceğinin farkına
varamıyor mu?

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 24

TEMAS BİÇİMLERİ, BOZUKLUKLARI

• Bireyin döngüde sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi kimlerle,

nelerle, ne kadar süreyle, nasıl temas kurduğuna ve
nelerden, ne kadar süreyle, nasıl geri çekildiğine bağlıdır.
• Temas biçimleri, ihtiyaçların karşılanması açısından çok
önemli belirleyicilerdir.
• O anki koşulların gerekliliklerine göre bilinçli olarak seçilir ve
geçici olarak kullanılırlarsa faydalı olabilirler.
• Ancak uygun olmayan durumlarda, farkında olunmadan ve
alışkanlık şeklinde ortaya çıkmaları sağlıklı değildir.
• Bireyin kendisi ve çevresiyle iyi temaslar kurmasını
engelleyerek ihtiyaçlarını karşılamasının önüne geçebilirler.
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 25
 TEMAS BİÇİMLERİ
• İÇE ALMA: Çevreden gelen mesajların kendisine uyup
uymadığını sorgulamadan, özümsemeden kabul etmesi
• DUYARSIZLAŞMA: Bireyin kendi içinden veya
çevresinden gelen duyum ve duyguları fark edip
deneyimlemekten kaçınması
• SAPTIRMA: Birey kendi içsel duyumlarının veya çevreden
gelen uyaranların etkisini azaltmak için dikkat ve enerjisini
başka yönlere çevirmeye çalışır.
• YANSITMA: Kişinin kendi bilgi ve deneyimlerine dayanarak
çevresindeki kişi, nesne ve olayları anlamlandırması

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 26

TEMAS BİÇİMLERİ

• KENDİNE DÖNDÜRME: Bireyin ihtiyaçlarını karşılamak

için kullanacağı enerjiyi çevresine yöneltmek yerine
kendine yöneltmesi
• KENDİNİ SEYRETME: Kişinin belli bir durumu yaşamak
yerine, dışarıdan bir gözlemci gibi ne yaptığını, nasıl
yaptığını seyretmesi ve gördükleriyle ilgili yorumlar
yapması
• İÇ İÇE GEÇME: Temas sırasında birey ile çevre arasındaki
sınırın belirsizleşmesi, bu ikisinin birbirinden ayrışmaz hale
gelmesi

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 27

KUTUPLAR
• GT insanların işlevlerini getirirken holistik bir özelliğe sahip
olduğunu vurgulamaktadır.
• Eğer bir şey varsa bunun zıddı da olmalıdır. Karanlık aydınlığı,
sağ solu doğurur.
• Kutuplar yaşamımızın bir parçasıdır, kendi psişemizin içinde her
iki kutup da yer alır. Ancak biz bazen bu kutuplardan birini
yaşamak istemeyiz.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 28

• Bir kutup ne iyi ne de kötüdür. Kişinin ihtiyaçları ve çevresel
koşullara göre belirlenir.
• Perls’e göre en belirgin kutup üst ben-alt bendir. (top dog-
under dog) Baskın olan üst ben, daha az farkında olunan
alt bendir.
• Üst ben kişinin eleştirel, talepkar, kusur bulan tarafı;
• Alt ben pasif ve çaresiz olan taraf.
• Perls: «Birbiriyle sürekli kavga eden iki hizmetkarınız olsa
ne kadar iş çıkaracaklarını beklersiniz?»

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 29

Sağlıklılık

• Sağlıklı insanlar;
• Çevresi ile karşılıklı bir bağlılık içinde olduğunu bilir; kendi
ihtiyaçları ile diğer insanların ihtiyaçlarına karşı duyarlı
olmak konusunda denge kurar.
• Yaratıcı uyum yapabilir; ihtiyaçlarını karşılamak üzere
çevreyi değiştirmesi, organizmanın çevreye uyması için
kendini değiştirmesi arasında denge kurar.
• Spontandır, duygularını ifade eder, başkalarıyla doğrudan
temas kurar, otantik ilişki kurar, seçimlerinin sorumluluğunu
alır.
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 30
 İşlevsizlik

• İşlevsel olmayan davranışlar;

• Daha önceki bir zamanda yapılan yaratıcı bir uyum
yaşantısıdır. Geçmişte yaratıcı uyum sağlayan bu yaşantı
artık işlevsel değildir. Bu davranışlar o zaman organizmayı
incinmekten korumuştur.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 31

TERAPİ SÜRECİ
Değerlendirme

• Değerlendirme ve müdahale bir süreç içinde

bütünleştirilerek yapılır.
• Formel bir değerlendirme yoktur; ancak terapist danışanın
çevresiyle nasıl temas kurduğuna, farkındalık düzeyine,
çevresinden ve kendisinden ne kadar destek sağladığını
değerlendirir.
• Tanı koyma konusunda görüş farklılıkları vardır;
• Geleneksel Gestalt yaklaşımı tanıyı reddederken, bazı
Geştalt terapistleri tanının kullanılmasını savunmaktadır.
• Değerlendirme sorusu «Şu anda ne yaşıyorsun?»
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 33
Terapötik Ortam

• «Ben ve Sen, Burada ve Şimdi»

• Bu, «geçmiş ve gelecek terapide söz konusu değildir»
anlamına gelmemektedir.
• Geçmiş ve gelecek «ŞU ANDA» incelenir.
• Laura Perls:
• «Geçmiş her zaman bizim deneyimlerimizde, anılarımızda
nostaljik olduğumuzda veya içerlemelerimizde; özellikle de
alışkanlıklarımızda ve takıntılarımızda, tüm bitirilmemiş
işlerimizde yer almaktadır. Gelecek bizim hazırlıklarımızdır
ve başlangıçlarımızdır, beklentilerimizdedir,
ümitlerimizdedir, korkumuzda ve umutsuzluğumuzdadır.»
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 34
• Geleneksel GT aklın etkinliklerini reddeder; akılla anlamaya
çalışmak yaşamdan kaçmak demektir.
• Günümüzdeki GT daha ılımlı, terapötik ilişkiye daha çok
önem verir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 35

Danışan Danışman Rolleri

• Perls’ün kendine özgü yaklaşımı daha çok yüzleştirme

şeklindedir.
• GT’nin son bir versiyonuna göre Perls’ün tarzı
yumuşatılarak kullanılmaktadır.
• Gestalt terapistleri terapi sırasında kendi yaşantılarıyla
bağlantı içinde olmaya özen gösterirler.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 36

Danışan Danışman Rolleri

• «Hiçbir şeyi dışlama; ilgili olmayan hiçbir şeyi göz ardı

etme, bu kimsenin yanındayken bedenin tam olarak ne
yapıyor? Kasların geriliyor mu, açılarak yaklaşıyor mu?
Dikkatin dağılıyor mu, yoksa ilgin artıyor mu? Hayal
kurduğunda bunu ne zaman yapıyorsun ve neyi hayal
ediyorsun?»
• Geştalt terapistleri kendi terapilerinden geçmiş olmalıdırlar.
• Danışanın kendi kendini keşfetmesi beklenir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 37

 Amaçlar

• En temel amaç farkındalıktır.

• Perls: «Yalnız başına farkında olmak bile tedavi edici
olabilir.»
• Farkındalık sonunda bireyin gelişmesi ile sonuçlanacaktır.
• Böylece GT’nin nihai amacının büyüme olduğu söylenebilir.

• Polster : «Terapi yalnızca hasta olanlar için değildir.»

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 38

Terapi Süreci

• 3 temel unsur;
1. İlişki
2. Farkındalık
3. Deneyimleme

Otantik bir ilişki aracılığıyla farkındalıklar yaşanır.

Farkındalığa ilişkin deneyimlemeler yapılır. Terapi sürecinde
güvenli bir ortamda danışanın bazı şeyleri denemesi için
fırsatlar yaratılır.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 39

Terapi Süreci

• Parodoksal değişim kuramından yararlanılır. Bu kurama

göre;
• Değişim ancak farkında olarak ve kabul ederek mümkün olur.
• Geştalt terapisti danışanını değiştirmeye zorlamaz.
• Danışanın direnci ile savaşılmamalı, göz ardı edilmemeli veya
üstesinden gelinmeye çalışılmamalıdır. Direnç organizmanın
kendisini zararlı bir yaşantıdan korumasına hizmet etmektedir.
• Bunun üstesinden gelmek yerine danışanın direnci yaşaması
istenir, farkındalığının odağı haline getirilir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 40

Terapötik Teknikler

« Teknikler terapinin bir parçasıdır. Geştalt terapi kuramı

terapist ile danışan arasında bir diyaloğun olmasını da
gerektirmektedir.»
Gestalt terapistleri genellikle eklektiktir. Farkındalığı artıran
herhangi bir tekniğin kullanılabileceği kabul edilmektedir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 41

Terapistin Kendini Açması

• Terapist kendi farkındalığına dikkat ederek, yaşantısını

danışanıyla paylaşır.
• Polster ve Polster: «Bazen terapist bunalır, kafası karışır,
eğlenir, kızar, şaşırır, cinsel olarak uyarılır, korkar, kendini
köşeye sıkışmış hisseder, engellenmişlik yaşar, daha
bunun gibi birçok şey yaşar. Onun yaşadığı tüm bu tepkiler
terapist ve danışan hakkında, terapi ilişkisi hakkında çok
canlı veriler sağlamaktadır.»

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 42

Diyalog

• Farkındalığı artırmak ve tamamlanmamış işleri

tamamlamak için danışan bir diyalog ya da konuşmaya
davet edilir.
• Danışan;
1. Kendi parçaları arasında
2. Terapist ile
3. Danışanın geçmişte ya da şimdiki yaşamındaki bir
başkası ile
4. Kişiliğinin kutupları arasında diyalog kurabilir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 43

Diyalog

• Diyaloglar sıklıkla alt ben-üst ben arasında gerçekleştirilir.

Bu deneyimlemede danışan hem talepkar, eleştirel sesinin
hem de mızmızlanan, bahane üreten sesinin yerine geçer.
Danışan iki kutup arasında gidip gelerek bunları oynar.
• Bu diyalogun amacı, her iki parçanın birbirini dinlemesini
sağlamak ve böylece bütünleşmektir.
• Hem çift hem tek sandalyeyle gerçekleştirilir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 44

Kutuplarla Çalışma

• Danışan benliğinin bir yönünü bastırdığında ya da

sahiplenmediğinde genellikle kutbun diğer ucundadır.
• Sıklıkla görülen kutup örnekleri şöyledir; dağınık-toplu,
güçlü-zayıf, sevgi-nefret…
• Terapist danışanın sahiplenmediği bu özelliklere dikkat
çeker ve danışanın dilini kullanır.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 45

Yansıtmayı Oynama

• Danışandan sahiplenmediği özelliklerini, kendisine ait olan

ancak başkalarına yansıttığı parçaları canlandırması istenir.
• Örneğin, danışan birisinin kendisine kızgın olduğunu ondan
nefret ettiğini düşünüyorsa terapist ondan kızgın veya
nefret dolu olmayı canlandırmasını isteyebilir, terapist bu
özelliklerin kendisinde olup olmadığını sorabilir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 46

Provalar

• Bazen terapist danışanı tam zıddını yapmaya davet

edebilir.
• Örneğin utangaç bir danışanın dışa dönük birisini
oynamasını ister.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 47

Rüyalar

• «Bütünleşmeye giden kraliyet yolu…»

• Klasik psikanalizden farklı şekilde ele alınmaktadır.
• Rüyadaki her bir unsur benliğin parçalarıdır.
• Rüya çalışmalarına rüyanın anlatılması ile başlanır. Ancak
«şimdiki zaman ekiyle» o an yaşanıyormuş gibi anlatması
istenir.
• Her bir unsurun canlandırılması, konuşturulması istenir.
• Genellikle bu parçalar danışanın benliğinde kabul etmediği
yaşamındaki önemli kişilerdir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 48

Örnek: Ebru’nun rüyası

• «Havaalanında annemle oturuyoruz. Ben biraz sonra yurt

dışına gideceğim. Annem beni geçirmeye gelmiş.
Konuşurken birden biletimin olmadığını fark ediyorum.
Bunu anneme söyleyince, annem kendi çantasında
olabileceğini söylüyor ve çantasını aramaya başlıyor. «Hah!
işte buldum» diyor. Ama bulduğu bilet değil, pasaport. Ben
panik oluyorum ve biletimi aramaya başlıyorum. Ve etrafta
gördüğüm herkese «biletimi gördünüz mü» diye soruyorum.
Sonunda annemin çantasında bir bilet buluyorum ama
biletin üstünde nereye ve ne zaman gidileceği yazmıyor.
Yani biletin üzerinde sadece benim ismim var ama başka
bilgi yok.»

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 49

• Rüyada yer alan her bir obje, kişi, duygu belirlenir ve kişi
bunların her birini «ben» diliyle seslendirir ve canlandırır.
• Rüyanın nerede geçtiği genellikle kişinin varoluşuyla ilgili
bilgi verir.
• Rüyadaki havaalanı: Ben Ankara hava alanıyım. Çok
büyük değilim ama yolcular benim içimde rahat ederler.
Kolaylıkla yollarını bulurlar, karmaşık değilim. Temiz ve
düzenliyim. Pek çok insan beni ziyaret eder. Ben onların bir
yerlere ulaşmalarına yardımcı olurum. Bu nedenle
kendimden memnunum.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 50

• Rüyanın başında kendisi: Havaalanında annemle
oturuyorum. Sık sık yurt dışına giderim. Sanki şimdi iş
toplantısına gidiyorum. Annemin beni geçirmeye gelmesine
çok seviniyorum. Keşke o da benimle gelse.
• Rüyadaki anne: Kızım yurtdışına toplantıya gidiyor. Ben
de onu geçirmek için geldim. Onu çok özleyeceğim. Sık sık
seyahate gider. Buna alışkınım ama hep özlerim ve gurur
duyarım. Onu geçirmeyi, karşılamayı çok severim.
• Rüyadaki çanta: Kullanışlı ve sağlamım. İçimde insanın
ihtiyaç duyabileceği pek çok şey var. Böyle olması beni çok
memnun ediyor.
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 51
• Rüyadaki pasaport: Ebru’nun kim olduğunu ben biliyorum.
Ben olmadan yurt dışına gidemez. Ben onun yeni şeyler
görmesine, öğrenmesine yardım ediyorum. Bundan çok
memnunum.
• Rüyadaki bilet: Ben bir biletim ama boşum. Yani beni
nereye gitmek için kullanacakları belli değil. Çok işe
yarayabilirim ama şu an bir işe yaramıyorum. Üzgünüm.
• Rüyadaki panik duygusu: İnsanlar beni hiç sevmez.
Onları ne yapacaklarını bilemez düşünemez hale getiririm.
Her şekle ve her yere girebilirim, insanları kontrolüm altına
alabilirim. Şu anda da Ebru’yu kontrol altına aldım, şaşkın
ve ürkmüş durumda.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 52

• Ebru bu rüyayı annesini kaybettikten 6 ay sonra görmüştü.
• Ebru insanlara yardımcı olabilmekten (havaalanı)
• ve onlara ihtiyaçları olan şeyleri sunabilmekten (çanta) çok
memnun olduğunu,
• annesini çok sevdiğini ve özlediğini (kendisi),
• annesinin de onu çok sevdiğini ve özlediğini (annesi),
• yeni yerler görmek ve öğrenmekten mutlu olduğunu
(pasaport)
• ama şu anda da annesini kaybettikten sonra nereye gideceğini
ve ne yapacağını bilemediğini (bilet)
• ve bu nedenle paniklemiş ve ürkmüş (panik) bir durumda
olduğunu fark etti.
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 53
Farkındalık
Beden Çalışması

• Geştalt terapisi beden diline oldukça önem vermektedir

çünkü;
• Bedensel, duygusal ve zihinsel süreçler bir bütün olarak
işlev gösterirler.
• Bazı durumlarda beden duygu ve zihin arasında
uyumsuzluklar ortaya çıkar.
• Kendine haksızlık yapan birine öfkelenen bir kişi
öfkelenmenin kötü bir şey olduğuna inandığı için öfkesinin
farkına varmayabilir, hatta kendisini çok sakin hissettiğini
söyleyebilir ama öfkesi baş ağrısı olarak kendini
gösterebilir.
3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 54
Farkındalık
Beden Çalışması

• Terapi sürecinde, terapist danışanın bedensel

duyumlarının farkında olmasını sağlamaktadır.
• Terapist o an için önemli gördüğü nefesi, ses tonu, el
hareketleri gibi bir beden duyumunu fark etmesi için
danışana buna dikkat etmesini söyler.
a. Danışanın bedensel tepkilerle ilgili farkındalığının
artırılması sağlanır.
b. Bedensel tepkilerinin anlamı araştırılır.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 55

Bazı durumlarda bedensel tepkilere dikkat çekilir:
1. Danışanın söyledikleri ile sözel olmayan tepkileri birbirine
uymadığında;
2. Danışanın sessiz kaldığı durumlarda; «ellerinle
oynadığını görüyorum» «bir süre yere baktığının
farkındayım»
3. Danışanın davranışlarında, tepkilerinde bir değişiklik
olduğunda; örn., hep aynı yere oturan danışan farklı bir
yere oturduğunda bu paylaşılabilir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 56

Farkındalık
Beden Çalışması

• Bedensel tepkilerinin anlamı araştırılırken kullanılan

teknikler arasında abartma vardır.
• Danışan genellikle sözsüz ifadelerinin farkında değilse,
terapist ondan hareketlerini abartarak yapmasını isteyebilir.
• Danışan ayağını salladığında bu ayak sallamasını daha
abartması istenebilir.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 57

Abartma
• Örneğin, Murat yurt dışında okumanın onun için ne kadar
yararlı olacağını söylerken bir yandan ayağını ileri geri
sallıyordu. Terapisti bunu abartmasını istediğinde daha
hızlı sallamaya başladı ve bunun sanki bir şeyi
tekmeliyormuş gibi göründüğünü fark etti. Neyi
tekmelemek isteyebileceği araştırılırken «topu» dedi ve 9-
10 yaşlarında futbol okuluna gittiğini hatırladı.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 58

• O yaz dönemi annesiyle tatile gitmek isterken babasının
isteği üzerine futbol kursuna gitmek için Ankara’da kalmış.
İstemediği ve sevmediği için antrenöründen sık sık azar
işitmiş, diğer yandan babası bunun üzerine soğuk
davranmaya başlamış ve o gün babasını hayal kırıklığına
uğratmayacağına dair kendi kendine söz vermiş. Yurt
dışına gitmesi ise babasının isteğiymiş. Bununla birlikte,
yurt dışına gitmenin kendisi için yararlı olacağına kendini
ikna ediyordu.

3/12/2018 Prof. Dr. Gülsen Erden 59